Europa pas Napoleonit

93

Shtetet që bllokuan përparimin e Napoleon Bonapartit, të mbledhur që nga nëntori 1814 në kryeqytetin austriak, ribënë hartën e kontinentit dhe krijuan një ekuilibër të ri mes fuqive europiane, që zgjati pothuajse një shekull

Në vitin 1814, pasi Napoleoni ishte mundur dhe izoluar në ishullin e Elbës, një pyetje qarkullonte në të gjithë kanceleritë europiane: do të rivendosej rendi i vjetër politik dhe kështu do të rivendoseshin kufijtë që kishin ekzistuar para 25 viteve të luftës? Përgjigja ndaj kësaj pyetjeje erdhi nga takimi më prestigjoz i sovranëve dhe diplomatëve në Europën e shekullit XIX: kongresi i thirrur nga Francesco I i Austrisë në kryeqytetin e Perandorisë së tij, Vienë. Objektivi i kësaj ansambleje ndërkombëtare, që nisi zyrtarisht në 1 nëntor 1814, ishte zgjidhja e vështirësive që lindnin prej riorganizimit të Europës pas humbjes së Napoleonit në Laipcig në tetor 1813, dhe pas largimit të tij nga froni gjashtë muaj më vonë.

Kongresi i Vienës mblodhi përfaqësuesit e të gjithë shteteve europianë, duke përfshirë shtetin Papnor dhe Perandorinë otomane, por ata që përcaktuan linjën e veprimit ishin veçanërisht katër protagonistë: Robert Stewart, i njohur si Lordi Castlereagh, përfaqësues i Mbretërisë së Bashkuar; Klemens von Metternich, kancelari austriak; francezi Charles-Maurice de Talleyrand-Perigord dhe cari i Rusisë, Aleksandri I, ushtria e të cilit kishte luajtur një rol vendimtar në mposhtjen e Napoleonit.

Konservatori Castlereagh, ministri britanik i Luftës gjatë përplasjes me Napoleonin dhe i Marrëdhënieve me Jashtë nga viti 1812, ishte një prej artificëve të Traktatit të Chaumont (1814) mes Mbretërisë së Bashkuar, Rusisë, Austrisë dhe Prusisë që do të sillte triumfin ndaj Bonapartit. Kjo gjë i vlejti një rol vendimtar në Vienë, ku arriti të imponojë linjën e mbështetur nga diplomacia angleze që synonte të krijonte një ekuilibër mes fuqive kontinentale që nuk dëmtonte supremacinë e Britanisë së Madhe në dete, gjë që përbënte edhe burimin kryesor të prosperitetit të saj. Për këtë qëllim u përpoq shumë që të ruante kontrollin e zotërimeve të ndryshëm të arritur ushtarakisht, si Malta në Mesdhe, një pjesë në Afrikën e Jugut, ishulli i Mauritius në lindje të Madagaskarit dhe Celionin në Indi.

Metternich, ministër i Jashtëm austriak në periudhën 1809-1848, edhe ai vëzhgues, shihte tek aspiratat territoriale të Prusisë dhe Rusisë një kërcënim për vendin e tij, dhe ndante me Castlereagh dëshirën për një Europë në të cilën asnjë fuqi nuk duhej të vendosej në kushte mbi të tjerat. Përtej interesave të përbashkët, nga takimi mes protestantit anglez (i cili cdo të dielë në mëngjes këndonte himne fetarë bashkë me familjen e tij në rezidencën e tij zyrtare në Vienë) dhe austriakut (i famshëm për aventurat e përsëritura galante) lindi një miqësi që kontribuoi jo pak në suksesin e Kongresit. Duke iu referuar Castlereagh, Metternich i shkruante Caterina Guglielminas, dukeshë e Sagan, e dashura e tij: “E trajtojmë njëri-tjetrin sikur njihemi prej një jete të tërë”, dhe “sillet si një ëngjëll”.

Ministri francez Talleyrand ishte mjaftueshëm realist për të ridëshiruar një ekuilibër të ri forcash po aq sa Castlereagh dhe Metternich. I emëruar peshkop përpara Revolucionit, mungesa e skrupujve i kishte mundësuar të shndërrohej më vonë në një deputet revolucionar, ministër i Punëve të Jashtme në kohën e Napoleonit (dhe bëri pasuri të madhe duke realizuar marrëveshje nën tryezë me shtete të ndryshëm) si dhe të ruante të njëjtën detyrë në kohën e Luigjit XVIII, që aleatët e kishin vendosur në fronin e Francës. Dyfytyrësia dhe bëmat e tij të parrëfyeshme ishin të njohura, por mbështetja e tij inteligjente ndaj Austrisë dhe Mbretërisë së Bashkuar kundër ambicieve të Prusisë dhe Rusisë i lejoi Francës që të ruante pothuajse tërësisht kufijtë e para vitit 1792.

