Homofobia është frika ose urrejtja ndaj homoseksualitetit dhe njerëzve homoseksualë. Ndryshe nga agorafobia (frika abnormale ndaj qëndrimit në vendet e hapura ose publike) dhe disa fobi të tjera, homofobia nuk është term psikiatrik, dmth. diçka si homofobia klinike nuk haset në terminologjinë psikiatrike.
Fjala homofobi nganjëherë përdoret për ta përshkruar dikënd që nuk e përfillë sjelljen homoseksuale. Përdorimi i këtillë i termi është konsideruar si jo i drejtë nga shumë njerëz që mendojnë se ekzistojnë aryset logjike për ta kundërshtuar homoseksualitetin.
Etimologjia
Fjala homofobi është neologjizëm të cilën për herë të parë e përdori psikologu George Weinberg në librin e tij, Shoqëria dhe homoseksuali i shëndoshë (Society and the Healthy Homosexual), të botuar në vitin 1972. Ky term përbëhet prej dy fjalëve me origjinë greke: homo që do të thotë "njëjtë" dhe fobia "frikë". Pararendëse e këtijj termi është homoerotofobia, të cilin për herë të parë e përdori në librin e tij, Sjellja homoseksuale në mesin e meshkujve (Homosexual Behavior Among Males), 1967, e përdori Dr. Wainëright.
Përdorimi i termit
Termi homofobia nënkupton urrejtjen dhe frikën joracionale ndaj njerëzve homoseksualë dhe ndaj vetë homoseksualiteti. Disa njerëz, posaçërisht promovuesit e të drejtave të gejëve, e përdorin këtë term për ta përshkruar cilindo lloj të mospranimit të homoseksualitetit, qoftë haptazi ose në mënyrë indirekte, me vëtëdije ose pa vetëdije, kryesisht në mënyra të paarsyeshme ose parimisht. Këta aktivistë dhe përkrahës nuk bëjnë kurrëfarë dallimi në mes të dy formave të përdorimit dhe çfarëdo kundërshtimi të homoseksualitetit e konsiderojnë si të paarsyeshëm dhe joracional. Për shembull, në esenë e tij, Scott Bidstrup shprehet:
"Frika evidente ndaj homoseksualëve e brinjon mënyrën sesi kultura jonë e trajton seksin, seksualitetin, relacionet me të huajt, bashkëpunëtorët dhe të tjerët, pastaj qëndrimet ndaj çështjeve publike shëndetësore dhe të mundësive të pathëna që religjionistët e paskrupulltë i ofrojnë përmes thirrjes për paragjykim e që në fund ta quajnë religjion" (1)
Të tjerët besojnë se ka mundësi të ketë arsye të logjikshme për mospranim, mirëpo arsyet e tyre janë të paqarta dhe të pazakonshme. Për shembull, Nicolas Berggren shprehet në një forum të pavarur homoseksual:
"Rëndomë, nuk është rasti që baza e qëndrimeve negative ndaj homoseksualitetit, te personat homofobë, të jetë spjegim racional ose argumentim intelektual. Orvatjet e tilla, në mënyrë të vazhdueshme, janë shtuar pastaj, për t’i dhënë homofobisë tingëllim më të bukur ose më të respektueshëm. Sido që të jetë, përpjekjet e tilla, për ta argumentuar intelektualisht homoseksualitetin, janë humbje absolute”. (2)
Në kuptimin e dytë, mund të thuhet se përdorimi i termit homofobia është i vetëkundërshtueshëm, pasiqë, një fobi nuk ka motive racionale.
Njerëzit që quhen homofobë po ashtu në kuptimin e dytë, pa përjashtim, nuk e pranojnë këtë emërtim. Ata besojnë se kanë arsye të forta morale dhe racionale për ta kundërshtuar homoseksualitetin.
Disa aktivistë e quajnë homofobinë edhe si straight supremacism (superioriteti heteroseksual ndaj njerëzve që preferojnë forma të tjera të seksit) duke e barazuar atë me supermacizmin e bardhë (superioriteti i të bardhëve kundrejt racave të tjera).
Grupet antigejë e shohin këtë si orvatje për t’i quajtur të parëndësishëm personat që e nuk e pranojnë homoseksualitetin.
