Si nje nina-nana e harruar nga femijnia se largu me erdhi letra jote, nene !

Vasil Qesari ka lindur në Vlorë dhe ka kryer studimet e larta në fakultetin Histori – Filologji ( dega gjuhë – letërsi ). Për shumë vite ka punuar si korrespondent i Radio – Televizionit Shqiptar në Vlorë. Në janar të vitit 1997, krijoi kanalin e parë televiziv lokal të pavarur në Shqipëri, të quajtur Teleblu. Aktualisht jeton në Francë dhe punon si gazetar - reporter në kanalin televiziv francez France 3. Prej vitesh është anëtar i Shoqatës së Gazetarëve Profesionistë Francezë si dhe veprimtar i organizatave të njohura “Reporters sans frontière” e “Amnistie International “. Mbas botimit, në mars 2000 nga Toena, të librit “44 ditët e Teleblusë”, autori paraqitet më pas para lexuesit me librin e tij të dytë “Post – scriptum për diktaturën”, gjithashtu ka botuar librin ''Misteri Montekristo''.

Dy fjale...

...Keto vargje jane shkruar para me teper se 30 vjetesh, ne Shqiperi, ne terrin e jetes totalitare. Ato jane ruajtur ne fshehtesi dhe sekret te plote e i prezantohen per here te pare lexuesit. ( Ne se, gjate periudhes se sistemit stalinist, autori i tyre do te guxonte t'i bente te njohura ato, qofte edhe ne nje rreth teper te ngushte, ai rrezikonte nje denim prej 8 gjer 10 vjetesh burg. Nuk kane qene te paket te rinjte e asaj kohe qe perfunduan ne te tilla rrethana tragjike ). Keto poezi jane shkruar naten prandaj edhe une i kam quajtur ato Lulet e Nates. Lulet e Dites, aso kohe shkruheshin prej poeteve zyrtare e ato ishin aleate te Mashtrimit. Kurse poezite e mia kishin te benin me Naten e krijesat e saj: enderrat, trishtimin, makthet, friken e terrorin. Kesisoj, keto vargje, ne nje fare menyre, jane shprehje e Poezise se Heshtjes. Ato jane jo vetem pengu e trishtimi por edhe zeri e klithma e saj. Ishte pikerisht kjo arsyeja, pse aso kohe, heshtja u be Kisha ime e poezite e mia Altari i saj, ku une vija per cdo nate vazot me Lulet e mia te Nates. Keto vjersha, te cilat jane shkeputur nga nje vellim i plote e me i gjere, nuk e kane pare kurre driten e diellit. Ato jane kenduar naten, pa ze e ne heshtje. Ato kane qene te destinuara vetem per syte, veshet e mendjen e nje individi. Eshte hera e pare qe ato dalin perfundimisht nga heshtja. Ja pse, autori, pikerisht tani u thote atyre: "Mirese lindet e rruge te mbare!". Ky urim vlen njekohesisht edhe per vete ate, i cili edhe pse i polli nga shpirti, ka kohe qe i ruan brenda tij ashtu si kanguri foshnen ne marsup...

Simbad Detari (Vasil Qesari)

VARGJE GRI...

Ketu ditet

jane te shkreta

gri e rruget pa njerez.

Ketu shtepia ime eshte gri

e gurret e saj te ftohte si blloqe akulli

Edhe catia eshte gri si qielli

me re i nentorit...

Ketu gjithecka eshte gri,

edhe shtepite, edhe njerezit

edhe shpirti...

Vlore ( 1971 )

LULE NIKOTINE

Mbi dheun e vazos ku rritet nje kaktus ekstravagant

sonte shtypa plot dhjete cigare te pira pergjysem.

Kaktusi im, fodull e koketrashe, mblodhi buzet

kur pa te mbijne rreth tij ca lule të verdha nikotine.

Une qesha.

Ne fytyren time u vyshken rrudhat e merzise...

Vlore ( 1973 )

SI DIOGJENI ME KANDIL

Diten e Naten,

kur qesh e kur merzitem,

si kafshet ripertypese

bluaj ne mendjen time

Ushqimin e Djeshem:

- kujtimet, dashurite, enderrat...

E nis te kerkoj mes tyre,

si Diogjeni me kandil,

mos gjej nje fije Shprese.

Tirane ( 1969 )

PORTRETI IM

Merzitja e Dhimja perbejne hirin

e zjarrit tim qe flakeron prej kohesh,

te syve te mi me bisht ( kujtim nga nena )

plot drite, dhemshuri dhe kuriozitet...

Te kesaj goje qe pi vetem ujin e shqetesimit,

te profilit tim te konsumuar nga erozioni i

varferise, lodhjes e trishtimit,

te dhembeve te rralle, gure te gjymtuar

nga myshku i pafjalesise,

te flokeve te djegur nga dielli medhetar,

te trupit tim te paket nga trashegimnia,

femijnia e varfer, ushqimi e letargjia.

Per pak kohe c'do te mbetet nga gjithe kjo?

Pergjigjja eshte e lemerishme, o shpirti im!

Asgje, veçse nje skice e zbehte qe harrohet,

humbet e vdes ne vetmi.

E qe koha - kjo plake e neveriteshme-

çdo dite e fshin me leckat e saj te felliqura.

Megjithate, o plake shtrige,

ti nuk do te fshish nga e imja memorie

ato qe ishin Deshira dhe Mendimi im!...

Backe - Skrapar ( 1971 )

REVOLTE

Revolte!

Gjer kur do qendrosh ne heshtje

ashtu si vullkani qe pret termetin te bucase?

Revolte, gjer kur do qendrosh ne pranga,

e burgosur per gjithnje?

Revolte?!

Gjer kur do te mbetesh revolte?

Durimi me nuk pret,

ngrehu revolte!

Tirane ( 1970 )

MES QINDRA KUJTIMESH

Mes qindra kujtimesh

qe memoria ime e lodhur kerkon

Mendoj me te lartin, sublimin.

E shpesh i bej pyetje vehtes:

Kujtim te tille a ka?

