Analizë letrare
Më shumë se një analizë, ky shkrim është një përballje mes asaj qe është evidente dhe asaj qe autori kërkon te shprehe, nëpërmjet sentimentalizmit te tij poetik dhe ligjërimit intensivisht të pikturuar me talent, ku spikatin ngjyrime dhe mendime shpesh alegorike, thellësisht te brendshme e me karakter pragmatik, që e bëjnë lexuesin të afërt e me shumë interes drejte vëllimin poetik të tij, “Lis i vetëm në fushë”.
Hulumtimi i këtij shkrimi, fillon qysh me titullin, që për mua është psiko-analitik, ku autori ndodhet nën trysnin e një panorame dhe përfytyrimesh të një realiteti të padëshirueshëm, të cilin e jeton nën ngjyrat e errëta, shprehje e vështirësive dhe problematikave të kohës. Të gjitha këto ndërlidhen midis vetes dhe botës sociale dhe ekonomike, e ndërlikohen me jetën, në të cilën vetë autori jeton. Vetë “LISI” është personazhi kryesor i vëllimit poetik, një personazh madhështor me integritet poetik, edhe pse i “vetëm”, përbën një “personazh simbol”, që shpreh shumë.
Në fushën e jetës mes dhimbjeve, halleve, dilemave, rrethuar nga ngjyrat e errëta, ku “grija dhe e zeza” simbolizojnë fatalitetin e pamëshirshëm të kohës moderne, kuende dëgjon gjithçka që sheh dhe ato që kurrsesi s’duhen parë...dheku“fati i autorit dhe fati i poezisë së tij, janë gjëra të ndryshme në jetë”. Vetë autori shprehet dhimbshëm: “Ëndrrat e mija lindin, por nga ngricat ato s’rrojnë gjatë.” Një fatalitet i kohës, një fatalizëm, që aspak çuditshëm na shoqëron shpesh në udhëkryqet tona...
Ndërtesa poetike e këtij vëllimit e gjen lartësimin me strukturën e elementëve gjuhësorë dhe estetik, tek mjetet shprehëse artistike, të motivuara nga figurshmëria dhe elemente gjuhësore morfologjike, duke brendashkruar metaforikisht gjithë linjën e mendimit dhe të botëkuptimit të autorit, dhe shpalos bukur ato vlera poetike, të cilat vetë autori i kërkon nëpërmjet fjalës dhe kontekstit të poezive të tij. Gjithë filozofia e tij krijuese, është një spirale jete, dhimbjesh, të kundërtash, groteske, një realitet shoqëror që duhet të ndryshoj...!
MË HUMBI VETJA
Më humbi vetja, dheu i zi e përpiu/det’ i pangimë, ëndrra të pangime/në hijen time vetja u mbyt./S’lashë vend që e rreh dielli pa e lypë/as hije e skuta të errëta të botës e të vetes/pa hy s’lashë..../s’lashë dyshim timin pa e pyetur për veten time/thërras sot pa zë me piskamë në breg të detit.
Vetëm kaq pak vargje, do të mjaftonin të ballafaqoheshim me gjithë fillin filozofik të poetikës së tij, në raport me realitetin e hidhur e dëshpërues, në udhën e gjatë e të mundimshme, ku autori “lyp diell”...në hapësirë dhe në kohë, ku autori zhbiron “as hije e skuta të errëta të botës e të vetes/pa hy s’lashë...”, ku revolta shpërthen me zë të mbytur e thërmues“thërras sot pa zë me piskamë”... Një dukuri e tillë e përshkon tërë poezinë e poetit Rexhep Shahu, por jo vetëm në atdheun e tij, por edhe përtej vet-vetes...
QIELLI DIMËROR
Qielli dimëror lotonte në Paris/Grija bëhej më gri....
Këtu gjithçka është gri/dhe ëndrra më bëhet e hirtë/Ti atje buzë detit të largët/Sheh rërën që lahet...../Këtu qielli loton shi/Ti lahesh me diell në atë anë/Nata parisiene më përpin/Në tingujt e bardhë.
