2014-07-23

Buzëqeshja e vrarë në mermer skalitur....




Edi Shukriu lindi në Prizren më 22 tetor 1950. Shkollën fillore dhe gjimnazin e kreu në Prizren, ndërsa studimet për arkeologji në Universitetin e Beogradit (1972). Magjistroi në Universitetin e Beogradit (1979) dhe titullin Doktor i Shkencave Historike e mori në Universitetin e Prishtinës (1990). Është profesor ordinar në Fakultetin Filozofik të Universitetit të Prishtinës dhe Kryetare e Këshillit të Kosovës për Trashëgimi Kulturore (KKTK, 2009-).
Është arkeologja e parë dhe shkrimtarja e parë shqiptare në Kosovë që botoi përmbledhjen me poezi Sonte zemra ime feston (1972). Anëtare e PEN qendrës së Kosovës (2004-) dhe nënkryetare e saj (2009-), anëtare e Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës (1973-). Ishte shknecëtare vizituese në Universitetin e Harvardit. Mori pjesë në International Writing Program 2005, University of Iowa, USA (2005). Përfaqësohet në antologjitë e autorëve shqiptarë e të huaj.
Deputete e Kuvendit të Kosovës (1992-1998, 2002-2004), Bashkëdrejtuese e Departamentit të Kulturës–UNMIK (2000-2001), Kryetare e Komisionit për Kulturë, Rini dhe Sport të Kuvendit të Kosovës (2001-2004), Nënkryetare e Alternativës Demokratike të Kosovës (2004-). Ishte themeluese e Forumit të Gruas të LDK (1990) dhe kryetare e saj (1995-2000), si dhe organizatore dhe lidere e demostratave të shumta të grave kundër regjimit serb.
Në dhjetor të vitit 2012 zgjidhet anëtare korrespondente e Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës.


Veprat

2011 Eminetne albanke, Plima, Ulcinj
2004 Ancient Kosova, Museum of Kosova, Prishtina
2004 Kosova antike, Muzeu i Kosovës, Prishtinë
2000, 2003 Gra të shquara shqiptare, Teuta, Prishtinë
1996 Dardania protourbane, Dukagjini, Peje (Çmimi “Gani Bobi”)
1995 Historia e Kohës së Vjetër – Lindja e lashtë, Prishtinë


Libra poetikë

2001 Përjetësi, Dukagjini, Pejë
1990 Nënqielli, Rilindja, Prishtinë (Çmimi i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës)
1985 Syri i natës, Rilindja, Prishtinë
1980 Legjenda e Hasit, Naim Frashëri, Tiranë
1978 Gjakim, Rilindja, Prishtinë
1972 Sonte zemra ime feston, Rilindja, Prishtinë


Drama

1998 Kësulëkuqja e rrokaqiellit, Prizren
1992 Lkeni i Hasit, Rilindja, Prishtinë
1986 Kthimi i Euridikës, Rilindja, Prishtinë
1995 Video-documentar: Prevent the war in Kosova


Bashkautore

2010 “Premiers résultats des campagnes de fouilles à Ulpiana (2006-2008)“, Actes du V colloque international de Grenoble (8-11 octobre 2008) sur l’Illyrie méridionale et L’Epire dans l’antiquité, Volum I, Paris, 449-458
1997 Kosova and other Albanians outside Albania
1996 Kosova - The Hungry Future, Food Summit – Rome, Prishtina
1995 Kosova - National Report, Women's IV World Conference, Bejing, Prishtina

Autorja ka të publikuar edhe shumë artikuj shkencorë.


BUSTI ILIR

Sodis me ditë
me natë
bukuria më magjeps

Në përqafim të kohës
të solla unë
o
më more me vete

Buzëqeshja e vrarë
në mermer skalitur

Shikimi i zënë
vuajtjen ringjall

Sillet valle e fatit

Sy më sy soditemi
ti e veshur në mermer
unë mermer

Në ballin tënd pa rrulla
zhduken të miat

Syri i Natës, 1986


BABAI IM

Babai im
kishte shtëpi në Prizren
dhe një dyqan në Arastë

Babai im
nuk mbante plis
e nënës plakë “ana” i thoshte

Je turk! i thanë:
Shko në vatan!