Ne momente te tilla,

koshienca ime kap

vetem fragmente dhembjesh,

merzitjesh

e trishtimi...

O DHIMBJE USHQIM M'U BEFSH !

O dhimbje qe prej shpirtit buron,

Djall i verdhe veshur me roben e merzise,

Pse zemren e mendjen m'a pushton?

Ushqim m'u befsh!... Pa ty s'mund te rroj...

ILUZION

O zemer, mos u genje!

Jo!.. Jo!...

Prit pakez dhe e drejta

do fitoje!

Mos beso, jo! Se djalli, krahet e engjellit

valvit ne ere...

Mos u genje, zemra ime, jo!

E ti, o mendje, mos u turbullo...

Prit... Rete do ikin,

bryma do te zbrese

e dielli nefund do ndriçoje...

Tirane ( 1969 )

PA TITULL

Me pelqen te rroj ne nje bote capkene

ku njerezit te dashurojne pa frike.

Zemra te mos dritherohet e dimrit pluvial

shi trendafilash te bjere ...

( 1969 )

SPLEEN SHTATORI

Cdo mbremje, ne koken time te dhembur

Qe ne mijra mendime lengon,

nje gjarper jeshil pik-pik helmin derdh.

Cdo dite,

në koken time te rende si pesha e Atllasit

nje dare shtrengon fort

e dhimbjet me tam-tame ne nje farke m'i çon.

Kerkon ajo dare koken e gjarperit te prese,

kerkon ajo vare koken e gjarperit te shtype.

Por gjarperi mbetet i gjalle e tam-tamet gjemojne

si jehona kembanash qe ndjellin llahtari...

( 1970 )

PA TITULL

Edhe dielli mund te ftohet

e akujt te mbulojne gjithcka.

Dhe vjollcat mos te celin,

vera mos te vije me.

Por jo, jo, syte e tu nuk do te vdesin kurre !...

( 1970 )

NATE E BARDHE

Nate. Jashte bie bore...

Natyra si piktore surealiste

skicon peisazhe të frikeshme.

Ftohtesia e qiellit puth token

e pemet te tkurrura nga ngrica

levizin gjymtyret e tyre te sakatosura

duke thirrur:

-Pak diell! Pak diell se vdiqem!

Bardhesia qendron e varur kudo,

ne fusha, male e horizont,

si carcafet e nderur ne muret e spitaleve

te semundjeve infektive.

E une s'arrij te fle.

E bardhe per mua kjo nate

si qindra te tjera.

Dhimbja e zemres me bezdis ne kraheror.

Nje qenje e padukeshme e mizore

Perdite ben te vdese diçka perbrenda ...

Backe - Skrapar ( 1972 )

LETRA E NENES

Si nje nina-nana e harruar nga femijnia

se largu me erdhi letra jote, nene !

Letra jote e pare, sa shume e kam pritur...

Nene e dashur!

Shkrimi yt si hieroglifet egjiptiane

ka me teper dashuri se Kleopatra per Qezarin.

Ti shkruan pa pike e presje si dekadentet,

po ne letren tende ka me teper dhembshuri

sa gjithe bota e tyre e vogel si lajthi.

"Te puth ne syte e bukur !" -shkruan ti

e une mendohem e them me vehte:

"Ku e gjeti nena ime kaq poezi?!".

Falemiderit, neneza ime,

te tille gezim s'kam ndjere kurre !

( Edhe kur e dashura me shkroi

me shkrimin e saj te rralle,

te shumeprituren leter te pare ).

Backe - Skrapar ( 1971)

MJAFT ME !

Mjaft me

me kotesine e ketyre diteve

pa kufi mes drites dhe erresirës!

Mjaft me

me kete balte te neveriteshme

ne shuajt e kepuceve, duar e fytyre !

Mjaft me

me kete ushqim anemik e te paket

te denje per katerkembshit pa arsye!

Mjaft me

me shoqerine e padeshiruar

të Merzitjes,Trishtimit e Revoltes!

Mjaft më

me ftohtesine e ketij vendi

e cila te shtyn reumatizmin e shpirtit!

Mjaft me

me kete ferr polar

qe zemrat ngrin si blloqe te kuq akulli!...

Backe - Skrapar ( 1971 )