Përgjatë leximit tekstor të poezive në vëllimin poetik të R.Shahut përballemi me të menduarin kritik të gjërave e ngjarjeve mes “lojës” së mrekullueshme artistike, të vargëzimit me rimë të pamunguar dhe ritmin ledhatues të vargut, që nëpërmjet nje kontrasti poetik “...atje buzë detit të largët/sheh rërën që lahet....
./Këtu qielli loton shi/, i jep atij elasticitetin estetik, me ngjyra dhe efekte, ku dallohet qartë..., mbizotëron nocioni i ngjyrave të “errëta”, duke na i dyzuar dhe limosur me merak mesazhet që poeti përcjell në tërë imazhin e tij poetik. Këtë dyzim e gjejmë thjeshtë edhe duke përmendur: “Grija bëhej më gri...” kontrastet brenda metaforës duken se flasin vete, mendimi rrjedh harmonikisht edhe mes ngjyrash: “gjithçka është gri.../ më bëhet e hirtë.../ tingujt e bardhë...etj.”
Në poezinë “NATA KA RA”dhe në poezinë “KY QIELL”poetikisht pasqyrohet terri grotesk, “gri-e zi”: “Nata ka ra/ e terri i saj n’dritare rri ulë/ngeshëm sheh/e më terron sytë..../Po s’erdhe me djegë natën e zezë,/mos mungo nesër n’kortezhin tim/ me hije njerzish”.
Siç e ceka edhe më lart, poeti të ngazëllen me ngjyrimet dhe efektet e shumta që përdor në poezitë e tij. Ato janë interesante, të motivuara dhe ngërthehen në vetvete. Bie në sy mënyra e të rrëfyerit të poezisë në raport mes kohës dhe vdekjes, të shtjelluara këto poetikisht brenda botës së pasur shpirtërore e artistike të autorit. Semantika e kontekstit të befason me atë ç’ka autori tregon...ai tregon bukur, pa droje, është i hapur në mesazhin e tij kur kërkon një realitet ndryshe pa “natë që rri ulur në dritare”; pa njerëz”hije”; pa natë të zezë”, pavarësisht realitetit që e sheh me këto ngjyra fatale, pavarësisht se nuk e mohon vdekjen kur përmend “kortezhin” e tij.
“Thua nuk e djeg dot ti varrin/ku ma kanë mbyllë zërin/të mundem të flas dhe njëherë,/veç të them të dua.”poezia “Ka do ditë”.
Tematika e poezive të autorit ka një mori motivimesh, që rrjedhin nga hapësira e këndvështrimit të tij si në gjetjen e fabulës, ashtu dhe në të “fshehtat” erotike ku spikat bukurisht lirizmi i dashurisë deri në sublimitet..., këndvështrimet janë të shumta, pasqyrimi i tyre vjen si rezultat i metaforave te përdorura me zgjuarsi artistike kur ai përzgjedh fjalën e duhur: “ma kanë mbyllë zërin”etj., dhe si një sprovë mes dashurisë (jetës) dhe vdekjes(varri) poezia vjen me dëshirën per ta jetuar atë dashuri: “të mundem të flas dhe njëherë...” duke përcjellë arome-jete, arome-drite, arome-optimizmi per ti treguar lexuesit se pas dhimbjes ka edhe drite, ka edhe shprese, ka edhe jete. Pra nuk ka vetëm fatalitet për të treguar dhimbjen, (ku tregohet realist), por edhe shpresë në sytë e tij për të ardhmen, ai ndjehet edhe optimist...
VARGJET E MIA
Vargjet e mia janë këngët tuaja të lumtura,/ëndrrat që s’i mban mend,/dhimbja ime e ëmbël,/që s’pati fat ta ndjeni...
