Tregim satirik
Unë do të takohesha me zyrtarin Zigur Qafa. Isha në paradhomën e zyrës së tij. Më duhej të mblidhja të dhëna për një reportazh për gazetën; reportazhi do t’i kushtohej një rruge asaj ane... Dhe qytetit ku drejtonte z. Zigur. Qafa. Kryeredaktori më kishte thënë që krahas reportazhit, me Zigurin do të flisnja edhe për një reklamë në një shumë të konsiderueshme. Në disa rrethe, këto jepeshin më lehtë se në Tiranë. Reklama peshonte më shumë se reportazhi.
Vangjush Saro
Ziguri ishte ende në një takim me disa të huaj. Duhej të prisnja pak. Me ç’dukej, për t’u ftilluar edhe më. Unë e njihja me dhëmbë e dhëmballë atë. Prej shumë kohe. Ai kishte qenë drejtori im i parë. Të shkuara të harruara. Por përpara se të më fliste për “njeriun e shquar’, unë ia thashë këtë kryeredaktorit. Kam disa kujtime të pakëndshme, nisa t’i tregoja...
Kryeredaktori ishte njeri i karrierës; nuk i hynin në sy diskutimet për moralin. Të mos e paragjykojmë, më tha me një ton prej babaxhani. Kohët kanë ndryshuar, më tha. Ishte një skile kryeredaktori. Puna e ka rritur atë njeri, më tha. E ka bërë të rëndësishëm. Ia dëgjojnë fjalën edhe këtu në Tiranë. Është Kryetar Bashkie, më tha. Rruga që po ndërtohet në ato anë... Të lutem, mos m’u kthe duarthatë, më tha.
Shumë kohë më parë, në një fshat të largët, në një korridor të ftohtë, përpara një zyre asfare komode, unë gjithashtu prisnja me durim shokun Zigur. Qafa. Ai ishte në takim me disa këshilltarë. Ishte dita e parë që kisha shkelur në atë fshat. Ndjehesha si në ajër...Disa orë i kisha kaluar me nja dy nga kolegët, në njëlloj “rikonicioni”...Shkolla. Banjot. Dhoma. Rruga për te mensa. Mensa. Drejtori...Po. Dikush më tha më në fund se më kërkonte drejtori. Që ishte Ziguri. Shkova sakaq në zyrën e tij. Dhe prita një copë herë. Më në fund, ata këshilltarët dolën.
- Ndini? Ja mirë se erdhe! Suksese! - më tha Ziguri me një ton mikpritës.
Burrë mesatar, në të gjitha kuptimet. Në dorë mbante një bllok. Një bllok shënimesh.
- Epo, - vazhdoi pas një çikë - u ambientove ndopak...
- Mirë, - thashë unë.
- Është dialektike, - shpjegoi ai.
Se ç’hynte në punë atje në këmbë të malit një shprehje e tillë bashkë me dialektikën e materializmin, ai e dinte. Pas një copë here, të njëjtën shprehje e tha në një kontekst tjetër. Ishte duke më folur për kolegët.
- Ne jemi një kolektiv luftarak, - tha edhe ai në mënyrë luftarake - Besoj se ti je një djalë i partishëm. Hë? Aq më tepër që... kam dëgjuar...shkruan. Apo jo?
Po po. Sigurisht. Mërmërita. Edhe ai diçka filloi të shkruante te blloku. Mblidh mendjen, i thashë vetes; sepse kisha dëgjuar shumë gjëra deri në atë kohë, sadoqë isha mjaft i ri, por një shprehje të tillë nuk ma kishin zënë veshët. I partishëm…
- Është dialektike, - përsëriti ai si ndonjë i marrë.
Më pas, nuk do të habitesha kur gjatë një analize - pasi kishte qenë kontroll tek unë - ai e përdori këtë farë shprehjeje shtatë herë. Ishte me të vërtetë një person dialektik.
