Nga Flori Bruqi
Kosova vend tranzit për narkotikët?
Nga një vend transit në rrugëtimin e drogave nga vendet e largëta aziatike në drejtim të vendeve evropiane si tregu më i madh, Kosova tanimë por bëhet vend destinacioni i drogave.Kështu Kosova në aspektin e drogës po avancon shumë shpejt dhe numri i përdoruesve po rritet me trende alarmante. Sa është ai numër askush nuk e di saktësisht por flitet për shifra që sillen nga 10 mijë deri në 20 mijë përdorues që janë këtu, në mesin tonë, por që mund të mos e kemi ditur.
Pra, përkundër faktit që Policia e Kosovës krenohet me operacionet e suksesshme në gjetjen dhe konfiskimin e drogës numri i narkomanëve në Kosovë vazhdon të rritet me ritme shqetësuese
Ekspertë të sigurisë dhe organizata të ndryshme që merren me rehabilitimin e narkomanëve tregojnë për një rritje enorme të numrit të personave të varur nga droga në Kosovë dhe ç’është më keq, kryesisht të rinj.
Njohësi i kësaj fushe Nuredin Ibishi, mendon se Kosova kohëve të fundit është bërë vend destinacion i drogës përveç faktit që qysh moti është cilësuar si vend tranzit.
Kosova është shpallë si vend tranzit i drogës, por fatkeqësisht një pjesë e asaj droge mbetet në Kosovë, pra, e ka destinacion Kosovën edhe pse në sasi më të vogla. Megjithatë, sido që të jetë sondazhet që janë bërë në Kosovë tregojnë për një rritje te jashtëzakonshme të numrit të përdoruesve të drogës kohëve të fundit.
Disa madje thonë se tashmë në Kosovë kemi rreth 10 mijë përdorues droge por hulumtimet më të reja tregojnë se këtu mund të jenë edhe 15 ose 20 mijë përdorues të drogës, që janë vartës nga droga e llojeve të ndryshme. Ky është shqetësim i madh sepse ky grup kaplon moshat e reja duke përshirë edhe të miturit nga mosha 12 deri në 18 vjeç pra fëmijët në shkollat fillore’’ tha Ibishi .
Të njëjtës kambanë alarmuese i bie edhe Dafina Muçaj nga qendra ‘’Labirint’’, e cila ofron trajtim dhe rehabilitim për personat e varur nga droga. Ajo tregon se numri i përdoruesve të drogës po rritet dhe mosha mesatare e personave të varur nga droga po bie.
"Ne në “Labirint”kemi rreth 1.000 klientë, kryesisht përdorues të heroinës, mosha mesatare e të cilëve, duke llogaritur kohën e ardhjes në qendër, është 28 vjeçe, ndërsa mosha mesatare kur ata kanë filluar të marrin drogë është rreth 16 vjeç. Kjo moshë po zvoglohet dhe numri i përdoruesve të kanabisit po rritet vazhdimisht tek personat e mitur, përkatësisht tek nxënësit në shkollat fillore dhe të mesme’’ thotë Muçaj.
Sa u përket statistikave për numrin e personave të varur nga droga në Kosovë ajo tha se nuk ka ndonjë statistikë të besueshme por numri sillet ndërmjet 10 e 20 mijë persona.’’Në Kosovë nuk ka ndonjë hulumtim në nivel kombëtar për numrin e përdoruesve të drogës, mirëpo konsiderohet se janë më shumë se 10 mijë përdorues problematikë, që quhen kështu sepse kane varësi të thellë, mirëpo numri i përdoruesve të tjerë është më i madh, ndoshta rreth 20 mijë’’ thotë ajo.
Nuredin Ibishi konsideron se bashkëpunimi institucional dhe ndonjë fushatë e vetëdijesimit të qytetarëve mund të jenë si mundësi të vetme për zbutjen e këtij fenomeni mjaft të rrezikshëm për shoqërinë kosovare.
"Kjo nuk duhet të jetë detyrë enkas e policisë, por duhet shikuar dhe duhet qasur më gjerë sepse edhe problemi i drogave është shumëdimensional e kompleks” thotë ai.
