Craig Jurisevic asnjëherë nuk ka menduar se do të bëhet gjithashtu i famshëm kur iu bashkua aradheve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, në vitin 1999. Të bëhesh vendor, nuk është shumë e popullarizuar te punëtorët humanitarë në raste të situatave konfliktuoze. Craig u ndje se nuk mjafton vetëm të shërohen të plagosurit në Spitalin e Kukësit, me kushte të vështira, por Kosovës i duhej më shumë se aq dhe Craig ishte i gatshëm ta japë atë kontribut. Craig Alexander Jurisevic, një australian me origjinë sllovene ka shkruar një libër për përvojat e tij në Shqipëri gjatë luftës së Kosovës dhe depërtimet e tij ‘mbrapa vijave të armikut' me njësitin e tij, si ka qenë dëshmitar i një masakre dhe si projekti i tij është gati të bëhet projekti më i madh ndërkombëtar i realizuar ndonjëherë për një ushtri guerile – Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës. Ekskluzivisht për Express, flet Craig Jurisevic
Si keni përfunduar në kufirin në mes Shqipërisë dhe Kosovës?
Kam qenë koordinator i kirurgëve për të gjitha kampet dhe spitalin e Kukësit, kam punuar për International Medical Corps dhe Kombet e Bashkuara. Aty kam zbuluar korrupsionin në spitalin e Kukësit, ku refugjatët Kosovar liheshin të vdesin nga zyrtarët e spitalit nëse nuk kishin para të mjaftueshme për t'i paguar doktorët. Kjo shumë ishte rreth 200 marka gjermane. Kjo storje u publikua në "The Stars and Stripes", një revistë ushtarake amerikane.
Bosët lokalë të krimit të organizuar, duke përfshirë drejtorin e spitalit, pas kësaj vendosën një çmim për kokën time. Unë në mënyrë që të ndihmoja refugjatët dhe për shkak të sigurisë sime personale iu bashkëngjita njësiteve të UÇK-së. Kam trajnuar ushtarët në Helshan dhe pastaj në Cahan, e më vonë edhe në Pashtrik. Kam krijuar një ekip kirurgjik në një shpellë shumë afër vijës së frontit, ku kemi trajtuar qindra ushtarë të plagosur. Kam bërë 5 patrullime pas vijave serbe të frontit për t'i tërhequr ushtarët e plagosur si dhe civilët.
Sa kohë keni qëndruar në vijën e frontit?
Dy javë në vijën e frontit, ku kemi bërë rreth 130 operacione të ndryshme si dhe 230 trajtime të tjera. Për këtë kohë ka pasur diku rreth 70 të vdekur.
Si keni rënë në kontakt me producenten e filmit?
Kam dërguar përmbledhje të librit për shumëkënd në industrinë e filmit. Asaj i ka pëlqyer pa masë dhe e ka marrë menjëherë. Për momentin ajo po mundohet të gjejë investitor në Amerikë, Kosovë apo Shqipëri, të cilët do të mund të ndihmonin me financimin për të siguruar skenografinë më të mirë. Sa për aktorët mund të them se Sam Worthington ka treguar shumë interesim, por aktorët tjerë potencialë përfshijnë edhe Eric Banda dhe Matt Damon.
Keni qenë pjesë e patrullave të UÇK-së pas linjave të frontit me serbët?
Kam marrë pjesë në patrulla në veriun dhe veri-lindjen e Kosovës. Me njërën ndër patrullat kemi shkuar rreth 4 km prapa vijës ku ishin serbët në një vend që quhet Kusnin. Këtu kemi qenë dëshmitarë të një masakre, ku janë vrarë 12 civilë nga një kompani ushtarake dhe paramilitare jugosllave. Patrulla jonë ishte e përbërë vetëm nga 5 persona dhe nuk kemi mundur të intervenojmë. Pastaj së paku 3 nga kjo patrullë (nga njësiti gjermanfolës) kanë vdekur në patrullat tjera. Dhe dy tjerët kanë vdekur në një shtëpi të minuar ku ka pasur edhe civilë të plagosur.
M'i përshkruani pak ndjenjat kur ndihmoni luftëtarët guerilë?
Pasi që unë kam pasur shumë përvojë si gjuetar në Australi dhe kam punuar për rreth 12 muaj me ekipet e MEDEVAC në Izrael dhe Gaza, unë isha me siguri më i trajnuar se sa shumica në front. Kam ndjerë se ishte detyra ime të trajnoj, trajtoj dhe përkrah luftëtarët e UÇK-së, të cilët në fund të fundit ishin civilë dhe refugjatë të armatosur.
