Edhe pse bimët që janë përdorur tradicionalisht në mjekësinë popullore janë më të sigurta se ilaçet farmaceutike të kohës, edhe ato kanë rreziqet e veta. Pra, lindin disa pyetje: Cilat rreziqe dhe këshilla duhet të mbajë parasysh dikush kur mendon të fillojë një kurë bimore? Përveç kësaj, a ka ndonjë rrethanë në të cilën një terapi mund të jetë më e mirë se një tjetër?Disa këshilla
Ndonëse një bimë mjekësore në përgjithësi mund të njihet si e parrezikshme, këshillohet të keni kujdes. Kurrë mos e ulni vigjilencën vetëm sepse një produkti i kanë vënë etiketën “natyror”. Një enciklopedi që flet për bimët mjekësore thotë: “E keqja është se disa bimë janë shumë të rrezikshme. Përbërjet kimike që gjenden te bimët mund të ndryshojnë shpeshtësinë e rrahjeve të zemrës, tensionin e gjakut dhe nivelin e glukozës. Prandaj, sidomos njerëzit që vuajnë nga zemra, nga tensioni i lartë ose nga çrregullime të sasisë së sheqerit në gjak, si për shembull diabeti, duhet të jenë të kujdesshëm. Dr. Logan Çambërlejni, autor i një libri për produktet bimore, thotë: “Gati çdo raport i viteve të fundit rreth pasojave të dëmshme të bimëve mjekësore flet për njerëz që nuk ndoqën udhëzimet… Është diçka e mençur, madje një mbrojtje po të merrni këshilla për dozat e produkteve të sigurta. Mos bëni me kokën tuaj, pa u këshilluar mirë me një profesionist në fushën e bimëve mjekësore”. Linda Pejxh, specialiste për bimët mjekësore, jep këtë këshillë: “Edhe për gjendje të rënda shëndetësore, rruga më e mirë janë dozat në sasinë e duhur, jo dozat e mëdha. Mund të arrihen rezultate shumë më të mira po t’i lini vetes më shumë kohë dhe po të përdorni një kurë më të lehtë. Duhet kohë për ta marrë veten”.
Konsultojuni me një herbalist
Ju duhet gjithmonë të konsultoheni me një herbalist të mirë-trajnuar, përpara se të përdorni barna. Herbalistët janë trajnuar se si t’i miksojnë ato për gjendje të caktuara dhe simptoma dhe sa kohë mund të zgjasin. Bimët janë zgjedhur që t’i përshtaten çdo njeriu ashtu sikundër për të trajtuar sëmundjen ose gjendjen e tyre.
Llojet barnave
Barnat vijnë në një sërë formash dhe mund të aplikohen së brendshmi dhe së jashtmi.
Mjetet bimore që janë marrë së brendshmi përfshijnë:
•Ekstrakte bimore të lëngshme;
•Çajërat; dhe
•Kapsulat dhe tabletat.
Mjetet herbale që janë përdorur nga jashtë përfshijnë:
•Banjot;
•Kompresat;
•Dushet;
•Vajërat;
•Locionet; dhe
•Kremrat;
Ju duhet gjithmonë të konsultoheni me një herbalist të mirë-trajnuar, përpara se të përdorni barna. Herbalistët janë trajnuar se si t’i miksojnë ato për gjendje të caktuara dhe simptoma dhe sa kohë mund të zgjasin. Bimët janë zgjedhur që t’i përshtaten çdo njeriu ashtu sikundër për të trajtuar sëmundjen ose gjendjen e tyre.
Llojet barnave
Barnat vijnë në një sërë formash dhe mund të aplikohen së brendshmi dhe së jashtmi.
Mjetet bimore që janë marrë së brendshmi përfshijnë:
•Ekstrakte bimore të lëngshme;
•Çajërat; dhe
•Kapsulat dhe tabletat.
Mjetet herbale që janë përdorur nga jashtë përfshijnë:
•Banjot;
•Kompresat;
•Dushet;
•Vajërat;
•Locionet; dhe
•Kremrat;
Përdorimi i ilaçeve bimore
Ilaçet bimore prakikisht ofrojnë trajtim për çdo sëmundje që prek ndonjë sistem të trupit. Gjendjet e zakonshme të trajtuara nga herbalistët përfshijnë:
•Problemet e lëkurës siç është psoriaza, aknet dhe ekzemën;
•Problemet e tretjes të tilla si ulcera peptike, koliti, sindroma e acarimit të zorrëve, urthi dhe dispepsi;
•Gjendje të zemrës dhe qarkullimit të gjakut, siç është presioni i lartë i gjakut, venat varikoze dhe ulcera; dhe
•Çrregullimet gjinekologjike siç është sindroma paramenstruale dhe problemet e menopauzës.
Ilaçet bimore prakikisht ofrojnë trajtim për çdo sëmundje që prek ndonjë sistem të trupit. Gjendjet e zakonshme të trajtuara nga herbalistët përfshijnë:
•Problemet e lëkurës siç është psoriaza, aknet dhe ekzemën;
•Problemet e tretjes të tilla si ulcera peptike, koliti, sindroma e acarimit të zorrëve, urthi dhe dispepsi;
•Gjendje të zemrës dhe qarkullimit të gjakut, siç është presioni i lartë i gjakut, venat varikoze dhe ulcera; dhe
•Çrregullimet gjinekologjike siç është sindroma paramenstruale dhe problemet e menopauzës.
Gjendje të tjera që herbalistët trajtojnë përfshijnë:
•Artritin;
•Pagjumësinë;
•Stresin dhe gjendje të lidhura me nervat;
•Dhimbjet e kokës dhe migrenën;
•Infeksionet e trakteve respiratore;
•Të ftohtin dhe gripin; dhe
•Përgjigje alergjike, siç është astma.
Mbani mend se kur ju të takoni një herbalist, ju duhet gjithmonë t’i thoni atyre se çfarë ilaçesh ju jeni duke marrë. Ju gjithashtu duhet t’i tregoni mjekut tuaj nëse jeni duke planifikuar për të filluar një kurs të mjekësisë bimore. Ju kurrë nuk duhet të ndaloni së marri ilaçet konvencionale përveçse nëse mjeku juaj e di dhe i miraton ato.
•Artritin;
•Pagjumësinë;
•Stresin dhe gjendje të lidhura me nervat;
•Dhimbjet e kokës dhe migrenën;
•Infeksionet e trakteve respiratore;
•Të ftohtin dhe gripin; dhe
•Përgjigje alergjike, siç është astma.
Mbani mend se kur ju të takoni një herbalist, ju duhet gjithmonë t’i thoni atyre se çfarë ilaçesh ju jeni duke marrë. Ju gjithashtu duhet t’i tregoni mjekut tuaj nëse jeni duke planifikuar për të filluar një kurs të mjekësisë bimore. Ju kurrë nuk duhet të ndaloni së marri ilaçet konvencionale përveçse nëse mjeku juaj e di dhe i miraton ato.
Rregullorja e ilaçeve bimore
Produktet medicinale që përmbajnë bimë janë të rregulluara nga administrata terapeutike. Nëse përbërësit konsiderohen që të jenë me rrezik të lartë, qoftë për shkak të toksicitetit të tyre, kohës së mundshme të përdorimit, efekteve anësore, ndërveprimeve ose funksioneve të tjera, ilaçi duhet të jetë një ilaç i “regjistruar”.
Indikacionet dhe pretendimet për barnat e listuara nuk janë hetuar ose vlerësuar para se ilaçet të jenë tregtuar, por prodhuesit janë të detyruar të mbajnë dëshmi për të mbështetur pretendimet që ata kanë.
Produktet medicinale që përmbajnë bimë janë të rregulluara nga administrata terapeutike. Nëse përbërësit konsiderohen që të jenë me rrezik të lartë, qoftë për shkak të toksicitetit të tyre, kohës së mundshme të përdorimit, efekteve anësore, ndërveprimeve ose funksioneve të tjera, ilaçi duhet të jetë një ilaç i “regjistruar”.
Indikacionet dhe pretendimet për barnat e listuara nuk janë hetuar ose vlerësuar para se ilaçet të jenë tregtuar, por prodhuesit janë të detyruar të mbajnë dëshmi për të mbështetur pretendimet që ata kanë.
****
Hudhra
Thelpinjtë e hudhrës përdoren si anti-mikrobike; në sëmundjet e aparatit tretës stomak-zorrë; në qetësimin e spazmave të zorrëve; për dezinfektimin e aparatit tretës; për normalizimin e prodhimit të lëngjeve tretëse; shtimin e prodhimit të tëmthit; kundër parazitëve të zorrëve (kundër oksiureve); për zhdukjen e gazeve; për uljen e tensionit (të ngritur të gjakut); kundër sklerozës; kundër shtrëngimeve të zemrës, në sëmundje të aparatit të frymëmarrjes për nxjerrjen e gëlbazës; në parandalimin e infeksioneve; për mjekimin e plagëve të infektuara; në sëmundjet infektive, si p.sh. kundër gripit, tifos, difterisë, dizanterisë dhe kollës së mirë (kolla e bardhë, pertussis); si kundërhelm në helmimet me nikotinë.
Përdoren disa thelpinj hudhër në ditë. Nga hudhra përgatitet alkoolaturë si vijon: merren 200 gr hudhra, zhvishen, copëtohen dhe lihen të zhytura në 1 litër alkool 60o për 10 ditë rresht, duke e tundur herë pas here. Përgatitja bëhet në enë prej qelqi, porcelani ose të zinguara. Pas 10 ditësh lëngu kullohet dhe përdoret 2-4 herë në ditë 20 deri në 40 pika në sëmundjet e ndryshme të brendshme.
Shurupi i hudhrës përgatitet si vijon: 1 pjesë hudhër lihet e zhytur në 2 pjesë ujë të vakët (37o) për 1 orë duke shtuar disa pika uthull të fortë. Përzierja kullohet, i shtohen 2 pjesë sheqer, i cili tretet me ngrohje të lehtë. Nga ky shurup përdoren 2-3 lugë supe në ditë.
Kundër parazitëve hudhra merret në formë klizme si vijon: 10 gr hudhra shtypen dhe zhyten në ¼ litër ujë ose qumësht ku lihen 12 orë, pastaj lëngu kullohet dhe përdoret në dy klizma.
Për mjekimin e plagëve përdoret qull hudhre, duke zhytur disa thelpinj të cilët përzihen me gjalpë e vaj.
Bimët mjekësore për të cilat nuk është përmendur afati i skadencës së çajit të tharë e kanë skadencën 18 muaj.
Thelpinjtë e hudhrës përdoren si anti-mikrobike; në sëmundjet e aparatit tretës stomak-zorrë; në qetësimin e spazmave të zorrëve; për dezinfektimin e aparatit tretës; për normalizimin e prodhimit të lëngjeve tretëse; shtimin e prodhimit të tëmthit; kundër parazitëve të zorrëve (kundër oksiureve); për zhdukjen e gazeve; për uljen e tensionit (të ngritur të gjakut); kundër sklerozës; kundër shtrëngimeve të zemrës, në sëmundje të aparatit të frymëmarrjes për nxjerrjen e gëlbazës; në parandalimin e infeksioneve; për mjekimin e plagëve të infektuara; në sëmundjet infektive, si p.sh. kundër gripit, tifos, difterisë, dizanterisë dhe kollës së mirë (kolla e bardhë, pertussis); si kundërhelm në helmimet me nikotinë.
Përdoren disa thelpinj hudhër në ditë. Nga hudhra përgatitet alkoolaturë si vijon: merren 200 gr hudhra, zhvishen, copëtohen dhe lihen të zhytura në 1 litër alkool 60o për 10 ditë rresht, duke e tundur herë pas here. Përgatitja bëhet në enë prej qelqi, porcelani ose të zinguara. Pas 10 ditësh lëngu kullohet dhe përdoret 2-4 herë në ditë 20 deri në 40 pika në sëmundjet e ndryshme të brendshme.
Shurupi i hudhrës përgatitet si vijon: 1 pjesë hudhër lihet e zhytur në 2 pjesë ujë të vakët (37o) për 1 orë duke shtuar disa pika uthull të fortë. Përzierja kullohet, i shtohen 2 pjesë sheqer, i cili tretet me ngrohje të lehtë. Nga ky shurup përdoren 2-3 lugë supe në ditë.
Kundër parazitëve hudhra merret në formë klizme si vijon: 10 gr hudhra shtypen dhe zhyten në ¼ litër ujë ose qumësht ku lihen 12 orë, pastaj lëngu kullohet dhe përdoret në dy klizma.
Për mjekimin e plagëve përdoret qull hudhre, duke zhytur disa thelpinj të cilët përzihen me gjalpë e vaj.
Bimët mjekësore për të cilat nuk është përmendur afati i skadencës së çajit të tharë e kanë skadencën 18 muaj.
Kafeja
Esenca përbëhet nga farat e llojeve të ndryshme të kafesë. Kafeja eksiton sistemin nervor qendror; aftëson trurin për punë mendore; shton vëllimin e frymëmarrjes dhe e shpejton atë duke përmirësuar ajrosjen e mushkërive; fuqizon punën e zemrës dhe të gjithë muskulaturës së skeletit; rrit aftësinë lëvizëse të stomakut, peristaltikën e zorrëve dhe diurezën.
Nuk duhet përdorur në sëmundjen e hipertensionit; nga të sëmurë nga nervat, nga të sëmurë me dëmtime të zemrës, nga të sëmurë me artrit dhe urenikë. Pirja e dozave të larta të kafesë mund të shkaktojë pagjumësi, nervozitet, dobësim, probleme me stomakun.
Esenca përbëhet nga farat e llojeve të ndryshme të kafesë. Kafeja eksiton sistemin nervor qendror; aftëson trurin për punë mendore; shton vëllimin e frymëmarrjes dhe e shpejton atë duke përmirësuar ajrosjen e mushkërive; fuqizon punën e zemrës dhe të gjithë muskulaturës së skeletit; rrit aftësinë lëvizëse të stomakut, peristaltikën e zorrëve dhe diurezën.
Nuk duhet përdorur në sëmundjen e hipertensionit; nga të sëmurë nga nervat, nga të sëmurë me dëmtime të zemrës, nga të sëmurë me artrit dhe urenikë. Pirja e dozave të larta të kafesë mund të shkaktojë pagjumësi, nervozitet, dobësim, probleme me stomakun.
Kamomili
Kamomili largon gazrat, qetëson dhimbjet e zorrëve, të stomakut. Përdoret kundër diarresë, kundër infeksioneve urinare, si qetësuese; në mjekimet lokale të lëkurës, në djegie; për shpëlarjen e syve, të veshëve, hundës, gojës, për klizmë etj. Në formë kompresash ose pluhuri përdoret për mjekimin e plagëve, majasëllit, djegieve. Ajo ndihmon në rigjenerimin dhe cikatrizimin e lëkurës. Pakëson dhembjet e shkaktuara nga plaga.
