Prof.dr. Eshref Ymeri
Më 04 tetor, Shoqata Kulturore Atdhetare“Labëria”dhe dega e kësaj shoqate për
qytetin e Vlorës, në mjediset e lokalit “Blu
Star” të këtij qyteti, organizuan
një ceremoni të posaçme në nderim të shkrimtares së shquar, zonjës Vilhelme
Vranari Haxhiraj, së cilës iu dorëzua Diploma “Personalitet i Shquar i Labërisë.
Në emër të Shoqatës Kulturore Atdhetare “Labëria”, ceremoninë e hapi kryetari i
degës së kësaj shoqate për qytetin e Vlorës, zoti Ahmet Demaj, i cili vuri në
dukje kontributin e madh që ka dhënë dhe vazhdon të japë shkrimtarja e
talentuar, zonja Vilhelme Vranari Haxhiraj, për pasurimin e thesarit të
kulturës sonë kombëtare me 37 vepra të botuara ne disa gjini letrare
Është kënaqësi e veçantë të flasësh për
zonjën Vilhelme, e cila, në krijimtarinë e saj, si shkrimtare e përmasave kombëtare,
dallohet për larushinë e theksuar të gjinive letrare, në të cilat ka lëvruar.
Me një profesionalizëm të spikatur, ajo
ka lëvruar gjininë e letërsisë për fëmijë, gjininë e tregimit, të poezisë, të
novelës dhe të romanit. Dhe këto gjini i ka lëvruar në një periudhë mjaft të
ngjeshur kohore pas shembjes së diktaturës komuniste, e cila, për shkaqet e
marrëzisë së luftës së klasave, ia mbylli dyert e krijimtarisë
letrare.Megjithatë, talenti i saj nuk u venit, përkundrazi, ai e përballoi me
sukses periudhën e heshtjes së detyruar, erdhi e u regj gjithnjë e më shumë dhe
kur agu i lirisë së individit ia behu në horizontin shqiptar, zonja Vilhelme
doli para lexuesit me forcën e fjalës artistike. Gjatë një periudhe gati
23-vjeçare, ajo ka nxjerrë nga dora 37 vepra. Kur lexon prozën e zonjës
Vilhelme të të gjitha gjinive, nuk mund të mos rrëmbehesh nga bukuria e fjalës
shqipe të qëmtuar me kujdes, nga larmia e pamatë e figurave artistike, nga
origjinaliteti i rrëfenjave plot
emocione mbresëlënëse, nga magjia e përsiatjeve mahnitëse.Në aspektin e
gjetjeve ideoemocionale, vepra e zonjës Vilhelme përbën një unitet tërësor të
lirikes me tragjiken në jetën shqiptare.
Por edhe një tjetër gjini interesante bie
në sy në krijimtarinë e saj të begatë. Kjo është publicistika nacionaliste, në
të cilën ajo ka trajtuar tre probleme të mprehta për mbarë kombin shqiptar.
Së pari,ajo ka ngritur zërin
e saj të fuqishëm për padrejtësinë që i është bërë kombit shqiptar, të cilin
diplomacia e kriminalizuar evropiane, nën diktatin e shovinizmit rusomadh, në
vitin 1913 na copëtoi padrejtësisht trojet tona etnike dhe ka kërkuar që kjo
padrejtësi të zhbëhet dhe të vihet në vend drejtësia, në të kundërt Ballkani
nuk do të gjejë kurrë qetësi.
Së dyti, ajo ka kërkuar
që Kishës Ortodokse t’i rikthehet pavarësia dhe ajo të drejtohet nga një
kryepeshkop me gjak, me prejardhje dhe me shtetësi shqiptare. Kisha Ortodokse,
e themeluar nga Noli i Madh, me përkrahjen e fuqishme të mbretit Ahmet Zogu, ka
më shumë se dy dhjetëvjeçarë që drejtohet nga Janullatosi, i cili e ka shndërruar
në një filial të kishës ortodokse greke. Këtë e dëshmon më së miri fakti që
Janullatosi, në fshatin Kolkondas të Libofshës, në Fier, më 24 gusht 2014,
organizoi kremtimin e 300-vjetorit të lindjes së “Shën” Kozmait, armikut të
betuar të etnisë shqiptare dhe të gjuhës shqipe. Por po ky Janullatos nuk është
kujtuar të organizojë një meshë përkujtimore në nderim të Fan Nolit,të Visarion
Xhuvanit apo të Kristofor Kisit, kryepeshkopëve të nderuar të Kishës Ortodokse
Shqiptare. Fakti që historiani shovinist grek Nikolas Stavros, në librin e vet
me titull “Grekët dhe ballkanasit e
rinj”, ka deklaruar haptas se hedhja në dorë e kishës ortodokse shqiptare
është fitorja më e madhe e Greqisë në shek. XX, dëshmon pa asnjë mëdyshje se
kisha ortodokse dikur fanoliane, sot funksionon si filial
i kishës ortodokse greke.Këtë çështje me rëndësi kombëtare, zonja Vilhelme e ka
trajtuar shpesh herë në publicistikën e saj nacionaliste
Së treti, zonja Vilhelme
ka shprehur vazhdimisht përkushtimin e saj të admirueshëm për forcimin e
unitetit mbarëshqiptar, kundër përçarjeve dramatike që karakterizojnë sot trekëndëshin
Tiranë-Prishtinë-Shkup. Për fatkeqësinë tonë të madhe kombëtare, sot, brenda këtij
trekëndëshi, rezultojnë të regjistruara 87 parti politike, nga të cilat 65 në
Tiranë, 12 në Prishtinë dhe 10 në Shkup. Këto parti janë shëmbulli më tragjik i
përçarjes mbarëshqiptare, ndërkohë që në Gjermani, me një popullsi prej 82
milionë banorë, figurojnë 5 parti politike, kurse në Shtetet e Bashkuara të
Amerikës me një popullsi prej 320 milionë banorë, ka vetëm dy parti politike.
Me krijimtarinë e saj të pasur artistike,
me publicistikën e saj nacionaliste, zonja Vilhelme ka vërtetuar në praktikë se
intelektual i vërtetëështë ai që jetën e vetë, punën e vet si krijues e vë në
shërbim të çështjes kombëtare shqiptare, pra, të ribashkimit të trojeve tona
etnike në një shtet të vetëm, me një stemë dhe një flamur. Prandaj unë mendoj
se mbarë intelektualët vlonjatë dhe të krejt Labërisë duhet të radhiten përkrah
zonjës Vilhelme në mbrojtje të çështjes sonë kombëtare. Kjo për faktin se Vlora
dhe Labëria gjithmonë kanë qënë në pararojë të mbrojtjes së interesave tona
kombëtare.
Në respekt të zonjës Vilhelme, si një
shkrimtare e shquar e kombit shqiptar, unë i propozova Degës së Vlorës
të Shoqatës Kulturore dhe Atdhetare “Labëria”,
të ndërhyjë te biznesi vlonjat dhe në Bashkinë e Vlorës, për të kontribuar
financiarisht për përgatitjen e botimit të veprave të saj të plota në seri. Ky
do të ishte një nderim i veçantë që i bëhet jo vetëm zonjës Vilhelme, por edhe
kulturës mbarëshqiptare, thesari i së cilës do të pasurohet me korpusin e plotë
të veprave të saj.
Vlorë, 04 tetor 2014
