Poetja Prof.Dr.Alisa Velaj ka hyrë në shortlistën e çmimit prestigjoz të poezisë “Erbacce Prize Poetry Award” në Angli

Nga Flori Bruqi,PHD

Alisa  Velaj ka lindur në nëntor të vitit 1982 në qytetin e Vlorës. Është autore e katër vëllimeve me poezi: “Përanash Flakës”, “Tej kthellës së epërme”, “Shtjellë reje, shtjellë zjarri” dhe “Hareja në ajrin e një kocke fyelli”. “Shtjellë reje, shtjellë zjarri” është vlerësuar nga Ministria e Kulturës si vëllimi më i mirë poetik i vitit 2019.

Poezitë e Velajt botohen gjerësisht në gazeta dhe revista në gjuhën angleze, por jo vetëm. Në vitin 2014, Alisa Velaj ka hyrë në shortlistën e çmimit prestigjoz të poezisë “Erbacce Prize Poetry Award” në Angli. Në fushën e studimeve letrare, Velaj mban titullin shkencor “Doktore e Shkencave Filologjike”.

“Këngë e verdhë zogu në mesnatë” vjen si antologji e poezive të saj përgjatë 20 viteve.

I 

HEROJI ISMET AVDI QORRAJ, NGA CARRABREGU I DEÇANIT I CILI RA NË ALTARIN E LIRISË MË 28 MARS 1989 NUK VDESË KURRË!

 

Trimëria jote është e ngulitur thellë në dejtë e Tokës ilire!

Shkove në përjetësi si dëshmor, ashtu si jetove, i nderuar, bujar, i urtë dhe trim ISMET AVDI QORRAJ .

Kulturë 5 - MARS I PËRFLAKUR

	Përgatiti: Flori BRUQI
	MARS I PËRFLAKUR Antologji poetike kushtuar dëshmorit Ismet Avdi Qorraj       Librin e përgatitur nga Flori Bruqi "Marsi i përflakur"  mund ta shkarkoni falas në sektorin   „Literaturë“
Kjo Antologji poetike kushtuar dëshmorit të atdheut Ismet A. Qorraj përfshin gjithë poezitë që u paraqiten në konkursin e organizuar me këtë qëllim nga Axhensioni Floripres – Prishtinë, në pranverë 2015.             Vendin e pare në këtë konkurs e mori poezia "Pranverë", e poetit Gentian Banaj. Vendin e dytë e mori poezia "Balada për zogjtë e valsit diellor", e poetit Skënder Zogaj. Vendin e tretë e mori poezia "Krenohemi me ju n’altarin Dardan", e poetit Engjëll Koliqi.             Poezitë botohen sipas alfabetit, përjashto tre poezitë fituese qe çelin librin.             Ky libër botohet në nderim të dëshmorit dhe në shenjë falenderimi për pjesëmarrësit në konkurs.             AXHENSIONI FLORIPRES PRISHTINË         Gentjan BANAJ   PRANVERË   Nga kreshta e një mali, si shqipe drejt lirisë Gjaku i Kosovës vërshon ndër dej Pranverës së Ismetit vdekja i del pritë Tokën amë plagos, si një lot ndë` qiej Pranverë e përhumbur në logun tënd Deçan I mbledh gjymtyrët prej dhimbjes gjer në palcë Gjaku i rinisë vërshon si lumë dalështratit Nga plumbat pashpirt që rendin turravrap Nëpër asht të stinës bleron pikëllimi E shpërthen bimëza të vogla loti Pranverë e përgjunjur në tokë t`Deçanit Me sytë drejt qiellit i luten zotit S`mund të shkelë më livadheve rioshi Ismet Me hapin prej dreri dhe prushin në sy Shtatëqind vjet do vajtojnë tash kullat Shtatëqind vjet Ajkunat do të mbajnë zi Gaz e vaj do të vijnë e do të ikin stinët Lugjeve do lodrojnë të tjerë Omerë Lojë e tyre në kundërmim lirie Moteve e brezave, t`ju sjellë pranverë       Skënder ZOGAJ   BALADA PËR ZOGJTË E VALSIT DIELLOR   Imja është piktura me sytë e përlotur Edhe qielli ngjyrë ulliri sipër Deçanit Plot zogj gjoks shpërthekuar, Të zjarrtë dhe kryengritës Si meteorë vezullues plot avaz Që shpirtin e vet e bëjnë kurban Se nuk e durojnë jetën në kafaz. Zogj drite me flatra trëndafili Përhapës magjik të valsit diellor Ndër shtatë palë toke e qielli me dashurinë hyjnore për Liri Kundër ujqve të mallkuar e dinak Gjithmonë të etur për gjak... Në këngë është trimëria e zogjve Prandaj gjithmonë vdesin duke kënduar Si n’atë ag pranvere kur zaret u hodhën Dhe n’pikturë u shprushën lulëkuqet Që kurrë më t’mos kishte strehë për korba As për këlyshë të zinj bushtre Që i ulërijnë Hënës… Nata ofshau zemërplasur nëpër konaqe Por agimi u rilind me dritë zemre, o mik - Shih zogjtë e valsit diellor që puthin qiellin Në Carrabreg, në Voksh e në Maznikë...       Engjëll KOLIQI   KRENOHEMI ME JU N’ALTARIN DARDAN   Duke dëgjuar kushtrimin Nga Gjergji i Madh i Kastriotëve Nga Mic Sokoli e Hasan Prishtina Nga Bajram Curri e Idriz Seferi Vrapuat mbas Nënëlokes Dardani Ta merrni në mbrojtje e ta shpëtoni O i dashuri ynë Ismet Avdi Qorraj Ti djaloshi i Dardanisë Ishe i Madh Dhe nuk e duroje më gjakatarin Të lodrojë e të shkarkojë në trojet tona Jo Kur e pe Se shkjau u tërbua Ti Ismet i dashur U ngrite në këmbë Në mbrojtje të Kushtetutës Dardane Në Deçanin heroik Bashkë me Selimin, Mujën e Agimin Ratë nën plumbat bum-bum Të shkijeve fashisto-komunistë Jetën tokësore e mbyllët O dëshmorët e kombit tonë Por nuk keni vdekur Jo Dhjetë vite mbas Nënëlokja Kosovë U çlirua nga kriminelët serbianë Amaneti juaj shkoi në vend Gjaku juaj ujiti lule lirie e dashurie Ne kemi qarë shumë Për ju Sot krenarë Kremtojmë E këndojmë Me mburrje Që ju patëm të tillë Lavdi ju këndojmë N’altarin dardan Sot e përgjithmonë   Poezi nga libri "Marsi i përflakur"

