Elaboratet e Vasa Çubrilloviqit, Ivo Andriqit,Dobrica Qosiqit,Sllobodan Millosheviqit,Vojisllav Sheshelit, Ivica Daciëit dhe Aleksandër Vuqiçit për shqiptarët është një shtjellimmë i Doktrinave të shenjtë serbe për shqiptarët !

Shkruan Flori Bruqi

Vaso Çubrilloviqi, ( Vaso Čubrilović) lindi më 14 .01. të vitit 1897 në Bosanska Gradishka në Bosnje dhe vdiq më 11 .06. të vitit 1990 në Beograd, Serbi, ishte historian, politikan dhe akademik jugosllavë, i dekoruar me dekoratën e federatës Jugosllave për praktikimin e" Doktrinës së shenjt serbe". Qubrilloviq ishte një nga studiuesit jugosllavë që kanë kryer studime për zhdukjen  dhe elemininimin e shqiptarëve. 

Studimi i tij njihet me emërtimin "Iseljavanje Arnauta".

Akademik Prof.Dr. Vaso Čubrilović ka qenë këshilltar i regjimit monarkist gjatë Luftës së Dytë Botërore, pastaj ministër, akademik, drejtor i Institutit të Ballkanologjisë dhe anëtar i Lidhjes së Komunistëve të Jugosllavisë pas Luftës së Dytë Botërore. Memorandumi i tij "Dëbimi i shqiptarëve" që iu paraqit qeverisë mbretërore të Stojadonoviç-it më 7 mars 1937, ka shërbyer dhe shërben edhe sot e kësaj dite si platforma kryesore për spastrimin etnik të shqiptarëve në Kosovë. Problemi i shqiptarëve në jetën tonë kombëtare dhe shtetërore nuk është ngritur dje. Ai ka luajtur një rol madhor në jetën tonë në Mesjetë, por rëndësia e tij bëhet edhe më vendimtare në fund të shekullit të XVII-të, në kohën kur masa të popullit serb u zhvendosën në veri të territoreve të tyre stërgjyshore të Rashkës dhe u zëvendësuan nga malësorët shqiptarë.

 Këta të fundit gradualisht zbritën nga malet e tyre poshtë në fushat pjellore të Metohisë dhe Kosovës. Duke depërtuar në veri, ata u shpërndanë në drejtimin e Moravës së jugut dhe të perëndimit dhe, duke kaluar Malet e Sharrit, zbritën drejt Pologut dhe, që këtej, në drejtim të Vardarit. Në këtë mënyrë, aty nga shekulli i XIX-të, u formua një trekëndësh shqiptar, një pykë me bazën në boshtin Dibër-Rogozna që u fut thellë në territoret tona, duke arritur Nishin, dhe i ndau territoret tona të vjetra të Rashkës, Maqedonisë dhe Luginës së Vardarit. Kjo pykë shqiptare e banuar nga elementët anarkistë shqiptarë pengonte çdo lidhje të fortë kulturore, arsimore dhe ekonomike midis territoreve tona veriore dhe jugore në shekullin e XIX-të. Kjo ka qenë arsyeja kryesore pse Serbia ka qenë e pastabilizuar, deri në vitin 1878, kur ajo mundi të vendoste dhe të mbante lidhje të vazhdueshme me Maqedoninë përmes Vranjës dhe Malit të Zi të Shkupit, të ushtronte influencën kulturore dhe politike në Luginën e Vardarit. Kjo gjë pritej të ndodhte për shkak të lidhjeve të favorshme gjeografike dhe rrugore dhe traditave historike në këto zona. Megjithëse bullgarët e kanë filluar jetën e tyre shtetërore më vonë se serbët, në fillim ata patën sukses më të madh. 

Kjo shpjegon përse ka ngulime të përhershme sllavësh të jugut nga Vidini në veri deri në Ohër në jug. Serbia filloi të këpuste copa të kësaj pyke shqiptare që gjatë rebelimit të parë, duke dëbuar banorët shqiptarët që ishin më në veri nga Jagodina. Falë koncepteve të gjera shtetërore të Jovan Ristiçit, Serbia këputi një copë tjetër të kësaj pyke pas aneksimit të Toplicës dhe Kosanicës. Në këtë kohë, rajonet midis Jastrebacit dhe Moravës jugore qenë spastruar në mënyrë radikale nga të gjithë shqiptarët. 

 Nga viti 1918 e këtej ka qenë detyra e shtetit tonë të tanishëm të shkatërrojë mbeturinat e këtij trekëndëshi shqiptar. Ai nuk e bëri këtë gjë. Ka disa arsye për këtë, por ne do të përmendim vetëm më të rëndësishmet prej tyre : 1. Gabimi kryesor i autoriteteve në fuqi në atë kohë është se, duke harruar se ku ndodheshin, ata deshën t’i zgjidhnin të gjitha problemet madhore etnike të Ballkanit të turbulluar dhe të gjakosur me metodat Perëndimore. 

Turqia solli në Ballkan zakonet e Sheriatit, sipas të cilave, fitorja në luftë dhe pushtimi i një vendi të jep të drejtën e jetës dhe të pronës mbi subjektet që e banojnë. Bile edhe të krishterët e Ballkanit mësuan nga turqit se jo vetëm pushteti dhe sundimi shtetëror, por edhe shtëpijat e pronat janë të fituara apo të humbura si shpërblim. Koncepti i raporteve të pronësisë private mbi tokën në Ballkan u zbut në një farë shkalle nëpërmjet ligjeve, urdhëresave dhe marrëveshjeve të tjera ndërkombëtare të lëshuara nën presionin e Evropës, por ky koncept ka qenë në një farë shkalle leva kryesore e shtetit turk dhe e shteteve të Ballkanit deri në ditën e sotme. 

Nuk kemi nevojë t'i referohemi një të kaluare të largët. Ne do të përmendim vetëm disa raste të kohëve të fundit, shpërnguljen e grekëve nga Azia e Vogël në Greqi dhe të turqve nga Rumania në Turqi. Ndërsa të gjithë shtetet e Ballkanit që nga viti 1912 i zgjidhën ose janë në rrugën e zgjidhjes së problemeve të pakicave kombëtare me anë të shpërnguljeve masive, ne kemi mbetur në metodat e ngadalshme dhe të ngathëta të kolonizimit gradual. Rezultatet e kësaj kanë qenë negative. Që kjo është kështu e tregojnë më së miri statistikat nga 18 distriktet që përfshijnë trekëndëshin shqiptar.

 Nga këto shifra del se në këto krahina shtimi natyral i popullsisë shqiptare është më i madh se rritja totale e popullsisë sonë nga shtimi natyral plus banorët e rinj (nga 1921 deri më 1931 popullsia shqiptare u rrit 68.060, ndërsa ajo serbe tregon një rritje prej 58.745, një diferencë prej 9.315 vetësh në dobi të shqiptarëve). 

Duke marrë parasysh karakterin e vështirë të shqiptarëve, rritjen e theksuar të numrit të tyre dhe vështirësitë gjithnjë në rritje të kolonizimit me metodat e vjetra, me kalimin e kohës ky çpërpjestim do të bëhet edhe më i madh dhe eventualisht do t'i japë fund kolonizimit tonë që nga viti 1918 e këtej. 2. Bile edhe metoda e kolonizimit gradual nuk u aplikua si duhet. Akoma më keq, në një problem kaq të rëndësishëm, nuk ka pasur një plan të përcaktuar shtetëror, në të cilin do të aderonte dhe të cilin do ta aplikonte çdo qeveri dhe regjim. Puna është bërë me ndërprerje, me hope, çdo ministër i ri çbënte atë që kishte bërë parardhësi, ndërkohë që vetë nuk krijonte asgjë të qëndrueshme. Qenë shpallur ligje dhe rregullore, por edhe ashtu të dobëta, siç ishin ato nuk zbatoheshin. Disa persona, sidomos deputetë nga krahina të tjera, kur nuk arrinin të siguronin mandatin në krahinën e tyre, shkonin në jug dhe merrnin me të mirë elementët jo nacionalë për të siguruar mandatin, duke sakrifikuar në këtë mënyrë interesat kombëtare dhe shtetërore. Aparati i kolonizimit ishte jashtëzakonisht i kushtueshëm, i fryrë dhe i ngarkuar me njerëz që ishin jo vetëm inkompetentë, por shpesh ishin pa skrupull, kështu që veprimtaria e tyre përbën vërtet një problem të veçantë. 

Më në fund, mjafton të mbledhim shumat e mëdha që ka investuar shteti për kolonizimin dhe ta pjesëtojmë rezultatin me numrin e familjeve të vendosura, për të provuar se sa e kushtueshme ka qenë vendosja e një familjeje të re që kur ka mbaruar lufta, pa marrë parasysh nëse këto shpenzime janë bërë nga kolonët vetë apo nga shteti. Po ashtu, do të jetë interesante të krahasojmë shumat e paguara për shpenzimet personale dhe ato për materialet e përdorura nga kolonizimi ynë. Serbia ndaj këtij problemi ka patur qëndrime krejt të ndryshme në të kaluarën. 

Karageorge gjatë kryengritjes së parë, sikundër Milloshi, Mihajllo dhe Jovan Ristiç nuk kanë patur një ministri të veçantë për reformën e tokës, inspektorë të përgjithshëm të tokës ose ndonjë aparat të kushtueshëm. 3. Madje edhe ato pak mijë familje që u vendosën pas luftës nuk u ngulën aty ku ishin vendosur. Ka patur më shumë sukses në Kosovë, sidomos në Luginën e Llapit, ku Toplicanët hynë nga veriu në jug. duke u marrë vesh vetë midis tyre. 

Ngulimet tona më të vjetra dhe më të qëndrueshme, me elementë nga krahinat tona të ndryshme, u vendosën pikërisht atje. Në Drenicë dhe Metohi ne nuk patëm sukses. Kolonizimi nuk duhej të ishte bërë kurrë vetëm me malazezët. Nuk mendojmë se ata janë të përshtatshëm si kolonë për shkak të plogështisë së tyre baritore.

