Nëse doni të lexoni një poezi, hyni në llogarinë tuaj të Facebook. Nuk është aspak një deklaratë ironike. Jo, të gjithë e përdorin këtë rrjet social për të postuar fotografi, lajme, për të biseduar virtualisht apo për të vrarë kohën me lojërat online që të bëjnë të fitosh varësi serioze…Ka nga ata që e kanë parë si mjet të frytshëm për të komunikuar kumtin e tyre letrar. Janë të rinj të talentuar që ndajnë me lexuesit e tyre virtualë krijimtarinë që ka lindur rishtas për disa, kryesisht në zhanrin e poezisë. Dhe u ka rezultuar e suksesshme. Pas publikimeve online- ku reagimet e lexuesve i kanë të menjëhershme dhe ndërpersonale- edhe kanë botuar në letër. Por nuk është thjesht një mjet për të kapur vëmendjen e shtëpive botuese të formatit tradicional. Ata nuk heqin dorë së publikuari, tashmë si një ushqim i përditshëm shpirtëror, për ta dhe ata që i ndjekin.
Klodian Kojashi, poeti i bërë i njohur nga profili i tij në Facebook e disa blogë letrarë së fundi ka botuar librin e tij të parë me poezi “Engjëj pa përvojë”. Të njëjtin fat patën edhe dy poete të reja, Elona Çuliqi me “Patitullni” dhe Ada Halilaj “Animalesue”, të cilat sapo kanë botuar edhe ato të parat libra me poezi.
Alban Bala, Pjaver Kroni,( i cili i ka shtuar performancës së tij virtuale edhe poezitë zanore) Shqiptar Oseku, Astrit Cani, Entela Tabaku, Sabina Veizaj…lista është e gjatë, ashtu si edhe dëshira e tyre për t’u shprehur përmes një mediumi të drejtpërdrejtë, pa pengesa e hierarki që edhe suksesin e ka të menjëhershëm. A rrezikon poezia kur kalon pa kritere të jashtme përzgjedhjeje? Secili është mbret në profilin e tij. Sigurisht që fenomeni nuk mund të jetë vetëm shqiptar. Nëse klikon në motorin e kërkimit “Google” të dalin sa e sa këshilla për krijuesit e tij dhe sugjerime mbi website-t dhe rrjetet sociale më të preferuara për letërsinë online. Megjithë kundërshtitë që mund të dalin prej zërave besnikë të letërsisë me peshë( në kuptimin literal) të botimit tradicional, duket se letra nuk na duhet më… për të shkruar.
Por, a ndjen trysni më të madhe një poet e shkrimtar i rrjeteve sociale nga lexuesit që kërkojnë të lexojnë gjithnjë e më shumë? A bëhet produktiviteti vrasës i krijimtarisë?
Vetë protagonistët e kësaj rryme të re- që ndodh për rastësi apo jo të shkruajnë pjesa më e madhe në gegnisht- zbulojnë faqet e librave të tyre virtualë dhe sesi e kanë ndërtuar tashmë një karrierë në letërsi…e jo vetëm atë online.
Elona Çuliqi: Rroftë spontaniteti!
Elona Çuliqi sapo ka botuar librin e saj të parë dhe për miqtë e vet në Facebook shkruan në gjuhën angleze se ky është i pari libër, por jo i fundit buk’ (ushqimi i saj që tashmë ka marrë formën letre) sepse kështu ka qenë për të, të shkruarit e poezisë, si një bukë që duhet ta konsumojë në mos përditë, shpesh. “Patitullni”- a e saj ka vetëm tri javë në treg dhe Elona është ende duke u ngopur me shijen e saj.
Ka nisur të shkruajë qysh nga harrimi- sepse nuk e mban mend ditën e saktë kur hodhi vargjet e para në fletore- atëherë ende nuk ishin shpikur këto platforma kaq të përhapura në përdorimin e ditëve të sotme- por që nga ajo ditë që nuk e kujton nuk është ndalur më.
“Më ngjan sikur të shkruarit më ka shoqëruar që në vogëli dhe këtë e konfirmoj edhe më shumë kur gjej vargje në cepa librash apo fletore të cilat i kam të ruajtura që nga koha e gjimnazit, apo më herët kur isha në 8-vjeçare”, thotë Elona, e cila rrëfen se dëshira apo ambicia e botimit të tyre nuk ka qenë qëllim. “Asnjëherë! Nëse poezia na bëhet instrument, atëherë duhet të pyesim veten “Çka po na ndodhë?”. Botimet online rastisën të ishin në të njëjtën kohë edhe me letrën. U botuan për herë të parë në vitin 2010, në revistën letrare “Aleph”.
Publikimi në rrjetet sociale i erdhi pa e menduar dy herë. “Ka ndodhë spontanisht! Pa e menduar gjatë! Ndoshta sepse kishte ardhur koha që të përballesha edhe me sy të tjerë përveçse miqve më të ngushtë”, rrëfen. Ndodhi pesë vite të shkuara, kur një status i përditësuar ishte ndryshe nga të zakonshmit, këtë herë përmbante disa vargje të radhitura që mbanin emrin e saj. “Et voilà…kaq ishte!”. Pas kësaj vërshuan lumenj komentesh habie por edhe përgëzime. “Shumë fjalë të bukura ishin asokohe. Janë akoma!”. Përsa i përket trysnisë që kalon një shkrimtar që publikon online, nëse ajo është me doza më të mëdha kur përshtypjet e lexuesit janë të menjëhershme, ajo përgjigjet se kjo varet edhe nga shkrimtari. “Ku e pozicionon ai veten, si prezantohet dhe çfarë raporti vendos të ketë me komentet mbi poezinë e tij”. Por as nuk të bën më prodhimtar ky lloj modeli publikimi, sipas Çuliqit. Për të, Facebook-u shërbeu si katapultë për botimin në letër. “Rrjetet sociale ndihmojnë që të krijojmë një shpërndarje gjeografike të gjerë të krijimtarisë. Dhe që të mos fokusohem vetëm te krijimtaria, të ndihmojnë që të takosh e të njohësh miq, poetë, e lexues shumë të mirë. E gjithë kjo është shumë bukur!”. Ndërsa për kalimin nga ekrani i sheshtë i kompjuterit te letra, për Elonën është poezia që vendos, jo poeti.
Kritere përzgjedhjeje për publikim ajo thotë se nuk ka. “Edhe pse u bënë vite që jam publikuese (me hope) të poezive të mia në rrjete sociale, nuk kam kriter tjetër përpos spontanitetit”.
Ajo vetë shkruan poezi, por mendon se si poezia ashtu edhe proza e gjejnë vetë lexuesin, edhe atë online…
Klodian Kojashi: Akoma s’kam nis me shkrue
Klodian Kojashi është një prej poetëve të rinj më në zë të momentit dhe kjo edhe për faktin se u bë i famshëm pa pasur botuar asnjëherë në letër. Së fundi ka botuar librin e tij me poezi “Engjëj pa përvojë”, megjithatë ai do të mbetet i dashur për lexuesit si poeti që lindi në rrjetet sociale.