Kthimi është rreth vicioz

Xheladin Mjeku u lind në Graboc të Epërm të Prishtinës (tash nën juridiksionin kadastral të Komunës së Kastriotit), me të mbaruar  shkollën e mesme të mjeksisë, ka studiuar  në Fakultetin Filologjik – Letërsi dhe gjuhë shqipe në Universitetin e Prishtinës. Poashtu ka studiuar edhe për Teknologji ushqimore.
           Nga viti 1982 punon në Institutin Kombëtar të Shëndetit Publik të Kosovës, në Departamentin e Ekologjisë Humane  në Prishtinë. Vazhdon të ushtroj aktivitetin  krijues pa shkëputje  prej tri dekadave në krijimtari letrare për të rritur dhe fëmijë dhe në publicistikë.
            Në qershor të vitit 1978 Revista letrare “Pionieri”  në Prishtinë, ia botoi vjershën e parë “Qershori historik”. Prej atëherë e deri në ditët e sotme ka shkruar e botuar pothuajse në të gjitha gazetat e revistat në gjuhën shqipe, që botoheshin në Kosovë, Shqipëri,  Maqedoni dhe në Mal të Zi, si në: ”Pionieri”, “Rilindja”, “Jehona”, “Koha”, “Bujku”, “Shëndeti”, “Flaka e vëllazërimit”, “Shkollari”, “Fjala”, “Zëri i rinisë”, “Bota e re”, “Çlirimi”,  “Zog mëngjesi”, “Iliria Post”, “Focus”, “Zëri”, “Epoka e re”,  “Bota sot”, “Pavarësia”,  “Kosova sot”, “Kalendari letrar”, pastaj në Gazetën “Ndryshe”, “Drita”, “Obelisku” dhe “Nacional”, në Suplementin letrar “Drita ndryshe”, etj.  që dalin në Tiranë, dhe së fundi edhe në ”Tribunën sindikale” ku është i pranishëm me shkrime, analiza, editoriale dhe intervista  në kontestin sindikal. Poashtu shkrimet e tij janë publikuar edhe nëpër shumë faqe interneti që botojnë krijimtari letrare dhe publicistike në gjuhën shqipe, si në Web-faqet “Albacenter.it”, “Krizantem.com”,  “Agimi.com”, “Tribunashqiptare.com”, “Kosova-Albemigrant.com”, “Gazetashkodra.com”, “Dritapelegrin.blogspot.com”,  “Zemrashqiptare.net”,  “Merbraha.com”, “Skenderajonline.com”, etj.    
              Është  fitues i disa shpërblimeve letrare, si: për tregim në konkursin letrar të revistës “Jehona” të Shkupit, pastaj për poezi në Manifestimin tradicional “Sofra poetike -Ymer Elshani” të Drenasit; poashtu ka edhe disa shpërblime nëpër konkurse letrare të gazetave dhe revistave  në Kosovë dhe një çmim për cikël poezish në web-faqen “Albacenter.it”.
               Pak para mbylljes nga serbosllavët, Radiotelevizioni i Prishtinës  ia transmetoi Poemën për fëmijë “Gjerdan maji”, e cila   konsiderohet si e zhdukur s’bashku me të gjitha librat, dorëshkrimet, materiale të botuara në shumë gazeta dhe revista, e që konsiderohet  se ishin mbi dyqind njësi, të cilat i përpinë flakët në luftën e vitin 1999.  
               Është bashkautor i Përmbledhjes së poezive “Prelud poetik”, botuar më 1997;
               Ëështë prezantuar në përmbledhjen poetike prej 101 autorësh “Zhbërja e ikjes”, kushtuar shkrimtarit të mirënjohur Rifat Kukaj, në përvjetorin e vdekjes së tij.
               Është prezantuar edhe në librin me publicistikë dhe kritika letrare “ Hijet e thyera”, të botuar më 2008;
                Në monografinë  “Një luftë më ndryshe”, që i kushtohet përvjetorit të aktiviteteve të Shërbimit shëndetësor “ Nëna Terezë”, etj.
                Është angazhuar në një rol episodik në serialin televiziv “Brenda drejtësisë”,  që e realizoi Radiotelevizioni i Kosovës, në vitin 2009.
               Përmbledhja e poezive “Mëkatet e Orfeut”, dhe Libri me tregime për fëmijë  “Nëna e lirisë” janë në proces botimi.

DY HERË TAKOJ JONIN

   “Ndër degza vargjesh fëshfërijnë figurat

   Si mbrëmjes Jonit fletëzat e ullinjve.

   E mbusha gojën me erëra të Jonit,

   Ndjej nëpër dhëmbët kokrrizat e jodit”.

                         Fatos Arapi

Kaltërsia në mes e qielli me Jonin përqafohen

Derisa shkreptinë rreze dielli në zenitin e flakrimit

Dhe nis ditë e avullt me vrushkuj drite

Të gjithë jemi fatlum

Dhe mbushim grushtet me rreze, me pak aromë Joni

Kur takohemi me ditën e kaltërsisë

Është lindje foshnjore

Dhe rritet përmasa e ditës me t’thore në hije

Me gëzimin e fëmijës që po lind

Takimi me Jonin

Fëmijëri e ikur a rinim i jetës që rilind

Përqafim i dy botërave në kaltërsi

Dy herë takoj Jonin

Herë si dallgë e lazdruar, herë si foshnjë  sykaltër

Dhe shtrij përqafimin me kaltërsi në mes

ZHVARRIMI I FEDERIKO GARSIA LORKËS 

Po ende qenkan frankot mbi këtë qiell

Këtej në mes ëndrrës së jetës dhe dritës

E Granata frymon mes dy botëvdekjeve

Dhe klithmës së fundit të poetit:

“Përse më vrisni  në një natë me hënë?!”

Tepër vonë për një ndreqje, një ndëshkim

Zhvarrosje eshtrash dhe lëkundje nga trolli

Me gjasë vrasësit nuk e trembin nga ëndrra e lirisë

Edhe kur e tërheqin drejt një rilindje të dytë

Shumë kishte dëshirë të takoj fëmijët me portokalle

Edhe korrtarët t’i përgëzonte për kallirin e grurit

Për bukën dhe lojën e shpirtit pa ia nda këndonte

Zhvarrosja nuk e trembi nga ëndrra e lirisë

Dhe derisa po bënte përjetësinë

Firmosi fjalë-testamentin e fundit

”Lëre ballkonin tim hapur!”

Hapekrah ta pres  lirinë

ARVANITASIT I TAKOVA NË PRISHTINË

Më ranë këmbët bulevardeve të Tiranës

Gjithë Vlorën kalova mespërmes deri në ullishtë

Mbrëmja në Elbasan më gjeti shesheve gjithandej

E askund nuk takova arvanitët, nuk takova njeri

As Aristidh Koljan, vetë mikun se gjeta dot

Asnjë për be nuk i takova në këto vise të lashtësisë

Heu ç’më pushtoi malli, më mbuloi zhgënjimi

Gjatëkohë po i kërkoja deri në thellësitë e jugut

Shumë mund për një çmallje, një takim me shkas

T’i tokim me afsh dhe këmbim fjalësh në pafundësi

Derisa t’ia nxjerrim rrënjën katrore mendimit

Për lëkundjet e shekujve, për ndritjen e historisë

Dhe më ranë këmbët bulevardeve, shesheve…

Zbrita në qytetin e fëmijërisë, në Kryeqytetin e lirisë

Bulevardi i librit gumëzhinte nga zërat e vizitorëve,

Kërkonin  personazhet që duket se i kishin humbur

Unë po kërkoja Arvanitët që duhej të kishin arritur

Bashk me Koljan  kishin ardhur në përurimin e lirisë

Arvanitasit i takova gjithandej në Prishtinë

Sheshet dhe bulevardet gjëmonin nga këngët arvanite

Kuvendohej në grupe, përqafimi nuk kishte mbarim

Vinin tok Ali Pashai me Marko Boçarin, me trimat e tij

Bubulina shpaloste rrugën kah ndriçon dielli i lirisë

Derisa me Aristidh Koljan shpalosnim Librin e dëshmisë

-Arvanitët tashmë shlirshëm edhe këtej mund të vijnë

Bulevardeve të Tiranës, në Vlorë, Elbasan, edhe në Prishtinë!

