Esht nder dhe lavdi kur nje Akademik i shquar shkruan per nje akademik te gjithashe Akademik Kristo Frasheri pa asnje diskutim por pa asnje lekundje duhet quhet Babaj i historis kombite shqiptare.
Une Prof.dr.Aleks Buden do ta konsideroja nje gjuhtar,historian,erudite i kalibrit nderkombetare.
Nje sekuence te vogel,per shpirtin e mire te tije per ciltersin per ndricimin e cdo gjeje,per nje komunikim te lirshem,njeri me kulture te madhe me edukat e respekt te jashzakonshem.
Festohej 100 vejtori i lidhjes shqiptare te Prizrenit(V1978).
kudo pregatitje te madhe.Ne krye te punvee ishte Dijetari i shknces shqiptare Mr.Aleks Buda.
Une Akademik Buden e kam takaur kur studjoja ne bibloteken kombetare per Provimet pas Universitare (Per temen e disertacionit) ne sallen shkecore kati II.
Ata qe studjonin aty ishin te gjith akdemik, Prof. dr.e punonjes shkencore.Disa i njhja se i kisha takuar ,me disa pershendeteshim si njerz qe shifeshim cdo dite.Ne biblotek studjonet dhe nje akademik Kosovar Prof ali Hadri,,shume korekt dhe sistematik ne studime.
Nderkohe vinin dhe Akademik shqiptar nder ta edhe Prof. A.Buda,Prpf.Deko Rusi,Prof.Bujar Hoxha,Prof.Hysni Myzyri etj.
Une shikoja me vretje cfare lexonte Akademik Shqiptar i Kosves Mr.Haderi??
Nje dite kur e erdhi Prof.Buda u afrova tek tavolila e Prof. Hadri si vjedhurazi dhe shofe gazeten “Dielli” -Boston.
Mendova cfar do te jet kjo qe esht kaq e r e z e r v u a r.Ketu ne Americ kujtova gazeten e ish shoqates Vatra te Dr,Dr,Dr,At. Fan Nolit e Faik Konices.
Prof. Buda -Interesant vinte gadi cdo dite ne biblotek me nje cante ne dore.
Vinet heret diku ora 9 mengjesit.
Merrte nje enciklopedi apo liber ne anen tjeter hapte nje fletore,disa dorshkrime dhe shfletonte enciklopedin lexonte pa syze por kuptohet qe i mblidhte qepallat.Ketej lexonte ne liber dhe ne anen tjeter plotsonte vendet bosh ne dorshkrime.Nga nje here nuk ulej fare por ashtu perkulej mbi materialin dhe punonte.
Ma merrte mendje qe akademik Buda kishte pregatit ndonje referat apo studim dhe kishte lene boshe emrin e ndonje autorit apo ndonje daten e ndonje ngjarjeje.
Pas 5-10 minutash mbyllte enciklopedin apo edhe ndonje liber dhe e vinte ne vende.Mbyllte fletoren dhe pershendest majtas e djthtas.
Rastsisht ne nje shetitje si zakonishte mbremjeve te tiranes qe dukeshin si manifestime paqesore .Nga cingoni(ushtari i pa njohur deri tek Materniteti e me vone u be nga Universiteti(Kryeministria) deri te materniteti).Duke shetitur me nje Dr. te Shkencave politike M.N.D.(qe titullin kishte dr.i shkencave politike nga universiteti i Padoves-Itali ,por nuk e ushtroj per 50 vjte).Akademik Buda i Flet dr.ne emer dhe ja ben me gisht a munedesh 1 minute te marrish leje e te pyes per nje gje..Na mori leje nderkohe Prof.Buda u afrua.
Ne u largaum pak,i tha a mos te prisha pune??
Jo tha po shetisnim ,jan njrez te mite.
Zgjati doren e na pershendeti.
Po e mbaj pak M.tha me falni.Ska asgje ja kthyem ne.
Si e ka emrin i tha babaj i jote e pyeti Prof.BUDA?
M. i tha N.S.D.por shkurt N.S.
Sipas dokumntave esht nje nga figuar me te spikatuar jo vetem te Lidhjes SH.te Prizrenit por dhe te lufterev per pavarsi.Une dua vetem te me vine emri per dekorim pastaj e kam ne dore vete per nje vlersim te larte.U pershedetem dhe u largaum.
