Ornela Vorpsi është një artiste dhe shkrimtare e lindur në Tiranë më 1968, e cila jeton dhe vepron në Paris.
Librat e Vorpsit janë përkthyer në tetëmbëdhjetë gjuhë dhe janë vlerësuar me shumë çmime të vyer: “Grinzane Cavour”, “Elio Vittorini”, “Premio Rappallo”, “Premio Viareggio”, “Premio Luco Mastronardi”, “Premio città di Tropea”, “Prix méditeranéen des lycéen”, etj.
Ornela ka studiuar në Akademinë e Arteve në Tiranë për të kaluar më 1991 në Akademinë e Arteve të Bukura në Brera, në Milano të Italisë. Më 1997, Vorpsi migroi në Paris për t’i përfunduar studimet e saj në Universitetin e Parisit VIII.
Ajo është po ashtu fotografe e piktore. Ornela Vorpsi ka qenë vlerësuar si njëra prej 35 shkrimtarëve më të mirë evropianë, sipas antologjisë “Best European Fiction”, botuar nga Aleksandar Hemon në vitin 2010.
Në mbrëmjen e së mërkurës, Ornela Vorpsi ishte e ftuara e Galerisë Kombëtare të Kosovës, me ç’rast mbajti një ligjëratë para publikut prishtinas.
Ne shfrytëzuam rastin e vizitës së parë të Vorpsit në Prishtinë dhe realizuam një intervistë ekskluzive për “Zërin” me këtë artiste të shquar.
Zëri: Cili ka qenë qëllimi i ligjëratës suaj në GKK dhe tema të cilën e keni trajtuar?
Vorpsi: Isha e ftuar në Galeri me ftesë të drejtorit, Erzen Shkololli. Ai kishte shumë dëshirë që unë t’ju flisja studentëve dhe publikut të Kosovës rreth temës se si një artist mund të punojë në gjini të ndryshme të artit – pikturë, fotografi, instalacione, letërsi. Ky ishte thelbi i ligjëratës sime: që ta dëshmoja që një artist nuk është i limituar në një gjini dhe se për një artist nuk ka kufij mes gjinive artistike.
Zëri: Si e vlerësoni interesimin e publikut prishtinas për ligjëratën tuaj?
Vorpsi: Unë jam shumë e kënaqur për vetë faktin sepse salla ishte e mbushur plot. Publiku ishin kryesisht të rinj. Jam shumë e kënaqur sepse ishte jashtë mase vapë dhe do të ishte shumë më e kollajshme për këta të rinj që të ishin duke u freskuar në ndonjë kafene, por ata kishin ardhur në Galeri dhe po më dëgjonin me shumë kërshëri. D.m.th. takimi im i parë me publikun e Kosovës ishte vërtet një takim dashurie. U ndava shume e emocionuar sepse i ndjeve që publiku ishte me shpirt aty dhe tejet i interesuar për atë çfarë folëm.
Zëri: Nëse keni qenë në rrjedha më parë, cili është mendimi juaj për nivelin e artit në Kosovë?
Vorpsi: Kjo është vizita ime e parë dhe ky ishte një gëzim i madh për mua. Unë, aq sa kam pasur mundësi që ta përcjellë, e çmoj artin që bëhet këtu. Kam pasur gjithmonë konsideratë për artin, për letërsinë, për kulturën që bëhet dhe që është bërë më parë në Kosovë dhe ky takim që pata vetëm sa e riforcoi më tepër këtë vlerësim timin.
Zëri: Mund ta kujtoni ndonjë shkrimtar kosovar që ju ka lënë mbresa?
Vorpsi: Shkrimtar kosovar që më ka lënë mbresë është Shkëlzen Maliqi, ndonëse ai me shkrimet e tij më shumë mund të llogaritet tek shkrimet filozofike sesa tek ato puro letrare. Ndonëse ka edhe disa të tjerë.
Zëri: Ju shkruani në frëngjisht dhe në italisht. Në cilën gjuhë e ndjeni veten më të plotësuar dhe shpreheni më lirshëm teksa shkruani?
Vorspi: Unë e kam përshtypjen se ndjehem më mirë kur shkruaj në gjuhën italishte, mirëpo gjatë tërë këtyre viteve të jetesës në Francë po e ndjej që italishtja ime është duke më rrëshqitur. Kësisoj, njëfarë mënyre jam e detyruar të shkruaj në frëngjisht, ndonëse italishtja është disi më e lehtë, në dallim nga frëngjishtja që është më e vështirë për t’u përdorur.