Sido qoftë, sipas Ibishit, shoqëria duhet të fokusohet më shumë në ngritjen e vetëdijshmit në nivel të familjes, sidomos në nivelin e edukimit ku duhet të perqendrohemi më shumë. Normal, edhe Ministria Shëndetësisë duhet ta kryejë detyrën e saj për rehabilitimin e atyre përdoruesve në fazat e para kur ata kanë më shumë gjasa që të mund të rehabilitohen.
Kosova si vendi me moshën më të re të popullatës, fatkeqësisht ende nuk ka një strategji kombëtare të përballjes me problemin e drogës, problem ky që po rritet dhe që po përfshin moshat më të reja, deri fëmijët në bankat e shkollave.
Edhe Policia e Kosovës pranon që në Kosovë numri i përdoruesve të drogës është në rritje dhe se Prishtina është qendra ku ka më së shumti narkomanë.
Sipas statistikave të policisë, gjatë periudhës janar-shtator të këtij viti janë konfiskuar 20 kg heroinë, 305 kg marihuanë, 3 kg kokainë, 813 fara kanabisi, 788 bimë kanabis dhe 26 ekstazi. Njëkohësisht janë arrestuar 282 persona për posedim dhe trafikim të narkotikëve.
Numri i përdoruesve të drogave nën moshën 18 vjeçare, është mbi 5 %. Sipas Labyrinth, tendenca e frikshme e rritjes,mund të bëjë që shumë shpejt 20 përqind e nxënësve, do jenë tymosës të marihuanës.
Kështu konstatohet në hulumtimin e organizatës joqeveritare “Labyrinth”, sipas të cilit, del se rreth 5 për qind e të rinjëve deri në moshën 18 vjeçare janë përdorues të substancës narkotike, të llojit marihuanë.
Për drejtorin e kësaj organizate, Safet Blakaj, shqetësuese është trendi i rritjes së përdorimit të substancave narkotike edhe nga fëmijët e moshave prej 12 – 13 vjeçar.
`Nëpër shkolla mund të themi që është 5 për qind. Shqetësuese për neve është që numri është duke u rritur me shpejtësi, për dallim prej vendeve të tjera, që do të thotë se shpejti do t''i zëm vëndet tjera. Le të themi vendet që kanë mjete më të mira prevenvtive, numri i përdoruesve atje arrinë në 20 për qind...”, tha për RTK, Safet BLAKAJ, Drejtor në Qendrën “Labyrinth”
Sipas Blakajt, prindërit e fëmijëve duhet të kenë kujdes kur u japin fëmijëve të tyre para, pasi ato mund të keqpërdoren për të blerë substanca narkotike, pasi çmimi i një paketimi prej 3 gramësh të marihuanës kushton 5 euro.
Ndërsa vendin ku ata zgjedhin ta marrin këtë substancë, është kryesisht ndonjë objekt i braktisur.
Në Policinë e Kosovës, për gjashtëmujorin e parë të vitit 2014, janë trajtuar 11 raste, në të cilat janë kapur fëmijët në afërsi të shkollave, duke përdorur drogë.
`Kryesisht rastet që ne i kemi në posedim, që kapen me substanca narkotike, sidomos në sasi të vogël, kemi të bëjmë me mosha deri në moshën 25 vjeçare. Kryesisht numri më i madh është i kësaj grup moshe, por fatkeqësisht kohëve të fundit kemi edhe mosha më të reja, do të thotë persona që janë minoren...`, tha Brahim SADRIU, zëdhënës i Policisë së Kosovës
Drejtoresha e shkollës fillore “Emin Duraku”, Valbona Hadri, thekson se është e shqetësuar për rritjen e kësaj dukurie negative te fëmijët. Ajo thotë se menaxhimi i shkollës prej 930 nxënësve është mjaft i vështirë dhe stresues, pasi në mungesë të psikologut, ajo detyrohet vetë ta luajë këtë rol.
“Fatmirësisht në shkollën tonë nuk kemi të evidentuar ndonjë rast sa i përket kësaj çështjeje, por ne nuk thotë që duhet të rrimë duarkryq. Në mungesë të stafit profesional psikologjik, ne bëjmë organizimin e debateve me fëmijë dhe e senzibilizojmë këtë çështje", thotë Valbona HADRI, drejtoreshë e Shkolles Fillore “Emin Duraku” Prishtinë.
