DRAMA E GAZETARES SHQIPTARE
Maleçka : Ditët e tmerrit në burgjet maqedonase
Intervista: Gazetarja Shqiptare Rajmonda Maleçka rrëfen historinë e saj të rrallë me UÇK – në
Luftëtarja e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, pjesëmarrëse në d
isa beteja në Kosovë, Preshevë dhe Maqedoni, dhe njëkohësisht gazetarja Rajmonda Maleçka dhe babai i saj, Bujari, tregojnë për gazetën “standard” hap pas hapi të gjitha ngjarjet që nga kontaktet e para më lëvizjenkombëtare dhe deri tek dënimi, vuajtjet dhe lirimi nga burgjet maqedonase. E liruar vetëm një muaj më parë nga burgjet e Maqedonisë, me vendim të Gjykatës së Apelit në këtë vend, Rajmonda është e bindur se vepra e saj dhe babait të saj në Maqedoni nuk përbëjnë shkelje të ligjeve maqedonase dhe se aktiviteti i saj ishte në shërbim të misionit të gazetarit për të përçuar tek qytetarët dhe opinioni i gjërë të vërtetën e luftës së luftëtarëve shqiptarë në Maqedoni.
RAJMONDA MALEÇKA
Ditët e ferrit në burgjet e Maqedonisë
Cilat janë kontaktet tuaja të para me çështjen e shqiptarëve jashtë kufijve të Shqipërisë ?
Kam marrë pjesë në tri luftërat, atë të Kosovës, Preshevë – Metvegjë – Bujanoc dhe atë të Maqedonisë. Në tre luftërat, veçmas në luftën e Kosovës, kam qenë pjesë e UÇK – së. Natyrisht kontaktet e mija me UÇK – në ka nisur në fillim të viteve 1990, kur njerëzit e UÇK – së vepronin në Tiranë. Pastaj ka kaluar një periudhë kur djemtë e UÇK – së, stërviteshin në mënyrë ilegale në Shqipëri, gjatë periudhës 1990 – 1993 dhe ku unë krijova kontaktet e mija. Kur lufta në Kosovë mori përmasa të tjera në maj të viti 1998, bashkë me një grup luftëtarësh, pjesë e UÇK – së, kemi udhëtuar nga Tirana për në Tropojë dhe ku unë kalova për herë të parë kufirin shqiptar – shqiptar. Ky ka qenë udhëtimi i parë drejt tokës së ndaluar për shumë vite. Edhe pse serbët i kishim shumë pranë si rrezik përmanent, unë përsëri nuk ndieja asnjë siklet, pasi më dukes sikur rreth meje kishte të tjerë njërëz. Gjatë qëndrimit në Kosovë ne bëmë organizimet e para. Aty u ambientava me klimën e luftës. Në betejën e Junikut na u vranë disa shokë, sot dëshmorë, si Bedri Shala, Bekim Berisha – ABE –ja, Elton Zherka, Përmet Vula, etj. Gjithashtu gjatë këtyre luftimeve na janë plagosur dhe disa djem të tjerë dhe në këto kushte jemi detyruar që të tërhiqemi pasasaj offensive dhe të kthehemi përsëri në Tropojë, ka qenë muaji gusht 1998, duke i shoqëruar dhe ata djem të plagosur në spitalin e qytetit verior dhe prej andej në spitalin ushtarak në Tiranë. Ky ka qenë kontakti im i parë me frontin, kontakt i cili do të vazhdonte në mënyrë të vazhdueshme deri pas çlirimit të Kosovës. Pas çlirimit të Kosovës kam qenë pranë Trupave Mbrojtësë të Kosovës, duke marrë pjesë në të gjitha evenimentet dhe ngjarjet përkujtimore të djemve të rënë në luftë. Nëpërmjet penës time si gazetare dhe si publiçiste kam shkruar këto libra për Kosovën- Tungjatjeta Kosovë, Prelud Pavarësie, etj, libra që i dedikohen dëshmorëve të atyre trevave . Më vonë, në vitin 2001, kam botuar librin “Nëpër ditët e dhimbjes dhe lirisë së Kosovës” , që është një punim shkencor dhe ka pjesë nga ngjarjet që unë përjetova vetë në luftën e Kosovës.
