Kuriozitetete nga Ari Ukimeri

ARI UKIMERI

Makina e parë në botë.

Makina e parë në botë është e tipit Mercedes Benz, e cila u krijua në vitin 1885, dhe kishte një shpejtësi prej 16 km/h.

BE-ja dhe anëtrësimi.

Pas përfundimit të luftës së dytë botërore, Britania e Madhe ishte ndër vendet e para që kishte paraqitur kërkesën e saj për anëtarësim në BE. Mirëpo, presidenti i atëherëshëm francez CHARL DE GOL, kishte deklaruar që Britania nuk mund të jetë pjesë e këtij institucioni aq të rëndësësishëm. Duke theksuar që nuk e duam një KAL TË TROJËS në mesin tonë.

Gjuhët dhe Njeriu.

Azia si kontinenti i zbulimeve të shumta shkencore dhe religjoze njihet edhe për zhvillimin e gjuhëve të ndryshme në botë. Ndër gjuhët që fliten në këtë continent janë; Altaike, Turkike, Mongole, dhe Turquze. Të gjitha këto gjuhë që fliten, të përbashkëta i aknë zanort dhe bashkëtingëlloret.

Arabia Saudite

Është gadishulli më i madh në Azi. Njihet si ndër vendet më të zhvilluara si në shkencë, ekonomi dhe religjion. Vlen të përmnedet se është ndër vendet e rralla që nuk kanë lumenjë.

Alfabeti i Hawai

Ky shtet gjindet në SHBA. Karakteristikë e këtij shteti është alfabeti i tij. Gjithësej ky alphabet numëron 13 shkronja.

Nepali

Ky shtet aziatik ka një shtrirje të volitshme gjeografike. Gjithmonë në të ka patur luftëra për çështje territorial. Poashtu, shquhet edhe për çshtje religjioze. I vetmi shtet në botë ku adhurohet një hyjni femërore – Perëndesha Kumari.

San Marino

Është i vetmi vend në botë, ku ka më shumë makina sesa njerëz. Gjithësej ka 3300 makina.

Gazeta e parë në botë.

Ndër shekuj, njerëzit janë njoftuar në forma të ndryshme. Ndërsa në vitin 1605, u shtyp gazeta e parë në botë. Për herë të parë njerëzit u njoftuan mbi ngjarjet dhe informacionet që tregojnë gjendjen e botës. Sot, njerëzit marrin informata përmes TV, Internetit dhe mjeteve të ndryshme të informacionit.

Tempulli i parë monotheist në botë

Ndërsa tempulli i parë monoteist hebre, llogaritet të jetë ai i mbretit Solomon. Tempulli i Solomonit. Sipas liturgjisë hebreje, Solomoni ishte dijetarë, dhe mbret në Izrael. Hebrenjtë mbështeten në sintagmën: Kemi prejardhje Abrahamike dhe dije Solomonike.


Liritë dhe të drejtat e njeriut në Egjiptin e Lashtë


- Në Egjiptin e lashtë, rol të rëndësishëm luante edhe barazia gjnore. Qysh atëherë, meshkujt dhe femrat kanë patur të drejta të barabarta. Të drejtat pronësore ishin primare atje. Femrat kishin të drejtën e prnoës, të shisnin ato, të blenin toka të ndryshme. E gjithë kjo tregon rolin dhe ndikimin e femrës në vendim-marrje si dhe të drejtën e trashëgimisë.

Kulla e Babelit


- Kulla e parë në botë, është ajo e Babel-it. Njerëzimi e kishte ndërtuar atë për ta arritur qiellin. Në librin e Zanafillës shkruan kështu: Njerëzit donin ta mbërrinin qiellin. Kështu, vendosën ta ndërtonin një Kullë, përmes së cilës të arrinin lartë. Mirëpo, Perëndia duke e parë këtë gjest jot ë mirë të tyre, vendosi të shkatërroi atë (Kullën). Kjo ndikoi që njerëzit të shpërndaheshin kudo në botë,dhe të krijonin gjuhë dhe zakone të reja.


Njerëzit e parë në botë

Emrin e tyre e morën sipas luginës së Neander të Gjermanisë në vitin 1856. Njerëzit e parë jetuan në vitet 130.000 – 30.000. Poashtu, ishin njerëzit e parë që realizuan apo bënë ritet e para të varrimit kur vdisnin njerëzit.

Kontinenti Afrikan

Kontinenti afrikan apo kontinenti zi ka një pozitë të mirë gjeografike. Kontributi që kanë dhënë shtetet si Egjipti i lashtë janë të pakrahasueshme. Gjuhët, kultura dhe ritet fetare zënë nëj vend të veçantë jo vetëm në këtë vend po në mbarë botën. Gjithësej në këtë kontinet janë mbi 850 gjuhë. Ndër më të njohurat janë; Gjuha Berbere, Çadike, Kushitike dhe ajo Semitike.


Njeriu Sundimtar

Ndër vite, bot aka njohur sundimtarë të ndryshëm. Nabukodonosori, ishte një sundimtar dhe mbret i Babilonisë. Njihet edhe si ndërtuesi më i madh në historinë e njerëzimit. E rindërtoi qytetin e tij me mure të forta dhe të trasha, me qëllim të mbrohet vendi i tij nga pushtuesit. Poashtu, tempujt e ndryshëm dhe ndërtimet e ndryshme e bënë ndër mbretërit më të famshëm në botë. Njihet ndryshe edhe si pushtuesi më i madh i Palestinës.