Një lugë supe kamomili hidhet në një gotë me ujë të valuar, lihet 5-10 minuta. Lëngu kullohet dhe pihet. Lëngu nuk zihet sepse substancat vepruese e pakësojnë efektin për shkak të zierjes. Për fëmijët hidhet një lugë kafeje me lule dhe jo një lugë supe. Veprimin e ruan për 2 vjet në vendet të thata.
Kamomili largon gazrat, qetëson dhimbjet e zorrëve, të stomakut. Përdoret kundër diarresë, kundër infeksioneve urinare, si qetësuese; në mjekimet lokale të lëkurës, në djegie; për shpëlarjen e syve, të veshëve, hundës, gojës, për klizmë etj. Në formë kompresash ose pluhuri përdoret për mjekimin e plagëve, majasëllit, djegieve. Ajo ndihmon në rigjenerimin dhe cikatrizimin e lëkurës. Pakëson dhembjet e shkaktuara nga plaga.
Një lugë supe kamomili hidhet në një gotë me ujë të valuar, lihet 5-10 minuta. Lëngu kullohet dhe pihet. Lëngu nuk zihet sepse substancat vepruese e pakësojnë efektin për shkak të zierjes. Për fëmijët hidhet një lugë kafeje me lule dhe jo një lugë supe. Veprimin e ruan për 2 vjet në vendet të thata.
Karajpeli
Si esencë përdoret pjesa mbitokësore ose vetëm lulet, e thara të karajpelit (emra të tjerë krizantemë, rozmarinë e egër, kallamperi, etj.). Është bimë barishtore shumëvjeçare e përhapur buzë rrugëve e livadheve, sidomos në zonën e ahut.
Esenca përdoret kundër parazitëve të zorrëve. Ky veprim është më i dobët se i ilaçeve moderne. Këshillohet dhe për shtimin e oreksit, përmirësimin e tretjes, rregullimin e menstruacioneve, në dhimbje të kyçeve. Doza të larta të bimës mund të jenë helmuese, duhet përdorur nën mbikëqyrje. 1 lugë kafeje hidhet në 2 gota ujë të sapozier, lëngu mbulohet, kullohet dhe pihet mundësisht para buke. Mund të merret dhe si pluhur tri herë në ditë nga një majë thike në pak ujë. Ruhet deri në 18 muaj në vende të thata.
Si esencë përdoret pjesa mbitokësore ose vetëm lulet, e thara të karajpelit (emra të tjerë krizantemë, rozmarinë e egër, kallamperi, etj.). Është bimë barishtore shumëvjeçare e përhapur buzë rrugëve e livadheve, sidomos në zonën e ahut.
Esenca përdoret kundër parazitëve të zorrëve. Ky veprim është më i dobët se i ilaçeve moderne. Këshillohet dhe për shtimin e oreksit, përmirësimin e tretjes, rregullimin e menstruacioneve, në dhimbje të kyçeve. Doza të larta të bimës mund të jenë helmuese, duhet përdorur nën mbikëqyrje. 1 lugë kafeje hidhet në 2 gota ujë të sapozier, lëngu mbulohet, kullohet dhe pihet mundësisht para buke. Mund të merret dhe si pluhur tri herë në ditë nga një majë thike në pak ujë. Ruhet deri në 18 muaj në vende të thata.
Karrota
Si esencë shërbejnë rrënjët e karotës (Daucus carota var. sativa, familja Umbeliferae). Rrënjët e ziera të karotës këshillohen në diarretë e fëmijëve, sëmundje të mëlçisë, tëmthit, në acarime dhe infeksione të zorrëve. Nga jashtë përdoret dhe qulli i fituar nga rrënja, për mbylljen e plagëve, zhdukjen e puçrrave dhe mjekimin e djegieve.
Si esencë shërbejnë rrënjët e karotës (Daucus carota var. sativa, familja Umbeliferae). Rrënjët e ziera të karotës këshillohen në diarretë e fëmijëve, sëmundje të mëlçisë, tëmthit, në acarime dhe infeksione të zorrëve. Nga jashtë përdoret dhe qulli i fituar nga rrënja, për mbylljen e plagëve, zhdukjen e puçrrave dhe mjekimin e djegieve.
Këputja
Efektin mjekues e ka pjesa mbitokësore e kërcellit shterp (të verës), e tharë, e këputjes ose e bishtkalit ose hjeksës. Është bimë e zakonshme në vende me lagështi dhe hije, moçale etj. Rrit sekretimin e urinës, ngordh mikroorganizmat që shkaktojnë sëmundje dhe pagë. Ndihmon formimin e leukociteve, prandaj forcon imunitetin.
Përdoret në sëmundje të veshkave, të fshikëzës së urinës, në disa sëmundje të zemrës, në cirrocë hepatike, në formë kompresash dhe banjash për plagët; si gargarë në pezmatimin e bajameve. 4 lugë kafeje me esencën pluhur hidhen në enë me 500 gr ujë. Zihet për 15 minuta. Pihet gjatë ditës. Ruhet në vende të thata deri në 18 muaj.
Efektin mjekues e ka pjesa mbitokësore e kërcellit shterp (të verës), e tharë, e këputjes ose e bishtkalit ose hjeksës. Është bimë e zakonshme në vende me lagështi dhe hije, moçale etj. Rrit sekretimin e urinës, ngordh mikroorganizmat që shkaktojnë sëmundje dhe pagë. Ndihmon formimin e leukociteve, prandaj forcon imunitetin.
Përdoret në sëmundje të veshkave, të fshikëzës së urinës, në disa sëmundje të zemrës, në cirrocë hepatike, në formë kompresash dhe banjash për plagët; si gargarë në pezmatimin e bajameve. 4 lugë kafeje me esencën pluhur hidhen në enë me 500 gr ujë. Zihet për 15 minuta. Pihet gjatë ditës. Ruhet në vende të thata deri në 18 muaj.
Kinëfusha
Esenca përbëhet nga pjesa mbitokësore e tharë e kinëfushës (ose e barit të etheve, kantalionit). Është bimë e zakonshme në vende me graminore dhe në lëndina të zonave të ulëta. Lulëzon në maj-shtator. Shton lëngjet e stomakut, oreksin; ul temperaturën; forcon imunitetin; shton sekretimin e tëmthit; ndihmon në diabet, në ekzemë. Në doza të larta mund të shkaktojë të vjella. 1 lugë çaji në një gotë ujë zihet 5-10 minuta. vÇaji kullohet, pihet në dy vakte gjysëm ore para buke. Ruhet deri në 18 muaj.
Esenca përbëhet nga pjesa mbitokësore e tharë e kinëfushës (ose e barit të etheve, kantalionit). Është bimë e zakonshme në vende me graminore dhe në lëndina të zonave të ulëta. Lulëzon në maj-shtator. Shton lëngjet e stomakut, oreksin; ul temperaturën; forcon imunitetin; shton sekretimin e tëmthit; ndihmon në diabet, në ekzemë. Në doza të larta mund të shkaktojë të vjella. 1 lugë çaji në një gotë ujë zihet 5-10 minuta. vÇaji kullohet, pihet në dy vakte gjysëm ore para buke. Ruhet deri në 18 muaj.
Kokoçelli
Esenca përbëhet nga lulet anësore dhe lulet tubike të kaptinave të luleve të kokoçellit. Është bimë 1 vjeçare. Lulëzon në qershor-korrik. Ka veprim të lehtë rrudhës dhe antiinflamator dhe përdoret në sëmundjet e syve; nxit urinimin, punën e tëmthit. Përdoret në çajra dhe për shkak të ngjyrës së pëlqyeshme blu. 1 lugë çaji në 1 gotë ujë të sapovaluar. Lihet 15 minuta, pastaj kullohet. Pihen 3 doza të tilla në ditë. Kurse në raportin 5 lugë gjelle çaj në 2 gota ujë mund të përdoret për kompresa në acarime të syve, për mjekimin e qepallave të pezmatuara, etj. Ruhet për 18 muaj.
Esenca përbëhet nga lulet anësore dhe lulet tubike të kaptinave të luleve të kokoçellit. Është bimë 1 vjeçare. Lulëzon në qershor-korrik. Ka veprim të lehtë rrudhës dhe antiinflamator dhe përdoret në sëmundjet e syve; nxit urinimin, punën e tëmthit. Përdoret në çajra dhe për shkak të ngjyrës së pëlqyeshme blu. 1 lugë çaji në 1 gotë ujë të sapovaluar. Lihet 15 minuta, pastaj kullohet. Pihen 3 doza të tilla në ditë. Kurse në raportin 5 lugë gjelle çaj në 2 gota ujë mund të përdoret për kompresa në acarime të syve, për mjekimin e qepallave të pezmatuara, etj. Ruhet për 18 muaj.
Kopra e egër
Esenca përbëhet nga frytet e thara të koprës së egër (emri tjetër maraj). Është bimë e vendeve të thata barishtore buzë rrugëve, në zonat e ulëta. Lulëzon në qershor-korrik. Liron ngërçet e muskulaturës së lëmuar, prandaj përdoret kundër fryrjes së zorrëve dhe për përmirësimin e tretjes; shton qumështin e grave; lëngëzon gëlbazën; vepron kundër parazitëve të njeriut dhe kafshëve.
Një lugë çaj me esencë të thërrmuar në ½ gotë me ujë të sapozier. Lihet 15-30 minuta. Lëngu kullohet, pihet. Pihen 2 doza të tilla në ditë. Mund të konsumohet dhe si pluhur, 3*1 gram në ditë. Në doza të larta esenca shkakton ngërçe dhe dehje. Në vende të thata e ruan veprimin për 2 vjet.
Esenca përbëhet nga frytet e thara të koprës së egër (emri tjetër maraj). Është bimë e vendeve të thata barishtore buzë rrugëve, në zonat e ulëta. Lulëzon në qershor-korrik. Liron ngërçet e muskulaturës së lëmuar, prandaj përdoret kundër fryrjes së zorrëve dhe për përmirësimin e tretjes; shton qumështin e grave; lëngëzon gëlbazën; vepron kundër parazitëve të njeriut dhe kafshëve.
Një lugë çaj me esencë të thërrmuar në ½ gotë me ujë të sapozier. Lihet 15-30 minuta. Lëngu kullohet, pihet. Pihen 2 doza të tilla në ditë. Mund të konsumohet dhe si pluhur, 3*1 gram në ditë. Në doza të larta esenca shkakton ngërçe dhe dehje. Në vende të thata e ruan veprimin për 2 vjet.
Kufilma
Rrënjët e thara të kufilmës (emra të tjerë: kuferma, lulevathi) përdoren si esencë. Është bimë shumëvjeçare, e përhapur në vende të lagështa dhe të freskëta. Lulëzon në maj-korrik. Ka veprim të lehtë laksativ; nga jashtë qetëson dhimbjet, ndihmon në ripërtëritjen dhe shërimin e plagëve; përdoret kundër kollës etj.
1-2 lugë kafeje me rrënjë kufilme të copëtuara hidhen në 1 gotë ujë dhe përzierja zien 5-10 minuta, lihet në qetësi për 30 minuta. Mund të pihen 1-3 doza të tilla në ditë. Edhe si pluhur mund të përdoret, pihen 1-3 lugë çaj me pluhur rrënje, me pak ujë.
Çaji që përdoret nga jashtë përgatitet më i fortë, raporti është 4-5 lugë kafeje/1 gotë ujë.
Rrënjët e thara të kufilmës (emra të tjerë: kuferma, lulevathi) përdoren si esencë. Është bimë shumëvjeçare, e përhapur në vende të lagështa dhe të freskëta. Lulëzon në maj-korrik. Ka veprim të lehtë laksativ; nga jashtë qetëson dhimbjet, ndihmon në ripërtëritjen dhe shërimin e plagëve; përdoret kundër kollës etj.
1-2 lugë kafeje me rrënjë kufilme të copëtuara hidhen në 1 gotë ujë dhe përzierja zien 5-10 minuta, lihet në qetësi për 30 minuta. Mund të pihen 1-3 doza të tilla në ditë. Edhe si pluhur mund të përdoret, pihen 1-3 lugë çaj me pluhur rrënje, me pak ujë.
Çaji që përdoret nga jashtë përgatitet më i fortë, raporti është 4-5 lugë kafeje/1 gotë ujë.
Kulumbri
Lulet dhe frutat e thara të kulumbrisë (kumrisë, latinisht Prunus Spinosa, familja Rosacea) përdoren si esencë. Është shkurre me gjemba. Nxit urinimin, të dalët jashtë pa acaruar zorrët. Përdoret veçanërisht në mjekimin e fëmijëve. 2 lugë kafeje me esencë hidhen në 1 gotë ujë të sapozier. Lihet 5-10 minuta. Çaji kullohet, pihet.
Lulet dhe frutat e thara të kulumbrisë (kumrisë, latinisht Prunus Spinosa, familja Rosacea) përdoren si esencë. Është shkurre me gjemba. Nxit urinimin, të dalët jashtë pa acaruar zorrët. Përdoret veçanërisht në mjekimin e fëmijëve. 2 lugë kafeje me esencë hidhen në 1 gotë ujë të sapozier. Lihet 5-10 minuta. Çaji kullohet, pihet.
Kumaku
Lulet kaptina, të thara të kumakut (emra të tjerë mërgjyza) përdoren si esencë. Është bimë barishtore shumëvjeçare. Lulëzon qershor-vjeshtë.
Nxit punën e tëmthit, ka veti antibiotike. Nga jashtë shpejton shërimin e plagëve të qelbëzuara, kronike. Përdoret kundër mykut të lëkurës, si qetësuese dhimbjesh dhe në sëmundje të mëlçisë.
2 lugë kafeje me lule hidhen në një gotë ujë të sapozier. Gota mbulohet, lihet e qetë 15 minuta. Lëngu kullohet dhe pihet brenda ditës.
Prej esencës mund të përgatitet tinkturë: 5 lugë gjelle hidhen në 100 ml alkool 70% dhe lihen në të për 8 ditë në temperaturë ambienti. Pas kësaj lëngu filtrohet. Përdoret për rregullimin e ciklit menstrual nga 30 pika tinkturë *3 herë në ditë, të holluara në pak ujë. Për plagë, djegie, tinktura përzihet me ujë të distiluar ose të valuar dhe të ftohur, në raport 1:10 dhe vihet në formë kompresash. Esenca ruhet për 18 muaj.
Lulet kaptina, të thara të kumakut (emra të tjerë mërgjyza) përdoren si esencë. Është bimë barishtore shumëvjeçare. Lulëzon qershor-vjeshtë.