Sipas saj, kyçja e pedagogëve apo psikologëve në shkolla, do të ishte një ndihmë për menaxhimin më të mirë të situatës edhe fëmijëve, dhe njëkohësisht për të përballuar gjithë këto ndryshime të cilat e përcjellin moshën e tyre.
Vitet e fundit përdorimi i substancave narkotike mbetet një prej problemeve më shqetësuese, me të cilin, institucionet përgjegjëse kanë dështuar të merren si duhet. Veprimtaritë që ndërlidhen me substancat narkotike janë të sanksionuara me dënime të ashpra në kapitullin e veçantë të Kodit Penal të Kosovës
Kosova vend tranzit për narkotikët?
Nga një vend transit në rrugëtimin e drogave nga vendet e largëta aziatike në drejtim të vendeve evropiane si tregu më i madh, Kosova tanimë por bëhet vend destinacioni i drogave.Kështu Kosova në aspektin e drogës po avancon shumë shpejt dhe numri i përdoruesve po rritet me trende alarmante. Sa është ai numër askush nuk e di saktësisht por flitet për shifra që sillen nga 10 mijë deri në 20 mijë përdorues që janë këtu, në mesin tonë, por që mund të mos e kemi ditur.
Pra, përkundër faktit që Policia e Kosovës krenohet me operacionet e suksesshme në gjetjen dhe konfiskimin e drogës numri i narkomanëve në Kosovë vazhdon të rritet me ritme shqetësuese
Ekspertë të sigurisë dhe organizata të ndryshme që merren me rehabilitimin e narkomanëve tregojnë për një rritje enorme të numrit të personave të varur nga droga në Kosovë dhe ç’është më keq, kryesisht të rinj.
Njohësi i kësaj fushe Nuredin Ibishi, mendon se Kosova kohëve të fundit është bërë vend destinacion i drogës përveç faktit që qysh moti është cilësuar si vend tranzit.
Kosova është shpallë si vend tranzit i drogës, por fatkeqësisht një pjesë e asaj droge mbetet në Kosovë, pra, e ka destinacion Kosovën edhe pse në sasi më të vogla. Megjithatë, sido që të jetë sondazhet që janë bërë në Kosovë tregojnë për një rritje te jashtëzakonshme të numrit të përdoruesve të drogës kohëve të fundit.
Disa madje thonë se tashmë në Kosovë kemi rreth 10 mijë përdorues droge por hulumtimet më të reja tregojnë se këtu mund të jenë edhe 15 ose 20 mijë përdorues të drogës, që janë vartës nga droga e llojeve të ndryshme. Ky është shqetësim i madh sepse ky grup kaplon moshat e reja duke përshirë edhe të miturit nga mosha 12 deri në 18 vjeç pra fëmijët në shkollat fillore’’ tha Ibishi .
Të njëjtës kambanë alarmuese i bie edhe Dafina Muçaj nga qendra ‘’Labirint’’, e cila ofron trajtim dhe rehabilitim për personat e varur nga droga. Ajo tregon se numri i përdoruesve të drogës po rritet dhe mosha mesatare e personave të varur nga droga po bie.
"Ne në “Labirint”kemi rreth 1.000 klientë, kryesisht përdorues të heroinës, mosha mesatare e të cilëve, duke llogaritur kohën e ardhjes në qendër, është 28 vjeçe, ndërsa mosha mesatare kur ata kanë filluar të marrin drogë është rreth 16 vjeç. Kjo moshë po zvoglohet dhe numri i përdoruesve të kanabisit po rritet vazhdimisht tek personat e mitur, përkatësisht tek nxënësit në shkollat fillore dhe të mesme’’ thotë Muçaj.
Sa u përket statistikave për numrin e personave të varur nga droga në Kosovë ajo tha se nuk ka ndonjë statistikë të besueshme por numri sillet ndërmjet 10 e 20 mijë persona.’’Në Kosovë nuk ka ndonjë hulumtim në nivel kombëtar për numrin e përdoruesve të drogës, mirëpo konsiderohet se janë më shumë se 10 mijë përdorues problematikë, që quhen kështu sepse kane varësi të thellë, mirëpo numri i përdoruesve të tjerë është më i madh, ndoshta rreth 20 mijë’’ thotë ajo.