Fshati ABUS SIMBEL

Sa herë flasim për Egjiptin e lashtë na bien në mend Piramidat, Faraonët dhe çdo gjë tjetër që lidhet me botën antike. Ky vend njihet edhe për luftën e parë botërore. Kjo luftë u zhvillua në mes egjiptianëve qëudhëhiqej nga Faraoni Ramsesi II dhe fisit HITIT të izraelit që njihet me emrin BETEJA E KADESHIT. Lufta në fjalë rezultoi me fitoren e egjiptianëve të vjetër. Përveç fitores, u ndërtuan dhe tempuj të ndryshëm ndër ta edhe ABUS SIMBEL. Në bazë të këtij tempulli, edhe fshati mori të njëjtin emër.


PAPA GUIENA E RE

Ky shtet luan një rol të rëndësishëm në historinë ë gjuhëve. Është i vetmi shtet në botë, në të cilin fliten 820 gjuhë. Poashtu, është i vetmi shtet në botë, që ka kulturën, gjuhët e veta, traditën dhe religjionin e tij, dhe që nuk ndikohet nga asnjë shtet tjetër i botës.

Monaco - Shteti më i vogël në botë.

Monaco është shteti më i vogël në botë. Gjithësej ka 38.000 banorë. Llogaritet të jetë më i vogël se Central Park në NEË YORK (SHBA).


BESIMI DHE NJERIU

Isak Njutoni llogaritet ndër shkencëtarët më me nam në historinë shkencore në botë. Njihet për teorinë e relativitetit. Është ndër shkencëtarët e parë në botë që ksihte besuar në egzistencën e Zotit. Edhe pse ishte kritikuar nga kolegët e tij shkencëtar për qasjen ndaj fesë, ai mori një shembull pse duhet besuar në ZOT. Ai përdori këtë metodë; mori një magnet dhe disa fluska pluhuri. Në momentin kur afroi magnetin afër fluskave, u kapën menjëherë fluskat pas mngetit. Kjo ishte shembulli që Njutoni ua tregoi kolegëve të tyre. Sikur fluskat që mblidhen në magnet, edhe ne mblidhemi rreth Zotit, sepse jemi krijesa HYJNORE.

Buzët dhe njeriu

Buzët janë organet më të ndjeshme në trupin e njeriut. Përmes tyre, njeriu arrin që të shqiptojë fjalët dhe të komunikojë me njerëz. Në këtë organ gjindet mbi 1 milion nerva, që përmes tyre arrihet qëllimi i shumëfishtë në trupin tonë.

Aton – shkurtesë e çfo gjëje.

Në egjiptin e lashtë, ishin të krijuara shumë kultura. Besimet kanë luajtur një rol të rëndësishëm në kë vend. Pothuajse, politezimi kishte kapluar çdo gjë aty. Një fakt interesant në egjipt na tregon, që dielli (planet), I thonin Aton. Të gjithë faraonët që kishin sunduar Egjptin, e merrnin prapashtesën ATON. Psh; gruaja e parë që është bërë perëndeshë, Ankesenamon, kishte ndërruar emrin në ANKESENATON. Edhe faraoni AMON (Faraon politeist), nga Amon kishte bërë emrin në Aton.

ARI UKIMERI, PRIZREN.

Një “panteon” me vlera mbarëkombëtare*

Akademik Prof.dr. Eshref Ymeri,Ph.D-AAAS

Dy fjalë për veprën më të fundit të shkrimtares, publicistes dhe studiueses së talentuar Vilhelme Vranari Haxhiraj, me titull “Elitat e Mohuara… Krenari Kombëtare”, të prezantuar më 10 gusht 2019 në mjediset e Universitetit “Pavarësia”, Vlorë