 Kjo mund të thuhet vetëm për gjeneratën e parë. Gjenerata e dytë është krejt tjetër, më aktive dhe më praktike. Fshati Petrovo në Miroc, sipër Danubit, fshati më i avancuar në Krahinë, është i banuar pa përjashtim me malazez. Sot në Serbi ka mijëra biznese të përparuara, sidomos në Toplicë dhe Kosanicë, që kanë qenë krijuar nga malazezët, të cilët janë përzier me elementë më të përparuar. Kjo vlen sidomos për Metohinë, ku zakonet e vjetra, duke qenë të bazuara direkt në origjinën e tyre stërgjyshore, kanë mundur të mbijetojnë. Një vizitë në kafenetë e Pejës është e mjaftueshme për të bindur çdo njeri për këtë. Kjo është arsyeja përse kolonizimi ka patur kaq pak sukses në të gjithë Metohinë. Duhet pranuar, nga ana tjetër, se këto koloni ishin vendosur shumë keq, në një tokë jopjellore, të mbuluar me shkurre, dhe mbi të gjitha pa asnjë agregat të domosdoshëm bujqësor. Këtyre kolonive u duhej dhënë më shumë ndihmë se të tjerave për shkak se ishin të përbëra nga elementi më i varfër malazez. 4. Padyshim, shkaku kryesor që kolonizimi ynë pati pak sukses në këto rajone është fakti se tokat më të mira mbetën në duart e shqiptarëve. E vetmja rrugë e mundshme për kolonizimin tonë masiv të këtyre rajoneve është t'u marrim tokën shqiptarëve. Pas luftës, në kohën e rebelimit dhe të veprimtarisë së kryengritësve, kjo do të mund të arrihej lehtë duke dëbuar një pjesë të popullsisë shqiptare në Shqipëri, duke mos legalizuar uzurpimin e tyre dhe duke blerë kullotat e tyre. Këtu ne duhet të kthehemi përsëri tek gabimi i madh i konceptit tonë të pasluftës lidhur me të drejtën e posedimit të tokës. Në vend që të përfitonim nga koncepti i vetë shqiptarëve lidhur me pronësinë e tokës që ata kishin uzurpuar (vështirë që ndonjëri prej tyre të ketë pasur tapi të dhëna nga turqit, përveç për tokat e blera, për të keqen e shtetit dhe kombit tonë), ne jo vetëm i legalizuam të gjitha këto uzurpime, por ç'është më e keqja i mësuam shqiptarët me idetë evropiano-perëndimore lidhur me pronësinë private. Më përpara ata as që mund të kishin ide të tilla. Në këtë mënyrë, ne u dhamë vetë atyre një armë për të mbrojtur veten, për të mbajtur tokat më të mira për veten dhe për ta bërë të pamundshëm nacionalizimin e një prej rajoneve më të rëndësishme për ne. Nga e gjithë kjo del se metodat e politikës sonë të kolonizimit në jug deri në ditën e sotme nuk kanë dhënë rezultatet që ne do të duhej të kishin arritur dhe të cilat po na imponohen vetiu si domosdoshmëria më e madhe shtetërore. Kolonizimi i krahinave të jugut Duke lexuar pjesën e parë të këtij dokumenti, mund të vëreshë menjëherë se duke shqyrtuar problemin e kolonizimit të rajoneve jugore, problemi prek kryesisht rajonet në veri dhe në jug të Maleve të Sharrit. Kjo nuk është e rastit. Ky bllok shqiptarësh rreth Maleve të Sharrit ka një rëndësi të madhe kombëtare, shtetërore dhe strategjike për shtetin tonë. Ne tashmë e kemi përmendur mënyrën se si ai u krijua dhe rëndësinë e këtij rajoni për lidhjen e rajoneve përreth Luginës së Vardarit në më mënyrë të qëndrueshme me territoret tona të vjetra. Forca më e madhe e ekspansionit serb që në fillimet e shtetit të parë serb në shekullin e IX-të ka qenë bazuar gjithmonë ne vazhdimësinë e këtij ekspansioni, sikundër dhe në zgjerimin e territoreve të vjetra të Rashkës në të gjitha drejtimet, duke përfshirë këtu edhe zgjerimin e tyre në drejtim të jugut. Kjo vazhdimësi është ndërprerë nga shqiptarët dhe deri sa lidhja e vjetër e pandërprerë e Serbisë dhe e Malit të Zi me Maqedoninë gjatë të gjithë shitrirjes së saj nga Lumi Drin deri në Moravën e Jugut nuk do të jetë rivendosur, ne nuk do të jemi të sigurtë për posedimin e këtij territori. Nga pikëpamja etnike maqedonasit do të bashkohen plotësisht me ne vetëm kur ata do të kenë mbështetjen e vërtetë etnike nga ana e atdheut serb, e cila u ka munguar deri në ditët e sotme. Ata do ta arrijnë këtë vetëm nëpërmjet shkatërrimit të bllokut shqiptar. Nga pikëpamja ushtarake-strategjike, blloku shqiptar zë një nga pozicionet më të rëndësishme në vendin tonë, pikën nisëse nga e cila lumenjtë e Ballkanit rrjedhin në Detin Adriatik, Detin e Zi dhe Detin Egje. Nga fakti se kush e ka këtë pozicion strategjik përcaktohet në një shkallë të gjerë fati i Ballkanit qendror, sidomos fati i vijës kryesore ballkanike të komunikacionit nga Morava në Vardar. Nuk është e rastit që shumë beteja me rëndësi vendimtare për fatin e Ballkanit (e Nemanjës kundër grekëve, e serbëve kundër turqve në vitin 1389, e Huniadit kundër turqve në vitin 1446) janë zhvilluar këtu. Në shekullin e XX-të, vetëm një vend që banohet nga njerëzit e tij mund të mos ketë frikë për sigurimin e tij. Prandaj është detyrë imperative e ne të gjithëve që të mos lejojmë që këto pozita me një rëndësi kaq të madhe strategjike të jenë në duar armiqësore apo të elementit të huaj. Aq më tepër që një element i tillë ka përkrahjen e një shteti kombëtar të të njëjtës racë. Elementi ynë që do dhe është në gjendje të mbrojë tokën e tij, shtetin e tij, është mjeti më i sigurtë kundër këtij penetrimi. Përveç këtij blloku me 18 distrikte, shqiptarët dhe pakicat e tjera kombëtare në pjesët e tjera të rajoneve jugore janë të shpërndarë dhe si rrjedhim nuk janë aq të rrezikshëm për jetën tonë kombëtare dhe shtetërore. Të nacionalizosh rajonet përreth Maleve të Sharrit do të thotë të varrosësh përgjithmonë çdo irredentizëm, të sigurosh përgjithmonë pushtetin tonë mbi këto territore. Kolonizimi nga veriu do të reduktohet në rajonet e banuara nga maqedonët. Në këto rajone toka është e pakët, këto janë rajone të qeta dhe, për këtë arsye, maqedonasit i bëjnë rezistencë fluksit të kolonëve nga veriu, aq më tepër që në këto veprime ata shohin një mosbesim nga ana jonë kundrejt tyre. E vërteta është se kjo shkallë e vogël kolonizimi na bën më tepër keq se sa mirë. Në rast se do të dërgohen njerëz në jug të Maleve të Sharrit të Shkupit, këta njerëz do të jenë nga Vranja, Leskovci, që janë më afër maqedonasve për nga mentaliteti dhe kultura, dhe patjetër njerëz nga rajoni Dinarik me temperamentin e tyre të irritueshëm, të pakontrolluar, sepse njerëz të tillë nxisin urrejtjen midis popullsisë vendase. E përsërisim se ky problem do të zgjidhet vetëm kur kolonitë tona, duke avancuar nga veriu, përmes Kosovës dhe Metohisë, drejt Maleve të Sharrit, Pologut, do të takohen me ngulimet maqedonase. Problemi i Sanxhakut të Novi Pazarit është duke u zgjidhur vetiu dhe nuk luan më në jetën tonë shtetërore rolin që ka luajtur deri në vitin 1912. Ne do të kujtojmë vetëm se me shpërnguljen e shqiptarëve është prerë lidhja e fundit midis myslimanëve tanë në Bosnje e Novi Pazar dhe pjesës tjetër të botës myslimane. Ato janë duke u bërë pakica fetare, e vetmja pakicë myslimane në Ballkan, dhe ky fakt do të përshpejtojë nacionalizimin e tyre. Para pak kohësh Mali i Zi është bërë një problem mjaft i rëndë. Një tokë e varfër nuk mund të mbajë një popullsi që është rritur 16 përqind nga viti 1912 deri në vitin 1931. Gjatë shekujve, ky element turbullues dhe baritor ka kontribuar me karakteristika esenciale në racën tonë. I kanalizuar në drejtimin e duhur, energjitë e tij nuk do të jenë shkatërrimtare, por do të shfrytëzohen për të mirën e përgjithshme të shtetit në qoftë se ai do të drejtohet nga juglindja. Shqiptarët nuk mund të dëbohen vetëm me anën e kolonizimit gradual. Ata janë i vetmi popull, i cili gjatë mijëvjeçarit të fundit mundi jo vetëm t'i rezistojë bërthamës së shtetit tonë, Rashkësh dhe Zetës, por edhe të na dëmtojë, duke i shtyrë kufijtë tanë etnikë më në veri dhe më në lindje. Përderisa në mijëvjeçarin e fundit kufijtë tanë u zhvendosën në Suboticë në veri dhe Kupë në veriperëndim, shqiptarët na dëbuan nga Shkodra dhe krahina e saj, ish kryeqyteti i Bodinit, nga Metohia dhe Kosova. E vetmja mënyrë dhe të vetmet mjete për të qëruar hesapet me ta është forca brutale e një shteti të organizuar. Ne nuk kemi pasur sukses në drejtim të asimilimit të shqiptarëve në favorin tonë. E kundërta, për shkak se ata mbështeten tek Shqipëria, vigjilenca e tyre kombëtare është zgjuar dhe në qoftë se ne nuk i lajmë hesapet me ta në kohën e duhur, brenda 20 30 vjetëve ne do të përballemi me një irredentizëm të tmerrshëm, shenjat e të cilit janë tashmë të dukshme dhe ato në mënyrë të paevitueshme do të vënë në rrezik të gjitha territoret tona të jugut. Problemi ndërkombëtar i kolonizimit Në qoftë se nisemi nga hipoteza se shpërngulja graduale e shqiptarëve nëpërmjet kolonizimit tonë gradual është jo efektive, atëherë ne na është lënë vetëm një rrugë, ajo e shpërnguljes së tyre në masë. Në këtë rast, ne duhet të marrim në konsideratë dy shtete, Shqipërinë dhe Turqinë. Me popullsinë e saj të rrallë, me moçalet e padrenazhuara dhe luginat e pakultivuara gjatë lumenjve, Shqipëria do të jetë në gjendje të pranojë disa qindra mijë shqiptarë nga vendi ynë. Me territoret e saj të gjera dhe të pabanuara dhe tokat e papunuara në Azinë e Vogël dhe Jurdistan, Turqia moderne ka mundësi të pakufizuara për një kolonizim të brendshëm. Megjithatë, pavarësisht nga përpjekjet e Kemal Ataturkut, turqit nuk e kanë mbushur akoma vakuumin e krijuar si rezultat i shpërnguljes së grekëve nga Azia e Vogël në Greqi dhe të disa prej kurdëve në Persi. Që këtej del se mundësia më e madhe është që pjesa më e madhe e shqiptarëve të shpërngulur të dërgohet atje. Së pari, ne theksojmë se nuk do ta kufizojmë veten vetëm në hapat diplomatikë me qeverinë e Ankarasë, por do të shfrytëzojmë të gjitha mjetet për të bindur Tiranën për të pranuar disa nga këta njerëz të zhvendosur. Unë besoj se kjo do hasë vështirësi në Tiranë, për shkak se Italia do të përpiqet ta pengojë këtë proces. Por paratë luajnë një rol të madh në Tiranë. Në bisedimet lidhur me këtë çështje, qeveria shqiptare do të informohet se ne nuk do të ndalemi para asgjëje për të arritur zgjidhjen finale të kësaj çështjeje. Eventualisht, në mënyrë sekrete zyrtarë të lartë në Tiranë mund të binden se do të kenë përfitime materiale në rast se nuk do ta kundërshtojnë këtë pazarllëk. Sikundër kemi dëgjuar, Turqia ka rënë dakord të pranojë fillimisht afro 200.000 persona të shpërngulur prej nesh, me kusht që ata të jenë shqiptarë, gjë që është shumë e favorshme për ne. Ne duhet të konformohemi me këtë dëshirë të Turqisë menjëherë dhe të nënshkruajmë një marrëveshje për shpërnguljen e popullsisë shqiptare sa më shpejt që të jetë e mundur. Lidhur me shpërnguljen e popullsisë shqiptare, ne duhet të studiojmë konventat që Turqia ka nënshkruar kohët e fundit lidhur me këtë çështje me Greqinë, Rumaninë dhe Bullgarinë, duke i kushtuar vëmendje dy gjërave: se Turqia do të pranojë mundësisht kontigjentin më të madh, ndërsa nga pikëpamja e aspektit financiar do t'i jepet ndihma maksimale, sidomos në fushën e organizimit të transportimit të tyre sa më shpejt që të jetë e mundur. Nuk ka dyshim se ky problem do të ngjallë një farë shqetësimi ndërkombëtar, që është i paevitueshëm në raste të tilla. Në njëqind vjetët e fundit, sa herë që të është ndërmarrë ndonjë veprim i tillë në Ballkan, gjithnjë ka pasur disa fuqi që kanë protestuar për shkak se veprime të tilla nuk përputhen me interesat e tyre. Në rastin e dhënë, Shqipëria dhe Italia do të bëjnë ndonjë protestë. Për sa i përket Shqipërisë, e kemi theksuar edhe më lart se duhen bërë përpjekje për të nënshkruar me të një konventë lidhur me këtë problem dhe nëse nuk e arrijmë dot këtë, ne do të bëjmë që ajo të heshtë lidhur me shpërnguljen e shqiptarëve në Turqi. E përsërisim se një aksion i kryer me mjeshtëri dhe paratë e përdorura si duhet në Tiranë do të jenë vendimtarë në këtë problem. Opinioni botëror, sidomos ai i financuar nga Italia, do të zemërohet pak. Megjithatë, bota sot është mësuar me gjëra që janë shumë më të këqia se kjo dhe është e zënë kaq shumë me problemet e përditshme sa që ky aspekt i problemit nuk do të jetë shkas për shqetësime. Në kohën kur Gjermania mund të dëbojë dhjetëra mijë ebrejë dhe Rusia mund të shpërngulë miliona njerëz nga një pjesë e kontinentit në tjetrën, shpërngulja e disa qindra mijë shqiptarëve nuk do të shpjerë në shpërthimin e luftës botërore. Por ata që do të vendosin duhet ta dinë se çfarë duan dhe të këmbëngulin për arritjen e qëllimit, pavarësisht nga pengesat e mundshme ndërkombëtare. Italia padyshim do të nxjerrë më shumë vështirësi, por në momentin e dhënë ajo është jashtëzakonisht e zënë me problemet e veta lidhur me Abisininë dhe Austrinë dhe nuk do të guxojë të shkojë shumë larg në kundërshtimin e saj. Të them të vërtetën, rreziku kryesor qëndron në mundësinë se aleatët tanë të mëdhenj, Franca dhe Britania, mund të ndërhyjnë. Atyre mund t'u jepet një përgjigje e ftohtë dhe e vendosur se sigurimi i vijës Moravë-Vardar është në interesin e tyre, gjë që u konfirmua gjatë luftës së madhe të fundit, dhe ajo mund të bëhet më e sigurt, për ne dhe për ata, vetëm kur ne të dominojmë plotësisht rajonin përreth Maleve të Sharrit dhe Kosovës. Mënyra e shpërnguljes Sikundër e kemi theksuar tashmë, shpërngulja në masë e shqiptarëve nga trekëndëshi i tyre është i vetmi kurs për ne. Për të realizuar shpërnguljen e një popullsie të tërë kërkesa e parë është që të krijohet një mendësi e përshtatshme. Ajo mund të krijohet në mjaft mënyra. Sikundër e dimë, masat myslimane përgjithësisht influencohen lehtë sidomos nga feja, paragjykimet dhe fanatizmi. Prandaj, gjëja e parë që duhet të bëjmë është që të bindim klerikët dhe njerëzit e tyre me influencë me anë të parave ose kërcënimeve që ata të përkrahin shpërnguljen e shqiptarëve. Duhet të gjenden sa më shpejtë që të jetë e mundur agjitatorë nga Turqia, në qoftë se ajo do të na i japë, për të përkrahur shpërnguljen. Ata duhet të flasin për bukuritë në tokat e reja në Turqi, për jetën e lehtë dhe të rehatshme që bëhet atje, për fanatizmin fetar dhe të ngjallin krenarinë për shtetin turk midis masave. Shtypi ynë mund të japë një ndihmë të jashtëzakonshme në përshkrimin e shpërnguljes së njerëzishme të turqve nga Dobruzha dhe se sa mirë janë vendosur ata në tokat e reja. Këto përshkrime do të krijojnë midis masave të shqiptarëve predispozicionin e domosdoshëm për t'u shpërngulur atje. Një mjet tjetër do të jetë shtrëngimi i ushtruar nga aparati shtetëror. Ligji duhet zbatuar deri në një për ta bërë qëndrimin e shqiptarëve të padurueshëm: gjobat, burgosjet, zbatimi i egër i urdhëresave të policisë, si ndalimi i kontrabandës, prerja e pyjeve, dëmtimi i bujqësisë, lënia e qenëve zgjidhur, puna angari dhe mjete të tjera që mund të përdorë një forcë policore me përvojë. Nga pikëpamja ekonomike: mospranimi për të njohur tapitë e vjetra të tokës, puna me regjistrimin e tokës që duhet të përfshijë menjëherë vjeljen e pamëshirëshme të taksave dhe shlyerjen e të gjitha borxheve private dhe publike, rekuizimi i të gjitha kullotave shtetërore apo komunale, shfuqizimi i koncesioneve, heqja e lejeve për ushtrimin e profesionit, pushimi nga puna në zyrat shtetërore, private apo komunale etj, do të shpejtojnë procesin e shpërnguljes së tyre. Masat në fushën e shëndetësisë: zbatimi me dhunë i të gjitha dispozitave madje edhe brenda shtëpive, duke rrëzuar të gjitha muret dhe gardhiqet rrethuese, zbatimi me rreptësi i masave veterinare që do të rezultojnë në ndalimin e shitjes së bagtive në treg gjithashtu do të aplikohen në një mënyrë efektive dhe praktike. Kur vjen puna tek feja, shqiptarët janë shumë të prekshëm, prandaj ata mund të ngacmohen në këtë drejtim gjithashtu. Kjo mund të arrihet me një keqtrajtim të klerikëve të tyre, shkatërrimin e varrezave, ndalimin e poligamisë, dhe sidomos zbatimin e rreptë të ligjit që detyron vajzat të ndjekin shkollën fillore kudo që janë. Iniciativa private gjithashtu mund të ndihmojë shumë në këtë drejtim. Ne mund t'u shpërndajmë armë kolonistëve tanë sipas nevojës. Format e vjetra të veprimit çetnik do të organizohen dhe do të mbështeten në mënyrë të fshehtë. Në veçanti, do të organizohet një vërshim i malazezve nga kullotat malore për të krijuar një konflikt në shkallë të gjerë me shqiptarët në Metohi. Ky konflikt do të përgatitet me anën e njerëzve tanë të besuar. Ai do të inkurajohet dhe kjo mund të bëhet më lehtë në kohën që shqiptarët do të jenë revoltuar vërtetë, atëherë e gjithë grindja do të paraqitet si një konflikt midis klaneve dhe do të shpjegohet me arsye ekonomike po të jetë nevoja. Më në fund, mund të sugjerohen rebelime lokale. Ato do të shtypen me gjak me anë të klaneve dhe të çetnikëve më tepër se sa me anë të ushtrisë. Mbetet akoma një mjet, të cilin Serbia e ka përdorur me një efekt të madh pas vitit 1878, dhe kjo është djegia fshehurazi e fshatrave dhe lagjeve shqipare nëpër qytete. Organizimi i shpërnguljes Nga harta e bashkëngjitur del e qartë se cilat rajone duhet të pastrohen. Ato janë: Dibra e Epërme, Pologu i Poshtëm, Pologu i Epërm, Malet e Sharrit, Drenica, Peja, Istogu, Vuçiterni, Stavica, Llapi, Graçanica, Nerodimja, Dalovia, Podgori, Gora, Podrimja, Gjilani dhe Kaçaniku. Midis këtyre rajoneve, që përbëjnë të gjithë bashkë pykën shqiptare, më të rëndësishmit për ne tani janë: Peja, Gjakovica, Podrimja, Gora, Podgori, Sharri, Istogu dhe Drenica në veri të Maleve të Sharrit, sikundër dhe Dibra e Epërme dhe dy Pologët në jug dhe Malet e Sharrit. Këto janë zona kufitare që duhet të pastrohen nga shqiptarët me çdo çmim. Rajonet e brendshme si Kaçaniku, Gjilani, Nerodimja, Graçanica, Llapi, Vuçiterni etj, mundësisht duhet të dobësohen, sidomos rajonet e Kaçanikut dhe të Llapit, ndërsa të tjerët duhet të kolonizohen gradualisht dhe sistematikisht në një periudhë prej dhjetra vjetësh. Mjetet e përmendura më lart do të përdoren në radhë të parë në rajonet kufitare, në rast se ne duhet t'i pastrojmë ato nga shqiptarët. Gjatë ripopullimit duhet të mbajmë mend këto që vijon Në radhë të parë, ripopullimi duhet të fillojë në fshatra dhe pastaj në qytete. Duke qenë më kompaktë, fshatrat janë edhe më të rrezikshëm. Pastaj gabimi i shpërnguljes së varfanjakëve vetëm do të shmanget : shtresat e mesme dhe të pasura përbëjnë shtyllën kurrizore të çdo kombi, prandaj ato duhen persekutuar dhe duhen pastruar. Duke mos pasur mbështetjen e bashkëpatriotëve që janë të pavarur ekonomikisht, varfanjakët nënshtrohen më lehtë. Kjo çështje ka një rëndësi të madhe dhe po e theksoj këtë për arsye se një nga shkaqet kryesore që kemi pak sukses në kolonizimin tonë të jugut është se të varfërit u dëbuan, ndërsa të pasurit mbetën, kështu që ne nuk bëmë përpara, sepse fituam fare pak tokë për vendosjen e kolonistëve tanë. Gjatë krijimit të mendësisë për shpërnguljen, duhet të bëhet çdo gjë e mundur për të shpërngulur fshatra të tërë ose të paktën familje të tëra. Një gjendje e tillë, në të cilën një pjesë e familjes largohet kurse pjesa tjetër mbetet duhet të mënjanohet me çdo kusht. Shteti ynë nuk ka ndërmend të shpenzojë miliona për ta bërë jetën më të lehtë për