OSBE: Qarkullojnë 2 mld euro para të pista. Mund të blihen deputetë
Investimi i parave të kanabisit në zgjedhjet e ardhshme parlamentare është një risk real për 18 qershorin.
Në intervistën e parë televizive që prej marrjes së detyrës, Ambasadori i OSBE në Tiranë, Bernd Borchardt, në “Tonight Iva Tare” thotë se “qarkullojnë më shumë se 2 miliardë euro para të pista. Pra ekziston risku se këto para mund të përdoren për të blerë deputetë”.
Kjo është arsyeja thotë, Bernd Borchardt, pse OSBE pro ndryshimeve në Kodin Zgjedhor, për të shmangur apo më saktë për të limituar sa më shumë blerjen e votave.
Pozitive sipas tij, është fakti se “pavarësisht për një kohë të gjatë prodhimi i kanabisit nuk ka qenë një shqetësim i madh për qeverinë e opozitën, tani është bërë shqetësim për të dyja palët”.
Protestën e opozitës e sheh legjitime por me shqetësim sheh bojkotin e Kuvendit, çka sipas tij do ngadalësojë ecurinë e reformave, kryesisht atë në drejtësi.
Ambasadori i OSBE sqaron se OSBE nuk është kundër votimit dhe numërimit elektronik, por se ka paralajmëruar mungesën e një kohë të mjaftueshme për ta futur në legjislacion.
Të pamundur për tu realizuar e sheh edhe votimin e emigrantëve për zgjedhjet e 18 qershorit, pasi nuk ka një regjistër të shqiptarëve që jetojnë jashtë.
Një pjesë e intervistës:
Rreziku i kanabisit në zgjedhje
Ilva Tare: Mendoni se kanabisi ka pasoja që dalin përtej që i mbart shoqëria apo që të ardhurat e tij mund të përdoren për të blerë vota?
Bernd Borchardt: Me prodhimin e paligjshëm të kanabisit me përmasa fenomenale shoqëria përballet me probleme të ndryshme. Një fermer, që prodhon kanabis, nga sigurohet që fëmijët e tij nuk e pijnë?! Çfarë ndodh nëse fermerin e kapin dhe shkon në burg?! Është një spirale që ka përfunduar keq. I takon njerëzve të vendosin, nëse për më shumë apo më pak para të japë tokën për kanabisin, por ka një rrezik të madh ama. Një tjetër aspekt është fluksi i parave të pista në zgjedhje . Edhe ky është një risk i madh. Kanabisi prodhohet në Shqipëri që në fillim të viteve në 1990. Në 2013 Guardia di Financa përllogariti që prodhimi ishte 1 mijë ton, vlera bruto e të cilëve shkonte më shumë se 2 miliardë euro. Po të marrim shifrat e publikuara nga ministria e Brendshme për plantacionet e shkatërruara, duket që mbjelljet kanë qenë më të mëdha se në 2013. Jo gjithçka është kapur sepse çdo javë dëgjohet se janë kapur ngarkesa. Kjo do të thotë se qarkullojnë më shumë se 2 miliardë euro para të pista. Pra ekziston rrisku se këto para mund të përdoren për të blerë deputetë. Të gjitha këto janë rreziqe të mëdha. Prandaj ne jemi pro ndryshimeve në Kodin Zgjedhor, për të shmangur apo më saktë për të limituar sa më shumë blerjen e votave. Plani pozitiv është se pavarësisht për një kohë të gjatë prodhimi i kanabisit nuk ka qenë një shqetësim i madh për qeverinë e opozitën, tani është bërë shqetësim për të dyja palët. Kjo është pozitive. Dhe shoqëria po ndërgjegjësohet për këtë risk të madh që i kanoset Shqipërisë. Besoj se kjo tregon mënyrën si mund të ecet përpara. Ne po mbështesim qeverinë në hartimin e një strategjie kombëtare kundër kanabisit. Ka elemente shumë pozitivë që i kam parë. Nuk është publikuar ende dhe nuk mund të gjykoj për gjithë përmbajtjen.
Ilva Tare: Bëhet fjalë për një plan tërësor për luftën kundër kanabisit? Ku qëndron mbështetja, me specialistë, ekspertë?