------------------------
 |
| Craig Jurisevic në Frontin e Parë të UÇK’së |
Pse keni vendosur të shkruani një librin “Blood in my hands”?
Kam dashur të dokumentoj luftën në mënyrë të saktë dhe pavarur. Nuk i përshkruaj vetëm ofensivat e serbëve kundër shqiptarëve të Kosovës, por edhe për krimet e bëra nga shqiptarët e Shqipërisë ndaj kosovarëve. Gjithashtu zbuloj të vërteta për komandën në front dhe si komandantët lëshonin frontin dhe shkonin në një siguri relativisht më të mirë në Krumë, duke lënë burrat dhe gratë e pa përvojë për t'u mbrojtur nga sulme shumë të egra. Tregimi im për luftën është pa paragjykime, i vërtetë dhe i përgjegjshëm.
Kur keni qenë në Kosovë për herën e fundit?
Gjatë luftës.
Keni shokë në Kosovë?
Kam pasur kontakte të rralla me njerëzit nga koha e luftës deri më tani. Tani jam i zhytur në mesazhe përkrahjeje nga njerëzit nga Kosova. Do të vizitoj Kosovën në të gjitha rajonet. Shpresoj këtë vit.
-------------------------
3.
Kujtimet e Crag Jurisevic do ta tronditin shumkë me portretet e tij të parregullsive dhe korrupsionit – si dhe heroizmin - prapa frontit të parë të luftës së Kosovës më 1999.
Udhëtimi i jashtëzakonshëm i Craig Jurisevic nga një spital në Adelaide (Australi) për në frontin e parë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës është një skenar i shkëlqyer edhe për Hollywood’in. Nuk është për t’u çuditur fakti që edhe producentja, fituese e çmimeve të Akademisë Amerikane, Eva Omer, qysh prej fillimi ishte pajtuar për ta transmetuar rrëfimin në ekran televiziv. Por, filmi siç duket po mbetet në mëshirë të donatorëve, për të bindur Hollywood’in për ta xhiruar këtë skenar.
Libri i Craig Jurisevic, që u promovua për mbarë botën me 1 maj 2010 dhe i cili në fund të dhjetorit 2011 u përkthye dhe u botua në shqip nga Koha, sipas kirurgut kardiotorakal dhe traumave, do të jetë i mundimshëm për tu lexuar nga disa ish-komandantë të lartë të UÇK’s të cilët tani janë politikanë të lartë ose biznesmenë të fortë.
Ai i tha Gazetës Jeta në Kosovë: “Libri im përshkruan heroizmin e burrave dhe grave, që për ndryshim nga shumica e komandantëve të tyre, qëndruan në frontin e parë pavarësisht nga kushtet e tmerrshme dhe mosmarrëveshjeve të shpeshta”.
“Është një përshkrim i qartë dhe i sinqertë i luftës ashtu siç ka qenë, dhe jo ashtu se siç protagonistët e kanë detyruar shumicën të besojnë se ka qenë”.
“Kam përkrahje të fortë nga njerëzit e Batalionit Atlantik dhe batalionet Gjermane dhe Zvicerane me të cilët kam shërbyer në [malin] Pashtrik edhe ata i kanë verifikuar aspekte të rëndësishme të librit,” shtoi ai.
“Disa nga komandantët të cilët i kanë lënë ushtarët e tyre të pinë kafe në male në Krume tani janë ministra me influencë në Qeverinë e Kosovës dhe pjesë e komunitetit të biznesit, dhe ky libër ndoshta është një ofendim për ta.
“Njerëzit e Kosovës dhe të botës duhet ta dinë se çfarë me të vërtetë ka ndodhur dhe ky libër e tregon atë. Është një testament i vullnetit dhe i forcës të shqiptarëve të Kosovës gjatë kësaj lufte të tmerrshme dhe do të ngelet si një referencë e saktë dhe e paanshme e asaj periudhe.”
Kosova nuk ka qenë eksperienca e parë e Craig në një konflikt. Ai ka punuar në Izrael gjatë fillimit të viteve 1990 kështu duke përfunduar në kufirin e Shqipërisë me Kosovën në vitin 1999 pasi që lufta ishte shkallëzuar në mes të UÇK’së dhe forcave Serbe dhe kur NATO vendosi për kampanjën e bombardimeve.
