2022-05-10

Mite dhe histori

 


Legjendat e origjinës trojane fituan popullaritet të jashtëzakonshëm. Aty pothuajse çdo komb mund të gjente, si në arkiva, titujt e tij më të lashtë të fisnikërisë

Për Koha Javore: Astrit Lulushi / Uashington

Gjatë Mesjetës në Evropë u vu re një fenomen i çuditshëm – çdo popull pretendonte një hero mitologjik si paraardhës dhe mbrojtës të tij. Kjo praktikë u bë e zakonshme; u shtua me formimin e popullsive të reja; dhe vazhdon të shfaqet duke marrë forma të reja historike të habitshme.
Legjendat e origjinës trojane fituan popullaritet të jashtëzakonshëm. Aty pothuajse çdo komb mund të gjente, si në arkiva, titujt e tij më të lashtë të fisnikërisë.
Vetëm gjermanët dhe francezët mund të mburreshin me prejardhje të padiskutueshme nga vetë Hektori; por të tjerët – Bretonët, Flamanët, Skandinavët, Normanët, Italianët dhe Spanjollët – gjetën gjithashtu mënyra për të pohuar marrëdhëniet me të; për të justifikuar ose krenarinë ose ambicien e tyre.
Emrat e heronjve të ndryshëm trojanë u shpërndanë si plaçkë lufte: Bretonët thonin se ishin pasardhës të Brutusit, mbretit të parë të Britanisë; spanjollët pasardhës të Hesperusit, italianët të Italusit, toskanët të Tuskut, romakët të Eneas, dhe burgundianët të Herakliut (Herkulit).

Vetëm gjermanët dhe francezët mund të mburreshin me prejardhje të padiskutueshme nga vetë Hektori; por të tjerët – bretonët, flamanët, skandinavët, normanët, italianët dhe spanjollët – gjetën gjithashtu mënyra për të pohuar marrëdhëniet me të; për të justifikuar ose krenarinë ose ambicien e tyre.
Emrat e heronjve të ndryshëm trojanë u shpërndanë si plaçkë lufte: bretonët thonin se ishin pasardhës të Brutusit, mbretit të parë të Britanisë; spanjollët pasardhës të Hesperusit, italianët të Italusit, toskanët të Tuskut, romakët të Eneas, dhe burgundianët të Herakliut (Herkulit).


Vetëm Francia zbuloi një prirje të re, e cila ishte veçanërisht e përshtatshme për Rilindjen Evropiane – ajo nuk u frymëzua nga “vetëdija etnike”, por nga krenaria dinastike. Charles IX mbikëqyri personalisht kompozimin e një poeme epike për të vendosur një lidhje të drejtpërdrejtë midis 63 sovranëve të linjës së tij dhe antikitetit më përrallor.
Më vonë, dukët e Burgundisë do të krenoheshin me prejardhjen e tyre nga një gjysmëperëndi, Herkuli. Legjendat trojane ishin në favor të madh në oborrin e tyre që në shekullin e katërmbëdhjetë.
Në fund të shekullit të 15-të, atje lexoheshin tregimet e Trojës, dhe Herkulit i jepet një rëndësi e madhe, Sipas tyre, shkaku i luftës së Trojës nuk kishte qenë rrëmbimi i Helenës nga Parisi, dhe nuk kishte pasur Kalë Druri, por kishte qenë Herkuli, të cilit i ishte premtuar një princeshë trojane dhe kur premtimi nuk u mbajt, shkoi dhe e shkatërroi qytetin.
Sipas legjendës, Herkuli, duke udhëtuar për në Spanjë, kaloi nëpër tokën e Burgundisë dhe atje takoi një zonjë me bukuri të madhe dhe prejardhje fisnike, me emër Alise. Ata u martuan dhe nga bashkimi doli linja e princave burgundianë.

Në fund të shekullit të 15-të, atje lexoheshin tregimet e Trojës, dhe Herkulit i jepet një rëndësi e madhe, Sipas tyre, shkaku i luftës së Trojës nuk kishte qenë rrëmbimi i Helenës nga Parisi, dhe nuk kishte pasur Kalë Druri, por kishte qenë Herkuli, të cilit i ishte premtuar një princeshë trojane dhe kur premtimi nuk u mbajt, shkoi dhe e shkatërroi qytetin


Një tjetër hero mitologjik, Jason, ishte i njohur në oborrin Burgundian: Filipi e vuri veten nën kujdesin e tij kur, në 1430, themeloi Urdhrin e Lëkurës së Artë.
Përveç dukëve të Burgundisë dhe mbretërve të Francës, a duhet të citojmë ndoshta edhe shembullin e Papa Aleksandrit VI (1431-1503), i cili pranoi të mbante emrin Borgia I si garanci për dekorimin e tavanit të apartamenteve të tij në Vatikan me afreske që përfaqësonin historinë e Isis, Osiris dhe Apis – paraardhës të papritur për një papë të krishterë.

Vdiç shkrimtari dhe avokati i njohur dardan Zeqir Berdynaj (1934-2025)

Zeqir A. Berdynaj, u lind më 6 qershor 1934, në Firzë, ish katundi i Ri i komunës së Pejës.  Shkollën fillore dhe të mesmen e kreu në vendli...