“Unë akoma s’kam nise me shkrue. Kjo ndjesi më ban shoqni çdo ditë. Sa here që shkruj diçka më duket shkrimi i parë e kjo dëshira e madhe që kam për me fillu me shkrue s’më lëshon asnjëherë. Çdo poezi që shkruj them se asht e para, por pastaj e kuptoj që ne fakt s’asht e para, të paren kam me e shkrue herën tjetër”, përgjigjet ai pa i harruar asnjë çast notat poetike, edhe kur bëhet fjalë për një intervistë. “Me shkrue poezi asht bukur, sepse te përshkon era krijimit, e ndjen si fryn nëpër të gjitha shqisat, por me botue asht një aktivitet krejt tjetër që mua më duket se s’ka asnjë lidhje me krijimin. Me botu don me thane me u marre me çmime, preventiva, kontrata, kushte te favorshme e me pak të favorshme, me çmimin e letrës, madje edhe me peshën e letrës, sikur po i kërkojmë letrës me mbajtë diete. E pastaj të duhet të mendosh kopertinën, imazhet, titujt. E vjen shpërndarja, e librashitësit qe kur u thua se ke një libër me poezi, të shohin me dhembshuri, një poet me një libër poezish ndjehet jetim brenda librarive. E mundohen të gjejnë fjalët e duhura, pa të lëndue, për me të thane se asht diçka krejt kotë e se librat me poezi nuk i pëlqen askush. E pastaj, disa pranojnë me i mbajtë nja dy libra, si për hatër”…Ja kështu e sheh Klodiani të botuarit në letër, edhe pse vetë tani radhitet edhe një prej tyre. “Asht diçka e tmerrshme me botue libra, asht shume bukur kur të tjerët botojnë libra, se m‘pëlqen me lexue, por me bote vetë asht vuajtëse”. Por nuk është vetëm kjo arsyeja pse ai duket se ka të preferuarën e tij publikimin në rrjetet sociale. “Në libër s’mundesh me e ndryshue ma poezinë, ndërsa në rrjetet sociale, sa herë të teket ia ndryshon diçka. Shume autore thonë se asht diçka e keqe, me ndryshu shpesh poezitë, por unë them, punë e madhe, poezia asht e jemja e luaj me të sa here të du. Ne fakt, une pershkuajta me pak sarkazem botimin e nje libri, por admiroj të gjithë që merren me botime sepse asht një pune që duhet ba me plot përkushtim e përkujdesje në mënyrë që njerëzit te kenë mundësinë e librave sa me interesant e cilësor për nga ana e realizimit”. Përtej përshkrimit tragjik ai rrëfen se libri i tij ka kaluar pritshmëritë që mund të ketë një poet debutues në shitje. “Janë akoma ne qarkullim disa kopje, nga 300 kopje që janë shit në më pak se një muaj, vetëm në Shkodër e Tiranë”.Thotë se ëndrra e tij më e madhe ka qenë të bëhej poet, një ëndërr që iu realizua, ndoshta edhe falë kësaj gjetjeje teknologjike, ku koha nuk shkohet vetëm kot. “Në kohën kur nuk shkruaja poezi ose shkruaja shumë rralle, kisha andrrën me u ba poet e me botue shumë libra. Në kohen që e humba kët anderr, fillova me shkrue poezi ma shumë, e qe nga ajo dite s’jam ndalë ma”.Kjo e bëri të ndërrojë mendje edhe për përdorimin e rrjeteve sociale, si mjet zbavitjeve. “Më asht duk se postimi në internet përmbante atë thjeshtësinë e natyrën zbavitëse të shkrimit”. Duke qenë i pëlqyer mjaft në rrjetet sociale si poet e ka shumë ndjekës në profilin e tij, mendon se trysnia për një shkrimtar që publikon online është më i madh se ai që botohet në letër. “Në pak minuta ajo që ke shkrue mund të jete para syve të mijera vetëve. Për fat të keq flitet me njëfarë nënvlerësimi për publikimet online të krijimeve letrare. Shpesh dëgjoj shprehjen “poet Facebook-u”, qe edhe pse në disa raste asht ne buonafide, prapë mbart në vetvete njëfarë minoriteti, një pakësi, që s’di pse duhet të jetë tillë. A thu se poezia në rrjetet sociale ka diçka ma pak se ajo nëpër libra. Jo, nuk ka asgja ma pak, e nuk ekziston poeti i facebook-ut e poeti i librave. Sot një libër mund ta publikoje kushdo, dhe ne rrjetet sociale mund te postoje kushdo. Në fakt, Universitete te shquara ne botë po investojnë qe te zhvillohet sa ma shume publikimi i krijimeve ne rrjetet sociale, koha na shfaq fytyrën e vet e ne s’kena pse bajmë sikur s’e njohim”. A të bën më prodhimtar Facebook si poet? Klodiani nuk ndan këtë mendje.
“Në thelb kush shkruan asht vetëm. Mbase s’duket e bukur kjo që them, unë punoj në fushën e komunikimit ndaj jam gjithë kohën mes njerëzve dhe puna ime synon pikërisht afrimin, krijimin e urave për dialog edhe aty ku duket e pamujtun. E megjithatë, kur krijoj jam vetëm, a ndoshta kështu më pëlqen me u ndie në ato momente”.Libri mund të ishte përmbushje e një ëndrre të vjetër, por parë nga një anë më praktike, rrjetet sociale, ai e di, se e shpërndajnë një poezi mijëra herë më shumë se një libër e shumë më shpejt se letra. “Të jep ma shumë mundësi për me u përball me kritikën. Mund të imagjinosh vetëm këtë që një poezi në rrjetet sociale mund ta lexojnë nga çdo cep i botës, ndërsa librin, veç disa njerëz të interesuar, diku nëpër lagjet e qytetit. Kjo s’don me thanë se libri s’ka vlerë apo randsi, aroma e fletëve, mundësia me e prek me gishta poezinë, asht ndër emocionet ma të bukura. Thjesht nuk duhet ta bajmë ktë krahasim, shpesh më duket sikur librat na thojnë ju lutem, na lironi nga ky krahasim absurd, e unë iu them, ju s’krahasoheni me askënd.” Shpreson që libri i tij në letër “Engjëj pa përvojë” shpejt të marrë formën e një e-book. “Nuk di si realizohet, por do interesohem e do e baj ktë gja sa ma shpejt”.
Sa i përket kritereve të tij të publikimit, e para mbetet liria. “Du qe poezia jeme mos të gjykojë, mos të vendosi rregulla, due që të mos ketë qëllime dominuese, përcaktuese, moralizuese aq më pak”, përfundon Klodiani, që megjithëse partizan i platformave online, mendon se proza shijon më mirë në letër, sepse për të librat janë njerëz. Ndërsa poezia shijohet edhe përpara një ekrani kompjuteri apo edhe celulari.
Ada Halilaj: Ndaj atë që ndjej, jo atë që njoh
Edhe Ada Halilaj, poetja e re që ka zgjedhur Facebook-un si rrjet për të bërë publike krijimtarinë e saj poetike, sapo ka botuar librin e parë me poezi të titulluar “Animalesque”.