Zëri: Keni planifikuar të shkruani në gjuhën shqipe në të ardhmen?
Vorpsi: Nëse kthehem të jetoj në Shqipëri dhe nëse jetoj e lëvroj në gjuhën shqipe, patjetër që po. Të shkruash në një gjuhë do të thotë që atë gjuhë ta flasësh për çdo ditë në rrethin tënd. Unë kam 24 vjet që nuk jetoj në Shqipëri, kështu që tani për tani do të ishte e vështirë që të shkruaja letërsi në gjuhën shqipe.
Zëri: Keni menduar tashmë për ndonjë bashkëpunim të radhës me GKK-në apo institucionet e tjera kulturore të Kosovës?
Vorpsi: Momentalisht nuk kam planifikuar, por do të isha shumë e lumtur nëse do të na jepej sërish rasti. Zemra ime është e hapur për bashkëpunim me popullin e Kosovës. Sidomos me Galerinë Kombëtare do të ishte kënaqësi që të bashkëpunoja sërish, duke marrë parasysh punën e madhe që po bën aty Erzen Shkololli dhe duke marrë parasysh mikpritjen që ma rezervuan gjatë këtyre tri ditëve që kam qenë këtu.
Zëri: Në rrethet ku ju jetoni dhe veproni, cili është mendimi për shqiptarët dhe veçanërisht për kulturën shqiptare?
Vorpsi: Unë nuk jam natyrë që dal dhe frekuentoj shumë ambiente. Jam natyrë e vetmuar, siç janë në përgjithësi shkrimtarët. Nuk mund të flas për ambiente mondane, qarqe letrare apo rrethe artistësh, për sa kohë që nuk i frekuentoj ato. Por, ndër njerëz që unë njoh e takoj atje, mund të them se përgjithësisht ekziston një mendim i mirë për artin shqiptar. Janë disa individë nga lëmi të ndryshme që ia kanë dalë t’i japin emër artit shqiptar në botë. Balerini dhe koreografi i famshëm, Angjelin Preljocaj, violinisti Tedi Papavrami, artisti vizual Anri Sala apo shkrimtari i përmasave botërore, Ismail Kadareja, si dhe shumë të tjerë, me punën e tyre goxha të madhe janë bërë të njohur edhe në Francë, por edhe më gjerë.
Fitim Salihu
Librat e Vorpsit janë përkthyer në tetëmbëdhjetë gjuhë dhe janë vlerësuar me shumë çmime të vyer: “Grinzane Cavour”, “Elio Vittorini”, “Premio Rappallo”, “Premio Viareggio”, “Premio Luco Mastronardi”, “Premio città di Tropea”, “Prix méditeranéen des lycéen”, etj.
Ornela ka studiuar në Akademinë e Arteve në Tiranë për të kaluar më 1991 në Akademinë e Arteve të Bukura në Brera, në Milano të Italisë. Më 1997, Vorpsi migroi në Paris për t’i përfunduar studimet e saj në Universitetin e Parisit VIII.
Ajo është po ashtu fotografe e piktore. Ornela Vorpsi ka qenë vlerësuar si njëra prej 35 shkrimtarëve më të mirë evropianë, sipas antologjisë “Best European Fiction”, botuar nga Aleksandar Hemon në vitin 2010.
Në mbrëmjen e së mërkurës, Ornela Vorpsi ishte e ftuara e Galerisë Kombëtare të Kosovës, me ç’rast mbajti një ligjëratë para publikut prishtinas.
Ne shfrytëzuam rastin e vizitës së parë të Vorpsit në Prishtinë dhe realizuam një intervistë ekskluzive për “Zërin” me këtë artiste të shquar.
Zëri: Cili ka qenë qëllimi i ligjëratës suaj në GKK dhe tema të cilën e keni trajtuar?
Vorpsi: Isha e ftuar në Galeri me ftesë të drejtorit, Erzen Shkololli. Ai kishte shumë dëshirë që unë t’ju flisja studentëve dhe publikut të Kosovës rreth temës se si një artist mund të punojë në gjini të ndryshme të artit – pikturë, fotografi, instalacione, letërsi. Ky ishte thelbi i ligjëratës sime: që ta dëshmoja që një artist nuk është i limituar në një gjini dhe se për një artist nuk ka kufij mes gjinive artistike.
Zëri: Si e vlerësoni interesimin e publikut prishtinas për ligjëratën tuaj?