Po babai im
lis e tis
me plis

qëndroi

Syri i Natës, 1986


RINGJALLJA

Bini daulle të fisit bini

jeni bërë nga lëkurë e trupit tim
prandaj bini fort e më fort

le të pëlcasë pëlhurë e shpirtit
dhe zemra me të

mbase sjellin ringjalljen

Dua të vallëzoj
në ritmin e tingujve paganë
sa të përgjaken thembrat
nga thepat e gurëve të zhvendosur
e trupi të përplaset
në muret e mendjes së mykur

Pastaj
le të më quajnë bishë
dhe le të qeshen gjarpërinjtë
aq më bën

Dua të bien daullet

Syri i Natës, Rilindja, Prishtinë, 1986


QERRJA E ZJARRTË

Sado që na bindin
Se Qerrja e Zjarrtë
është imagjinatë

ne e vendosim në të
Diellin e flakët
dhe i shtrijmë duart
të përflakemi

Nënqielli, Rilindja, Prishtinë, 1990


FILIGRANI

Fijet e shpirtit
thurin
stoli të drithëruara
të durimit të filigrant
që s’përtojnë të flasin
për ëndërrimet e ditëve
hijen e shijen e moteve
frikën e lutjet e shekujve

E blatuar me gjuhë pagane
në rrjetë është zënë gruaja

trekëndëshi i strukur në ornamente
lut plleshmrinë e vonuar
edhe në Udhët e Kryqeve

Trajtat e rrumbullakuara
grishin pareshtur Diellin

me valë të pikëzuara
rrezatojnë amshueshmëri

Hapur ka krahët shqiponja
lacërat mbahen fort
për dritën e gurit me vlerë
Syin e Keq e hëngërt vetvetja!

Në përjetshmëri
Nyjëzohen
Fijet e moteve

Ç’thuret bota
E pa fill pa skaj

Nënqielli, Rilindja, Prishtinë, 1990


BLATIMI

Gjatë u prit nga Zoti
shumë u prit

të bëhet vjellës i vetvetes –
ta sjellë parajsën në tokë

Të rrallët që panë
se Zotin e kanë në vete
u futën nën rrotën e jetës
ta lëvizin njerëzimin

Blatimi i tyre
është shpresë

për tokën parajsë

Përjetësi, Dukagjini, Pejë, 2001


LOTI

Vaji i pa lotë
loti
barot

Syri i natës, Rilindja, Prishtinë, 1986


MITI I DJALLIT

Zhytem në mitet e botës
e rrëmbehem flakshëm
nga bukuria e fjalës së kulluar
e legjenda e jetës

S’është me rëndësi
a ishte Enkidu
duke gërmuar pavdekësinë

apo Ozirisi në kërkim të vetes

ishte Orfeu
që s’arriti ta kthejë Euridikën

apo vëllai i Doruntinës
që solli besën

Rishijohen mitet e botës
në shthurjet e kohës

Veç mitin djallëzor
mbi Kosovën
e përlan koha

Përjetësi, Dukagjini, Pejë, 2001


KOKA

S’dua të më hiqet qafe jo

sado që kam parakaluar ndonjëherë pa të
nga mosdija idhnake
o
tmerri i llahtarisur

Në ecejaket dhijare
e kam bartur barrë po

s’jam shtatore antike
që dita të më ndajë nga trupi

as mermer
që thehet

Nënqielli, Rilindja, Prishtinë, 1990


CARPE DIEM

Si ta zë ditën
të diellnojë çasti

ta prek krahun e futurës
pa drithërimë ta përkëdhel
faqen e butë të fëmijës

Eh carpe diem carpe diem

Si ta zë ditën
kur bëhet e shkurtër
ta shoh ringjalljen

Në betejën e moteve
luajnë me pjellën time
e dita bëhet tjetërfare
me motivet e vdekura vërshimë

Si ta zë ditën që ikën
e zhytur në mote
që ishin e s’ishin të mijat

Si ta zë ditën
pa diellnuar çasti

Eh carpe diem carpe diem

Përjetësi, Dukagjini, Pejë, 2001


NIAGARA

Në pranga e vuri njerëzimi
e ajo –
e ndara Niagarë
rrëmben hatashëm

Pa përfillur kufij

Njerëzimi i përgjysmuar
ia vështron madhështinë

e zvogëlohet

Përjetësi, Dukagjini, Pejë, 2001



FATI QË NUK ISHIM ZOGJ
Sulmi i policisë serbe në lagjen Ulpiana të Prishtinës, 25 shkurt 1990


Ora policore: 21.10

Dritat e qiriut
Përshëndesin hënën
në orët e ngujimit

Në banesën e ngrohtë
dy terroriste mprehin armët
unë lexoj „Uliksin“
vajza „Borëbardhën“

TV bluan në vete
“Shtëpinë për varje”


Ora policore: 21.30

Vetëtima çan qiellin
e predhat nga tanket
vjellin zjarr
në bebëzat e syve

Nata bëhet çmendi
e egërsisë së shekujve
dhe futet në banesë
pa fije turpi

Plumbat lotësjellës
përhapin helm
e nuk di
ka më shumë në ajër
apo në brendi të mitrës