Pas përfundimit të konfliktit ai ka punuar me armatën Australiane në Timorin Lindor dhe në Afganistan, dhe tani është rikthyer në jetën e tij të zakonshme, si kirurg dhe ligjërues në Adelaide.
Ai erdhi në Kosovë në fillim të vitit 1999 pasi që ishte shokuar nga pamjet televizive të luftës, duke e lënë në shtëpi bashkëshorten Donna dhe djalin e tij pesëvjeçar [në atë kohë] dhe vullnetarizmin në International Medical Corps [Trupat Mjekësore Ndërkombëtare].
Shpejt më pas i trajtonte refugjatët kosovarë të sëmurë dhe të plagosur pasi që ata kalonin kufirin në Kukës, në veri të Shqipërisë, qyteti më i afërt nga kufiri, ku për një kohë të shkurtë dhjetëra mijëra refugjatë arrinin gjatë një dite.
Por derisa i mjekonte të plagosurit, ai filloi të vërejë se diçka nuk ishte në rregull. Pavarësisht nga katastrofa humanitare që ndodhej rreth tij, disa pacientë të dyshuar arrinin të mjekoheshin në spital.
Edhe pse spitali ishte i mbushur me mjete mjekësore të reja, vetëm disa njerëz të plagosur kishin mundësi të përfitonin nga ky spital. Jurisevic në ndërkohë kupton se të sëmurëve u kërkohej të paguajnë për shërbimet.
|
| Craig Jurisevic në Frontin e Parë të UÇK’së |
I vendosur për ta publikuar këtë problem, ai takon Sekretarin e Përgjithshëm të OKB’së Kofi Annan. Ai mandej e adresoi këtë temë tek një gazetar amerikan, dhe pas botimit menjëherë faji iu adresua atij duke kërkuar prej tij që urgjentisht të largohej nga Kukësi.
“Jam ballafaquar me korrupsion në spitalin e Kuksit ku nga refugjatët e lënduar kërkohej të largohen ose liheshin anash nëse nuk paguanin për shërim,” tha Jurisevic.
Shpejt pasi u largua nga Kukësi, Craig u njoftua me Hosnje Hoxha, komandant i UÇK’së, i cili i kërkoi atij që t’i bashkëngjitej ekipit kirurgjik që merrej me viktima në një kamp afër vijës të parë të frontit.
Eksperienca e tij në bazën e UÇK’s në Helshan dhe në vijën e frontit që nga fundi i majit deri me 9 qershor ishin dëshpëruese.
Më tej ai kuptoi se UÇK’ja përbëhej nga rekrutë të rinj pa eksperiencë nga e gjithë bota të cilët vështirë se dinin se si të mbanin një pushkë në dorë, dhe ishin lënë të luftonin një luftë të egër. Ishte shumë e qartë se ata nuk ishin të trajnuar aspak për t’u përballuar në beteja me serbët nga forcat paramilitare.
Craig kishte vendosur që të bashkëngjitet në vijën e parë të frontit. Udhëtimi për në Malin Pashtrik ishte një rrezik që e çoi atë afër minave të hekurta. Gjatë këtij udhëtimi ai vazhdimisht u ndesh me snajperistë serbë dhe zjarr artilerie.
Në front ai themeloi një ambulantë primitive në shpellë, duke punuar ditë të gjata për t’i trajtuar plagët e tmerrshme dhe duke amputuar edhe gjymtyrë. Ai fjeti pranë trupave të pajetë të vendosur në shpellën e cila shërbente si spital, kënd të mjekut dhe morg. “Jam i ulur në shpellë bashkë me trupat e pajetë, të kalbura në shpinë, duke u kalbur edhe më shumë në të nxehtin e tmerrshëm,” cekë Craig në librin e tij.
Colonel Toccafundi and I at the Italian Military
Surgical Unit.
Një patrullë e dërgoi atë në një fshat të braktisur ku një grua në gjendje të tmerrshme ishte lënë në vuajtje të vdiste ngadalë, e rrethuar nga familja e vrarë e saj. Ajo e luti atë që tu jepte fund vuajtjeve të saj, për çka ai u pajtua që të bënte - me të vetmin mjet që kishte në dorë - një pistoletë që ia kishte dhënë komandanti i UÇK’së për t’u mbrojtur vet personalisht.