Zëdhënësi i Departamentit amerikan të Shtetit, James Rubin, e përgatiste Thaçin për atë që mund të ndodhte pas bombardimeve të NATO-s.

25 mars19:22

Disa dokumente sekrete janë deklasifikuar nga koha e Rambujesë. Të njëjtat i ishin dërguar Shtëpisë së Bardhë.

Në ato dokumente tregohet se si zëdhënësi i Departamentit amerikan të Shtetit, James Rubin, e përgatiste Thaçin për atë që mund të ndodhte pas bombardimeve të NATO-s.

Në dokumentet të cilat tanimë janë publike dhe janë përkthyer në gjuhën shqipe, gazetarët; Blendi Fevziu dhe Baton Haxhiu i kanë publikuar në librin “Lufta e Kosovës dhe Hashim Thaçi”, thuhej se “Po atë ditë Hashim Thaçi kishte pasur një drekë pune në Ambasadën Amerikane në Paris, me James Rubin dhe Christopher Hill.

Dreka kishte qenë e shkurtër, por një moment pas saj, Rubin kishte ftuar Thaçin për një shëtitje në oborr dhe i kishte kërkuar Chris Hillit që t’i linte vetëm”.

Më tutje në këto dokumente të deklasifikuara thuhej se “Rubin i kishte kërkuar Thaçit që të mbante përmendësh tre numra telefoni që do të ishin shumë të rëndësishëm për të në momente kritike në luftë. Tre numra që nuk duhej t’i shënonte askund, por që do t’i kujtonte sa herë të kishte nevojë për SHBA-të”.

Rubin pati deklaruar në një intervistë për Demokracia.com se me Thaçin kishte zhvilluar një marrëdhënie të besimit dhe e sheh si person që e mban fjalën. Ai madje ka pasur edhe lëvdata për qeverisjen e tij. 