Vorpsi: Unë jam shumë e kënaqur për vetë faktin sepse salla ishte e mbushur plot. Publiku ishin kryesisht të rinj. Jam shumë e kënaqur sepse ishte jashtë mase vapë dhe do të ishte shumë më e kollajshme për këta të rinj që të ishin duke u freskuar në ndonjë kafene, por ata kishin ardhur në Galeri dhe po më dëgjonin me shumë kërshëri. D.m.th. takimi im i parë me publikun e Kosovës ishte vërtet një takim dashurie. U ndava shume e emocionuar sepse i ndjeve që publiku ishte me shpirt aty dhe tejet i interesuar për atë çfarë folëm.
Zëri: Nëse keni qenë në rrjedha më parë, cili është mendimi juaj për nivelin e artit në Kosovë?
Vorpsi: Kjo është vizita ime e parë dhe ky ishte një gëzim i madh për mua. Unë, aq sa kam pasur mundësi që ta përcjellë, e çmoj artin që bëhet këtu. Kam pasur gjithmonë konsideratë për artin, për letërsinë, për kulturën që bëhet dhe që është bërë më parë në Kosovë dhe ky takim që pata vetëm sa e riforcoi më tepër këtë vlerësim timin.
Zëri: Mund ta kujtoni ndonjë shkrimtar kosovar që ju ka lënë mbresa?
Vorpsi: Shkrimtar kosovar që më ka lënë mbresë është Shkëlzen Maliqi, ndonëse ai me shkrimet e tij më shumë mund të llogaritet tek shkrimet filozofike sesa tek ato puro letrare. Ndonëse ka edhe disa të tjerë.
Zëri: Ju shkruani në frëngjisht dhe në italisht. Në cilën gjuhë e ndjeni veten më të plotësuar dhe shpreheni më lirshëm teksa shkruani?
Vorspi: Unë e kam përshtypjen se ndjehem më mirë kur shkruaj në gjuhën italishte, mirëpo gjatë tërë këtyre viteve të jetesës në Francë po e ndjej që italishtja ime është duke më rrëshqitur. Kësisoj, njëfarë mënyre jam e detyruar të shkruaj në frëngjisht, ndonëse italishtja është disi më e lehtë, në dallim nga frëngjishtja që është më e vështirë për t’u përdorur.
Zëri: Keni planifikuar të shkruani në gjuhën shqipe në të ardhmen?
Vorpsi: Nëse kthehem të jetoj në Shqipëri dhe nëse jetoj e lëvroj në gjuhën shqipe, patjetër që po. Të shkruash në një gjuhë do të thotë që atë gjuhë ta flasësh për çdo ditë në rrethin tënd. Unë kam 24 vjet që nuk jetoj në Shqipëri, kështu që tani për tani do të ishte e vështirë që të shkruaja letërsi në gjuhën shqipe.
Zëri: Keni menduar tashmë për ndonjë bashkëpunim të radhës me GKK-në apo institucionet e tjera kulturore të Kosovës?
Vorpsi: Momentalisht nuk kam planifikuar, por do të isha shumë e lumtur nëse do të na jepej sërish rasti. Zemra ime është e hapur për bashkëpunim me popullin e Kosovës. Sidomos me Galerinë Kombëtare do të ishte kënaqësi që të bashkëpunoja sërish, duke marrë parasysh punën e madhe që po bën aty Erzen Shkololli dhe duke marrë parasysh mikpritjen që ma rezervuan gjatë këtyre tri ditëve që kam qenë këtu.
Zëri: Në rrethet ku ju jetoni dhe veproni, cili është mendimi për shqiptarët dhe veçanërisht për kulturën shqiptare?
Vorpsi: Unë nuk jam natyrë që dal dhe frekuentoj shumë ambiente. Jam natyrë e vetmuar, siç janë në përgjithësi shkrimtarët. Nuk mund të flas për ambiente mondane, qarqe letrare apo rrethe artistësh, për sa kohë që nuk i frekuentoj ato. Por, ndër njerëz që unë njoh e takoj atje, mund të them se përgjithësisht ekziston një mendim i mirë për artin shqiptar. Janë disa individë nga lëmi të ndryshme që ia kanë dalë t’i japin emër artit shqiptar në botë. Balerini dhe koreografi i famshëm, Angjelin Preljocaj, violinisti Tedi Papavrami, artisti vizual Anri Sala apo shkrimtari i përmasave botërore, Ismail Kadareja, si dhe shumë të tjerë, me punën e tyre goxha të madhe janë bërë të njohur edhe në Francë, por edhe më gjerë.
Fitim Salihu