Pasojat e homofobisë
Ndër pasojat e homofobisë numërohen: homofobia e internalizuar, dhuna dhe diskriminimi.
Homofobia e internalizuar
Homofobia e drejtuar ndaj vetvetes quhet homofobia e internalizuar ose homofobia egodistonike. Ajo mund të ketë për pasojë vuajtjen ose depresionin gjatë tërë jetës, vlerësimin e ulët të vevetes dhe zhvillimet e pakta të aktiviteteve të dashurisë dhe të atyre seksuale. Disa psikologë dhe psikiatra mendojnë se për shkaqe të tilla dukuria e vetëvrasjes në mesin e të rinjëve gejë është shumë më e lartë se te tinejxherët jo gejë. Të tjerët besojnë se incidenca e tillë është për shkak të akteve të ndryshme të dhunës ndaj homoseksualëve.
Homoseksualët me homofobi të internalizuar mund t’i diskriminojnë ose të jenë të dhunshëm ndaj vetë homoseksualëve të tjerë në të njëjtën mënyrë dhe në të njëjtën masë si të gjithë njerëzit tjetër homofobë jo homoseksualë.
Disa homoseksualë me homofobi të internalizuar mund ta ndrydhin homoseksualitetin e tyre dhe të mos jenë në tërësi të vetëdijshëm për këtë. Të tjerët, pretendojnë se shumica e homofobëve janë homoseksualë të vetëndrydhur.
Rastet më ekstreme të homofobisë raportohen kur personi homoseksual vritet për asnjë arsye tjetër përveç homofobisë. Në disa prej këtyre rasteve, të pandehurit pohojnë se veprimet e tyre kanë qenë për shkak të panikut momental sepse kanë besuar se viktima “ka dashur t’i sulmojë”. Në përgjithësi, kjo dukuri në komunitetin gej referohet si “mbrojtja panike ndaj gejit”.
Format më të shpeshta në të cilat manifestohet homofobia është diskriminimi i homoseksualëve i shprehur në forma të ndryshme.
Sot, si shembull i ndjenjave aktuale të shoqërive ndaj homoseksualitetit janë të ilustruara edhe me “daljen haptazi” të karakterit Tinky Winky si homoseksual në serinë për fëmijë Teletubbies.
Shkaqet e homofobisë
Shkaqet e homofobisë në shoqëri janë diskutuar gjerësisht. Besimet dhe qëndrimet homofobe mund të mbahen nga njerëzit, pavarësisht nga orientimi i tyre seksual. Teoria psikoanalitike e mbështet faktin përmes një eksperimenti gjatë të cilit meshkujt homofobë kanë shfaqur shenja të eksitimit seksual kur kanë shikuar skena të seksit homoseksual, gjersa grupi i meshkujve johomofobë nuk kanë shfaqur shenja të tilla.
Disa grupe ose individë nuk pajtohen me homoseksualitetin ose në mënyrë aktive e kundërshtojnë atë për shkak të parimeve religjiozë që i mbajnë. Këta mbrojtës parimorë, pa përjashtim, e dënojnë dhunën ndaj homoseksualëve, mirëpo, e ndryshojnë mendimin kur vehet në pyetje statusi legal i homoseksualëve. Disa njerëz besojnë se këto qasje e nxisin homofobinë.
Kundërshtimi i homofobisë
Për ta luftuar homofobinë, komunitetet lezbike, gejë, biseksuale dhe ato transgjinore (LGBT) zhvillojnë ngjarje të ndryshme siç janë paradat dhe aktivitetet e shumëllojshme politike. Shumë organizata dhe sekte religjioze i përkrahin të drejtat e gejëve dhe janë kundër homofobisë.
Shumë ligje janë krijuar për t’iu kundërvënë homofobisë.
Ndryshimet e ligjeve shpesh bëhen për shkak të reagimeve dhe aktiviteteve të lëvizjeve të gejëve.
Transfobia është e njëta formë e frikës dhe e urrejtjes sikurse edhe homofobia por e mbajtur dhe e shprehur ndaj njerëzve transgjinorë.
Ksenofobia është frika e madhe ose urrejtja ndaj çdo gjëje që nuk është e rëndomtë ose është e huaj.
