Ideali i dëshmorëve, që ranë heroikisht në Betejën legjendare të Loxhës, ishte çlirimi i Kosovës
Beteja legjendare e Loxhës ishte një sintezë e dijës, kompetencës ushtarake, atdhetarizmit, heroizmit të luftëtarëve dhe eproreve ushtarakë në të cilën kolonel Tahir Zemaj, Sali Çekaj, Rrustem Bruçi dhe eproret e tjerë ushtarak dhe ushtaret trima me rezistencën e tyre heroike piromaneve serbe më në fund ua mbushën mendjen së shqiptarët kishin vendosur të vdesin për çlirimin e Kosovës martire.
Beteja legjendare e Loxhës, me rezistencën heroike të komandantëve të shkolluar dhe ushtarëve trima, i shkatërroi themelet e Serbisë dhe të ish-Jugosllavisë. Rrustem Bruçi qysh në bankat e shkollës së mesme të gjimnazit “Vëllezërit Frashëri” në Deçan e deri në momentin e fundit të jetës së tij, duke parë padrejtësitë që po i bëhen popullit dhe kombit shqiptar, asnjëherë nuk duroi dhe nuk iu nënshtrua robërisë. Ky aktivist i madh asnjëherë nuk qëndroi duarkryq. Si student ishte aktiv dhe pjesëmarrës i të gjitha demonstratave, duke filluar që nga viti 1981 e më vonë.
Shpeshherë u rrah dhe u burgos nga forcat policore. Pas përfundimit të fakultetit, duke e parë se vendlindja e tij ka nevojë për profilin e juristit, u kthye në Gjykatën Komunale të Deçanit, ku ishte edhe Sali Çekaj. Intelektuali dhe aktivisti i madh i çështjes kombëtare, Rrustem Bruçi, me shokët e rezistencës punoi në hartimi e Statutit dhe të rregulloreve të Kuvendit të Komunës së Deçanit në frymën e Kushtetutës së Kaçanikut.
Juristi dhe nacionalisti Rrustem Bruçi bashkë me kolegët e Gjykatës disa herë u akuzua në Gjykatën e Qarkut në Pejë dhe atë të komunës së Deçanit me pretekst se si i tillë po i shkel ligjet e pushtetit serb.
Nacionalisti Rrustem Bruçi, si shok i pandarë i Sali Çekajt, qysh në ditën e parë të fillimit të aktivitetit u angazhua për sigurimin dhe transportimin e armatimit në Rrafshin e Dukagjinit dhe në Kosovë. Grupi i udhëhequr nga Sali Çekaj, Zenun Idrizaj, Zymer Lulaj, Ismet Çekaj e Izet Mehmetaj, përveç aksioneve të sjelljes së armatimit në komunën e Deçanit, kreu edhe shumë aksione me rëndësi të madhe... Pra fillimi i luftës së armatosur në Kosovë Rrustem Bruçin e gjeti të përgatitur dhe të mobilizuar, i cili së bashku me shokun e dhe të penës Sali Çekajn, deri në momentin e fundit të jetës dha kontribut të madh në krijimin e celulave dhe të brigadave njëqind e tridhjetë e një dhe njëqind e tridhjetë e katër, të cilat thyen kufirin shqiptaro-shqiptar në Kosharen legjendare dhe u bashkuan për të krijuar Brigadën 138 “Agim Ramadani”. Pas konsultimeve me Sali Çekajn, Rrusem Bruçi me një grup luftëtarësh hyri në Kosovë dhe në fshatin Isniq u bashkua me forcat e UÇK-së të kësaj ane.
Rrustem Bruçi dhe Sali Çekaj me të arritur në fshatin Isniq, nën komandën e Qeverisë së Republikës së Kosovës në ekzil, me tërë qenien e tyre u angazhuan për organizimin dhe përgatitjen sa më të mirë për luftë kundër forcave të pushtuesit shekullor.
Ata pas disa ditësh sistemohen dhe vendosen në fshatrat Prapaçan, Baran dhe Bardhaniq ku komandant ishte kolonel Tahir Zemaj. Rrustem Bruçi me aktivitetin e tij bëri që brenda një kohe të shkurtër të fitojë simpati të madhe dhe të bëhet idhull i bashkëluftëtarëve.