1)      Veprën “Arvanitët” e Aristidh Koljas, që sapo ishte botuar ato ditë,  nuk e gjetëm në qytetet e Shqipërisë. Me t’u kthyer në Prishtinë, ky botim kishte arritur në Bulevardin e librit. Tashmë është pjesë e kujtesës historike dhe banore e përhershme e bibliotekës sime personale.

UDHËZIME PËR KAPËRCIMIN NËPËR KALIMASH

Andej kalohej edhe më këmbë

Me trok kali rreth e  rrotull kalërohej

Për pesë palë qejfe ditën për diell

Të dilej matanë shkëmbit

Matej pesha e burrit dhe gurit në një

Dhe vrapi i ditës në t’thore këmbësh

Dhe kthimi ishte si ëndrra

Me mallin e kripur të Jonit që pret

Deri në Pikëtakimin e mbramë

Udhëzim për kapërcimin e malit

Deri në shembjen e ëndrrave sa shekulli

Dalëzotët  që i hapën krahërorin shkëmbit

Tej gurit të shpuar u nisëm

Kavermë e plagosur thellë si vërragë

Në zenitin e dritës që po duket

Dhe dy polet e ëndrrës i gjetëm

Me fijen e bashkimit në një pikë

Nëpër Kalimash

AKTI  I  PËRJETËSISË

Asgjë nuk dihet pse duhej të vdisej

Dihet për  rrëfime me udhë gjaku

Deri në ditën e përjetësisë

E lisit, e plisit i vinte hija e gjakut

I vinte njomja e urrejtjes

Deri në palcë guri  plasja e dritës

Dhe mbinin lulëkuqe çdo ag

Majë lisit e plisit, medet

E flitej për burrërinë

Ta rrëfesh të ligën, lajmësin e kobit

Një jetë udhë duhej ikur

Me flakën e shpirtit në gji

Vriteshim për fjalën e mbaheshim për tokë

E bjer e çohu deri në mbyllje

Të aktit të përjetësisë

ILIRISHTE

Eqrem Çabejt

Gjithçka  më thërriste në ilirishte

E vargut i jepte fre deri në pafundësi

Flurudhë mallkimi  në majën e dritës

Në harkun e gjakut të vet

Vetëm  njëherë po të mos këndonte                                                                     

Gurmazi do t’i bëhej ballsam

Për fije floku do të harroheshim

Në rrugën e gjatë shekullore

Udhë me harkun e dritës

Dhe një peng i fjalës ilirishte

Deri në çmalljen e ashtit

Për këngën e psalmit dhe ritet

Për Gjon Buzukun

Dhe Meshën e mëshirës së tokës

Ilirishte

Që merr flatra shekujve

Dhe zbret në thellësi shpirti arbëror

Me timbrin e zërit shqip

Eqrem Çabej

ODHISE PASKALI

E trajtoi  koha  në qëndresë guri

Me madhështi burri

Ai gdhendi gjithë qëndresën në gurë

Fortesë e çelniktë që s’do shembet kurrë

Lartësinë e fisit dhe plisit i kaptonte tek Alpet

Gjoksshkëmb sa qëndresa që ndruajnë malet     

Gjithmonë  ish fjalëpak, shkëndi në ballë-nur

Çka i pa syri, dora i skaliti në gur

Atë vetë koha e trajtoi në qëndresë guri

Me madhështi burri

KAH BIE PIKËLLIMA

 Agim Spahiut

Ku gjendet udhërrëfyesi për në Kukësin e Vjetër

Atëherë lehtë do ishte të marrim udhë

Kah bie Via Egnati

Dy ura nisin për në botë - në Kryeqytet

Hasit përmes i dilet me një trok kali

Kah bie Pikëllima

Malli po më djeg për grunajat e gurta

Dhe valltarët e qartur në Rrafshin e Lumës

Kah bie Gryka e Shejës

Andej vie Pikëllima dhe Kukësi këtej

Dhe zjarri që kall shpirtin në Kolesjan

Kah bie Kosova

BETEJA E VALIKARDIT

A u nis kali në betejë

A beteja nisi me trokun revan

Dhe rrodhën rrëke gjaku

Deri në agun e djegur

Trimërit nuk maten me vrasje

Maten me zenitin e guximit

Dhe me pak zemër të shpuar

Fushëmejdani

Betejë me lojëgjaku në pafundësi

Deri në zhbërjen e tradhtisë

Nga kryqëzim i heshtave

Në logun e trimërisë

Mbetet pak triumf

Pak  vringëllimë  shpatash

Dhe  trok kuajsh në fushëgajk

Vaj kali në Valikard

EKOLOGJIKE

Çka nëse e vrasin ujkun

Kaherë ka përmjerrë cep më cep

Të kësaj toke virgjër

Të zbutet në sojin e qenit

Se lehjet nuk e prishin imazhin

E ditës për diell

E pakuptim vrasja

Për një përmjerrje në ëndërr

Dhe një lehje në qiell

Vërtetë çka merr vesh

Soji i fismë në zbutjen e bishave

Ekologjike

SI NË KASHTËN E KUMTRIT

Tepër vonë për urata

Dashuriçkave u ka ikur ora

Ngushëllim për ditën tjetër

Me një tufë lule-ëndrra

Plot trëndafil me fjongo

E asnjë vend për be për buqetat

T’i hedhim mbi plorin e shkriftë

Vërtet dashuriçkave u ka ikur ora

Fytyra ngushëlluese gjithandej

Portrete të skalitura si në hije

Dhe gjymtyrë prej ashtit tonë

Si në Kashtën e Kumtrit

APOKALIPTIKE

Nëse një herë ke rënë

Kjo është vetëm rënja e parë

Dhe asgjë tjetër

Për rënjen tjetër

Do të mendoni gjatë

Nuk falet dështimi

Nëse sërish ke rënë

Ke rënë përgjithmonë

Kthimi është rreth vicioz

Lojë me nerva konop

Në rrotullimin e rënjes

Apokaliptike

Kur më pushton malli yt Nënë...