Bernd Borchardt: Po kemi disa specialistë me background policor. Në zyrën qëndrore në Vjenë kemi nëj departament të tërë që merret me atë që quhet kërcënim transnacional, dhe pjesë e këtyre është dhe prodhimi dhe trafikimi i lëndëve narkotike. Flasim për një produkt që shkon kudo: Budapest, Londër. Është një drogë që shkon jo vetëm në Itali e Zvicër. Përditë shohim kapje të sasive të drogës, dhe përditë po shkojnë më shumë e në veri të Europës. Në Amsterdam ka coffe shops ku kanabisi është i ligjshëm dhe emri i Lazaratit është i njohur.
Ilva Tare: Tani do të jetë zëvendësuar me Shqipërinë?
Bernd Borchardt (qesh)
Dënimi për shkelësit e kodit zgjedhor
Ilva Tare: Të kthehemi tek reforma zgjedhore. A parashikohet sa do të jetë dënimi për shkelësit e kodit zgjedhor. Do të quhet një vepër penale, apo nuk është diskutuar në detaje të tilla
Bernd Borchardt: Ne kemi sugjeruar që sanksionet të ashpërsohen. Kemi sugjeruar që të futen dhe sanksione penale. Ka sanksione në kod për ata që shesin votën por janë të ulëta, pse të mos i rrisim. Njerëzit do të frenohen. Pse të mos futet dënim për njerëzit që fotografojnë fletën e votimit? Nëse shkruhet e zezë mbi të bardhë, qoftë dhe 1 mijë lekë gjobë, njerëzit do të mendonin dy herë para se të fotografonin votën.
Unë e di që nuk janë vetëm sanksionet që zgjidhin çdo problem. Sigurisht që do të ketë njerëz që do të përpiqen të blejnë votën, por do të limitohen. Kodi Penal parashikon mënyrën si trajtohet krimi, por nuk e heq atë.
Ilva Tare: Një tjetër pikë që keni rekomanduar është transparenca e fushatës në media. A mund të na tregoni më shumë çfarë kërkoni?
Bernd Borchardt: Ky është rekomandimi i katërt. Kodi Zgjedhor rregullon fushatën duke përfshirë dhe dërgimin e kasetave politike në redaksi dhe tv duhet ta transmetojnë. Kjo e mjegullon ndarjen mes gazetarisë, që është pushtet i katërt dhe ligjvënësit. Nuk duhet të ndodhë kjo gjë. Ne jemi dakord që partitë të prodhojnë mesazhet e kasetat e tyre por ata të transmetohen duke u identifikuar saktësisht si prodhime të tyre. Në të njëjtën kohë gazetarët duhet të vazhdojnë të raportojnë për fushatën zgjedhore. Siç bëhet tani me protestën.
Ilva Tare: Pra transparenca është vetëm heqja e kasetave të famshme apo dhe të ardhurat që vijnë nga partitë politike në media gjatë fushatës?
Bernd Borchardt: Është çështje transparence. Është e njëjta si me financimin. Është legjitime që një parti të lejohet të blejë një minutazh të caktuar në tv por nuk duhet të ngatërrohet me produktin gazetaresk.
Ilva Tare: Ka një shqetësim se mund të vendoset kufizim sesa të ardhura apo financim mund të jepen nga partitë gjatë fushatës elektorale. Kufizim që do të penalizonte mediat të cilat fushatën zgjedhore, në pikëpamjen komerciale, e shohin si moment i rëndësishëm për të kthyer mbrapsht disa të ardhura që ata shpenzojnë gjatë vitit. A do të ketë kufizim?
Bernd Borchardt: Kufiri mund të ketë të bëjë me madhësinë e partisë politike. Në vendin tim dëgjoj spote për parti që si kam dëgjuar më parë. Mund të bëhet dhe dhënia e minutazhit në mënyrë proporcionale me partinë, në mënyrë që qytetarët të dinë çfarë është produkt i partive dhe çfarë është produkt gazetaresk.
Ilva Tare: Si do të garantohet transparenca? Kush do ta monitorojë?
Bernd Borchardt: Një mënyrë është të limitohet. Në vendin tim ka një minutazh (5- 10 minuta) para lajmeve të produkteve që prodhohen nga vetë partitë politike. Por nuk ka ardhur koha për të diskutuar këto detaje
Ilva Tare: Gjasat që të implementohet gjatë zgjedhjeve të 18 qershorit janë të ulëta?
Bernd Borchardt: Besoj se është e lehtë nëse ekziston konsesusi për të ndryshuar ligjin. Nëse anëtarët e komisionit për reformën zgjedhore punojnë bashkë dhe bien dakord është gjë e thjeshtë për tu bërë.
