Prof.Dr.sci. Eshref Ymeri
Më 27 dhjetor 2013, në faqet e gazetës “Fjala e Lirë”, unë botova një shkrim me titull: “Eqerem Canaj, një poet-shkrimtar me një individualitet të befasishëm”. Pas botimit të shkrimit në fjalë, në adresë të moderatorit të kësaj gazete, Prof. Fatmir Terziut, një intelektual i shquar ky i diasporës shqiptare në Britaninë e Madhe, një person i panjohur, me adresën elektronike gjerazi@yahoo.com, kishte dërguar mesazhin e mëposhtëm që më drejtohej mua:
“Urime Z. Eshref Ymeraj, nga Shqiperia u nise per ne Rusi, por perfundove ne Kaliforni. Zgjuarsi, shfrytezim i hapjes se Shqiperise me boten. Por edhe gjuha shqipe ka nevoje te dale ne bulevardin e gjuheve te botes, jo te fshihet neper shpellat e Valbones e te Smokthines! Se kur erdhe ti Profesor ne Tirane, ishim vetem 200 mije; tani shpellat jane zbrazur dhe 800 mije nativet ilire kane zbritur ne Tirane, qe po shkon ne 1 milion banore. Ata tani kerkojne konvergjim te shqipes e jo divergjim dhe kerkojne te pasurojne leksikun e tyre primitiv me fjale nga gjuhet e bulevardeve te botes ku po pleqeron zotrote”.
Sapo e lexova këtë mesazh të këtij njeriu skutash të errëta, të këtij burracaku që nuk ka guximin të prezantohet me emër dhe me mbiemër të plotë, më erdhi ndër mend menjëherë një përrallë satirike e shkrimtarit rus M.E. Saltikov-Shçedrin (1826-1889), me titull “Cironka me një barrë mend”. Titulli i kësaj satire, me kalimin e kohës, erdhi e u shndërrua në gjuhën ruse në shprehje frazeologjike, me kuptimin “krijesë frikacake” ose “oportunist frikacak”. Pra, me këtë shprehje nënkuptohet një njeri, i cili, ashtu si puna e cironkës që tërë jetën e kalon në një fole të errët nga frika se mos e gëlltit ndonjë peshk i madh, ka frikë të dalë në sheshin e burrave, prandaj edhe hedh gurin e fsheh dorën.
Ky njeri i paemër, por me lepur në bark, gjykuar nga sa shkruan, qenka në mëri me mua. Kjo bie në sy menjëherë për arsyet që do t’i sqaroj më poshtë:
Së pari, mua më shtrembëron mbiemrin, të cilin, sipas Zyrës së Gjendjes Civile në Njësinë nr. 8 në Tiranë, ashtu si edhe në pasaportë, e kam Ymeri. Por ky, për inat, ma shkruan Ymeraj.
Së dyti, më përmend vajtjen në Rusi. Në Rusi unë pata shkuar si student, ku i vazhdova studimet në Leningrad gjatë viteve akademike 1959-1961 dhe mandej u ktheva në atdhe, pasi Hrushovi i preu marrëdhëniet me Shqipërinë. Atje më pati dërguar shteti, si nxënës që e kisha mbaruar gjinazin “Ali Demi” në Vlorë me rezultate shumë të mira.
Së treti, njeriu anonim bën një fluturim “pindarik” dhe thotë: “nga Shqiperia u nise per ne Rusi, por perfundove ne Kaliforni. Zgjuarsi, shfrytezim i hapjes se Shqiperise me boten”.