Gëzim Ajgeraj, poet i arratisur larg atdheut, përreth dy dekada, apo me mirë të themi gati gjysmën e jetës së tij e kaloi jashtë vendit të vet. Zvicra ishte stacioni i fundit, kur në vitin 1988 u arratis nga atdheu i robëruar dhe mori botën në sy. Ai flet me nostalgji për vitet e rinisë, vite këto që u rrit e i kaloi në qytetin e bukur, në qytetin e lashtësive historike, në qytetin e Abdyl Frashërit e Ymer Prizrenit, buzë rrjedhës së çiltër të Lumëbardhit. U lind në Vërrinin heroik dhe gjithnjë rezistues në luftërat për çlirimin e vendit nga okupatori. Shkollimin e mbaroi në Malësi dhe në Prizren për të vazhduar më vonë edhe në Zvicër. Ishin vitet e rënda, vitet e lëvizjeve të mëdha në Kosovë kur Gëzimi u largua nga vendlindja, duke qenë i pranishëm me tërë qenien pranë dheut të lindjes. Gjashtë vjet veprimi në ilegalitetit, moralisht u kalit, tradicionalisht i frymëzuar nga një ideal i lartë drejt përpjekjeve për çlirimin e atdheut. Gëzim Ajgerajn, kurdoherë e gjejmë të pranishëm nëpër demonstrata që organizoheshin kundër shtypjes e shfrytëzimit nga ana e okupatorit serb. Gjatë viteve '82-88 dha kontribut shumë të çmuar rreth shpërndarjes së materialeve propagandistike për vetëdijesimin e masave të thjeshta të popullit. Në vitin 1988, nga njerëz të besuar qe njoftuar se së bashku me  shokun e tij S.P., nga shërbimet sekrete të shtetit okupator përgatiteshin dosje dhe se së shpejti do të arrestoheshin. Për t’u shpëtuar kthetrave të këtilla, detyrohet të largohet nga atdheu, gjoja për shkaqe ekonomike.
Krijimtaria e tij letrare fillet e para i ka që nga klasat  e para të fillores. Më vonë, kësaj dhuntie, filloi t’i përkushtohej edhe më me shpirt. Shkrimet e tij i gjenim të botuara në shumë revista e gazeta të kohës, po,për shkak të censurës, jo gjithçka e shkruar nga Gëzimi gjente dritën. Gjatë viteve 1988-1989, u bënë lëvizje të mëdha në Kosovë. Gëzim Ajgerajn e gjejmë kudo, në Gjenevë, Bernë, Cyrih, Prizren, Prishtinë, e deri në Hagë, gjithnjë në shërbim të kombit e atdheut.
 Duke përfunduar, fitojmë përshtypjen se, Gëzim Ajgeraj, veprimtarinë në shërbim të atdheut më me ngulm  e ka filluar që nga viti 1981, që nga vitet e para të shkollimit të mesëm, duke mos u ndalur deri në përfundimin e luftës më 1999. Ndonëse larg atdheut fizikisht,veprimi i tij, tashmë edhe më i mobilizuar në shërbim të atdheut, kudo që kishte vërrinas e të tjerë shqiptarë nëpër Evropë, Gëzimi qëndronte në ballë të organizimeve për ta ndihmuar luftën edhe moralisht edhe materialisht duke gjetur përkrahje të plotë nga shokët me të cilët bashkëpunonte.

***

…Është e pandashme krijimtaria letrare e tij gjatë gjithë kësaj kohe. Që nga viti 1987, filloi të botojë thesar librash, si:1.”Klithmë malli”, poezi, „Rilindja“, Prishtinë,1997; 2.”Ëndrra për parajsë”, poezi,“Rilindja“,Prishtinë, 1998; 3.”Qiellit po digjem”, poezi, „Rilindja“, Prishtinë, 1998; 4.”Flakë në plagë”, poezi, „Rilindja“, Prishtinë, 1998; 5.”Kënga e babait”, poezi për fëmijë, „Apolonia“, Prishtinë, 1998; 6. “Urti popullore të Vërrinit 1”, (bashkautorësi), „Apolonia“, Prishtinë,1998; 7. “Mallëngjimi”, poezi, „Rilindja“,2000; 8. “Balada e Vërrinit”,  K.L. „F. S. Noli“, Prizren, 2001; 9. “Rruga e lirisë”, dramë,  „Meshari“Prishtinë, 2001; 10. “Rruga e lirisë” (intervistë) me Zafir Berishën, botoi Asociacioni i Veteranëve të ish- UÇK-së – Prizren, 2002; 11. “Atdheu në trastë”, cikël me poezi, e botoi revista letrare "Jeta e re" nr. 4, korrik-gusht 2002, viti LIV, Prishtinë; 12. “Pëllumbat e lirisë”, novelë për fëmijë, Edicioni i revistës “Fidani”, Prizren, 2004; 13. “Ditët e bardha”, novelë për fëmijë, Edicioni i revistës “Fidani”, Prizren 2004; 14. “Atdheu i copëtuar”, cikël me poezi,  në librin “Pikoi molla gjak” (Lirikë me motive arvanitase), botoi MKRSÇJR-Departamenti i Çështjeve Jorezidente, Prishtinë, 2004; 15. Cikël me poezi, “Udhë e zjarrmi”, në librin “Muzat i bien lyrës”, Edicioni i revistës “Fidani”, Prizren, 2005; 16. “Lulëkuqet e Vërrinit”, Edicioni “Metafora”, poezi, Zvicër 2005. 17. “Zana në mërgim” (poezi për fëmijë), ”Metafora”, Prizren, 2007;
18. “Huqet e Benit”,(poezi për fëmijë), ”Metafora”, Zvicër, 2007; 19. “Bosi lepurushi”,  fabula, ”Metafora”, Zvicër, 2006; 20. “Gjëegjëza”, ”Metafora”, Zvicër, 2006;
21. “Dita me Tonin” (Poemë), ”Metafora”, Zvicër, 2006;
22. “Muajt e vitit me Ardin” (Poemë), ”Metafora”, Zvicër, 2006; 23. “Dallëndyshja në Vërri” (poezi për fëmijë), ”Metafora”, Prizren, 2007; 24. “Kroi i qytetit tim”, (poezi për fëmijë), ”Metafora”, Prizren, 2007; 25. “Masakra e Tuzsuzit”, Monografi, (bashkautorësi), „Metafora“, Prizren, 2007.
Nga janari i vitit 2004, editon revistën: ”Metafora” (Editorial i poetit) që del në çdo tre muaj. Është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës, në Prishtinë. Nga 23 marsi 2002 është anëtarë i Lidhjes së Shkrimtarëve të Zvicrës.
Ka bashkëpunuar dhe bashkëpunon me të gjitha gazetat dhe revistat e kohës, si: “Rilindja”, Zvicër - Prishtinë, “Bujku”, - Prishtinë, “Zëri i Kosovës”, Zvicër - Prishtinë, “Bota sot”,- Zvicër, “Koha ditore”, - Prishtinë, “Epoka e re”, - Prishtinë, “Zëri”,- Prishtinë”, “Fakti”, - Shkup, “Ars” – Tiranë, “Pena Shqiptare”, - Prishtinë, “Pionieri” – Prishtinë, “Zogu i mëngjesit”, - Prishtinë, etj.