Nder dhe respekt të veçantë për shkrimtaren, poeten, publicisten e shquar dhe hulumtuesen këmbëngulëse të kombit shqiptar, zonjën Vilhelme Vranari Haxhiraj, për këtë ikonë të kulturës sonë kombëtare, e cila, me punën e saj të shkëlqyer kërkimore, ka hyrë thellë në rojtinat e historisë dhe ka nxjerrë në dritën e diellit personalitete të shquara të kombit shqiptar, duke filluar që nga periudha e mesjetës.
Kur njihet me këtë vepër madhore të kulturës sonë kombëtare, e cila ka dalë nga një penë e talentuar, lexuesi e përfytyron zonjën Vilhelme si një alpiniste të shkathët, që ka filluar t’u ngjitet me vendosmëri shpateve të maleve të thepisura, për të arritur deri në kreshtat e tyre, atje ku prehen ato 77 figura të ndritura të kombit shqiptar.
Pikërisht kjo këmbëngulje shembullore e zonjës Vilhelme, kjo vendosmëri e paepur e karakterit të saj burrëror, të kujton një thënie fort kuptimplote të Tomas Higinson(Thomas Higginson - 1823-1911) personalitet i shquar amerikan, luftëtar i vendosur për heqjen e skllavërisë dhe për bashkimin e shteteve amerikane, i cili thoshte:
“Njerëzit e shquar rrallë përfaqësojnë maja të vetmuara malesh, ata përfaqësojnë më shpesh maja kreshtash malore”.
Dhe me të vërtetë, të 77 figurat e shquara, në penën e zonjës Vilhelme, përfaqësojnë një kreshtë malore plot hijeshi.
Zonja Vilhelme, me veprën e saj të shquar, hodhi hapin e parë në nderim të Elitave të Mohuara. Për këtë ajo e meriton të përgëzohet dhe të falënderohet përzemërsisht. Ajo arriti të përfshijë në këtë libër 77 figura nga e kaluara jonë historike. Studiuesit dhe hulumtuesit e tjerë duhet ta vazhdojë veprën e saj për nxjerrjen nga harresa edhe të shumë figurave të tjera të shquara të kombit shqiptar.
Kjo vepër e zonjës Vilhelme mund të vlerësohet pa mëdyshjen më të vogël si një panteon i shkëlqyer që ajo u ka ngritur 77 figurave të nderuara mbarëkombëtare. Ne, për fatkeqësinë tonë kombëtare, nuk kemi panteon, ku të prehen eshtrat e njerëzve të shquar të kombit tonë. Këtu në Vlorën tonë të lashtë sa vetë jeta e kombit shqiptar, duhej të qe ngritur me kohë panteoni i 40 firmëtarëve të Pavarësisë, ku në çdo përvjetor të shpalljes së saj, ne të shkonim dhe të përuleshim me nderim para vendprehjes së eshtrave të tyre.
Ne nuk e kemi panteonin e personaliteteve të nderuara, të cilat, në vitin 1908, u mblodhën në qytetin e Manastirit dhe nxorën nga humnerat e lashtësisë iliriane alfabetin e gjuhës shqipe, që nuk është aspak alfabet latin, siç thonë mjaft intelektualë të painformuar, por është alfabet ilirik, siç e ka pohuar vetë shkencëtari i shquar i lashtësisë romake Plini Plaku (23-79 e.r.) në veprën me titull “Historia e natyrës” (Naturalis Historiae), ku shkruan:
“Ilirët (arbërit) kanë krijuar të parin alfabet dhe romakët shkrimin e tyre e morën nga ilirët”.
Pra, zonja Vilhelme, me këtë vepër madhore, e cila, në këndvështrimin tim, shërben si “tafta mbi kadife” në krijimtarinë e saj të pasur në fushën e letërsisë artistike, të publicistikës shëmbullore nacionaliste dhe të memorialistikës sonë kombëtare, ka nderuar veten e saj dhe, tërthorazi, i ka dhënë një sinjal klasës politike shqiptare, që t’i thërrasë mendjes dhe të kujtohet të ngrejë panteonin madhështor në nderim të njerëzve të shquar të kombit tonë, ashtu siç i kanë ngritur shtetet e tjera në kryeqytetet e tyre.
Le të shpresojmë që pena të tjera të talentuara, të cilat nuk i kanë munguar kurrë kombi shqiptar, do të vazhdojnë ta pasurojnë panteonin e parë që ngriti zonja Vilhelme për 77 figurat e nderuara të këtij libri jashtëzakonisht mbresëlënës.
Jemi kombi më i vjetër i kontinentit, kemi gjuhën shqipe që është themeli i gjuhëve evropiane. Për këtë na kanë vlerësuar lart personalitete të shquara të kulturës evropiane. Studiuesi i talentuar Fotaq Andrea që jeton dhe punon në Strazburg, ka botuar para disa vitesh një vepër madhore prej 767 faqesh, me titull “Pena të arta franceze për shqiptarët”. Prandaj zonja Vilhelme, me këtë vepër, e radhit veten pranë atyre personaliteteve, mes të cilave po përmend vetëm dy personalitete të shquara gjermane.
DijetariLeibnici (Gottfried Wilhelm Leibniz (1646 - 1716), ka thënë:
“Në qoftë se duam të dimë historinë para Krishtit dhe shkencat e asaj kohe, duhet t'i drejtohemi gjuhës shqipe”.
Studiuesi Johan Turhan, në librin me titull “Kërkim në histori”, të botuar në Lajpzig në vitin 1774, ka deklaruar:
“Asnjë popull tjetër i botës, në të cilën jetojmë, nuk është aq i panjohur për Evropën Perëndimore, për sa i përket prejardhjes, historisë dhe gjuhës, se shqiptarët. E megjithatë, ai është populli kryesor i botës së lashtë e të rëndësishme që çdo historian do të donte ta njihte: historia e tyre do të plotësonte zbrazëtitë e mëdha në historinë e vjetër dhe të re të Evropës”.
Figura e shquar e zonjës Vilhelme, e cila vetë përfaqëson një elitë të nderuar të kombit shqiptar dhe që e meriton t’i kushtohet një vepër biografike profilit të saj intelektual, më sjell në kujtesë një thënie të Gjergj Brandesit (Georg Morris Cohen Brandes - 1842-1927), studiues i letërsisë dhe publicist danez, teoricien i natyralizmit.
“Njeriu i shquar asnjëherë nuk përfaqëson bilancin e qytetërimit ekzistues. Ai përfaqson burimin dhe fillimin e një gjendjeje të re të qytetërimit”.
Kjo vepër e pasuron me dinjitet thesarin e kulturës sonë kombëtare dhe mendoj që Vlora, duke filluar nga institucioni i Bashkisë dhe komuniteti i shkrimtarëve vlonjatë, t’i përcjellin Presidentit të Republikës propozimin për t’i akorduar Zonjës Vilhelme titullin e lartë “Nderi i Kombit”.

ARBEN BAJRAKTARAJ (1973-)

 

Arnen Avdyl Bajraktaraj, lindi në Isniq, më 29 janar 1973. Shkollën fillore e kreu në “Liria” të Isniqit (tash Shkolla fillore “Isa Boletini”, në Isniq).

Në fëmijëri dhe adoleshencën e hershme djaloshi nga Isniqi i Dçanit teksa shkonte me bagëti në bjeshkët e bukura, eposi kreshnik dhe bukuria natyrore e tyre e lidhën ngushtësisht me letërsinë. Aty ndër bjeshkët e Roshkodolit do të lexonte shumë e do të njihej me historinë, adhuronte heronjtë që kanë bërë historinë, të cilët do të mbeteshin në kujtesën e djaloshit dhe do i ruante ato si "relike" të çmuara dhe idhujt e tij, udhërrëfyes për të ardhmen e karrierës së tij….