■
Me Zigurin ishim njëfarësoj edhe fqinj. Ai jetonte në krahun tjetër të një ngrehine dykatëshe, ku kishim dhomën unë dhe Petroja, miku im më i afërt mes mësuesve. Petroja jepte histori. Kishte shumë vjet atje...Edhe ai shkruante. Por nuk botonte dot; siç do të më shpjegonte pak më vonë dhe pak ngatërrueshëm, një xhaxhi i tij, nga gjyshja e dytë, duke qenë pjesë e një grupi të quajtur Të vjetrit, i zënë goje në një rezolutë të atyre viteve, ndërkohë që emri i tij ishte përmendur vetëm shkarazi, por ngase e kishin cekur disi edhe në një buletin, duke marrë më pas një cilësor të papëlqyer në një mbledhje tjetër, kur situata ishte acarruar shumë vite më vonë, paçka se nuk ishte thënë gjë për qëndrimet e tij në përgjithësi...gjë e cila...ajo...Ishte një lojë me parti; në fakt, një cung akulli që iu rrinte mbi kokë për dhjetra vjet.
Me Petron shkoja shumë mirë. Ishim afruar në rrethana të tilla. Ka qenë një mbasdite të cilën do ta çmoja shumë po ta quaja e mërzitshme. Ne ishim duke parë një ndeshje futbolli në sallën e Vatrës së Kulturës. Një tufë me njerëz. Papritur ikën dritat; unë u bëra nervoz dhe thashë diçka të tillë, që edhe një copë sport s’e shikon dot…Petroja nxori paketën e cigareve dhe më bëri shenjë t’i bija pas.
- Ngrihemi, dalim! - më tha.
Dhe pastaj rrugës më bëri për një lek. Ç’të duhet që flet? Ku i njeh ti ata që ke përreth? Ta bëjnë letrën menjëherë…
- Ç’letër? - thashë unë.
- Letrën anonime.
- E ç’është kjo?
- O qyp, a rron këtu ti? - Petroja i bëri gishtërinjë si hinkë edhe filloi të m’i rrotullonte përpara syve; domethënë a je mirë nga mendtë? - Nga vjen ti?
- Unë? Nga Tirana.
- Jo jo, Ndini. Nga vjen ti sot, tani; nga jeta, nga shkolla…Nuk e kishe dëgjuar më parë këtë gjë? Ja e mësove. Ta ngopin dhe ecë e shpjegohu pastaj.
- T’ëmën!
Ky episod më nervozoi shumë. Jo për gjë, por në përgjithësi s’e mbaj dot gjuhën brenda. Nuk ke ç’bën, do mbajtur...më tha Petroja.
Që nga ajo ditë, u bëmë miq. Shumicën e kohës e kalonim në dhomë, duke lexuar libra ose duke u përgatitur për të nesërmen. Nganjëherë merrnim e jepnim për krijimtarinë e njëri-tjetrit. Por shpesh rrinim edhe te Korija e Puthjes. Atje Petroja iu fliste vajzave me të cilat kishte pasur të bënte. Ai iu kishte vënë drurëve emrat e tyre. Kur ishte vetëm, ndërsa pinte një cigare dhe mendonte gjëra të trishtueshme, ai iu drejtohej vajzave. Drurëve. Me shumë përkëdheli. “Hë, Vjollca, si je? Të kujtohet ajo mbrëmje me shumë yje, kur edhe u puthëm, edhe u grindëm? U pajtuam, gjithsesi. Por pastaj dikush na vuri zjarrin...” “Ç’kemi, Elda? Si je, shpirti? Pse i ke varur degët ashtu...Krahët...A nuk ta shpjegova, zemra, që do të shkoja larg? Shumë larg. Jo, në qoftë se të kam gënjyer, ti ma thuaj...”
Atje ai thoshte dhe i “thoshin” shumë gjëra. Te ajo korije nuk të dëgjonte askush.
■
Z. Zigur po vonohej, kështu që iu dhashë tërësisht kujtimeve. Dikur, Vatra e Kulturës mori një televizor tjetër. E rregulluam me ata të Këshillit që të vjetrin ta merrnim në dhomë. Me ndihmën e farkëtarit dhe këpucarit të fshatit (të dy këta artizanë kishin nga një kthinë) sajuam edhe një antenë. Mbrëmjeve shikonim stacione të Jugosllavisë; më shumë Shkupin dhe Sarajevon. Kur ishte koha xham, hynte edhe Italia. Rai. Kjo ishte ç’ishte, sepse atë gjuhë e kuptojnë treçereku i shqiptarëve. Kështu. Mirëpo pa e gëzuar televizorin as edhe një javë, na vjen si rastësisht për një vizitë gruaja e Zigurit. Ajo punonte edukatore kopështi. Ishte trupmadhe, tërheqëse, e paturpshme.
- Si jeni? - tha - Po ti qënke vetëm, o presor...