Në fund të ditës, Castlereagh, Metternich dhe Talleyrand nuk synonin aq shumë rivendosjen e rendit të para luftës, se sa vendosjen e një “parimi ekuilibri”: duke penguar që një fuqi europiane çfarëdo të mund të ushtronte supremacinë e saj mbi shtetet e tjerë – sic kishte bërë në fakt në të kaluarën Franca napoleonike – “liria e Europës do të ruhej”. Duke synuar të rinisnin pushtetin politik në kontinent dhe të krijonin një ekuilibër forcash që garantonte një paqe jetëgjatë, Kongresi vendosi për transferime të ndryshëm territoresh, duke ekuilibruar numrin e banorëve të humbur dhe të fituar përmes një komisioni studimesh statistikorë. Për këtë qëllim, për shembull, u pranua shfuqizimi i nisur nga Napoleoni i Perandorisë së Shenjtë Romake gjermanike që ekzistonte prej pothuajse një mijëvjeçari (dhe ishte i përbërë nga pothuajse 350 njësi sovrane në vitin 1806): Kongresi e zëvendësoi me një Konfederatë të dobët Gjermanike me 39 shtete nën udhëheqjen e Prusisë dhe Austrisë, ku mbretërit e Saksonisë e Wuerttenbergut ruanin kurorat që u kish dhënë Napoleoni.

Ndrësa Cari Aleksandri I synonte të siguronte kontrollin total të Polonisë. Në vitin 1795, territori polak ishte i ndarë mes Rusisë, Prusisë dhe Austrisë: në vijim, në vitin 1807, Napoleoni e kishte grupuar në pjesën më të madhe nën Dukatin e Varshavës, aleat i Francës por formalisht e pavarur. Aleksandri I donte ta transformonte Poloninë në një shtet satelitë të Rusisë dhe për të arritur qëllimin kërkoi mbështetjen e Frederik Guglielmit III të Prusisë, duke i ofruar në këmbim mbështetjen për të zotëruar Mbretërinë e Saksonisë.

Europa e re

Përballë kundërshtimit të Britanisë së Madhe, Austrisë dhe Francës, në janar të vitit 1815 Rusia braktisi pretendimet e saj për dominim total të Polonisë, ndonëse mori një pjesë jo të vogël të territorit të saj. Siguroi edhe Finlandën, që ia shkëputi Zvicrës, e cila u kompensua me përfshirjen e Norvegjisë, që fillimisht i përkiste Danimarkës, aleate e Napoleonit.

Ndërsa Prusia mori dy të pestat e Saksonisë, (pjesa tjetër mbeti një shtet i pavarur) dhe mori pothuajse të gjithë territoret në bregun në të majtë të Renit (Renania dhe Westfalia), ndërkohë që Austria mori Mbretërinë Lombardo-Venete. Në këtë mënyrë, Prusia dhe Austria bëheshin një digë kundër Francës, e cila mbetej tërësisht e rrethuar me bashkimin e Belgjikës së sotme, dhe Provincat e vjetra të Bashkuara në Mbretërinë e re të Provincave të Bashkuara që rimori Piemontin dhe Savojën, me shtimin e ish Republikës së Gjenovës. Bëhej fjalë për një zgjidhje të kënaqshme për Mbretërinë e Bashkuar, duke qenë se Prusia dhe Austria konfiguroheshin si një digë kundër ekspansionit europian të Rusisë, për të cilën druheshin se donte të okuponte boshllëkun që kish lënë Franca në kontinent. Rikthimi në pushtet i Napoleonit (të ashtuquajturat “Njëqind ditë” mes marsit dhe qershorit 1815) dhe humbja e tij përfundimtare në Betejën e Vaterlosë përballë Dukës së Uellingtonit sollën disa ndryshime: zëvendësimi i Muratit me Ferdinandin I në fronin e Napolit dhe për Francën humbjen e territorit të Saar (Saarlandi i sotëm, në jugperëndim të Gjermanisë, një dëmshpërblim lufte dhe dhjetë vite pushtim ushtarak.

Një rend i qëndrueshëm

Akti final i Kongresit të Vienës u firmos në 9 qershor 1815, nëntë ditë para Vaterlosë. Trajtimi që Kongresi i bëri shtetit dy herë të humbur ishte më bujar se ai që do i rezervohej Gjermanisë në Traktatin e Versajës në fund të Luftës së Parë Botërore. Në fakt, deri në vitin 1914, vetëm dy luftëra vunë në diskutim kufijtë e përcaktuar nga Kongresi i Vienës: ato që u luftuan për bashkimin e Italisë (1861) dhe Gjermanisë (1871), të dyja të nxitura nga një ndjenjë e fortë nacionalizmi, ndjenja që në Vienë u shtypën me vendosmëri. Kongresi, në fakt, siguroi pavarësinë e shteteve duke marrë shkas nga të drejtat e popujve.

Kjo bëri që, në Europën e projektuar prej Kongresit, luftërat civile dhe revolucionet popullorë u ndalën, ndërkohë që asnjë luftë mes shteteve nuk zgjati më shumë se sa disa muaj dhe as nuk përfshiu fuqitë e mëdha, me përjashtim të asaj të Krimesë që erdhi për shkak të shpërbërjes së perandorisë otomane.