Frymë, frymë!
tmerrohen muret,
vazot lotojnë dhunshëm,
qiriri drithëron vdekshëm
e Satiri zhvesh lëkurën

Frymë, frymë!
klith për veten
si bishë njerëzore e pashpresë
duke harruar frytin


Ora policore: 22.30

Nuk dëgjohet më cicërimë

zogu njëjavësh i ditëlindjes
ka shtrirë krahët
e përshëndetjes së fundit

Ëmë e bijë
hidhemi në përqafim –

loti i hidhërimit
dëbon lotin e helmit

lotët e frikës
bëhen lot dashurie
në natën e egërsisë serbe

Fati që nuk ishim zogj!

Përjetësi, Dukagjini, Pejë, 2001


PËRROCKAT E PRIZRENIT

Joshëse ishin kohërat
kur përrockat hapëronin
shtëpi më shtëpi
dhe freskinë ia dhuronin
ditës së lodhur

Në dëlirësinë e agut
u falej trupi
e gjyshet bënin roje
duke pritur lindjen

Fëmijët e qytetit tim
i sillte Zana e Ujit
mu në djep të lindjes

Nën këmbët e zambakëve
uji s’kishte të lodhur
motonte notin e jetës
dhe nxitonte
në përqafim të Lumit

Përrockat e vendlindjes së moshuar
ende rrjedhin kujtimeve të qytetit
dhe s’i ndal kush
që ta përqafojnë lumin

Nënqielli, Rilindja, Prishtinë, 1990

KALAJA

Shkëmb mbi shkëmb
u ngrite
më parë se kohë e gurit
mbi Lumin e Lotit përkulur
qytetin e fjetur vështron
Flij qytet flij
ushtar i lodhur
i kohërave
vashë e stolisur me shi
e stuhi veriu e jugu

Çfarë përjetoi kalldrëmi
me ledhet e larta
duke strehuar zambakë të bardhë,

Mos vallë flasin ledhet
krojzit pëshpëritin
lebetitin zambakët?

Më dëfto, kala
për lavdinë

E heshtur je si gjithmonë
me sy në zemër
nuse pa goje

Më rrëfe kur takove ilirët
sa të qeshi zemërguri gaz

Mësova sot një ditë
i hape kraharor malin
fëmijës së parë

E romakët kur i pe
që t’i vodhën fushat,
i luajte rrënzat
t’i dëbosh, t’i largosh
në theqafje

Dëfto, kala e pagojë
për topat mbi supe
e shpatat harkore
që t’i prisnin gjymtyrët,
për thepat
që i shkule nga gjiri
kur kuptove, ti urtësi e qytetit
se
perëndia nuk fliste shqip,
dëfto për tregtarët që i mbajte
në prehër
e të shitën në treg

I pe, kala, atëherë fluturimet
nga çdo anë ku kishin foletë
kur zbardhoi Prizreni zemërzjarr

Pastaj, i gjeta kala
në gjirin tënd
verigat e Avdylit –
të ndryshkura
si çdo të zezë që ndryshk koha,
të këputura
si çdo prangë që këput liria

Qyteti në ninulla ëndërron
e ti vështron, kala
hesht
e me heshtje të gurët flet:
me Muret, me Lumin, me Rrafshin

Nënqielli, Rilindja, Prishtinë, 1990

NË ULPIANË[1]

Peizazh i shkretë
tokë e çarë
ujë pa pa

Kallinj deri në bel
djerrë
Faji mbi supe të tokës
o
nën të?

Lavërtarët e dinë:
nuk rritet grurë mbi gur
e
ku është guri
çon krye muri

Lum Marcelin pendarti
u thuaj çfarë di
u thuaj ç’ke parë

Ta marr një gur thesar
t’u bie në lule të ballit!

Unë vetëm pragun e kërkoj
dyert kush i mbyll?

Lum Marcelin gojarti
gojëthati
shtoi fjalët
sheshi i mermertë
është këtu
nën grurë të thatë
apo në mendjeshterpësi?

Kohë kazmë
dërmo, nxito

sheshin duhet ta gjej!

Aty në mes
Qëndron një shtatore
pa kokë

kokën pa vaj e mbaj
hijerëndë, të rëndë

Syri i Natës, 1986

I ndjeri Ismail Kadare, ose shkrimtari që i zgjati jetën regjimit komunist

Kërko brenda në imazh Nga Flori Bruqi Ismail Kadare (28 janar 1936 - 1 korrik 2024) ishte akademik, politikan, ish-deputet i Kuvendit Popull...