Nxit punën e tëmthit, ka veti antibiotike. Nga jashtë shpejton shërimin e plagëve të qelbëzuara, kronike. Përdoret kundër mykut të lëkurës, si qetësuese dhimbjesh dhe në sëmundje të mëlçisë.
2 lugë kafeje me lule hidhen në një gotë ujë të sapozier. Gota mbulohet, lihet e qetë 15 minuta. Lëngu kullohet dhe pihet brenda ditës.
Prej esencës mund të përgatitet tinkturë: 5 lugë gjelle hidhen në 100 ml alkool 70% dhe lihen në të për 8 ditë në temperaturë ambienti. Pas kësaj lëngu filtrohet. Përdoret për rregullimin e ciklit menstrual nga 30 pika tinkturë *3 herë në ditë, të holluara në pak ujë. Për plagë, djegie, tinktura përzihet me ujë të distiluar ose të valuar dhe të ftohur, në raport 1:10 dhe vihet në formë kompresash. Esenca ruhet për 18 muaj.
Kungulli
Kungullit i përdoren kryesisht farat, pas këtyre me efekt më të dobët, tuli i frutave. Farat e kungullit përdoren kundër parazitëve të zorrëve si psh. shiriti, askaridet dhe oksiuret. Farat nuk janë helmuese për njeriun prandaj këshillohen të përdoren edhe tek fëmijët. Kanë veti diuretike. Hahen 200-250 fara të freskëta, pa lëvozhga. Dy orë pas ngrënies së farave këshillohet pirja e një doze vaj recini (fëmijët 1-2 lugë kafeje, të rriturit 2-3 lugë gjelle). Vaji i recinit jep diarre, prandaj ndihmon në jashtëqitjen e krimbave. Veprimi i farave me kalimin e kohës pakësohet, prandaj duhen përdorur fara më të reja se 1 vjeçare.
Kungullit i përdoren kryesisht farat, pas këtyre me efekt më të dobët, tuli i frutave. Farat e kungullit përdoren kundër parazitëve të zorrëve si psh. shiriti, askaridet dhe oksiuret. Farat nuk janë helmuese për njeriun prandaj këshillohen të përdoren edhe tek fëmijët. Kanë veti diuretike. Hahen 200-250 fara të freskëta, pa lëvozhga. Dy orë pas ngrënies së farave këshillohet pirja e një doze vaj recini (fëmijët 1-2 lugë kafeje, të rriturit 2-3 lugë gjelle). Vaji i recinit jep diarre, prandaj ndihmon në jashtëqitjen e krimbave. Veprimi i farave me kalimin e kohës pakësohet, prandaj duhen përdorur fara më të reja se 1 vjeçare.
Lajthia
Esenca përbëhet nga gjethet dhe lëvorja e degëve të reja, të thara të lajthisë. Esenca qetëson zorrët, ka efekt diuretik, efekt rrudhës, ngushton enët e gjakut etj. Këshillohet në sëmundje të aparatit tretës, në infeksione urinare, në diarre, variçe, hemorroide, hemorragji nga hunda, etj.
Përgatitja: Gjethet: 2 lugë kafeje me gjethe të copëtuara hidhen në 1 filxhan çaji me ujë të sapozier, lihet të ftohet. Kullohet, pihet. Merren 2-3 doza të tilla në ditë.
Lëvoret: 2 lugë kafeje me esencë të copëtuar hidhen në 1 filxhan çaji ujë, përzierja zihet 5 minuta, pastaj lihet të ftohet. Çaji kullohet. Përdoren 2 doza në ditë, deri në shërim. E ruan veprimin për 18 muaj.
Esenca përbëhet nga gjethet dhe lëvorja e degëve të reja, të thara të lajthisë. Esenca qetëson zorrët, ka efekt diuretik, efekt rrudhës, ngushton enët e gjakut etj. Këshillohet në sëmundje të aparatit tretës, në infeksione urinare, në diarre, variçe, hemorroide, hemorragji nga hunda, etj.
Përgatitja: Gjethet: 2 lugë kafeje me gjethe të copëtuara hidhen në 1 filxhan çaji me ujë të sapozier, lihet të ftohet. Kullohet, pihet. Merren 2-3 doza të tilla në ditë.
Lëvoret: 2 lugë kafeje me esencë të copëtuar hidhen në 1 filxhan çaji ujë, përzierja zihet 5 minuta, pastaj lihet të ftohet. Çaji kullohet. Përdoren 2 doza në ditë, deri në shërim. E ruan veprimin për 18 muaj.
Lakra e bardhë
Ndihmon veprimtarinë e qelizave të mëlçisë, pengon dhjamosjen e tyre; pakëson kolesterolin në gjak; ka veti rigjeneruese dhe anti-ulçeroze. Prandaj përdoret dhe në ulçerat që vijnë nga sekretimi i kufizuar i stomakut.
Lakrës së freskët i shtrydhet lëngu i cili pihet në sasi ½-1 gotë çaji, 2-3 herë në ditë para ushqimit. Ose sallata e lakrës së freskët konsumohet para ushqimit (në çrregullimet e mëlçisë, të fshikëzës, zorrëve, ulçera, verdhëz).
Gjethet e freskëta të lakrës vendosen mbi kyçet e sëmura nga artriti. Ose: gjethe të shtypura të lakrës përzihen në pjesë të barabarta me ujë dhe me lëng limoni dhe vihen në formë llapaje mbi kyçet e sëmura nga artriti (pakëson enjtjet dhe dhimbjet). Njësoj përdoret dhe për plagë. Lakra e shtypur dhe e përzier me të bardhë veze rekomandohet dhe për mjekimin e plagëve nga djegja.
Ndihmon veprimtarinë e qelizave të mëlçisë, pengon dhjamosjen e tyre; pakëson kolesterolin në gjak; ka veti rigjeneruese dhe anti-ulçeroze. Prandaj përdoret dhe në ulçerat që vijnë nga sekretimi i kufizuar i stomakut.
Lakrës së freskët i shtrydhet lëngu i cili pihet në sasi ½-1 gotë çaji, 2-3 herë në ditë para ushqimit. Ose sallata e lakrës së freskët konsumohet para ushqimit (në çrregullimet e mëlçisë, të fshikëzës, zorrëve, ulçera, verdhëz).
Gjethet e freskëta të lakrës vendosen mbi kyçet e sëmura nga artriti. Ose: gjethe të shtypura të lakrës përzihen në pjesë të barabarta me ujë dhe me lëng limoni dhe vihen në formë llapaje mbi kyçet e sëmura nga artriti (pakëson enjtjet dhe dhimbjet). Njësoj përdoret dhe për plagë. Lakra e shtypur dhe e përzier me të bardhë veze rekomandohet dhe për mjekimin e plagëve nga djegja.
Leonuri i zemrës
Si esencë përdoret pjesa mbitokësore, e lulëzuar dhe e tharë e leonurit të zemrës (ose bishti i luanit). Është bimë me përhapje të rrallë nga zona e ulët në atë sub-alpine. Është 3-4 herë më i efektshëm se rrënja e valerianës dhe ka veti kardiotonike, hipotonike dhe qetësuese. Duhet të përdoret sipas këshillës dhe mbikëqyrjes së mjekut. Këshillohet në rrahje të forta të zemrës, në shtrëngimin e saj, në ngacmime nervore, në raste lëkundjeje, rritjeje të tensionit të gjakut, në çrregullime të menopauzës dhe të urinimit; në angina pectoris.
2 lugë çaji me bar të grimcuar hidhen në 1 filxhan çaji ujë të sapozier, ena mbulohet me kapak dhe përmbajtja lihet ½ ore në qetësi. Lëngu kullohet dhe pihet. Merret 1 dozë e tillë në ditë. Mund të përdoret edhe në formë pluhuri nga 1-2 lugë kafeje në ditë. Ruhet për 18 muaj.
Si esencë përdoret pjesa mbitokësore, e lulëzuar dhe e tharë e leonurit të zemrës (ose bishti i luanit). Është bimë me përhapje të rrallë nga zona e ulët në atë sub-alpine. Është 3-4 herë më i efektshëm se rrënja e valerianës dhe ka veti kardiotonike, hipotonike dhe qetësuese. Duhet të përdoret sipas këshillës dhe mbikëqyrjes së mjekut. Këshillohet në rrahje të forta të zemrës, në shtrëngimin e saj, në ngacmime nervore, në raste lëkundjeje, rritjeje të tensionit të gjakut, në çrregullime të menopauzës dhe të urinimit; në angina pectoris.
2 lugë çaji me bar të grimcuar hidhen në 1 filxhan çaji ujë të sapozier, ena mbulohet me kapak dhe përmbajtja lihet ½ ore në qetësi. Lëngu kullohet dhe pihet. Merret 1 dozë e tillë në ditë. Mund të përdoret edhe në formë pluhuri nga 1-2 lugë kafeje në ditë. Ruhet për 18 muaj.
Likopësi
Pjesa mbitokësore e lulëzuar dhe e tharë e likopësit përdoret si esencë. Është bimë e zakonshme nëpër vende me lagështi dhe kanale. Lulëzon në qershor-tetor.
Përdoret si sedative. Ka efekt pasi përdoret për një kohë të gjatë, për disa muaj rresht nëse është e nevojshme. Nuk është e dëmshme edhe kur përdoret për një kohë të gjatë.
1-2 lugë çaji me esencë të grimcuar hidhen në 1 filxhan çaji ujë të sapozier. Lihet 15 minuta duke e përzier herë pas here. Lëngu kullohet dhe pihet. Merren 1-2 doza në ditë. Ruhet deri në 18 muaj në vende të thata dhe të ajrosura.
Pjesa mbitokësore e lulëzuar dhe e tharë e likopësit përdoret si esencë. Është bimë e zakonshme nëpër vende me lagështi dhe kanale. Lulëzon në qershor-tetor.
Përdoret si sedative. Ka efekt pasi përdoret për një kohë të gjatë, për disa muaj rresht nëse është e nevojshme. Nuk është e dëmshme edhe kur përdoret për një kohë të gjatë.
1-2 lugë çaji me esencë të grimcuar hidhen në 1 filxhan çaji ujë të sapozier. Lihet 15 minuta duke e përzier herë pas here. Lëngu kullohet dhe pihet. Merren 1-2 doza në ditë. Ruhet deri në 18 muaj në vende të thata dhe të ajrosura.
Limoni
Përdoren frytet e freskëta dhe lëvoret e thara të limonit. Limoni (lëngu) përdoret në sëmundjen e skorbutit, të gushës akute dhe kronike, në reumatizmin artikular; kundër dhembjes së kokës; dhembjeve nevralgjike; për uljen e temperaturës së lartë, sidomos kur kjo shoqërohet me etje dhe me pakësimin e urinimit. Gjithashtu përdoret në formë gargare për lyerjen dhe shpëlarjen e gojës në raste të pezmatimit të saj dhe të fytit; kundër tensionit të lartë dhe aterosklerozës merren disa kokrra në ditë.
Për mjekim përdoret lëngu i 1-3 limonave të shtrydhur. Lëvoret e fryteve përdoren në formë tinkture, e cila përgatitet në këtë mënyrë: 50 gr lëvore hidhen në 100 gra alkole, lihen 8 ditë, pastaj lëngu filtrohet. Pihen 20 pika tinkturë*3 herë në ditë, me pak ujë, pas ushqimit, për të lehtësuar tretjen.
Përdoren frytet e freskëta dhe lëvoret e thara të limonit. Limoni (lëngu) përdoret në sëmundjen e skorbutit, të gushës akute dhe kronike, në reumatizmin artikular; kundër dhembjes së kokës; dhembjeve nevralgjike; për uljen e temperaturës së lartë, sidomos kur kjo shoqërohet me etje dhe me pakësimin e urinimit. Gjithashtu përdoret në formë gargare për lyerjen dhe shpëlarjen e gojës në raste të pezmatimit të saj dhe të fytit; kundër tensionit të lartë dhe aterosklerozës merren disa kokrra në ditë.
Për mjekim përdoret lëngu i 1-3 limonave të shtrydhur. Lëvoret e fryteve përdoren në formë tinkture, e cila përgatitet në këtë mënyrë: 50 gr lëvore hidhen në 100 gra alkole, lihen 8 ditë, pastaj lëngu filtrohet. Pihen 20 pika tinkturë*3 herë në ditë, me pak ujë, pas ushqimit, për të lehtësuar tretjen.
Liri
Si esencë përdoren farat e thata të lirit. Fara e lirit përmban mucilagje, pektinë, vaj, heterozidin linamarinë, enzima etj. Në sajë të mucilagjeve farat bymejnë vëllimin e përmbajtjes së zorrëve dhe për pasojë nxisin të dalët jashtë. Veprimi laksativ nuk shfaqet menjëherë por pas disa ditësh përdorimi. Farat e plota në formë çaji këshillohen në acarimet e rrugëve urinare dhe të traktit tretës. Fara e pluhurosur e lirit përdoret si llapa zbutëse në qelbëzime dhe pezmatime të lëkurës (ka veti anti-inflamatore).
Përdorimi: Si laksativ: 1-2 lugë supe me fara liri të plota (ose të copëtuara) hidhen në mëngjez në një gotë me ujë të ftohtë dhe lëngu i jargët pihet në darkë pasi kullohet. Farat për të rregulluar kapsllëkun mund të pihen dhe siç janë në dozën 1-2 lugë gjelle në ditë.
Në formën e çajit: hidhen 10-20 gr fara në 1 litër ujë. Përzierja lihet 5 orë duke e përzier herë pas here. Kullohet dhe pihet gjatë ditës në sëmundjet e aparatit tretës, të rrugëve urinare, në acarimet e mukozave të rrugëve të frymëmarrjes.
Nga jashtë: Pluhuri i farave hidhet në pak ujë të ngrohtë dhe valohet derisa përzierja të shndërrohet në brumë. Llapaja e formuar mbështillet në një napë dhe vihet në plagët e qelbëzuara të lëkurës si antiinflamatore. Llapaja e lirit ndihmon daljen e qelbit nga absesi dhe nga të thatët. Ajo qetëson dhimbjet.
Si esencë përdoren farat e thata të lirit. Fara e lirit përmban mucilagje, pektinë, vaj, heterozidin linamarinë, enzima etj. Në sajë të mucilagjeve farat bymejnë vëllimin e përmbajtjes së zorrëve dhe për pasojë nxisin të dalët jashtë. Veprimi laksativ nuk shfaqet menjëherë por pas disa ditësh përdorimi. Farat e plota në formë çaji këshillohen në acarimet e rrugëve urinare dhe të traktit tretës. Fara e pluhurosur e lirit përdoret si llapa zbutëse në qelbëzime dhe pezmatime të lëkurës (ka veti anti-inflamatore).