Duke lexuar vëllimin poetik të autorit Rexhep Shehu spikatin jo vetëm metaforat, por gjejmë se tepërmi edhe krahasime, antiteza, personifikime etj., të ndërtuara e të përzgjedhura për nga leksiku i pasur e kuptimi i brendshëm i figurshëm, që e bëjnë lexuesin të mendojë e reflektojë, duke e krahasuar atë çka lexon me vetveten e tij. Metaforizmi i gjendur dendurisht në poezitë e këtij vëllimit poetik, e vizaton mjedisin me efekte dhe detaje të veçanta për nga përdorimi “Vargjet e mia janë këngët tuaja të lumtura”; “ti theva tjegullat e shtëpisë me gurë inati”; vdekja mbledh plaçkat dhe niset për udhë” e tj.,, por më tepër ndihet shpirti, ai ka skalitur vargjet që të jenë të ndjera dhe kaq prekëse. Gjendja shpirtërore e autorit të lë mbresa përgjatë gjithë leximit të poezive, ajo është unike, e papërsëritshme.
“Vetëtimat dhe rrufet e zemëruara/egërsisht vizatojnë potretin tim në flakë.-E kam mar prej dore veten/Pronarët e qiellit janë harbut.-E pikturon dot heshtjen ti/heshtjen time që pikon pelin.-Fol se ti theva dritaret e botës/ti theva tjegullat e shtëpisë me gurë inati.-Hënën duhesh ta ndjekësh netëve/Të lexosh dritën e saj me fëmijë në prehër,-Re shterpa/sillen kot mbi kokën time/shaluar mbi kuajt e mungesës,-Dimri iku/vdekja mbledh plaçkat dhe niset për udhë.”
Një tipar gjuhësor dhe estetik përbën fakti se, në poezinë ritmike e me rimë rreh më së mirë edhe theksi i ngulitur nëpër vargje, gje qe i jep muzikalitetin e duhur vargut. Të gjitha vargjet mbarojnë me nyjet e forta...a,e,i, o,,y dhe ë, për shembull: “për luftë/pa radhë/se ku/e çmendur/s’fitohet gjë/e zalle/pa zë. E përpiu/të pangime/ po e po/për veten time/...ta ndjekësh netëve e tj.
Njesia frazelogjike si njësi sintagmatike e qëndrueshme dhe e leksikalizuar me një semantike të kulluar e me kontekst shpesh të nënkuptuar është çerdhe a vatër e shumë kuptimeve si në gjerësi dhe në thellësi për lexues të ndryshëm dhe këto ndërtime të fuqishme artistike në poezi sjellin një fryme të re, atë moderne të lidhur ngushtë me lirizmin shpirtëror, të jetuar e të provuar si provë sublime jetësore...
Më Humbi Vetja
Më humbi vetja
Më humbi vetja, dheu i zi e përpiu
det’ i pangimë, ëndrra të pangime
në hijen time vetja u mbyt.
S’lash vend që e rreh dielli pa e lyp
as hije e skuta të errëta të botës e të vetes
pa hy s’lash...
I kreha retë me gishta edhe ëndrrat po e po
yll pa pyetur s’lash në qiejt e pafund,
s’lash dyshim timin pa e pyetur për veten time
thërras sot pa zë me piskamë në breg të detit
thërras kot veten, brenda vetes thërras,
çfarë humbtë mos u getët kurrë, mërmërin deti a
thërret dikush zëngjirur brenda meje,
e unë s’e shoh kush thërret,
deti u step më keq se unë i shtangtë.
Poezi karakteristike me njësi frazeologjike të motivuara me metaforë me bazë foljore dhe emërore: “Më humbi vetja; vetja u mbyt; dheu i zi e përpiu; s’lash vend që e rreh dielli pa e lyp; I kreha retë; mërmërin deti; brenda vetes thërras e tj.”. Por mbi të gjitha një e folur brilante për të sjellë artistikisht mesazhin, atë që një autor kërkon tja adresojë lexuesit, si një komunikim mes asaj që ai e ka përbrenda dhe lexuesit që di të bëjë diferencën e të vlerësojë me metrin e tij.
“Atë Lis e do qielli i kaltër, në hijen e atij Lisi shtyjnë jetën burra e gra prej hijesh e kuaj të zi nisur për luftë, turfullojnë e rendin radhë e pa radhë. Në atë fushë më humbi vetja, me hijen time vetja u mbyt.
