Emiliano Aliu
E drejta për të patur një jetë dinjitoze i takon çdokujt. Shtete me demokraci të përparuar dhe individë të saj, gjykojnë se e tillë meriton të jetë edhe vdekja. Ku gjithnjë e më shumë sot po konsiderohen vetëvrasjet me ndihmën e mjekësisë, apo ndryshe e quajtur eutanazia. Në fakt kjo gjendje është bërë shkak për krijimin e përplasjeve të forta mes mendësive të individëve, shoqatave të ndryshme, mjekësisë, shtetit dhe besimeve fetare.
Eutanazia, apo ndryshe “vdekja e ëmbël” sipas greqishtes, është vullneti i pacientit në një stad terminal të jetës, apo familjarëve të tij për t’i dhënë fund vuajtjeve përgjithmonë
përmes një ndihme mjekësore. Pra, përshpejtimi i vdekjes. Në Shqipëri, si në shumicën e vendeve të botës, ligjërisht aplikimi i eutanazisë është i ndaluar, ndonëse partizanët e saj nuk mungojnë. Vrasja në gjendjen e eutanazisë, sa kohë që përbën një vepër penale cënon të drejtën për të jetuar dhe sa kohë që parashikohet me ligj parimi human i mjekut, konsiderohet vepër penale. Por në Kodin e Etikës dhe Deontologjisë së Urdhrit të Mjekëve të Shqipërisë, ekziston një nen, i cili lejon aplikimin e një forme pasive të eutanazisë. E ky vendim ngelet tërësisht në gjykimin e mjekut. Eutanazia është temë që drejtpërdrejt ndikon në shoqëri dhe standardet e tij normative, në Perëndim më intenzivisht, kurse te ne në Kosovë ende në fazën e përfoljeve, fillimisht në opinionin publik e mëpastaj në praktikën private. Në botë janë bërë hulumtime sociologjike, kulturologjike, politike, juridike dhe ekonomike. Ndër të tjera është hulumtuar se çfarë lloj vdekjeje konsiderohet më i pranueshëm dhe moralisht më i arsyeshëm, e çfarë jo. Në Kroaci janë bërë hulumtime të tilla gjatë viteve 1988, 1989 dhe 1990. Rezultat i anketës është: i gjithë personeli mjekësor i qendrave që kanë veprimtari hospitalizuese janë kundër eutanazisë. Madje edhe vetë pyetja zgjoi revoltë. Megjithatë, një pjesë e personelit ishte për eutanazi nëse ajo nuk çonte në abuzim, por duke e pasur parasysh humanitetin dhe profesionalitetin e madh për ta marrë një vendim të tillë.
HYRJE
Mosmarrëveshja në rritje lidhur me definicionin e Eutanazisë, për ashtu siç (nuk) përdoret krijon shumë konfuzion. Në fakt, për eutanazinë mund të flasim në shumë mënyra dhe neve na duket se, palët të cilat diskutojnë në lidhje me këtë çështje, jo gjithmonë tregojnë se arrijnë të kuptojnë "çfarë i kërkon kujt" dhe "pse". Kisha, në lidhje me jetën, flet për vlerë ndaj të cilës nuk mund të hiqet dorë; ndërsa duke iu referuar vdekjes, ligji pozitiv shpesh flet për krim, dhe organizatat dhe lëvizjet pro-eutanaziane flasin për të drejtë të pamohueshme. Eutanazia është temë e cila në vazhdimësi gjatë historisë ka nxitur diskutime kontraverze. Cështjet mbi vdekjen ecin paralelisht me çështjet mbi jetën. Vdekja është fakt jetësor, dhe nuk paraqet asgjë më shumë se sa fundi i jetës. Medicina bashkëkohore dhe potencialet e saj (madje edhe) të manipulimit me jetën rezultojnë me pyetjet dhe problemet e reja të eutanazisë. Sociologjia dhe shkencat e afërme me sociologjinë vetëm para pak kohe kanë filluar të preokupohen me përcjelljen e veprimtarisë medicinale, e me këtë edhe me problemin e eutanazisë. Eutanazia dhe problemet që vijnë me te ishin në vetë periferinë e ndodhive dhe të intereseve shoqërore.