- Siç e sheh…
- Ç’kemi? Jemi fqinj, ë. Unë jam Florija, gruaja e Zigurit. Po rri pak.
Me sa duket, ajo e kapi më në fund drojen time dhe duke më parë drejt e në sy, më tha:
- Nuk po më qiras me ndonjë gjë?
S’dija ç’të bëja. Nxora nja dy gota me raki. Ajo e uruar na ndodhej. Gëzuar! Gëzuar! E pashë që e rrëkëlleu mirë. Dhe pas pak:
- Mërzitesh? Hm. Do më lexosh ndonjë vjershë? - e tha me njëlloj përkëdhelie, që mbase pak i shkonte.
Kisha dëgjuar që ishte një grua e hapur, që mbartte histori. Njëra prej këtyre historive kishte të bënte me të shoqin. Mbas disa netëve që bënin dashuri, ai i kishte thënë: Po ti, Florë, nuk qenke e virgjër? Kurse ajo: O surat, po ty do të të prisnja unë?...E di ti që u martova gjer këtu ngaqë po më ikte koha? Historia e dytë ishte edhe më e bukur. Një operativ i Degës së Punëve të Brendshme, kthehej nganjëherë për darkë te Ziguri. Në një nga këto netë, ai kishte lëvizur andej nga kuzhina, sepse - siç i kishte thënë Zigurit - seç kishte lënë në çantë. Në kuzhinë ishte duke gatuar Florija. Ai ishte një burrë i pakët, por shumë ngac. Ajo, grua e bëshme, gjithsesi dukej mjaft e shijshme; pastaj, edhe me një barrë llafesh mbi vete. I ngacëllon sytë operativi; një t’iu afruar dhe i fut duart. Mirëpo të rrëmben një tigan ashtu me fund të sterosur ajo edhe bam(!) në kokë; xhuxhit të ndezur i lëshuan sytë xixa. Ishte dëgjuar edhe pak zhurmë. “Florë, çfarë ka?” pyeste që andej nga dhoma e ndenjies Ziguri. “Asgjë, o burrë, ra përdhe një tigan.” Por tigani ishte në duart e saj, gati për t’ia ngjeshur njëherë edhe suratit...Operativi zuri të mërmëriste: “Unë kam dëgjuar për ty...që ti...” Dhe Florija: “Kurse unë kam dëgjuar për gruan tënde...që ajo...” “Çfarë ke dëgjuar, moj?” Ziguri që andej, kishte edhe ai pyetjet e tij: “Ka ndonjë gjë, Florë?” “Po ç’do ketë, mo! Ja, vaj të përvëluar për patatet...”
- Ore, veshllapush, - tha Flora me të qeshur - mos më rri kaq ftohtë mua!
Në të vërtetë, i kam pak të mëdhenj veshët. Sidoqoftë...
- Nuk po të kuptoj, - thashë ngrirazi - Qetësohu!
- Ore hundëpallë, unë po të begenis...
Në të vërtetë, e kam pak të madhe hundën. Megjithatë, me kë fliste kështu ajo? Moj, Florë! U hodha t’i kërkoja pak llogari e t’i thosha si e ke dhe si s’e ke punën...Kur ajo më xhvati sakaq sikur të isha ndonjë nga ata fëmijët për të cilët kujdesej në kopësht dhe më puthi gjithë afsh, diku midis buzëve dhe njërës faqe.
- Ndonjë ditë, do rri më shumë, - tha - Ti më pëlqen.
Dhe teksa po dilte, më pyeti:
- A e di pse isha këtu?
- ...
- Kujdes me televizorin, - tha çiltaz - Ai mund t’ju demaskojë...
- Ç’televizor, moj? Kush do na demaskojë?
Ajo më puthi edhe njëherë me shumë dëshirë dhe e lumtur.
- Televizori dëgjohet, - tha - Filmat anglisht...Muzika italisht. Çiao!
Kur u kthye Petroja, unë iu rrëfeva; nuk mund t’i fshihesha mikut tim të vetëm në ato skërka. Për Florën, ai lëpiu buzët. “T’ëmën! - tha - unë kam kaq kohë këtu, s’më qaset. Është me të vërtetë e çuditshme.” Kurse për televizorin, u përpoq të bënte shaka: “Këtej e tutje, le ta shikojmë pa zë...”