Rrufeja ra, Lisi shkrumb u dogj, tre fole mbetën pa fole. Tash sa kohë shoh veten e në Lis, mu në mes të fushës, gjysëm i plakur e gjysëm i kalbur, që shoh dhe ato që nuk duhen parë.”
Si përmbyllje:
Autori Rexhep Shahu, me vëllimin poetik të tij, “Lisi i vetëm në fushë”, sjell tek lexuesi ynë një poezi me një stil shumë të përafruar me stilin e jetës së tij, me botën shpirterore dhe karakterin e tij krijues. Ai përcjell mrekullisht imazhe fantastike mbi çka ai e përfytyron sot jetën . Ngjyrimet dhe figurativizmi i përdorur, prekim dhimbshëm tërësinë e poezisë dhe e sjellin atë simbolikisht të veçantë në llojin e vet.
Krahgjerë është dhimbja e tij, as perëndon vuajtja e tij në truallin ku jeton. Poeti “përplaset në xhamin e dritares së jetës, (zëri i tij)është “këngë nate; zog; flutur; lakuriq i trishtuar e tj.”, por nuk mposhtet...krahasimi i nënkuptuar me “Lisin” e bënë atë, një poet që lufton t’i rezistojë kësaj dhimbjeje: “...Atë Lis e do qielli i kaltër...”!
-------------------------------------
Vëllimipoetik “Lis i vetëmnëfushë”,ShtëpiaBotuese , Albdesign, Tiranë 2011, cituarngakoperina e pasme e librit, autorFarukMyrtaj.
2 Poezia “Dimër prapë”,f,44, vëllimi poetik “Lis i vetëm në fushë”.
3RexhepShahu, Vëllimipoetik “Lisi I vetëm nëfushë”, f,11.
4Po aty…f.19.
5Po aty…f.41.
6Po aty…f.52.
7Po aty…f.78.
8Po aty…f.11.
Email : gjata.arqile2@gmail.com
(Arqile Gjata ka lindur në qytetin e Vlorës më 24 qershor 1942. Nga viti 1995 jeton dhe punon familjarisht në Athinë.
Gjatë këtyre viteve ka bashkëpunuar me shtypin shqiptar në Athinë duke shkruar reportazhe, artikuj problemore për emigracionin, skica, tregime si dhe poezi.
Në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve Liter-Art që kryen aktivitetin e saj në Greqi me kryetar Miho Gjinin (Mjeshtër i Madh) ka detyrën e sekretarit të saj.
Veprat letrare :
Në vitin 2000 ka botuar një monografi të shkurtër për arvanitasin Aristidh Kolia.
Në vitin 2005 vëllimin e pare me poezi “Kur trazohet jeta”
Në vitin 2006 vëllimin e dyte me poezi “Kurorë me ngjyra “
Në vitin 2008 vëllimin me tregime “Qyteti që kërkon Muzikë”
Në vitin 2009 , botojë vëllimin e tretë me poezi “Gratë e poetëve”.
Ne vitin 2010- tetor , Shtepia Botuese "LULU" ne SH.B.A botoj vellimin me poezi "Jeta Me Vjen si Poezi" .
Në vitin 2011-dhjetor përgatit dhe është bashkautor i librit me kujtime të Aktores Vlonjate "Vaçe Zela Je Lulja më e bukur e jetës!"
Në vitin 2012 prill boton vëllimin me poezi të zgjedhura "Kur thinjet deti"
Ne vitin 2010- tetor , Shtepia Botuese "LULU" ne SH.B.A botoj vellimin me ESE dhe mendime kritike me titull " Nje Ese Per Jeten"
Bashkautor në antologjinë poetike “Itaka e Fjalës”, në Antologjinë poetike “Qiejtë e Shpirtit !" Në Vëllimin poetik rumanisht-shqip “Çelsi i Shpirtit”. Revista "Merhr Lihct" No.38 ka botuar nje cikel me poezi .
Në Agjencionin "Floripress "ka botuar disa here cikle me poezi në gjuhën shqipe ndërsa në gjuhën rumane ka botuar në Revistën “Hahemus” ).