(Ramadani, 2002) Në vendet evroperëndimore rreth eutanazisë me dekada zhvillohen diskutime të ashpra, deri sa te ne në trojet shqiptare e veçantë në Kosovë, kjo temë nuk ka tërhequr vëmendjen dhe interesimin si të ekspertëve të fushave drejtpërdrejt të interesuara ashtu edhe të intelektualëve dhe të opinionit të përgjithshëm. Mbi eutanazinë dhe problemet tjera bashkëkohore të civilizimit bashkëkohor duhet diskutuar shkencërisht e intelektualisht dhe nuk duhet heshtur para problemeve të këtilla. Polemikat dhe diskutimet e deritashme zhvillohen rreth tendencave dhe kërkesave konkrete për ligjësimin e eutanazisë dhe të atyre që janë rigorozisht kundër saj dhe atë e konsiderojnë si akt kundërnjerëzor dhe kundërfetar, dhe paraqet pikëpamjen “që e dëmton konceptimin për ruajtjen e shëndetit”.
(Shahid, 2002) Nëse nga një anë është e detyrueshme që mbi çështjet të reja dhe të rëndësishme të bëhet një diskutim i gjerë kulturor dhe që fetë dhe ideologjitë t'u dëgjohet zëri, nga ana tjetër është vërtetë se përfaqësuesit e qytetarëve në një shtet liberal, kanë përgjegjësinë për
Shfletimi i librave sociologjike apo i revistave që trajtojnë punime sociologjike te ne tregon se eutanazia nuk trajtohet thuajse fare. Kohët e fundit kemi një interesim sipërfaqësor.
Çështja e eutanazisë ka zënë një pozicion me forcë: prirja e përgjithshme e epokës bashkëkohore të modeloj një njeri-simbol, të lumtur, të efektshëm dhe të përsosur në të gjitha drejtimet, në fakt, i ka dhënë jetë një kulture antropocentrike të "rinisë" (kultura rinore) që tenton të krijojë dhimbjen, dhe që konsiderohet si e padurueshme. Shoqëria e sotme e konsumit dhe e mirëqenies, e paaftë "për të kuptuar ekzistencën e vlerave pozitive jashtë atyre vlerave të krijuara nga njeriu, bazuar vetëm në atë që jeta është konsideruar si e denjë për tu jetuar", (Mancini, 1996) preferon vdekjen se sa vuajtjet që janë pak ose aspak të përballueshme: bukuria, rinia, vitaliteti, shëndeti, duke formuar parametra vlerësimi të reja dhe unike, që përcaktojnë ato raste kur mungon kërkesa për eutanazinë.
***
Learning, 1605). Në këtë tekst, Bacon i ftonte mjekët që të mos i braktisnin njerëzit e sëmurë, dhe t
’i ndihmonin që të vuanin sa më pak të ishte e mundur. Nuk ishte, megjithatë, ideja e Bacon, koncepti eksplicit për të dhënë vdekjen. Në të njëjtin term "eutanazi" Bacon atribuonte vetëm kuptimin etimologjik të "vdekjes së mirë" (vdekja e padhimbshme); qëllimi i mjekut duhet të ishte ai për të siguruar se vdekja të ishte e padhimbshme. (Wikipedia, 2013) Termi filloi të kishte një drejtim të përbashkët duke filluar nga fundi i shekullit të nëntëmbëdhjetë, duke treguar një ndërhyrje mjekësore që ka për qëllim dhënien fund të vuajtjeve të një personi të sëmurë. Gjatë kësaj periudhe u shfaq haptazi koncepti i "vrasjes për mëshirë" , si një praktikë jo e dënueshme në parim.