ALTERNATIVA-Një Teori komploti

Ne Mars 1815 Napoleoni largohet nga Elba sepse pensioni i premtuar nga Mbreti Louis XVIII u nderpre dhe se ai besonte se Austria po pengonte shoqen e tij Maria Louise dhe djalin e tij, ish Mbretin e Romes (qe me pas u be Duka i Reichstadt ne Viene) qe te bashkoheshin me te. Plus ai ishte vene ne dijeni per pakenaqesine e madhe ne popull ndaj mbretit. Per keto arsye Napoleoni rikthehet dhe fillon te famshmen Lufta 100-ditore ku dhe u konsiderua menjehere si ‘armik publik”. Koalicioni ne Kongres la menjeane bizneset e tyre diplomatike dhe u bashkuan ne beteje. Fill mbas humbjes se Napoleonit ne Waterloo, u kompletuan negociatat ne Kongresin e Vienes dhe marrveshja u firmos ne 9 Qershor 1815. Kete rradhe Napoleoni u internua ne ishullin e Shen Helenes, 1000 milje larg brigjeve afrikane ku vdiq ne vitin 1821. Cari i Rusise nderkohe ne planet e nje Federate Europiane pa doren komplotuese te Illuminatit dhe nuk pranoi te vazhdonte koekzistencen. Ne 26 Shtator 1815 Marrveshja e Aleances se Shenjte u firmos nga Aleksandri i I i Rusise, Francis II i Austrise dhe Frederick William III i Prusise ndersa aleatet po vazhdonin negociatat ne Konferencen e dyte te Paqes ne Paris. Marrveshja garantonte pavaresine e cdo monarku i cili do ndiqte parimet kristiane ne punet e Shtetit. Marrveshja i shnderroi ata ne nje Vellazeri te vertete te patundeshme.

Aleksandri deklaroi se kjo ide ishte huazuar nga nje bisede me Castlereagh. Castlereagh me pas thote se Aleanca ishte nje “cope misiticizmi sublim dhe i pakuptimte”. Prusia dhe Austria deklaruan qe ju bashkangjiten per shkak te frikes se nje shpagimi te mundshem nga ana e Rusise. Ndonese Aleanca nuk kishte asnje influence ne ceshtje thelbesore ajo i indikoi vendeve te tjera qe ishin grupuar kunder tyre dhe ja arriti qe perkohesisht te shkaterronte levizjen gjithmone ne rritje liberale ne Europe. Ministri i Jashtem i Austrise, Princi Klemens Furst von Metternich, njeriu me me influence nga pushtetaret europiane dhe nje agjent i Rothschild shprehet se qellimi per idene e tij mbi nje Federate Europiane ishte vetem qe te ruante rendin publik dhe se ai ishte i bindur qe Aleksandri ishte i cmendur. Ne realitet, arsyeja per Kongresin e Vienes ishte qe Illuminati te krijonte nje Federate dhe ne kete menyre ata mund te merrnini kontrollin e plote politik mbi pjesen me te madhe te civilizuar te botes. Shume nga qeverite Europiane ishin ne borxh tek Rothschilds dhe menduan se mund ta perdornin kete si nje mjet per te dale nga situata. Illuminati ne perpjekjen e tyre te pare arriten temerrsisht shume afer marrjes se kontrollit total te botes. Kreu i familjes, Nathan Rothschild priste diten kur familja e tij do merrte shpagim duke shkaterruar Carin dhe familjen e tij, gje qe e bene te mundur ne vitin 1917.

Ne vitin 1916 Rekordet Kongresionale te Senatit (faqja 6781) riprodhoi nje dokument te njohur si “Marrveshja Sekrete e Verones” qe ishte firmosur ne 22 Nentor 1822 nga Austria (Metternich), Franca (Chateaubriand), Prusia (Bernstet) dhe Rusia (Nesselrode); dhe ishte pjeserisht arsyeja per stabilizimin e Doktrines Monroe. Qellimi i saj ishte te realizonte disa ndryshime ne marrveshjen e Aleances se Shenjte dhe ne Nenin e Pare thuhet: ” Fuqite e medha te koncentruara, duke qene se jane te bindura se sistemi i qeverise perfaqesuese eshte i paperputhshem me principet e monarkise si nje aksiome e pavaresise se njerezve me te drejten e tyre hyjnore, angazhohet ne menyre solemne qe te perpiqet me cdo menyre per te ti dhene fund sistemit te qeverisjes perfaqesive, ne cdo vend qe mund te ekzistoje ne Europe dhe ta ndaloje qe te prezantohet ne vende qe nuk eshte ende i ditur.” Pa asnje dyshim ky dokument paraqet qarte qellimet e bankiereve Nderkombetare ne planet e tyre per rritjen e kontrollit dhe dominimit mbi nje bote gjithmone ne zhvillim.