Ndërsa shkollën e mesme e kreu në Maribor të Sllovenisë, ku mori dhe mësimet e para për teatër.
Shkollimin e mëtejshëm e vazhdon në Paris, në “Acting International” me profesorin Robert Cordier.
Arben Bajraktaraj është bërë tashmë një aktor me përmasa evropiane, i njohur për rolet e tij në pjesën e parë të filmit amerikan "Taken", krahas aktorit të shquar, një nga yjet e Hollywood-it Liam Nelson dhe në dy seritë e "Harry Potter". Victor Hugo që në ekzil shkroi veprën e tij romantike “L’Homme qui rit” (Njeriu që qesh) pasi u largua nga Franca në Angli dhe novela do të botohej më 1869. Prej kësaj kohe tre regjisorë do të tentonin që këtë vepër, të cilësuar si “mrekullia romantike e Hugos”, ta shkrinin në shirit filmik. Herën e fundit një film i bazuar në rrëfimin e “Njeriu që qesh” ka qenë ai i regjisorit Jean Kerchborn.

Dyzet e një vjet më vonë, regjisori tjetër francez Jean-Piere Ameris i ka hyrë të njëjtës punë. E njëri prej roleve kryesore në këtë film, xhirimet e të cilit tashmë kanë nisur është rezervuar për aktorin kosovar që jeton në Francë, Arben Bajraktaraj.

Mes tjerash interpretoi rolin e Starzynask-it në filmin “Çelësi i Sarës” (2010), që trajton fatin e një familjeje hebreje gjatë Luftës së II Botërore në Francë, pastaj rolin e Hardquanonn-it në adaptimin e romanit të Viktor Hygosë “Njeriu që qesh”(2012), në regji të Jean –Pierre Amerist. Rolin e Darkos në filmin “Liria”(2009), të regjisorit Tonny Gatliff, si dhe ka luajtur në filmat ”Perënditë dhe njerëzit”, (çmimin “Grand Prix”, Kanë 2010), ”Polisse” (çmimin e jurisë, Kanë 2011) etj. Në Kosovë ka luajtur rolin kryesor në filmin “Heroi” (2010), në regji të L. Kryeziut, si dhe në filmat e shkurtër ”Ballkoni”, (2013) të L. Zeqirajt. Arben Bajraktaraj ka luajtur edhe në shfaqje të shumta teatrore në Francë (“Cubat” e Schillerit, ”Ikja” e Gao Xinjangut, “Roberto Zucco” të Koltesit, “Atentati” i Yamina Khadra-së, “Superstar”, etj). Bajraktaraj, si aktor i madh shquhet edhe në Kosovë e Shqipëri, (“Udhëtimi në Unmikistan”, ”Radio Iliria”,etj.

Arben Bajraktaraj, aktori kosovar që po bënë nam në Francë e më gjerë, vazhdon të mbetet me të dy këmbët në tokë. Ai për Floripress ,me dashuri e kujton Isniqin e tij, dhe e quan vendin më të bukur në botë, pavarësisht se me sytë e tij bojë qielli ka parë peizazhe të ndryshme nëpër botë. Me mbi 40 role filmike, në mesin e tyre edhe ai në “Harry Potter”, dhe në filmin “Taken”,

Bajraktaraj vazhdon të mbetet jo shumë i njohur për Kosovën. Ai për këtë fakt edhe ec lirshëm rrugëve të Prishtinës, sepse, sipas tij nuk i ndodhë që ta ndalë dikush në rrugë, edhe pse e kundërta është me rrugët e Parisit. Ai do të duhej të ishte në Prishtinë. Në premierën e filmit “Heroi”, ku luan rolin kryesor nuk është në Prishtinë. Atë ditë ai është në Kamboxhia, në një projekt teatral, që tashmë edhe i janë rezervuar datat. Pos filmit, ai ka edhe dhjetëra role në teatro të ndryshme, sikurse që është angazhuar edhe në reklama televizive. E veçantia e tij është se ai vjen nga Kosova, dhe prejardhjen e tij, ai e bartë të shënjuar në trupin e tij…

Arben Bajraktaraj thotë : Vërtet shumë mirë kam qenë në Isniq. Aty kam përjetuar vitet më të mira që i kam përjetuar deri tashti. Kanë qenë kohë të vështira, por si fëmijë nuk i kam përjetuar si kohë të vështira, por i kam shijuar lojërat, bukurinë e natyrës. Isniqi me të vërtetë është një vend shumë i bukur, jo vetëm Isniqi por i gjithë Rrafshi i Dukagjinit, ka peizazhe me të vërtetë të hatashme. Me të vërtetë kam udhëtuar nëpër botë , por ne e kemi një vend shumë të mirë. Nuk jam subjektiv, por ka ujë, ka diell. Uji është aq i pastër sa isha rritur vetëm me atë ujë, bukë e djathë, pastaj i kemi bjeshkët, me të vërtetë është vend i mirë. Normalisht, sa më shumë që plakesh, kthehesh më shumë te fëmijëria. ….

Nga kam shkuar kam folur për prejardhjen time. Nuk ka nevojë njeriu shumë që të tregoj se prej nga vjen, sepse shihet pak edhe në trup. Është detaj shumë i rëndësishëm, sidomos për aktrimin, sepse, në një formë njeriu shënjohet, mbesin disa shenja në trup. Mënyra se si qëndron, mënyra se si flet, si ec. Nuk jetojmë të ndarë nga pjesa që e kemi jetuar, sepse, atë që e kemi jetuar është gjithmonë me ne, ne mundemi ta injorojmë, ta lëmë anash, por e kaluara jonë vjen me ne. Të mirat dhe të këqijat e Kosovës i bartim me vete, sepse janë pjesë të jetës sonë. Unë nuk e kam kompleksin a jam katundar apo qytetarë , por të qenit katundar ka një përparësi, sepse jemi të lidhur me tokën, si thuhet me këmbë në tokë, nuk kemi ecur nëpër rrugë të asfaltuara por në tokë, në dhe. Pastaj jeta në rrethe urbane është një rreth i mbyllur, ndërsa natyra është e gjerë, e ka fuqinë e vet, sikurse që e përbënë edhe rrezikun….