Flori Bruqi
Më shumë se një analizë, ky shkrim është një përballje mes asaj qe është evidente dhe asaj qe autori kërkon te shprehe, nëpërmjet sentimentalizmit te tij poetik dhe ligjërimit intensivisht të pikturuar me talent, ku spikatin ngjyrime dhe mendime shpesh alegorike, thellësisht te brendshme e me karakter pragmatik, që e bëjnë lexuesin të afërt e me shumë interes drejte vëllimin poetik të tij, “Lis i vetëm në fushë”.
Hulumtimi i këtij shkrimi, fillon qysh me titullin, që për mua është psiko-analitik, ku autori ndodhet nën trysnin e një panorame dhe përfytyrimesh të një realiteti të padëshirueshëm, të cilin e jeton nën ngjyrat e errëta, shprehje e vështirësive dhe problematikave të kohës. Të gjitha këto ndërlidhen midis vetes dhe botës sociale dhe ekonomike, e ndërlikohen me jetën, në të cilën vetë autori jeton. Vetë “LISI” është personazhi kryesor i vëllimit poetik, një personazh madhështor me integritet poetik, edhe pse i “vetëm”, përbën një “personazh simbol”, që shpreh shumë.
Në fushën e jetës mes dhimbjeve, halleve, dilemave, rrethuar nga ngjyrat e errëta, ku “grija dhe e zeza” simbolizojnë fatalitetin e pamëshirshëm të kohës moderne, kuende dëgjon gjithçka që sheh dhe ato që kurrsesi s’duhen parë...dheku“fati i autorit dhe fati i poezisë së tij, janë gjëra të ndryshme në jetë”. Vetë autori shprehet dhimbshëm: “Ëndrrat e mija lindin, por nga ngricat ato s’rrojnë gjatë.” Një fatalitet i kohës, një fatalizëm, që aspak çuditshëm na shoqëron shpesh në udhëkryqet tona...
Ndërtesa poetike e këtij vëllimit e gjen lartësimin me strukturën e elementëve gjuhësorë dhe estetik, tek mjetet shprehëse artistike, të motivuara nga figurshmëria dhe elemente gjuhësore morfologjike, duke brendashkruar metaforikisht gjithë linjën e mendimit dhe të botëkuptimit të autorit, dhe shpalos bukur ato vlera poetike, të cilat vetë autori i kërkon nëpërmjet fjalës dhe kontekstit të poezive të tij. Gjithë filozofia e tij krijuese, është një spirale jete, dhimbjesh, të kundërtash, groteske, një realitet shoqëror që duhet të ndryshoj...!
MË HUMBI VETJA
Më humbi vetja, dheu i zi e përpiu/det’ i pangimë, ëndrra të pangime/në hijen time vetja u mbyt./S’lashë vend që e rreh dielli pa e lypë/as hije e skuta të errëta të botës e të vetes/pa hy s’lashë..../s’lashë dyshim timin pa e pyetur për veten time/thërras sot pa zë me piskamë në breg të detit.
Vetëm kaq pak vargje, do të mjaftonin të ballafaqoheshim me gjithë fillin filozofik të poetikës së tij, në raport me realitetin e hidhur e dëshpërues, në udhën e gjatë e të mundimshme, ku autori “lyp diell”...në hapësirë dhe në kohë, ku autori zhbiron “as hije e skuta të errëta të botës e të vetes/pa hy s’lashë...”, ku revolta shpërthen me zë të mbytur e thërmues“thërras sot pa zë me piskamë”... Një dukuri e tillë e përshkon tërë poezinë e poetit Rexhep Shahu, por jo vetëm në atdheun e tij, por edhe përtej vet-vetes...
QIELLI DIMËROR
Qielli dimëror lotonte në Paris/Grija bëhej më gri....
Këtu gjithçka është gri/dhe ëndrra më bëhet e hirtë/Ti atje buzë detit të largët/Sheh rërën që lahet...../Këtu qielli loton shi/Ti lahesh me diell në atë anë/Nata parisiene më përpin/Në tingujt e bardhë.