Përkufizimi i eutanazisë
Është jashtëzakonisht e vështirë për të përcaktuar me siguri një koncept të saktë të eutanazisë, siku mos të ishte gjë tjetër se ajo që nuk përbën një koncept juridik ligjërisht e përcaktuar si duke u trajtuar, sesa një fenomen i një natyre empirike apo socio-pragmatike. Edhe pse etimologjikisht zgjidhja do të ishte e thjeshtë, përderisa i shkakton një kuptim shpirtëror(“vdekjee mirë apo të
ëmbël”), megjithatë pasojat me të cilat ajo i nënshtrohet janë të komplikuara. Shprehja eutanazia ka fituar historikisht vlera shumë të ndryshme: është e mundur, në fakt, të veprojë një
dallim i qartë mes:
-
eutanazisë kolektiviste
: e orientuar drejt një shërbimi publik, jo-konsensual, e praktikueshme në një fushë të gjerë;
-eutanazisë individualiste
: e lëkundur nga një ndjenjë keqardhje, qoftë kosnsesuale dhe jo-konsensuale, e praktikueshme ekskluzivisht në mënyrë individuale. (MANTOVANI, 1988) Përfshihen në përkufizimin e parë:
Ishte praktikuar në Spartë dhe, siç shkruhet nga Cicero, në Romë, fëmijët e deformuar fëmijët u vranë. Shembulli më tipik - dhe më famëkeq - është praktika e vënë nga Gjermania Naziste ku, që nga viti 1933, nisi programi eutanazia dhe çoi në eliminimin e mbi 70.000 të sëmurë mendorë. Kjo bazohet në përfundimet e shkencës ligjore dhe mjekësore Ata arritën në lidhje me legjitimitetin e zhdukjes së jetës pavlerë.
Eutanazia në kuptimin e ngushtë është kuptuar të jetë një veprim ose mosveprim i cili në vetvete dhe nga synimi shkakton vdekjen, me qëllim të eliminimit të të gjitha dhimbjeve (GJON PALI II, 1995)një trajtimi terapeutik të nevojshme për të mbajtur në jetë pacientin.
Gjithashtu, kemi dallimin midis eutanazisë vullnetare (ose konsensuale) e cila kërkohet specifikisht nga pacienti, dhe eutanazisë jo-vullnetare (ose jo-konsensuale), e cila nuk kërkohet nga pacienti sepse është në gjendje të paaftë.
Edhe pse një përkufizim i saktë dhe i përgjithshëm i eutanazisë së mëshirshme terapeutike nuk ekziston, për shkak të natyrës së saj empirike dhe jo juridik, është dhënë gjithmonë një: "Ndërhyrje qëllimisht e programuar për të ndaluar në mënyrë të drejtëpërdrejtë dhe primare një jetë, kur kjo gjendet nën kushtet e veçanta të dhimbjeve ose të një sëmundjeje të pashërueshme apo të një vdekjeje të afërt" (PERICO, 1985); "Vdekje e prokuruar me një mënyrë të padhimbshme të një të sëmuri me një sëmundje të pashërueshme dhe që shkakton vuajtje të patolerueshme" (DAFFARA, 1968); "Shtypja pa dhimbje dhe për keqardhje për kë vuan, apo që konsiderohet se po vuan dhe që ka të ngjarë të vuajë në të ardhme, në një mënyrë të padurueshme" (MARCOZZI, 1975); "Veprimi për t’i shkaktuar vdekjen një të sëmuri të pashërueshëm ose të një të palumturi me qëllimin e vetëm për t’i dhënë fund jetës së tij me dhimbje apo dëshpërimi" (VESPERIEN, 1977); "Veprimi apo mosveprimi të cilat në vetvete shkakton vdekjen me qëllim eliminimin e të gjitha dhimbjeve" (Kongregacioni për Doktrinën e Fesë. Deklarata mbi eutanazinë, 5 Maj 1980); "Zgjedhja e një vdekje pa dhimbje për të shmangur një vdekje plot dhimbje, ose e thënë ndryshe zgjedhja e vdekjes së “bukur” për të shmangur vdekjen mizore" (GUZZETTI, 1985); "Vrasja pa dhimbje apo dështimi për të parandaluar vdekjen nga shkaqe natyrore gjatë sëmundjeve terminale, duhet të jetë i padhimbshëm, madje mund të çojë në ndërprerjen e dhimbjeve dhe vuajtjeve" (SEMPLICE, 1982); "Veprimet ose mosveprim që synojnë një vdekje pa dhimbje në rastet pa shpresë jete" (FIORE, 1985).
Në juridiksione të ligjit zakonor i parë është quajtur Vrasja mëshirë, lënë ditën e dytë. Brenda eutanazisë pasive janë të përfshira: paraeutanasia që ka të bëjë me pezullimin e trajtimeve për ringjallje, është ndërprerja e ortoeutanasia çdo kujdes për të mos zgjatur vuajtje të panevojshme të eutanazisë, pacientit të maskuar që ndodh kur administrata e Painkillers është bërë me dije se kjo mund të çojë në vdekje.