Dua te them sa i preokupuar ishte qe te ndriconte lufetn e lufteteret.
Nuk u be gje sepse nuk kishte propozim nga baza per asnje lloje dekorate.
Dhe diten e Lidhjes Sh:Prizrenitse -100 vjetorit kur edhe lideri E.H. po shetiste ne bulevardin “deshmiorete kombit” ne turme ishte dhe prof.Buda.
Gjeti rastin e i tha M.” I biri esht ketu ne krah te E.H. e babajn nuk e dekorojne pse”??.( Te birin nuk e paten caktuar me shkuar ne Prishtin-Kosove(Atehete shkuan shkenctar e pjestar te familjes Pjesmarsve ne LSHP:) por duke shikuar listat e kan kuptur qe rajoni kishte derguar 3-4 veta e ate jo.Qendra e dergoj me vone lajmin qe te behet gati dhe A.N.ashtu u be.)
“Me keq ardhje Akedemiku Buda ka rudhur krahet nuk u be gje per ate problemin qe biseduame.Por heret tjera ndofta i vjen radha”..M.i ka then ju bete detyren tueje,faleminderit shume per interesimin.
Kan kaluar 35 vjete nga ajo kohe dhe a s k e r k u s h nuk u kujtua ta dekorojne ne Kosov ase ne shqiperi.?
Kur pyeti njeri pse nuk esht dekoruar NSD??
pergjigja erdhi e prere.
ka qen i ri.
dmth nuk i ra e pa pritur.
Shtrohet pytje Pse i RI?
18 isht ne LSHP 1878 me babajn e ti Szl Orucin,ne luften e shtimjes ne vitin 1881 ka qene 21 vjece me pushk ne krah ” M a r t i n e ” e re ,sapo e dale nga fabrika.
Ka patur dy plag te renda-invalid ne kemb e ne dore ne trupin e vete per 55 vjete nuk e nderpreu pjesmarrje aktive ne kuvende e ne luftime.
Pak gjera per kete rast ndofta po te dinte dhe Akademik Frashri do kishte bere demarshe per ta dekoruare.
Per Prof.Frasherin kam patur vretje ne librin para,por ne botimet e me vonshme esht terguar fillozof e psikolog,shkenctar i madh qe njef d o k u m n e t a t akivat dhe e thote te verteten pa frik.Korigjon dhe veten kur d o k u m e n t i i zbuluar me vone thote ndryshe nga gojdhena,ose historia e viteve te kaluara.Por sot me gjithse esht shkruar keshtu .. por dokumnetu thote ndryshe….Kenga popullore thote keshtu… por dokumenti thote ndryshe,,.
Me gjithse keto ndryshime te konstatuara nga Prof. Frasheri jane te botuara ne veprat historike te akademik FRASHERIT. Kur shof artikujt per keto ngjarje,,,, data,,,, e luftetar,, perseriten thenjet e vjetra.Pra autiri i artikullit nuk ka shume referenca e azhornime.
Nje raste tjeter.
Lexova nje broshure te nje diletanti ne histori.
E kishte bere ate fashikull vetem se kishte lek dhe mund ta botonte,.
Fashikulli ishte kopje e nje libri apo konferece asgje me teper.
Eshte sikur me marr Konferencen e Londres me e botur e me vu nje 1-2 faqe parathenje sipas mendimit te ndonje autori.
Pra nuk ka asgje krjuse.Pak rendesi ka sot po shkruhet shume e nga gjithkush.
Por rasti konkret ai esht dokument i nje Koference,Produkt i atyre delagatve.Konferenca Ishte ngjarje jashtzakonisht e rendesishme kombetar e nderkombetare.
Kur ne Kongresin American esht futur R E Z O L U T A per pavarsin e Kosove ne vitin 2000-deri 2007 pika e dyt argumentuse per tju dhen P a v a r s i a Kosoves kan qene v e n d i m e t e ksaj
K o n f e r e n c e.