Unë kam luajtur edhe në shumë filma të tjerë, role të mafiozëve serb, grekë, rusë, të vendeve baltike... Ata me mua ose pa mua e kishin bërë filmin, të kuptohemi. Edhe vetë produksioni është habitur me suksesin e filmit “Taken”, nuk e ka pritë një shikueshmëri kaq të madhe në krejt botën. Ndërkaq, duhet të them se një aktor nuk mund të gjykoj personazhin. Unë kur kam luajtur një hebre në Luftën e Dytë Botërore, ose një mafioz rus, nëse do të gjykoja personazhin, më mirë do të ishte të mos ja nisja hiq kësaj pune. Personazhet e kanë një lloj aktiviteti për aktorin, së paku në zgjerimin e paletës së ngjyrave, ngjyrave emotive, me të cilën janë pjesë themelore e artit krijues. P.sh, në teatër një nga rolet më tërheqëse që ekziston është Ricardi III, që është një vrasës i tmerrshëm, që është vrasës edhe i fëmijëve.

Në të vërtetë këto vitet e fundit kam pasur krejt role të tjera, dhe falë Zotit, verën që shkoi jam paraqitur në rolin e një shkencëtari shqiptar, por definitivisht nuk është e rëndësishme nacionaliteti i personazhit sa ka rëndësi identiteti i tij. Unë nuk kam nevojë që të arsyetohem për këtë, por unë mendoj se kam bërë edhe shumë gjëra të tjera. Shqiptarët për imazhin e vetë, ndoshta duhet ta pyesin pak më shumë vetveten. Ka shumë gjëra që ndikojnë….

Unë kam qenë në të vërtetë në Kosovë në vitin 2001, me pjesën “Udhëtimi në Unmikistan”, mirëpo për herë të tjera nuk ka pas asnjë propozim konkret as për film e as për teatër. Kjo nuk ka qenë nga mos dëshira ime apo mos dëshira e të tjerëve, ndoshta janë problem edhe financat, pas unë jetoj jashtë mund të jenë problem harxhimet pasi që duhet të paguhet bileta, fjetja..., dhe i kuptoj plotësisht, por ndodhë që edhe nuk më shohin në rolet e tyre. Është normale….Dhe hera e parë kur kam qenë para publikut kosovarë kam pas një tërmet fiziko shpirtërorë, ka qenë krejt më ndryshe, ishte ndoshta edhe nga fakti se po luaja shqip, kisha një lloj të rizbulimit të vetvetes, një pjesë timen që ndoshta nuk e kam njohur, dhe kjo mandej ndryshon gjithë qasjen ndaj punës. Kënaqësia më e madhe e imja është që të luaj shqip, jo se jam shqiptarë, por nëse kemi parasysh përtacinë është më lehtë të luhet shqip. Aktualisht jam në përgatitje të dy shfaqjeve teatrore, ndërsa gjatë sezonit janë të parashikuara edhe disa angazhime filmike.

Arbeni jeton dhe punon në Francë.

Aleks Dhimitër Taq Buda (1911-1993)

Aleks Buda lindi në Elbasan më 7 shtator 1911.Është i biri i Dhimitër Taq Budës. I ati ishte farmacist, delegat i Elbasanit në Kongresin e Manastirit, në atë të Elbasanit dhe deputet në dy legjislatura në Kuvendin Kombëtar. si dhe një ndër financuesit e Shkollës Normale të Elbasanit.

Aleks Buda mësimet e para i nisi kur ishte 7 vjeç në shkollën fillore të qytetit të lindjes.
Pa kryer klasën e dytë i vijoi studimet në Lecce të Italisë. Më 1920 bashkë me dy vëllezërit e tij shkon me studime në Austri.Atje plotësoi filloren dhe kreu më 1929 gjimnazin në Salzburg.
Më tej ndoqi studimet në Universitetin e Vjenës, në Institutin Ballkanistik (1930 - 1935), ku mori mësime nga profesorë të njohur si, Karl Patsch, Reiniger dhe Norbert Jokli.

Gjatë kësaj periudhe u aktivizua në Shoqërinë e studentëve shqiptarë Albania të Vjenës, së bashku me Lasgush Poradecin, Skënder Luarasin, Eqrem Çabejn, Krist Malokin, Qemal Butkën etj., duke qenë edhe bashkëpunëtor i revistës “Dialëria” të kësaj shoqërie.

Në vitin 1938 u kthye në Shqipëri, ku së pari punoi si arsimtar në Gjimnazin e Tiranës (që nga shtatori 1939), ndërsa më 1940 transferohet në Liceun e Korçës.

Në fund të viti 1941 shkoi në Itali në Universitetin e Padovës pranë profesorit të njohur Karlo Taljavini për t'u kualifikuar në fushën e gjuhësisë së përgjithshme ballkanike dhe të shqipes, por pas një viti kthehet në atdhe, për shkak të luftës.

U lidh me lëvizjen Nacional-Çlirimtare dhe më 1944 zgjidhet nënkryetar i Këshillit ANÇl të qarkut të Elbasanit.

Menjëherë pas Çlirimit të vendit punoi si drejtor i Bibliotekës Kombëtare (1945-1946), por shpejt (1946) u bë një nga organizatorët e Institutit të Shkencave, ku punoi si përgjegjës i seksionit të historisë, sociologjisë dhe ekonomisë.

Aty ndihmoi në krijimin e sektorëve të arkeologjisë dhe të historisë së lashtë, të historisë së Mesjetës dhe të artit mesjetar, të historisë së kohës së re, të etnografisë etj.

Së bashku me kolegët e sektorit të tij, bënë të mundur publikimin e studimeve e arritjeve në fushën e arkeologjisë e të etnografisë, që u ekspozuan në Muzeun arkeologjik-etnografik të përuruar më 1947.
Fitoi përvojë si pedagog i historisë që në fillimet e Institutit pedagogjik dyvjeçar (1946); më 1955 u bë një nga organizatorët dhe studiuesit më me 45 përvojë të Institutit të Historisë dhe të Gjuhësisë, i sapokrijuar.