shqiptarët, por të heqë qafe sa të jetë e mundur më shumë prej tyre. Për këtë arsye blerja e tokave të shqiptarëve që shpërngulen nga ata që mbeten prapa duhet të ndalohet në mënyrë absolute. Largimi i individëve dhe i fshatrave të tërë mund të lidhet edhe me pyetjen nëse ata duan ta kenë më të lehtë procesin e shpërnguljes. Me të dhënë pëlqimin për shpërngulje, atyre u duhet dhënë e gjithë ndihma e duhur. Procedura administrative do të thjeshtëzohet, prona e tyre do të paguhet në vend, dokumentat e udhëtimit do të lëshohen pa asnjë formalitet, dhe atyre do t'u jepet ndihmë për të shkuar në stacionin më të afërt të trenit. Trenat do të jenë gati për t'i dërguar deri në Selanik, nga ku ata do të hipin menjëherë në anije për në Azi. Ka shumë rëndësi që udhëtimi i tyre të jetë i lehtë, i rehatshëm dhe i lirë. Mundësisht udhëtimi me tren të jetë pa para dhe ata të ndihmohen me ushqime, sepse nga kjo do të varet shumë nëse do të shpërngulen masa të mëdha njerëzish apo jo. Frika e vështirësive të udhëtimit do të jetë pengesa kryesore në lëvizjen e tyre. Prandaj ajo mund të kapërcehet duke zgjidhur të gjitha problemet e lidhura me udhëtimin shpejt dhe energjikisht. Një kujdes i veçantë duhet të bëhet për të siguruar se ata do të kenë sa më pak vështirësi në udhëtim, sepse njerëzit e thjeshtë orientohen me vështirësi. Prandaj do të jetë e këshillueshme të studiohet sistemi i transportit nga agjenci të mëdha udhëtimi dhe të përdoret ky studim. Personi i shpërngulur duhet të kalojë nga dora në dorë pa e ndjerë barrën e kësaj çvendosjeje. Vetëm në këtë mënyrë është e mundur të krijohet ai vërshim shqiptarësh të shpërngulur që do të zbrazë jugun tonë prej tyre. Popullimi i rajoneve të shpopulluara Problemi i vendosjes së kolonive në rajonet e çpopulluara nuk është më pak i rëndësishëm se shpërngulja e shqiptarëve. Lind pyetja e parë: Kush do të vendoset atje? Gjëja më e natyrshme do të ishte që ato të popullohen me elementin tonë nga rajonet pasive. Në radhë të parë më të përshtatshmit janë malazezët sepse Metohia, Drenica dhe Kosova janë vendet më të natyrshme, ku ata mund të vërshojnë prej maleve të tyre të varfëruara. Rritja e popullsisë në Mal të Zi ka sjellë një varfëri, e cila kohët e fundit ka shkaktuar trazira të vazhdueshme social-politike të disfavorshme për fuqinë e shtetit tonë dhe shumë të rrezikshme për ligjin dhe rregullin në të ardhmen. T'u japësh atyre misër dhe pensione është pa dobi. E vetmja zgjidhje është t'i dërgosh ata në rajonet pjellore të Metohisë, Drenicës dhe Kosovës. Pastaj, meqënëse ata janë të afërt me shqiptarët për sa i përket mentalitetit dhe temperamentit, malazezët janë instrumenti më i përshtatshëm për t'i mundur ata. Së pari, ata mund të përdoren në rajonet në veri të Maleve të Sharrit. Ndërkohë, krahas tyre, edhe disa njerëz nga Liçani, Krajsinca, Serbia, Kaçaku, Uzhica dhe Toplica duhet të përdoren si kolonistë. Kjo është e domosdoshme për të krijuar zakone më të mira pune dhe organizimi midis malazezëve, për të thyer psikologjinë e tyre të grupeve baritore dhe frymën e kolektivitetit që karakterizon malësorët me anën e përzjerjes dhe të ndërmartesave me njerëz të rajoneve të ndryshme dinarike. Në këtë mënyrë, do të formohet një tip i ri malazezësh me një këndvështrim më pak lokal dhe më të gjerë serb. Kushte të përshtatshme do të krijohen për emigrantët serbë të jugut që banojnë në rajonet në jug të Maleve të Sharrit, kështu që ata do të mund të vënë në posedim tokat pjellore. Ata janë njerëz të ndershëm e punëtorë që do t'i jenë mirënjohës shtetit për gjithë jetën në qoftë se do të krjohen për ta kushte të pëlqyeshme jetese në zonat fshatare. Serbët fshatarë të jugut në përgjithësi kanë të drejtë të presin më shumë kujdes dhe vëmendje se ç'po u kushtohet sot. Kolonizimi i Pologut (i Epërm dhe i Poshtëm) dhe i Dibrës me këta paupers (varfanjakë, përkth.), si dhe dhënia e kullotave atyre dhe jo shqiptarëve, do t'i bëjë ata që ta ndjejnë se ky është shteti i tyre dhe do t'i mbrojnë kufijtë e tij. Përveç atyre, kolonizimi në jug të Maleve të Sharrit dhe të Malit të Zi të Shkupit mund të bëhet me serbë nga Vranja, Leskovci, Piroti dhe Blasenica, sidomos me ata që janë nga fshatrat malore pasive. E përsërisim se dinarikët nuk do të lejohen të shtrihen në jug të vijës së formuar nga Mali i Zi i Shkupit dhe Malet e Sharrit. Gjatë kolonizimit të fshatrave të boshatisura nga shqiptarët, është me rëndësi të mënjanohen vonesat burokratike dhe formalitetet e mërzitshme. Veprimi i parë i menjëhershëm është që t'u jepet kolonistëve e drejta e posedimit mbi tokat ku janë vendosur. Një nga arsyet kryesore për mossuksesin e kolonizimit ka qenë fakti se kolonistët nuk e kanë fituar menjëherë të drejtën e posedimit dhe në këtë mënyrë ajo është keqtrajtuar në duart e zyrtarëve dhe politikanëve të paskrupullt. Fshatarët e ndjejnë veten të sigurt në posedimin e tokës vetëm kur ata e dinë se askush nuk mund t'i largojë më prej saj. Prandaj, atyre do t'u jepet një garanci e tillë menjëherë. Por në të njëjtën kohë, është e rrezikshme t'u japësh kolonistëve të drejtën e plotë të pronësisë mbi tokën. Në parim, ekonomitë e kolonistëve kanë misionin e tyre shtetëror dhe nacional, dhe ai që merr një ekonomi të tillë duhet ta shpjerë misionin deri në fund. Prandaj, ai nuk mund të ketë një pronësi të pakufizuar mbi këtë pronë. Sepse ka njerëz mjaft të ndryshëm midis tyre, si proletarë të fshatit të cilët kanë humbur ndjenjën e tyre të pronësisë mbi tokën ose barinjë që duhet të përshtaten me bujqësinë. Ata duhet të lidhen me tokën me anën e forcës së ligjit. Sepse ata mund të fillojnë ta duan krahinën dhe shtëpinë e tyre të re dhe nëqoftëse ata vetë nuk mund ta arrijnë këtë, sidoqoftë fëmijtë e tyre do të mund ta bëjnë. Për këtë arsye duhet të mënjanohet me anën e ligjit që kolonistët të fitojnë pronësinë e plotë mbi tokën në jo më pak se 30 vjet, megjithëse e drejta për posedim do t'u jepet menjëherë. Sipas ligjit tonë, gratë në vendin tonë duhet të përjashtohen nga trashëgimia në tokat e kolonizuara, me përjashtim të rasteve kur kolonisti nuk ka pasardhës meshkuj dhe gruaja ka ndërmend të sjellë një dhendër në shtëpi. Pronat që u janë dhënë kolonistëve deri tani kanë qenë të vogla. Duke patur parasysh metodat ekstensive të bujqësisë, rënien e çmimeve të produkteve bujqësore, sikundër dhe familjet e medha të kolonistëve, 5 deri 10 hektarë tokë janë të pamjaftueshëm për të siguruar kushtet për zhvillimin ekonomik të kolonistëve. Është më mirë të popullosh një rajon me një numër më të vogël kolonistësh me kushte më të mira zhvillimi se sa ta popullosh atë me një numër të madh apo me gjysëmproletarë fshati. Ky gjithashtu ka qenë një shkak madhor përse nuk kemi patur sukses deri tani në kolonizimin e jugut dhe të veriut. Elementë kaq të përshtatshëm për kolonizim në kushte kaq të vështira që kemi sot janë të rrallë midis popujve të tjerë. Këto pak suksese që kemi arritur në politikën e kolonizimit janë rezultat i këtyre cilësive kolonizuese të racës sonë. Vetëm fshatarët tanë, të cilët luftojnë me tokat e mbuluara me shkurre ose që nuk kanë qenë punuar asnjëherë dhe janë zhvendosur nga një mjedis në një tjetër, kanë qenë në gjendje të mbijetojnë në kushte kaq të vështira. Çfarë nuk do të bënin ata në qoftë se shteti do t'u jepte gjërat që e ka për detyrë t'u japë. Me 10 shkurt 1865, qeveria e princit Mihajlos nxori një ligj mbi vendosjen e të huajve në Serbi. Sipas këtij ligji, qeveria serbe u dha kolonistëve të varfër nga krahinat fqinje 3 hektarë tokë të punueshme dhe 3 hektarë tokë të papunueshme, një shtëpi, një pendë qe, një qerre, dy dhi ose dele, një parmendë, veglat e nevojshme të punës dhe 120 grosh para në dorë. Përveç kësaj, u dha mjaft misër si ushqim deri në të korrat e para. Një plug u dha për çdo dy familje. Ky inventar i luajtshëm dhe i paluajtshëm iu dha kolonistëve nga ana e jonë pa të drejtën për t'i shitur për një afat prej 15 vjetësh. Në fund të këtij afati ato u bënë pronë e tyre. Në 5 vjetët e parë kolonistët ishin të përjashtuar nga të gjitha llojet e taksave shtetërore, për 10 vjet ata ishin të përjashtuar nga shërbimi i përgjithshëm ushtarak në ushtrinë e rregullt dhe të përjashtuar nga shërbimi në milicinë popullore për 5 vjet. Përgjigja nga të gjitha anët qe e tillë që brenda disa muajve të gjitha vendet u mbushën dhe u kolonizua më shumë territor se ç'kishim qenë në gjendje të kolonizonim ne gjatë disa vjetëve pas luftës. Në qoftë se shteti kishte krijuar këto kushte të favorshme për kolonistët pas vitit 1918, gjendja jonë si në Vojvodinë ashtu dhe në Serbinë e jugut nuk do të ishte ashtu sikundër është. Ja, pra, si duhet të veprojmë në të ardhmen, në rast se ne duam të kemi sukses. Metoda e kolonizimit të Toplicës dhe Kosanicës pas vitit 1878, kur shqiptarët u dëbuan nga këto rajone, është gjithashtu e mbushur me mësime. Metoda për kolonizimin e këtyre rajoneve u parashtrua në ligjin e 3 janarit 1880. Me 3 shkurt të të njëjtit vit, Këshilli i Popullit aprovoi ligjin mbi amendamentin e marrëdhënieve agrare sipas parimit "toka fshatarëve". Pa hezitim, Serbia mori borxhin e parë të huaj për të paguar Turqinë për tokat që kishte marrë. Ajo nuk formoi ndonjë ministri të reformës agrare apo ndonjë aparat të kushtueshëm për problemin e kolonizimit, por çdo gjë u bë në një mënyrë të thjeshtë dhe praktike. Organet e policisë ua shpërndanë tokat të gjithë atyre që donin ta punonin. Erdhën njerëz nga Mali i Zi, Sjenica, Vranja, Kosova, Peja etj. gjatë 30 vjetëve pas vitit 1878. Toplica dhe Kosanica, dikur rajone shqiptare me reputacion të keq, i dhanë Serbisë regjimentin më të mirë në luftërat e viteve 1912-1918, Regjimentin e Dytë të Hekurt. Toplica dhe Kosanica paguan dhe stërpaguan me gjakun e bijve të tyre ato dhjetë milionë dinarët që Serbia pati shpenzuar për ripopullimin e tyre. Vetëm duke ndjekur këtë shembull dhe duke ditur se çfarë kërkohet, duke mos kursyer as paratë as gjakun, mund të krijojë shteti ynë një Toplicë të re në Kosovë dhe Metohi. Që këtej del se në qoftë se ne duam që kolonistët të qëndrojnë atje ku janë, ata duhet të jenë të sigurt se do t'i kenë të gjitha mjetet për të jetuar për disa vite. Ne duhet të ndalojmë rreptësisht çfarëdo spekullimi me shtëpitë dhe pronat e shqiptarëve të shpërngulur. Shteti duhet t'i rezervojë vetes të drejtën e pakufizuar për të disponuar pronat e tundshme dhe të patundshme të njerëzve të shpërngulur dhe duhet të vendosë kolonistët e vet menjëherë pas nisjes së shqiptarëve. Kjo duhet të bëhet sepse do të jenë të rralla rastet kur do të niset një fshat i tërë njëherësh. Të parët që do të vendosen në këto fshatra duhet të jenë malazezët, që janë një popull arrogant, gjaknxehtë dhe i pamëshirshëm. Ata do t'i dëbojnë shqiptarët e mbetur me sjelljen e tyre dhe këtu mund të sillen pastaj kolonistë nga rajone të tjera. Ky dokument merret vetëm me problemin e kolonizimit të Serbisë së Jugut. Problemi i Vojvodinës, sidomos i trekëndëshit hungarez në Backë, Senta-Kula-Backa Topola, nuk është më pak i rëndësishëm për ne. Për të shkatërruar këtë trekëndësh në Vojvodinë është njëlloj si të shkatërrosh bllokun shqiptar përrreth Maleve të Sharrit. Duke ndjekur ndarjen e pronave të mëdha, atje mbesin dhjetëra mijëra ferma hungareze që janë sot një barrë e rëndë për fshatarët e mesëm serbë dhe gjermanë të Vojvodinës. Disa nga këta punëtorë gjermanë apo hungarezë, që janë punëtorë bujqësie apo pronarë të vegjël, mund të dërgohen në jug, sepse në Backë, në kufirin me Hungarinë, ata paraqesin rrezik, aq më tepër që serbët e Backës përbëjnë vetëm 25 përqind të popullsisë. Në Serbinë e Jugut, duke i mbrojtur pronat e tyre kundër Shqipërisë, ata do të bëhen shtetas të mirë, që do të integrohen me masat e popullit tonë dhe, ç'është edhe më e rëndësishme, duke qenë më të përparuar dhe në një nivel më të lartë kulturor se fshatarët tanë, ata do të japin shembullin e metodave të përparuara në kultivimin e tokës. Ne theksojmë në mënyrë të veçantë se serbët e Vojvodinës nuk duhet të dërgohen në jug për kolonizim. Në Vojvodinë ka akoma tokë për kolonizim. Prandaj atyre u duhet dhënë tokë atje. Theksojmë gjithashtu se gjatë periudhës 1928-1929 atje pati një lëvizje të gjerë midis hungarezëve. Një përpjekje tjetër në këtë drejtim duhet të pengohet dhe publiku ynë duhet të udhëzohet si të përkrahë një lëvizje të hungarezëve dhe të gjermanëve nga Vojvodina dhe sidomos nga Backa në jug. Aparati i kolonizimit Një rëndësi të veçantë për zgjidhjen e çështjes që po diskutojmë ka ekzistenca e një aparati për ta drejtuar këtë punë. Puna e dobët e aparatit që ka zbatuar politikën tonë të kolonizimit është në një shkallë të madhe shkaku që deri tani ne nuk kemi patur sukses. Për ta manjanuar një gjë të tillë në të ardhmen, duhet bërë riorganizimi. Asnjë punë tjetër nuk kërkon më shumë vazhdimësi zbatimi sa ç'kërkon kolonizimi. Ne kemi theksuar se një nga arsyet kryesore të mungesës së suksesit në kolonizimin tonë në veri dhe në jug është puna e pakët dhe ndryshimi i politikës me ndryshimin e qeverive. Në rast se kjo duam të mënjanohet në të ardhmen, kolonizimi duhet t'i besohet Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë. Pse? Thjesht për arsye të mbrojtjes. Ushtria jonë është e interesuar në vendosjen e elementit tonë përgjatë kufirit, sidomos në sektorët më delikatë. Për këtë qëllim ai do të bëjë ç'është e mundur për të siguruar kufijtë me anë të një kolonizimi sa më të qëndrueshëm. Shtabi i Përgjithshëm, si institucioni i paë i mbrojtjejes së interesave tona kombëtare, mund të kontribuojë shumë në tërë politikën tonë të kolonizimit. Shtabi i Përgjithshëm do të dijë si të mbrojë zbatimin e politikës së kolonizimit nga ndërhyrjet private të atyre që duan ta përdorin atë në interesin e tyre dhe nga çdo ndikim i jashtëm. Një fakt tjetër i rëndësishëm është se do të jetë më lehtë për Shtabin e Përgjithshëm të bindë institucionet me përgjegjësi për rëndësinë e çështjes dhe t'i bëjë ata që marrin vendimeve efektive. Këshilli i Popullit do të ketë më besim tek ai dhe do t'i japë kreditë e nevojshme më lehtë se të tjerëve. Shtabi i Përgjithshëm do të udhëheqë të gjithë punën nëpërmjet Këshillit Shtetëror të kolonizimit. Ky këshill do të jetë krejt i pavarur, por drejtëpërdrejtë nën kontrollin e Shefit të Shtabit të Përgjithshëm dhe do të ketë të gjitha organet e kolonizimit tonë nën kontrollin e tij. Përfaqësuesit e disa ministrive të interesuara, shoqata kombëtare, organizma teknike dhe institucione shkencore do futen në këtë këshill. Gabimi më i madh i politikës sonë të kolonizimit qëndron në faktin se burokracia e pastërvitur dhe jo kompetente ka thënë fjalën kryesore në këtë punë dhe është marrë me të jo vazhdimisht dhe pa e eksploruar atë tërësisht. Le të përmendim kolonizimin e vullnetarëve tanë nga Hungaria në Ovce Polje, Kadrifikovo ose emigrantët nga Istra dhe Gorica që u vendosën përreth Demir Kapijas. Kjo kërkon një lidhje të ngushtë midis forcës së shtetit, iniciativës private dhe institucioneve shkencore me politikën tonë të kolonizimit. Iniciativa mund të veprojë në shumë drejtime. Mbrojtja Popullore, Sokolasit, Shoqatat Çetnike etj. duhet të ndërmarrin kundër shqiptarëve veprime, në të cilat është mirë që të marrë pjesë edhe shteti. Shoqatat e agronomëve, doktorëve, inxhinjerëve, kooperativave etj. mund të ndihmojnë shumë mirë nëpërmjet këshillave teknike për të zgjidhur shumë probleme që dalin gjatë procesit të kolonizimit. Edhe shoqatat kulturale, si Prosveta në Sarajevo, Matica Srpska në Novi Sad, shoqatat Sveti Sava në Beograd etj. gjithashtu kanë detyrat e tyre në lidhje me këtë çështje. Nuk ka dyshim se institucionet tona më të larta shkencore kanë filluar të humbasin prestigjin e tyre të dikurshëm. Shaku kryesor për këtë është se universiteti dhe Akadamia e Shkencave po largohen gjithnjë e më shumë nga jeta reale dhe janë duke neglizhuar detyrën Themelore që kanë ata në një vend relativisht të prapambetur si ky i yni, duke hapur rrugën për zbatimin e realizimeve shkencore të shekullit XX-të. Miliona do t'i ishin kursyer këtij vendi, shumë gabime do të kishin qenë mënjanuar, duke përfshirë dhe politikën e kolonizimit, sikur problemet të ishin studiuar me seriozitet dhe objektivitet nga punonjësit tanë shkencorë kompetentë para se ato të shtroheshin për zgjidhje. Politika jonë e kolonizimit po ashtu do të kishte pasur një vlerësim më serioz, një vazhdimësi më të madhe dhe zbatim më efektiv, sikur ekspertët dhe punonjësit tanë shkencorë të jepnin paraprakisht mendimin e tyre. Në radhë të parë, Akademia Mbretërore Serbe e Shkencave e Beogradit duhet të marrë iniciativën të organizojë një studim tërësor shkencor për të gjithë problemin e kolonizimit të vendit. Kjo do të kishte qenë e mundur për shumë arsye. Në universitet ne kemi ekspertë për çdo çështje që është e lidhur me kolonizimin e vendit tonë. Mësueset dhe akademikët e universitetit janë punonjës të pavarur, të cilët i nënshtrohen më pak ndikimeve të jashtme politike. Ata tashmë kanë një përvojë të mirë në një punë të tillë dhe veprimtaria e tyre shkencore është një garanci e objektiviteti të tyre. Prandaj ata do të marrin iniciativën për të themeluar një institut të kolonizimit, detyrë e të cilit do të jetë angazhii në studimin e kolonizimit. Shteti nga ana e tij do të shkëpusë nga ministri të ndryshme të gjitha ato institucione që kanë qenë të angazhuar me këtë problem dhe me to të krijojë një institucion të posaçëm, Zyrën e Inspektimit të Kolonizimit. Zyra e Inspektimit të Kolonizimit do të kryesohet nga Inspektori i Përgjithshëm i caktuar me dekret me propozimin e Ministrit të Luftës, Shefit të Shtabit të Përgjithshëm dhe Kryeministrit. E gjithë veprimtaria e institutit dhe e Zyrës së Inspektimit të Kolonizimit do të zhvillohet sipas urdhrave dhe mbikëqyrjes të Këshillit të Shtetit, ndërsa Inspektori i Përgjithshëm do të përgjigjet para Shefit të Shtabit të Përgjithshëm. Instituti i kolonizimit do të jetë i ndarë në këto seksione: 1) organizimi; 2) edukimi dhe kultura;3) financa; 4) bujqësia; 5) ndërtimi; 6) higjiena etj. Në marrëveshje me shoqatat shkencore dhe kulturore-edukative, seksionet do të studiojnë problemet e kolonizimit dhe do të përatisin direktivat, duke e pajisur kështu politikën tonë të kolonizimit me një plan të shëndoshë dhe shkencërisht të përpunuar, i cili do të shërbejë për marrjen e vendimeve. Në krye të këtij instituti do të jenë njerëz të emëruar nga Këshilli i Shtetit, që përbëhet nga përfaqësues të ministrive të përmendura, universiteti, Akademia e Shkencave dhe ato organizata private, nacionale dhe kulturore-organizative që do të zgjidhen apo do të emërohen në këtë këshill. Në këtë rast duhet të bëhet kujdes që atje të caktohen njerëz jo për të fituar nder, por njerëz që e duan dhe janë të dedikuar në këtë punë. Kryetarët dhe nëpunësit e Institutit do të caktohen nëpërmjet konkurrimit.

