2020-01-19

HIPERTENSIONI ARTERIAL – HTA, OSE SËMUNDJA HIPERTONIKE

HTA është një faktor madhor rreziku për:

Sëmundjet e Zemrës dhe të enëve të gjakut.

Infarktin Akut të Miokardit.

Dëmtimet e Aortës dhe të Arterieve të këmbëve.

Disekimin dhe plasjen e Aneurizmës së Aortës Ascendente (ngjitëse) dhe asaj të barkut.

Sëmundjet e Trurit dhe të Veshkave.

Dëmtimet e Retinës së Syrit.


HTA – klasifikimi nga pikëpamja etiologjike (e origjinës):

HTA primar (esencial, idiopatik) prek rreth 90% të popullsisë. Quhet ndryshe dhe sëmundja e hipertensionit që nuk i dihet origjina (mund të jetë i trashëguar nga prindërit). Prek zakonisht moshën mbi 40 vjeç.

HTA sekondar prek rreth 10 % të popullsisë. Zakonisht vjen si pasojë e një sëmundje tjetër. Disa nga këto sëmundje mund të jenë:

Sëmundjet e Veshkave.

Të gjëndrave endokrine (si Tiroidia, Gjëndra Mbiveshkore, etj).

Hipertensioni në gratë shtatëzëna.

Sëmundjet e Trurit.

Koarktacioni i Aortës (Sëmundje e Lindur e Aortës).

Përdorimi i drogave, alkoolit, etj.

Klasifikimi i HTA sipas stadeve:
Vlera e Tensionit (HTA)
StadiSistoliku (max)Diastoliku (min)
Normal<130<85
Kufiri maksimal130-13985-89
I – i lehtë140-15990-99
II – i moderuar160-179100-109
III – i rëndë180-209110-119
IV – shumë i rëndë>210>120


<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum=""> HTA – klasifikimi nga pikëpamja klinike:

HTA stadi I:
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Nuk ka dëmtime në enët e gjakut dhe në organe (Zemër, Veshka, Sy, Tru, etj.).
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
HTA stadi II
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Mund të ketë trashje të mureve të Zemrës dhe dëmtime të enëve të gjakut.
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
HTA stadi III
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Mund të ketë dëmtime të organeve të tjera.
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Mund të fillojë zgjerimi i dhomave të Zemrës.
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
HTA stadi I IV
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Dhomat e zemrës janë të zgjeruara dhe funksioni pompë i Zemrës është i dobësuar.
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Ka dëmtime të rëndësishme edhe në organet e tjera.
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Ankesat:

TA (tensioni) nuk ka stabilitet.
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Dhimbje koke.
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Marrje mëndsh, humbje ekuilibri.
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Marrje fryme.
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Shtrëngim në gjoks
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">.
Ndjenja e mbytjes.
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Të vjella.
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Në disa raste të dridhura dhe të ftohtë.
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Ndonjëherë errësim të shikimit, humbje të ndërgjegjes.
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Diagnoza:

Konsulta me Mjekun Kardiolog:

Mjeku dëgjon ankesat e të sëmurit
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Mat dhe kontrollon TA (tensionin)
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Kontrollon mjekimin që është duke marrë i sëmuri
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Ekzaminimet që duhet të kryhen për të vendosur një diagnozë përfundimtare janë:

Holter i Tensionit
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Matës dhe regjistrues i tensionit të cilin i sëmuri e mban të lidhur 24/48 orë, gjatë aktivitetit të tij normal. Aparati mat dhe regjistron vlerat e TA çdo 30 minuta.

