Skizofrenia në FMN
Siç theksojnë Isabel Ortiz dhe Matthew Cummins, një valë e re masash shtrënguese po ndërtohet ndërsa qeveritë zvogëlojnë shpenzimet publike.
Me botën që po përballet me një ndërthurje të krizave ekonomike dhe politike, rikthimi i masave shtrënguese mund të ketë pasoja të rënda, dhe jo vetëm për aktivitetin ekonomik. Mund të rrezikojë gjithashtu shëndetin global në një kohë kur kërcënimet e ardhshme të shëndetit publik janë gjithnjë e më të mundshme, përveçqë pengojnë aftësinë tonë për të trajtuar ndryshimet klimatike
Ka kaluar shumë kohë, por duket se Fondi Monetar Ndërkombëtar më në fund ka përvetësuar disa të vërteta të vështira për reduktimin e borxhit sovran. Kryesorja midis tyre është se ekonomitë në rritje e kanë më të lehtë të paguajnë. Si i tillë, konsolidimi fiskal – strategjia e favorizuar e organizatës – i minon përpjekjet për të reduktuar raportet e borxhit kundruall GDP-së ngase e pengon rritjen ekonomike.
Për të qenë të sigurt, kjo nuk është një pasqyrë e re. John Maynard Keynes e theksoi këtë gati një shekull më parë dhe shumëkush e ka përsëritur që atëherë. Sigurisht që kjo ishte e njohur për negociatorët që e hartuan Marrëveshjen e Borxhit të Londrës të vitit 1953, e cila e uli në mënyrë dramatike barrën e borxhit publik të Gjermanisë Perëndimore. Marrëveshja midis Gjermanisë dhe 20 kreditorëve të saj të jashtëm siguroi kushte të favorshme për shlyerje të borxheve të lidhura me eksportet e ardhshme të vendit, duke krijuar kushtet për bumin e saj ekonomik të pasluftës.
Megjithatë, më mirë vonë se kurrë. Perspektiva e fundit ekonomike botërore e FMN-së paraqet rezultatet e hetimit të saj për programe të ndryshme të reduktimit të borxhit të ndërmarra nga 33 ekonomi të tregjeve në zhvillim dhe 21 ekonomi të zhvilluara ndërmjet viteve 1980 dhe 2019. “Mesatarisht,” theksojnë autorët, “konsolidimet nuk çojnë në një efekt statistikisht domethënës në raportin e borxhit.” Në vend të kësaj, ata zbulojnë se rritja më e lartë e GDP-së – “sikur nga goditjet pozitive të kërkesës dhe ofertës së bashku” – është “një forcë e rëndësishme” përgjegjëse për afërsisht një të tretën e reduktimit të borxhit të vëzhguar gjatë asaj periudhe. Madje, analiza pranon se zgjerimi fiskal përmirësoi raportet e borxhit në disa raste, kryesisht për shkak të efektit pozitiv në rritjen e GDP-së.
Konsolidimi fiskal, theksojnë autorët, ka më shumë gjasa të reduktojë borxhin në një ekonomi në rritje, në kushte të favorshme financiare. Por, duke pasur parasysh se kushte të tilla mund të mos ekzistojnë gjithmonë dhe për shkak se ulja tenton të pengojë rritjen e GDP-së, masat shtrënguese rrallëherë kanë çuar në rezultate pozitive në vendet me probleme borxhi.
Siç vë në dukje raporti i FMN-së, “transferet e paparashikuara” në ndërmarrjet shtetërore dhe nënçmimet e papritura të kursit të këmbimit mund të dëmtojnë përpjekjet për reduktimin e borxhit. Ajo që raporti nuk përmend, megjithatë, është se këto zhvillime janë shpesh një pasojë e paqëllimshme e programeve të vetë FMN-së, të cilat tentojnë t'u kërkojnë vendeve me borxhe të kalojnë në kurset e këmbimit të përcaktuara nga tregu, të rrisin normat e interesit dhe të ulin subvencionet shtetërore, duke nxitur kështu rritur kostot e biznesit. Në të kundërt, raporti zbulon se përpjekjet për ristrukturimin e borxhit kanë qenë më të suksesshme kur ato ndihmuan vendet të rivendosnin rritjen dhe të shmangnin rënien ekonomike.