Edward Joseph: Deklarata e Hill për bombardimet e pamençur, por me kohën do të kuptohet gjesti i tij

 

Analisti amerikan Edward Joseph ka komentuar deklaratën e ambasadorit amerikan në Serbi, Christopher Hill, i cili ka shprehur ngushëllime familjeve për jetët e humbura gjatë luftërave të viteve 90’të dhe të atyre që pësuan humbje si pasojë e bombardimeve të NATO’s.

Joseph këtë deklaratë të diplomatit bashkëkombas po e sheh si një veprim jo të mençur, derisa në një sërë postimesh në Twitter përmend tendencën e Serbisë për viktimizim dhe mos-heqjen dorë të saj nga e kaluara gjenocidale.

“Ambasadori Chris Hill shprehu ngushëllimet e tij për humbjen e jetëve të serbëve gjatë luftërave të viteve 1990 dhe konkretisht në fushatën ajrore të NATO-s. A ishte e mençur të bëhej një gjë e tillë? Jo”.

Joseph thotë se përgjigjja për pyetjen nëse kjo ishte gabim të bëhet është më e ndërlikuar.  

“Nuk ishte e mençur sepse, që nga momenti i vitit 2010 kur Parlamenti serb njohu në heshtje gjenocidin e kryer në Srebrenicë, Serbia ka ecur mbrapa në trajtimin e së kaluarës … ndërsa demokracia e saj ka ecur prapa. Revizionizmi është thelbi i regjimit të Vuçiqit”.

“Ashtu si Putini me rusët, Vuçiç inkurajon serbët të mendojnë për veten si viktima, jo si autorë. Për Beogradin, historia e fundit e Kosovës fillon në vitin 1999, me bombardimet e NATO-s, jo me 1989 me heqjen e autonomisë – dhe një dekadë represioni brutal”.

Joseph thotë se kjo nuk është vetëm narrativë meqë ajo përfshin edhe deklarata që pengojnë detyrimet ndaj personave të zhdukur. Këtu ai përmendi një deklaratë të ministrit serb Daçiq.

“Në vitin 2020, ministri i Jashtëm Daçiq bëri këtë pyetje rrëqethëse: “Çfarë do të bëjmë me serbët që tregojnë se ku janë varrosur trupat e shqiptarëve nëpër Serbi?

Deklarata e Hill nuk ishte gjithashtu e mençur sepse Rusia relativizon pushtimin e saj kriminal të Ukrainës duke iu referuar bombardimeve të NATO-s në vitin 1999. Putini përdor ndërhyrjen ushtarake dhe politike perëndimore në Kosovë si lëndë djegëse për ankesën bazë ruse, duke nxitur luftën”.

“Pra, ngushëllimet e bëra me qëllim përforcojnë ndjenjën oportuniste të viktimizimit ruse dhe serbe. Në vend që të qetësojnë hidhërimin, ngushëllimet i largojnë serbët për ta kuptuar të vërtetën: humbjet e tyre – duke përfshirë humbjen e Kosovës – janë kryesisht rezultat i agresionit serb”.

Analisti amerikan thotë se askush nuk duhet të habitet meqë Vuçiq nuk e ndryshoi narrativën e viktimës edhe pasi zëvendëspresidenti i atëhershëm Biden shprehu ngushëllime në vitin 2016, duke përdorur të njëjtat fjalë si Hill.

“SHBA-ja vazhdimisht ka mbrojtur të drejtat e viktimave serbe. Pyetni Hashim Thaçin, tani në sallën e gjyqit të Hagës”, ka thënë Joseph.

“Tallja e drejtuar ndaj Hillit – nga serbët – ilustron rreziqet e shprehjes së ngushëllimeve atje ku mbretëron revizionizmi. Çekuilibri i plotë, masiv ndërmjet numrit të viktimave serbe – dhe numrit të viktimave në duart e serbëve – ende injorohet thelbësisht në Serbi”.

Joseph thotë se askush nuk e di më mirë se ambasadori Hill pse diplomacia dështoi, për të cilën foli edhe vetë Hill, duke thënë se dështimi i diplomacisë sjell pasoja.

“Një diktator cinik serb mori pushtetin duke abuzuar me Kosovën, duke refuzuar të rivendoste qoftë edhe një formë modeste të autonomisë. Ironia: sot Beogradi kërkon një formë autonomie për serbët e Kosovës, pasi të njëjtën gjë e shuan edhe për shqiptarët”.