Përdorimi: Si laksativ: 1-2 lugë supe me fara liri të plota (ose të copëtuara) hidhen në mëngjez në një gotë me ujë të ftohtë dhe lëngu i jargët pihet në darkë pasi kullohet. Farat për të rregulluar kapsllëkun mund të pihen dhe siç janë në dozën 1-2 lugë gjelle në ditë.
Në formën e çajit: hidhen 10-20 gr fara në 1 litër ujë. Përzierja lihet 5 orë duke e përzier herë pas here. Kullohet dhe pihet gjatë ditës në sëmundjet e aparatit tretës, të rrugëve urinare, në acarimet e mukozave të rrugëve të frymëmarrjes.
Nga jashtë: Pluhuri i farave hidhet në pak ujë të ngrohtë dhe valohet derisa përzierja të shndërrohet në brumë. Llapaja e formuar mbështillet në një napë dhe vihet në plagët e qelbëzuara të lëkurës si antiinflamatore. Llapaja e lirit ndihmon daljen e qelbit nga absesi dhe nga të thatët. Ajo qetëson dhimbjet.
Livandoja
Lulet e thara të livandos (trumzës së butë) përdoren si esencë. Lulet e livandos qetësojnë sistemin nervor, ulin disi tensionin e gjakut, qetësojnë ngërçet e stomakut dhe të zorrëve, përdoren kundër diarresë dhe gazrave; si diuretikë.
3 lugë çaji me lule hidhen në një gotë ujë të sapozier. Përzierja mbulohet me kapak dhe lihet 15-30 minuta. Lëngu kullohet dhe pihet 1 herë në ditë.
Në industri lulet e livandos distilohen me avuj uji për të prodhuar esencën e livandos, e cila përdoret për prodhimin e parfumeve. Esenca përdoret dhe në përbërjen e lëngjeve fërkuese për të qetësuar dhimbjet, kruarjen. Esenca në dozën mbi 1 gr është helmuese.
Lulet e thara të livandos (trumzës së butë) përdoren si esencë. Lulet e livandos qetësojnë sistemin nervor, ulin disi tensionin e gjakut, qetësojnë ngërçet e stomakut dhe të zorrëve, përdoren kundër diarresë dhe gazrave; si diuretikë.
3 lugë çaji me lule hidhen në një gotë ujë të sapozier. Përzierja mbulohet me kapak dhe lihet 15-30 minuta. Lëngu kullohet dhe pihet 1 herë në ditë.
Në industri lulet e livandos distilohen me avuj uji për të prodhuar esencën e livandos, e cila përdoret për prodhimin e parfumeve. Esenca përdoret dhe në përbërjen e lëngjeve fërkuese për të qetësuar dhimbjet, kruarjen. Esenca në dozën mbi 1 gr është helmuese.
Lulebasani
Esenca përbëhet nga pjesa mbitokësore, e tharë, e lulebasanit (ose lulegjaku). Është bimë barishtore shumëvjeçare, e zakonshme në zona të ulëta dhe në vende me barishte. Bima ka efekte antiseptike dhe përdoret në plagë, puçrra dhe djegie; përdoret nga goja në sëmundjet e aparatit tretës, të mëlçisë, tëmthit, në hemorragjitë e mushkërive dhe të aparatit tretës, në pagjumësi dhe në sëmundje të veshkave. Ajo përmirëson qarkullimin e gjakut dhe qetëson tensionin nervor.
1 lugë gjelle me esencë të grimcuar hidhet në 2-3 gota me ujë, zihet 5-10 minuta, pastaj çaji kullohet dhe pihet gjatë ditës.
Për mjekimin e lëkurës lulebasani përgatitet si vijon:
500 gr lulebasani i freskët dhe i copëtuar zhytet në 1 kg vaj ulliri dhe 0.5 kg verë të bardhë. Përzierja lihet në qetësi për 3 ditë. Pastaj përzierja ngrohet mbi ujë të valuar (jo drejtpërdrejt në zjarr, në një enë të gjerë derisa vera të avullohet tërësisht. Mbetja vajore me ngjyrë në të kuqe ruhet në shishe të vogla (10-20 gr) të mbyllura mirë dhe përdoret në formë kompresash, duke vendosur copa pëlhure të njomura me vaj mbi sipërfaqet e dëmtuara të lëkurës. Kjo ka veprim qetësues, të lehtë por të vazhdueshëm si dhe ndihmon ripërtëritjen e indeve.
Vaji mund të përgatitet edhe pa verë si vijon: 100 gr bimë e lulëzuar e freskët hidhet në një shishe ku shtohen 250-400 gr vaj ulliri, ose vaj liri, ose vaj luledielli. Shishja me përzierjen lihet 14 ditë në vend me diell, duke e tundur herë pas here. Në vazhdim vaji kullohet dhe përdoret siç treguam më sipër.
Esenca përbëhet nga pjesa mbitokësore, e tharë, e lulebasanit (ose lulegjaku). Është bimë barishtore shumëvjeçare, e zakonshme në zona të ulëta dhe në vende me barishte. Bima ka efekte antiseptike dhe përdoret në plagë, puçrra dhe djegie; përdoret nga goja në sëmundjet e aparatit tretës, të mëlçisë, tëmthit, në hemorragjitë e mushkërive dhe të aparatit tretës, në pagjumësi dhe në sëmundje të veshkave. Ajo përmirëson qarkullimin e gjakut dhe qetëson tensionin nervor.
1 lugë gjelle me esencë të grimcuar hidhet në 2-3 gota me ujë, zihet 5-10 minuta, pastaj çaji kullohet dhe pihet gjatë ditës.
Për mjekimin e lëkurës lulebasani përgatitet si vijon:
500 gr lulebasani i freskët dhe i copëtuar zhytet në 1 kg vaj ulliri dhe 0.5 kg verë të bardhë. Përzierja lihet në qetësi për 3 ditë. Pastaj përzierja ngrohet mbi ujë të valuar (jo drejtpërdrejt në zjarr, në një enë të gjerë derisa vera të avullohet tërësisht. Mbetja vajore me ngjyrë në të kuqe ruhet në shishe të vogla (10-20 gr) të mbyllura mirë dhe përdoret në formë kompresash, duke vendosur copa pëlhure të njomura me vaj mbi sipërfaqet e dëmtuara të lëkurës. Kjo ka veprim qetësues, të lehtë por të vazhdueshëm si dhe ndihmon ripërtëritjen e indeve.
Vaji mund të përgatitet edhe pa verë si vijon: 100 gr bimë e lulëzuar e freskët hidhet në një shishe ku shtohen 250-400 gr vaj ulliri, ose vaj liri, ose vaj luledielli. Shishja me përzierjen lihet 14 ditë në vend me diell, duke e tundur herë pas here. Në vazhdim vaji kullohet dhe përdoret siç treguam më sipër.
Luledelja
Lulesat kaptina të thara të luledeles (ose luleshqerra, luledhenve), shërbejnë si ilaç. Lulëzon mars-tetor. Ka veti rrudhëse dhe ekspektorante të lehta, prandaj këshillohet në sëmundje të mushkërive dhe pezmatime të rrugëve të sipërme të frymëmarrjes.
Përdorimi: 1 lugë çaji me lulet e thara hidhet në ½ gotë ujë të sapozier. Përzierja mbulohet me kapak dhe lihet 15 minuta, kullohet. Pihen 1-3 doza të tilla në ditë. Në vende të thata e ruan veprimin deri në 2 vjet.
Lulesat kaptina të thara të luledeles (ose luleshqerra, luledhenve), shërbejnë si ilaç. Lulëzon mars-tetor. Ka veti rrudhëse dhe ekspektorante të lehta, prandaj këshillohet në sëmundje të mushkërive dhe pezmatime të rrugëve të sipërme të frymëmarrjes.
Përdorimi: 1 lugë çaji me lulet e thara hidhet në ½ gotë ujë të sapozier. Përzierja mbulohet me kapak dhe lihet 15 minuta, kullohet. Pihen 1-3 doza të tilla në ditë. Në vende të thata e ruan veprimin deri në 2 vjet.
Luledielli
Esenca përbëhet nga lulet e thara të lulediellit (Helianthus annuus, familja Compositae). Lulet ulin temperaturën e lartë; përdoren në shqetësime nervore, në çrregullime të stomakut etj.
1 lugë gjelle me lulet e thara hidhet në 1 gotë me ujë të sapozier, mbulohet me kapak dhe lihet 15 minuta. Kullohet. Pihen 1-2 doza të tilla në ditë. Esenca e ruan veprimin për 2 vjet.
Esenca përbëhet nga lulet e thara të lulediellit (Helianthus annuus, familja Compositae). Lulet ulin temperaturën e lartë; përdoren në shqetësime nervore, në çrregullime të stomakut etj.
1 lugë gjelle me lulet e thara hidhet në 1 gotë me ujë të sapozier, mbulohet me kapak dhe lihet 15 minuta. Kullohet. Pihen 1-2 doza të tilla në ditë. Esenca e ruan veprimin për 2 vjet.
Lulëkuqja
Petalet e thara të lules së lulëkuqes përdoren si ilaç. Esenca nuk ka morfinë. Esenca qetëson kollën, heq ngacmimin e kollës. Përdoret kryesisht tek fëmijë me pezmatim të bronkeve dhe me sëmundje të mushkërive.
Përdorimi: 2 lugë çaji hidhen në ½ gotë ujë që zien. Ena mbulohet me kapak dhe lihet gjysëm ore. Lëngu kullohet dhe pihet i ëmbëlsuar. Pihen 1-3 doza të tilla në ditë. Esenca e ruan veprimin për 18 muaj.
Petalet e thara të lules së lulëkuqes përdoren si ilaç. Esenca nuk ka morfinë. Esenca qetëson kollën, heq ngacmimin e kollës. Përdoret kryesisht tek fëmijë me pezmatim të bronkeve dhe me sëmundje të mushkërive.
Përdorimi: 2 lugë çaji hidhen në ½ gotë ujë që zien. Ena mbulohet me kapak dhe lihet gjysëm ore. Lëngu kullohet dhe pihet i ëmbëlsuar. Pihen 1-3 doza të tilla në ditë. Esenca e ruan veprimin për 18 muaj.
Lulelepuri
Pjesa mbitokësore e lulëzuar, e tharë e lulelepurit përdoret si esencë. Lulelepuri është bimë që gjendet në pyje e shkurre të zonës alpine dhe subalpine. Lulëzon në mars-maj. Qetëson pezmatimet, kollën, rrit aftësinë mpikëse të gjakut, ndihmon sekretimin e lëngjeve nga organizmi. Prandaj përdoret si ekspektorant, në bronshit, në sëmundje të mushkërive dhe në menstruacione të vështira. Lulelepuri përdoret si diuretik. Ka aftësi të ripërtërijë indet e humbura, prandaj përdoret për mjekimin e plagëve të ndryshme.
Përdorimi: 1-2 lugë supe me esencë të grimcuar hidhen në 1 enë me ½ litër ujë të sapozier. Lihet të rrijë 15 minuta, kullohet dhe pihet gjatë ditës. Veprimin e ruan për 2 vjet.
Pjesa mbitokësore e lulëzuar, e tharë e lulelepurit përdoret si esencë. Lulelepuri është bimë që gjendet në pyje e shkurre të zonës alpine dhe subalpine. Lulëzon në mars-maj. Qetëson pezmatimet, kollën, rrit aftësinë mpikëse të gjakut, ndihmon sekretimin e lëngjeve nga organizmi. Prandaj përdoret si ekspektorant, në bronshit, në sëmundje të mushkërive dhe në menstruacione të vështira. Lulelepuri përdoret si diuretik. Ka aftësi të ripërtërijë indet e humbura, prandaj përdoret për mjekimin e plagëve të ndryshme.
Përdorimi: 1-2 lugë supe me esencë të grimcuar hidhen në 1 enë me ½ litër ujë të sapozier. Lihet të rrijë 15 minuta, kullohet dhe pihet gjatë ditës. Veprimin e ruan për 2 vjet.
Luleshtrydhe
Esenca përbëhet nga gjethet e thara të luleshtrydhes. Gjethet e luleshtrydhes përdoren në infeksionet e mukozës së zorrëve që shoqërohen me heqje barku, kundër gurëve të aparatit urinar dhe në sëmundje të veshkave. Nga jashtë çaji i esencës përdoret në kompresa për hemorroide të gjakosura, për shpëlarjen e gojës së infektuar dhe me erë të keqe, kundër ekzemës etj.
Përdorimi: Në rastet e rënda të heqjes së barkut 100-300 gjethe të njoma (ose 20-60 gr gjethe të thata) hidhen në 1 litër ujë dhe zihen. Lëngu kullohet dhe pihet me lugë gjelle çdo 1 orë. Esenca e ruan veprimin deri në 2 vjet.
Esenca përbëhet nga gjethet e thara të luleshtrydhes. Gjethet e luleshtrydhes përdoren në infeksionet e mukozës së zorrëve që shoqërohen me heqje barku, kundër gurëve të aparatit urinar dhe në sëmundje të veshkave. Nga jashtë çaji i esencës përdoret në kompresa për hemorroide të gjakosura, për shpëlarjen e gojës së infektuar dhe me erë të keqe, kundër ekzemës etj.
Përdorimi: Në rastet e rënda të heqjes së barkut 100-300 gjethe të njoma (ose 20-60 gr gjethe të thata) hidhen në 1 litër ujë dhe zihen. Lëngu kullohet dhe pihet me lugë gjelle çdo 1 orë. Esenca e ruan veprimin deri në 2 vjet.
Majdanozi
Bimës së majdanozit i përdoren frytet, rrënjët dhe gjethet. Bima përdoret si stimuluese e nervave dhe e muskujve, përmirësuese e oreksit, e tretjes,rregulluese e menstruacioneve, diuretike, për largimin e gazrave si dhe në mjekimin e plagëve. Pakëson qumështin në nënat me fëmijë në gji. Në doza të larta shkakton trullosje.
Si çaj përdoret duke zier 6o gr rrënjë në 1 litër ujë dhe pirë 1 filxhan kafeje pas buke. Ose ½ lugë çaji me fryte të copëtuara hidhen në 1 gotë ujë të sapozier, lihen 30 minuta, kullohet dhe pihet gjatë ditës. Ose 1 lugë me gjethe të grimcuara hidhen në 1 gotë ujë të sapozier, lihet ½ orë. Kullohet dhe pihen 3 doza të tilla në ditë. Si llapa përdoret duke zier majdanozin në verë. Vendi i dëmtuar lyhet 3 herë në ditë me alkool dhe pastaj mbulohet me llapa. Llapaja vendoset e ngrohtë në vendin e goditur.