Ai në Betejën legjendare të Loxhës nga ana e kolonel Tahir Zemaj ishte caktuar në Njësinë e vëzhgimit, që rregullisht në vijën e parë të frontit, si komandant, kontaktonte me luftëtarët e vet nëpërmjet tabelave me shenja të koduara.
Në ato momente Cufë Kurtulaj e bëri një shpërthim energjik dhe të guximshëm për t’iu afruar shtëpisë-bunker. Në atë moment komandanti Rrustem Bruçi, nga kolonel Tahir Zemaj u paralajmërua që të ketë kujdes nga ana e djathtë nga vite breshëri e madhe plumbash dhe granatash. Në vëzhgim e sipër të lëvizjes së armikut e qëlluan forcat serbe.
Bashkëluftëtari i tij Rexhë Osaj me një trimëri dhe guxim të rrallë hyri brenda këndit të zjarrit të forcave serbe dhe e tërhoq trupin e komandantit Rrustem Bruçi, i cili pa vonuar shumë nga plagët e marra ndërroi jetë dhe me ndihmën e bashkëluftëtarëve u transportua dhe u varros në fshatin e lindjes- Isniq në praninë e qindra mijë qytetarëve të Isniqit dhe të rrethinës.
Pra lufta legjendare në fshatin Loxhë të Pejës ishte një sintezë e dijes, e kompetencës ushtarake, e atdhetarisë, e heroizmit të madh të luftëtarëve dhe të eprorëve ushtarakë të brigadave Njëqind e tridhjetë e një, Njëqind e tridhjetë e tre dhe Njëqind e tridhjetë e katër. Pra, në Betejën e Loxhës ranë dëshmorë: Rrustem Bruçi, Lumni Surdulli e Enver Alaj dhe u plagos eprori Faruk Xhemajli. Kjo Betejë do të jetë shembull për brezat e ardhshëm se si duhet sakrifikuar jetën kur atdheu thërret në ndihmë.
Nëna Ajshe, e moshës tetëdhjetenjëvjeçare, e pikëlluar, por është krenare për djalin që i ra në altarin e lirisë. “Vdekja e birit tim të dashur, Rrustemit, për liri –na rrëfeu nëna Ajshe, -nuk është vdekje, por është përjetësim. Andaj, këtë trim, komandant, hero si të tillë unë bashkë me birin tim, dr. Sylën, e përkujtojmë me nderë dhe me respektin më të madh”.
Bashkëshortja e tij, Floria, me djemtë Qëndrimin njëzet, Flakrimin nëntëmbëdhjetë dhe Leonisin gjashtëmbëdhjetëvjeçar, përkujton ditët më të dhimbshme në jetën e tyre dhe nëpër dy mollëzat e faqeve i rrokullisen lotët e dhimbjes për bashkëshortin dhe shokun e jetës, të cilin më nuk e ka pranë - në ditët më të mira të jetës. E la në momentin kur fëmijëve më së shumti u nevojitet babai dhe ndihma e prindit...
Në momentin kur nga Gjermania Rrustemi u nis për të ardhur në Kosovë ma la këtë porosi që kurrë nuk me hiqet nga mendja e shpirti: “Amanet fëmijët!” Rrustemit qysh atëherë ia kishte ndier zemra së në Kosovën legjendare do të flijohej për liri dhe nuk do të dorëzohej i gjallë deri në momentin e fundit të jetës, dhe ashtu doli ...
“Për jetën dhe veprën e tij nuk flas unë, -na rrëfeu bashkëshortja e Rrustemit, Floria, -për të flet ideali dhe morali i tij i lartë ushtarak, flasin kolegët, bashkëluftëtarët, flasin qytetarët e Rrafshit të Dukagjinit dhe të Kosovës”. Emri i Rrustem Bruçit është shënuar në Lapidarin e fshatit dhe në historinë e Kosovës. Për të flasin rrezet e lirisë, të cilat po na ndriçojnë të gjithëve, në gjirin e të cilëve po lindin dhe po rritën trashëgimtarët e dëshmorëve me gjakun e të cilëve do të shkruhet historia, e ai që shkel mbi historinë dhe mbi gjakun e tyre, le të mendohet mirë ...
