Në sistemin tonë diellor, planetët rrotullohen rreth diellit në muaj ose vite. Planeti më i afërt dhe më i shpejtë, Mërkuri, i duhen 88 ditë për të rrotulluar një herë diellin. Por astronomët kanë gjetur ekzoplanetë në sistemet e largëta diellore që rrotullohen rreth yjeve të tyre në vetëm disa orë . Në fillim të këtij muaji (2 dhjetor 2021), studiuesit njoftuan zbulimin e një planeti të ri që rrotullohet rreth yllit të tij në vetëm 7.7 orë dhe është gjithashtu një nga ekzoplanetët më të vegjël të gjetur deri më tani. Planeti është emërtuar GJ 367 b . Është intriguese se është sa madhësia e planetit të katërt Mars të sistemit tonë diellor, por ka një përbërje të ngjashme me atë të planetit më të brendshëm të diellit tonë, Mërkurit.
Gjuetari i planetit TESS i NASA-s zbuloi ekzoplanetin e ri. Është mjaft afër, vetëm 31 vite drite nga Toka. Studiuesit publikuan gjetjet e tyre të rishikuara nga kolegët në lidhje me të në revistën Science më 2 dhjetor. Punimi është gjithashtu i disponueshëm si një paraprintim falas në arXiv.
Ndoshta nuk është e banueshme
Meqenëse është kaq afër yllit të tij, GJ 367 b nuk ka gjasa të jetë i banueshëm . Kjo do të thotë, ka të ngjarë të mos ketë ujë në sipërfaqen e saj. Ndoshta nuk mund ta mbështesë jetën siç e njohim ne. Studiuesit vlerësojnë se GJ 367 b merr 500 herë më shumë rrezatim nga ylli i tij sesa Toka nga dielli ynë. Në këtë skenar, është e dyshimtë që planetit t’i ketë mbetur ndonjë atmosferë (edhe pse kjo nuk dihet ende me siguri).
Temperaturat në anën e diellit të planetit (meqë ka të ngjarë të jetë e lidhur me baticë në yllin e tij) vlerësohet të arrijnë rreth 1500 gradë Celsius (2700 gradë Fahrenheit).
Me gjithë atë rrezatim, temperatura përvëluese dhe mungesë të mundshme atmosfere, kjo botë e vogël nuk tingëllon shumë mikpritëse!
Ashtu si Mërkuri nga brenda
Ka veçori të ndryshme që e bëjnë këtë botë me interes të veçantë për shkencëtarët. Së pari, është ai që njihet si një planet me periudhë ultra të shkurtër . Fjala “periudhë” i referohet gjatësisë së orbitës së saj rreth yllit të tij xhuxh të kuq … në këtë rast, 7.7 orë mahnitëse. Planeti i ngjan Marsit, me një rreze 72% të Tokës dhe një masë 55% të Tokës.
Por përbërja e dukshme e planetit është një surprizë. Nga brenda, GJ 376 b nuk është si Marsi apo Toka. Në vend të kësaj, ai i ngjan më shumë Mërkurit.
Bazuar në rrezen dhe masën e tij, studiuesit mendojnë se planeti ka një bërthamë të fortë të pasur me hekur, me pak nikel. Llogaritjet e mëtejshme të brendësisë së planetit tregojnë se bërthama ndoshta përbën rreth 86% të strukturës së brendshme të planetit. Pra, është më i madh se thelbi i Tokës, në përqindje, dhe, në këtë drejtim, është më shumë si Mërkuri. Roland Vanderspek , shkencëtari kryesor i kërkimit në MIT, konfirmoi:
Po gjejmë një planet në madhësinë e Marsit që ka përbërjen e Mërkurit. Është ndër planetët më të vegjël të zbuluar deri më sot, dhe po rrotullohet rreth një xhuxhi M në një orbitë shumë të ngushtë.
Si u zbulua GJ 367 b?
Astronomët e gjetën planetin në të dhënat e marra nga TESS në 2019. Ylli, GJ 367 , ishte një nga shumë në një pjesë të qiellit në hemisferën jugore të monitoruar nga TESS.
TESS kërkon ekzoplanete duke matur kalimet e planetëve përpara yjeve të tyre. Kjo quhet metoda e tranzitit . Ndërsa planetët kalojnë para yjeve të tyre, siç shihet nga Toka, drita e yjeve zbehet shumë pak. Kjo zbehje mund të studiohet për të përcaktuar nëse një planet është përgjegjës. GJ 367 b u konfirmua si një planet i vërtetë dhe jo thjesht një pozitiv fals, siç ndodh ndonjëherë.
Më vonë, studiuesit vëzhguan gjithashtu yllin e planetit duke përdorur Kërkuesin e Planetit me shpejtësi radiale me saktësi të lartë ( HARPS ). HARPS është një instrument në teleskopin e Observatorit Jugor Evropian në Kili.
Planetë të tjerë të banueshëm?
Ndërsa GJ 367 b mund të jetë larg nga një vendbanim ideal për jetën, megjithatë, mund të ketë ende planetë të tjerë në sistem që janë të banueshëm. Meqenëse ekziston një planet shkëmbor si GJ 367 b, studiuesit mendojnë se është e mundur që në sistem të ketë edhe planetë të tjerë. Sipas George Ricker , një shkencëtar i lartë kërkimor në MIT:
Për këtë klasë të yjeve, zona e banueshme do të ishte diku afër një orbite njëmujore. Meqenëse ky yll është kaq afër dhe kaq i ndritshëm, ne kemi një shans të mirë për të parë planetë të tjerë në këtë sistem. Është sikur ka një shenjë që thotë: “Shiko këtu për planetë shtesë!”
Nëse ka planetë të tjerë në këtë sistem, ata mund të japin të dhëna se pse GJ 367 b përfundoi duke rrotulluar kaq afër yllin. Siç tha anëtarja e ekipit TESS, Natalia Guerrero :
Të kuptuarit se si këta planetë afrohen kaq shumë me yjet e tyre pritës është paksa një histori detektive. Pse këtij planeti i mungon atmosfera e tij e jashtme? Si u afrua? Ky proces ishte paqësor apo i dhunshëm? Shpresojmë që ky sistem të na japë pak më shumë njohuri.
Përfundimi: Astronomët kanë zbuluar një planet të nxehtë të afërt me madhësi Marsi që është më i ngjashëm me Merkurin në përbërje dhe rrotullohet rreth yllit të tij në vetëm tetë orë. Është një nga ekzoplanetët më të vegjël dhe më të lehtë të gjetur ndonjëherë deri më tani.
Paul Scott Anderson