E ka nisur të shkruarit qysh herët, në moshën dhjetëvjeçare. “E mbaj mend shumë mirë. Duhet t’kem kenë rreth dhjete vjeçe kur bashke me prindit e mi po shifshim në televizor një reportazh mbi tragjedinë e Otrantos, viktimat dhe familjarët e tyne. Mbasi mbaroi, me dhimbjen e imazhit t ‘luleve që përkundeshin n’det, kam dalë në dhomën tjetër, kam marre laps e letër e kam shkru poezinë teme t’parë,t’cilën e kam rujt’ deri vonë n’sirtar”, thotë Ada, e cila e quan të shkruarit e poezisë së parë një nevojë e duke përshkallëzuar në revoltë e më pas alternativë. “Sikur me dashtë me i thane jetës “nuk kuptoj as ty e as vdekjen, por kam gjet kopshtin e ngushëllimit tem”’.Sot poezinë e ka një erë lirie. “si mënyra ma e mirë me kenë egërsisht, intimisht, bujarisht vetvetja”. Ishte ky fllad lirie që e bëri të frynte edhe në detërat e rrjeteve sociale, duke publikuar në Facebook apo Instagram, ku poezitë i shoqëron çdoherë me nga një fotografi, ashtu siç e kërkon edhe formati i këtij rrjet social. “ Erdhi krejt natyrshëm. Kur gjithkush ndan me miqt’ virtualë pjesë të jetës, mendimeve, shqetësimeve që kane, unë ndaj poezinë…ndaj atë që ndjej, jo atë që njoh”. Hapi tjetër i saj ishte të pranonte se poezia e saj solitare, ajo që nuk kërkon duartrokitje e fjalë të mira të përshtatej me publikun. “M ‘pëlqen poezia solitare, poezia që nuk përgjërohet, që nuk lyp duartrokitje apo përkëdhelje, poezia që nuk e shpëton boten prej nyejve qe ka n’fyt, poezia pa borxhe, pa pasqyra, poezia që s’ka asnji qellim përveçse me vdek shpejt te poeti e me u ngjall ndryshe ne çdo shpirt që e pranon”. Facebook-u për të është një ditar publik i së përditshmes. “Në përditshmërinë teme unë përtyp e përtypem me buke e poezi, prandaj dëshira ka ken’ e asht me e “fal” te të tjerët pa asnji lloj pretendimi. Ka lind si dhurate, pa e dënu me asnji çmim e asnji vlerë t’caktume…kush e don e merr, e ndjen, e run brenda vedit, apo e harron sa lexon lajmin e orës s’fundit”.Deri para do kohësh ajo as që e donte botimin, por sot ka n dorë librin e saj të parë. “Nuk më joshte aspak ideja e poezisë në vitrinat e librerive, në raftet me ose pa pluhun, në çantën e nji udhëtari t’lodhun nga rruga. i dashuroja librat,p or jo librat me emnin tem sipër.Mendoja se poet nuk te ban libri, as poezia që shkrun, por poezia që je. i mbahem fort këtij mendimi edhe sot. Ma vonë nisa të mos përjashtoj mundësinë e nji vendbanimi tjetër për krijimet e mia e pranova qe fleta e bardhë, e prekshme, për poezinë asht ajri, atdheu, shtëpia. Kjo nuk ia pengon shëtitjet e gjata”.Thotë se nuk mërzitet kur merr reagime se poezinë e saj megjithëse e ndjejnë të bukur nuk e kuptojnë. “Unë s’kërkoj të kuptohem. Du vetëm që mbrenda poezisë teme, lexuesi me kërku poezinë e vet”. Ajo mendon se ky model publikimi e lejon të jetë vetvetja. “Ky model publikimi, asht krejt i thjeshte, t’jep mundësinë me kenë vetvetja, në të mire e në të keq. Zgjedhja me qendru besnik lamshit tand profan apo pritshmërive te botës, asht tjetër diskutim. Por kur zgjedh, mundesh. Unë nuk kam shkru kurrë për të tjerët, nuk shkruj as për vedin. Unë thjesht shkruj. Mbetem alkimiste e përjetshme, e pandreqshme”, thotë Ada, e cila nuk është dakord me idenë se poezia e rrjeteve sociale të bën më prodhimtar. “Poeti nuk përgatit kashata të vogla për gojë te vogla e kashata gjigante për goje gjigante. Asht e trishtë me u ba shërbëtor i nji sistemi pritjesh. Sa ma shume pëlqehesh, aq ma shumë prodhon? Jo. Poezia ka kohen e vet. Poezia s’asht bamirësi”. Botimi në letër e gjeti të papritur edhe atë, megjithë këmbënguljet dhe urimet e lexuesve që një ditë të bëhej e mundur. “Dëshirën per botim perfundova duke ja uru edhe unë vedit. Jo si konformizëm, jo për hatër të dikujt, por si ndërgjegjësim i ardhun prej kurdisjes që ibaj kohve t’mia”.Edhe nëse nuk do të vinte ky botim, për të do të ishte i mjaftueshëm edhe botimi online. “Për mu do ishte mjaftueshëm edhe sirtari i dytë i komosë së shtratit…e do ta kisha vazhdu edhe sikur asnji shtëpi botuese mos të më kishte pranu, edhe sikur asnji postim poetik të mos ishte pëlqye dhe sikur mbarë bota të më kishte drejtu gishtin sikur kam dale prej rreshtave. Nuk besoj na nevojitet mjaftushmeria e as bollëku”. Poezitë që i ka botuar në libër, i publikon sërish në profilin e saj në Facebook, do e bëjë këtë edhe sikur të ketë botuar 20 libra të tjerë rrëfen, sepse ato poezi që i lindin prej mendjes dhe i shkruan çdo ditë, meritojnë të dalin në dritë. “ Kur vjen, poezia vjen e plotë, e bindun,vjen se i ka ardh’ koha me ardh’. Prandaj deri sot, çdo gja që kam shkrujt në bllokun e shkarravinave që sikurse edhe fletorja e Virginia Ëoolf-it,e dhe i jemi ngjan me makthin e nji të cmenduni, apo qofë edhe në kompjuter, nëpër kopertinat e mrapme të librave të universitetit, e kam përcjell direkt ne facebook. Përzgjedhjen e baj në momentin që vendos t’ia mbledh mishin e kockat bashkeë ne nji vend poezisë, jo kur ia prezantoj lexuesit”. Mendon që të bëjë një përmbledhje të të gjitha poezive që ka botuar për të gjithë ata që nuk kanë mundësi të kenë formatin tradicional. Halilaj mendon se megjithë lehtësitë apo vështirësitë që mund të hasë poezia apo proza e botuar në këtë format, e rëndësishme është të lexohet sa më shumë. “E randsishme në të dyja rastet asht të lexojmë sa ma shumë e të jena nomade në letërsisë Mos të izolohna në kështjellat e klasikeve apo krenat e te papërsëritshmeve. Me lëviz na ban mirë!”.