Përgjatë leximit tekstor të poezive në vëllimin poetik të R.Shahut përballemi me të menduarin kritik të gjërave e ngjarjeve mes “lojës” së mrekullueshme artistike, të vargëzimit me rimë të pamunguar dhe ritmin ledhatues të vargut, që nëpërmjet nje kontrasti poetik “...atje buzë detit të largët/sheh rërën që lahet....
./Këtu qielli loton shi/, i jep atij elasticitetin estetik, me ngjyra dhe efekte, ku dallohet qartë..., mbizotëron nocioni i ngjyrave të “errëta”, duke na i dyzuar dhe limosur me merak mesazhet që poeti përcjell në tërë imazhin e tij poetik. Këtë dyzim e gjejmë thjeshtë edhe duke përmendur: “Grija bëhej më gri...” kontrastet brenda metaforës duken se flasin vete, mendimi rrjedh harmonikisht edhe mes ngjyrash: “gjithçka është gri.../ më bëhet e hirtë.../ tingujt e bardhë...etj.”
Në poezinë “NATA KA RA”dhe në poezinë “KY QIELL”poetikisht pasqyrohet terri grotesk, “gri-e zi”: “Nata ka ra/ e terri i saj n’dritare rri ulë/ngeshëm sheh/e më terron sytë..../Po s’erdhe me djegë natën e zezë,/mos mungo nesër n’kortezhin tim/ me hije njerzish”.
Siç e ceka edhe më lart, poeti të ngazëllen me ngjyrimet dhe efektet e shumta që përdor në poezitë e tij. Ato janë interesante, të motivuara dhe ngërthehen në vetvete. Bie në sy mënyra e të rrëfyerit të poezisë në raport mes kohës dhe vdekjes, të shtjelluara këto poetikisht brenda botës së pasur shpirtërore e artistike të autorit. Semantika e kontekstit të befason me atë ç’ka autori tregon...ai tregon bukur, pa droje, është i hapur në mesazhin e tij kur kërkon një realitet ndryshe pa “natë që rri ulur në dritare”; pa njerëz”hije”; pa natë të zezë”, pavarësisht realitetit që e sheh me këto ngjyra fatale, pavarësisht se nuk e mohon vdekjen kur përmend “kortezhin” e tij.
“Thua nuk e djeg dot ti varrin/ku ma kanë mbyllë zërin/të mundem të flas dhe njëherë,/veç të them të dua.”poezia “Ka do ditë”.
Tematika e poezive të autorit ka një mori motivimesh, që rrjedhin nga hapësira e këndvështrimit të tij si në gjetjen e fabulës, ashtu dhe në të “fshehtat” erotike ku spikat bukurisht lirizmi i dashurisë deri në sublimitet..., këndvështrimet janë të shumta, pasqyrimi i tyre vjen si rezultat i metaforave te përdorura me zgjuarsi artistike kur ai përzgjedh fjalën e duhur: “ma kanë mbyllë zërin”etj., dhe si një sprovë mes dashurisë (jetës) dhe vdekjes(varri) poezia vjen me dëshirën per ta jetuar atë dashuri: “të mundem të flas dhe njëherë...” duke përcjellë arome-jete, arome-drite, arome-optimizmi per ti treguar lexuesit se pas dhimbjes ka edhe drite, ka edhe shprese, ka edhe jete. Pra nuk ka vetëm fatalitet për të treguar dhimbjen, (ku tregohet realist), por edhe shpresë në sytë e tij për të ardhmen, ai ndjehet edhe optimist...
VARGJET E MIA
Vargjet e mia janë këngët tuaja të lumtura,/ëndrrat që s’i mban mend,/dhimbja ime e ëmbël,/që s’pati fat ta ndjeni...