Liberthi Vetem se kishte nje parathenje ekstremiste per qellime nepotiste,kishte pak shkurtime qe askush ne materiale te konferenca nuk ka te drejt te heq asgje. Esht publikuar nje dekalrat qe fliste kunder asaj Konference-Parlamenti( qe me siguri nga sigurimi UDB:eshte bere montimi).Sepse ai person gjithnje e ka vlersuar Konferencen se ka firmose e luftuar.Bile ne arkiin e Tv.apo kinostudiose eshte nje xhirim i viteve 1970 ku jan intervistuar 3-4 pjesmarres nder ta edhe MB:)
Une u indinjova se autori thoshte kete matarial ma ka dhen Kristo Frasheri qe e ka marr nga arshiva e KQ.
I bera nje leter Akademise Shkencave per shume gjera ne mes tyre ishte dhe shenimi per ate liber te ashtquajtur sepse ary ska asgje personale vec parathenja.
Sekretari i Akademise Shkencave Prof.Dr.Eduarad Sulstarova me “falenderon per sa i shkrova…
nder te tejra thote e pyetem prof.Kristo Frashrin per dokumetat e dhena personit ny. dhe deklaroj qe ase nuk i kame dhen kujtna dokumnta K.Q.dhe personin nuk e njof”.Keto pergenjeshtrime prishin pune sepse askush nuk merr vesh si esht e verteta.
Edhe mua me ka ndodh te thone qe ka then esht gazete keshtu e ashtu,kur asaj gazete nuk i vjen kerkund era komuniste,por ska gje per te kaluar uren gjithkush mundohet me gjete nje metode.
Ne vitin 2003 ceshtja e Kosoves ishte ne zgrip,dhe Grupi i Intelektualve te Pavaruar Shqiptaro-American(Specialit te diplomacise,oficer madhor,Prof ,Dr,Punonjes shkencor pra te gjith me Universitet e me grada e tituj shkencore) vendosen te perkujtojn ”
“60 vjetorin e Konferences Pare Themeluse te Kshillit Pergjithshem Na.Cl.te Kosoves e Rraf. Dukagjinit” ku esht miratuar R E Z O L U T A per vetvendosjen e Kosoves e bashkim me shqiperine nga 51 delagat( 7 -8 pakica sebe,malazes,boshnjak,1 shqiptar i Maqedonis -Xhevdet Doda komnadant i brigades Shqiptaro-Maqedonase-lugines Vardarit,7 nga malsia e Gjakoves( Veli Nimani -Kryetare Kshillit Ma.Gjakoves e te Ksh. Krasniqes.antar i Ksh.Na.Cl.Kosoves e Rr.Duk.Mehmet Bajrami Kom.bat.Din Bajraktari perf. Gashit,Jah Salihi N/K.Ksh.Krasniqes-kom. batal.Sheban Paci Perf.Bytycit- Pacit.Dr.Maxhun Nimani perf.Krasniqes,kom Bat,
Baqeir Ndou perf. i Nikaj-Merturit,(4 nga plav gucia: Zymer Halil Balidemaj Jeria .Mehmet Derman Gjonbalaj,Bejto Shahmanoviq-Shahmani,Sadik Shabani-Bajraktari ).
Ne ket Sesion shkencor kryetar Nderi kishim Filantropostin Prof. dr.Sami Repisht PHD, drejtor i departamentit gjuhve huaja:anglisht ,frengjisht,Italisht New York University.
Ne sesion na nderoj me pjemarrjen dhe nje delagacion nga shqiperia i kryesuar nga Gjenarl Lejtnanat Rrahman Perllaku-Hero i Popullit,Kryetar i komiteti veteranve te Luftes -OBVL,Ing. Agr. Murat Gjonbalaj ,kryetar i shoqates atedhetare ” Kosove” dhe Konsulli ushtarak ne ambasaden e Rep. Shqiperise ne Washington
Kolonel Mr.Viktor Iskau.
Presidenti i Shqiperise Dr.Alfred Moisiu dergoj nje m a s a z h Pershendetje shume te remdesishme per organizatoret(grupit),Pjesmarrsve dhe Popullit Shqiptar e shqiptarev te Kosoves kudondodhen.
Ne sesionin shkencor lexuam nje t h i r r j e drejtuar 23 shteteve e fuqive te mdha per tju dhen pavarsia Kosoves ( Presidentve ,kryeministrave,kancelarve,Kshillit Europes, OKB,Papes Vatikanit(khtyen falenderim Anglia,Franca,Gjermania,Italia Vatikani, OKB, Kshilli Europes etj).Nuk kthyen pergjigje shqiperia? ase Kosova?,etj.