Duke e mbajtur premtimin që ia kishte dhënë gruas që ishte duke vdekur, Craig e mori trupin e pajetë të djalit të vogël të saj në majë të malit, duke e varrosur atë në një varr me drejtim nga fshati. “Në frontin e UÇK’së në Pashtrik unë isha mjeku i vetëm sepse të gjithë mjekët e tjerë qëndruan poshtë në Cahan ose Krume ku ishte shumë më sigurt,” rikujtonte ai.
Vetëm katër ose pesë komandantë qëndruan në front në Malin Pashtrik, të tjerët qëndruan në Krume ku ishte sigurt dhe qetë.”
Refugees crossing into Albania at the Morina border
crossing. With little more than plastic sheeting to
shield them from the elements, many have travelled
like this for over a week. Most refugees were from
farming communities. They would carry as much of
their livestock as could fit on their tractor-trailers when
fleeing the attacking Serb troops.
“Ushtarët e UÇK’së ishin urdhëruar të mos sulmojnë pozicionet serbe por të qëndrojnë në pozitat e tyre. [Sidoqoftë,] këto pozicione ishin të ekspozuara rëndë nga mortajat serbe, artileri, raketa dhe zjarr snajperi, duke rezultuar në një humbje të tmerrshme, të diku rreth 75 të vdekur 250 të plagosur ndërmjet 1 qershori deri 9 qershori 1999,” shtoi Jurisevic.
Ushtarët e UÇK’së ishin lënë pothuajse pa udhëheqës në front, tha ai. “Përpos patrullave të rastësishme pas frontit serb, disa nga të cilat i udhëhoqa unë, atje kishte shumë pak aksione sulmuese kundër forcave serbe që nga 30 maji e andej”.
On the front line at the top of Mt. Pastrik: a soldier
melting the snow and boiling water for a morning
coffee. Fetching fresh water from the spring put us i
n extreme water danger from sniper fire.
Improvisation was required to avoid dehydration.
Duke kuptuar se ushtarët e pastërvitur dërgoheshin në beteja ose drejt vdekjes, Craig u angazhua personalisht për t’i trajnuar më mirë ushtarët rreth detyrave të tyre të tmerrshme.
Si një goditës rekreativ që nga Australia, dhe me një eksperiencës ushtarake nga Izraeli dhe Gaza që nga fillimi i 1990’ës, ai i trajnoi të rinjtë rreth përdorimeve bazike të armëve të përdorura në ushtri dhe teknikave ushtarake në terren.
“Në fillim të karrierës sime kirurgjike kam pasur eksperiencë me llojet e plagëve të para në Kosovë”, u rikujtua ai, “plagët e marra nga armë zjarri automatike ose gjysmë-automatike; nga eksplozionet e minave, granata të dorës, mortaja dhe plagë të artilerive”.
“Në Izrael, gjatë Intifadës së parë më 1992 dhe 1993, unë kam parë se çka munden plumbat t’i bëjnë trupit njerëzor dhe kam mësuar se si kirurgjia moderne mundet ndonjëherë t’i kurojë plagët nëpër botë.”
A booby-trapped front door in a village near Kusnin. Serbian troops placed these devices in recently ransacked villages to ensure that any rescuers would either be killed or suffer horrendous injuries. The wire would be obscured by shoes or foliage, the clearing of which by patrol members often had fatal consequences. We learned quickly from the mistakes of others.
I pyetur pse i është bashkangjitur UÇK’së, ai tha se i janë rikujtuar memoriet e gjyshit të tij slloven në Luftën e Dytë Botërore që e kanë nxitur atë.
“Gjyshi im slloven, i nënës sime, i ka përjetuar Dachau’n dhe Mauthausen’in (kampe koncentrimi Naziste),” tha ai. “Ashtu që unë sikur të mos i kisha ndjerë kampet përqendrues të Milloshevic’it, do t’i kisha tradhtuar kujtimet dhe memoriet e atij [gjyshit] njeriu të butë dhe të sinqertë.”
Jurisevic i tregoi Gazetës se po shpreson që të ketë bashkëpunim të ngushtë me shqiptaro-amerikanët për ta realizuar filmin e tij.
Two Kosovar refugee boys living in a park near
the hospital along with their livestock.
Libri ‘Duart e Përgjakura’ i përkthyer në shqip nga botimet Koha mund të blihet në të gjitha pikat e shitjes të gazetave ditore.