Me krijimin e Universitetit të Tiranës më 1957, Aleks Buda do të ishte një nga themeluesit e katedrës së historisë dhe të kursit të historisë së Shqipërisë në këtë Universitet.

Viti 1972 qe një vit i veçantë për jetën shkencore në Shqipëri, njëherazi edhe për Aleks Budën:

U themelua Akademia e Shkencave e Shqipërisë. Në mbledhjen e parë të asamblesë (1973), të çelur nga akademiku Eqrem Çabej, Aleks Buda zgjidhet kryetar i Akademisë, detyrë që e mbajti deri në fund të jetës, pasi u rizgjodh dy herë.

Aleks Buda vdiq pas një sëmundjeje të rëndë, në Tiranë më 7 korrik 1993.

Vepra Veprimtaria kryesore e tij ishte studimi i historisë, veçanërisht në fushën e historisë mesjetare shqiptare dhe të Rilindjes Kombëtare.

Ai është bashkautor dhe redaktor përgjegjës i tekstit të “Historisë së Shqipërisë vëllimi I” dhe autor i disa studimeve për periudha të ndryshme të Historisë së Shqipërisë, sidomos për atë të “Skënderbeut”, për etnogjenezën e popullit shqiptar, si dhe autor i shumë shkrimeve publicistike.
Aleks Buda ka shkruar edhe hyrjen 18-faqesh të botimit të veprës së Marin Barletit, "Rrethimi i Shkodrës", e cila u përthye nga Henrik Lacaj dhe u botua në Tiranë në vitin 1962.

Aleks Buda është bashkautorë i Vëllimit të dytë të librit "Historia e Shqipërisë", e botuar në vitin 1965.

Në hartimin e “Fjalorit enciklopedik shqiptar” (1985), e para vepër enciklopedike shqiptare, ku si kryeredaktor i këtij libri dha një ndihmesë të çmuar në konceptimin dhe udhëheqjen shkencore.
Ka marrë një varg me tituj dhe dekorata: Mësues i Popullit. “Çmimin e Republikës të shkallës së parë”, “Urdhrin e Lirisë” të kl. I, etj., ndërsa Presidenti i Republikës së Austrisë e ka dekoruar atë me “Medaljen e madhe të artë” (1990), medalja më e lartë që jep Austria për shtetasit e huaj. Këshilli i qarkut të Elbasanit e ka nderuar pas vdekjes (2002) me titullin “Qytetar Nderi”.

AHMET MALOKU

Prof. Dr. Ahmet Maloku, PH.D është i lindur në Lisockë, Komuna e Kamenicës.

Shkollimin fillorë dhe të mesëm e ka përfunduar në Gjilan me sukses shembullor, për të cilën disa herë është shpërblyer.

Fakultetin e shkencave të kriminalistikes i ka përfunduar me notë mesatare 9.89, në Fakultetin e Kriminalistikës, drejtimi: Kriminologjisë dhe Studimet e Sigurisë, të Universitetit të Sarajevës, në katedrën e kriminalistikes, ku fitoi titullin kriminalist i diplomuar.

Fakultetin Juridik (me notë mesatare prej 9.50) dhe studimet master (me notë mesatare prej 9.00), i përfundoi në Fakultetin Juridik të kolegjit “AAB- RIINVEST” të Prishtinës.

Për suksesin e treguar gjatë studimeve ishte bursist si studenti më i mirë i gjeneratës së tij.

Prof. Dr. Ahmet Maloku në studimet pasuniversitare ka përfunduar dy doktorata: Doktoratën e parë e ka përfunduar në Universitetin e Travnikut - Bosnje dhe Hercegovine, në Fakultetin Juridik, të katedrës penale, me temë: “Bashkëpunimi ndërkombëtar për luftimin e krimit të organizuar transnacional” me Mentor - Prof. Dr. Nedžad Korajlić, ku mori titullin, doktor i shkencave juridike në fushën penale. Kurse doktoraturën e dytë e ka përfunduar në Universitetin publik e Sarajevës - Bosnje dhe Hercegovine, në Fakultetin e kriminalistikës, Kriminologjisë dhe Studimet e Sigurisë, ne katedrën e Kriminologjisë, me teme “Dezorganizimi social dhe karakteristikat e kriminalitetit në rajonin e Gjilanit (Kosovë) në periudhën 2010-2014”, me Mentor: Prof. Dr. Alisabri Šabani dhe ka marrë titullin doktor i kriminologjisë, që njëherit bëhet doktori i parë i kriminologjisë në Kosovë, e në trojet shqipfolëse.

Me 13 nëntor 2018 prof.dr. Ahmet Maloku ka përfunduar specializimin dhe është certifikuar nga Ohio Northern University - SHBA, ne pedagogji ligjore. Më shumë se dhjetë vite është profesor në institucione të ndryshme të arsimit universitar në Kosovë, si dhe jashtë Kosovës; Ka punuar profesor në fakultetit juridik në Kolegjin “Gjilani” në Gjilan nga viti 2012, ndërsa dekan i këtij fakultetit ka qene nga 1 tetori i vitit 2013 deri me 30 shtator 2018.

Po ashtu është profesor universitar në studimet posdiplomike në nivelin master dhe doktorate në Universitetin e Travnikut, në fakultetin juridik në Bosnjë Hercegovine.

Kurse nga 1 tetori i vitit 2017 është zgjedhur profesor në Universitetin Internacional të Novi Pazarit, dega në Presheve.

Gjithashtu, nga 1 tetori i vitit 2018 (e tutje), është profesor në kolegjin “ILIRIA”- Prishtinë, ku e mbanë edhe pozitën e Rektorit në kolegjin “ILIRIA”- Prishtinë.

Është anëtar i rregullt i disa asociacioneve shkencore ndërkombëtare.