Në vendet anglo-saksone, dallimi është në mes vullnetare dhe jo vullnetare, ajo vlen për eutanazinë e pavullnetshme, kur ajo është praktikuar kundër vullnetit të pacientit.
Eutanazia në aspektin ligjor
Eutanazia e parë nga pikëpamja juridike, ligjore, konsiderohet privim nga jeta i personit tjetër; d.m.th. juridikisht eutanazia është vepër penale dhe si e tillë ajo i nënshtrohet përgjegjësisë penale dhe ndëshkimit. Ligji ka apo duhet ta ketë për synim sigurimin e jetës dhe vlerave të përbashkëta. Ai vetëvetiu duhet të jetë i moralshëm përndryshe nuk do të ishte ligj. Nëse ligji nuk siguron jetën e individit sikur edhe të grupit ai ka thyer barabarësinë, njëjtësinë dhe dinjitetin e të gjithë njerëzve. Për dallim të shumicës së mbytjeve / vrasjeve, ku motivi kryesisht është hakmarrja, urrejtja apo interesi material, në rastin e eutanazisë motivi është i natyrës altruiste. Eutanazia kuptohet si formë e ndihmës, si shkurtim i mundimeve dhe vuajtjeve, dhe se pikërisht nga ky dallim ndërmjet mbytjeve klasike dhe eutanazisë paraqiten problemet në trajtimin e eutanazisë. Në Francë, Belgjikë dhe Britani të Madhe eutanazia nuk klasifikohet si vepër penale, por e dënon me dispozitat mbi privimin nga jeta. Në vitin 1939 Hitleri nënshkroi urdhëresën sipas së cilës lejohej mbytja / vrasja e personit i cili është shpallur i pashërueshëm. Mjeku Karl Fridrih Brandt personalisht është përgjegjës për shpalljen e 275 mijë njerëzve për të pashërueshëm dhe të gjithë ata u mbytën. Gjyqi i Nynbergut këtë mjek e gjykoi me vdekje. Në Gjermani, Itali dhe Holandë eutanazia klasifikohet si vepër penale, por ndëshkohet me forma dënimi më të lehta në krahasim me mbytjet me motive klasike. Në SHBA në shumicën e vendeve federale është sjellë ligji mbi të drejtën në vdekje e cila personave me sëmundje terminale u jepë të drejtë të vendosin mbi jetën dhe me këtë refuzimin e ndihmës mjekësore me qëllim të vdekjes.
Eutanazia është një refuzim i rëndësisë dhe vlerës së jetës njerëzore
Eutanazia nuk do të jetë vetëm për njerëzit që janë të sëmurë terminal. Këtu hasim dy probleme,
përkufitimi i shprehjes “i sëmurë terminal dhe ndryshimet që kanë ndodhur tashmë për të zgjeruar eutanazinë për ata që nuk janë të tillë. Ka shumë përkufizime për fjalën "terminal". Për shembull, kur Jack Kevorkian foli në Klubin Kombëtar të Shtypit në vitin 1992, tha se një sëmundje terminale ishte "çdo sëmundje që e kufizon jetën edhe për një ditë". Bashkë-themelues i Shoqërisë Hemlock , shpesh i referohet "terminal në moshë të vjetër." Disa ligje e përcaktojnë shprehjen "terminal" si, gjendjen në të cilën vdekja do të ndodhë për një kohë relativisht të shkurtër, ndërsa disa të tjerët si vdekje që pritet të ndodhë brenda gjashtë muajve ose më pak. Një artikull në gazetën, Suicide and Life-Threatening Behavior,përshkruante udhëzimet e vetëvrasjes së asistuar për ata që ndodheshin në një gjendje të pashpresë. "Gjendje e pashpresë" ishte përcaktuar për të përfshirë sëmundje terminale, dhimbje të rënda fizike ose psikologjike, dobësimi fizik ose përkeqësim mendor, ose një cilësi jete që nuk është më e pranueshme për individin. Kjo do të thotë për këdo që ka një impuls vetëvrasjeje. Kur themi se, eutanazia mund të bëhet një mjet i kontrollit të kostos së kujdesit shëndetësor, i referohemi zhvillimeve më të rëndësishme në vitet e fundit, ku është vënë theksi në rritje i ofruesit të kujdesit shëndetësor në kontrollin