■
U hap dera e zyrës së Qafës dhe doli përpara një gjë kështu e lyer si mos më keq. Dhe kundërmoi një parfum i rëndë. Ishte sekretarja e z. Zigur. Ai më lutej ta mirëkuptoja, për shkak se takimi me ata të huajt ishte zgjatur...Sekretarja më solli edhe një gotë martini në akull. Madje la edhe shishen atje. Tani mund të vonohej Qafa sa të donte.
Z. Zigur ishte mjaft kompleks si tip. Petroja më kishte thënë se nganjëherë ai bënte sikur ikte për ndonjë mbledhje a takim dhe fshihej. T’i zinte të tjerët në gabim, ky ishte pasioni më i madh i atij njeriu. Ai fshihej në shtëpinë e tij. Pastaj kundronte prej andej se ç’ndodhte në shkollën e tij. Kishte pasur raste që kthehej, i mblidhte mësuesit edhe iu thoshte: “Pse dole ti orën e dytë? Nevoja personale? Është dialektike...Por ti u pe te klubi. Apo e kam gabim?” Kurse tjetrit: “Çfarë kishe orën e tretë ti? Po mirë, kabineti i kimisë sikur ishte bosh...Nga e pashë unë? S’ka rëndësi. Pra, ia kishe shtruar muhabetit...E jo. Do marr masë. Është dialektike.” Ndonjëherë ai ndërronte rrugë dhe fshihej te Çezma e Plakës. Kështu i thoshin, por atje ishte ferrë dynjaja...Dhe vëzhgonte.
Papritur qesha me zë, aq sa pata droje se po më dëgjonin ata që ishin brenda. Z. Qafa dhe ata të huajt. Nuk e di nëse ndodhin gjetiu këto...Por dy ditë më vonë, profecia e Petros u përmbush. Ziguri qëndroi përpara mësuesit dezhurn dhe la porosi:
- Unë kam një mbledhje në Gropë. Kujdesuni...
- Siurdhëron, drejtor! - sekush tha - Do të vonoheni ca, besoj?
- Doemos. Është dialektike.
Çantën në dorë dhe theu qafën. Në të vërtetë, po bënte lojë. Dhe Petroja e ditkërkej shumë mirë këtë. Bëji orët sagllam, se sikur është kthyer dhe kush dëgjon konferenca, më tha ultazi. Në pushimin e orës së parë, dolëm te oborri, në mos më përtej, të pinim nga një cigare. Ka shkuar te këpucari, tha Petroja. Orën tjetër e ke prapa ferrave, te Çezma e Plakës. Kur largohet në drejtim të Jug-Lindjes, përgjon nga shtëpia e tij. Kur drejtohet për në Veri, qëndron te Çezma e Plakës. Bllokun e shënimeve nuk e heq nga dora asnjëherë.
Me të vërtetë, në pushimin e orës tjetër, një gjë e çuditshme lëvizte në atë reliev ku s’kishte shumë për të treguar. Është ai, më tha Petroja. Do bëj sikur qëlloj me gurë për ndonjë zog...Ha ha ha! Në fillim, doja ta ndaloja Petron. Por pastaj, më hipi edhe mua damari...Filluam të dy të hidhnim gurë tej atyre ferrave. Sa për ta trembur. Po kur ishte vërtet atje...
- Oreee! Mjaft qëlluat, se unë jam...
- Kush ti?
- Po prit, o prit...
- Dil o maskara, dil!
- Po ç’bëni oreee, jam Ziguri.
- Ti qenke, drejtor? Po shurrën po bëje atje?
- ...Është dialektike.
Ai po vinte këtej i ngallosur me pak baltë. Dhe njërën mëngë e kishte gjithë gjemba. Seç llomotiti diçka për anullimin e mbledhjes dhe e mbajti frymën drejt edhe në zyrën e tij. Në këtë rast, mëria më e madhe i tij ishte që nuk kapi ndonjërin në gabim...
■
Shtira edhe një gotë të fundit. Edhe pse isha në mëdyshje nëse duhej ta pija...Një mbasdite, ai na thirri të dyve në zyrë. Dukej mjaft i zemëruar, por dinte të maskohej për bukuri. E solli bisedën pak si anës e anës. Ju e dini, tha, që Partia jonë ka moralin e saj, ka normat e saj...Është dialektike. Ne si arsimtarë duhet të jemi shembull. Propaganda reaksionare, siç e dini, depërton...E kishte thënë atë fjalën e fundit sikur të kishte parasysh ndonjë tryelë që shpon dru. Fillova ta përfytyroj atë gjë duke shpuar trutë e dikujt.