Shkroi dhe botoi  disa libra: "Sociologjia "2019." Friga nga kriminaliteti",2019."Patologjia sociale",2019."Fjalor terminologjik i viktimologjisë",2019. si dhe  mbi 30 publikime shkencore dhe profesionale :

”Marrëdhënia ndërmjet veprës penale dhe dezorganizimit social”,2016; “Nasilje nad ženama u porodici u regionu Gnjilane” 2015;“Fear of Voilence and Criminality in the Region of Gjilan, Kosovo”. Punimi 2015, “Bashkëpunimi Ndërkombëtar Policor në luftimin e krimit të organizuar” 2015;“Kodi i të burgosurve” , 2015;“Të arriturat dhe sfidat e shteteve te ballkanit ne rruget e integrimit evropian”. 2015.;“Karakteristikat e organizatave kriminale transnacionale”,2016
“Alcoholism as a pathological social problem in the region of the municipality Gjilan-Kosovo
2015 .Etj.

Abdullah Konushevci (1958-2013)

Abdullah Konushevci lindi më 1 maj 1958 në Prishtinë.Njihet si njëri nder shkrimtarët më të shquar shqiptar.Në Prishtinë mbaroi shkollimin fillor, të mesëm dhe të lartë. Studio letërsinë krahasimtare në "Universitetin e Zagrebit" .Punoi në gazetën e studentëve “Bota e re” dhe në gazetën “Rilindja”. Pas mbylljes së “Rilindjes” (1990), kishte mbetur pa punë.Ka botuar me qindra artikuj dhe recensione për letërsinë e shkruar dhe gojore, pra kryesisht është marrë me studime të çështjes së gjuhësisë dhe onomastikës, si dhe ka përgatitur për shtyp një numër të madh veprash e revistash letrare.
Shumë poezi të tij janë përkthyer në anglisht, spanjisht, gjermanisht, rumanisht, sllovenisht, kroatisht, sllovakisht dhe turqisht.

Ishte laureat i shumë çmimeve kombëtare për letërsinë, ishte dhe autor i disa teksteve shkollore për letërsi. Konushevci si njohës i mirë i gjuhës angleze, gjatë jetës së tij është marrë edhe me përkthime, ku ka përkthyer disa prej autorëve të letërsisë botërore, si: Hemingëay, Tagore, Ludo Hupperts etj.
Për veprat e Abdullah Konushevcit kanë shkruar: Sylejman Syla, Xhemail Mustafa, Ibrahim Rugova, Kujtim Rrahmani, Vehap Shita, Hysni Hoxha, Ali Aliu, Abdyl Kadolli,Flori Bruqi, Merxhan Avdyli, Sabri Hamiti, Ramadan Musliu, Rushit Ramabaja, Milazim Krasniqi, Ismail Belaj, Ismail Syla, Salih Bytyçi, Emin Azemi, Nazif Zejnullahu, Medi Memishi, Rrustem Geci etj.Vdiq në Prishtinë me 30 nentor 2013.

Abdullah Konushevci, ishte dhe do të mbetet ndër profilet më të kultivuara intelektuale albanologjike, një nga penat më të mprehta, i cili me erudicion dhe saktësi ka lënë gjurmë të përjetshme në letërsinë shqipe.

Vdekja e hershme e Abdullahut, është humbje e madhe e familjes dhe miqve të tij, është humbje e një talenti, intelektuali dhe dijetari të përmasave kombëtare.

Konushevci ishte një krijues i ndershëm,me atë ndershmëri që mirrej me letërsinë po aq ndershmëri kishte me miqësinë.Konushevci ishte punëtor i pa epur,ishte në kulmin e dijes letrare i cili do të arrinte shumë,shumë,sikur nga jeta të mos e ndante vdekja në kohën më të mirë,kur ne dhe letërsia pritnim shumë nga ai.Jeta është një shpresë,një luftë për të arritur diçka madhore,megjithatë jeta tretet si hije,pa ia ditur kohën as vendin.Madje vdekja sikur i ngatërron kohët,godet rend e pa rend,godet njerëz në kurorën e rinisë,kur ishin të pregaditur për hove dhe vlugje suksesesh.Kështu u godit Konushevci,një intelektual i shquar i letrave shqipe,i cili kishte shumë ëndrra,por sëmundja e rëndë dhe e pashëruar ia preu ëndrrat për gjysmë.Vdekja e Konushevcit është një humbje e madhe për shoqërinë dhe letërsinë tonë kombëtare.

Vdekje nuk do të thotë të zhdukesh. Vdekja domethënë përfundim i lidhjeve që ka shpirti me trupin. Domethënë ndarja e shpirtit nga trupi. Vdekja, është kalimi i njeriut nga një gjëndje në një gjëndje tjetër. Është sikur të shpërngulesh nga një shtëpi në tjetrën,po Konushevci nuk ishte i pregaditur të shpërngulej,ai ishte mobilizuar në punë,në suksese dhe synonte majat e sukseseve.Ishte sëmundja e tij ajo që ia mori hovin dhe padashje e shpërnguli në botën tjetër.Megjithatë ka dy lloj vdekjesh:Vdekje e tërë,e cila i zë njerëzit të pa moral,pa vepër,të cilët sapo të jenë shpërngulur nga kjo botë,harrohen dhe më nuk kujtohet asgjë nga emri dhe vepra e tyre.Konushevci i takon anës tjetër të shpërnguljes nga kjo botë-pavdekshmërisë.Ai la emër e vepër,la pasuri në letërsinë kombëtare,u nda vetëm fizikisht me ne,po emri dhe veprat e tij do të jetojnë e kujtohen nëpër breza.