Doktrina e shenjt serbe për asgjësimin dhe dëbimin e elementit shqiptar nga trojet etnike të tyre daton që nga lashtësia, që nga momenti i infiltrimit të popullit sllav në këto anë, në shek. XII. Përzënia e shqiptarëve nga trojet e veta, si nga Qupria, Aleksinci … u inspirua nga Milosh Obrenoviqi, i cili përdori të njëjtat forma si pasardhësit e tij, duke masakruar popullatën shqiptare dhe duke e detyruar atë që të largohet nga trojet e veta, për t’u mos u kthyer më kurrë atje. Kjo ide më vonë filloi të institucionalizohet në qarqet shovene serbe dhe të bëhet preokupim qenësor i tyre. Personalitete dhe institucione më të njohura serbe në janë përpjekur për institucionalizimin dhe aplikimin e kësaj Doktrine gjatë historisë kanë qenë: Milosh Obrenoviqi Ilija Garashanin - platforma Naçertanje Në vitin 1936 përpiloi materialin sekret "Mbi zhdukjen e Arnautëve". Vasa Qubrilloviq - Ivo Andriq.

Planë-Programet serbe për shfarosjen e shqiptarëve

"Naçertanje" është platforma e Ilija Garashanit krijuar në bazë të Doktrinës së shenjtë serbe. “ Naçertanje ” konkretisht bazohej në programin e shfarosjës dhe dëbimit të shqiptarve me dhunë në përputhje me reagimet e opinionit të jashtëm ndërkombëtar. Kjo platorme e luftës speciale ka shërbyer si plan program i Nikolla Pashiqit, Krajl Nikolla, Vaso Qubrilloviqi, Ivo Andriqi,Aleksandër  Rankoviqi, Dushan Mugosha,Svetozar Vukmanovië - Tempo,

Borisllav  Joviqi, Petar Graqanin ,  Josip Broz -Tito , Sllobdoan Milosheviqi., Vojisllav Shesheli, Ivica Daçici,Aleksandër Vuçiçi etj.

 

Synimi i serbëve, që nga Naçertania (1844) e deri te "Plani  Patkoi" (1999) ka qenë dhe është gjithnjë i njejtë: - jo si të jetohet me shqiptarët në Kosovë por si të shfarosen shqiptarët e Kosovës. 

 Zatën e tërë politika shtetërore serbe, që nga viti 1884, ishte një politikë kriminele ndaj të gjithë kombeve të tjera, veçmas atij shqiptar, ishte etnocid, dhe nuk mund behet pastrimi i ndërgjegjës shtetërore e as intelektuale pa i publikuar të gjitha ato projekte kriminale dhe pa i kërkuar sidomos popullit shqiptar falje publiksht, për të gjitha ato të zeza që i sollën në trojet e veta stërgjyshore që me shkeljen e këmbës në Dardanin antike e Kosovën historike. 

Vetëm kështu, siç thotë Noel Malkolm, serbet e thjeshtë do të jenë të lirë nga e kaluara e vendit të tyre, kur të mësohen të ballafaqohen me të vërtetën. 

Nuk ishte Millosheviqi ai që ngriti lart ndjenjat nacionale për një Serbi të Madhe të cilat shërbejnë si një ushqim. Shkaku i të këqiave në Ballkan ka qenë nasionalizmi serb. Nacionalizmi në Serbi ka ekzistuar para Milosheviqit dhe do të ekzistojë edhe pas Millosheviqit... Nuk ka dallim ndërmjet politikanëve e intelektualëv si dhe kishës nga Millosheviqi. Të mendosh ndryshe është një gabim i madh. Politika pansllaviste serbe, për shfarosjen e shqiptarëve… ekziton që nga përpilimi i Naçertanies më 1844. "Idetë dhe planet për Serbi të Madhe etnikisht homogjene, i kanë rrënjët thellë në politikën e Serbisë, të kodifikuara me memorandumin intern “Naçertanije”, të ish ministrit serb Ilija Garashanit, më 1844” (“Serbia’s Secret War”, Philip J. Cohen). Këto ide tanimë njihen botërisht. Fillet e “Naçertanjes” janë pjesë e programeve sllavomëdha të Rusisë, të cilat kanë marrë rrugë e gjetur zbatim në periudhat e mëpastajme të regjimeve serbe, gjer në ditët e sotme, me një synim kryesor: dalja në detra të ngrohta nëpërmes zhdukjes dhe shpërnguljes së shqiptarëve." - Andi Ballshi Nga VËSHTRIM MBI LIBRIN: «SEKRETI I SUNDIMIT TË BOTËS» të Fatos Aliut,Tiranë, 2002, Pos Naçertanies, nga e kanë burimin edhe planet dhe programet tjera për shfarosjen e shqiptarëve, me të cilat udhëhiqet edhe sot, dhe derisa të mos i nxjerr nga sirtarët dhe t’i publikojë, këto plane, Serbia kurrë nuk do të demokratizohet. Sipas historianit Dr. Hakif Bajrami, por edhe të tjerëve që janë marrë me këtë çeshtje, edhe sot ekzistojnë këto plane: Më 1912, Milan Obradoviq, përpiloi prog. për shfarosjen e hebrenjve, duke i therur, duke i lënë të ngordhë urie dhe duke i tembur që të ikin nga sytë dhe këmbët! Më 1913, programi i Vladan Gjorgjeviqit, për shfarosjen e shqiptarëve. &. “Krejt tokën ose asgjësim të populli kundërshtar”. Programi i likuidimit të shqiptarëv,1921 (Pushteti serb krijoi kampe të përqëndrimit për shqiptarë Programi i Çubroloviqit,1937 (për shfarosje totale…1938, lidhja e Konventes me Turqinë dhe Greqinë për depërtiminin e shqiptarëve në Anadoll Programi i Ivo Andriqit,1939 Programi i Moleviqit,1941 Programi i Drazha Mihailoviqit, 1942 Programi i Çubroloviqit, 1944 e 45; më 1945 Programi i një mësuesi serb nga Vushtria, për shfarosjen e “arnautëve”, të cilin e zbatoi me përpikëri A. Rankoviqi Programi për likuidimin e shqiptarëve,1950 Memoradumi i Akademisë serbe, 1986, si dhe shumë ligje të tjera për kolonizim, popullizimin e Kosovës me serb që nga vitit 1865 deri më 1995. (Më 1995, Milosheviqi dhe Arkani marrin vendim që të shfarosen 51 për qind e shqiptarëve të Kosovës dhe kjo trevë të serbizohet. Këto plane nuk ishin vetëm të intelektualeve e politkanëve serbë, por edhe plane të Kishës ortodokse… Vlladan Gjorgjeviq, kryeministërt serb, (1913), në librin “Shqiptarët dhe Fuqitë e Mëdha”, shkruan se shqiptarët ishin indian të evropës, të cilët të kujtojnë “njerëzit e lashtë, që flinin nëpër drunj, ku mbaheshin me bishtat e tyre”. Libri i Vlladanit nuk ishte satirë, por një shkrim luftarak për pengimin e themelimit të shtetit shqiptar… (Për Milosheviqin shqiptarët, (1999), ishin “minj” !!! dhe ankohej pse evropianët, “nuk po na leni t’i vrasim…”. Pra shqiptarët, gjithnjë, sipas politikanëve, “akademikëve” serbë, por edhe Kishës -- "" Rastet dhe metodat e zbatimit Raste të luftës speciale të udhëheura nga Doktrina e shenjt serbe Rasti Kuku lele majko - 1999-2007 Rasti Entklavat , 1999-2007 Rasti Graqanica , 1999-2007 Rasti Martinoviq , 1984 Rasti dhunimi i plakave 1985-1992, 1999-2007 Rasti shkatrrimi i varrezave 1985-1992, 1999-2007 Rasti shkatrrimi i kishave[4] 1985-1992, 1999-2007 Rasti Jogurt revulucionit 1985-1992 Rasti kthimi i 200 000 serbëve të shpërngulur 2007 Rasti Nxënsit nga Tirana 2005 Rasti 17 marsi 2004 Rasti Fotografia e Titos 1981-1983 Rasti Letërnjoftimi 1981-1999 Rasti Deviza 1981-1999 Rasti Kuq e Zi 1985-1999 Rasti Flamuri 1968-1999 Rasti Shqiptar i ndershëm 1985-1992 Rasti Helmimi 1990-1995 Rasti Spektakli Beteja e Kosovës 1992 Rasti Ora policore 1981-1983, 1985-1987, Rasti Trupat Federale 1989-1992 Rasti APJ Shtetrrethimi 1981-1983, 1985-1987, Rasti Sindikata 1985-1990 Rasti Minatorët 1985-1990 Rasti Pasuli i Mences - 3-4 mars 1981 Rasti 12 nëntor 1912 [5] Rasti Libri i kaltërt - 1974 Rasti Diferencimi - 1992-1999 Rasti Amandamenti - 1992 Rasti Parlamenti - Puçi televizi i parlamentit të Kosovës 1992 Rasti Revulucion-Kundërevulucion - 1981 Rasti informbyroisti - presekutie nën perden e politikes komuniste.

Ivo Andriç (serbokroatisht: Иво Андрић, Ivo Andrić, Dolac afër Travnikut, 9 tetor 1892 − Beograd, 13 mars 1975) shkrimtar serbo–kroat dhe diplomat nga Bosnja dhe Hercegovina, fitues i Çmimit Nobel për letërsi për vitin 1961. Gjatë kohës kur ishte ndihmës-ministër i punëve të jashtme të Jugosllavisë (1937–1939), Andriçi hartoi një elaborat me përmbajtje raciste ku kërkonte ndarjen e Shqipërisë dhe i cili mbështeste gjenocidin, asimilimin, dhe përçarjen fetare të shqiptarëve; dokumentin ia dërgoi kryeministrit të Mbretërisë së Jugosllavisë

Ivo Andriç lindi në Dolac, Travnik, në Bosnje, më 9 tetor 1892 e vdiq, mbas një iktusi cerebral, më 13 mars 1975 në Beograd. Kur ishte i vogël, familja e tij u shpërngul në Vishegrad. Përfundoi shkollën e mesme në Sarajevë e në 1912 u regjistrohua në Universitetin e Zagrebit e mandej vazhdoi studimet edhe në Vjenë, Austri.

Debutoi në letërsi në një libër me titullin «Poezia e re kroate», ku u paraqitën edhe poetë të tjerë. Më vonë është shkrimtari Cërnjanski ai që e drejtoi poetin e ri serb drejt problemeve të letërsisë e të politikës. Bëhet anëtar i grupit «Mlada Bosna» (Bosnja e re) që organizoi dhe kreu atentatin ndaj Arqidukës Franc Ferdinand në Sarajevë në 1914. Në vitin 1914 Andriç u arrestohua për propagandë politike kundra Perandorisë Austro-hungareze. U dërgua në Split e, prej aty, në Shebenik e në nëntor të atij viti në Maribor ku u dënua me arrest shtëpie. Kësaj periudhe i përkasin edhe dy poezitë «Shëtitja« e «1914» të Andriqit 22 vjeçar. E para i kushtohet dy vajzave, Eugenija Gojmeracit prej Zagrebit e Halina Irzkowskit prej Krakovjes, që lanë gjurmë në jetën e rrëfimtarit të ardhshëm, i cili në 1961.