Me këto që thotë, ky farë burracaku shpif në një mënyrë cinike, sidomos kur deklaron që unë paskam shfrytëzuar hapjen e Shqipërisë me botën, për të ardhur në Kaliforni. Shqipëria u hap që në dhjetor të vitit 1990, me themelimin e Partisë Demokratike dhe me shpalljen e pluralizmit politik. Unë asokohe isha në punë dhe as që më kishte shkuar ndonjëherë ndër mend të shfrytëzoja hapjen e Shqipërisë dhe të largohesha jashtë vendit. Unë kam vazhduar punën deri sa dola në pension, si pedagog, në Fakultetin e Gjuhëve të Huaja të Universitetit të Tiranës, më 1 shtator të vitit 2003. Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, bashkë me time shoqe, Havanë, të pajisur me vizë në ambasadën amerikane në Tiranë, kemi ardhur për herë të parë për vizitë te fëmijët tanë, në qershor të vitit 2006. Me vizë amerikane kemi ardhur edhe në vitin 2008, edhe në vitin 2009, deri në maj të vitit 2011, kur u bë bashkimi familjar dhe morëm kartonat jeshilë. Edhe fëmijët e mi, Plarenti dhe Kesiana, kanë qenë studentë në Akademinë e Arteve në Tiranë dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë ardhur të pajisur me vizë nga ambasada amerikane: Plarenti në gushtë të vitit 1996, kurse Kesiana në gusht të vitit 1998. Këtu kanë përfunduar studimet në universitete amerikane dhe studimet pasuniversitare (master). Pas përfundimit të studimeve me rezultate shumë të mira, janë punësuar menjëherë. Plarenti ka marrë pasaportë amerikane, kurse Kesiana ka marrë kartonin jeshil dhe pret të marrë pasaportën. Pra, gjithçka brenda rregullave të legjislacionit amerikan
Prandaj, fjalinë “Zgjuarsi, shfrytezim i hapjes se Shqiperise me boten”, ky frikacak që trembet nga hija e vet, le ta përdor në adresë të dikujt tjetër. Madje, po të ketë këllqe, le të flasë konkretisht dhe pikërisht për ata persona që e shfrytëzuan hapjen e Shqipërisë dhe, si anëtarë delegacionesh, të pajisur me vizë dhe me biletë me paratë e shtetit, e braktisën vendin dhe kërkuan strehim në Evropë apo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Së katërti, në figurën e këtij njeriu me lepur në bark, prehet një enverist i kulluar, brenda të cilit zieka urrejtja për të gjithë ata bashkatdhetarë që kanë lënë viset ku banonin dhe janë dyndur drejt qytetit të Tiranës apo në rrethinat e saj. Madje, në qëndrimin ndaj këtyre bashkatdhetarëve, ky pjellë e skutave të errëta, zbulon lakuriq edhe racizmin e vet të papërmbajtur, duke i etiketuar ata si njerëz të shpellave. Me këtë fyerje që u bën bashkatdhetarëve të vet, ky njeri i paemër e zbret veten në nivelin racizmit të shovinistit të tërbuar Vuk Drashkoviç në qëndrimin ndaj popullit shqiptar të Kosovës. Politikani shovinist dhe racist rus, Vladimir Zhirinovski, në një material të botuar në faqet e internetit me titull “Një Kosovë në Rusi (një parashikim për të ardhmen e Rusisë), shkruan:
“Vuk Drashkoviçi, dikur pati shkruar një libër interesant me titull “Konsulli rus”. Në atë libër ai, ndër të tjera, rrëfen se si në fshatin e tij të lindjes që shtrihej në territorin e Kosovës, në vitet ’30 të shek. XX, kishin ardhur dy shqiptarët e parë. Vogëlushi madje nuk e dinte se kush ishin ata dhe linte mendjen që ata hanin me dorë, visheshin me zhele, banonin në një harvallinë të braktisur, bënin punë të çfarëdollojshme, nga më rraskapitëset, sa për të nxjerrë ndonjë kacidhe. Këta “arbanasë”, siç i quante gjyshja e Vukut, vogëlushit i dukeshin si gjysmëkafshë ekzotike interesante.Po e përsëris: pas tridhjetë vjetësh, shqiptarët në Kosovën serbiane përbënin shumicën e popullsisë. Tani të gjithë e dinë se si përfundoi kjo histori pas tridhjetë vjetësh. Ama ajo pati filluar me dy “arbanas” qesharakë” (Citohet sipas faqes së internetit “Сайт Россiу.ru” në gjuhën ruse).