ETJE PËR FJALËN NËNË...

Kur më pushton
malli yt
Ngrohtësia e mungesës sate
më djeg
Largësia bëhet etje
për thirrjen
Nënë... 

PRITMË NËNË

Pranë gurit të vatrës në pragun e shtëpisë
Nën strehën e llamarintë ku bari varet shi
Me shikimin kah dielli që djeg prej mërzisë
Ngrohu kujtimet e shpresës së kthimit tim
Unë do të kthehem plisbardhë pa plis
Me kujtimet e ikura moteve pa ty
Vetmisë sate e simes plot errësirë
E ta ç`lodhim mallin në vjeshtën e vonë
T’i djegim motet e hidhura të largësive
Nën tingujt e këngëve për nipat si lisa
E nuset që do të na i mbushin oborret
Stërgjyshes e gjyshit t’ia numërojnë
thinjat mbi ballë 

DITA KUR MË MORËN IKJET U MBYT NË SHI

Dita kur më morën ikjet
u bë plagë në zemrën tende
Më fal nënë
Qielli u mbyt në shi
Vërshuan udhët
Dy dekada ikjen
nga ajo ditë plot lot
që t’i vrau shpresat
e nuk t’i ktheu më




NJË TAKIM MES VËLLEZËRVE TË GJAKUT

Antonio Bellusci


Në Cyrih na mblodhi fjala, vëllezërit e shpërndarë
dhe gjakun e Arbrit - arbëreshin flokëbardhë
U pamë si dy vëllezër dhe pse s'njiheshim kurrë
një takim vëllezërish, përqafim plot mall
Ç'mister ka ky gjak ç'ag shumë na ofron
gjuhë e Kastriotit në mes, na bashkon 

DEGË E THYER Nën pëlcitjen tënde kanë rënë sa e sa gjethe E të kanë lënë plagë e zjarr në shpirt Dhe tani përditë varen klithmës plot mall Harrimit i shkruajnë kronikat e dhembjes Dhe sa herë që klith pëlcitjes Gjethet e dhembjes pikojnë Mbi ty shkarkuan erëra e furtuna Kolona  ime, ti e di sa dhemb ikja Pelini i saj i ngjan helmit Gjethet e tua të thara nën degë I mbyt vjeshtë e harrimit Ligësi ka rënduar pëlcitjes sate Mbi trungun tënd harbojnë furtunat Erërat që me natë e ditë krasitin mallkimit ... ah kolona ime, degë e thyer Merrmë pak dhe Kosove e varrosmëni dhembjet!

FATE DHE UDHË

Na polli koha udhë e u ndamë në dysh
Gjeografi e harta i blemë ardhmërisë
Dhe trastën e qepëm nga lëkura jonë
Për grushtin me dhe nga dheu i atdheut
E luleferrën e mbollëm në oborr
Drynin e shtëpisë nën një merimangë
Të na i ruajë ëndrrat nga dyzet hajdutët
Apo nga barbari mbi kokë të atdheut
Gabimisht udhëve shpresat i thurëm
Ndoshta fajin tonë s’na e kanë të tjerët
Që na marrin udhët e na mbyt lakmia
Prandaj ikjeve tona u duhet lamtumirë
A këtij udhëtimi një fund dhe largësi 

Lotin mos e derdh, fshiji sytë, mos qaj!

Gëzim Mekuli lindi në Pejë. Studioi në Universitetin e Prishtinës gjuhën dhe letërsinë angleze. Në Norvegji (Oslo) studioj shkencat e Filmit, Mediave dhe Komunikimit. Magjistroj në shkencat e Mediave (Në drejtimin e Retorikës) në Universitetin e Bergenit, (Norvegji). Është debatues publik dhe në rrethin intelektual rrespektohet si kritik i paanshëm i mediave shqipe në Ballkan. 