Entela Tabaku: Qysh se kam nisur të shkruaj …
Entela Tabaku është një tejtër poete e re e talentuar e cila e ka gjetur lexuesin e saj në rrjetet sociale. i është rikthyer dashurisë së vjetër të vargjeve një vit e gjysmë më parë pasi e pat braktisur për një kohë. “Kam shkruar poezi që kur kam mësuar të shkruaj. Kur u transferova në Suedi pushova së shkruari dhe kjo vazhdoi për 16 vjet. Rinisa të shkruaj para një viti e gjysmë”, thotë ajo, ndërsa shton se shkrimi ka qenë qëllim në vete, jo botimi.
Para se të largohej nga Shqipëria pat tentuar të botohej në letër. Ajo e ka një libër të botuar qysh në vitin 1996 dhe prej atëherë kishte munguar gjatë, por kjo nuk e ka penguar të bëhet e dashur dhe e lexuar prej qindrave në rrjete sociale, më shumë ndoshta se mund të arriheshin përmes kopjeve nga libraritë. Ndërsa publikimi në internet ishte një evokim i kohërave të nostalgjisë prej miqve të saj,
“Kishte kohë që shoqet dhe shokët në facebook më pyesnin pse nuk shkruaja më dhe më bënin presion t’ia rinisja. Kështu, kur një mbrëmje të dhjetorit 2013 më erdhi të shkruaja një poezi, e vendosa menjëherë për t’ua bërë qejfin. Dhe kështu u bë zakon, shkruaja dhe mandej publikoja.
Unë pata fat, se kam shumë shokë dhe shoqe që lexojnë dhe shkruajnë vetë dhe ata u gëzuan kaq shumë që po shkruaja sërish, sa çdo poezi që shkruaja muajin e parë më dukej si festë”- thotë ajo kur e pyet për reagimet e para që mori kur nisi t’i ndajë me miqtë virtualë krijimet e saj të reja. Sa i përket trysnive të ndonjë lexuesi që mund të komentojë se pse nuk ka postuar ndonjë poezi të re, Entela thotë se nuk ndjen. “Unë nuk ndiej ndonjë trysni, të asnjë tipi, unë shkruaj për qejfin tim dhe nuk është se më duhet t’i tregoj kujt sa e zonja jam. Kur e publikoj një poezi mendoj gjithmonë se janë miqtë e mi të parë që do ta lexojnë. Por gëzohem shumë, sigurisht, kur lexuesve u pëlqen ajo që shkruaj”.
Kjo do të thotë se nuk ndjen as ndonjë yshtje për të qenë më prodhimtare sesa është.
“Për mua është e njëjta gjë si në periudhën time të para mërgimit, shkruaj çdo ditë.
Platforma online asaj i duket e mjaftueshme, duke ditur se tanimë botimet në letër kanë gjithnjë e më pak lexues. Në Facebook ajo ka të publikuar të gjithë krijimtarinë e saj prej një viti e gjysmë, si një ditar që ruan kujtimet poetike të çdo dite.
Sabina Veizaj: Rrjetet sociale janë seksi, dashuria është botimi në letër
Ajo e ka një libër të botuar prej një viti tashmë, titulluar “Myshku i muzgut” dhe e ka nisur karrierën si poete që kur ishte vetëm 8 vjeç. Ka botuar në disa revista e gazeta letrare, prej gazetës “Drita” e deri te “Poeteka” e madje është e përfshirë edhe antologjinë e poetëve të rinj shqiptarë botuar në Kroaci vitin e kaluar, por kënaqësia më e madhe është kur poston në Facebook më të renë dalë prej krijimtarisë së saj dhe e ndan me miqtë, si të ishte duke ndarë një dhuratë, që e vetme nuk do e gëzonte sa duhet. “Kam nisur të shkarravis që në shkollën fillore, diku aty tek 8 vjeç. Një mikesha ime më e rritur se unë kishte kohë që e stërviste këtë pasion. Mua më lindnin vargje, por të paorganizuara, ose të paktën kështu më ngjanin si një fëmijë që nuk kishte shumë besim në vete ose që donte që ato që bënte t’i bënte shumë mirë. Nisa të kopjoj mikeshën time dhe më vonë librat me poezi të bibliotekës së babait. Kam nisur me Dritëro Agollin dhe Pol Elyar”, thotë ajo duke theksuar se natyra vetmitare pak e tërhequr, shpesh e ka penguar të botojë. Megjithatë në 2009, kur u bë edhe anëtare e rrjetit social Facebook nisi të publikojë poezitë e saj.
“Unë aty kisha vetëm miqtë e mi që i njihja edhe në jetën reale. Duke qenë se jam shumë impulsive dhe e dua emocionin e menjëhershëm, doja t’i nxirrja nga vetja ato emocione të të shkruarit. “Ia përplasja” barrën atyre që e lexonin. Nga vargjet u shtuan dhe miqtë e tjerë virtualë që ndanin të njëjtin pasion me mua për letërsinë dhe në veçanti poezinë”, thotë ajo ndërsa nisi të mbledhë edhe reagimet e lexuesve, që shpesh rezultonin të ishin edhe kritika serioze. “ Përgëzime kam marrë. Më kanë kënaqur për momentin, por përherë i kam marrë me rezerva. Nuk mendoj se është vendi ku ka vërtetësi në përgjithësi. Por ka dhe aty mundësi njohjeje me profesionistë”.
Sabina thotë se poezia për fat të keq ka treg shumë të vogël. “Flas për librin në letër. Nuk ka etje për poezi. Madje lexohet poezi më pak se sa krijohet. Leximet në internet janë fast food. Poezia kërkon gjendje, atmosferë, ndijim, shijim, reflektim. Këto nuk t’i jep interneti kur ti lundron rrugës, në autobus, në market ose kur je duke u përplasur me ndonjë shtyllë. Poezia është tjetër gjë. Bën ti për shembull dot dashuri me nge në rrugë, në metro a ku di unë?!”.
Nuk ndjehet se publikimi online e ka grishur të shkruajë edhe më shumë. “Në qoftë se e ke qëllim në vetvete publikimin, nuk mendoj se krijimet burojnë natyrshëm, burojnë me një qëllim të vetëm dhe s’besoj se janë më të vërteta. Poezia është e vërteta e shpirtit tënd që ti guxon ta komunikosh me vargje”. Botimi i librit të saj me poezi ka ardhur jo si katapultim prej Facebook-ut. “Unë jam promovuar nga “POETEKA”. Unë jam gazetare në ‘Top Show’, në Top Channel. Duke qenë e pasionuar pas letërsisë dhe poezisë në veçanti, ngre një emision që titullohej “Facebook Poeteka” dhe kishte për qëllim të trajtonte pikërisht këtë temë që po trajtoni ju në këtë intervistë. Mes të ftuarve ishte edhe botuesi i “Poeteka”, Arian Leka dhe u çudit se në një kohë kur leximi ka rënë dhe poezia ka një lexues më të paktë e më të përzgjedhur, kujt i lindi ideja për një emision mbi poezinë. Iu shpjegova që një njeri që e dashuron poezinë, jeton me të dhe për të e si ajo, do që ta përcjellë atë. Më kërkoi t’i dërgoja disa poezi. i pëlqyen dhe i botoi në numrin e radhës.” Kështu nisi edhe karriera serioze e Veizajt si poete, por kjo pasi kishte ndarë çmimin e parë në Festivalin Ndërkombëtar të Poezisë në Podujevë, me një konkurrente tjetër. Për të, botimi në letër mbetet i pakrahasueshëm dhe Facebook nuk do të ishte kurrë i kënaqshëm mjaftueshëm. “Botimi në rrjetet sociale është shfryrje, libri është tjetër gjë. Krahasimet çalojnë, por në këtë çast më erdhi të krahasoj si seksin me dashurinë”.