e kostove. Në një klimë të tillë, eutanazia sigurisht që mund të bëhet një mjet për kontrollin e kostos. Eutanazia do të jetë vetëm vullnetare, ata thonë se presionet emocionale dhe psikologjike mund të bëhen shfrenuar për njerëzit në depresion, ose varur. Nëse zgjedhja e eutanazisë është konsideruar aq i mirë sa një vendimi të marrë kujdes, shumë njerëz do të ndjehen fajtor për të mos zgjedhur vdekjen. Konsiderata financiare, shtohet shqetësimi në lidhje me "të qënit një barrë," mund të shërbejë si forca të fuqishme që do të çojnë një person për të "zgjedhur" vetëvrasje eutanazia apo asistuar. Euthanasia legalizuar do të ketë më shumë gjasa për përparim në fazën ku njerëzit, në një pikë të caktuar, do të pritet të dalin vullnetarë për t'u vrarë. Mendoni për këtë: Çfarë ndodh nëse veterinari juaj ju thotë se qeni juaj është i sëmurë dhe për të mirën e tij duhet ti japim fund mjerimit të tij duke e vënë në gjumë dhe ju nuk jepni pëlqimin tuaj për një gjë të tillë. Çfarë do të mendojë veterineri dhe ndihmësi i tij? Çfarë do të mendojnë miqtë tuaj? Eutanazia është një refuzim i rëndësisë dhe vlerës së jetës njerëzore. Njerëzit të cilët mbështesin eutanazinë shpesh thonë se ajo është e lejueshme dhe konsiderohet tashmë si marrja e jetës së njeriut nën disa rrethana të tilla si vetëmbrojtje, por ata humbasin pikë se kur një person vret për vetëmbrojtje ai ka shpëtuar një jetë të pafajshme, të dikujt tjetër, ose të tyre. Nëse i referohemi betimit të Hipokratit, kemi që çdo mjek duhet të betohet në disa variante, versioni origjinal në mënyrë eksplicite përjashton eutanazinë. Morale për besimin e disa njerëzve, eutanazia e disa ose të gjitha llojeve mund të jetë moralisht e papranueshme.
Ky vizion moral, zakonisht e sheh eutanazinë si një lloj vrasje dhe eutanazinë vullnetare si një lloj vetëvrasje, moraliteti i të cilit është objekt i një debati të gjallë. Sipas kristianizmit shkelet urdhëri i gjashtë i Zotit: Mos mbyt! Edhe pse respektohen bindjet fetare, megjithatë ka bindje se në shoqëritë moderne duhet krijuar mundësinë që njeriu të zgjedhë sipas bindjeve personale. Kisha kristiane, katolike dhe protestante dhe hebraizmi miratojnë eutanazinë pasive, por jo edhe aktive. Mirëpo, nuk mund të vendoset kufi relevant ndër-mjet dhënies së injekcionit vdekjeprurës apo mos-mjekimit të ndonjë sëmundjeje. Islami e konsideron jetën, punën, ruajtjen dhe mbrojtjen e shëndetit të shenjtë, andaj cenimi i tyre, pjesërisht apo tërësisht është shkelje e rëndë e parimeve islame. E drejta për të jetuar është e drejtë themelore njerëzore absolute, natyrore dhe e patjetërsueshme. Qëndrimi se jeta njerëzore është vlera më e madhe që duhet të respektohet dhe të ruhet me çdo kusht bazohet në koncepcionin e vjetër mbi shenjtërinë e jetës, kundërshtohet me pikëpamjen mbi koncepcionin mbi cilësinë e jetës, nga e cila rrjedh edhe e drejta në vdekje, ndërprerja e jetës në situatat kur vazhdimi i saj bëhet i pakuptimshëm. Nëse do të pranohej kjo e dyta, dinjiteti njerëzor do të rrënohej. Eutanazia nuk bën të lejohet, sepse gjithnjë ekziston mundësia e diagnostifikimit dhe prognozimit të gabueshëm. Kundërargumenti është se kjo është e saktë, por ndërprerja e mundimeve dhe vuajtjeve të panevojshme mbikalojnë mundësinë që një numër i vogël do të shpëtonte. Eutanazia nuk bën të legalizohet sepse me këtë do të hapej rruga për abuzime dhe krime dhe aplikimin e planifikuar të eutanazisë sipas