Prej 1920-1921 punoi si sekretar ambasadet në Romë. Ndërkaq mbrojti doktoratën pranë Universitetit të Gracit e vazhdoi karrierën diplomatike në ambasadat jugosllave në Bukuresht, Grac, Madrid, Gjenevë. Mbas pushtimit të Beogradit prej gjermanëve në 1941, dha dorëheqjen prej ambasadës në Berlin e u kthye në Jugosllavi.

Aleksandar Rankoviç (1909 – 1983) – figurë e lartë politike jugosllave, zëvendëspresident i ish-RSFJ-së. Në vitet 1950-1960 ishte në krye të organeve të sigurimit të shtetit në Jugosllavi. Nga viti 1946 deri më 1966 – ministër i Punëve të Brendshme të Jugosllavisë. Që nga viti 1956 – zëvendëskryeministër, anëtar i Sekretariatit të KQ të LKJ, anëtar i KQ të Lidhjes së Komunistëve të Serbisë, ka mbajtur një numër të tjera qeveritare dhe postet partiake. Është konsideruar dhe si kasap i Kosovës. U shkarkua nga detyra dhe u përjashtua nga forumet e partisë pas skandalit të përgjimit të mareshalit J.B. Tito në rezidencën e ishullit të Brionit.Ai ishte komunist jugosllav me prejardhje serbe i cili ishte nder tre njerezit me te fuqishem pas Josib Broz Tito-s dhe Edvard Kardelj-it. Rankovici ishte ithtar i Jugoslavisë se centralizuar dhe ka kundershtuar perpjekjet qe kane promovuar decentralizimin qe ai konsiderohet te ishte kunder interesave te bashkësisë serbe.

Ne vitin 1928 kur ai u be anëtar i partisë komuniste Rankovici u emërua sekretar i komitetit regjional te SKOJQ-SE te Serbise. Ai ishte anetare i Burose Politike qe nga viti 1940. Ne vitin 1941 ai u kap dhe u torturua nga Gestapet Gjerman mirepo me vone u shpetua nga nje shumice e partizaneve jugosllav..Aleksander Rankoviç lindi në fshatin Draževac afër Obrenovac-it në Mbretërinë Serbe. Ai u lind ne një familje te varfër gjithashtu e humbi edhe babain në një moshe te re. Rankovici e përfundoi shkollën e mesme ne fshatin e tij. Me shume fëmije të tjerë te varfër ai pas përfundimit te shkollës se mesme shkoi te punonte ne Beograd. Mirëpo shume here i ra te largohej nga vendi per shkak te kushteve te këqija po ashtu ndodhi edhe me përfundimin e fakultetit. Pasi Gjykata e Lartë e Gjermanisë Perëndimore në Karlsruhe la në fuqi vendimin kundër Rankoviçit në vitin 1964, ai ishte përgjegjës për masakrat e më shumë se 100,000 të burgosurve gjermanë të luftës, të varrosur të gjallë në qafë dhe të prerë kokën me lopata, për gjenocidin e më shumë se 250,000 gjermanëve në Jugosllavi dhe vrasjet e ushtarëve dhe oficerëve gjermanë të trajtuar në fund të luftës në infermieri, Tito u detyrua të largonte Rankoviçin nga posti i tij për të mos rënë në izolim ndërkombëtar.

Shekulli 20 ishte tragjikë për popujt e ish –Jugosllavisë,e cila u shpërbe me dhunë nga Serbia. Ky shtet ishte mbytur në mitologji të rreme për Kosovën, si paranojë e popullit serb, së ata janë viktima të “mashtrimeve botërore “. Prijetar i këtyre ideve ishte Dobrica Qosiqi, kurse zbatues te këtyre planeve ishin Millosheviqi , Shesheli, Koshutunica ….Kurse sot rrugën e tyre është duke e vazhduar, Aleksandar Vuqiqi.Këto ide ultranacionaliste filluan në fund të viteve të 80-ta, kurse viteve të 90-ta, të shekullit të kaluar sollën luftën më tragjedi njerëzore dhe materjale .Pretendimet territoriale që i kishte Serbia ndaj ish republikave jugosllave solli luftën më të madhe locale pas Luftës së Dytë Botërore. Pamë vrasje ne masë të gjerë të shkallës së gjenocidit ndaj shqiptarëve të Kosovës dhe të myslimanëve të Bosnjës. Serbia bëri spastrime etnike duke u shërbye më “Naqertanien”, të Ilija Garashaninit të vitit të largët 1844, deri të “Memorandumi” i SANU të vitit 1986, ku ideator ishte babai i kombit serb, Dobrica Qosiq.Politika e Memorandumit ishte derivat i paranojës kolektive të politikave të prapambetura të elitave politike në Serbi. Ky shtet bëri shumë dëme por e humbi luftën. Qosiqi ia hapi derën idesë për “Vuajtjet serbe” në Jugosllavi. Ai mori bajrakun si mbrojtës i interesave serbomëdha. Lidhur më këtë temë shoviniste serbe edhe botojë shumë libra, ku pikënisje ishte Kosova.”Çeshtja serbe” ishte product i apetiteve territoriale të Serbisë. Këtë mision shovinist serbomadh e morën si mision ta realizojnë ASH,të Serbisë në krye më Qosiqin. Ideja shoviniste që solli edhe luftën ishte ”Të gjithë serbët në një shtet”. Lufta dhe krimet e bëra nga politikat e tilla fashite bënë që disa nga protagonistët e saj të shkojnë në Hagë, gjykatë kjo e cila u formua për krimet e luftës në ish-Jugosllavi.Serbia shpëtoj lehtë , duke pasur parasysh krimet monstruzore të cilat I bëri Millosheviqi , më paramilitarët e tij në Bosnje dhe në Kosovë.Shumë kriminelë kan mbetur kurrë pa u dënuar nga gjykata e luftës në Hagë. Ky shtet ka merituar të dënohet për gjenocid.Nuk u dënua nga Haga edhe pse padi bën Bosnja dhe Kroacia. Kosova nuk bëri padi së I kishte në pushtet njerëzit që rastësishtë kan hyrë në politikë, dhe u orjentuan të punojnë më shumë për realizimin e interesave përsonale. Serbia humbi luftën në Kosovë, Slloveni dhe në Kroaci . Maqedonia shpëtoj pa luftë, kurse në Bosnje më marrveshjën e Dejtonit e ndal lufta, por nuk u zgjodhën problemet ndëretnike në këtë reupublikë. Serbia arriti të bëhët hisedare atje do të thosha përmës Republika Serpska e cila po kërkon të shkëputet nga BH-ja. Ky shtet sikur fillojë pak sa të demokratizohet më ardhjën në pushtet, të Zoran Gjingjiqit, por i cili shpejt u vra nga nacionalisitet serbomëdhenjë. Tash së fundi më Vuqiqin në pushtet, u lanqua teza tjetër shoviniste për “Botën Serbe” . Është ky emërtim i ri më ide të vjetra për pushtime territoriale ndaj tokave shqiptare .Këtij shteti është duke i dalur në krahë miku tradicional Rusia , të cilat po i kërcënojnë më luftë Malin e Zi , Bosnjën dhe Kosovën .Presidenti i Serbisë, Aleksander Vuqiq, po e konsideron veten si udhëheqës i të gjithë serbëve. Si gjithmonë shteti serb për ti arritur objektivat pushtuese e kan futur në lojën politike edhe Kishën Ortodokse Serbe, e cila i ka lënë moti predikimet fetare për çka është edhe e thirrur. Pikërisht më popët serb në Cetinje dhe e provokojë rënd Malin e Zi. Kisha serbe ishte udhëheqja shpirtërore e luftës në Kosovë, më të cilën logjikë është duke u shërbye edhe tash. Ne veri të Kosovës , Serbia ka vu në shërbim të saj minoritetin serb, dhe strukturat paramilitare dhe kriminale .Shumë nga drejtuesit e këtyre strukturave kriminale që zhvilluan gjithë farë llojësh të kontrabandave, madje paten edhe orjentime radikale jo vetem politike, por ata shkaktuan shumë incidente ,deri të vrasjët e shqiptarëve në veri. Mu për ate edhe Amerika më në fund i shpalli disa nga këta kriminelë përsona non grata. Një Serbi centraliste e pa reformuar do të jetë së pari problem për popullin e vet, pastaj do të jetë problem edhe për fqinjët më të cilët rrethohet. Kosova, shovenizmit serbomadh i ka mbetur si Kartë e vetme , por tashmë është “Kartë e djegur’. Më duket së Vuqiq është duke përdoruar Kosovën edhe për kunsum të mbrendshem politike .Kjo farë ideja për “Botën Serbe”, është ide anticivilizuese dhe antipërendimore, e dihet para së gjithash është ide antishqiptare. Është ide paranojake e rrezikshme për rajon. Vuqiqit po i luhatet pushteti në Serbi, nga opozitari agresiv Gjillas, para zgjedhjeve të pranverës. Nga ky kënd duhet shikuar edhe kërcënimet e Vuqiqit më luftë në veri, i cili ka shumë mundësi të shpallët nga Amerika përson non grata, që opozita më lehtë ta largojnë nga pushteti.

Një numër i madh i intervistave të Slobodan Millosheviqit janë mbledhur në internet nga mbështetësit e tij. Millosheviqi argumentoi se Kushtetuta Jugosllave u jepte vetëvendosje kombeve konstituive, jo republikave dhe serbët ishin komb konstituiv si në Republikën Socialiste të Kroacisë ashtu edhe në Republikën Socialiste të Bosnje-Hercegovinës. Mbi këtë bazë, ai deklaroi se serbët e Kroacisë dhe më vonë serbët e Bosnjës nuk duhej t'i nënshtroheshin shpalljeve të pavarësisë nga republikat jugosllave të Kroacisë dhe Bosnjë e Hercegovinës.

Millosheviqi mohoi se Serbia ishte në luftë, edhe pse përfshirja ushtarake e Serbisë ishte e dukshme gjatë luftërave në Slloveni, Kroaci dhe Bosnje në veçanti. përmes mbështetjes për serbët në Kroaci dhe Bosnje në disa pika. Të tjerë, duke përfshirë ish anëtarët e kabinetit të tij, si Borisav Jović, kanë pranuar se Millosheviç, megjithëse nuk ishte kreu i shtetit të Jugosllavisë në fillim të viteve 1990, në fakt luajti një rol kyç në çështjet ushtarake të marra në Slloveni, Kroaci dhe Bosnje. Kjo përfshinte një skemë të diskutuar dhe hartuar nga Joviqi dhe Millosheviqi që transferoi çdo njësi serbe të Bosnjës nga ushtria jugosllave (JNA) në ushtrinë e sapoformuar serbe të Bosnjës pas ndarjes së Bosnjës nga Jugosllavia, që nënkuptonte se Jugosllavia nuk mund të kritikohej për pushtimin e pjesëve të Bosnja pasi zyrtarisht ishte një luftë civile, megjithëse Joviq pranoi se Ushtria Serbe e Bosnjës financohej plotësisht nga Beogradi, sepse buxheti ushtarak serb i Bosnjës ishte shumë i vogël për të mbështetur një ushtri të tillë.

Millosheviqi e kaloi pjesën më të madhe të viteve 1988 dhe 1989 duke e fokusuar politikën e tij në "problemin e Kosovës". Në Kosovë, për t'u dukur jo kontradiktore, Millosheviqi pretendoi se ai mbështeste të drejtën e shqiptarëve për "vetëvendosje", por jo për pavarësi, pasi ai pretendonte se Kosova ishte një pjesë thelbësore e Serbisë për shkak të historisë së saj dhe kishave të saj të shumta. dhe relike kulturore. Ai gjithashtu pohoi se UÇK-ja ishte një organizatë neo-naziste që kërkonte një Kosovë etnikisht të pastër dhe ai argumentoi se pavarësia do ta dorëzonte Kosovën në duart e tyre.

Millosheviqi mohoi se ai kishte dhënë urdhër për masakrimin e shqiptarëve në vitin 1998. Ai pohoi se vdekjet ishin ngjarje sporadike të kufizuara në zonat rurale të Kosovës Perëndimore të kryera nga paraushtarakët dhe nga rebelët në forcat e armatosura. Ata nga ushtria apo policia serbe që ishin të përfshirë ishin të gjithë, pohoi ai, të arrestuar dhe shumë prej tyre u dënuan me burgim të gjatë.

Ish-ambasadori i Shteteve të Bashkuara në Jugosllavi Warren Zimmermann, gjatë bisedave të tij me Millosheviçin, pohoi se ai nuk ishte një nacionalist i vërtetë, por një oportunist politik. Zimmerman ka pohuar se ndryshe nga politikanët e tjerë me të cilët ai pati diskutime gjatë rënies së Jugosllavisë, si Franjo Tuxhman dhe Radovan Karaxhiq, Millosheviqi nuk theksoi ndonjë urrejtje ndaj grupeve etnike dhe në vend të kësaj theksoi se Serbia do të vazhdonte të ishte një republikë multietnike në Jugosllavia. Zimmerman ka pohuar se Millosheviqi përdori në mënyrë oportuniste nacionalizmin për ta lejuar atë të ngrihej në pushtet në krijimin komunist në Serbi, ndërsa komunizmi në Evropën Lindore u bë gjithnjë e më i papëlqyeshëm dhe vazhdoi të mbrojë një axhendë nacionaliste për të mbështetur qeverinë e tij. Megjithatë, në një rast tjetër, Millosheviqi i zbuloi Zimmermanit qëndrimin e tij negativ ndaj shqiptarëve etnikë që kishin kërkuar autonomi, dhe në vitet 1990, pavarësinë nga Serbia dhe Jugosllavia. Millosheviqi i tha Zimmermanit me shaka se shqiptarët e Kosovës ishin minoriteti më i përkëdhelur në Evropë. Millosheviqi dihej gjithashtu se fliste në mënyrë nënçmuese për sllovenët, kur ai në një bisedë me një intervistues se çfarë mendonte për vendimin e delegacionit slloven për t'u larguar nga Lidhja e Komunistëve të Jugosllavisë, Millosheviqi bëri një shaka nënçmuese, duke thirrur delegacionin e Lidhjes Sllovene të Komunistëve, " ata sllovenët dorështrënguar”. Zimmerman më vonë raportoi se pozicionet dhe sjelljet e pazakonta dhe kontradiktore të Millosheviçit ishin pothuajse skizofrenike në natyrë, pasi ndonjëherë Millosheviqi sillej në një mënyrë arrogante, kokëfortë, autoritare dhe agresive ndaj të tjerëve, të cilët mbështesnin me vendosmëri nacionalizmin serb kundër të gjithë kundërshtarëve, ndërsa në raste të tjera ai do të ishte i sjellshëm, pajtues dhe i etur dhe i gatshëm për të gjetur zgjidhje të moderuara dhe paqësore për krizën në Jugosllavi. Zimmerman, megjithatë, ka arritur në përfundimin se Millosheviqi vazhdimisht demonstronte se ai e shihte kryesisht Jugosllavinë si një shtet për sigurimin e unitetit të serbëve dhe bëri nuk kanë shumë interes për ruajtjen e unitetit të Jugosllavisë jashtë fushave të interesave kombëtare serbe.

Personaliteti i Millosheviçit, sipas të tjerëve, tregonte një natyrë të ngjashme të dyanshme siç ka pretenduar ambasadori i SHBA Zimmerman. Në daljet publike ai do të shfaqej i fortë, i sigurt, i guximshëm dhe serioz, ndërsa në privat thuhet se Millosheviqi ishte shumë i qetë dhe sipas ish-drejtorit të Politikës, Haxhi Dragan Antiqit, Millosheviqi shpesh interesohej për çështje jopolitike. gjëra të tilla si strips komik dhe karikaturat e Disney-t dhe admirova muzikën e Frank Sinatra. Millosheviqi lejoi vetëm një rreth të ngushtë të ngushtë të miqve personalë që ta vizitonin, ndërsa të tjerë, duke përfshirë ish-ministrin e Informacionit të Serbisë gjatë epokës së Millosheviçit, Aleksandar Tijaniq, kanë thënë se privatisht Millosheviqi demonstroi elemente paranojë për shumë njerëz jashtë rrethit të tij të brendshëm, si p.sh. duke kërkuar që Tijaniqi të hiqte baterinë nga celulari i tij në çdo rast që Tijanić e takonte. Millosheviqi gjithashtu refuzoi të mbante shënime për bisedimet për çështje të rëndësishme dhe do të takohej vetëm me aleatët e tij më të besuar, të cilëve ai thjesht u dha udhëzime dhe udhëzime pa u përfshirë në diskutime thelbësore.