Por ai befas nuk erdhi më anës; na kujtoi sakaq televizorin. Copë. Ajo antenë, tha, duhet hequr...Unë ç’t’i bëj Florës, që ka respekt për ju të dy, ka lexuar edhe librin tënd, se për ideal të partisë, do ta paguanit shtrenjtë çdo biletë të filmave të degjeneruar borgjezo-revizionistë. Dhe sa për ato poezitë e tua, shoku Ndini...
Ç’poezi, mo! Ajo për çka kërcënohej ai, ishte me të vërtetë prozaike. Po ç’dreqin të bënim? Biseda po shkonte ecengec.
- O drejtor, antenën e kemi për Tiranën, - thamë me një gojë.
- Pra, unë jam një budalla?
- S’ta tha njeri...
- Por ama po kapa njeri...
Në të vërtetë, ai për pak sa nuk më kapi njëherë me Florën. Më qepej ajo ndonjëherë, nuk kisha nga ia mbaja. Ama në mbrëmje, ia bënte të shoqit tetë me dy. Ke shkruar ndonjë letër? e pyeste. Florë, këto janë punë partie, ia kthente ai me ton mbledhjeje. Pastaj i sillej rrotull. Po kishte gjetur me kë të mpriheshe. E kam fjalën për “presorët”, i thoshte ajo duke e mbajtur larg...Florë, edhe letra do bëjmë, është dialektike... Florë! Hajde këtu...
Sidoqoftë, ai njeri ishte “largpamës”; përndryshe, dinte të shkonte pas erës. Petron ma hoqën dhe e degdisën edhe më larg; pasi bëri nja dy muaj punë të detyruar. Për vajzat te Korija e Puthjes nuk kishte më takime. Unë shpëtova, pasi siç e tha edhe ai vetë - gjithnjë ngatërrueshëm - unë nuk kisha një xhaxha si ai, nga gjyshja e dytë, që të kishte qenë qenë “pjesë e një grupi të quajtur Të vjetrit, zënë goje në një rezolutë të atyre viteve, ndërkohë që emri i tij ishte përmendur vetëm shkarazi, por ngase e kishin cekur disi edhe në një buletin, duke marrë më pas një cilësor të papëlqyer në një mbledhje tjetër, kur situata ishte acarruar shumë vite më vonë, paçka se nuk ishte thënë gjë për qëndrimet e tij në përgjithësi...gjë e cila....” Zot, na mba mendjen!
Ndërkaq, ashtu siç ndodh rëndom në këtë jetë të padrejtë, ca shkojnë tatëpjetë (sapo e shpjeguam) ca ngjiten lart. Qafa u emërua inspektor në Seksionin e Arsimit. Kur ra nga kali partia e vjetër dhe e lodhur, teserën e së cilës ai e puthte tre herë në ditë, e pa veten sakaq te një nga partitë që sapo kishin marrë pushtetin. Dhe sërish ra në dyshek të pambuktë. Doemos, u thirr edhe njëherë në detyrë, këtë herë si Drejtor i Arsimit. Qenka bërë edhe Kryetar Bashkie...
Ore, mos më kishte zënë ca pija?
■
Një ligjëratë e tërë, mikpritëse, e zhurmshme dhe e gëzuar, e shkundi korridorin. Oh, ç’lumturi! Thashë se u tundën zyrat:
- Mirëdita, Ndini! Po ku je, o mall? Ku je? Sa kohë u bë pa të parë? Mirë je? Fitoi demokracia, Ndini! Ke botuar libra të tjerë? Hajde qerata, se kemi bërë sikur s’i vinim re gabimet e tua ideologjike...Ha ha ha! Flora është bërë drejtoreshë. E ke takuar Petron? Ç’bëhet ai, more aman?
Ne e vazhduam bisedën në zyrën e z. Zigur. Qafa. Ishte shumë bukur...Atë e kishte marrë malli për mua. Ai më fliste gjithë ngazëllim. E kishte harruar krejt që dikur bënte letra informuese për mua. Sadoqë e shoqja e kërcënonte me ‘bojkot’ shtrati. Ai dukej aq i lumtur. Unë jo. Edhe pse ia rrëmbeva reklamën.
Ama, të merr të qarët këtu te ne...
Nga Vangjush Saro
- See more at: http://www.gazetakritika.net/Forumi/index.php?itemid=6204#sthash.ICib4UZv.dpuf