shembullit në Gjermaninë e viteve të Luftës së II botërore. Kundërargumenti është gjë mund të abuzohet dhe të përdoret për krime, sikur edhe për eutanazinë. Mjetet kundër dhembjeve e bëjnë eutanazinë të tepërt, kurse mjeku i mirë nuk e lejon pacientin e tij të vdesë në dhembje. Kundërargumenti është se eutanazia ku nuk ka dhembje apo ku dhembja është mënjanuar me sukses as nuk do të lejohet. Por nuk ka arsye të pengohet eutanazia në rastet kur dhembja nuk mund të lehtësohet. Vuajtja për shkak të mosefikasitetit të ilaçeve dhe jetesa e pandihmë me ndihmën e personelit medicinal nuk bën të vuhen. Legalizimi i eutanazisë do ta zvogëlonte bindjen e opinionit publik dhe të të sëmurit në kurrimin mjekësor dhe në moralin e mjekut. Besimi i pacientit në mjekun dhe spitalin detyrë e të cilit është mjekimi, nuk do të zvogëlohet nëse theksohet se eutanazia do të aplikohet vetëm me kërkesë këmbëngulëse të pacientit. I sëmuri mund ta shprehë dëshirën për eutanazi nën ndikimin e ilaçeve apo dhembjeve momentale dhe se dëshira apo kërkesa e tij mund të jetë i pamatur. Edhe në këtë rast mund të shtrohet kundëragumenti dhe çështja e eutanazisë të vazhdojë .Fetë e ndryshme teologjike dhe interpretimet moderne fetare e konsiderojnë si eutanazinë, ashtu edhe vetëvrasjen si akte "mëkatare". Eutanazia mund të konsiderohet si "vullnetare" vetëm nëse pacienti është ndërgjegjshmërisht kompetent për marrjen e vendimit, domethënë që ka një perceptim adekuat të opsioneve dhe pasojat e tyre. Në disa raste, kompetenca njohëse mund të jetë e vështirë për tu përcaktuar.
Në qoftë se ka ndonjë arsye për të besuar se shkaku i sëmundjes apo i vuajtjeve të një pacienti është ose mund të zgjidhet shpejt, në përputhje me gjendjen e tij klinike, një zgjedhje do të ishte eksperimentimi i trajtime të reja. Dëshirat e familjes: anëtarët e familjes shpesh duan të shpenzojnë më shumë kohë me të dashurit e tyre përpara se ata të vdesin, dhe në disa raste, megjithatë, kjo mund të përkthehet në një formë të paaftësisë së mosfunksionimit të pranimit të pashmangshmërisë së vdekjes. Historia na ka mësuar rreziqet e eutanazisë dhe kjo është arsyeja pse ka vetëm dy vende në botë sot, ku ajo është e ligjshme. Kjo është arsyeja pse pothuajse të gjitha shoqëritë, edhe jo-fetare, e akne konsideruar për mijëra vjet eutanazinë si një krim.
KONKLUZIONE
Pavarësisht diskutimit, i cili edhe në Shqipëri, bie në kundërshtim të hapur mes ligjit dhe praktikës mjekësore, raste të aplikimit të eutanazisë nuk kanë munguar. Eutanazi e detyruar nga mungesa e pajisjeve mund të ketë ndodhur, ku pacientit i është hequr aparatura ngaqë ka pasur një rast tjetër më të rëndë se në gjendjen e tij. Një akt që edhe pse ndoshta has shumë kundërshtarë, gjen gjithsesi justifikimin brenda gjykimit të Urdhërit të Mjekut. Por, sipas legjislacionit tonë, pavarësisht arsyetimit, akti dënohet si vrasje dhe klasifikohet si vrasje e thjeshtë, ose në varësi të rrethanave konsiderohet vrasje në rrethana lehtësuese, kur ato ekzistojnë. E ndërsa Shqipëria është shndërruar pa u ndier në një zbatuese të eutanazisë, vetëvrasjet me asistencën e mjekëve janë të ligjshme vetëm në pak vende si; Holanda, Belgjika, Zvicra, disa nga shtetet përbërëse në SHBA-ve, etj. Sot, ekzistojnë edhe shumë shoqata të eutanazisë dhe lëvizje aktive që mbrojnë parimin e vdekjes me dinjitet. Por që në rastin shqiptar ka marrë ngjyrat e vrasjes mjekësore për arsye praktike.