Suadela Balliu
Klodian Kojashi, poeti i bërë i njohur nga profili i tij në Facebook e disa blogë letrarë së fundi ka botuar librin e tij të parë me poezi “Engjëj pa përvojë”. Të njëjtin fat patën edhe dy poete të reja, Elona Çuliqi me “Patitullni” dhe Ada Halilaj “Animalesue”, të cilat sapo kanë botuar edhe ato të parat libra me poezi.
Alban Bala, Pjaver Kroni,( i cili i ka shtuar performancës së tij virtuale edhe poezitë zanore) Shqiptar Oseku, Astrit Cani, Entela Tabaku, Sabina Veizaj…lista është e gjatë, ashtu si edhe dëshira e tyre për t’u shprehur përmes një mediumi të drejtpërdrejtë, pa pengesa e hierarki që edhe suksesin e ka të menjëhershëm. A rrezikon poezia kur kalon pa kritere të jashtme përzgjedhjeje? Secili është mbret në profilin e tij. Sigurisht që fenomeni nuk mund të jetë vetëm shqiptar. Nëse klikon në motorin e kërkimit “Google” të dalin sa e sa këshilla për krijuesit e tij dhe sugjerime mbi website-t dhe rrjetet sociale më të preferuara për letërsinë online. Megjithë kundërshtitë që mund të dalin prej zërave besnikë të letërsisë me peshë( në kuptimin literal) të botimit tradicional, duket se letra nuk na duhet më… për të shkruar.
Por, a ndjen trysni më të madhe një poet e shkrimtar i rrjeteve sociale nga lexuesit që kërkojnë të lexojnë gjithnjë e më shumë? A bëhet produktiviteti vrasës i krijimtarisë?
Vetë protagonistët e kësaj rryme të re- që ndodh për rastësi apo jo të shkruajnë pjesa më e madhe në gegnisht- zbulojnë faqet e librave të tyre virtualë dhe sesi e kanë ndërtuar tashmë një karrierë në letërsi…e jo vetëm atë online.
Elona Çuliqi: Rroftë spontaniteti!
Elona Çuliqi sapo ka botuar librin e saj të parë dhe për miqtë e vet në Facebook shkruan në gjuhën angleze se ky është i pari libër, por jo i fundit buk’ (ushqimi i saj që tashmë ka marrë formën letre) sepse kështu ka qenë për të, të shkruarit e poezisë, si një bukë që duhet ta konsumojë në mos përditë, shpesh. “Patitullni”- a e saj ka vetëm tri javë në treg dhe Elona është ende duke u ngopur me shijen e saj.
Ka nisur të shkruajë qysh nga harrimi- sepse nuk e mban mend ditën e saktë kur hodhi vargjet e para në fletore- atëherë ende nuk ishin shpikur këto platforma kaq të përhapura në përdorimin e ditëve të sotme- por që nga ajo ditë që nuk e kujton nuk është ndalur më.
“Më ngjan sikur të shkruarit më ka shoqëruar që në vogëli dhe këtë e konfirmoj edhe më shumë kur gjej vargje në cepa librash apo fletore të cilat i kam të ruajtura që nga koha e gjimnazit, apo më herët kur isha në 8-vjeçare”, thotë Elona, e cila rrëfen se dëshira apo ambicia e botimit të tyre nuk ka qenë qëllim. “Asnjëherë! Nëse poezia na bëhet instrument, atëherë duhet të pyesim veten “Çka po na ndodhë?”. Botimet online rastisën të ishin në të njëjtën kohë edhe me letrën. U botuan për herë të parë në vitin 2010, në revistën letrare “Aleph”.
Publikimi në rrjetet sociale i erdhi pa e menduar dy herë. “Ka ndodhë spontanisht! Pa e menduar gjatë! Ndoshta sepse kishte ardhur koha që të përballesha edhe me sy të tjerë përveçse miqve më të ngushtë”, rrëfen. Ndodhi pesë vite të shkuara, kur një status i përditësuar ishte ndryshe nga të zakonshmit, këtë herë përmbante disa vargje të radhitura që mbanin emrin e saj. “Et voilà…kaq ishte!”. Pas kësaj vërshuan lumenj komentesh habie por edhe përgëzime. “Shumë fjalë të bukura ishin asokohe. Janë akoma!”. Përsa i përket trysnisë që kalon një shkrimtar që publikon online, nëse ajo është me doza më të mëdha kur përshtypjet e lexuesit janë të menjëhershme, ajo përgjigjet se kjo varet edhe nga shkrimtari. “Ku e pozicionon ai veten, si prezantohet dhe çfarë raporti vendos të ketë me komentet mbi poezinë e tij”. Por as nuk të bën më prodhimtar ky lloj modeli publikimi, sipas Çuliqit. Për të, Facebook-u shërbeu si katapultë për botimin në letër. “Rrjetet sociale ndihmojnë që të krijojmë një shpërndarje gjeografike të gjerë të krijimtarisë. Dhe që të mos fokusohem vetëm te krijimtaria, të ndihmojnë që të takosh e të njohësh miq, poetë, e lexues shumë të mirë. E gjithë kjo është shumë bukur!”. Ndërsa për kalimin nga ekrani i sheshtë i kompjuterit te letra, për Elonën është poezia që vendos, jo poeti.
Kritere përzgjedhjeje për publikim ajo thotë se nuk ka. “Edhe pse u bënë vite që jam publikuese (me hope) të poezive të mia në rrjete sociale, nuk kam kriter tjetër përpos spontanitetit”.
Ajo vetë shkruan poezi, por mendon se si poezia ashtu edhe proza e gjejnë vetë lexuesin, edhe atë online…
Klodian Kojashi: Akoma s’kam nis me shkrue
Klodian Kojashi është një prej poetëve të rinj më në zë të momentit dhe kjo edhe për faktin se u bë i famshëm pa pasur botuar asnjëherë në letër. Së fundi ka botuar librin e tij me poezi “Engjëj pa përvojë”, megjithatë ai do të mbetet i dashur për lexuesit si poeti që lindi në rrjetet sociale.