Nuredin Ibishi konsideron se bashkëpunimi institucional dhe ndonjë fushatë e vetëdijesimit të qytetarëve mund të jenë si mundësi të vetme për zbutjen e këtij fenomeni mjaft të rrezikshëm për shoqërinë kosovare.
"Kjo nuk duhet të jetë detyrë enkas e policisë, por duhet shikuar dhe duhet qasur më gjerë sepse edhe problemi i drogave është shumëdimensional e kompleks” thotë ai.
Sido qoftë, sipas Ibishit, shoqëria duhet të fokusohet më shumë në ngritjen e vetëdijshmit në nivel të familjes, sidomos në nivelin e edukimit ku duhet të perqendrohemi më shumë. Normal, edhe Ministria Shëndetësisë duhet ta kryejë detyrën e saj për rehabilitimin e atyre përdoruesve në fazat e para kur ata kanë më shumë gjasa që të mund të rehabilitohen.
Kosova si vendi me moshën më të re të popullatës, fatkeqësisht ende nuk ka një strategji kombëtare të përballjes me problemin e drogës, problem ky që po rritet dhe që po përfshin moshat më të reja, deri fëmijët në bankat e shkollave.
Edhe Policia e Kosovës pranon që në Kosovë numri i përdoruesve të drogës është në rritje dhe se Prishtina është qendra ku ka më së shumti narkomanë.
Sipas statistikave të policisë, gjatë periudhës janar-shtator të këtij viti janë konfiskuar 20 kg heroinë, 305 kg marihuanë, 3 kg kokainë, 813 fara kanabisi, 788 bimë kanabis dhe 26 ekstazi. Njëkohësisht janë arrestuar 282 persona për posedim dhe trafikim të narkotikëve.
Numri i përdoruesve të drogave nën moshën 18 vjeçare, është mbi 5 %. Sipas Labyrinth, tendenca e frikshme e rritjes,mund të bëjë që shumë shpejt 20 përqind e nxënësve, do jenë tymosës të marihuanës.
Kështu konstatohet në hulumtimin e organizatës joqeveritare “Labyrinth”, sipas të cilit, del se rreth 5 për qind e të rinjëve deri në moshën 18 vjeçare janë përdorues të substancës narkotike, të llojit marihuanë.
Për drejtorin e kësaj organizate, Safet Blakaj, shqetësuese është trendi i rritjes së përdorimit të substancave narkotike edhe nga fëmijët e moshave prej 12 – 13 vjeçar.
`Nëpër shkolla mund të themi që është 5 për qind. Shqetësuese për neve është që numri është duke u rritur me shpejtësi, për dallim prej vendeve të tjera, që do të thotë se shpejti do t''i zëm vëndet tjera. Le të themi vendet që kanë mjete më të mira prevenvtive, numri i përdoruesve atje arrinë në 20 për qind...”, tha për RTK, Safet BLAKAJ, Drejtor në Qendrën “Labyrinth”
Sipas Blakajt, prindërit e fëmijëve duhet të kenë kujdes kur u japin fëmijëve të tyre para, pasi ato mund të keqpërdoren për të blerë substanca narkotike, pasi çmimi i një paketimi prej 3 gramësh të marihuanës kushton 5 euro.
Ndërsa vendin ku ata zgjedhin ta marrin këtë substancë, është kryesisht ndonjë objekt i braktisur.
Në Policinë e Kosovës, për gjashtëmujorin e parë të vitit 2014, janë trajtuar 11 raste, në të cilat janë kapur fëmijët në afërsi të shkollave, duke përdorur drogë.
`Kryesisht rastet që ne i kemi në posedim, që kapen me substanca narkotike, sidomos në sasi të vogël, kemi të bëjmë me mosha deri në moshën 25 vjeçare. Kryesisht numri më i madh është i kësaj grup moshe, por fatkeqësisht kohëve të fundit kemi edhe mosha më të reja, do të thotë persona që janë minoren...`, tha Brahim SADRIU, zëdhënës i Policisë së Kosovës
Sjelljet delikuente të të miturve vazhdimisht janë shfaqur problematike në vitet e fundit në shkollat fillore dhe të mesme në Kosovë.