Vrasjet e Kundërshtarëve Politikë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në verën e vitit 2000, ish-presidenti serb Ivan Stamboliq u rrëmbye; trupi i tij u gjet në vitin 2003 dhe Millosheviqi u akuzua për urdhërimin e vrasjes së tij. Në vitin 2005, disa anëtarë të policisë sekrete serbe dhe bandave kriminale u dënuan në Beograd për një numër vrasjesh, përfshirë atë të Stamboliqit. Këta ishin të njëjtët persona që arrestuan Millosheviçin në prill të vitit 2001. Në qershor 2006, Gjykata Supreme e Serbisë vendosi se Millosheviqi kishte urdhëruar vrasjen e Stamboliqit, duke pranuar vendimin e mëparshëm të Gjykatës Speciale për Krimin e Organizuar në Beograd, i cili synonte Millosheviqin si nxitësi kryesor i vrasjeve të motivuara politikisht në vitet 1990. Avokatët e Millosheviçit thanë se vendimi i Gjykatës kishte pak vlerë, sepse ai kurrë nuk u akuzua zyrtarisht ose nuk iu dha mundësia të mbrohej kundër akuzave. Për më tepër, shumica e këtyre vrasjeve ishin të zyrtarëve qeveritarë, si zyrtari i lartë i policisë Radovan Stojiçiq, ministri i Mbrojtjes Pavle Bulatoviq dhe drejtoresha e JAT-it, Zhika Petroviq.

Rënia

Më 4 shkurt 1997, Millosheviqi njohu fitoret e opozitës në disa zgjedhje lokale, pas protestave masive që zgjatën 96 ditë. I kufizuar me Kushtetutë në dy mandate si President i Serbisë, më 23 korrik 1997, Millosheviç mori presidencën e Federatës, megjithëse ishte kuptuar se ai kishte mbajtur pushtetin e vërtetë për disa kohë më parë.

Kundërveprimet policore dhe ushtarake serbe kundër Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës separatiste pro-shqiptare në provincën autonome të Serbisë më parë të Kosovës kulmuan me përshkallëzimin e konfliktit të armatosur në vitin 1998 dhe sulmet ajrore të NATO-s kundër Jugosllavisë midis marsit dhe qershorit 1999, duke përfunduar me tërheqjen e plotë të forcave të sigurisë jugosllave. nga provinca dhe vendosja e forcave ndërkombëtare civile dhe të sigurisë. Millosheviqi u padit më 24 maj 1999 për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit të kryera në Kosovë, dhe ai ishte në gjyq, deri në vdekjen e tij, në Gjykatën Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë (ICTY). Ai pohoi se gjykimi ishte i paligjshëm, pasi ishte krijuar në kundërshtim me Kartën e OKB-së.

Ironikisht, Millosheviqi e humbi pushtetin duke humbur në zgjedhjet që i kishte caktuar para kohe (d.m.th., para përfundimit të mandatit të tij) dhe se ai as që kishte nevojë të fitonte për të ruajtur pushtetin, i cili ishte i përqendruar në parlamentet që partia e tij dhe bashkëpunëtorët e saj të kontrolluar. Në garën presidenciale me pesë anëtarë të mbajtur më 24 shtator 2000, Millosheviç u mund në raundin e parë nga lideri i opozitës Vojislav Koshtunica, i cili fitoi pak më shumë se 50% të votave. Millosheviqi fillimisht refuzoi të pranonte, duke pretenduar se askush nuk kishte fituar shumicën. Kushtetuta jugosllave kërkonte një balotazh midis dy kandidatëve kryesorë në rast se asnjë kandidat nuk fitonte më shumë se 50% të votave. Rezultatet zyrtare e vendosin Koshtunicën përpara Millosheviçit, por nën 50 për qind. CeSID e financuar ndërkombëtarisht pretendoi të kundërtën, megjithëse historia e saj ndryshoi gjatë dy javëve midis 24 shtatorit dhe 5 tetorit. Millosheviqi u detyrua ta pranonte këtë kur komandantët e Ushtrisë Jugosllave që ai priste ta mbështesnin kishin treguar se në këtë rast ata nuk do ta lejonin, dhe do të lejonin përmbysjen me dhunë të qeverisë serbe. humbjen e pranuar publikisht. Koshtunica më në fund mori detyrën si presidente jugosllave më 7 tetor pas njoftimit të Millosheviçit.

Millosheviqi u arrestua nga autoritetet jugosllave më 1 prill 2001, pas një përplasjeje të armatosur 36-orëshe midis policisë dhe truprojave të Millosheviçit në vilën e tij në Beograd. Edhe pse nuk u ngritën asnjë akuzë zyrtare, Millosheviqi dyshohej për shpërdorim të pushtetit dhe korrupsion.

Pas arrestimit të tij, Shtetet e Bashkuara i bënë presion qeverisë jugosllave që ta ekstradonte Millosheviçin në ICTY ose të humbiste ndihmën financiare nga FMN dhe Banka Botërore. Presidenti Koshtunica kundërshtoi ekstradimin e Millosheviqit, duke argumentuar se kjo do të shkelte kushtetutën jugosllave. Kryeministri Zoran Gjingjiq thirri një mbledhje qeveritare për të nxjerrë një dekret për ekstradim. Avokatët e Millosheviçit apeluan procesin e ekstradimit në Gjykatën Kushtetuese Jugosllave. Gjykata kërkoi dy javë për të shqyrtuar ankesën. Duke injoruar kundërshtimet e presidentit dhe të gjykatës kushtetuese, Gjingjiq urdhëroi ekstradimin e Millosheviçit në ICTY. Më 28 qershor, Millosheviç u dërgua me helikopter nga Beogradi në një bazë ajrore amerikane në Tuzla, Bosnje dhe Hercegovinë dhe nga ku u dërgua më pas në Hagë, Holandë.

Ekstradimi shkaktoi trazira politike në Jugosllavi. Presidenti Koshtunica e denoncoi ekstradimin si të paligjshëm dhe antikushtetues, ndërsa një parti e vogël në qeverinë e koalicionit Gjinxhiç u largua në protestë. Avokati i Millosheviçit, Toma Fila tha se ekstradimi shkel ndalimin kushtetues jugosllav për ekstradim. Gjinxhiq tha se do të kishte pasoja negative nëse qeveria nuk bashkëpunonte. Për më tepër, qeveria argumentoi se dërgimi i Millosheviçit në ICTY nuk ishte ekstradim pasi ai është një institucion i OKB-së dhe jo një vend i huaj. Pas ekstradimit, një grup donatorësh premtuan rreth 1 miliard dollarë ndihmë financiare për Jugosllavinë.

Historikisht, Rusia dhe Serbia kanë pasur marrëdhënie shumë të ngushta, duke ndarë një prejardhje të përbashkët sllave dhe besim të krishterë ortodoks. Rusia mbahet mend nga shumica e serbëve për ndihmën që i dha Serbisë gjatë kryengritjes dhe luftës për pavarësi nga Perandoria Osmane në shekullin e 19-të. Gjatë sundimit të Millosheviçit, Rusia ndoqi politika që në përgjithësi mbështetën politikat e tij. Gjatë konfliktit të Kosovës në vitin 1999, disa vëzhgues sugjeruan mundësinë që Rusia të vendoste trupa në mbështetje të Serbisë. Rusia i ka ofruar azil politik gruas dhe fëmijëve të Millosheviçit.

Milošević vizitoi për herë të parë Kinën në fillim të viteve 1980 kur ishte drejtor i Beobank. Ai vizitoi përsëri Kinën në vitin 1997, pas një ftese të presidentit kinez Jiang Zemin. Millosheviqi shpesh njihej gjerësisht në Kinë me pseudonimin "Lao Mi", një formë e shkurtuar e pseudonimit joformal të stilit kinez "Milošević i vjetër"; mes mediave të drejtuara nga shteti në Kinë, Millosheviç shpesh quhej "Shoku Millosheviç". Shumë burime thonë se qeveria kineze pohoi mbështetjen e fortë të Millosheviçit gjatë presidencës së tij deri në dorëzimin e tij, dhe ishte një nga vendet e pakta që e mbështetën atë dhe qeverinë jugosllave, në një kohë kur shumica e vendeve perëndimore ishin ashpër kritike ndaj qeverisë së Millosheviçit. New York Times thekson se Republika Popullore e Kinës ishte "një nga mbështetësit më të vendosur të z. Millosheviç" gjatë konfliktit në Kosovë. Kina kundërshtoi me zë të lartë ndërhyrjen e armatosur të NATO-s në Kosovë gjatë gjithë fushatës. Udhëheqësit parlamentar kinez Li Peng iu dorëzua nga Millosheviqi medaljen më të lartë të Jugosllavisë (Ylli i Madh) në Beograd në vitin 2000. Marko Millosheviç, djali i Millosheviçit të rrëzuar, u largua nga Kina më 9 tetor 2000. Marko Millosheviç mund të ketë tentuar të udhëtojë në Kinë për shkak të 100 milionë paundëve që dyshohet se janë pastruar në bankat kineze nga familja Millosheviç.

New York Times vuri në dukje se Millosheviqi, dhe veçanërisht gruaja e tij Markoviç, e kishin parë "prej kohësh Pekinin dhe partinë e tij komuniste" si aleatë dhe "lloji i shokëve ideologjikë" që mungonin në Evropën Lindore pas rënies së komunizmit në vitet 1990. Pas aktakuzës së Millosheviçit, deklaratat publike të Kinës u zhvendosën drejt theksimit të marrëdhënieve jugosllavo-kineze në vend që të fokusoheshin në mbështetjen e saj për Millosheviçin, ndërsa pas zgjedhjes së Vojislav Koshtunicës si president jugosllav, Ministria e Jashtme kineze deklaroi zyrtarisht se "Kina respekton zgjedhjen e popullit jugosllav. "

Gjyqi në Hagë

Millosheviqi u padit në maj të vitit 1999, gjatë Luftës së Kosovës, nga Gjykata Penale Ndërkombëtare e OKB-së për ish-Jugosllavinë për krime kundër njerëzimit në Kosovë. Një vit e gjysmë më vonë u shtuan akuzat për shkelje të ligjeve apo zakoneve të luftës, shkelje të rënda të Konventave të Gjenevës në Kroaci dhe Bosnje dhe gjenocid në Bosnje.

Shkrimtari Edward S. Herman ishte kritik për kohën dhe natyrën e perceptuar politike të këtyre akuzave, duke argumentuar se lideri i një kombi sovran po akuzohej ndërkohë që ai komb po sulmohej nga NATO, në mënyrë që të jepte justifikim për sulmet e përmendura. Ai më tej argumentoi se natyra e dobët e çështjes u forcua duke shtuar akuza nga Lufta e Bosnjës dhe Kroacisë, e cila përfundoi vite më parë dhe Millosheviqi ishte përpjekur t'i jepte fund.

Akuzat për të cilat Millosheviqi u padit ishin: gjenocid; bashkëpunimi në gjenocid; deportim; vrasje; persekutimet mbi baza politike, racore ose fetare; akte çnjerëzore/transferim me forcë; shfarosje; burgim; tortura; vrasja me dashje; mbyllje e paligjshme; duke shkaktuar me dashje vuajtje të mëdha; dëbimi ose transferimi i paligjshëm; shkatërrimi dhe përvetësimi i gjerë i pronës, i pajustifikuar nga nevoja ushtarake dhe i kryer në mënyrë të paligjshme dhe të paarsyeshme; trajtim mizor; plaçkitja e pronës publike ose private; sulmet ndaj civilëve; shkatërrimi ose dëmtimi i qëllimshëm i monumenteve historike dhe institucioneve kushtuar arsimit ose fesë; sulme të paligjshme ndaj objekteve civile. Aktakuza e ICTY thotë se Millosheviqi ishte përgjegjës për dëbimin me forcë të 800,000 shqiptarëve etnikë nga Kosova, dhe vrasjen e qindra shqiptarëve të Kosovës dhe qindra joserbëve në Kroaci dhe Bosnje.

Pas transferimit të Millosheviçit, akuzat fillestare për krime lufte në Kosovë u përmirësuan duke shtuar akuzat për gjenocid në Bosnje dhe krime lufte në Kroaci. Më 30 janar 2002, Millosheviqi akuzoi gjykatën e krimeve të luftës për një "sulm të keq dhe armiqësor" kundër tij. Gjyqi filloi në Hagë më 12 shkurt 2002, me Millosheviqin duke u mbrojtur.

Prokurorisë iu deshën dy vjet për të paraqitur çështjen e saj në pjesën e parë të gjykimit, ku mbuloi luftërat në Kroaci, Bosnje dhe Kosovë. Gjatë gjithë periudhës dyvjeçare, gjykimi po ndiqej nga afër nga publiku i ish-republikave të përfshira jugosllave, pasi ai mbuloi ngjarje të ndryshme të rëndësishme nga lufta dhe përfshinte disa dëshmitarë të profilit të lartë.

Millosheviqi vdiq para se të përfundonte gjyqi. Megjithatë, në katër aktgjykime të veçanta, ai u zbulua se ishte pjesë e një ndërmarrjeje të përbashkët kriminale, e cila përdorte krime për të larguar kroatët, boshnjakët dhe shqiptarët nga pjesë të mëdha të Kroacisë, Bosnjë-Hercegovinës dhe Kosovës. Në vitin 2007, në vendimet e saj kundër presidentit të SAO Krajina, Milan Martiq, ICTY përfundoi:

Midis 1991 dhe 1995, Martić mbajti postet e ministrit të brendshëm, ministrit të mbrojtjes dhe presidentit të "Rajonit Autonom Serb të Krajinës" të vetëshpallur (SAO Krajina), i cili më vonë u quajt "Republika e Krajinës Serbe" (RSK). Ai u zbulua se kishte marrë pjesë gjatë kësaj periudhe në një sipërmarrje të përbashkët kriminale që përfshinte Slobodan Millosheviqin, qëllimi i të cilit ishte krijimi i një shteti të bashkuar serb përmes kryerjes së një fushate të gjerë dhe sistematike të krimeve kundër jo-serbëve që banonin në zonat e Kroacisë dhe Bosnjë-Hercegovinës. parashikohet të bëhet pjesë e një shteti të tillë.

- Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë, vendimi kundër Milan Martiqit

Në vendimin e tij të vitit 2021 kundër operativëve të Serbisë Jovica Stanishiq dhe Franko Simatoviq, Mekanizmi Ndërkombëtar i Mbetur për Gjykatat Penale vijuese përfundoi:

Prandaj, Dhoma Gjyqësore gjen të provuar përtej dyshimit të arsyeshëm se, të paktën që nga gushti i vitit 1991, dhe në çdo kohë të rëndësishme për krimet e akuzuara në aktakuzë, ekzistonte një qëllim i përbashkët kriminal për të hequr me forcë dhe përgjithmonë, nëpërmjet kryerjes së krimeve të persekutim, vrasje, dëbim dhe akte çnjerëzore (transferim me forcë), shumica e jo-serbëve, kryesisht kroatët, myslimanët e Bosnjës dhe kroatët e Bosnjës, nga zona të mëdha të Kroacisë dhe Bosnjë-Hercegovinës. Dhoma Gjyqësore konstaton se qëllimi i përbashkët kriminal, siç u përkufizua më sipër, ishte i përbashkët nga udhëheqja e lartë politike, ushtarake dhe policore në Serbi, SAO Krajina, SAO SBWS dhe Republika Srpska, me anëtarët kryesorë, ndër të tjera dhe që ndryshonin në varësi. për zonën dhe kohën e kryerjes së krimeve, duke qenë Sllobodan Millosheviq.

- Mekanizmi Ndërkombëtar i Mbetur për Tribunalet Penale, vendimi kundër Stanishiqit dhe Simatoviqit

Në dy aktgjykimet e Kosovës, Nikola Shainović et al. dhe rastet Vlastimir Gjorgjeviq, Millosheviqi u zbulua se ishte "një nga anëtarët kyç" të ndërmarrjes kriminale që synonte çrrënjosjen e pjesëve të mëdha të shqiptarëve nga Kosova.

Më 11 mars 2006, Millosheviqi u gjet i vdekur në qelinë e tij të burgut në qendrën e paraburgimit të gjykatës së OKB-së për krimet e luftës, e vendosur në seksionin Scheveningen të Hagës, Holandë. Autopsitë vërtetuan shpejt se Millosheviqi kishte vdekur nga një atak në zemër. Ai vuante nga problemet e zemrës dhe presioni i lartë i gjakut. Shumë dyshime u shprehën se sulmi në zemër ishte shkaktuar ose ishte bërë i mundur qëllimisht - nga ICTY, sipas simpatizantëve, ose nga ai vetë, sipas kritikëve.

Vdekja e Millosheviçit ndodhi menjëherë pasi Tribunali refuzoi kërkesën e tij për të kërkuar trajtim të specializuar mjekësor në një klinikë kardiologjike në Rusi. Reagimet ndaj vdekjes së Millosheviçit ishin të përziera: mbështetësit e ICTY-së ankoheshin për atë që ata e panë se Millosheviqi kishte mbetur i pandëshkuar, ndërsa kundërshtarët fajësuan Tribunalin për atë që kishte ndodhur.