Duke lexuar vëllimin poetik të autorit Rexhep Shehu spikatin jo vetëm metaforat, por gjejmë se tepërmi edhe krahasime, antiteza, personifikime etj., të ndërtuara e të përzgjedhura për nga leksiku i pasur e kuptimi i brendshëm i figurshëm, që e bëjnë lexuesin të mendojë e reflektojë, duke e krahasuar atë çka lexon me vetveten e tij. Metaforizmi i gjendur dendurisht në poezitë e këtij vëllimit poetik, e vizaton mjedisin me efekte dhe detaje të veçanta për nga përdorimi “Vargjet e mia janë këngët tuaja të lumtura”; “ti theva tjegullat e shtëpisë me gurë inati”; vdekja mbledh plaçkat dhe niset për udhë” e tj.,, por më tepër ndihet shpirti, ai ka skalitur vargjet që të jenë të ndjera dhe kaq prekëse. Gjendja shpirtërore e autorit të lë mbresa përgjatë gjithë leximit të poezive, ajo është unike, e papërsëritshme.
“Vetëtimat dhe rrufet e zemëruara/egërsisht vizatojnë potretin tim në flakë.-E kam mar prej dore veten/Pronarët e qiellit janë harbut.-E pikturon dot heshtjen ti/heshtjen time që pikon pelin.-Fol se ti theva dritaret e botës/ti theva tjegullat e shtëpisë me gurë inati.-Hënën duhesh ta ndjekësh netëve/Të lexosh dritën e saj me fëmijë në prehër,-Re shterpa/sillen kot mbi kokën time/shaluar mbi kuajt e mungesës,-Dimri iku/vdekja mbledh plaçkat dhe niset për udhë.”
Një tipar gjuhësor dhe estetik përbën fakti se, në poezinë ritmike e me rimë rreh më së mirë edhe theksi i ngulitur nëpër vargje, gje qe i jep muzikalitetin e duhur vargut. Të gjitha vargjet mbarojnë me nyjet e forta...a,e,i, o,,y dhe ë, për shembull: “për luftë/pa radhë/se ku/e çmendur/s’fitohet gjë/e zalle/pa zë. E përpiu/të pangime/ po e po/për veten time/...ta ndjekësh netëve e tj.
Njesia frazelogjike si njësi sintagmatike e qëndrueshme dhe e leksikalizuar me një semantike të kulluar e me kontekst shpesh të nënkuptuar është çerdhe a vatër e shumë kuptimeve si në gjerësi dhe në thellësi për lexues të ndryshëm dhe këto ndërtime të fuqishme artistike në poezi sjellin një fryme të re, atë moderne të lidhur ngushtë me lirizmin shpirtëror, të jetuar e të provuar si provë sublime jetësore...
Më Humbi Vetja
Më humbi vetja
Më humbi vetja, dheu i zi e përpiu
det’ i pangimë, ëndrra të pangime
në hijen time vetja u mbyt.
S’lash vend që e rreh dielli pa e lyp
as hije e skuta të errëta të botës e të vetes
pa hy s’lash...
I kreha retë me gishta edhe ëndrrat po e po
yll pa pyetur s’lash në qiejt e pafund,
s’lash dyshim timin pa e pyetur për veten time
thërras sot pa zë me piskamë në breg të detit
thërras kot veten, brenda vetes thërras,
çfarë humbtë mos u getët kurrë, mërmërin deti a
thërret dikush zëngjirur brenda meje,
e unë s’e shoh kush thërret,
deti u step më keq se unë i shtangtë.
Poezi karakteristike me njësi frazeologjike të motivuara me metaforë me bazë foljore dhe emërore: “Më humbi vetja; vetja u mbyt; dheu i zi e përpiu; s’lash vend që e rreh dielli pa e lyp; I kreha retë; mërmërin deti; brenda vetes thërras e tj.”. Por mbi të gjitha një e folur brilante për të sjellë artistikisht mesazhin, atë që një autor kërkon tja adresojë lexuesit, si një komunikim mes asaj që ai e ka përbrenda dhe lexuesit që di të bëjë diferencën e të vlerësojë me metrin e tij.
“Atë Lis e do qielli i kaltër, në hijen e atij Lisi shtyjnë jetën burra e gra prej hijesh e kuaj të zi nisur për luftë, turfullojnë e rendin radhë e pa radhë. Në atë fushë më humbi vetja, me hijen time vetja u mbyt.