Si çaj përdoret duke zier 6o gr rrënjë në 1 litër ujë dhe pirë 1 filxhan kafeje pas buke. Ose ½ lugë çaji me fryte të copëtuara hidhen në 1 gotë ujë të sapozier, lihen 30 minuta, kullohet dhe pihet gjatë ditës. Ose 1 lugë me gjethe të grimcuara hidhen në 1 gotë ujë të sapozier, lihet ½ orë. Kullohet dhe pihen 3 doza të tilla në ditë. Si llapa përdoret duke zier majdanozin në verë. Vendi i dëmtuar lyhet 3 herë në ditë me alkool dhe pastaj mbulohet me llapa. Llapaja vendoset e ngrohtë në vendin e goditur.
Majdanozi i egër
Esenca përbëhet nga pjesa mbitokësore e tharë e fierit, ose ndryshe e majdanozit të egër. Takohet në zona fushore, në vende me hije dhe lagështi. Nxjerr gëlbazën nga rrugët e frymëmarrjes dhe mushkëritë si dhe këshillohet si diuretik për gurët në rrugët urinare. Për nxjerrjen e gëlbazës përgatitet si vijon: 1 lugë çaji me esencë të grimcuar hidhet në 1 gotë ujë të sapozier, mbulohet me kapak dhe lihet 15 minuta duke e përzier herë pas here. Kullohet dhe pihet e ngrohtë. Merren 1-3 doza në ditë.
Kurse si diuretik: hidhen 2 lugë gjelle esencë në 2 gota me ujë, zihet përmbajtja. Lëngu ndahet në 3 pjesë dhe pihet gjatë ditës.
Esenca përbëhet nga pjesa mbitokësore e tharë e fierit, ose ndryshe e majdanozit të egër. Takohet në zona fushore, në vende me hije dhe lagështi. Nxjerr gëlbazën nga rrugët e frymëmarrjes dhe mushkëritë si dhe këshillohet si diuretik për gurët në rrugët urinare. Për nxjerrjen e gëlbazës përgatitet si vijon: 1 lugë çaji me esencë të grimcuar hidhet në 1 gotë ujë të sapozier, mbulohet me kapak dhe lihet 15 minuta duke e përzier herë pas here. Kullohet dhe pihet e ngrohtë. Merren 1-3 doza në ditë.
Kurse si diuretik: hidhen 2 lugë gjelle esencë në 2 gota me ujë, zihet përmbajtja. Lëngu ndahet në 3 pjesë dhe pihet gjatë ditës.
Manaferra
Gjethet e thara të manaferrës kanë veti shëruese. Përdoren kundër hemorragjive të brendshme, diarresë dhe hemorroideve. Si gargarë përdoret kundër mahisjes së fytit, faringjitit, aftës dhe acarimit të mishrave të dhëmbëve..
2 lugë kafeje me esencë të grimcuar zihen në 15 minuta në 1 gotë me ujë, lihet në qetësi për ca kohë pastaj kullohet dhe pihen 2-3 doza të tilla në ditë.
Gjethet e thara të manaferrës kanë veti shëruese. Përdoren kundër hemorragjive të brendshme, diarresë dhe hemorroideve. Si gargarë përdoret kundër mahisjes së fytit, faringjitit, aftës dhe acarimit të mishrave të dhëmbëve..
2 lugë kafeje me esencë të grimcuar zihen në 15 minuta në 1 gotë me ujë, lihet në qetësi për ca kohë pastaj kullohet dhe pihen 2-3 doza të tilla në ditë.
Mani
Gjethet e thara dhe frytat e freskëta të manit të zi dhe të bardhë kanë veti shëruese. Gjethet kanë veti rrudhëse, anti-diabetike, diuretike, hipotensive dhe zbutëse të kollës. Frytet e manit janë laksative të lehta.
1 lugë me gjethe të thata të copëtuara hidhen në 1 filxhan çaji ujë të sapozier. Mbulohet me kapak dhe lihet 15 minuta, pastaj kullohet. Pihen 1-3 doza të tilla.
Gjethet e thara dhe frytat e freskëta të manit të zi dhe të bardhë kanë veti shëruese. Gjethet kanë veti rrudhëse, anti-diabetike, diuretike, hipotensive dhe zbutëse të kollës. Frytet e manit janë laksative të lehta.
1 lugë me gjethe të thata të copëtuara hidhen në 1 filxhan çaji ujë të sapozier. Mbulohet me kapak dhe lihet 15 minuta, pastaj kullohet. Pihen 1-3 doza të tilla.
Manushaqja
Rrënjët dhe gjethet e thara të manushaqes ose të vjollcës kanë veti shëruese. Gjethet dhe lulet e njoma janë të ngrënshme. Rrënja dhe gjethet kanë alkaloidin violinë i cili nxit të vjellët, alkaloidin odoratinë që ul tensionin e gjakut, saponina si dhe pak esencë. Saponinat lehtësojnë nxjerrjen e gëlbazës. Nga jashtë përdoret në formë banjash në plagët që shërohen me vështirësi. Së bashku me bishtkalin përdoret në majasëll.
1 lugë me esencë të grimcuar hidhet në ½ gotë ujë. Përzierja mbulohet me kapak dhe lihet 6 orë. Përzihet herë pas here. Lëngu kullohet dhe pihet. Pihen 1-2 doza në ditë. Ose përgatitet duke zier 1 gotë ujë me 1 lugë esencë derisa të mbetet gjysma e lëngut. Për nxitjen e të vjellave në vend të një luge droge hidhen 2-3 lugë gjellë esencë.
Rrënjët dhe gjethet e thara të manushaqes ose të vjollcës kanë veti shëruese. Gjethet dhe lulet e njoma janë të ngrënshme. Rrënja dhe gjethet kanë alkaloidin violinë i cili nxit të vjellët, alkaloidin odoratinë që ul tensionin e gjakut, saponina si dhe pak esencë. Saponinat lehtësojnë nxjerrjen e gëlbazës. Nga jashtë përdoret në formë banjash në plagët që shërohen me vështirësi. Së bashku me bishtkalin përdoret në majasëll.
1 lugë me esencë të grimcuar hidhet në ½ gotë ujë. Përzierja mbulohet me kapak dhe lihet 6 orë. Përzihet herë pas here. Lëngu kullohet dhe pihet. Pihen 1-2 doza në ditë. Ose përgatitet duke zier 1 gotë ujë me 1 lugë esencë derisa të mbetet gjysma e lëngut. Për nxitjen e të vjellave në vend të një luge droge hidhen 2-3 lugë gjellë esencë.
Manushaqja e egër
E gjithë bima e lulëzuar, e tharë e manushaqes së egër (emra të tjerë menekshe e Stambollit, surratka e egër). Lehtëson kollitjen, urinimin, vepron kundër reumatizmit. Këshillohet si ekspektorante në sëmundje të rrugëve të frymëmarrjes, në kollën e bardhë, në sëmundje të fshikëzës së urinë; në reumatizëm dhe podagër.
2 lugë çaji me esencë të grimcuar hidhen në një gotë me ujë të sapovaluar. Përmbajtja mbulohet me kapak, tundet herë pas here dhe lihet 15-20 minuta. Kullohet dhe pihet. Merren 2-3 doza të tilla në ditë. Ekstrakti alkolik i esencës ka veprim më të fuqishëm se çaji. Esenca zakonisht përdoret e përzier me Esenca të tjera.
E gjithë bima e lulëzuar, e tharë e manushaqes së egër (emra të tjerë menekshe e Stambollit, surratka e egër). Lehtëson kollitjen, urinimin, vepron kundër reumatizmit. Këshillohet si ekspektorante në sëmundje të rrugëve të frymëmarrjes, në kollën e bardhë, në sëmundje të fshikëzës së urinë; në reumatizëm dhe podagër.
2 lugë çaji me esencë të grimcuar hidhen në një gotë me ujë të sapovaluar. Përmbajtja mbulohet me kapak, tundet herë pas here dhe lihet 15-20 minuta. Kullohet dhe pihet. Merren 2-3 doza të tilla në ditë. Ekstrakti alkolik i esencës ka veprim më të fuqishëm se çaji. Esenca zakonisht përdoret e përzier me Esenca të tjera.
Mareja
Gjethet e thata të maresë (koçimares) përdoren si esencë. Është shkurre ose dru deri në 10 metra i lartë. Ka veti rrudhëse dhe antiseptike. Përdoret kundër diarresë, pezmatimit të mëlçisë dhe për dizinfektimin e rrugëve të urinës.
20 gr esencë e grimcuar hidhen në 500 gr ujë të sapozier; ena mbulohet me kapak dhe përzierja lihet 15-30 minuta; kullohet . Pihen 3-4 filxhanë kafeje në ditë. Në raste diarreje çaji zihet 10 minuta. Çaji ruhet për deri 18 muaj.
Gjethet e thata të maresë (koçimares) përdoren si esencë. Është shkurre ose dru deri në 10 metra i lartë. Ka veti rrudhëse dhe antiseptike. Përdoret kundër diarresë, pezmatimit të mëlçisë dhe për dizinfektimin e rrugëve të urinës.
20 gr esencë e grimcuar hidhen në 500 gr ujë të sapozier; ena mbulohet me kapak dhe përzierja lihet 15-30 minuta; kullohet . Pihen 3-4 filxhanë kafeje në ditë. Në raste diarreje çaji zihet 10 minuta. Çaji ruhet për deri 18 muaj.
Mendra e butë
Gjethet e thara të dhiozmës, ose mendrës së butë shërbejnë si esencë. Përdoret për qetësimin e sistemit nervor, për largimin e gazrave të zorrëve, kundër diarresë, për nxitjen e zbrazjes së fshikëzës së tëmthit, kundër marrjes së mendjes etj.
Një lugë supe me mendër hidhet në 2 gota me ujë të sapovaluar. Përzierja mbulohet me kapak dhe lihet 5-10 minuta duke e tundur herë pas here. Gjatë ditës pihen 2-3 doza të tilla. Esenca e ruan veprimin për 2 vjet.
Gjethet e thara të dhiozmës, ose mendrës së butë shërbejnë si esencë. Përdoret për qetësimin e sistemit nervor, për largimin e gazrave të zorrëve, kundër diarresë, për nxitjen e zbrazjes së fshikëzës së tëmthit, kundër marrjes së mendjes etj.
Një lugë supe me mendër hidhet në 2 gota me ujë të sapovaluar. Përzierja mbulohet me kapak dhe lihet 5-10 minuta duke e tundur herë pas here. Gjatë ditës pihen 2-3 doza të tilla. Esenca e ruan veprimin për 2 vjet.
Mersina
Gjethet e thara të bimës shërbejnë si esencë. Është bimë shumë e përhapur. Përdoret në sëmundje të aparatit të frymëmarrjes, kundër diarresë, majasëllit. Lehtëson sëmundjen e diabetit.
15-30 gjethe të copëtuara hidhen në 1 litër ujë dhe zihen për 5 minuta. Ena mbulohet me kapak, lihet në qetësi për 15 minuta, pastaj kullohet përmbajtja dhe prej lëngut pihen 4-6 lugë gjelle në ditë. Esenca e ruan veprimin për 18 muaj.
Gjethet e thara të bimës shërbejnë si esencë. Është bimë shumë e përhapur. Përdoret në sëmundje të aparatit të frymëmarrjes, kundër diarresë, majasëllit. Lehtëson sëmundjen e diabetit.
15-30 gjethe të copëtuara hidhen në 1 litër ujë dhe zihen për 5 minuta. Ena mbulohet me kapak, lihet në qetësi për 15 minuta, pastaj kullohet përmbajtja dhe prej lëngut pihen 4-6 lugë gjelle në ditë. Esenca e ruan veprimin për 18 muaj.
Mëllaga
Gjethet dhe lulet e thara të mëllagës shërbejnë si esencë. Përdoret në sëmundje të aparatit tretës, të aparatit urinar. Nga jashtë përdoret për larje, gargarë, kundër acarimeve të lëkurës dhe të mukozave. Përdoret dhe për të shëruar difekte të mukozës së stomakut dhe të zorrëve. Ka veti absorbuese sikurse qymyri shtazor.
2 lugë çaji me esencë hidhen në 1 gotë ujë të sapozier dhe lihen 15-30 minuta. Pihen 2-3 gota në ditë. Esenca ruhet deri në 18 muaj.
Gjethet dhe lulet e thara të mëllagës shërbejnë si esencë. Përdoret në sëmundje të aparatit tretës, të aparatit urinar. Nga jashtë përdoret për larje, gargarë, kundër acarimeve të lëkurës dhe të mukozave. Përdoret dhe për të shëruar difekte të mukozës së stomakut dhe të zorrëve. Ka veti absorbuese sikurse qymyri shtazor.
2 lugë çaji me esencë hidhen në 1 gotë ujë të sapozier dhe lihen 15-30 minuta. Pihen 2-3 gota në ditë. Esenca ruhet deri në 18 muaj.
Mëllaga e bardhë
Rrënjët e prera, të qëruara dhe të thara, si dhe gjethet e mëllagës ose mollohires shërbejnë si esencë. Bima rritet zakonisht në zonat e ulëta, në vende më lagështi. Esenca përdoret kundër pezmatimit të rrugëve të frymëmarrjes dhe të fytit, për të lehtësuar nxjerrjen e gëlbazës; për të shpëlarë fytin dhe hundën; në pezmatime të rrugëve urinare dhe të zorrëve; në diarre.
Ndryshe nga çajrat e tjerë çaji i mëllagës së bardhë përgatitet duke e hedhur esencën në ujë të ftohtë. 1 lugë gjelle me esencë të grimcuar hidhen në një gotë ujë dhe përzierja lihet 6 orë. Pihen doza të tilla disa herë në ditë. Njësoj përgatitet çaji për gargarë dhe bëhet gargarë disa herë në ditë. Çaji i rrënjëve mund të përgatitet dhe duke hedhur esencën e grimcuar në ujë të përvëluar.
Përdoren dhe lulet e mëllagës së madhe (Althaea rosea) si zbutëse në bronkit; si laksative të lehta; kundër kollës. Çaji i kësaj bime përgatitet duke zier 2 lugë gjelle lule në 1 gotë ujë. Pihen 2-3 doza të tilla në ditë.
Rrënjët e prera, të qëruara dhe të thara, si dhe gjethet e mëllagës ose mollohires shërbejnë si esencë. Bima rritet zakonisht në zonat e ulëta, në vende më lagështi. Esenca përdoret kundër pezmatimit të rrugëve të frymëmarrjes dhe të fytit, për të lehtësuar nxjerrjen e gëlbazës; për të shpëlarë fytin dhe hundën; në pezmatime të rrugëve urinare dhe të zorrëve; në diarre.