Veprat letrare të Abdullah Konushevcit:

1. Pasqyrë dhe diell (poezi, "Rilindja", Prishtinë, 1979), 2. Rënia e mollës (poezi, "Rilindja", Prishtinë,1981), 3. Pad jabuke (serbisht, "Jedinstvo", Prishtinë 1982), 4.Qerrja e diellit (poezi, "Rilindja", Prishtinë,1983), 5.Loja e strucit (poezi, "Rilindja", Prishtinë,1987), 16 Leksikon Enciklopedik 4. Qerrja e diellit (poezi, "Rilindja", Prishtinë,1983), 5.Loja e strucit (poezi, "Rilindja", Prishtinë,1987), 6.Të qenët të mosqenë (poezi, "Rilindja", Prishtinë, 1990), 7. Pikat AD (poezi, "Papyrus", Prishtinë,2002), 8. Dashni dhe vdekje (poezi. "Nositi", Prishtinë, 2011), 9.Lutje dashurie (poezi, "Nositi", Prishtinë, 2012),10. Gjuha shqipe XI (libër shkollor, "Dukagjini", 2004, 2009) 11. Demaçi, vepra letrare (monografi, "Nositi", Prishtinë, 2008) 12. Për poezinë (kritikë letrare, "Nositi", Prishtinë, 2008) 13. At Gjergj Fishta 1871-1940 (monografi, përgatiti për shtyp Abdullah Konushevci, NOSITI, Prishtinë, 2011) 14. Romani 'Gjarpinjtë e gjakut' i Adem Demaçit (artikuj të zgjedhur letrarë nga Abdullah Konushevci, kritikë letrare), NOSITI, (2011) 15. Rabindranath Tagore: Gitangjali dhe Mbledhja e frutave (botoi “Rilindja”, Prishtinë, 1988); 16. Ernest Hemingëay: Dielli lind përsëri (botoi “Rilindja” në vazhdime, Prishtinë, 1989); 17. Ikona e lotëve (film dokumentar” (prodhim i vitit 2006), përkthyer nga shqipja në anglisht 18. Ludo Hupperts: Koncerti dhe tregime të tjera, (botoi Shtëpia botuese "Nositi", Prishtinë, 2008). 
19. Teofrasti: Karakteret (“Rilindja”, 1983), 20. M. Slaviçek: Pse të mos jemi derisa jemi (“Rilindja”, 1990), 21. Grup autorësh: Historia e letërsisë botërore, V (“Rilindja”, 1989) dhe 22. Milan Shufflay: Histori e shqiptarëve të Veriut ("Nositi", 2009) Etj.

Arben Puto (1924-2016).

Arben Puto ka lindur në Gjirokastër në vitin 1924. Mësimet e para i ndoqi  në Liceun Kombëtar (francez) në Korçë (1935-1939) dhe pas mbylljes së tij vijoi në liceun klasik “Châteaubriant” në Romë.

Mori pjesë në Luftën ANÇ, fillimisht në Gjirokastër pastaj në Tiranë.

Pas çlirimit përfundoi shkollën e mesme në Gjimnazin “Qemal Stafa” të Tiranës (1946) dhe kreu studimet e larta në Fakultetin e Drejtësisë të Universitetit të Moskës (1951), në degën e së Drejtës Ndërkombëtare Publike.

Punoi në sektorin juridik të Ministrisë së Punëve të Jashtme (1951–1957).

Pedagog në Fakultetin e Drejtësisë të UT (1957–1990), ku ka dhënë lëndën e së drejtës ndërkombëtare.

Ka marrë pjesë aktive në proceset demokratike pas vitit 1990, duke kryesuar Komitetin Shqiptar të Helsinkit që nga krijimi (1990) dhe me ndërprerje deri në vitin 2000. Ka marrë Çmimin e Republikës të shkallës së parë.

 U nda nga jeta në Tiranë më 11 nëntor 2016.

 Është autor i një numri veprash në fushën e së drejtës ndërkombëtare dhe historisë së diplomacisë.Ndër veprat kryesore të tij janë: 

1.“E drejta ndërkombëtare publike”, vëllimi 1, 2 (1964, me ribotime); 

2.“Karta e Kombeve të Bashkuara; Statuti i Gjykatës Ndërkombëtare” (1993);

3. “Konventa Europiane për të Drejtat e Njeriut në përqasje me Kushtetutën e Shqipërisë”, 186 f., (2003);

 4.“Historia e Shqipërisë” (botuar në frëngjisht 1974, anglisht 1981); 

5.“Historia e Shqipërisë” (vëll. III, 1983 dhe IV, 1984);

 6.“Pavarësia shqiptare dhe diplomacia e Fuqive të Mëdha 1912–1914” (1978);

7.“Demokracia e rrethuar” (1990); 

8.“Çështja shqiptare në aktet ndërkombëtare të periudhës së imperializmit”, vëll. I, 1867–1912 (1984);

9.“Çështja shqiptare në aktet ndërkombëtare të periudhës së 
 vëll. II, 1912–1918 (1987); 

10.“Çështja shqiptare në aktet ndërkombëtare të periudhës së 
vëll. III, 1919–1926 (2001);

 11.“Nëpër analet e diplomacisë angleze”, 203 f. (1976, botim i ripunuar, 2001); 

12.“Historia diplomatike e çështjes shqiptare 1878-1926”, 392 f. (2003); 

13.“Shqipëria Politike 1912-1939” (2009); 

14.“Historia diplomatike e çështjes shqiptare 1878 - 1912”, (2010); 

15.“Demokracia e rrethuar”, (2010);

 16.“Lufta italo - greke, diktatorë e kuislingë” (2011);

17. “Pavarësia shqiptare dhe diplomacia e fuqive të mëdha: (1912-1914)”, 584 f., (2012);

18. “Shkurorëzimi i Mbretit Zog në mërgim” (2012); 

19.Sfidat e të drejtave të njeriut për një shoqëri të lirë, kujtime: (1990-2000)”, (2015).Etj.

Flori Bruqi