EUTANAZIA: PRO APO KUNDËR?
–
Emiliano Aliu
Faqja
12
nga
13
përkthehet në një formë të paaftësisë së mosfunksionimit të pranimit të pashmangshmërisë së vdekjes. Historia na ka mësuar rreziqet e eutanazisë dhe kjo është arsyeja pse ka vetëm dy vende në botë sot, ku ajo është e ligjshme. Kjo është arsyeja pse pothuajse të gjitha shoqëritë, edhe jo-fetare, e akne konsideruar për mijëra vjet eutanazinë si një krim.
KONKLUZIONE
Pavarësisht diskutimit, i cili edhe në Shqipëri, bie në kundërshtim të hapur mes ligjit dhe praktikës mjekësore, raste të aplikimit të eutanazisë nuk kanë munguar. Eutanazi e detyruar nga mungesa e pajisjeve mund të ketë ndodhur, ku pacientit i është hequr aparatura ngaqë ka pasur një rast tjetër më të rëndë se në gjendjen e tij. Një akt që edhe pse ndoshta has shumë kundërshtarë, gjen gjithsesi justifikimin brenda gjykimit të Urdhërit të Mjekut. Por, sipas legjislacionit tonë, pavarësisht arsyetimit, akti dënohet si vrasje dhe klasifikohet si vrasje e thjeshtë, ose në varësi të rrethanave konsiderohet vrasje në rrethana lehtësuese, kur ato ekzistojnë. E ndërsa Shqipëria është shndërruar pa u ndier në një zbatuese të eutanazisë, vetëvrasjet me asistencën e mjekëve janë të ligjshme vetëm në pak vende si; Holanda, Belgjika, Zvicra, disa nga shtetet përbërëse në SHBA-ve, etj. Sot, ekzistojnë edhe shumë shoqata të eutanazisë dhe lëvizje aktive që mbrojnë parimin e vdekjes me dinjitet. Por që në rastin shqiptar ka marrë ngjyrat e vrasjes mjekësore për arsye praktike.
Bibliografia
DAFFARA, M. (1968).
Eutanazia në fjalorin e madh enciklopedik. Vol. 7.
Torino: UTET.
FIORE, A. (1985). L'eutanasia una questione medico-legale. 178-202.
GJON PALI II. (1995).
Letër Enciklike - Evangelium Vitae, Piemme.
Casale Monferrato.
GUZZETTI, G. (1985). Il pensiero morale di un teologo cattolico.
Federazione Medica
IADECOLA, G. (1985).
Eutanazia dhe problemet e saj ligjore në Drejtësi Penale.
Milano.
MANCINI, C. (1996).
Eutanazia në mes të drejtës për jetën dhe të drejtën për liri dhe vetvendosje.
MANTOVANI, F. (1988).
Aspektet Juridike të Eutanazisë.
Gazzetta Ufficiale d'Italia.
MARCOZZI, V. (1975).
Qëndrimi i krishterë për eutanazinë në qytetërimin katolik.
PERICO, G. (1985).
Eutanazia dhe trajtimi i të sëmurëve terminal.
Social Updates.
RAMADANI, N. (2002).
Bioetika - Qasjet etike në mjekësinë moderne.
Prishtinë.
SEMPLICE, G. (1982).
Eutanasia, il diritto di vivere ed il diritto di morire.
Padova: CEDAM.
SHAHID, A. (2002). Euthanazia - Vdekja e ndihmuar nga Mjeku.
Horizonti
, 3 - 8. Gjetur 02 06, 2013, nga www.horizonti.com/artikulli_2002_10_3_0053.php
VESPERIEN, P. (1977).
Euthanasie.
Etudes.
Kongregacioni për Doktrinën e Fesë. Deklarata mbi eutanazinë. (5 Maj 1980). Mjekësia e Moralit. Nr. 6, 3 - 20.
Website
-
http://www.juragentium.unifi.it/it/surveys/thil/desena.htm -
http://www.unhchr.ch -
http://www.ohchr.org -
http://www.rtde.eu/ -
http://en.wikipedia.org -
http://plato.stanford.edu -
http://www.hemlocksocietysandiego.org/
Burimi : https://www.academia.edu/5853666/Eutanazia_Pro_apo_kund%C3%ABr