Ndryshe nga çajrat e tjerë çaji i mëllagës së bardhë përgatitet duke e hedhur esencën në ujë të ftohtë. 1 lugë gjelle me esencë të grimcuar hidhen në një gotë ujë dhe përzierja lihet 6 orë. Pihen doza të tilla disa herë në ditë. Njësoj përgatitet çaji për gargarë dhe bëhet gargarë disa herë në ditë. Çaji i rrënjëve mund të përgatitet dhe duke hedhur esencën e grimcuar në ujë të përvëluar.
Përdoren dhe lulet e mëllagës së madhe (Althaea rosea) si zbutëse në bronkit; si laksative të lehta; kundër kollës. Çaji i kësaj bime përgatitet duke zier 2 lugë gjelle lule në 1 gotë ujë. Pihen 2-3 doza të tilla në ditë.
Mështekna
Si esencë shërbejnë gjethet dhe sythet e thara të mështeknës ose krahjetës. Bima takohet në veri të vendit, në zonën e ahut. Përdoret si diuretike; në albuminuri; në gurët e veshkave, në reumatizëm, në gutë; në dhembje të kyçeve; në sëmundje të mëlçisë, etj.
2-3 lugë çaji me esencë hidhen në 1 gotë ujë të sapozier. Përzierja mbulohet me kapak dhe lihet 15 minuta. Lëngu kullohet dhe pihet. Nëse shtojmë një majë thike me sodë buke efekti i çajit shtohet. Pihen 2 doza të tilla në ditë. Esenca e ruan veprimin deri në 18 muaj.
Si esencë shërbejnë gjethet dhe sythet e thara të mështeknës ose krahjetës. Bima takohet në veri të vendit, në zonën e ahut. Përdoret si diuretike; në albuminuri; në gurët e veshkave, në reumatizëm, në gutë; në dhembje të kyçeve; në sëmundje të mëlçisë, etj.
2-3 lugë çaji me esencë hidhen në 1 gotë ujë të sapozier. Përzierja mbulohet me kapak dhe lihet 15 minuta. Lëngu kullohet dhe pihet. Nëse shtojmë një majë thike me sodë buke efekti i çajit shtohet. Pihen 2 doza të tilla në ditë. Esenca e ruan veprimin deri në 18 muaj.
Misri
Mustaqet e misrit nxisin urinimin dhe përdoren në cistitet kronike. Esenca ndihmon në tretjen e gurëve të veshkave me përjashtim të gurëve oksalate. Esenca shton punën e tëmthit; pakëson hemorragjinë. Të sëmurët nga zemra duhet të kenë kujdes në përdorimin e esencës sepse ajo ngacmon muskulaturën e saj si dhe rrit tensionin e gjakut.Poleni i luleve të misrit përdoret në sëmundje të prostatës.
3 gr esencë hidhen në 1 gotë ujë të ftohtë dhe përmbajtja zihet 5 minuta. Lëngu kullohet dhe pihet; merren 2-3 doza të tilla në ditë. Poleni përdoret në këtë mënyrë: 1 lugë gjelle me polen dhe 1 lugë gjelle me mjaltë përzihen në ½ gotë me ujë mineral . Lëngu pihet 1 herë në ditë, në mëngjes esëll.
Mustaqet e misrit nxisin urinimin dhe përdoren në cistitet kronike. Esenca ndihmon në tretjen e gurëve të veshkave me përjashtim të gurëve oksalate. Esenca shton punën e tëmthit; pakëson hemorragjinë. Të sëmurët nga zemra duhet të kenë kujdes në përdorimin e esencës sepse ajo ngacmon muskulaturën e saj si dhe rrit tensionin e gjakut.Poleni i luleve të misrit përdoret në sëmundje të prostatës.
3 gr esencë hidhen në 1 gotë ujë të ftohtë dhe përmbajtja zihet 5 minuta. Lëngu kullohet dhe pihet; merren 2-3 doza të tilla në ditë. Poleni përdoret në këtë mënyrë: 1 lugë gjelle me polen dhe 1 lugë gjelle me mjaltë përzihen në ½ gotë me ujë mineral . Lëngu pihet 1 herë në ditë, në mëngjes esëll.
Murrizi
Esenca përbëhet nga lulet me gjethe dhe frytet e thata të murrizeve dy dhe një bërthamshe. Esenca ka veti qetësuese; ulin tensionin e gjakut; përdoren në forma të lehta të pamjaftueshmërisë së koronareve; në dëmtimet e zemrës pas sëmundjeve infektive etj. Esenca vepron pas një kohe të gjatë.
2 lugë çaji me esencë të grimcuar hidhen në 1 filxhan çaji me ujë të sapozier. Ena mbulohet dhe lihet të ftohet. Merren 2-3 doza të tilla në ditë. Esenca e murrizit përgatitet dhe si tinkturë: 20 esencë e grimcuar hidhen në 100 gr alkol 60 gradësh, mbahen në një shishe. Pas 10 ditësh kullohet përmbajtja. 20-25 pika lëng në pak ujë pihen 3 herë në ditë. Esenca e ruan veprimin për 18 muaj.
Esenca përbëhet nga lulet me gjethe dhe frytet e thata të murrizeve dy dhe një bërthamshe. Esenca ka veti qetësuese; ulin tensionin e gjakut; përdoren në forma të lehta të pamjaftueshmërisë së koronareve; në dëmtimet e zemrës pas sëmundjeve infektive etj. Esenca vepron pas një kohe të gjatë.
2 lugë çaji me esencë të grimcuar hidhen në 1 filxhan çaji me ujë të sapozier. Ena mbulohet dhe lihet të ftohet. Merren 2-3 doza të tilla në ditë. Esenca e murrizit përgatitet dhe si tinkturë: 20 esencë e grimcuar hidhen në 100 gr alkol 60 gradësh, mbahen në një shishe. Pas 10 ditësh kullohet përmbajtja. 20-25 pika lëng në pak ujë pihen 3 herë në ditë. Esenca e ruan veprimin për 18 muaj.
Nerënxa
Lëvoret e fryteve të thara të nerënxës shërbejnë si ilaç. Lëvoret e nerënxës përdoren për hapjen e oreksit, në dispepsi, në ethe, etj.
30 gr esencë e grimcuar hidhen në 100 gr alkol 80O.Përmbajtja lihet 2 javë duke e tundur herë pas here. Pas 2 javëve lëngu kullohet. Kundër dhimbjeve të stomakut dhe të zorrëve pihen 30 pika në pak ujë. Për hapje oreksi pihen 15-20 pika në 1 filxhan ujë, gjysëm ore para buke.
Lulet e nerënxës përdoren si qetësuese në fëmijët që vuajnë nga pagjumësia. Çaji përgatitet nga 5 gr lule të thara të cilat hidhen në 1 filxhan çaji me ujë të sapozier. Ena mbulohet me kapak dhe lihet për 15 minuta. Çaji kullohet dhe pihet para gjumit.
Lëvoret e fryteve të thara të nerënxës shërbejnë si ilaç. Lëvoret e nerënxës përdoren për hapjen e oreksit, në dispepsi, në ethe, etj.
30 gr esencë e grimcuar hidhen në 100 gr alkol 80O.Përmbajtja lihet 2 javë duke e tundur herë pas here. Pas 2 javëve lëngu kullohet. Kundër dhimbjeve të stomakut dhe të zorrëve pihen 30 pika në pak ujë. Për hapje oreksi pihen 15-20 pika në 1 filxhan ujë, gjysëm ore para buke.
Lulet e nerënxës përdoren si qetësuese në fëmijët që vuajnë nga pagjumësia. Çaji përgatitet nga 5 gr lule të thara të cilat hidhen në 1 filxhan çaji me ujë të sapozier. Ena mbulohet me kapak dhe lihet për 15 minuta. Çaji kullohet dhe pihet para gjumit.
Pelini
Pjesa mbitokësore e tharë e pelinit shërben si esencë. Pelini është i hidhur prandaj përdoret për shtimin e lëngjeve të stomakut dhe për përmirësimin e punës së mëlçisë. Esenca e pelinit ka veti antiseptike. Pelini në doza të mëdha është i helmët dhe mund të dëmtojë trurin. Nuk duhet përdorur nga gratë shtatzëna.
1-2 lugë kafeje esencë e copëtuar hidhen në ½ gotë ujë të sapozier. Ena mbulohet me kapak dhe lihet 15 minuta të ftohet, pastaj përzierja kullohet dhe çaji pihet disa herë gjatë ditës, me lugë, gjysëm ore para buke. Mund të merret dhe si pluhur, 3 herë në ditë nga 1 gr para buke. Esenca e ruan veprimin për 18 muaj.
Pjesa mbitokësore e tharë e pelinit shërben si esencë. Pelini është i hidhur prandaj përdoret për shtimin e lëngjeve të stomakut dhe për përmirësimin e punës së mëlçisë. Esenca e pelinit ka veti antiseptike. Pelini në doza të mëdha është i helmët dhe mund të dëmtojë trurin. Nuk duhet përdorur nga gratë shtatzëna.
1-2 lugë kafeje esencë e copëtuar hidhen në ½ gotë ujë të sapozier. Ena mbulohet me kapak dhe lihet 15 minuta të ftohet, pastaj përzierja kullohet dhe çaji pihet disa herë gjatë ditës, me lugë, gjysëm ore para buke. Mund të merret dhe si pluhur, 3 herë në ditë nga 1 gr para buke. Esenca e ruan veprimin për 18 muaj.
Pelini i zi
Pelini i zi në krahasim me të bardhin ka më pak hidhëtinë dhe esencë jo aq të dëmshme. Esenca përdoret për rritjen e oreksit; normalizimin e çrregullimeve të menstruacioneve; kundër parazitëve të zorrëve. Esenca nuk duhet të merret në doza të larta dhe për një kohë të gjatë sepse shkakton helmim që shoqërohet me rënien e tensionit të gjakut dhe me ngadalësimin e ritmit të rrahjeve të zemrës.
1-2 lugë çaji me esencë të grimcuar hidhen në ½ litër ujë të sapozier. Përzierja lihet 15 minuta, kullohet dhe pihet disa herë në ditë para buke, me lugë gjelle. Esenca ruhet deri në 2 vjet.
Pelini i zi në krahasim me të bardhin ka më pak hidhëtinë dhe esencë jo aq të dëmshme. Esenca përdoret për rritjen e oreksit; normalizimin e çrregullimeve të menstruacioneve; kundër parazitëve të zorrëve. Esenca nuk duhet të merret në doza të larta dhe për një kohë të gjatë sepse shkakton helmim që shoqërohet me rënien e tensionit të gjakut dhe me ngadalësimin e ritmit të rrahjeve të zemrës.
1-2 lugë çaji me esencë të grimcuar hidhen në ½ litër ujë të sapozier. Përzierja lihet 15 minuta, kullohet dhe pihet disa herë në ditë para buke, me lugë gjelle. Esenca ruhet deri në 2 vjet.
Pisha
Sythet e pishës shërbejnë si esencë. Esenca përdoret në kollë, bronkit; si mjet diuretik në pielit; cistit e uretrit. Nga jashtë sythet e pishës përdoren në banja me veprim antiseptik dhe cikatrizues.
1 lugë kafeje me sythe hidhen në 1 gotë me ujë të sapozier. Përzierja mbulohet me kapak dhe lihet 15 minuta; kullohet. Pihen 2-3 doza të tilla në ditë.
Rrëshira vajore e pishës përdoret për mbylljen e plagëve dhe si mjet baktericid duke e vendosur drejtpërdrejt në plagë. Esenca e ruan efektin deri në 18 muaj.
Sythet e pishës shërbejnë si esencë. Esenca përdoret në kollë, bronkit; si mjet diuretik në pielit; cistit e uretrit. Nga jashtë sythet e pishës përdoren në banja me veprim antiseptik dhe cikatrizues.
1 lugë kafeje me sythe hidhen në 1 gotë me ujë të sapozier. Përzierja mbulohet me kapak dhe lihet 15 minuta; kullohet. Pihen 2-3 doza të tilla në ditë.
Rrëshira vajore e pishës përdoret për mbylljen e plagëve dhe si mjet baktericid duke e vendosur drejtpërdrejt në plagë. Esenca e ruan efektin deri në 18 muaj.
Pjepri i egër
Është një bimë e rrallë tek ne. Lëngu i fryteve para pjekjes së tyre të plotë shërben si esencë. Lëngu lihet në qetësi, pas një farë kohe në fund të enës bie një llum i cili përdoret si ilaç.
Esenca ka veti purgative shumë të fuqishme prandaj përdoret vetëm me këshillën dhe nën mbikëqyrjen e mjekut.
Është një bimë e rrallë tek ne. Lëngu i fryteve para pjekjes së tyre të plotë shërben si esencë. Lëngu lihet në qetësi, pas një farë kohe në fund të enës bie një llum i cili përdoret si ilaç.
Esenca ka veti purgative shumë të fuqishme prandaj përdoret vetëm me këshillën dhe nën mbikëqyrjen e mjekut.
Plepi i zi
Sythet dhe lëvoret e degëve të plepit të zi përdoren si ilaç. Esenca është diuretike, rrudh mukozat, është antiseptike. Sythet e plepit të zi përdoren nga jashtë si pomadë në majasëll dhe djegie.
1-2 lugë çaji me sythe të grimcuara hidhen në 1 filxhan çaji me ujë të sapozier. Përmbajtja lihet 15 minuta, pastaj kullohet. Pihen 2 doza të tilla në ditë. Kurse çaji i lëvoreve përgatitet si vijon: 2 lugë çaji me esencë të copëtuar zihen në 1 filxhan çaji ujë për 10 minuta. Pastaj ena lihet 15 minuta e mbuluar. Përmbajtja kullohet. Pihen 2 doza të tilla në ditë.
Pomada përgatitet si vijon: 20 sythe të copëtuara hidhen në 1 lugë gjelle alkool të përqendruar. Ena lihet e mbuluar për 24 orë. Alkooli i shtohet 100 gr dhjam derri të freskët dhe 5 gr dyllë bletësh. Përzierja vihet në banjëmari që të shkrijë. Pas shkrirjes përzierja kullohet në napë dyshe dhe përzihet mirë që të bëhet e njëtrajtshme.
Sythet dhe lëvoret e degëve të plepit të zi përdoren si ilaç. Esenca është diuretike, rrudh mukozat, është antiseptike. Sythet e plepit të zi përdoren nga jashtë si pomadë në majasëll dhe djegie.
1-2 lugë çaji me sythe të grimcuara hidhen në 1 filxhan çaji me ujë të sapozier. Përmbajtja lihet 15 minuta, pastaj kullohet. Pihen 2 doza të tilla në ditë. Kurse çaji i lëvoreve përgatitet si vijon: 2 lugë çaji me esencë të copëtuar zihen në 1 filxhan çaji ujë për 10 minuta. Pastaj ena lihet 15 minuta e mbuluar. Përmbajtja kullohet. Pihen 2 doza të tilla në ditë.