Ndërsa kjo nuk do të jetë një tronditje për këdo që ka ndjekur trajektoret e rritjes gjatë gjysmëshekullit të kaluar, ndikimi i FMN-së mbi politikat makroekonomike të vendeve dhe numri në rritje i qeverive që kanë nevojë për ristrukturim të borxhit, e bën ndryshimin e mendjes së Fondit shumë. rrjedhimore. Për dekada, programet e FMN-së kanë supozuar se shkurtimi i shpenzimeve publike ishte mënyra e vetme për t'u marrë me shqetësimin e borxhit. Tani, Fondi duket se po pranon gabimet e tij të së kaluarës.
Por është e paqartë nëse kjo pritje (megjithëse e vonuar) do të shtrihet përtej departamentit të kërkimit të FMN-së dhe se si mund të ndikojë në aktivitetet e huadhënies së Fondit. Indikacionet e hershme nuk janë premtuese. Udhëheqja e FMN-së ka bërë thirrje në mënyrë të përsëritur për ristrukturim më të shpejtë dhe më efektiv të borxhit sovran dhe, për meritën e saj, së fundmi ka ngritur një tryezë të rrumbullakët kreditorët publikë dhe privatë për të përshpejtuar procesin. Por përgjigja deri më tani ka qenë e ngadaltë, e rëndë, joadekuate dhe kryesisht joefektive. Vendet që kanë kërkuar ndihmë sipas Kornizës së Përbashkët të G20-ës për adresimin e shqetësimit të borxhit në botën në zhvillim janë përballur me vonesa të tepruara, grindje gjeopolitike dhe kreditorë të papërgjegjshëm.
Më keq, stafi i FMN-së duket se nuk është në dijeni të raportit të tij të fundit ose ka zgjedhur ta injorojë atë. Programet e fundit të financimit të Fondit përfshijnë kushte të vështira që me shumë gjasa do të kenë efekte jashtëzakonisht të dëmshme mbi popullsinë dhe ekonomitë e vendeve në zhvillim.
Për shembull, marrëveshja e fundit midis FMN-së dhe Sri Lankës thekson konsolidimin fiskal, duke i kërkuar qeverisë të arrijë një suficit buxhetor brenda dy viteve. Ajo gjithashtu kushtëzon financimin e tij me rritjen e tarifave të energjisë, kurset fleksibël të këmbimit që ka të ngjarë të çojnë në zhvlerësim të monedhës dhe norma më të larta interesi. Programi (në mënyrë joreale) projekton të ardhura më të larta pa vendosur taksa mbi pasurinë ose duke kufizuar flukset e paligjshme financiare. E gjithë kjo do të reduktojë kërkesën në një vend që tashmë po tërhiqet nga inflacioni prej 53.6%, duke bërë që ekonomia të tkurret më tej. Një fokus i ngjashëm në bilancin fiskal është i dukshëm në programet e tjera të propozuara të FMN-së në Ganë dhe Zambi.
FMN-ja nuk është vetëm në këtë. Siç theksojnë Isabel Ortiz dhe Matthew Cummins, një valë e re masash shtrënguese po ndërtohet ndërsa qeveritë zvogëlojnë shpenzimet publike. Me botën që po përballet me një ndërthurje të krizave ekonomike dhe politike, rikthimi i masave shtrënguese mund të ketë pasoja të rënda, dhe jo vetëm për aktivitetin ekonomik. Mund të rrezikojë gjithashtu shëndetin global në një kohë kur kërcënimet e ardhshme të shëndetit publik janë gjithnjë e më të mundshme, përveç që pengojnë aftësinë tonë për të trajtuar ndryshimet klimatike.
Kjo nuk është thjesht e panevojshme - është e dëmshme me dashje. Kur disa “zgjidhje” janë treguar se dështojnë, ose e përkeqësojnë problemin, ato duhet të braktisen. Ndonëse është pa dyshim një hap në drejtimin e duhur që studiuesit e FMN-së më në fund kanë pranuar të dukshmen, nuk mjafton. Pas dekadash shkaktimi të mjerimit të shmangshëm, është koha që FMN-ja t’i vendosë paratë e saj atje ku ka gojën e saj.
(Jayati Ghosh, profesoreshë e Ekonomisë në Universitetin e Masaçusets Amherst, është anëtare e Bordit Këshillimor të Nivelit të Lartë të Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së për Multilateralizmin Efektiv. Komenti është shkruar për rrjetin botëror të gazetarisë, “Project Syndicate”.