Vegimi i një nate vjeshte

Në një natë pa hënë, pa yje,
Një pragdimri në veri,
S'po më zbriste gjumi syve
Dhe s'më flihej kurrsesi.
Mendja sillej e përsillej
Në shkretina prej vetmie.
Terri mbas dritares fshihej,
I pabesë, pa dritë, pa hije.
Teksa prisja të më vinte
Or'e gjumit të shpresuar,
Mjedis dhomës pashë një dritë,
Ish' e ngrohtë, ish' e praruar.
E mbuloi të gjithë hap'sirën
Krejt në shndritje me vizllim.
Askund s'mbeti vend i errët.
Shkoi terri në mërgim.
Kaq e bukur ajo dritë -
Rezendritur s'kish të dytë,
Unë i shtangur mbeta ngrirë
E s'mund t'i besoja sytë:
Isha zgjuar? Shihja ëndërr?
Vërtet ishte a delir?
Atë çast një zë i ëmbël
Pëshpëriti: Pse s'fle, bir?
Shihe natën – ësht' e errët.
Shihe orën – u bë von'.
Nesër vjen një ditë tjetër,
Një përballje e re të fton.
Unë e di çfarë është dhimbja
Dhe largesa dhe vetmia,
Por mëngjesit, kur zbardh dita,
Pret kujdesjet si fëmia.
Ndaj përmbi dhimbje të shpirtit,
Mbi vetminë që vret në zemër,
Mos ul krye, lart të ngrihesh,
Mposhti e mos lyp rrugë tjetër!
Çfardo që të ndodhë në jetë,
Këto fjalë mos harro kurrë:
Si çdo nënë e vërtetë -
Linda djalë por rrita burrë!
...
Kaq tha dhe shkoi sikur erdhi
Ajo dritë – m'e mirë në botë.
Mbas dritares ndriti dielli.
Në veri bënte më ngrohtë.
(Nënës sime, Shkurte Mekuli, e cila iku nga kjo botë, në 2002, si pasojë e luftës në Kosovë)


Balade... (poeme)

Mora rrugen e gjate, te gjate sa nje jete,
Pa ndalur kam ecur me dite e me nete,
Ne pluhur, ne plumba, ne diell i zhuritur,
Ne kembe, ne karroca, ne kuaj kam hipur.
Me ndalen hajdute e bandite, por s'me ngane,
Dhe buke, dhe uje, dhe zemer me dhane.
Kepucet mu shqyen, mu bene rrobat zhele,
Por rruga s'me lodhi, vec peshe e nje letre.
E rende sa bota ngarkesa e dhimbjes,
Une zvarre e terhiqja drejt fshatit te lindjes.
Me duhej t'i thosha nje nene atje:
Ti djalin mos prit, se djale me nuk ke!
Te dy moshatare se bashku qeme rritur
Dhe kurre s'u ndame, sic ishim te mitur.
Erdh vala e luftes, na mori dhe ne,
Te dy ne llogore, te dy ne trase.
Dhe buken, dhe ujin, dhe dhimbjen ndame tok.
Te dy ne gjithcka, vec plumbin s'dame dot...
...U ula ngadale, ia ngrita pak koken,
Mbi gjoksin pergjakur me kot vura doren.
"Jo, hic mos me luaj!" mes dhembjes me tha.
"Po vdes, por te koka t'kam ty o vella.
E di ti, ne fshat e kam une nje nene.
Je biri i saj, amanet ta kam lene.
Dhe motren e vetme kam lene aty,
Tani qe po vdes, vella te ka ty!"
Kur hija e vdekjes mbi ballin i ra,
"Degjoma dhe fjalen e fundit!" me tha.
"Atje larg, ne fshat, e kam dhe nje vashe,
Kaluan tri vjet, kur se fundi e pashe.
Askush, pervec teje, s'e di lidhjen tone,
Ndaj lutjen e fundit, ti mua degjome.
Do shkosh ta takosh, "shum' e desha" i thuaj,
Por dy syt' e bukur mos qajne per mua.
Te gjeje nje tjeter, me te mire se une
Ta doje sa me deshi, dy here me shume".
I tha keto fjale dhe fryma iu sos,
Se zemra e madhe i fjeti ne gjoks.
Mes lotesh ia mbylla dy syte e lagur,
Me duart e mija, varrin kam hapur.
Kur hodha te fundmen lopate me dhe,
Dhe gjysmen e shpirtit varrosa atje.
Diku prane e gjeta nje drrase te vjeter.
Ne te emrin shkrova, nuk kisha ku tjeter.
U nisa me forcen qe dhimbja te jep,
Nje leter me dhane, e futa ne xhep.
Ne te fare shkurt, dy fjale qene shkruar:
"Biri juaj ka rene, si burre ka luftuar!".
...Kur ra nate e fundit, ndjeva rruga kish sosur,
Se cdo gje qe shihja me ishte e njohur.
Ja dhe fshati im, ja rruga, ja kisha,
Ja tempulli tej, dhe pylli me pisha!
Ja.., dhe gjithcka m'u zhyt krejt ne mjegull.
Si valle do t'i flas nje nene shpirtdjegur?!
Mbi naten capitja i kerrusur si plak,
Ca saze degjova qe tutje ne fshat.
U ndala nje cast, se fryma mu zu.
O Zot paska dasem, martohen diku!
E kembet me conin, pa ditur as vete
Atje ku me priste nje nene e shkrete..
S'degjoja asgje, as shihja as ndjeja.
Kerkoja ne terr nje porte te gjeja,
Dhe ja, para saj, zemerdridhur qendrova,
Sa munda bertita, por ze nuk degjova.
"Me mire te trokas," por dora s'mu bind,
Mu mpi si kercu i gjithe trupi im.
Diku tutje, fundrruges, nje dere u hap.
Nje ze qe e njoha me foli qe larg:
Aty s'ke njeri! Mos prit, o i huaj!
Dhe vajza dhe plaka ne dasme kane shkuar.
E gjen shume kollaj, se ndihet avazi.
Eshte mbledhur tere fshati, marton djalin Nasi!
Kur vijne te keqiat, thone "deren u hap!".
Perpjete mora rrugen, i rende qe cdo hap.
Tek porta e madhe sa hyra me pane,
Me njohen te gjithe dhe vallen e lane.
Me ftuan te hyja. U binda pa fjale,
Vec ndjeva t'me lagnin ca lote te vale.
Atje nena ime, atje nene e tij,
Te dy motrat tona dhe ati i im.
Ne qafe mu hodhen, me puthen me mall
Ne faqe, ne mjeker, ne floke, ne balle
Dy nena, dy motra dhe ati i im,
Perreth kishte dasem, gjithkush kish gezim.
Une letren ne xhep e xhyta me thelle
Me pyeten, u thashe "Kam ardhur me leje.
Malli shume me kish marre," thashe syte duke fshire,
Me vete mendova "Eshte neser me mire."
Te gzojne si te tjeret te dyja kte nate,
Kane kohe te vajtojne nje jete te gjate.
Goxha dasem qe, nuk ke c'thua tjeter,
Plot mezet, rakia dhe vera e vjeter.
Perreth ishin miqte dhe krushqit me radhe
Ne balle dhendri dhe nusja me velon e bardhe
Une bera urimet sic ishte zakoni,
Pastaj zura vendin, u ula tek froni.
Ne castin kur shihja te njihja gjith' njerzit,
Shikimi me hasi fytyren poshte velit.
Ajo qe per mua nje vdekje e dyte
"Jo," thashe, "s'eshte e mundur, s'me shohin mire syte."
Nga buzet vetiu ne cast doli lutja:
"O nene pa me thuaj, cila eshte nusja?!"
"Ajo qe martohet, mor bir, esht' Maria.
Po ti c'ke keshtu, te zu gje rakia?!"
"Jo, nene s'kam gje," i fola ngadale,
"Vec zemra prej gjoksi kerkon te me dale."
Per mur u mbeshteta, te rende ndjeva koken,
Me doren qe dridhej, me fund ktheva goten.
Ne vesh me ushtonin te dhimbshurat fjale:
"I thuaj, te lutem, per mua mos qaje!"
Por kur dheu ne varr ate e mbulonte,
Me tjetrin Maria, shkujdesshem lodronte.
Kur shkruaja emrin mbi drrasen e vjeter,
Te bukren Marie e puthte nje tjeter.
C'te thosha, c'te beja, si mundet te rrija?
Te shkoja, po ku? Ku shpirtin ta fshija?
Ku te gjeja vend te strukja une koken?
Shpetimin ate cast, ciganet ma sollen.
Nje dhemb i florinjte, ca buze vesh me vesh:
"Na thuaj mor bir, c'muzike te pelqesh!"
"I bini," u thash, "ne kini ju bese
Asaj kenges "Mbece tek Ure e qabese!
E di qe per dasem s'ka hije kjo kenge,
Po une vij prej lufte, kam shpirtin te rende.
Vec me pare do ngre per dhendrin dolli:
E mbushte plot djem gjithe kete shtepi!
Do pi dhe per nusen, Marien me fat,
Me t'miren, punetoren, me besniken ne fshat!
Dolline e trete per ciftin do ngre
Ne vend te vellait qe larg po me fle.
Me tha t'ju uroj: "Gjithmone qofshi bashke!"
Ndonese kur dha shpirt s'dinte se kish dasme...
S'mbaj mend qysh atehere sa vite kane shkuar,
Qese isha ne dasme at' dit' te mallkuar.
Ka mbetur pas lufta, kujtimet jane tretur,
Ne fshat jane kthyer te gjalle e te vdekur.
Nje vella qe kisha s'eshte me ne kte bote,
Tani kam nje moter, e ka emrin "gote."
Dal fshatit, rrugicash, sic bej per c'do dite
Shtepise se shkrete s'i hedh dot as syte.
Femijet i shoh tek lozin korijes,
Mes tyre dalloj tre djemte e Marijes.
Une pas e le fshatin, ne krye dal fare,
Ne xhep tre qirinj, me presin tri varre...