Ilva Tare: Si do të jenë zgjedhjet e 18 qershorit? Pak më të mira se zgjedhjet e kaluara por asnjëherë në hapat e duhura për të qenë plotësisht në standardet e OSBE/ ODIHR?
Bernd Borchardt: Do ta mësojmë më 19 qershor. Në një masë të madhe varet nga partitë politike, por dhe nga qytetarët. A janë ata të gatshëm për të shitur votën?! A do të shkojnë për të votuar?!Është e vështirë për tu parashikuar.
Ilva Tare: Dy zgjedhjet e fundit e kanë kaluar testin e OSBE. Kjo ndodh sepse OSBE/ ODIHR e mban miër me klasën politike, mbyllin një sy ndaj problemeve, apo se ka kritikë se dhe organizata ndërkombëtare si OSBE duan të kenë jetëgjatësinë më të madhe në një vend, siç është Shqipëria në këtë rast.
Bernd Borchardt: Është një pyetje e çuditshme. Mendoni se ekspertët shkojnë në shumë vende, bëjnë rekomandime si mund të përmirësohen ato në të ardhmen. Mendoni se ekspertët tanë, profesioniostë, shkojnë në një vend, psh si Shqipëria, dhe thonë se do i jap një vlerësim pozitiv?! Nuk më duket shumë realiste.
E dyta: Nuk jemi arbitër. Ne themi janë të lira e të ndershme por ama kanë këto probleme. Edhe pas zgjedhjeve do të ketë gjëra që mund të përmirësohen, por shpresoj të mos ketë kaq shumë.
Procesi i vëzhgimit ët zgjedhjeve nis dy muaj para zgjedhjeve. Shohin kuadrin zgjedhor, si e mbulon media, fushatën, përgatitjen e partive politike. Më pas sjellim vëzhguesit afatshkurtër në ditën e zgjedhjeve. Të gjithë sjellin vëzhgimin e tyre dhe e bëjnë këtë publike.
Ilva Tare: Klasa politike duhet sikur e ka humbur besimin ndaj OSBE-së. Çfarë ka ndodhur?
Bernd Borchardt: Pse mendoni kështu?
Ilva Tare: Nuk e di nëse është alibi, apo humbje besimi që kanë apo sipas argumenteve që në përgjithësi organizata të tilla janë komformiste me situatën dhe shkojnë në favor të zgjedhjeve të buta dhe asnjëherë nuk kanë bërë zgjedhje të duhura për vendin. Shpesh herë janë ekspertët e OSBE që sulmohen se nuk njohin konstekstin lokal, nuk kanë bërë ndërhyrje të duhura. Por kjo nuk është pyetje për mua?
Bernd Borchardt: Disa rekomandime nuk janë në linjë me disa politikanë. Në përgjithësi në të gjitha diskutimet unë kam qenë me përfaqësues të politikës shqiptare. Nuk kam parë refuzime por argumente. Në prononcimet e partive në media shoh që të gjithë partitë janë në favor të zbatimit të rekomandimeve të OSBE/ ODIHR.
Ilva Tare: Nuk mendoni se ka një krizë?
Bernd Borchardt: OSBE zhvillohet nuk rri në vend. Ka ardhur në 1997. Unë kam ardhur në 1996 për të negociuar për ngritjen e misionit të OSBE. Në 1997 Shqipëria ka qenë një vend tërësisht tjetër. Sot jemi një partner i rëndësishëm i institucioneve shqiptare. Po punojmë ngushtë për një numër të konsiderueshëm fushash që janë në një linjë me mandatin tonë dhe janë relevante për Shqipërinë.
Ilva Tare: Përmendët më herët protestën e opozitës, si legjitime. Po në takimet me qytetarët nga vizitat që bëni në Shqipëri a ju duken ata të shqetësuar për votën, mbarëvajtjen e zgjedhjeve, apo kjo është çështja e fundit që u kalon ndër mend?
Bernd Borchardt: Nga miqtë e mi që kam këtu e di që një numër i konsiderueshëm njerëzish janë të shqetësuar. Shohin disa rrisqe, sidomos të theksuara shumë shpesh nga opozita dhe shumë besojnë që këto rrisqe ekzistojnë vërtet. Shpresoj që të kontribuojmë për të reduktuar këto rrisqe.