Ndërsa atij iu mohua një funeral shtetëror, një funeral privat për të u mbajt nga miqtë dhe familja e tij në qytetin e tij të lindjes në Pozharevac, pasi dhjetëra mijëra mbështetës të tij morën pjesë në një ceremoni lamtumire në Beograd. Kthimi i trupit të Millosheviqit dhe kthimi i të vesë së tij në Serbi ishin shumë të diskutueshme. Pjesëmarrësit e funeralit përfshinin Ramsey Clark dhe Peter Handke.

Trashëgimia

Sondazhi i fundit i opinionit i bërë në Serbi para vdekjes së Millosheviçit e renditi atë si politikanin e tretë më të vlerësuar në Serbi pas kryetarit të atëhershëm të Partisë Radikale Serbe Tomislav Nikolić dhe presidentit të atëhershëm serb Boris Tadiq. Në shkurt 2007, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë e shpalli Serbinë nën sundimin e Millosheviçit nga përgjegjësia e drejtpërdrejtë për krimet e kryera gjatë Luftës së Bosnjës. Presidenti i Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë (GJND), megjithatë, deklaroi se ishte ""provuar përfundimisht" se udhëheqja serbe, dhe Millosheviç në veçanti, "ishin plotësisht të vetëdijshëm.. se "masakra mund të ndodhnin". Në vendimin e saj të vitit 2016 në lidhje me Radovan Karaxhiqin, ICTY konstatoi se "nuk kishte prova të mjaftueshme të paraqitura në këtë rast për të gjetur se Sllobodan Millosheviqi ishte dakord me planin e përbashkët [për të krijuar territore të pastruara etnikisht nga joserbët]" duke cituar "kritikat e përsëritura të Millosheviçit dhe mosmiratimin e politikave dhe vendimeve të marra nga të akuzuarit dhe udhëheqja serbe e Bosnjës", megjithëse theksoi gjithashtu se "Milošević ofroi ndihmë në formën e personelit, dispozitave dhe armëve për serbët e Bosnjës gjatë konfliktit".

Në vitin 2010, faqja e internetit Life e përfshiu Millosheviçin në listën e saj të "diktatorëve më të këqij në botë". Ai mbetet një figurë e diskutueshme në Serbi dhe në Ballkan për shkak të luftërave në Jugosllavi dhe abuzimit të tij me pushtetin, veçanërisht gjatë zgjedhjeve të vitit 1997 dhe 2000. Imazhi publik i Sllobodan Millosheviqit në Serbi u ndryshua nga një burokrat pa fytyrë në mbrojtës të serbëve, ndërsa Qëndrimi i rrëfimeve perëndimore ndaj Millosheviçit luhatej nga demonizimi i Millosheviçit si "Kasapi i Ballkanit" deri te Millosheviçi "garantuesi i paqes në Ballkan".

Teoria Serbia humb në paqë është teori e Doktrinës së shenjt serbe e hedhur ndër shqiptarë dhe serbë që nga koha e luftës së parë botërore dhe kultivuar deri në fund të luftës së vitit 1999. Teoria ka zënë vend të rëndësishëm në psiqiken e gjeneratave pas luftës së dytë botërore dhe gjithënjë ka pasur për qëllim që të frikësojë popujt që jetonin në shtetin ku zakonisht pushtetin në mënyrë direkte apo indirekte e mbante Doktrina e shenjtë serbe. Sido që të jetë në praktikë ndër këto gjenerata kjo është shprehë me fjalët si "me dërzhavë, zjamë e ujë nuk ka hajgare" këtij problemi në kokat e njerzëve ju ka vënë kapakë UÇK-ja e sidomos pas Betejes së Kosharës. 

 Kjo teori me rastin e "120-ditëshit" dhe konferencave të ndryshme të cilat në vitet e mundimit të gjetjes së kompromisit shqiptarë-serbë është ndëgjuar edhe nga shkencëtarët dhe të interesuarit e kësaj çështje. Kështu historianët që e dinë mënyrat e përhapjes së teorive të doktrinave për të mos ndihmuar këtë teori të tyre nuk hynë më thellë dhe hudhin poshtë këtë teori me tezen e vërtetuar nga Holm Sundhaussen e të quajtur: Serbia me luftë humb atë çka në paqë mund të fitonte....

 Kjo teori merret si baza e gjitha teorive të hudhuara që prekin çështjen e historisë së popullit serb në ballkanë. Rrëzimi i plotë i saj ju hapë sytë popujve të ballkanit që të i japin besimin mësimeve për historin të ndaluara nga vetë përmbajtja e intelegjences së popujve të tyre. Teoria në fjalë i ka trimëruar dhe frymëzuar gjitha elitat e intelektualve serbe të deri tanishme të cilët kanë krijuar një pasqyrë për historin e ballkanit të cilën deri me hapjen e çështjes shqiptare në Evropë edhe e kanë pranuarë në mungesë të të dhënave tjera e që nga shkenctarët evropian quhet "fatëkeqësia në uzinën e historisë". në vitet 1912/13.