Pra, veprimtaria e juaj në Kosovë ishte si luftëtare e UÇK – së dhe jo si gazetare?
Në të njëjtën kohë që kam qenë luftëtare e UÇK – së më ka ndihmuar edhe profesioni im si gazetare. Duke qenë si gazetare dhe anëtare e shoqatës së “Lidhjes së gazetarëve ndërkombëtarë”, me seli në Bruksel, përveç ndjenjës kombëtare që më bënte të luftoja në Kosovë, kam ushtruar edhe profesionin tim si gazetare për të afruar materiale edhe nga fronti i luftës së Kosovës. Dhe është e vërtetë se gjatë asaj kohe kam sjellë materiale të vyera nga fronti i luftës për gazeta ditore në Shqipëri, ndërkohë që nxirrja dhe gazetën “Kushtrimi”, që u kushtohej ngjarjeve që ndodhnin në Kosovë. Për më tepër në ato materiale unë kam trajtuar probleme si : “ Çështja jonë kombëtare në periudhën nga 1912 deri më sot”.
Çfarë ju shtyu ju që t’i bashkoheshit lëvizjes për Çlirimin e Kosovës, pasi një femër një gjë e tillë bëhet vërtetë e pamundur ?
Natyrisht, në këtë vendim një shtysë të madhe më dha origina ime. Ndoshta edhe edukata familjare, pasi rrjedh nga një familje patriotësh me tradita kombëtare ku trojet e familjes time në periudhën e viteve 1430 shtriheshin midis Dibrës së Madhe e Dibrës së Vogël.
Si u bë kalimi juaj në Maqedoni dhe kontaktet me luftën e shqiptarëve të këtyre visive ?
Po ata djem që ishin në luftën e Kosovës, po ata djem që ishin në luftën e Luginës së Preshevës ata ishin edhe në Maqedoni. Pra, ishin të njëjtët djem, që me aktin madhor të luftimit për çështen kombëtare më tërhoqën në të gjitha këto luftëra, përfshi këtu edhe atë në Maqedoni.
Çfarë keni bërë në Maqedoni?
Në të njëjtën kohë kam marrë pjesë në të gjitha aktivitetet kulturore dhe përkujtimore që janë zhvilluar në nderim tëtë rënëve të luftës, si dhe kam bërë përsëri dhe dy libra një analitik me titull : “Shqiptarët e kanë brenda vetes së tyre lirinë” dhe “Toka arbnore” dhe i kushtohet djemve të rënë në luftën e Kosovës, Luginës së Preshevës dhe asaj të Maqedonisë. Përfshi këtu edhe disa djem nga Shqipëria të rënë në këto luftëra, siç janë Tahir Sinani, Lefter Koxha ose i njohur ndryshe si komandant Teli, Ndriçim Koxha, Pajtim Roci, Skerdilajd Llagami.
Pasioni im si gazetare, si poeteshë dhe ndjenja kombëtare, më tërhiqnin që të jem pranë e të pasqyroj nga afër zhvillimet dhe sakrificat e atyre djemve që kërkonin të drejtat e tyre themeltare si çdo popull.
Cilat janë marrëdhëniet tuaja atje?
Kam qëndruar në marrëdhëniet e mija si krijues. Pavarësisht se ndonjërit i ka interesuar që të më cilësojë në pozita të ndryshme. Gjatë kësaj kohe kam punuar me krahun aktiv të njerëzve luftëtarë dhe intelektualë, të vilët kanë bërë maksimumin për të çuar në vend dinjitetin e shqiptarëve. Aty kam gjetur një partneritet intelektual njerëzor. Pavarësisht rastit tim si ndodhi, qëllimi i takimeve të mija aty ka qenë me rreth intelektualësh, pra njerëz të rangut tim. Unë kam pasur dhe vazhdoj të kem angazhimin tim intelektual dhe krijues për ato që kanë ndodhur dhe ndodhin në atë vend.
Cili është momenti i arrestimit?