Ndonëse nuk është deklaratë e mençur, Joseph thotë se ambasadori Hill nuk është domosdoshmërisht gabim pse shprehu ngushëllime.

“Diplomacia dështoi. Serbët vdiqën. Kombi serb e përjeton bombardimin e NATO-s si një traumë kombëtare – pavarësisht nga fajësia e udhëheqjes serbe për krimet në Kosovë (Bosnje e Hercegovinë dhe Kroaci)”.

Joseph kujton se Hill, si ambasador në Maqedoninë e atëhershme gjatë fushatës së NATO-s, luajti një rol të rëndësishëm në strehimin human të refugjatëve shqiptarë të Kosovës të dëbuar gjatë luftës.

Joseph thotë se këtë e njeh nga dora e parë meqë kishte punuar edhe në një kamp të refugjatëve në Stenkovec afër kufirit Maqedoni-Kosovë.

“Vlerat perëndimore – vlerat amerikane – vlerat njerëzore përfshijnë njohjen e kujtimit të atyre që humbën në konflikt dhe dhimbjen e anëtarëve të mbijetuar të familjes. Me kalimin e kohës, me kthimin përfundimtar të Serbisë në rrugën demokratike, do të kuptohet sinqeriteti i gjestit të Hillit”, përfundon Joseph.

Vasfije Krasniqi-Goodman: Kriminelët serbë të lirë, çlirimtarët po gjykohen – t’i mbështesim më 2 prill

 

Ish-deputetja e Lëvizjes Vetëvendosje dhe njëra nga viktimat që ka denoncuar publikisht dhunimin seksual gjatë luftës, Vasfije Krasniqi – Goodman, ka kërkuar nga qytetarët që të bashkohen në marshin “Liria ka emër” për solidarizim me ish-krerët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës që po gjykohen në Hagë.

Krasniqi-Goodman thotë se kriminelët serbë që dhunuan mbi 20 mijë gra kosovare janë të lirë ndërsa ata që po gjykohen janë çlirimtarët për çka konsideron se është shumë e rëndësishme që të gjithë bashkë të marshojnë në mbështetje të tyre“Drejtësia – kaq shumë e kërkuar nga unë dhe mbi 20 mijë gra tjera në Kosovë, viktima të dhunës seksuale, nuk erdhi asnjëherë. Kriminelët serbë, shkaktarë të këtyre dhunimeve, akoma enden të lirë nëpër Serbi. Fatkeqësisht, sot, të vetmit të cilët po ballafaqohen me një proces gjyqësor janë çlirimtarët tanë, ish-krerët e UÇK-së”.

“Prandaj, është tejet e rëndësishme që të gjithë, pa përjashtim, si shoqëri dhe si shtet, të bëhemi bashkë dhe të dalim në Marshin për Drejtësi në mbështetje të çlirimtarëve tanë, të organizuar nga iniciativa ‘Liria Ka Emër’.

Ju ftoj që me 2 prill, në sheshin ‘Zahir Pajaziti’ në Prishtinë, të bashkoheni e të marshoni. Me zemër jam me ju”, ka shkruar ish-deputetja në Facebook.

Epoka e kaosit të opinioneve

Akademik Moikom Zeqo

Në fundin e vitit të kaluar, kryeredaktori i Ditës, Adrian Thano, më dërgonte një email, ku më thoshte të shkruaja diçka për vitin që kaloi, dhe si kalimthi, më sugjeronte të shkruaja diçka për Njeriun dhe Antinjeriun.

Ky sugjerim më shtyu të rilexoj një libër të edicionit në frëngjisht të Gallimard-it “La defaite de la pensèe” (“Disfata e mendimit”) të filozofit të njohur francez Alain Finkielkraut.

Libri në fjalë, i përkthyer në shumë të botës, është një libër kriticist, me një kirurgji mendore të habitshme për mendimin njerëzor në përgjithësi.

Ideja kryesore e tij lidhet se në qytetërimin aktual: Ne jetojmë Epokën Post-faktuale! Domethënë, kemi të bëjmë me një mjedis universal, ku është kapërcyer statusi i Faktit, ose i fakteve, nuk respektohet patjetërsueshmëria e tyre sepse kemi hyrë në një erë të re, në atë të Opinioneve.