“Unë akoma s’kam nise me shkrue. Kjo ndjesi më ban shoqni çdo ditë. Sa here që shkruj diçka më duket shkrimi i parë e kjo dëshira e madhe që kam për me fillu me shkrue s’më lëshon asnjëherë. Çdo poezi që shkruj them se asht e para, por pastaj e kuptoj që ne fakt s’asht e para, të paren kam me e shkrue herën tjetër”, përgjigjet ai pa i harruar asnjë çast notat poetike, edhe kur bëhet fjalë për një intervistë. “Me shkrue poezi asht bukur, sepse te përshkon era krijimit, e ndjen si fryn nëpër të gjitha shqisat, por me botue asht një aktivitet krejt tjetër që mua më duket se s’ka asnjë lidhje me krijimin. Me botu don me thane me u marre me çmime, preventiva, kontrata, kushte te favorshme e me pak të favorshme, me çmimin e letrës, madje edhe me peshën e letrës, sikur po i kërkojmë letrës me mbajtë diete. E pastaj të duhet të mendosh kopertinën, imazhet, titujt. E vjen shpërndarja, e librashitësit qe kur u thua se ke një libër me poezi, të shohin me dhembshuri, një poet me një libër poezish ndjehet jetim brenda librarive. E mundohen të gjejnë fjalët e duhura, pa të lëndue, për me të thane se asht diçka krejt kotë e se librat me poezi nuk i pëlqen askush. E pastaj, disa pranojnë me i mbajtë nja dy libra, si për hatër”…Ja kështu e sheh Klodiani të botuarit në letër, edhe pse vetë tani radhitet edhe një prej tyre. “Asht diçka e tmerrshme me botue libra, asht shume bukur kur të tjerët botojnë libra, se m‘pëlqen me lexue, por me bote vetë asht vuajtëse”. Por nuk është vetëm kjo arsyeja pse ai duket se ka të preferuarën e tij publikimin në rrjetet sociale. “Në libër s’mundesh me e ndryshue ma poezinë, ndërsa në rrjetet sociale, sa herë të teket ia ndryshon diçka. Shume autore thonë se asht diçka e keqe, me ndryshu shpesh poezitë, por unë them, punë e madhe, poezia asht e jemja e luaj me të sa here të du. Ne fakt, une pershkuajta me pak sarkazem botimin e nje libri, por admiroj të gjithë që merren me botime sepse asht një pune që duhet ba me plot përkushtim e përkujdesje në mënyrë që njerëzit te kenë mundësinë e librave sa me interesant e cilësor për nga ana e realizimit”. Përtej përshkrimit tragjik ai rrëfen se libri i tij ka kaluar pritshmëritë që mund të ketë një poet debutues në shitje. “Janë akoma ne qarkullim disa kopje, nga 300 kopje që janë shit në më pak se një muaj, vetëm në Shkodër e Tiranë”.Thotë se ëndrra e tij më e madhe ka qenë të bëhej poet, një ëndërr që iu realizua, ndoshta edhe falë kësaj gjetjeje teknologjike, ku koha nuk shkohet vetëm kot. “Në kohën kur nuk shkruaja poezi ose shkruaja shumë rralle, kisha andrrën me u ba poet e me botue shumë libra. Në kohen që e humba kët anderr, fillova me shkrue poezi ma shumë, e qe nga ajo dite s’jam ndalë ma”.Kjo e bëri të ndërrojë mendje edhe për përdorimin e rrjeteve sociale, si mjet zbavitjeve. “Më asht duk se postimi në internet përmbante atë thjeshtësinë e natyrën zbavitëse të shkrimit”. Duke qenë i pëlqyer mjaft në rrjetet sociale si poet e ka shumë ndjekës në profilin e tij, mendon se trysnia për një shkrimtar që publikon online është më i madh se ai që botohet në letër. “Në pak minuta ajo që ke shkrue mund të jete para syve të mijera vetëve. Për fat të keq flitet me njëfarë nënvlerësimi për publikimet online të krijimeve letrare. Shpesh dëgjoj shprehjen “poet Facebook-u”, qe edhe pse në disa raste asht ne buonafide, prapë mbart në vetvete njëfarë minoriteti, një pakësi, që s’di pse duhet të jetë tillë. A thu se poezia në rrjetet sociale ka diçka ma pak se ajo nëpër libra. Jo, nuk ka asgja ma pak, e nuk ekziston poeti i facebook-ut e poeti i librave. Sot një libër mund ta publikoje kushdo, dhe ne rrjetet sociale mund te postoje kushdo. Në fakt, Universitete te shquara ne botë po investojnë qe te zhvillohet sa ma shume publikimi i krijimeve ne rrjetet sociale, koha na shfaq fytyrën e vet e ne s’kena pse bajmë sikur s’e njohim”. A të bën më prodhimtar Facebook si poet? Klodiani nuk ndan këtë mendje.
“Në thelb kush shkruan asht vetëm. Mbase s’duket e bukur kjo që them, unë punoj në fushën e komunikimit ndaj jam gjithë kohën mes njerëzve dhe puna ime synon pikërisht afrimin, krijimin e urave për dialog edhe aty ku duket e pamujtun. E megjithatë, kur krijoj jam vetëm, a ndoshta kështu më pëlqen me u ndie në ato momente”.Libri mund të ishte përmbushje e një ëndrre të vjetër, por parë nga një anë më praktike, rrjetet sociale, ai e di, se e shpërndajnë një poezi mijëra herë më shumë se një libër e shumë më shpejt se letra. “Të jep ma shumë mundësi për me u përball me kritikën. Mund të imagjinosh vetëm këtë që një poezi në rrjetet sociale mund ta lexojnë nga çdo cep i botës, ndërsa librin, veç disa njerëz të interesuar, diku nëpër lagjet e qytetit. Kjo s’don me thanë se libri s’ka vlerë apo randsi, aroma e fletëve, mundësia me e prek me gishta poezinë, asht ndër emocionet ma të bukura. Thjesht nuk duhet ta bajmë ktë krahasim, shpesh më duket sikur librat na thojnë ju lutem, na lironi nga ky krahasim absurd, e unë iu them, ju s’krahasoheni me askënd.” Shpreson që libri i tij në letër “Engjëj pa përvojë” shpejt të marrë formën e një e-book. “Nuk di si realizohet, por do interesohem e do e baj ktë gja sa ma shpejt”.
Sa i përket kritereve të tij të publikimit, e para mbetet liria. “Du qe poezia jeme mos të gjykojë, mos të vendosi rregulla, due që të mos ketë qëllime dominuese, përcaktuese, moralizuese aq më pak”, përfundon Klodiani, që megjithëse partizan i platformave online, mendon se proza shijon më mirë në letër, sepse për të librat janë njerëz. Ndërsa poezia shijohet edhe përpara një ekrani kompjuteri apo edhe celulari.
Ada Halilaj: Ndaj atë që ndjej, jo atë që njoh
Edhe Ada Halilaj, poetja e re që ka zgjedhur Facebook-un si rrjet për të bërë publike krijimtarinë e saj poetike, sapo ka botuar librin e parë me poezi të titulluar “Animalesque”.