Momenti i arrestimit ka qenë në mënyrë brutale dhe çnjerëzore për dy persona intelektualë, siç isha unë dhe babai im. M’i kanë marrë librat e mi dhe çfarë kisha me vete, përfshi një çantë siç kanë gazetarët, dy diktofona, një telefon, me të cilin mbaja kontaktet me njerëzit dhe kolegët. Gjithashtu kisha dhe një top letre dhe m’i morën dhe m’i hodhën në rrugë. Njëkohësisht më thanë se nuk kisha të drejtë të lajmërohesha në ambasadë, nuk kisha të drejtë avocati dhe asnjë të drejtë tjetër. Na morën dhe gjatë rrugës na kanë bërë provokime me armë, derisa na çuan nga Tetova në Policinë e Shkupit, në stacionin e Karposhit, aty pastaj kanë filluar vuajtjet e tjera.
Atëherë, cili ishte shkaku i arrestimit tuaj nga forcat e sigurisë maqedonase?
Kjo ngjarje është një prej gjërave më të trishtueshme të jetës sime, aq më tepër në kushtet e të qenit femër. Ngjarje të tilla janë pjesë e zhvillimeve në rrethanat e të cilëve ka dhe do të ketë të lënduar. Ajo që mund të them në kushtet e tanishme është se unë dhe babai im nuk kemi shkelur rregullat e një shteti siç është Maqedonia. Faktikisht unë atje shkova për të bërë një intervistë pas zgjedhjeve lokale në Maqedoni. Mora një intervistë tek Agim Krasniqi, në fshatin Kondovë, një fshat që në atë kohë ishte problematik me ngjarjet e vitit 2004 që ndodhën atje. Ndërsa vizita ime ishtë në vitin 2005, për të rifreskuar dhe njëherë intervistën që kisha marrë një vit më parë. Qëllimi im ishte që të nxirrja një intervistë që të ndikonte në amnistino e grupit të Krasniqit në një situatë më të qetë në Kondovë. Pavarësisht se ajo intervistë që unë mora në atë kohë nuk u botua në asnjë gazetë, pasi unë u arrestava. Unë u akuzova pse u kisha shkruar dëshmorëve dhe me cinizëm policët që më morën në pyetje më thanë se do të më çonin në burgun e Idrizovës, atje ku janë të burgosur djemtë e UÇK – së. Filluan të më ofendojnë vendin tim dhe unë duke qeshur ju thashë: “Shkupi është shqiptar dhe se ky vend është i imi”
Pra, të gjitha këto ngjarje kanë ndodhur para se t’ju nxirrnin në gjygj?
Natyrisht, aq sa thashë deri më tani kanë ndodhur para se të na nxirrnin në gjygj. Në të njëjtën kohë ndërsa mua më merrnin në pyetje, këtej babin e kanë rrahur në mënyrë çnjerëzore, si në kohën e nazizmit.Ditën tjetër na morën dhe na çuan në gjygj.
Cila ishte akuza ?
Akuza ishte se ndihmonim terroristat.Dhe kjo vetëm për një kasetë që na e dhanë peshqesh dhe që ishre e inçizuar nga djemtë e Kondovës një vit më përpara, në kohën e trazirave. Unë atë e mora jo për ta ekspozuar për momentin, por për të përdorur sekuenca për realizimin e një filmi dokumentar në lidhje me luftën e Kosovës, Preshevës dhe të Maqedonisë. E gjithë akuza ndaj meje është ndërtuar vetëm në bazë të asaj kasete dhe të librave që kisha me vete. Ndërkohë që të njëjtin inçizim e kanë pasur edhe gazetarë të tjerë të huaj, të cilët janë ndaluar, por nuk janë arrestuar. Në gjygj, një herë nxirrnin babain dhe një herë mua. Në momentin kur babai ishte në sallën e gjygjit, avokati i shtetit maqedon i tha policëve të cilët më kishin shoqëruar në sallën e gjygjit, se këta nuk kanë para dhe le t’i dënojmë me një muaj paraburgim, ndërsa policët i thanë kemi bërë gabim që si vramë mbrëmë po i sollëm këtu. U ndjeva e vetme atë çast, pak u tremba dhe mendova se ndoshta do na vrasin, kisha lajmëruar vetëm mamin në një mundësi të vetme që mu dha, me anë të një telefonate.
Po ambasada shqiptare në Shkup si reagoi për këtë ngjarje?