Sot njerëzit operojnë me opinione, përleshen midis tyre, kacafyten, por realisht nuk u referohen më fakteve që kanë autoritet të padiskutueshëm. Pra, shoqëria moderne si disfatë të parë të mendimit ka këtë kapërcim, që gjithsesi është negativ.

Ky filozof e shikon me shqetësim të ardhmen e qytetërimit dhe të mendimit të epërm, që po zëvendësohet nga bota virtuale, kur njeriu tashmë konsiderohet si “banor i WWW-së, një qenie e manipuluar e internetit dhe rrjeteve sociale”.

Kultura e madhe e shekujve po zëvendësohet nga kultura përherë e më e përhapur e spektakleve, madje dhe politika sot strukturohet si performancë, apo dhe spektakël.

Ky konkluzion i këtij filozofi mund të shpjegojë deri diku optikën edhe të zhvillimeve politike, tejet kontradiktore, me paradokse të pashembullta të debateve në Kuvend, apo dhe në media, që ngjajnë me performanca të sipërfaqshme dhe dëgjimore të një arti vulgar, populesk, të rrugës.

Paradigma e Njeriut dhe Antinjeriut që më sugjeroi Thano,.ka të bëjë me forcat pozitive në luftë të përjetshme me forcat negative.

Nuk është një çështje rrethanore e klasifikimit. Kemi të bëjmë më tepër me nocionet dialektike të konceptualitetit. Mendimi përparimtar i njerëzimit nuk mund të shkëputet nga humanizmi. Kiçi parlamentar nuk mund të zëvendësojë kërkimin për të vërtetën. Utilitarizmi global nuk mund ta fashitë qenien njerëzore, ta mpijë atë dhe t’i mohojë të drejtën për të bërë pyetjen “Pse?”.

Sipas Finkelkraut njeriu i kulturës e lufton tiraninë e banalitetit, por “kolonizimi” i institucioneve kryesore nga mediokriteti është akoma më i frikshëm.

Në debatet politike shqiptare përgjithësisht populli e di se ç’do të thotë të jesh klon i Antinjeriut.

Ndërsa në anën e Njeriut është tërë fuqia e brendshme shpirtërore e substancës së kombit shqiptar, e intelektualëve që nuk u bënë kurrë klientelistë, që sakrifikuan, madje dhe u marxhinalizuan, por e thanë haptazi mendimin e tyre të lirë.

Pra, për mua kjo që po na ndodh dëshmon më tepër botën post-faktuale, atë të kaosit të opinionit.

DIADEMË LETRARE (Kritikë, gjuhësi, pikëpamje, poezi)

 