E ka nisur të shkruarit qysh herët, në moshën dhjetëvjeçare. “E mbaj mend shumë mirë. Duhet t’kem kenë rreth dhjete vjeçe kur bashke me prindit e mi po shifshim në televizor një reportazh mbi tragjedinë e Otrantos, viktimat dhe familjarët e tyne. Mbasi mbaroi, me dhimbjen e imazhit t ‘luleve që përkundeshin n’det, kam dalë në dhomën tjetër, kam marre laps e letër e kam shkru poezinë teme t’parë,t’cilën e kam rujt’ deri vonë n’sirtar”, thotë Ada, e cila e quan të shkruarit e poezisë së parë një nevojë e duke përshkallëzuar në revoltë e më pas alternativë. “Sikur me dashtë me i thane jetës “nuk kuptoj as ty e as vdekjen, por kam gjet kopshtin e ngushëllimit tem”’.Sot poezinë e ka një erë lirie. “si mënyra ma e mirë me kenë egërsisht, intimisht, bujarisht vetvetja”. Ishte ky fllad lirie që e bëri të frynte edhe në detërat e rrjeteve sociale, duke publikuar në Facebook apo Instagram, ku poezitë i shoqëron çdoherë me nga një fotografi, ashtu siç e kërkon edhe formati i këtij rrjet social. “ Erdhi krejt natyrshëm. Kur gjithkush ndan me miqt’ virtualë pjesë të jetës, mendimeve, shqetësimeve që kane, unë ndaj poezinë…ndaj atë që ndjej, jo atë që njoh”. Hapi tjetër i saj ishte të pranonte se poezia e saj solitare, ajo që nuk kërkon duartrokitje e fjalë të mira të përshtatej me publikun. “M ‘pëlqen poezia solitare, poezia që nuk përgjërohet, që nuk lyp duartrokitje apo përkëdhelje, poezia që nuk e shpëton boten prej nyejve qe ka n’fyt, poezia pa borxhe, pa pasqyra, poezia që s’ka asnji qellim përveçse me vdek shpejt te poeti e me u ngjall ndryshe ne çdo shpirt që e pranon”. Facebook-u për të është një ditar publik i së përditshmes. “Në përditshmërinë teme unë përtyp e përtypem me buke e poezi, prandaj dëshira ka ken’ e asht me e “fal” te të tjerët pa asnji lloj pretendimi. Ka lind si dhurate, pa e dënu me asnji çmim e asnji vlerë t’caktume…kush e don e merr, e ndjen, e run brenda vedit, apo e harron sa lexon lajmin e orës s’fundit”.Deri para do kohësh ajo as që e donte botimin, por sot ka n dorë librin e saj të parë. “Nuk më joshte aspak ideja e poezisë në vitrinat e librerive, në raftet me ose pa pluhun, në çantën e nji udhëtari t’lodhun nga rruga. i dashuroja librat,p or jo librat me emnin tem sipër.Mendoja se poet nuk te ban libri, as poezia që shkrun, por poezia që je. i mbahem fort këtij mendimi edhe sot. Ma vonë nisa të mos përjashtoj mundësinë e nji vendbanimi tjetër për krijimet e mia e pranova qe fleta e bardhë, e prekshme, për poezinë asht ajri, atdheu, shtëpia. Kjo nuk ia pengon shëtitjet e gjata”.Thotë se nuk mërzitet kur merr reagime se poezinë e saj megjithëse e ndjejnë të bukur nuk e kuptojnë. “Unë s’kërkoj të kuptohem. Du vetëm që mbrenda poezisë teme, lexuesi me kërku poezinë e vet”. Ajo mendon se ky model publikimi e lejon të jetë vetvetja. “Ky model publikimi, asht krejt i thjeshte, t’jep mundësinë me kenë vetvetja, në të mire e në të keq. Zgjedhja me qendru besnik lamshit tand profan apo pritshmërive te botës, asht tjetër diskutim. Por kur zgjedh, mundesh. Unë nuk kam shkru kurrë për të tjerët, nuk shkruj as për vedin. Unë thjesht shkruj. Mbetem alkimiste e përjetshme, e pandreqshme”, thotë Ada, e cila nuk është dakord me idenë se poezia e rrjeteve sociale të bën më prodhimtar. “Poeti nuk përgatit kashata të vogla për gojë te vogla e kashata gjigante për goje gjigante. Asht e trishtë me u ba shërbëtor i nji sistemi pritjesh. Sa ma shume pëlqehesh, aq ma shumë prodhon? Jo. Poezia ka kohen e vet. Poezia s’asht bamirësi”. Botimi në letër e gjeti të papritur edhe atë, megjithë këmbënguljet dhe urimet e lexuesve që një ditë të bëhej e mundur. “Dëshirën per botim perfundova duke ja uru edhe unë vedit. Jo si konformizëm, jo për hatër të dikujt, por si ndërgjegjësim i ardhun prej kurdisjes që ibaj kohve t’mia”.Edhe nëse nuk do të vinte ky botim, për të do të ishte i mjaftueshëm edhe botimi online. “Për mu do ishte mjaftueshëm edhe sirtari i dytë i komosë së shtratit…e do ta kisha vazhdu edhe sikur asnji shtëpi botuese mos të më kishte pranu, edhe sikur asnji postim poetik të mos ishte pëlqye dhe sikur mbarë bota të më kishte drejtu gishtin sikur kam dale prej rreshtave. Nuk besoj na nevojitet mjaftushmeria e as bollëku”. Poezitë që i ka botuar në libër, i publikon sërish në profilin e saj në Facebook, do e bëjë këtë edhe sikur të ketë botuar 20 libra të tjerë rrëfen, sepse ato poezi që i lindin prej mendjes dhe i shkruan çdo ditë, meritojnë të dalin në dritë. “ Kur vjen, poezia vjen e plotë, e bindun,vjen se i ka ardh’ koha me ardh’. Prandaj deri sot, çdo gja që kam shkrujt në bllokun e shkarravinave që sikurse edhe fletorja e Virginia Ëoolf-it,e dhe i jemi ngjan me makthin e nji të cmenduni, apo qofë edhe në kompjuter, nëpër kopertinat e mrapme të librave të universitetit, e kam përcjell direkt ne facebook. Përzgjedhjen e baj në momentin që vendos t’ia mbledh mishin e kockat bashkeë ne nji vend poezisë, jo kur ia prezantoj lexuesit”. Mendon që të bëjë një përmbledhje të të gjitha poezive që ka botuar për të gjithë ata që nuk kanë mundësi të kenë formatin tradicional. Halilaj mendon se megjithë lehtësitë apo vështirësitë që mund të hasë poezia apo proza e botuar në këtë format, e rëndësishme është të lexohet sa më shumë. “E randsishme në të dyja rastet asht të lexojmë sa ma shumë e të jena nomade në letërsisë Mos të izolohna në kështjellat e klasikeve apo krenat e te papërsëritshmeve. Me lëviz na ban mirë!”.
Entela Tabaku: Qysh se kam nisur të shkruaj …
Entela Tabaku është një tejtër poete e re e talentuar e cila e ka gjetur lexuesin e saj në rrjetet sociale. i është rikthyer dashurisë së vjetër të vargjeve një vit e gjysmë më parë pasi e pat braktisur për një kohë. “Kam shkruar poezi që kur kam mësuar të shkruaj. Kur u transferova në Suedi pushova së shkruari dhe kjo vazhdoi për 16 vjet. Rinisa të shkruaj para një viti e gjysmë”, thotë ajo, ndërsa shton se shkrimi ka qenë qëllim në vete, jo botimi.