Ambasada shqiptare flinte gjumë ato çaste, ajo ende nuk ishte lajmëruar.
Më pas çfarë ndodhi?
Pas seancës së parë të gjygjit na morën dhe na çuan në burgun e Shutkës në paraburgim. Burgu ishte rrethuar nga 600 policë sikur të kishin arrestuar kushedi çfarë. Na ndanë në dhoma të veçanta. Në seancën tjetër të gjygjit një çast babai nxorri këmbët e nxirra nga të rrahurat që i kishin bërë në stacionin e policisë së Karposhit, mbeta pa fjalë dhe nuk mund ta pyesja dot. Ishe një moment që ska fjalë e as letar të përshkruhet. Na dënuan pesë vjet – kisha vëllanë prezent në sallë dhe i dhashë mos u mërzit vëlla pasi nuk na vranë. nuk do mundem të na vrasin dot, ai u mundua të fshijë lotët në momentin kur ne na morën dhunshëm nga salla e gjygjit duke na lidhur duart në pranga. Më pas u zhvilluan gjygje të tjera. Ishte gjë e marrë dhe absurde për çfarë u akuzuam dhe për çfarë u dënuam nga kjo gjykatë. Ka qenë një akuzë që nuk e ka besuar dhe nuk e beson qoftë edhe njeriu më i thjeshtë në Maqedoni dhe jo më një gjykatës që e kuptonte pozitën time si gazetare. Kudo ku kam shkuar dhe shkelur këmba ime, kam propaganduar mirëkuptim dhe paqe dhe jo për të acaruar situate.
Gjithmonë akuzoheshit për favorizim të terrorizmit me anë të profesionit të gazetares?
Policia në momentet që më arrestoi më humbi dokumentin e gazetare, sepse nuk kishte dëshirë të më prezantonte si gazetare. Pastaj, me këmbënguljen time, të familjes sime dhe ta ambasadës, e cila u njoftua vetëm 45 ditë pasi mua më kishin arrestuar, ata filluan të më njihnin pozitën time si gazetare. Kur ndjeva prezencën e ambasadës , unë isha dënuar më pesë vjet heqje lirie, pasi gjykimi im është bërë vetëm brenda katër ditëve.
Cili ishte qëndrimi që mbajti shtypi vendas?
Në një nga gazetat që prezantonte rastin tonë në momentin e dhënies së vendimit të dënimit shkruante se nuk i erdhi era as gjygj dhe as era prokurori. Faktikisht gazetarët atje, qoftë shqiptarë, qoftë maqedonas, kanë qenë shumë afër problemit tim dhe e kanë trajtuar gjithmonë. Gjithashtu ata kanë bërë dhe shumë protesta lidhur me dënimin tim.
Sa ishte koha e dënimit?
Njëherë na dënuan me nga pesë vjet, pra si mua dhe babin. Dhe për këtë vendim një gazetë tjetër shkruante artikullin :”Intervista që i kushtoi 10 – vjet burg”. Ndërkohë më pas procedura vazhdoi në Gjykatën e Apelit, e cila e rrëzoi dënimin për parregullsi dhe e riktheu sërisht në Shkallën e Parë. Ajo që më ka bërë përshtypje herën e gjygjit të dytë të shkallës së parë është se na shoqëronin një masë e madhe policësh me maska dhe skafanda. Faktikisht na shqyrtuan përsëri aktin e akuzës dhe përsëri ma kthyen tëk terrorizmi dhe na e lanë prapë pesë vjet.
Ndërkohë familja juaj çfarë bëri për t’ju ndihmuar?
Ajo që mund të them është se gjatë njërit prej gjygjeve të mija dhe të babait tim policia maqedonase më arrestoi dhe vëllain, i cili kishte ardhur të merrte pjesë në gjygj, dhe e mbajti katër orë. Shkak ka qenë kërkesa e tij për të pasur përkthyes gjatë seancës gjygjsore, pasi ne nuk dinim maqedonisht. Është dashur ndërhyrja e Ministrisë së Jashtme Shqiptare për të liruar.
Cilët ishin ata që ju dënuan?