Ju shpall te pafajshme

Ti je e pafajshme, ti je krejt pafaj!
Mos e gjyko veten, fare s'ke gabuar!
Lotin mos e derdh, fshiji sytë, mos qaj!
Vetëm zërin zemrës ti i ke degjuar.
Thuam, pra tani, c'ka ketu të keqe?
Se bën dashuri? Se do fort një tjetër?
Se zjarrin që ke s'e mban dot për vete?
Se lum' i martesës s'rrjedh në shtrat të vjetër?
Mos i dhuno ndjenjat, mos e burgos shpirtin!
Mos u sill me to si xhelat katil!
Ti s'je Teutë antike, mos e dëno flirtin!
Se martesa është vec konvencion civli.
Po shpall para teje një mesazh të madh
Që s'e shpika unë, por e nxorri koha:
Derisa e gjithë jeta është nje mëkat,
Ky mëkati yt është i bardh' si bora!
Ndaj mos dëgjo botën! Mos pyet për fjalët!
As për dreqin vet, as për përëndinë!
Mos dëgjo të urtët, as edhe të marrët!
Femer, bijë e zotit, ke pafajsine!

Lazgushiane

Bari vinte valë-valë atje në fushë,
Era frynte butë-butë mbi gjithqka,
Loznin zogjtë tok me fluturat në gëmushë,
Dielli derdhte ar-floririn që nga la’.
Më erdh’ mikja aq–e–vogël, aq–e–mire
Dhe në gji mu fut pa thënë gjysëm fjalë.
S’di c’mu bë një si zjarr, si nxehtësirë,
Që më mbyti kok’–e–këmbë dale–nga–dalë.
E t’ma mori dorën time duke dridhur,
E t’a futi, s’mbaj mënt ku, un’ vec mornica,
Pa t’mu bë e shkreta gojë mjalt–e–hidhur,
Pa zun’ buzët po m’i pinin dy piavica.
S’di c’me erdhi nje si shkulm i ftoht’–i–nxehtë
Që teptisi e më mbuloi këmb’–e–kokë.
S’mora vesh n’isha funddherit a tek retë,
Vec di që s’ish fare kund në tokë.
Pir’–e dehur, cakërrqejf me qindra herë,
Mendjemarr’ më kanë parë, këmbë–ngatërruar,
Por të tillë dehje kurrë nuk kam ndjerë,
Van’ tri dit’ e unë prap’ s’jam esëlluar.