Ilva Tare: Çfarë shqetësimesh ju shprehin më shumë?
Bernd Borchardt: Një nga shqetësimet kryesore është blerja e votës, patjetër. Prandaj sa herë që kam folur e theksoj si mund të parandalohet kjo.
Ilva Tare: Si është Shqipëria në respektimin e të drejtave të njeriut
Bernd Borchardt: Shqipëria ka bërë njëprogres të jashtëzakonshëm. Ka nënshkruar të gjitha konventat ndërkombëtare të të drejtave të njeriut. Ka përkthyer i ka shndërruar në legjislacion vendas. Problem është implementimi. Zbatimi sikurse dhe në fushat e tjera. Të marrim korrupsionin. Është shkelje flagrante e të drejtave të njeriut. Kur dikush shkon në spital dhe i kërkohet të paguajë për të mjekuar fëmijën e tij kjo është një shkelje serioze e të drejtave të njeriut. E njëjta gjë vlen dhe kur njerëzit dëbohen nga shtëpitë e tyre dhe zhvendosen në baraka që nuk janë as në nivelin e dinjitetit njerëzor. Të marrim dëmet mjedisore. Kur kompanitë private shkaktojnë dëme mjedisore. Ky është mohim i të drejtave të njeriut dhe shteti duhet të ndërhyjë për të zgjidhur këto probleme.
Ilva Tare: A ka vullnet për të zgjidhur këto probleme? Apo politika e ditës është e zënë me probleme të tjera?
Bernd Borchardt: Sigurisht që do të donim që disa gjëra të ecnin më shpejt. Të marrim korrupsionin. TI është organizata që jep indikatorin më të besueshëm dhe vitin e fundit Shqipëria ka mbetur në të njëjtin klasifikim. Ky është një indikator, dhe ne kemi dalë publikisht që të kërkojmë progres.
Reforma në drejtësi
Ilva Tare: Po një vlerësim sa i takon reformave të ndërmarra nga maxhoranca aktuale. Si kanë shkuar nga momenti i miratimit tek zbatimi?
Bernd Borchardt: Reforma në drejtësi sapo ka filluar dhe ne jemi shumë të lumtur që monitorimi ndërkombëtar ka filluar. Procesi vazhdon. Unë jam i shqetësuar se mund të bllokohet.Sidomos proçesi i vettingut mund të bllokohet nga debati politik që po ndodh për momentin dhe që ka çuar dhe në bojkotimin e parlamentit nga opozita. Që gjërat të ecin përpara nuk mund të bëhen vetëm nga qeveria. Është e nevojshme që dhe opozita të mbështesë procesin. Për të gjitha organizatat ndërkombëtare kjo është një mundësi e jashtëzakonshme për Shqipërinë. Pra të zbatohet reforma në drejtësi. Jam i sigurtë që reforma do vazhdojë por bëj një apel që kjo të ndodhë shumë shpejt. Unë kam qenë këtu si ambasador për gjermaninë, dhe kam parë kompani gjermane që kanë ardhur dhe kanë ikur. Dhe kam dëgjuar nga ata se largimi i tyre kishte të bënte me sistemin e drejtësisë. Kjo është e rëndësishme për zhvillimin e vendit tuaj.
Sa i takon reformës së decentralizimit. Një gjë e madhe që duhet çuar para është financimi i qeverisjes lokale. Nuk janë ende në momentin që ata të përmbushin po aq detyrime që u janë dhënë me ligj sa kanë dhe fonde.
Reformës në administratën publike i kushtojmë vëmendje. Ne monitorojmë nga afër. Do ta monitorojmë dhe pas zgjedhjeve se çfarë efekti do të kenë zgjedhjet. Do ta bëjmë bashkë me organizata lokale për të parë si ndikon ndryshimi i qeverisë apo koalicionit pas zgjedhjeve të 18 qershorit.
Ilva Tare: Nga sa e keni parë dhe ju nuk ka dialog mes palëve politike. Ato gjejnë gjuhën e përbashkët kur duan të bëjnë marrëveshje por nuk është dialog i vazhdueshëm. Si mund të implementojmë në klasën politike frymën e dialogut? Çfarë mund të bëjë OSBE
Bernd Borchardt: Kur erdha klima e dialogut politik nuk mu duk se ka ndryshuar shumë nga ana cilësore. Ka mjete për ta çuar para. E kam parë se hapësira mes qytetarëve e politikanëve është zvogëluar. Kemi ndihmuar të hapim disa zyra për zgjedhësit në disa qytete. Janë zyra që ka ngritur dhe shoh komisione parlamentare që shkojnë e diskutojnë me qytetarët. Është një zhvillim pozitiv. Por toni është ende i ashpër.