	Shkruan: Flori BRUQI
	DIADEMË LETRARE (Kritikë, gjuhësi, pikëpamje, poezi)     Librin e autorit Flori Bruqi, "Diademë letrare" mund ta shkarkoni falas në sektorin   „Literaturë“     (E falënderojmë përzemërsisht autorin)
LETËRSIA DHE PSIKOLOGJIA               ...As që kam ndërmend të marr gjithsecilin shkrimtar emër për emër dhe të shqyrtoj ndikimin e Frojdit tek ta. Dua vetëm t’ju rrëfej se cili është thelbi i mësimeve të Frojdit; kësodore lexuesi mund të gjykojë vetë për këtë. Po i rendis çështjet më të rëndësishme sa më shkurt të jetë e mundur.             1. Forca e brendshme në të gjitha format e jetës është instinktive: libidoja, që në vetvete është e pandryshueshme dhe e pamoralshme, “fara e çdo veprimi dhe e çdo vetie që meriton të ndëshkohet”.             2. Gjendjet zanafillore të kësaj force gjatë aktivitetit krijues janë në kuptimin e zakonshëm të fjalës, fizike. Qelizat bashkohen dhe ndahen. Marrëdhënia më e rëndësishme dhe e dukshme mes individëve është marrëdhënia seksuale.             3. Me shtimin e rëndësisë së sistemit nervor qendror me më shumë kontroll qendror se sa periferik, numri i formave të kënaqësisë me të cilat libidoja përshtatet, bëhet kryekreje më i madh.             4. Njeriu ndryshon nga pjesa tjetër e botës organike në faktin se evolucioni i tij nuk ka përfunduar.             5. Njohja e vetëdijes shënoi një hap të madh në evolucion dhe gjithçka që shënjojmë si të keqe dhe mëkate, është rrjedhojë e kësaj. Frojdi ndryshon nga të dy, Rusoi, i cili mohonte Rënien, duke ua mveshur të keqen rrethanave fizike (Rusoi mendonte se njerëzit janë të këqinj për kah natyra. Ai e shihte të keqen tek ta dhe bënte një jetë vetmitarësh.) dhe po ashtu prej doktrinës teologjike, që e quan Rënien, rezultat të një zgjedhjeje të paramenduar, duke e bërë njeriun kësisoj moralisht përgjegjës.             6. Rezultat i Rënies, qe një ndërgjegje e ndarë në vend të ndërgjegjes në nivelin e kafshës, që përbëhej më së paku prej tre pjesësh: e pandërgjegjshmja, nënndërgjegja e vetëdijshme, nënndërgjegja e vetëdijshme, gjtihë çka e moralshmja dhe shoqëria kërkon e që duhet harruar dhe të mos shprehet.             7. Doktrina e shekullit XIX për progresin evolucionist të njerëzores që mposht kafshëroren dhe shuan instinktet shtazore është më së shumti e gënjeshtërt. Paraardhësit filogjenetikë të njeriut ishin të përunjur dhe socialë, ndërkohë që egërsia, dhuna, lufta, të gjitha të ashtuquajturat instinkte parake nuk shfaqen derisa qytetërimi të ketë arritur një nivel të lartë. Një epokë e artë po të flasim në mënyrë përqasëse (ndërsa kërkimet antropologjike priren drejt kësaj), është një fakt historik.             8. Ajo çka quajmë të keqe ishte dikur e mirë ose është tejkaluar dhe nuk u çua më tej nga mendja e ndërgjegjshme me idetë e saj morale. Është kjo çështje e Frojdit që shtjelloi D.H.Lavrenc-i dhe së cilës i kushtoi jetën e tij: Njeriu është imoral ngase ka mendjen dhe kurrsesi nuk e pranon këtë të vërtetë. Më e rrezikshmja në shkrimet e Lavrencit është lehtësia me të cilën mësimet e tij për të pandërgjegjshmen, me çka kupton nëndërgjegjen e pavetëdijshme, mund të interpretohet si domethënëse që “duhet lënë ndërgjegja jote e vetëdijshme të shprehë veten”, si akte gratuite e Andre Zhidit. Në marrëdhëniet njerëzore kjo në vetvete mund të ketë një efekt çlirues për individin. Nëse i marri do të këmbëngulte në marrëzinë e tij, do të bëhej i mençur. Porse marrëzia marrëzi mbetet sidoqoftë dhe një këshillë e llojit “Zemërimi është i drejtë - drejtësia kurrë nuk është e tillë”, e cila në jetën private është një kërkesë për ndershmëri emocionale, përbën një këshillë politike të dale boje, kur kjo do të thotë “bjeru atyre që të kundërshtojnë”. Po kështu, qëndrimi i Lavrenc-it në faktin se nëse doni të dini se çfarë është njeriu, duhet të këqyrni jetën e tij seksuale, fare mirë mund të bëjë të besojnë shumë syresh që përmbushja e nevojës seksuale është i vetmi aktivitet i nevojshëm.             9. Jo vetëm çfarë ne njohim si mëkat ose krim, por të gjitha sëmundjet janë të qëllimshme. Janë një përpjekje për t’u kuruar.             