Teoria nën petkun e fesë

Në kohën e bombardimeve të NATO-s dhe luftës në Kosovë, në spitalin e Gjakovës, ishin strehuar shumë familje shqiptare me shpresë se do të shpetonin nga thikat dhe plumbat e kriminelve serbë. Hordhitë e tërbuara paramilitare dhe policore serbe, pothuaja çdo ditë vinin dhe bënin provokime të rënda si ndaj personelit mjekësor ashtu dhe familjeve të strehuara. Një ditë, një epror serb, u kërcnua se po e dëgjoj edhe një fjalë shqip aty, do të vriteshin të gjithë. Që nga fillimi i luftës në Kosovë nuk kisha ndërpre asnjëherë shkuarjet në spital. Edhe pse me reziqe të mëdha, unë vazhdoja marshuten time të rëndomtë, shtepi – spital dhe anasjelltas. Nuk kisha guxim asnjëherë të rrija natën aty. Tërë kohën më parafytyrohej skena e Spitalit në Vukovar dhe masakra që bënë kriminelët serbë aty ndaj personelit dhe pacientëve kroat. Rastësisht një ditë, në veturën e ndihmës së shpejtë, që ishte e parkuar fare pran, më ra në sy një pamflet i cili mbante memorandumin e Kishës Ortodokse Serbe. Nga kurreshtja fillova t’a lexoj përmbajtjen e letrës me shpejtësi, ishte frika se mos më dikton dikush nga serbët. Ajo çka lexova aty ishte rënqethëse. Mes marrëzirave tjera shovene dhe ultranacionaliste, institucioni më i lartë shpirtëror serb, ju bënte thirrje të gjithë serbëve qe të vrasin sa më shumë shqiptarë. Kjo duhej të behej në emër të “zotit” serb, me arsyetim se shqiptarët janë të pa fe dhe ai që është serb i vërtetë nuk guxon të nguron dhe të ketë mëshirë në këtë drejtim. Pas kësaj e kuptova edhe më mire kush qëndronte prapa dhe qellimin e kësaj lufte. Qëllimi ishte të asgjësohet përfundimisht elementi shqiptar nga trojet e veta etnike , e gjithë kjo e inspiruar nga kreu i Kishës Ortodokse Sërbe me në krye patriarkun Pavle !!! Këto ditë, sa më shumë që përmendet zgjidhja dhe definimi i statusit final, e sidomos opsioni i pavarësisë së Kosovës, del në shesh politika hegjemoniste dhe neokolonialiste serbomadhe. Pas një kohe të gjatë heshtjeje, Kisha Ortodokse Serbe filloj sërish aktivitetin dhe propagandën e saj politike. Deklarata e lëshuar këto dite, nga krerët e kësaj kishe se “ pavarësinë e Kosovës e kuptojmë si okupim ” edhe një herë dëshmon rolin kriminal që ka pasur kjo kishë gjatë një shekulli në raport me Kosovën dhe shqiptarët. Përseri përmendet Kosova si “ djepi shpirteror “ i tyre. Në këtë fare “djepi” gjatë luftës së fundit në Kosovë, përkundej vet shpirti i Satanës, i cili bëri krimet më makabre ndaj popullatës civile dhe të pa mbrojtur shqiptare. Më tej, në këtë deklaratë të lëshuar thuhet: " shteti i Serbisë do të ishte i gatshëm që të sigurojë autonomi të vërtetë dhe thelbësore për Kosovën, për të gjithë njerëzit dhe popujt që jetojnë në të ". Kjo thënje është aq e paturpshme dhe jo humane, është një produkt i nxjerrur nga vetë djalli dhe ka për qëllim mashtrimin e bashkësisë ndërkombëtare, kinse serbët na qenkan mbrojtësit e gjithë popujve që jetojnë në Kosovë. Koha kur këta “mbrojtës” ishin në Kosovë, ishte koha më e ligë që mban mend populli i Kosovës. Për fat të mire tash ka kush ta mbronë Kosovën dhe popullin e sajë. Nëse kjo kishë ka të bëjë me Zotin, atëherë shumë herët kishte për të ndodhur kërkimi faljës për krimet serbe të bëra në Kosovë. Kjo nuk ndodhi brenda këtyre gjashtë viteve as nga kisha serbe, e as nga asnjë institucion shtetëror serbë. Pendimi për krimin e bërë do të thotë besim tek i Plotfuqishmi. I gjithë ky mekanizëm, u aktivizua nga vizita që bëri kryeministri Koshtunica, një ditë më pare në Kishën Ortodokse Serbe, dhe ringjalli përsëri turpin që buron nga kjo kishë. Njeriu me “ kallash ne dorë “, ish presidenti serb dhe tani z.kryeministri serb Koshtunica, tenton të vazhdoj lojën të cilën me dhunë ia nderpreu Aleanca Veriatlantike në vitin 1999. Nëse Koshtunica dhe Kisha Ortodokse vuajn nga sëmundja e amnezionit, prap ka ilaqe efikase, por mos të mendojnë se populli shqiptar harron lehtë gjithë ato vuajtje që i shkaktuan kriminelët serbë, gjithnjë në trajtë instituconale, gjatë shekullit të fundit, popullatës autoktone shqiptare në Kosovë. Pamfletët dhe predikimet e Kishës Ortodokse Serbe, janë ngulitur thellë në vetëdijen e çdo serbi dhe është vështirë edhe pas një shekulli të largohet urrejtja patologjike e tyre ndaj shqiptarve. Ky është një kompleks i pa shëruar i okupatorit serb ndaj popullatës autoktone kosovare. Këtë shqiptarët e dijnë shumë mirë dhe kthim prapa nuk ka. Serbia më kurrë nuk do të ketë shans të bëjë kasaphane dhe të rikolonizoj Kosovën. Eksperimenti qindvjeqar i sundimit të egër serb në këto troje , nuk arsyeton deklaratën e fundit të Kishës Ortodokse Serbe për “ mbrojtje të të gjithë popujve që jetojnë në Kosovë “. Këto iluzione dhe gjepura mund të konsumohen vetëm brenda Serbisë. Të menduarit destruktiv i një institucioni të lartë shpirterorë, padyshim do të kthehët si bumerang për vet Serbinë. Levizjet ultranacionaliste brenda institucionale në Serbi , bënë që kohëve të fundit të zhvillohet ndjenjë e thellë antisemitiste te populli serb dhe të zhvillohet kampanjë e pa kompromis dhe me minoritetet tjera që jetojnë në kuadër të kufijve të Serbisë. Serbia nuk është në gjendje të mbajë si duhet vetën e lëre më sërish të kthehet në ish kolonitë e veta.Koha e kolonive përëndoj në shekullin XX-të, ky shekull i takon Kosovës së lirë,demokratike dhe të pavarur. Teoria baba Rus është teori e Doktrinës së shenjt serbe e hudhur ndër popuj te Ballkanit. Kjo teori ka filluar të praktikohet që nga tentimet e Rusis cariste, për të krijuar një lidhje sllave (Pan-Sllaviste), ashtu që të fusin nën kontrollin e vetë sa më shumë pjestarë të pa vetëdishëm ndër popullsin të ndryshme të Evropës. Gjatë kësaj dhe pas kësaj kohe, disa pjestarë të kishës ortodokse, duke trumpetojnë me retorika të ndryshme në Ballkan, për të pëvetsuar sa më shumë anëtarë të kishave ortodokse, të shpërdara në Ballkan . Kështu, në një mënyrë bëhet edhe caktimi i prejardhjes së atyre anëtarëve, në moton çdo anëtarë i kishave ortodokse apo i zakonit grekë, në Ballkanin perendimorë është sllavë. Më këtë përkatësia raciale dhe ajo fetare, piçen në një. Me marrjen "nën mbrojtje" të përgjithshme të kishës ortodokse nënë, në Stamboll, këta dashamirë Moskën e shohin si "Baba të tyre" dhe anëtarët e kishës, të posa hpallur të pavarrur i shpallin si të ishin të racës serbe (sllav). Shikuar nga ky aspekt, nëse pranohet që ekziston një komb serb, në kuptimin perendimorë, atëherë është e saktë që babai i këtij kombi nuk gjenet diku në Ballkan, por në Moskë. Si do që të jetë barazimet e termeve komb, siq kuptohet ndër shqiptarët, njerzë të një gjaku të afërt me kuptimin serb, është i pamundëshem. Pas forcimit të kishës nacionale ortodokse Serbe, gjith banorët e ballkani perendimorë shpallen si pjestarë të kombit serb, vetem e vetem pse p.sh një vllah, besimtari i Zotit, nuk kishte një strehë ortodokse vllahe, na paraqitet si serb! Dhe "tokat serbe" tani shtriheshin gjer në Istrine e largët hëm nga Zemra (Kosova), hëm nga koka (Beogradi) e hëm nga babi (Moska). Në këtë mënyrë këta anëtarë të kishave ortodokse, simpatizues të Moskës, ndihmesen që ju kishte dhënë Moska për pavarsin e kishës së tyre filloin ta përdorin edhe për qëllim friksimi të popujve përreth tyre. Duke i lënë atyre përshtypje se Rusia, kisha ortodokse Ruse, dhe populli rusë nuk do të i lënë , kurr të i bëhen kërcnime interesave serbe në Ballkan. Si duket, në anë tjetër në Rusin e jashtme, si thotë nëna e kishave ortodokse në Stamboll, kanë vepruar forca që më të vërtet kanë provuar që teorin që të gjithë "sllavët" janë të një gjaku, ta zbatojnë. Mirëpo përderi sa në luftrat e më parshme Rusia, kishte forcë që të mbrojë interesat dhe të zgjaste dorën deri tek masha në Ballkan, në luften e fundit dora e Rusisë nuk ishte aq e gjatë, dhe siq po shihet në vijim ka pasur të gatëshem rus që të vinë në luften e fundit të serbve në Ballkan, por kur të merret përqindja e popullit rus të interesur për gjakë, del se përqindja e atyre që janë të interesuar për mashë është më e madhe. Si do që të jetë Babadimëri i serbëve në luftën e fundit ka dërguar edhe vullnetarë që besojnë në Babadimër. Ushtarakët rusë nën flamurin e Beogradit gjatë luftimeve në Jugosllavi Vullnetarët e parë ruse në forcat e armatosura serbe janë shfaqur në vitin 1991, në fillim të veprimeve luftarake në Kroaci. Këta kanë qenë rusët e parë, të cilët u gjenden rastësisht në zonën e veprimeve luftarake. Eshtë e vështirë të flitet për numrin e tyre, por dihet që para lufte ata shisnin në pjacën lokale, ndërsa pas fillimit të saj janë bërë vullnetarë. Gjatë luftës në krahinën sërbe nuk kishte grupe të organizuara vullnetarësh. Ata janë diktuar më vonë, pas pajtimit me kroatët në vjeshtë të vitit 1991. Gjatë periudhës 1992 dhe 1993 në Republikën Serbe të Krahinës (RSK) ishin disa grupe, të cilët ose ishin të vetëorganizuar ose të organizuar me iniciativë edhe me pjesëmarrjen e serbeve. Midis tyre kishte vullnetarë nga Uralet dhe disa ishin edhe nga Kazahstana dhe Moska. Numri i përgjithshëm i këtyre grupeve shkonte 20-30 vetë. Ata benin pjesë në përbërje të reparteve të Arkanit dhe Ushtrisë të Republikës serbe të Krajinës dhe ishin kroatët ata që kanë zënë rob vullnetarë rusë. Pas fillimit të luftës në Bosnjë Hercegovinë, në muajin prill 1992, ishin punonjësit rusë dhe tregtarët "trange-frange", të parët që u bënë vullnetarë në FA të Bosnjë-Hercegovinës. Në verën e vitit 1992, disa grupe vullnetarësh kaluan nga Republika Serbe e Krajinës në Bosnjë. Në këtë periudhë të gjithë vullnetarët u angazhuan tek "Beli orlovi" (shqiponjat e bardha) të Dragosllav Bokanit. Mendohet se nga muaj prill deri në shtator 1992, në Bosnje gjendeshin rreth 10-15 vullnetarë. Në verë të vitit 1992, kur u pa qartë se, lufta në Bosnjë do të jetë e gjatë, ndërsa izolimi ndërkombëtare ndikonte fuqishëm në moralin e popullit, serbët ndërmorën qëndrim të ri që lidhej me vullnetarët rusë. Në këtë kuadër u ndanë mjete të shumta për organizimin e ardhjes në Republiken Srpska, një numër i dukshëm i vullnetarëve nga Rusia. Në këtë periudhë llogaritej që të krijoheshin grupe të vogla prej 10 –15 vetësh dhe këto u vendosën në sektorët më të rëndësishëm të frontit në Bosnjën Lindore dhe Hercegovinë, d.m.th direkt në kufirin me Serbinë. Këto grupe kishin si objektiv ngritjen dhe forcimin e moralit të serbëve. Organizator i parë nga pala ruse bëhet i njohuri Jarosllav Jastrebov. Ai me ndihmesët e tij kryesisht përtej kozakes kërkonte vullnetare, i organizonte ata dhe në grupe te vogla (2 -3 vete), i dërgonte në Jugosllavi. Në Beograd, ata i priste korrieri me pseudonim Brada dhe i kalonte në Republiken Serbe. Kështu u formuan grupi i parë dhe i dytë i vullnetarëve rusë. Grupi i parë numeronte 10–15 vetë dhe ishte dislokuar në Trebinjë. Ky grup ka ekzistuar që nga muaj shtator deri në dhjetor 1992. Grupi i dyte ka funksionuar pothuajse një vit dhe vepronte nga Vishegradi në Priboj e deri në Pracë, ku ka marrë pjesë në beteja të shumta. Grupi numëronte 15–20 vetë, ndërsa në periudha të ndryshme ky numër arrinte deri ne 50 vetë. Më vonë, grupi është komanduar nga major Avganistanac, i cili ishte një nga komandantët më të mirë gjatë gjithë periudhës së luftës. Në krye të grupit të dytë të vullnetarëve rusë në muajin maj 1993, emërohet Mihail Trofimov, oficer, i cili gjatë periudhës së pjesëmarrjes në luftën e Afganistanit kishte marrë dy dekorata të yllit të kuq. Ky ka vdekur në tentativë për të zënë të gjallë një ushtar armik. Grupi është themeluar me 5 nëntor 1992 dhe ka vazhduar deri në nëntor 1993, ndërsa flamuri i grupit është dorëzuar në muzeumin e kishës ortodokse ruse në Beograd, ku ndodhet së bashku me flamujt e armatës së bardhë vullnetare. Në periudhën njëvjeçare të ekzistimit të grupit ka humbur tre vetë. Në grup përveç vullnetarëve rusë ka patur edhe bullgarë. Në periudhën nëntor–dhjetor 1992, ka vazhduar grupi i vogël i Aleksandrovit i përbërë nga 5-7 vetë. Më vonë grupi ka kaluar nga Bosnja Lindore në rajonin e Sarajevës. Këtu grupi u shpërbë pas vdekjes së komandantit në maj të vitit 1993. Në vjeshtë të vitit 1992 dhe dimer 1992–1993, në Republikën Serbe kanë vepruar dy grupe në Miliq, Bosnje, si dhe në rajonin Konjica në Hercegovinë. Grupet kishin në përbërje 10–15 vetë. Epopeja e Kozakes në Republikën Serbe ka filluar më 2 janar 1993. Atë ditë në qytetin lindor të Hercegovinës, Vishegrad arriti nënreparti i Kozakes i përbërë me rreth 50 vetë. Serbët arritën në konkluzionin se, ishte më e përshtatshme që rusët të angazhoheshin në zgjidhjen e situatave të ndërlikuara luftarake para operacioneve të mëdha të grupacioneve armike në Gorazhde dhe Srebrenicë. Nisur nga këto arsye, serbët rritën dukshëm financimin e masave të përgjithshme për arritjen e vullnetarëve, duke shpresuar që në gjysmën e parë të vitit 1993, të rritet numri i efektivave ruse deri në 150 vetë të dislokuar në Trebinjë, Vishegrad dhe Skellan. Forcat kryesore duhet të ndodheshin ne Vishegrad (100 – 120 vete). Ky grup përbëhej kryesisht nga kozakë, bashkë me kompanitë e sulmit te Brigadës së Tretë të VRS (FA te Republikes Srpska) në Vishegrad, Gorazhdë dhe Rogati, kryen një sulm të fuqishem përgjatë lumit Drina në qendër të enklavës armike të Gorazhdës. Organizimin e ardhjes se Kozakes e moren mbi vete dy vullnetarë nga Kazahstana. Ata bashkëpunonin ngushtë me drejtuesit e grupit të vullnetarëve serbë "beli orlovi" (shqiponjat e bardha). Në gjysëm skuadronin e parë ishin kozakët nga Dona, Saratova dhe Moska dhe përveç kozakëve ishin edhe përfaqësues të disa organizatave patriote të Rusisë. Ky grup luftoi në Vishegrad dy muaj dhe u komanduan me radhë nga tre ushtarakë ataman. I dyti midis tyre, Genadije Kotov, kolonel kozake nga Vollgogradi, vdiq në muajin shkurt 1993. Ataman Genadije Kotov ishte një ndër komandantët më të denjë të lëvizjes së vullnetareve rusë. Në fund të muajit shkurt 1993 në Vishegrad filluan të arrijnë vullnetarë të rinj, por kësaj radhe shumica e tyre nuk ishin kozake. Ne dekadën e dytë, mars 1993 nga mbetja e grupit të dytë të vullnetarëve rusë, të gjysëm skudronit të parë koziake dhe vullnetarëve të rinj që u skadonte afati, u formua grupi i dytë i bashkuar i vullnetarëve rusë në përbërje të të cilit ishin rreth 35 vetë. Grupi është komanduar nga komandantë të ndryshëm, shumica e të cilëve ishin kozakë. Ky grup ka ekzistuar deri në muajin maj 1993 dhe ka marrë pjesë në zbrapsjen e dy sulmeve të medha në rajonin e bjeshkëve Zagllavak në Vishegrad. Deri në verë të vitit 1993, përveç grupit të dytë të vullnetarëve rusë, i cili ishte tashmë në gjendje të shpërbërjes për shkak të mungesës së komandantit, nuk mbeti asnjë grup i organizuar. Mjaft vullnetarë, nga një deri dy vetë, ndodheshin në përbërje të grupeve serbe. Nganjëherë këta vullnetarë janë bashkuar në grupe të vogla siç ishte e ashtuquajtura "Ozrenska brigada" (rreth 5 vetë). Deri në tetor te vitit 1993, pas shpërbërjes së grupit të dytë të vullnetarëve rusë, një numër vullnetarësh u bashkuan në rajonin e Sarajevës në vendin e quajtur varret çifute. Pikërisht këtu në nentor të vitit 1993, u krijua grupi i tretë i vullnetarëve rusë, ndërsa komandant u caktua Aleksandër Shkrabov. Ky grup mori pjesë në një numër të madh operacionesh, të cilat ndonjëherë ishin mjaft të suksesshëm si në Ollov, dhjetor 1993, marrjen e fabrikës së armëve "Pobeda" në Gorazhde etj. Në këtë grup beheshin rreth 60 – 80 vetë. Në fillim të vitit 1994, pas vdekjes së komandantit te tyre A. Shkrabov grupi u shpërbë. Në verën e vitit 1994, nga grupi i tretë i vullnetarëve ruse u nda një grup i vogël, i cili ekzistoi deri në fund të luftës në mbarim të muajit nëntor 1995. Në këtë grup bëheshin 10 –15 vetë. Në vjeshtë të vitit 1995 filluan luftime të mëdha në Bosnjën qendrore. Kjo ishte ofensiva e fundit e FA të Republikës Srpska, e cila kishte si objektiv të shkërmoqe forcat kundërshtare dhe në mënyrë fitimtare të përfundojë luftën. Në këtë sulm në rrafshnaltën e Nishiqit ishin përqendruar forca të shumta, ku rolin më të rëndësishëm e luajti reparti zbulues i sulmit "Beli Vukovi" (ujqërit e bardhe) nën Komandën e Srgjan Knezheviqit. Në këtë repart u angazhuan pothuajse të gjithë vullnetarët e grupit të tretë të vullnetarëve ruse në Dobrinjë. Grupi "belli vukovi" mbeti reparti më i njohur në fund të luftës, në të cilin merrnin pjesë vullnetarët rusë. Reparti ishte dislokuar në qendrën olimpike "Jahorina", 20 km nga Sarajeva. Ky ka qenë i suksesshëm në shumë operacione të njohura në periudhën 1994 – 1995. Në përbërje të tij ishin 50- 80 vullnetarë rusë si dhe 10 bullgarë, grekë e rumune etj, të cilët morën pjesë në luftime. Në gjysmën e vitit 1993, në Vishegrad kthehen disa kozakë, të cilet më vonë krijuan bazën e grupit të vogël me rreth 5 vetë. Grupi i vullnetarëve (7 – 10 vete) në vjeshtë të vitit 1995, ndahet nga grupi "beli vukovi" dhe kaloi ne Vllasenice, ku dhe inkuadrohet në grupin "vukovi sa Drina" (ujqërit e Drinies), në të cilin qëndruan deri në fund të luftës. Në të njëjtin qytet Vllasenice në këtë periudhë ekzistonte grupi i vogël (deri ne 10 vetë) i vullnetarëve grekë "Grcka garda" (garda greke). Disa grekë ishin në grupin "beli orlovi" si dhe tek cetnikët serbë në Sarajevë, në varrezat çifute. Pas fillimit të veprimeve luftarake të NATO-s në SRJ, vullnetarët nga Rusia ikën në drejtim të Kosovës. Në Kosovë në vitin 1999 ishin rreth 200 vullnetarë. Duhet theksuar se, në këtë grup ishte edhe një numër i konsiderueshem nga Ukrajina. Vullnetarët ndodheshin në vende të ndryshme të Kosovës në grupe të përbëra nga 5 – 15 vetë. Eshtë e njohur se, grupet ndodheshin në Rashka, jo shume larg nga Deçani si dhe në kufi me Shqipërinë. Dihet se gjatë luftës në Kosovë janë vrarë dy vullnetarë rusë. Në luftrat e serbëve të periudhës 1990 deri 2001 kanë marrë pjesë midis 529 deri 614 vullnetarë nga Rusia, Bullgaria, Greqia dhe Rumania, si dhe vende të tjera, nga këta 40 janë vrarë. Përbërja e grupeve vullnetare nuk ishte i qëndrueshem për shkak të pozicionit specifik të vullnetarëve në front. Vullnetarët nuk kishin bërë ndonjë marrëveshje, e cila përcaktonte kohëzgjatjen e shërbimit, prandaj ata në çdo moment mund e kalonin nga nje grup ne tjetrin, pra nga grupi rus tek ai serb dhe anasjelltas. Kjo varej nga nevojat ose arsyet personale. Po keshtu ne cdo moment mund te shkonin ne shtepi dhe neçcdo moment mund te ktheheshin. Materiali eshte mare nga rubrika "Ruski dobrovolci" (vullnetaret ruse), qendra e informacionit per shtypin serb. Prejardhja e serbëve në Kosovë individualisht është vështirë të përcaktohet. Vendbanimet e tyre që kanë pasur në Serbi deri më tani saktësisht nuk dihen por supozohet se vijnë nga pjesë të ndryshme të Ballkanit. Disa nga serbët e Kosovës kane jetuar për shume breza në Kosovë. "Nga dokumentet e Vatikanit shihet qartë veprimi i klerit ortodoksë serb në sllavizmin e shqiptarëve dhe në uzurpimin e kishave katolike, sidomos në Prizren, në Mitrovicë, Novobërd, në Mal të Zi etj., për çka edhe papa ka intervenuar pranë autoriteteve serbe".[1]. Terrori i Kishës ortodokse serbe ndaj shqiptarëve katolikë dhe ortodoksë, për t’i asimiluar, ka qenë në vazhdimësi i madh. Taksat e rënda kishtare e shtetërore, dhe detyrimet e tjera materiale e shpirtërore, siç ka qenë imponimi i klerit serb që edhe shqiptarët katolikë t’i pagëzojnë fëmijët e tyre në kishën ortodokse serbe me emra sllavë, kanë bërë që shumë shqiptarë kanë humbur përkatësinë fetare katolike dhe kombësinë e tyre shqiptare.. Mirëpor shumica e tyre janë anëtarë të familjeve, të cilat kanë marrur tokën e shqiptarve të dhuruar nga organet e qeverisë Serbe të bazuara në Doktrinën e shejt serbe në atë kohë (1927) e që në Kosovë thuhej se bëhen "Reforma agrare". Si do që të jetë, numri i te ardhurve serbë nga territori i tashëm 2006 i Serbisë, ndër vite nuk mund të dihet saktësisht për shkak të pengesave politike në institucionet dhe entet e Serbisë, të cilat kanë mbledhur më parë (sikurse gjatë luftës së fundit ) të gjithë regjistrat, që kanë të bëjnë me te ardhurit dhe me Kosovën. Si do që të jetë, nga ato pak shënime studiuesit janë të mendimit se "Vendosja e kolonistëve serbë dhe malazezë në Kosovë filloi që nga viti 1912, por u zbatua në mënyrë intensive gjatë viteve 1919 - 1924 si dhe atyre 1934 - 1941. Në atë periudhë, në Kosovë, u vendosen më se 39 mijë serbë dhe malazez dhe u krijuan 374 koloni, pëkatësisht vendbanime të reja sllave"[3] Për sa i përket statistikave, punimi Reforma agrare dhe kolonizimi i Kosovës na jepë shënime të detaluara sa i përket veprimeve të instutucioneve serbe.

Prejardhja e serbëve në Kosovë individualisht është vështirë të përcaktohet. Vendbanimet e tyre që kanë pasur në Serbi deri më tani saktësisht nuk dihen por supozohet se vijnë nga pjesë të ndryshme të Ballkanit. Disa nga serbët e Kosovës kane jetuar për shume breza në Kosovë. "Nga dokumentet e Vatikanit shihet qartë veprimi i klerit ortodoksë serb në sllavizmin e shqiptarëve dhe në uzurpimin e kishave katolike, sidomos në Prizren, në Mitrovicë, Novobërd, në Mal të Zi etj., për çka edhe papa ka intervenuar pranë autoriteteve serbe".^[1]. Terrori i Kishës ortodokse serbe ndaj shqiptarëve katolikë dhe ortodoksë, për t’i asimiluar, ka qenë në vazhdimësi i madh. Taksat e rënda kishtare e shtetërore, dhe detyrimet e tjera materiale e shpirtërore, siç ka qenë imponimi i klerit serb që edhe shqiptarët katolikë t’i pagëzojnë fëmijët e tyre në kishën ortodokse serbe me emra sllavë, kanë bërë që shumë shqiptarë kanë humbur përkatësinë fetare katolike dhe kombësinë e tyre shqiptare.^[2].

Mirëpor shumica e tyre janë anëtarë të familjeve, të cilat kanë marrur tokën e shqiptarve të dhuruar nga organet e qeverisë Serbe të bazuara në Doktrinën e shejt serbe në atë kohë (1927) e që në Kosovë thuhej se bëhen "Reforma agrare". Si do që të jetë, numri i te ardhurve serbë nga territori i tashëm 2006 i Serbisë, ndër vite nuk mund të dihet saktësisht për shkak të pengesave politike në institucionet dhe entet e Serbisë, të cilat kanë mbledhur më parë (sikurse gjatë luftës së fundit ) të gjithë regjistrat, që kanë të bëjnë me te ardhurit dhe me Kosovën.

Si do që të jetë, nga ato pak shënime studiuesit janë të mendimit se "Vendosja e kolonistëve serbë dhe malazezë në Kosovë filloi që nga viti 1912, por u zbatua në mënyrë intensive gjatë viteve 1919 - 1924 si dhe atyre 1934 - 1941. Në atë periudhë, në Kosovë, u vendosen më se 39 mijë serbë dhe malazez dhe u krijuan 374 koloni, pëkatësisht vendbanime të reja sllave".

Për sa i përket statistikave, punimi Reforma agrare dhe kolonizimi i Kosovës na jepë shënime të detaluara sa i përket veprimeve të instutucioneve serbe.(Vazhdon)

Përbërja etnike e Kosovës sipas serbëve
Viti/Etnia	Total	Serb	%
1948	728,436	189,869	23.6
1953	804,530	189,869	23.6
1961	966,026	227,016	23.5
1971	1,247,344	228,264	18.3
1981	1,585,333	209,498	13.2
1991	1,961,515	194,190	9.9
Burimi: Marina Blagojevic, “Kosovo Invisible Civil War” në Thanos Veremis dhe Evangelos Kofos, Kosovo: Avoiding Another Balkan War, ELIAMEP, Universiteti i Athinës, 1998