Ilva Tare: Duhet të kalojë më shumë vite, apo do të marrë fund kur të ndërrohet elita politike në vend? A lejon sistemi futjen e një elite të re politike në vend?
Bernd Borchardt: U takon Shqipërisë të vendosë dhe të bëjë zgjedhje. Sa i takon ashpërsisë së debatit politik kam kuptuar se ky është momenti që edhe debati politik ndërkombëtar po bëhet dhe më i egër madje. Është një mal shumë i pjerrët të cilit po i ngjitemi
Dekriminalizimi
Ilva Tare: Dekriminalizimi?
Bernd Borchardt: Miratimi i ligjit ishte një ndër arritjet më të mëdha. Zbatimi pastaj kërkon kohë. Më kanë thënë se një anëtar i parlamentit, ka vendosur në deklaratën e vet dhe diçka që nuk ka ekzistuar nëpër regjistra. Shumë të dhëna do ti merrni nga jashtë Shqipërisë. Ka pasur raste kur njerëz kanë kryer krime në vende të huaja me emra të tjerë. Është një proces që kërkon kohë, por është një zhvillim pozitiv dhe që do të ndihmojë për të krijuar më shumë besim tek sistemi politik.
Ilva Tare: Një letër e kryetarit të KQZ-së drejtuar Ambasadorëve sa i takon shqetësimit nga ndërhyrjet që vijën nga prokuroria. E keni pasur dhe ju këtë shqetësim prej tij?
Bernd Borchardt: Nuk e kam diskutuar ende me të.
Ilva Tare: Krahasuar me Shqipërinë e misionit tuaj të parë, cfarë ka ndryshuar?
Bernd Borchardt: Sa i takon ndryshimeve pozitive parlamenti ka ecur në rrugën e duhur. Përveç, kanabisit të famshëm, industria e bujqësisë është përmirësuar. Ka pasur shumë më pak produkte lokale. Ky është një zhvillim pozitiv. Zhvillime të tjera mund të them për infrastrukturën por nga ana tjetër ka disavantazhin që njerëzit duhet të paguajnë më shumë
Ilva Tare: Po përkeqësuar ?
Bernd Borchardt: Është mbjellur më shumë kanabis. Një tjetër shqetësim është mbërritja e ekstremizmit të dhunshëm. Kjo ka qenë dhe surpriza ime më e keqe. Nuk e imagjinoja kurrë që kishte shqiptarë që shkonin të luftonin në luftën e shenjtë.
Ilva Tare: Zgjedhjet e 18 qershorit i prisni me ankth frikë?
Bernd Borchardt: Sigurisht që jemi entuziastë se çfarë do të ndodhë. Presim kolegët të na vinë nga ODIHR. Ata do të vijnë nga java e ardhshme për të bërë fillimisht një vlerësim të nevojave, ku duhet të fokusohemi më shumë. Do të jenë muaj emocionues këto muaj që vijnë
Ilva Tare: Faleminderit zoti Ambasador që ishit në studion time.
OSBE-ja ka përgënjeshtruar në një farë mënyrë ambasadorin Borchardt ditën e djeshme, teksa ai tha në “Ora News” se deri në 2016 janë mbjellë më shumë kanabis se në 2013 dhe se qarkullojnë më shumë se 2 mld euro para të pista me të cilat mund të blihen deputetë.
Shumë e media e lexuan këtë si para të bëra pas 2013. “Në 2013 Guardia di Financa përllogariti që prodhimi ishte 1 mijë ton, vlera bruto e të cilëve shkonte më shumë se 2 miliardë euro.
Po të marrim shifrat e publikuara nga ministria e Brendshme për plantacionet e shkatërruara, duket që mbjelljet kanë qenë më të mëdha se në 2013.
Jo gjithçka është kapur sepse çdo javë dëgjohet se janë kapur ngarkesa. Kjo do të thotë se qarkullojnë më shumë se 2 miliardë euro para të pista”, tha Borchardt.
Mirëpo, sot OSBE-ja ka sqaruar se 2 mld eurot janë ato të 2013 dhe se nuk bëhet fjalë për 2016.
No comments:
Post a Comment