10 .Gjithë ndryshimi, si ai paravajtës, si prapavajtës, shkaktohet prej frustrimit ose tensioneve. Po të ishte kënaqësia seksuale krejtësisht e mjaftueshme, evolucioni njerëzor s’do të kishte ndodhur kurrë. Sëmundja dhe aktiviteti intelektual janë të dyja reagime kundrejt së njëjtës gjë, por jo të barazvlershme.             11. Natyra e ideve tona morale varet nga natyra e marrëdhënieve me prindërit tanë.             12. Në zanafillë të të gjitha ndjenjave dhe mëkatit është një ndjenjë faji.             13.Kurimi përqendrohet në heqjen e kësaj ndjenje faji, në faljen e mëkateve nëpërmjet rrëfimit, rijetimin e përvojës dhe faljen, kuptimin e domethënies së saj.             14. Detyra e psikologjisë ose artit në lidhje me sa u përmend më sipër, nuk është t’u tregojë njerëzve se si të sillen, por të tërheqë vëmendjen e tyre te ajo çka ndërgjegja e pavetëdijshme rreket t’u kumtojë dhe duke zgjeruar njohuritë e tyre për të mirën e të keqen, t’i bëjë më të zotë të zgjedhin, që të mund të jenë shumë herë më tepër të përgjegjshëm moralisht për fatin e tyre.             15. Për këtë arsye, Psikologjia u kundërvihet të gjitha përgjithësimeve. I bën njerëzit t’i përmbahen vetëm një përgjithësimi dhe padyshim do të vijë një kohë kur gjërat të rrjedhin asisoj që ai të mos mund të zbatohet. Atëherë ose do të përforcojë përgjithësimin, situatën, ndrydhjen, kur t’u fanitet, ose do të përfaqësojë pikëpamjen e kundërt. Vlera e këshillës varet krejtësisht nga konteksti. Ju nuk mund t’u tregoni njerëzve se ç’duhet të bëjnë, mundeni vetëm t’u rrëfeni parabola: dhe kjo është ajo që mund të quhet me të vërtetë art, histori të veçanta për njerëz dhe përvoja të veçanta e në varësi të nevojave të ngutshme e specifike ai mund të nxjerrë përfundimet e veta.             16. Të dy, Marksi dhe Frojdi, nisen nga dështimet e qytetërimeve, njëri nga të varfrit, tjetri nga të sëmurët. Të dy e shohin sjelljen njerëzore të determinuar, në mënyrë të pandërgjegjshme, nga nevojat instiktive, uria dhe dashuria. Të dy duan një botë ku zgjedhja racionale dhe vetëdeterminimi janë të mundshëm. Ndryshimi mes tyre është në mënyrë të pashmangshme ndryshim mes njeriut që studion turmat në rrugë dhe njeriut që sheh pacientin, ose të paktën familjen në klinikën private. Marksi e sheh kahjen e marrëdhënieve mes botës së jashtme dhe të brendshme pa të fshehta, Frojdi anasjelltas. Kështu, të dy janë dyshimtarë kundrejt njëri-tjetrit.             Socialistët akuzojnë psikologët për prishje të status quo-së, ndërsa përpiqen t’i përshtatin neurotikën sistemit social, duke e privuar atë nga një revolucion i mundshëm. Psikologët kundërpërgjigjen se socialistët përpiqen t’i japin pikë vetes me terma që as vetë nuk i kuptojnë, ose me faktin që etja për para është forma e vetme e etjes për pushtet - kështu që pasi të kenë marrë pushtetin me revolucion, do të rikrijojnë të njëjtat kushte. Të dy kanë të drejtë. Për aq sa qytetërimi mbetet siç numri i pacientëve që mund të shërojë psikologu është shumë i vogël, dhe sapo socializmi të marrë pushtetin, duhet të mësojë të drejtojë energjinë e  tij të brendshme, pra do të ketë nevojën e psikologut. Përmbyllje: Frojdi ka patur ndikime të dukshme teknike në letërsi posaçërisht në shtjellimin e kohës dhe hapësirës dhe përdorimin e fjalëve më shumë me vijueshmëri asociative sesa logjike. Ai e drejtoi vëmendjen e shkrimtarit kah materiale të tilla si ëndrrat dhe neurozat, gjer më tash të shpërfillura; kah marrëdhënie që gjer më tani nuk janë marrë parasysh sikundër është marrëdhënia mes njerëzve që luajnë tenis; ai e ka rishikuar kultin e njeriut hero. Ai është përvetësuar nga irracionalistët e etur për t’u ikur ndërgjegjes së tyre. Porse këto nuk qenë... shqetësimi ynë.             Unë u rreka të rrëfej se çfarë drite hodhi Frojdi mbi gjenezën e artistit, rendit dhe funksionit të tij në shoqëri dhe çfarë kërkesash ka ai për shkrimtarin serioz. Duhet të ekzistojnë gjithmonë dy lloj artesh: arti - arratiak ngase njeriu do të ikë ndërsa ka nevojë për ushqim dhe gjumë të thellë; dhe arti - parabolë, ai art që duhet t’i mësojë njeriut si të çmësoj urrejtjen dhe të mësojë dashurinë...               Pjesë nga libri "Diademë letrare"