Na dënuan ata që nuk e duan dhe nuk kanë as vullnet t’i pranojë shqiptarët si faktor kryesor i rezistencës në Maqedoni. Ne na dënoi domantizmi dhe mendësia konservative, të cilat i kanë krijuar gjithmonë probleme Ballkanit. Pra, na dënoi ajo drejtësi që nuk arriti të kaloj kufijtë e nacionalizmit të dëmshëm. Detaje dhe rrjedha e asaj që ka ndodhur me ne në këtë zhvillim të fundit ku gjykata e shkurtoi dënimin nga pesë vjet në një vit, shpjegon mirë se akuza kundër nesh ran ë mënyrë shumë të shpejt. Megjithatë dua të falenderoj shtetin shqiptar ne veçanti Kryeministrin Dr. Sali Berisha dhe Ministrin e Jashtëm Besnik Mustafaj, që në momentin e ardhjes në pushtet u interesuan në maksimum për rastin tim.
Po opinioni i gjërë maqedonas ….
Kam pasur mbështetje të madhe nga njësitë lokale të Gostivarit, Tetovës, Shkupit, Kumanovës, të cilët kanë organizuar protesta për mua ashtu siç më kanë mbështetur të gjitha shoqatat e gazetarëve. Me këtë rast dua të përshëndes dy avokatët e mi mbrojtës, në veçanti avokatin shqiptar Numan Limani.
Si përfundim, sa zgjati koha e vuajtjes së dënimit tuaj dhe kur u liruat?
Faktikisht, më datën 2 mars të viti 2006 pata një gjygj të dytë në apel dhe aty na e ulën dënimin në një vit, por përsëri si terroriste. Pra përsëri drejtësia maqedonase gabon. Gjykata e Apelit dënoi një gazetare si terroriste dhe me ndalim të përjëtshëm nga Maqedonia….
A ka shqiptarë të tjerë që mbahen në burgjet maqedonase të pafajshëm?
Në burgun e Shutkës dhe të Idrizovës, për fatin tonë të keq mbahen shumë djem shqiptarë të pafajshëm. Për momentin i kemi diku rreth 27 djem nga Shqipëria që ndodhen në burgun e Idrizovës. Ashtu siç më montuan mua një gjygj të tillë politik, ashtu u kanë montuar dhe djemve të tjerë shqiptarë. Është rasti i Sopotit ku dënohen Samet Lutfiu dhe Sulejman Sulejmani me 14 vjet dhe Shaban Limani me 10 - vjet, është rasti i “Vreshtave të Rështakut”, rasti i Haraçnës ku nga familja e Xhavit Isakut dënohen 7 vetë me 35 vjet burg, rasti i Ibrahim Sulejmanit nga Drenoveci i Tetovës, rasti i Kukësit – Nildet Meçkaj, Sokol Gega - nga Peshkopia , gazetarit nga Kumanova Agim Behlulit, Avdil Jakupi, Xhemail Hiseni dhe shumë raste të tjera, ku shumë persona mbahen të pafajshëm vetëm e vetëm pse ndihmuan UÇK – në në vitin 2001.
Që nga momenti që ju kanë liruar, a jua kanë hequr të drejtën për të shkelur në Maqedoni?
Po nuk më lejohet më të shkoj në Maqedoni, por unë kam vendosur që ta bëj prezente të vërtetën dhe kam besim se do të fitoj të drejtën që ma mohuan atje prej më se një viti. Unë prej andej solla një realitet tjetër të para e përjetuara vetë në maltretimet që u bëheshin shqiptarëve në ato burgje slave, ashtu siç më maltretuan mua dhe prindërin tim. Solla me vete 28- fletore ku shkruajta ngjarjet që ndodhnin atje, sjelljet e gardianëve, etj… që nuk është momenti t’i përmend pasi në një të ardhme do t’ë jetë tema e një libri tjetër që do bëj më vonë.
A do ta çoni këtë çështje në gjykatën ndërkombëtare ?
Do ta vazhdoj gjygjin njëherë në Gjykatën e Lartë në Shkup dhe pastaj do ta çoj në Gjykatën e Straburgut. Megjithatë, dua të tem se jam e kënaqur që shkrova një pjesë të lavdisë së atyre djemve nga viti 1998 – 2001.
Intervistoi : Fejzi Braushi ---- Gazeta standard ----- 26.Prill 2006.