Pomada përgatitet si vijon: 20 sythe të copëtuara hidhen në 1 lugë gjelle alkool të përqendruar. Ena lihet e mbuluar për 24 orë. Alkooli i shtohet 100 gr dhjam derri të freskët dhe 5 gr dyllë bletësh. Përzierja vihet në banjëmari që të shkrijë. Pas shkrirjes përzierja kullohet në napë dyshe dhe përzihet mirë që të bëhet e njëtrajtshme.
Prasi
Gjethet e freskëta të prasit kanë veti kurative. Sikundër qepa ato kanë veti bakteriostatike; nxisin tretjen e ushqimit nga zorrët, ulin presionin e gjakut; janë diuretike. Farat e shtypura të preshit, të ziera në verë të bardhë përdoren kundër
Gjethet e freskëta të prasit kanë veti kurative. Sikundër qepa ato kanë veti bakteriostatike; nxisin tretjen e ushqimit nga zorrët, ulin presionin e gjakut; janë diuretike. Farat e shtypura të preshit, të ziera në verë të bardhë përdoren kundër
Qepa
Koka e qepës përdoret për shtimin e lëngjeve tretëse të stomakut, si diuretike; për kurimin e plagëve, të sëmundjeve të gojës; kundra kapsllëkut; për pakësimin e shpeshtësisë së urinimit në të sëmurët me prostatë. Përdoren 2-6 kokrra qepë në ditë. Si diuretike përgatitet si vijon: 300 gr qepë shtypen në havan dhe bëhen qull. Shtohet 100 gr. mjaltë, 600 gr verë e bardhë, përzihen me njëra tjetrën që të bëhet një lëng i njëtrajtshëm. Përzierja lihet 24 orë. Lëngu kullohet dhe pihet 2-4 lugë supe në ditë, para buke.
Alkoolatura me qepë përgatitet si vijon: 100 gr qepë të copëtuara zhyten në 100 gr alkool 90o dhe lihen për 10 ditë. Lëngu filtrohet dhe pihen 2-4 lugë kafeje në ditë për shtimin e urinimit dhe në sëmundje të zorrëve.
Për qetësimin e kollës merren luspat e anëve, të kuqe, të thata, të 4-5 qepëve, zihen në xhezve me ujë. Çaji kullohet dhe pihet në darkë. Po ky çaj pihet kundër heqjes së barkut, 1 gotë çaj 3 herë në ditë, para buke, për dy ditë rresht.
Në lëkurën e dëmtuar (qelbëzim, morth, goditje etj.) vihet qepë e grirë imët e përzier me pak kripë. Në variçe vihet si llapa për 8-10 orë.
Në gërvishtje të freskëta ose në shpime vihen direkte mbi plagë cipat e luspave të qepëve, që të mënjanohen infeksionet në mungesë të antibiotikëve.
Në të sëmurët nga prostata, për pakësimin e shpeshtësisë së urinimit përdoret si vijon: 1 qepë ndahet në 4-5 pjesë, futet në 1 enë ku shtohet një gotë me ujë, lihet gjatë natës. Në mëngjez lëngu kullohet dhe pihet esëll. Kjo bëhet 40 ditë rresht.
Koka e qepës përdoret për shtimin e lëngjeve tretëse të stomakut, si diuretike; për kurimin e plagëve, të sëmundjeve të gojës; kundra kapsllëkut; për pakësimin e shpeshtësisë së urinimit në të sëmurët me prostatë. Përdoren 2-6 kokrra qepë në ditë. Si diuretike përgatitet si vijon: 300 gr qepë shtypen në havan dhe bëhen qull. Shtohet 100 gr. mjaltë, 600 gr verë e bardhë, përzihen me njëra tjetrën që të bëhet një lëng i njëtrajtshëm. Përzierja lihet 24 orë. Lëngu kullohet dhe pihet 2-4 lugë supe në ditë, para buke.
Alkoolatura me qepë përgatitet si vijon: 100 gr qepë të copëtuara zhyten në 100 gr alkool 90o dhe lihen për 10 ditë. Lëngu filtrohet dhe pihen 2-4 lugë kafeje në ditë për shtimin e urinimit dhe në sëmundje të zorrëve.
Për qetësimin e kollës merren luspat e anëve, të kuqe, të thata, të 4-5 qepëve, zihen në xhezve me ujë. Çaji kullohet dhe pihet në darkë. Po ky çaj pihet kundër heqjes së barkut, 1 gotë çaj 3 herë në ditë, para buke, për dy ditë rresht.
Në lëkurën e dëmtuar (qelbëzim, morth, goditje etj.) vihet qepë e grirë imët e përzier me pak kripë. Në variçe vihet si llapa për 8-10 orë.
Në gërvishtje të freskëta ose në shpime vihen direkte mbi plagë cipat e luspave të qepëve, që të mënjanohen infeksionet në mungesë të antibiotikëve.
Në të sëmurët nga prostata, për pakësimin e shpeshtësisë së urinimit përdoret si vijon: 1 qepë ndahet në 4-5 pjesë, futet në 1 enë ku shtohet një gotë me ujë, lihet gjatë natës. Në mëngjez lëngu kullohet dhe pihet esëll. Kjo bëhet 40 ditë rresht.
Rigoni
Pjesa mbitokësore e rigonit përdoret për të ndihmuar tretjen; për nxjerrjen e gëlbazës; për mjekimin e rrugëve të frymëmarrjes, kollës së bardhe; për nxitjen e urinimit; për nxitjen e djersitjes në rrufë e grip; kundër acarimeve të lëkurës dhe mykozave.
Është i pasur në fenole dhe flavonoide prandaj është antioksidant i mirë.
1 lugë çaji me esencë të copëtuar hidhet në ½ gotë ujë të sapovaluar, mbulohet me kapak dhe lihet 15 minuta. Përmbajtja kullohet. Pihen 1-3 doza të tilla në ditë. Esenca ruan veprimin për 2 vjet.
Pjesa mbitokësore e rigonit përdoret për të ndihmuar tretjen; për nxjerrjen e gëlbazës; për mjekimin e rrugëve të frymëmarrjes, kollës së bardhe; për nxitjen e urinimit; për nxitjen e djersitjes në rrufë e grip; kundër acarimeve të lëkurës dhe mykozave.
Është i pasur në fenole dhe flavonoide prandaj është antioksidant i mirë.
1 lugë çaji me esencë të copëtuar hidhet në ½ gotë ujë të sapovaluar, mbulohet me kapak dhe lihet 15 minuta. Përmbajtja kullohet. Pihen 1-3 doza të tilla në ditë. Esenca ruan veprimin për 2 vjet.
Rozmarina
Gjethet e thara të rozmarinës shërbejnë si esencë. Rozmarina përdoret kundër hipertensionit; në formë gargare për mjekimin e aftës; në formë ekstrakti alkoolik për masazhe të kokës kundër rënies së flokëve. Rozmarina në doza të larta është helmuese. Nuk përdoret në shtatëzani.
1 lugë kafeje ose supe me esencë të grimcuar hidhet në një gotë ujë të sapovaluar, mbulohet me kapak dhe përmbajtja lihet 15 minuta. Pihen 3 doza të tilla në ditë. Përdorime të tjera sipas literaturës: përdoret për përmirësimin e memories.
Gjethet e thara të rozmarinës shërbejnë si esencë. Rozmarina përdoret kundër hipertensionit; në formë gargare për mjekimin e aftës; në formë ekstrakti alkoolik për masazhe të kokës kundër rënies së flokëve. Rozmarina në doza të larta është helmuese. Nuk përdoret në shtatëzani.
1 lugë kafeje ose supe me esencë të grimcuar hidhet në një gotë ujë të sapovaluar, mbulohet me kapak dhe përmbajtja lihet 15 minuta. Pihen 3 doza të tilla në ditë. Përdorime të tjera sipas literaturës: përdoret për përmirësimin e memories.
Rrepa
Rrënjët e freskëta të rrepës kanë veti kurative. Rrepa përdoret kundër gurëve të tëmthit; për të lehtësuar tretjen e ushqimeve; për nxitjen e urinimit. Rrepa nuk përdoret në doza të larta kur mëlçia është e dëmtuar. Me tharjen e rrënjës pakësohet veprimi kurativ i saj. Në gurët e tëmthit përdoret në doza të vogla dhe për një kohë të caktuar. Kura me rrepë në sëmundjen e mëlçisë mënjanon shqetësimet alergjike si kruarjen, etj.
Merren nga goja 100-200 gr. rrënjë të freskëta, ose pjesë-pjesë 100-150 gr lëng rrënje në ditë. Pas një kure prej 4-5 ditësh bëhet ndërprerje prej 2-3 ditësh. Kura zgjat 15-20 ditë dhe mund të përsëritet çdo 3 muaj.
Rrënjët e freskëta të rrepës kanë veti kurative. Rrepa përdoret kundër gurëve të tëmthit; për të lehtësuar tretjen e ushqimeve; për nxitjen e urinimit. Rrepa nuk përdoret në doza të larta kur mëlçia është e dëmtuar. Me tharjen e rrënjës pakësohet veprimi kurativ i saj. Në gurët e tëmthit përdoret në doza të vogla dhe për një kohë të caktuar. Kura me rrepë në sëmundjen e mëlçisë mënjanon shqetësimet alergjike si kruarjen, etj.
Merren nga goja 100-200 gr. rrënjë të freskëta, ose pjesë-pjesë 100-150 gr lëng rrënje në ditë. Pas një kure prej 4-5 ditësh bëhet ndërprerje prej 2-3 ditësh. Kura zgjat 15-20 ditë dhe mund të përsëritet çdo 3 muaj.
Salepi
Zhardhokët e rinj, të qëruar, të tharë dhe të pluhurosur të bimës kanë veti kurative. Zhardhokët nxirren nga toka në fund të lulëzimit, pastrohen nga dheu, zhvishen nga cipa e tapëzuar, përshkohen në pe, zhyten për disa minuta në ujë që valon për të prishur aftësinë mbirëse dhe thahen në ajër duke i varur në penjë.
Salepi përdoret në acarimet e mukozës së zorrëve dhe të stomakut; kundër katarreve dhe heqjes së barkut, veçanërisht tek fëmijët; në katarret e rrugëve të sipërme të frymëmarrjes.
1 lugë kafeje me pluhur salepi hidhet në 1 litër ujë të sapovaluar. Pija pihet e ngrohtë, disa herë në ditë, e aromatizuar me erëza. Esenca ruhet për 2 vjet.
Zhardhokët e rinj, të qëruar, të tharë dhe të pluhurosur të bimës kanë veti kurative. Zhardhokët nxirren nga toka në fund të lulëzimit, pastrohen nga dheu, zhvishen nga cipa e tapëzuar, përshkohen në pe, zhyten për disa minuta në ujë që valon për të prishur aftësinë mbirëse dhe thahen në ajër duke i varur në penjë.
Salepi përdoret në acarimet e mukozës së zorrëve dhe të stomakut; kundër katarreve dhe heqjes së barkut, veçanërisht tek fëmijët; në katarret e rrugëve të sipërme të frymëmarrjes.
1 lugë kafeje me pluhur salepi hidhet në 1 litër ujë të sapovaluar. Pija pihet e ngrohtë, disa herë në ditë, e aromatizuar me erëza. Esenca ruhet për 2 vjet.
Selvija
Boçet e thara të selvisë kanë veti kurative. Ato përdoren kundër urinimit në gjumë (sepse fuqizojnë muskulaturën e fshikëzës së urinës); në majasëll, varriçe (sepse ngushtojnë enët e gjakut); kundër diarresë (në sajë të veprimit rrudhës).
10 gr. esencë e copëtuar hidhet në 100 gr alkol 600, në një shishe e cila mbyllet me tapë. Përmbajtja lihet 7 ditë duke e përzier herë pas here. Pas 7 ditëve lëngu kullohet dhe pihet në dozën nga 20 pika 3-4 herë në ditë pas ushqimit kur ndodhin rrjedhje të brendshme gjaku me prejardhje të ndryshme. Fëmijëve që urinojnë në gjumë u jepen 15 pika para gjumit. Për përdorim nga jashtë 50-100 pika tinkturë treten në 1 litër ujë të ngrohtë. Copa garëze njomen me ujin dhe vihen mbi varriçe. Varriçet lahen me çajin që përftohet duke zier 1 grusht me fryte të thata në 1 litër ujë.
Kurse për heqje barku çaji përgatitet duke hedhur 10 gr esencë të copëtuar në 2 gota ujë të sapozier. Përmbajtja mbulohet me kapak dhe përzihet herë pas here. Pas 15 minutash kullohet. Pihet çdo 2 orë nga 1 lugë gjelle.
Boçet e thara të selvisë kanë veti kurative. Ato përdoren kundër urinimit në gjumë (sepse fuqizojnë muskulaturën e fshikëzës së urinës); në majasëll, varriçe (sepse ngushtojnë enët e gjakut); kundër diarresë (në sajë të veprimit rrudhës).
10 gr. esencë e copëtuar hidhet në 100 gr alkol 600, në një shishe e cila mbyllet me tapë. Përmbajtja lihet 7 ditë duke e përzier herë pas here. Pas 7 ditëve lëngu kullohet dhe pihet në dozën nga 20 pika 3-4 herë në ditë pas ushqimit kur ndodhin rrjedhje të brendshme gjaku me prejardhje të ndryshme. Fëmijëve që urinojnë në gjumë u jepen 15 pika para gjumit. Për përdorim nga jashtë 50-100 pika tinkturë treten në 1 litër ujë të ngrohtë. Copa garëze njomen me ujin dhe vihen mbi varriçe. Varriçet lahen me çajin që përftohet duke zier 1 grusht me fryte të thata në 1 litër ujë.
Kurse për heqje barku çaji përgatitet duke hedhur 10 gr esencë të copëtuar në 2 gota ujë të sapozier. Përmbajtja mbulohet me kapak dhe përzihet herë pas here. Pas 15 minutash kullohet. Pihet çdo 2 orë nga 1 lugë gjelle.
Sinapi
Farat e sinapit përdoren si esencë. Farat e sinapit të shtypura në ujë, nga jashtë skuqin lëkurën dhe tërheqin gjakun në vendin ku vihen. Prandaj përdoren për shpejtimin e shërimit të sëmundjeve nga të ftohurit, të reumatizmit etj.
Llapaja e sinapit përgatitet si vijon: 50 gr miell sinapi përzihen me ujë gjysëm të vakur (25-35 0C), derisa të formohet një brumë i butë. Brumi mbështillet me leckë dhe vihet mbi vendin ku dhemb, lihet në të 15 minuta. Vendi ku vihet llapaja mund të lyhet paraprakisht me pak vaj.