Ket Thirrje e beme: Me qellim qe te sensibilizonin sado pak opinionin nderkombetar per tju dhen Pavarsia Kosoves.
Ketu ne USA qarkullonte ai pamflet poshtruse ne nje situate teper kritike,per Popullin Shqiptar te KOSOVES:.
Patem persione mos te behet SESIONI bile erdhen sinjale edhe nga europa do deshtoni.
Me gjith ata nuk u tehoqem. ja arriten qellimit sepse bene presion ne Fordham University qe ata(grupi) merren me politike e mos tu jepet salla.etj etj.
Fordham Univesity nxori arsye p i k o j n sallat(universiteti Fordham ka me dhjetra per te mos then me qindra per 100-200 vende qe kerkonim ne).Nuk kishim vec 10 dite afat-kohe ftofte, dimer, debore.
Prof.Repishti kishte derguar 250 dollar cek per te paguar univesrsitetin Fordham. por me qen se behenj nden emrin e nje PHD(grada me e madhe shkencore ne AmeriC) na thane e japim pa pages-gratise.
Por dikush nderhyri dhe nuk na e dhane.
E tani prof. tha nuk do ta beni?
Po i thash do ta bejm qofte edhe ne nje dhom e 1 guzhin( te Prof. N.Veliut) do lidhim mikrofonat dhe mblidhen 20-30 veta e do ta kujtojm ate “K u v e n d t e M a d h” te Bujanit dhe ata burra te shquar.
Nderkoh me tha dr.Repishti bisedo me Mr.Dem Balidemaj.Vetem emrin ja kisha degjuar.Marre ne tel Prof.historise Mr.Rexhep Dedushaj e ai bisedoi me Dem Balidemen ,E takova Atdhetarin e shquar te ceshtjes kombetare D.B. vete. Me tha sallen e ke ne dispocicion dy dite ,shtroj dhe dreken falas ne “D e b a l g a r d e n ” qender kulturore Shqiptaro-Americane ne New York.
Une u qetsova dhe nuk e kame bere publike kete gje.
Por mendova sa fallsifikime bejn njerzit ne kurrize te tjerve.
Pak rendesi kane keto.
Rendesi ka qe ,intelektualet,,dijetar si
Prof. Dr.A l e k s B u d a jane te paket,me nje horizonte te gjer,i gjithashem,me popullarite te jashtzakonshem,njeri i thjesht,dashamire,zemer gjere qe i dha shkences shqiptare nje zhvillim te jashtzakonshem.
Nuk ishte strikt por donte te shifte si ka qen perpara nje pune, si esht sote e si duhet trajtuar.
Ka qen model i nje gjeniu kosmopolite.
Jo me kote Akademik Frasheri thote refozoj marrjen me p o l i t i k e.
Prof. Buda isht njeri me njohuri thella politike e shkencore.Cashtja e climit kombetar e inkuadroj ne lufte perkrah aleatve.por me siguri e ka kuptur Partin si Nr. 1. dhe cfare thote 1 duhet behet.
Zemra ase mendja nuk i ka punaur per ate pune ashtu si edhe Prof. Frasherit qe u spostua dhe u muar me h i s t o r i n e mesjetes lashtesie larg politikes e ideologjise se dites.
Akademik Buda edhe pse u shmang nga POlitika ,pune e tije qe me e mdhe se e shume politikanve studimet ne gjuhesi,histori i dhane nje rendesi shume me te madhe kombite shqiptare.
Shkurtimisht shpreha disa tangete te jete se shkenctarve qe ka lene gjurme te pashlyera ne historin moderne te shkences shqiptare.
Me ket rast pershendesim te gjith ata shkenctar qe pa pushim kane punaur e shkruar per lartsimin e shkecave e te Kombit.
Nje merite vecante ka dhe Akdemik Prof. dr. Kristo Frasheri edhe si luftetar i luftes II botrore,por dhe veprat e mdha qe ka ber per shkencat,dhe qe ka perkujtuar me kete artikull teshkuruar te rendesishem per nje figur poliedrike te ARBERISE.
Me Urimet me te mira per gjith shqiptaret.
Fatbardh Doci
Scientific Collaborator
New York
10 gusht 2013