E kuptoj që politikani Zhirinovski dhe sivëllai i tij serb Vuk Drashkoviçi, nuk mund të rrinë dot pa shpifur kundër shqiptarëve. Por edhe shpifja duhet të ketë njëfarë karari. Për dijeninë e shovinistëve Zhirinovski e Drashkoviç dhe të këtij shqiptari të paemër që bashkohet me korin e tyre racist, shqiptarët nuk ia kanë lejuar kurrë vetes të vishen me zhele. Për më tepër, shqiptarët kurrë nuk kanë banuar nëpër harvallina. Ata shqiptarët e Shqipërisë Veriore, prej nga qenkëshin “shpërngulur” ata dy “arbanasët” e gjyshes së Drashkoviçit, nuk ua kanë pasur kurrë idenë harvallinave, se ata kanë pas banuar në kulla prej guri, brenda të cilave ka mjedise për të hedhur valle. Në qoftë se njeriu i paemër nuk e di se ku kanë banuar shqiptarët e Valbonës, le të marrë mundimin dhe të bëjë një udhëtim turistik në ato vise dhe të njihet nga afër me kullat e tyre të bollshme, në mënyrë që të bindet se ata nuk kanë jetuar kurrë nëpër shpella, as në kohët e kahershme. Shqiptarët e Smokthinës, po ashtu, kanë jetuar dhe vazhdojnë të jetojnë në shtëpi prej guri të skalitur, të cilat bien në sy që së largu me bardhësinë e suvasë, të lyer me sherbet gëlqereje.
Në një këngë të vjetër labe, të krijuar në periudhën e kryengritjeve kundër Reformave të Tanzimatit, të udhëhequra nga Zenel Gjoleka, Tafil Buzi dhe Hodo Ali Nivica, thuhet:
Nga do ta shkojmë Tafilë?
Mespërmes Labërinë.
Kur Kaloi nëpër Smokthinë
Pyeti miku për miknë:
Ku e ka Cania shtëpinë?
Te porta me llamarinë,
Kullat e bardha në brinjë,
Për së largu zbardhëllijnë.
Prandaj është e turpshme për këtë njeri të pa emër që i fyen rëndë shqiptarët e Valbonës dhe të Smokthinës, duke i vlerësuar si njerëz shpellash.
Këtij enveristi të thekur, me sa duket, i qan zemra për periudhën e sundimit komunist të Enver Hoxhës, kur banorët e zonave të thella, shteti nuk i lejonte të zbrisnin jo vetëm nëpër qytete, por as të kalonin me banim nga njëri fshat në tjetrin. Ajo ishte periudha e bujkrobërisë komuniste, sepse mbarë populli shqiptar ishte pronë e parisë së lartë sunduese. Kjo është edhe arsyeja kryesore që njeriu i paemër ngrihet kundër parimit të lëvizjes së lirë të njerëzve, parim ky që përbën njërën nga të drejtat themelore të individit në kushtet e pluralizmit politik në një shtet demokratik. Harron ku njeri trulajthitur që në Greqinë fqinje, me një popullsi prej afërsisht 10 milionë banorësh, gati gjysma e banorëve të saj janë të grumbulluar në Athinë dhe në rrethinat e saj?
Së pesti, njeriu i paemër, e kuptuaka hapjen e Shqipërisë me botën, të shoqëruar me ndotjen e gjuhës shqipe me fjalë të huaja të panevojshme. Prandaj edhe vetë i përdor ato në vend të fjalës shqipe: native - në vend të fjalës rrënjës, vendas; divergjim në vend të fjalës largim; konvergjim - në vend të fjalës afrim.
“Respektin” ndaj gjuhës shqipe, ky farë burri e treguaka edhe në drejtshkrimin e saj, çka duket qartë në mesazhin e lartpërmendur, ku shpërfill krejtësisht shkronjën ë. Me siguri që qenka në një mendje me një gup ndërakademikësh që kërkojnë të shkallmojnë themelet e kodit drejtshkrimor të gjuhës shqipe.
Eshtë mirë që njeriu i paemër të heqë dorë nga shpifjet, të cilat i ka renditur kundër meje dhe kundër bashkatdhetarëve të mi në mesazhin që i ka dërguar Prof. Fatmir Terziut. Sepse shpifja, sipas një fjale të urtë, është zeja kryesore e njerëzve frikacakë. Me këtë rast, këtij burracaku të rëndomtë, dëshiroj t’i kujtoj një thënie të artë të politikanit dhe të diplomatit të njohur francez, Talejranit (Charles Maurice de Talleyrand-Périgord - 1754-1838):
“Në këtë botë ka një armë më të tmerrshme sesa shpifja: kjo armë është e vërteta”.
Santa Barbara, Kaliforni
29 dhjetor 2013