Për mjekimin e ftohjeve dhe reumatizmit merren 25 gr miell sinapi, futen në një qese lecke, e cila zhytet në 2 litra ujë gjysëm të vakur, banja lokale zgjat ~30 minuta. Farat e sinapit nuk zhyten në ujë të valuar sepse humbasin aftësinë vepruese. Esenca e ruan veprimin për 18 muaj.
Farat e sinapit përdoren si esencë. Farat e sinapit të shtypura në ujë, nga jashtë skuqin lëkurën dhe tërheqin gjakun në vendin ku vihen. Prandaj përdoren për shpejtimin e shërimit të sëmundjeve nga të ftohurit, të reumatizmit etj.
Llapaja e sinapit përgatitet si vijon: 50 gr miell sinapi përzihen me ujë gjysëm të vakur (25-35 0C), derisa të formohet një brumë i butë. Brumi mbështillet me leckë dhe vihet mbi vendin ku dhemb, lihet në të 15 minuta. Vendi ku vihet llapaja mund të lyhet paraprakisht me pak vaj.
Për mjekimin e ftohjeve dhe reumatizmit merren 25 gr miell sinapi, futen në një qese lecke, e cila zhytet në 2 litra ujë gjysëm të vakur, banja lokale zgjat ~30 minuta. Farat e sinapit nuk zhyten në ujë të valuar sepse humbasin aftësinë vepruese. Esenca e ruan veprimin për 18 muaj.
Speci djegës
Përdoret për hapjen e oreksit; për nxitjen e zbrazjes së fshikëzës së tëmthit. Nga jashtë përdoret në reumatizëm. Në formë pluhuri përdoret 3 herë*0.1 gr në ditë. Tinktura përgatitet duke hedhur 10 gr spec djegës në 100 gr alkool 60 gradësh. Përzihet herë pas here dhe lihet disa ditë. Pihen 20-30 pika 2-3 herë në ditë. Për përdorim nga jashtë tinktura përgatitet duke hedhur 6 speca djegës të freskët në 100 gr alkool 80 gradësh për dy ditë. Pas kësaj lëngu kullohet dhe përdoret për fërkimin e vendit ku ndihet dhimbja reumatizmale.
Përdoret për hapjen e oreksit; për nxitjen e zbrazjes së fshikëzës së tëmthit. Nga jashtë përdoret në reumatizëm. Në formë pluhuri përdoret 3 herë*0.1 gr në ditë. Tinktura përgatitet duke hedhur 10 gr spec djegës në 100 gr alkool 60 gradësh. Përzihet herë pas here dhe lihet disa ditë. Pihen 20-30 pika 2-3 herë në ditë. Për përdorim nga jashtë tinktura përgatitet duke hedhur 6 speca djegës të freskët në 100 gr alkool 80 gradësh për dy ditë. Pas kësaj lëngu kullohet dhe përdoret për fërkimin e vendit ku ndihet dhimbja reumatizmale.
Shega
Lëvorja e rrënjëve të shegës shërben si esencë. Esenca përdoret kundër tenias dhe kundër diarresë.
Kundër tenias përgatitet si vijon: 60-80 gr lëvore të thara e të copëtuara hidhen në 3 gota ujë. Lëngu zihet në fillim me zierje të lehtë pastaj me zierje më të fortë derisa të mbeten 2 gota ujë. Çaji pihet esëll në 2-3 doza brenda 1 ore. Ka shije të papëlqyeshme prandaj mund të ëmbëlsohet. Rekomandohet që 2 orë pas pirjes së çajit të pihet purgativ (psh. 30-50 gr vaj recini) që të jashtëqitet paraziti i paralizuar.
Lëvorja e rrënjëve të shegës shërben si esencë. Esenca përdoret kundër tenias dhe kundër diarresë.
Kundër tenias përgatitet si vijon: 60-80 gr lëvore të thara e të copëtuara hidhen në 3 gota ujë. Lëngu zihet në fillim me zierje të lehtë pastaj me zierje më të fortë derisa të mbeten 2 gota ujë. Çaji pihet esëll në 2-3 doza brenda 1 ore. Ka shije të papëlqyeshme prandaj mund të ëmbëlsohet. Rekomandohet që 2 orë pas pirjes së çajit të pihet purgativ (psh. 30-50 gr vaj recini) që të jashtëqitet paraziti i paralizuar.
Shelgu
Lëvorja e degëve 2-3 vjeçare e shelgut të bardhë, të kuq dhe të thyeshëm shërben si esencë. Përdoret për të ulur temperaturën e lartë; kundër podagrës, reumatizmit kronik; si qetësues dhe në të ftohtit kundër temperaturës dhe dhimbjeve.
Një lugë çaji me esencë të grimcuar hidhet në një gotë ujë dhe zihet 15 minuta. Pihen 1-3 gota të tilla në ditë. Për përdorim nga jashtë: 30-40 gr esencë zihen në ½ litër ujë. Lëngu përdoret për banja të këmbëve që djersiten shumë, për mjekimin e plagëve që shërohen me vështirësi. Në formën e ekstraktit alkoolik përdoret në masazhe kundër rënies së flokëve.
Lëvorja e degëve 2-3 vjeçare e shelgut të bardhë, të kuq dhe të thyeshëm shërben si esencë. Përdoret për të ulur temperaturën e lartë; kundër podagrës, reumatizmit kronik; si qetësues dhe në të ftohtit kundër temperaturës dhe dhimbjeve.
Një lugë çaji me esencë të grimcuar hidhet në një gotë ujë dhe zihet 15 minuta. Pihen 1-3 gota të tilla në ditë. Për përdorim nga jashtë: 30-40 gr esencë zihen në ½ litër ujë. Lëngu përdoret për banja të këmbëve që djersiten shumë, për mjekimin e plagëve që shërohen me vështirësi. Në formën e ekstraktit alkoolik përdoret në masazhe kundër rënies së flokëve.
Sherbela
Gjethet e thara të sherbelës (ose sfaka) shërbejnë si esencë.
Përdoret kundër djersitjes së tepruar si psh. në sëmundje të mushkërive, klimakter etj. Djersitjen e pakëson 2 orë pas pirjes së çajit dhe veprimi i zgjat disa ditë. Pakëson qumështin e nënave. Përdoret kundër diarresë sidomos kur kjo shoqërohet me dobësim të muskulaturës së zorrëve; në trazira nervore; në të marrët e mendve; në sëmundje të fshikëzës së tëmthit dhe të mëlçisë; si antiseptik në formë gargare në acarimet e zgavrës së gojës dhe në hemorragjitë e mishrave të dhëmbëve. Sherbela tek femrat ka veprim estrogjen prandaj përdoret për lehtësimin e fekondimit (të rënies shtatzanë).
1 lugë gjelle me esencë të tëhrrmuar hidhet në 1 gotë ujë të sapovaluar; mbulohet me kapak dhe lihet 15 minuta. Pihen 2 doza të tilla në ditë. I njëjti çaj mund të përdoret për gargarë. Esenca ka sasi të larta tujoni (helm) prandaj nuk përdoret për një kohë të gjatë.
Gjethet e thara të sherbelës (ose sfaka) shërbejnë si esencë.
Përdoret kundër djersitjes së tepruar si psh. në sëmundje të mushkërive, klimakter etj. Djersitjen e pakëson 2 orë pas pirjes së çajit dhe veprimi i zgjat disa ditë. Pakëson qumështin e nënave. Përdoret kundër diarresë sidomos kur kjo shoqërohet me dobësim të muskulaturës së zorrëve; në trazira nervore; në të marrët e mendve; në sëmundje të fshikëzës së tëmthit dhe të mëlçisë; si antiseptik në formë gargare në acarimet e zgavrës së gojës dhe në hemorragjitë e mishrave të dhëmbëve. Sherbela tek femrat ka veprim estrogjen prandaj përdoret për lehtësimin e fekondimit (të rënies shtatzanë).
1 lugë gjelle me esencë të tëhrrmuar hidhet në 1 gotë ujë të sapovaluar; mbulohet me kapak dhe lihet 15 minuta. Pihen 2 doza të tilla në ditë. I njëjti çaj mund të përdoret për gargarë. Esenca ka sasi të larta tujoni (helm) prandaj nuk përdoret për një kohë të gjatë.
Shtogu
Lulet dhe frytet e thara të shtogut të zi shërbejnë si esencë. Përdoret për të ndihmuar djersitjen në temperaturë të lartë në sëmundjet e rrugëve të frymëmarrjes; për të qetësuar dhimbjet e aparatit tretës; në fryrjet e zorrëve nga gazrat; si gargarë në acarimet e fytit, bajameve dhe gojës. Frytet përdoren si antinevralgjike në nervin shiatik, në dhembje të kolonës vertebrale.
1-2 lugë çaji me esencë lule hidhen në 1 gotë me ujë të valuar; mbulohen me kapak dhe llihet 15 minuta. Përdoren 1-3 doza të tilla në ditë.
Me frytet çaji përgatitet si vijon: 1-2 lugë çaji me esencë hidhet në 1 gotë ujë; zihet 3-5 minuta. Pihet 1 gotë çaj në ditë, sidomos para gjumit. Fryteve të njoma u përdoret lëngu: 20 gr lëng i fryteve përzihet me 10 gr verë të kuqe. Përzierja pihet brenda ditës. Kura vazhdon 1 ditë deri në 3 javë derisa të qetësohen dhimbjet e nervit shiatik apo të nervit trigemin.
Lulet dhe frytet e thara të shtogut të zi shërbejnë si esencë. Përdoret për të ndihmuar djersitjen në temperaturë të lartë në sëmundjet e rrugëve të frymëmarrjes; për të qetësuar dhimbjet e aparatit tretës; në fryrjet e zorrëve nga gazrat; si gargarë në acarimet e fytit, bajameve dhe gojës. Frytet përdoren si antinevralgjike në nervin shiatik, në dhembje të kolonës vertebrale.
1-2 lugë çaji me esencë lule hidhen në 1 gotë me ujë të valuar; mbulohen me kapak dhe llihet 15 minuta. Përdoren 1-3 doza të tilla në ditë.
Me frytet çaji përgatitet si vijon: 1-2 lugë çaji me esencë hidhet në 1 gotë ujë; zihet 3-5 minuta. Pihet 1 gotë çaj në ditë, sidomos para gjumit. Fryteve të njoma u përdoret lëngu: 20 gr lëng i fryteve përzihet me 10 gr verë të kuqe. Përzierja pihet brenda ditës. Kura vazhdon 1 ditë deri në 3 javë derisa të qetësohen dhimbjet e nervit shiatik apo të nervit trigemin.
Tërshëra
Frytet e tërshërës përdoren për fuqizim në asteni; për nënat me femijë në gji për të shtuar qumështin; për qetësimine sistemit nervor; kundër veprimtarisë së rritur të tiroides; për uljen e presionit të gjakut.
2 lugë supe me tërshërë kokërr zihen në 2 gota me ujë derisa lëngu të shterojë përgjysëm. Lëngu pihet gjatë ditës i ndarë në 3 pjesë të barabarta.
Kundër kapsllëkut dhe majasëllit përdoret në mëngjes esëll 2-3 filxhana me kafe tërshëre të kavardisur, pluhurosur.
Frytet e tërshërës përdoren për fuqizim në asteni; për nënat me femijë në gji për të shtuar qumështin; për qetësimine sistemit nervor; kundër veprimtarisë së rritur të tiroides; për uljen e presionit të gjakut.
2 lugë supe me tërshërë kokërr zihen në 2 gota me ujë derisa lëngu të shterojë përgjysëm. Lëngu pihet gjatë ditës i ndarë në 3 pjesë të barabarta.
Kundër kapsllëkut dhe majasëllit përdoret në mëngjes esëll 2-3 filxhana me kafe tërshëre të kavardisur, pluhurosur.
Trëndafili i egër
Frytet e thara të bimës shërbejnë si esencë. Përdoret kundër heqjes së barkut (si rrudhës), kundër skorbutit (ka vitaminë C), kundër gripit (për shkak të vitaminës C); në pezmatime të rrugëve urinare.
Në një gotë ujë për 5-10 minuta valohet një lugë gjelle me fryte të copëtuara. Zierja bëhet e ngadalshme. Çaji pihet menjëherë pas përgatitjes. Gjatë ruajtjes së fryteve të thara, pas 1 viti humbet gjysma e vitaminës C që ato kanë. Çaji kullohet në një napë sepse frytet kanë qime.
Frytet e thara të bimës shërbejnë si esencë. Përdoret kundër heqjes së barkut (si rrudhës), kundër skorbutit (ka vitaminë C), kundër gripit (për shkak të vitaminës C); në pezmatime të rrugëve urinare.
Në një gotë ujë për 5-10 minuta valohet një lugë gjelle me fryte të copëtuara. Zierja bëhet e ngadalshme. Çaji pihet menjëherë pas përgatitjes. Gjatë ruajtjes së fryteve të thara, pas 1 viti humbet gjysma e vitaminës C që ato kanë. Çaji kullohet në një napë sepse frytet kanë qime.
Ulliri
Si esencë shërbejnë gjethet e thara të ullirit. Esenca vepron shpejt në hipertension. Ka dhe veti hipoglicemizuese dhe pakëson ethet.
20 gjethe të thara zihen në 300 ml ujë derisa ky të shterojë në 200 ml. Gjysma e çajit pihet në mëngjes para buke dhe gjysma në darkë para gjumit. Kura mund të vazhdojë 15-25 ditë dhe mund të përsëritet pas një ndërprerjeje disa ditore.
Si esencë shërbejnë gjethet e thara të ullirit. Esenca vepron shpejt në hipertension. Ka dhe veti hipoglicemizuese dhe pakëson ethet.
20 gjethe të thara zihen në 300 ml ujë derisa ky të shterojë në 200 ml. Gjysma e çajit pihet në mëngjes para buke dhe gjysma në darkë para gjumit. Kura mund të vazhdojë 15-25 ditë dhe mund të përsëritet pas një ndërprerjeje disa ditore.
Vishnja dhe qershija
Bishtat e tharë të vishnjes dhe të qershisë shërbejnë si esencë. Esenca përdoret si diuretike dhe si rrudhëse.
30 gr. bishta vishnjeje të thata zhyten në 1 litër ujë dhe lihen për 2 orë; pastaj zihen 5-10 minuta. Lëngu pihet brenda 1-2
Bishtat e tharë të vishnjes dhe të qershisë shërbejnë si esencë. Esenca përdoret si diuretike dhe si rrudhëse.
30 gr. bishta vishnjeje të thata zhyten në 1 litër ujë dhe lihen për 2 orë; pastaj zihen 5-10 minuta. Lëngu pihet brenda 1-2