Para se të largohej nga Shqipëria pat tentuar të botohej në letër. Ajo e ka një libër të botuar qysh në vitin 1996 dhe prej atëherë kishte munguar gjatë, por kjo nuk e ka penguar të bëhet e dashur dhe e lexuar prej qindrave në rrjete sociale, më shumë ndoshta se mund të arriheshin përmes kopjeve nga libraritë. Ndërsa publikimi në internet ishte një evokim i kohërave të nostalgjisë prej miqve të saj,
“Kishte kohë që shoqet dhe shokët në facebook më pyesnin pse nuk shkruaja më dhe më bënin presion t’ia rinisja. Kështu, kur një mbrëmje të dhjetorit 2013 më erdhi të shkruaja një poezi, e vendosa menjëherë për t’ua bërë qejfin. Dhe kështu u bë zakon, shkruaja dhe mandej publikoja.
Unë pata fat, se kam shumë shokë dhe shoqe që lexojnë dhe shkruajnë vetë dhe ata u gëzuan kaq shumë që po shkruaja sërish, sa çdo poezi që shkruaja muajin e parë më dukej si festë”- thotë ajo kur e pyet për reagimet e para që mori kur nisi t’i ndajë me miqtë virtualë krijimet e saj të reja. Sa i përket trysnive të ndonjë lexuesi që mund të komentojë se pse nuk ka postuar ndonjë poezi të re, Entela thotë se nuk ndjen. “Unë nuk ndiej ndonjë trysni, të asnjë tipi, unë shkruaj për qejfin tim dhe nuk është se më duhet t’i tregoj kujt sa e zonja jam. Kur e publikoj një poezi mendoj gjithmonë se janë miqtë e mi të parë që do ta lexojnë. Por gëzohem shumë, sigurisht, kur lexuesve u pëlqen ajo që shkruaj”.
Kjo do të thotë se nuk ndjen as ndonjë yshtje për të qenë më prodhimtare sesa është.
“Për mua është e njëjta gjë si në periudhën time të para mërgimit, shkruaj çdo ditë.
Platforma online asaj i duket e mjaftueshme, duke ditur se tanimë botimet në letër kanë gjithnjë e më pak lexues. Në Facebook ajo ka të publikuar të gjithë krijimtarinë e saj prej një viti e gjysmë, si një ditar që ruan kujtimet poetike të çdo dite.
Sabina Veizaj: Rrjetet sociale janë seksi, dashuria është botimi në letër
Ajo e ka një libër të botuar prej një viti tashmë, titulluar “Myshku i muzgut” dhe e ka nisur karrierën si poete që kur ishte vetëm 8 vjeç. Ka botuar në disa revista e gazeta letrare, prej gazetës “Drita” e deri te “Poeteka” e madje është e përfshirë edhe antologjinë e poetëve të rinj shqiptarë botuar në Kroaci vitin e kaluar, por kënaqësia më e madhe është kur poston në Facebook më të renë dalë prej krijimtarisë së saj dhe e ndan me miqtë, si të ishte duke ndarë një dhuratë, që e vetme nuk do e gëzonte sa duhet. “Kam nisur të shkarravis që në shkollën fillore, diku aty tek 8 vjeç. Një mikesha ime më e rritur se unë kishte kohë që e stërviste këtë pasion. Mua më lindnin vargje, por të paorganizuara, ose të paktën kështu më ngjanin si një fëmijë që nuk kishte shumë besim në vete ose që donte që ato që bënte t’i bënte shumë mirë. Nisa të kopjoj mikeshën time dhe më vonë librat me poezi të bibliotekës së babait. Kam nisur me Dritëro Agollin dhe Pol Elyar”, thotë ajo duke theksuar se natyra vetmitare pak e tërhequr, shpesh e ka penguar të botojë. Megjithatë në 2009, kur u bë edhe anëtare e rrjetit social Facebook nisi të publikojë poezitë e saj.
“Unë aty kisha vetëm miqtë e mi që i njihja edhe në jetën reale. Duke qenë se jam shumë impulsive dhe e dua emocionin e menjëhershëm, doja t’i nxirrja nga vetja ato emocione të të shkruarit. “Ia përplasja” barrën atyre që e lexonin. Nga vargjet u shtuan dhe miqtë e tjerë virtualë që ndanin të njëjtin pasion me mua për letërsinë dhe në veçanti poezinë”, thotë ajo ndërsa nisi të mbledhë edhe reagimet e lexuesve, që shpesh rezultonin të ishin edhe kritika serioze. “ Përgëzime kam marrë. Më kanë kënaqur për momentin, por përherë i kam marrë me rezerva. Nuk mendoj se është vendi ku ka vërtetësi në përgjithësi. Por ka dhe aty mundësi njohjeje me profesionistë”.
Sabina thotë se poezia për fat të keq ka treg shumë të vogël. “Flas për librin në letër. Nuk ka etje për poezi. Madje lexohet poezi më pak se sa krijohet. Leximet në internet janë fast food. Poezia kërkon gjendje, atmosferë, ndijim, shijim, reflektim. Këto nuk t’i jep interneti kur ti lundron rrugës, në autobus, në market ose kur je duke u përplasur me ndonjë shtyllë. Poezia është tjetër gjë. Bën ti për shembull dot dashuri me nge në rrugë, në metro a ku di unë?!”.
Nuk ndjehet se publikimi online e ka grishur të shkruajë edhe më shumë. “Në qoftë se e ke qëllim në vetvete publikimin, nuk mendoj se krijimet burojnë natyrshëm, burojnë me një qëllim të vetëm dhe s’besoj se janë më të vërteta. Poezia është e vërteta e shpirtit tënd që ti guxon ta komunikosh me vargje”. Botimi i librit të saj me poezi ka ardhur jo si katapultim prej Facebook-ut. “Unë jam promovuar nga “POETEKA”. Unë jam gazetare në ‘Top Show’, në Top Channel. Duke qenë e pasionuar pas letërsisë dhe poezisë në veçanti, ngre një emision që titullohej “Facebook Poeteka” dhe kishte për qëllim të trajtonte pikërisht këtë temë që po trajtoni ju në këtë intervistë. Mes të ftuarve ishte edhe botuesi i “Poeteka”, Arian Leka dhe u çudit se në një kohë kur leximi ka rënë dhe poezia ka një lexues më të paktë e më të përzgjedhur, kujt i lindi ideja për një emision mbi poezinë. Iu shpjegova që një njeri që e dashuron poezinë, jeton me të dhe për të e si ajo, do që ta përcjellë atë. Më kërkoi t’i dërgoja disa poezi. i pëlqyen dhe i botoi në numrin e radhës.” Kështu nisi edhe karriera serioze e Veizajt si poete, por kjo pasi kishte ndarë çmimin e parë në Festivalin Ndërkombëtar të Poezisë në Podujevë, me një konkurrente tjetër. Për të, botimi në letër mbetet i pakrahasueshëm dhe Facebook nuk do të ishte kurrë i kënaqshëm mjaftueshëm. “Botimi në rrjetet sociale është shfryrje, libri është tjetër gjë. Krahasimet çalojnë, por në këtë çast më erdhi të krahasoj si seksin me dashurinë”.
Suadela Balliu
No comments:
Post a Comment