Çfarë është edukimi mbi median dhe si përshtatet ai për fëmijët?5 Edukimi mbi median bën të mundur analizimin me sy kritik të përmbajtjes mediatike, ose e thënë më thjeshtë: të lexosh midis rreshtave. Procesi i analizimit të përmbajtjes zhvillohet në mënyrë individuale për secilin person, në varësi të njohurive, dëshirave dhe predispozicionit të vet. Teorikisht një person i mirëinformuar mbi median duhet të jetë gjithmonë në gjendje që të bëjë dallim midis çështjeve thelbësore dhe elementeve dytësore në çdo lajm që lexon, dëgjon, apo shikon; të zbulojë elemente të propagandës apo reklamës së fshehtë; të diktojë racizmin dhe gjuhën e urrejtjes të shprehur haptazi apo në mynyrë të kamufluar në media, dhe pasi t’i dallojë të gjithë këto elemente, të jetë në gjendje të vërë re të gjitha strategjitë manipuluese që vijnë nga media dhe politikanët, të identifikojë ato elemente që janë futur qëllimisht në artikull apo kronikë, dhe ato që janë lënë jashtë po me qëllim... 5 Informacioni për këtë kapitull është bazuar te manuali i trajnerëve për edukimin për median dhe studimi për gjendjen e edukimit për median në Shqipëri, të kryera gjatë vitit 2019. http://wMegjithëse ka shumë përkufizime të edukimit dhe njohjes së medias, në këtë guidë informative do t’i përmbahemi këtij përkufizimi: Edukimi mbi Median dhe Informacionin (EMI) i referohet aftësive, njohurive teknike dhe shoqërore të qytetarëve të thjeshtë për të patur akses në media, për të gjykuar në mënyrë kritike, për të marrë dhe për të dhënë informacion dhe material mediatik nëpërmjet platformave dhe teknologjive tradicionale dhe digjitale. Sipas këtij përkufizimi, të kesh edukim mbi median do të thotë se arrin të kuptosh se si funksionojnë këto platforma dhe teknologji informative, se di të ushtrosh të drejtat e tua dhe të respektosh të drejtat e të tjerëve ndërkohë që përdor këto mjete informative, dhe që arrin të identifikosh dhe të shmangësh elementet e dëmshme në media. Edukimi mbi median dhe informacionin ka për qëllim që të sigurojë një përdorim sa më efikas të përmbajtjes mediatike dhe platformave informative që të përmbushen dhe repektohen nevojat dhe interesat individuale dhe kolektive, dhe të sigurohet një pjesëmarrje aktive, e përgjegjshme, në proceset demokratike dhe debatin publik në forumet tradicionale apo në internet. Edukimi i fëmijëve në lidhje me median dhe informacionin është një mision shumë i rëndësishëm por edhe shumë i vështirë. Ky proces ka një rëndësi të veçantë për fëmijët – si pasojë e nivelit të lartë të ekspozimit ndaj materialeve mediatike që nuk arrijnë akoma t’i kuptojnë plotësisht – por është edhe i vështirë për të paktën dy arsyeww.institutemedia.org/Documents/PDF/TotManual. pdf dhe http://www.institutemedia.org.
Së pari, në lidhje me fushën e teknologjive të reja vihet re zakonisht një përmbysje e pozicioneve tradicionale, pasi fëmijët shpesh dinë të përdorin disa nga pajisjet e reja më mirë se prindërit apo mësuesit e tyre. Së dyti, trajtimi i secilës grupmoshë duhet t’i përshtatet veçorive dhe nevojave të secilit grup. Fëmijët shpesh konsiderohen gabimisht si një grup homogjen, dhe trajnimi i grupmoshave të ndryshme fëminore me të njëjtat metoda është gabim, pasi përqasja e trajnimit duhet të varet nga niveli i zhvillimit kognitiv të fëmijës. Fëmijët deri në moshën shtatë vjeçare kanë një intuitë dhe imagjinatë të zhvilluar, por kanë aftësi të kufizuara për mendim abstrakt. Nga ana tjetër, fëmijët e moshës 7 deri në 11 vjeç mund të jenë në gjendje të kuptojnë më mirë konceptet dhe kontekstin e mesazheve të caktuara mediatike. Më tej, adoleshentët janë në gjendje të mendojnë në mënyrë hipotetike, teorike, dhe kundërfaktuale, me aftësi për llogjikim dhe arsyetim abstrakt. Në vend që t’i tregojmë se cilat janë përgjigjet e duhura apo të gabuara për çështje të caktuara, është më mirë që të nxitet debati, të lejohet diskutimi i hapur i ideve në grup,të flitet për lidhjen midis shkakut dhe pasojave, alternativave të ndryshme dhe etikës. Aktivitetet për të rinjtë në këto trajnime duhet të përmbajnë shembuj nga mediat tradicionale dhe interneti që hasen vazhdimisht gjatë jetës së përditshme: reklama, copëza të shkurtra video, blogje video, fraza apo pamje të përhapura gjerësisht në internet... Në këtë mënyrë, mund t’i tregojmë pjesëmarrësve në trajnim se edukimi dhe