TTE
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Ekokardiografi Trans-Torakale Triplex (2D, Color, Doppler) ose e njohur ndryshe si Eko e Zemrës. Me këtë ekzaminim shihet:

Nëse ka trashje të mureve të zemrës, zmadhim të rrënjës së aortës dhe aortes ascendente (ngjitëse).
Nëse ka dëmtime në valvulat e zemrës, sidomos në atë të aortës.
Duke parë dëmtimet që ka dhënë në zemër tensioni i lartë, mund të përcaktohet nëse sëmundja ka përparuar apo është në fillimet e saj.
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Ekografi Abdominale
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Eko e barkut. Ky ekzaminim kryhet për të përjashtuar sëmundjet e tjera që mund të shkaktojnë tension të lartë. Këto sëmundje mund të jenë: të Veshkave, ngushtime të lindura të Arterieve që furnizojnë Veshkat me gjak, Sëmundje të Gjëndrës Mbiveshkore.

Ekografi e Tiroides
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Ky ekzaminim kryhet për të kontrolluar Gjëndrën e Tiroides, si shkaktare e mundshme e tensionit të lartë.

TSH, Ft3, Ft4
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Analizat laboratorike të hormoneve të Tiroides. Analiza gjaku të cilat kontrollojnë parametrat e Gjëndrës së Tiroides.

Lipidograma
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
<130 100-109="" 110-119="" 130-139="" 140-159="" 160-179="" 180-209="" 85-89="" 90-99="" i="" ii="" iii="" iv="" kufiri="" leht="" maksimal="" moderuar="" nd="" r="" shum="">
Analizat laboratorike të yndyrnave. Analiza gjaku të cilat kontrollojnë parametrat e yndyrnave në gjak, si shoqëruese të shpeshta të tensionit të lartë. Nivelet e larta të tyre rrisin rrezikun e HTA në Zemër dhe në enët e gjakut.

Glicemia/Glicemi 2h pas buke/HbA1c
Analiza laboratorike të sheqerit. Analize gjaku që mat parametrat e sheqerit në gjak: esëll, 2 orë pas buke dhe Hemoglobina e Glukozuar. Diabeti rrit rrezikun e HTA për Sëmundjet e Zemrës dhe enët e gjakut.

Trajtimi:

Pas diagnostikimit me sëmundjen e Hipertensionit Arterial i sëmuri duhet:

Të marrë mjekimin me medikamentet përkatëse në mënyrë të rregullt dhe rigoroze. Hipertensioni është një sëmundje që duhet të mjekohet përgjatë gjithë jetës. Dozat e medikamenteve i përcakton mjeku, i sëmuri duhet të zbatojë udhëzimet me përpikmëri.
Të zbatojë një dietë ushqimore të shëndetshme, të kufizojë yndyrnat e tepërta dhe sidomos kripën. I sëmuri duhet gjithmonë të mbajë një peshë normale.
Të evitojë stresin sa më shumë të jetë e mundur.
Të kontrollohet tek mjeku kardilog në mënyrë periodike për të mbajtur të stabilizuar dhe nën kontroll tensionin. Në këtë mënyrë mund të evitojë komplikacione të rënda si insulti cerebral (hemorragjia dhe/ose infarkti i Trurit), Infarkti i Zemrës, dëmtimet e Syrit dhe të enëve të gjakut, dëmtimi i Veshkave (Insufiçenca Renale etj).
Parandalimi:

Sëmundja hipertonike e trashëguar është e vështirë të parandalohet. Është e rëndësishme të diagnostikohet shpejt dhe të fillohet mjekimi.
Mund të prandalohen pasojat, dhe/ose komplikacionet në tru, në zemër, dhe organet e tjera duke kryer konsultat, ekzaminimet dhe trajtimet e lartpërmendura.
Të zbatohen këshillat e mjekut në lidhje me ushqimin, dietën dhe aktivitetin fizik.

No comments:

Post a Comment

Myrvete Dreshaj – Baliu: Shëmbëlltyra e Adem Jasharit dhe familjes së tij në poezinë e sotme shqipe 1,2 3.

            Profesor Dr. Myrvete Dreshaj-Baliu, PHD.   Përmbledhje e shkurtër: Objekt i kërkimit në këtë studim është reflektimi i shëmbëllt...