Vitet e fundit përdorimi i substancave narkotike mbetet një prej problemeve më shqetësuese, me të cilin, institucionet përgjegjëse kanë dështuar të merren si duhet. Veprimtaritë që ndërlidhen me substancat narkotike janë të sanksionuara me dënime të ashpra në kapitullin e veçantë të Kodit Penal të Kosovës
Cfarë është droga ?
Drogë do të thotë substancë me origjinë bimore ose të sintetizuar kimikisht që përdoret si narkotik.
Droga është një agjent i destinuar për të dhëne efektet psikike të dëshiruara e të këndshme, nganjeherë edhe të nevojshme por që përdorimi i tij mbart rrezikun e abuzimit të vartesisë së përdoruesit prej saj të tolerances dhe të shumë pasojave të tjera negative vetiake dhe sociale.
Kur flasim për drogën kemi të bëjme sa me një problem social aq dhe me një sëmundje, sa me një problem psikologjik aq dhe juridik.
Përdorimi i drogës ka filluar më 1993, pas përmbysjes së sistemit 50-vjecar dhe hapjes së vendit ndaj botës perendimore. Në vitet e fundit përdorimi, prodhimi dhe trafiku i drogës është rritur me shpejtësi në Shqipëri. Opiumi është droga kryesore e përdorur në vitet ’90. Nga 1996 e këtej droga të reja u shtuan: Canabis (marjuana, hashashi), heroina dhe kokaina përfaqësojnë drogat kryesore të përdorura aktualisht. Kultivimi i Cannabis Sativa u zbulua për herë të parë më 1992 dhe është rritur shumë në vazhdim. Kjo rritje shpjegohet me faktorët e ndryshëm sociale, politike dhe ekonomike.
Faktorët ndikues në këtë rritje të fenomenit drogë janë:
Varfëria, papunësia
Lëvizje e lirë përmes kufijve
Krijimi i një tregu të paligjshëm droge në vend
Mënyra e re e jetesës dhe modernizimi
Dëshira për tu pasuruar shpejt dhe përfshirja në trafikim
Paaftësia e shtetit për të forcuar ligjin
Krimi i organizuar që sjell dhunë, pasiguri dhe frikë
Mungesa e interesave sociale dhe kulturore e të rinjve
Mungesa e përgatitjes së shoqërisë për të trajtuar problemin e drogës
Lufta dhe konflikte në ballkan
Debati për drogën vërtitet midis dy ekstremeve:
Të liberalizohet apo të ashpërsohet lufta kundër saj.
Të parët mbështetësit e liberalizmit arsyetojnë kështu: si mund të luftohet droga derisa njeriu e ka zbuluar vite më parë, e ka përdorur për të lehtësuar vuajtjet fizike e mendore për të gjetur forca për të përballuar sforcime. Për faktin që droga ka patur efekte të tilla njeriu e ka kaluar nëpër faza të ndryshme prodhimin dhe përpunimin e saj. Në fillim droga përdorej ashtu sic ofrohej nga natyra, më vonë të konservuar dhe në epokën moderne plotësisht të përpunuar.
Në ekstremin tjetër janë partizanët e ndalimit të rreptë të drogës. Ata nuk pushojnë së cituari statistikat dramatike të të vdekurve. Ata e cilësojnë si një shkaktare tragjedish, degradimi, shkatërrimi, vuajtjesh njerëzore.
Cilët janë disa nga rrugët e marrjes së drogave?
Ngrënia/pirja nga goja (efektet fillojnë relativisht më ngadale, zakonisht mbas 10-30 minutash.
Pirja me cigare/inhalimi i avujve (efektet tentojnë të fillojnë me shpejtësi, zakonisht brenda minutës apo edhe brenda sekondave)
Marrja e drogës me thithjen e pluhurit përmes hundës (efektet fillojnë afërsisht brenda minutit apo dicka e tillë)
Injektimi i drogave (kjo shkakton efektin më të shpejt dhe më intesiv të kulmit të asaj cka pritet nga përdorimi i drogës)