Rrufeja ra, Lisi shkrumb u dogj, tre fole mbetën pa fole. Tash sa kohë shoh veten e në Lis, mu në mes të fushës, gjysëm i plakur e gjysëm i kalbur, që shoh dhe ato që nuk duhen parë.”
Si përmbyllje:
Autori Rexhep Shahu, me vëllimin poetik të tij, “Lisi i vetëm në fushë”, sjell tek lexuesi ynë një poezi me një stil shumë të përafruar me stilin e jetës së tij, me botën shpirterore dhe karakterin e tij krijues. Ai përcjell mrekullisht imazhe fantastike mbi çka ai e përfytyron sot jetën . Ngjyrimet dhe figurativizmi i përdorur, prekim dhimbshëm tërësinë e poezisë dhe e sjellin atë simbolikisht të veçantë në llojin e vet.
Krahgjerë është dhimbja e tij, as perëndon vuajtja e tij në truallin ku jeton. Poeti “përplaset në xhamin e dritares së jetës, (zëri i tij)është “këngë nate; zog; flutur; lakuriq i trishtuar e tj.”, por nuk mposhtet...krahasimi i nënkuptuar me “Lisin” e bënë atë, një poet që lufton t’i rezistojë kësaj dhimbjeje: “...Atë Lis e do qielli i kaltër...”!
-------------------------------------
Vëllimipoetik “Lis i vetëmnëfushë”,ShtëpiaBotuese , Albdesign, Tiranë 2011, cituarngakoperina e pasme e librit, autorFarukMyrtaj.
2 Poezia “Dimër prapë”,f,44, vëllimi poetik “Lis i vetëm në fushë”.
3RexhepShahu, Vëllimipoetik “Lisi I vetëm nëfushë”, f,11.
4Po aty…f.19.
5Po aty…f.41.
6Po aty…f.52.
7Po aty…f.78.
8Po aty…f.11.
Email : gjata.arqile2@gmail.com
(Arqile Gjata ka lindur në qytetin e Vlorës më 24 qershor 1942. Nga viti 1995 jeton dhe punon familjarisht në Athinë.
Gjatë këtyre viteve ka bashkëpunuar me shtypin shqiptar në Athinë duke shkruar reportazhe, artikuj problemore për emigracionin, skica, tregime si dhe poezi.
Në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve Liter-Art që kryen aktivitetin e saj në Greqi me kryetar Miho Gjinin (Mjeshtër i Madh) ka detyrën e sekretarit të saj.
Veprat letrare :
Në vitin 2000 ka botuar një monografi të shkurtër për arvanitasin Aristidh Kolia.
Në vitin 2005 vëllimin e pare me poezi “Kur trazohet jeta”
Në vitin 2006 vëllimin e dyte me poezi “Kurorë me ngjyra “
Në vitin 2008 vëllimin me tregime “Qyteti që kërkon Muzikë”
Në vitin 2009 , botojë vëllimin e tretë me poezi “Gratë e poetëve”.
Ne vitin 2010- tetor , Shtepia Botuese "LULU" ne SH.B.A botoj vellimin me poezi "Jeta Me Vjen si Poezi" .
Në vitin 2011-dhjetor përgatit dhe është bashkautor i librit me kujtime të Aktores Vlonjate "Vaçe Zela Je Lulja më e bukur e jetës!"
Në vitin 2012 prill boton vëllimin me poezi të zgjedhura "Kur thinjet deti"
Ne vitin 2010- tetor , Shtepia Botuese "LULU" ne SH.B.A botoj vellimin me ESE dhe mendime kritike me titull " Nje Ese Per Jeten"
Bashkautor në antologjinë poetike “Itaka e Fjalës”, në Antologjinë poetike “Qiejtë e Shpirtit !" Në Vëllimin poetik rumanisht-shqip “Çelsi i Shpirtit”. Revista "Merhr Lihct" No.38 ka botuar nje cikel me poezi .
Në Agjencionin "Floripress "ka botuar disa here cikle me poezi në gjuhën shqipe ndërsa në gjuhën rumane ka botuar në Revistën “Hahemus” ).
Flori Bruqi
No comments:
Post a Comment