Nga ALEKO LIKAJ
Ai qëndronte përtej i heshtur, me fytyrë nga liqeni. Dukej i pakët nga trupi, që kishte filluar të kërusej, ndërsa supet, i vareshin poshtë si të lodhura. Ndoshta nga pesha e viteve. Ca leshra të bardhë qe dilnin poshtë borsalinos verore, lëviznin nga një puhizë e lehtë që vinte nga larg, e vëndi i huaj, përballë, i cili tretej si një konfiguracion i çuditshëm, në një breg, që herë-herë, ngjasonte me një vetull të hollë femre, përçudnohej nga avujt e nxehtë. Poshtë tek këmbët, një qenush i vogël bënte rradhë, duke lëvizur i shqetësuar, sikur të kërkonte diçka nga i zoti, që vështronte pejsazhin në atë hapsirë kaltërsie. Ne qëndronim vetëm katër metro, më brenda verandës së hotel Turizmit të vjetër, të atij qyteti. Kishim zënë vënd qetësisht për tu drekuar, pas atij udhëtimi, që kishte nisur që para tre orësh nga Cërriku.Plaku në fillim, na hodhi një vështrim, pasi i tërhoqi vëmëndjen zhurma që i shkaktuan karriket tona, kur i lëvizëm nga tryeza e ngrënies, e pastaj qetësisht, ishte kthyer ashtu si më parë, përballë me liqenin.
Ka qenë verë e tej nxehtë korriku. Nuk e mbaj mend, në se ishte në fund, apo në mes, por ajo verë ka qenë disi e veçantë, pasi ato ditë, temperaturat në shkallë vendi, shënuan edhe një rekord të ri. Isha mësues ato kohë, në fshatrat e Dumresë, e pushimet e sapo marra, i kaloja me miqtë e shokët e brezit tim cërrikas, në Shkumbin. Mernim me vehte bukë, e rrinim nën hijet e shelgjeve. Herë pas herë freskoheshim në ujë, në dy pellgje, që nuk i kalonin as edhe dy metro thellësi
Tre ditë më parë, kisha marrë një ftesë nga Vasil Qerfozi, për ta shoqëruar deri në Korçë. Ishte shofer, dhe me « zis-in » e tij, udhëtonte për llogari të konsumit të Cërrikut, për të sjellë herë pas here, birrë « Korça ». Nuk ishim moshatarë. Duhej që të ishte gjashtë a shtatë vjet më i madh, por ajo që na bashkonte, kishte të bënte me librat. Lexonte shumë Vasili në atë qytet, dhe, zor se i kishte shpëtuar libër, që delte asaj kohe. Në shtëpi mbante edhe një bibliotekë me libra të rrallë. Një muaj më parë më kishte dhënë Remarkun, « Tre shokët ». Nuk kishte mbaruar as edhe shkollën e mesme. Jetim ishte rritur, pa baba.Nëna e tij, Aspasia, punonte si rrobalarëse në hotelin e beqarëve të rafinerisë së naftës. Më tëpër se sa ti bëje shoqëri përgjatë asaj rrugë, më kishte ftuar për të diskutuar për « Tre shokët ». I pëlqente mjaft ai libër, dhe skenat i kujtonte, sikur ti kishte përjetuar vetë. Dhe ashtu bëmë, deri sa mbritëm në Pogradec, në mesditë. Me ç’monte si një mik. Atë periudhë, kisha nisur që të botoja në shtypin letrar të kohës, madje në shtepinë botuese, kisha dërguar edhe vëllimin e parë me poezi. « Njerëz dhe kaltërsi » e kisha titulluar. Histori tjetër kjo e vëllimit, që desh, e më hëngri kokën.Por për Vasilin, do të thoshte, se po udhëtonte me një « poet ». Kështu më thërriste…vazhdimisht, edhe në hapsirat e asaj kabinë zis – i, sa herë që kërkonte që ta merrte fjalën. »Dëgjo këtu, poet… ». Vihesha në një lloj sikleti, por serioziteti i tij, që dukej se më drejtohej pa të keq, më bënte që të mos reagoja, ndonëse, ndjeja se fytyra më përskuqej, jo nga ndroja.
Kamarieri, një gjatovinë, me flokët e qethur shkurt, e me një hundë të hollë, ku maja i ngrihej paksa përpjetë, mori porosinë, e na la sërrish në diskutimin e librit të Remarkut. Në nuk e kishim më mëndjen tek plaku, që dukej atje përtej, si një statujë e heshtur, dhe i latuar nga një dorë mjeshtri në skulpturë. Zhaurima e valëzave në breg vinte e dobët, dhe here-here, dukej si një melodi, në një sfond me hapsirë krejtesisht të kaltërt.
Ule zërin – i thashë Qerfozit, që bubullonte si në një qiell, pa një re, dhe bëra me kokë nga soditësi i liqenit.
Tjetri heshti për një çast. Kthehu kokën pas, e u duk, se picëroi sytë gështenjë.
- Ke të drejtë. Mbase, vërtetë e tepruam, paksa. Po ç’ti bësh Remarkut ?- u justifikua bashkbiseduesi ynë. Ndonëse këtë herë e kishte ulur zërin, ndjeva se një zë, si fëshfërime, i pakuptimtë për mua, sikur përtypte fjalë dhe gërma në një gjuhë krejtësisht të panjohur, nga ana ime, më tundoi në çast. Ishte një frazë që kishte brenda saj, diçka si thyerje, e që dukej se të vriste paksa veshin. Si një monolog, që interpretohej me fuqinë e një aktori potencial të skenës.
Vasili vuri buzën në gaz, e tha një frazë në të njëjtën gjuhë. Soditësi tashmë ishte pranë nesh. Nëpër këmbë i ngatërrohej qenushi, që më tepër, se sa lëshonte disa tinguj të lehtë, me një « gërrr » të zgjatur hundore,dukej se kërkonte diçka poshtë, pranë këpucëve të të zot .
-Qenke i kënduar – tha Vasili, njeriut që nuk ishte veçse një hap larg nesh, me një këmbë në rrugicën e betontë, dhe tjetrën, në barin gjysëm të tharë, nga nxehtësia e asaj vere.- Remarkun e ligjëron në gjuhën e nënës së tij. Tjetri lëshoi një klithmë, me një shfryrje të kraharorit, dhe zuri vënd, në një karrike të tavolinës përballë. Dukej se kishte diçka fisnike në atë lëvizje , që kur zuri të largojë karriken, e pastaj, kaloi këmbën e djathtë midis tavolinës,dhe vëndit që do të ulej një çast më pas, në atë masë të padukshme ajri, sikur kërkonte të mos lëndonte asgjë .
- Më thatë në gjuhën e Remarkut, që morali është i pari, të tjerat vinë pas- tha njeriu që hyri në bisedë midis nesh. Lëvizi kokën, pastaj, duke e shkëputur vështrimin për të na fshehur sytë e vegjël, që kalonin nga një gri e thellë në të errët, deri në një të zezë që shkëlqente.U kthye nga qenushi, që i thirri ëmbël, « cuci », dhe, që i kishte vendosur dy këmbët e para të zot, në prehër
- Ah, të më ndjeni. Unë nuk di gjermanisht. Ishte një shprehje, që e kam marrë tek filmi « Principi i moralit të lartë ». Natyrisht, që i a di kuptimin, por, që më pëlqen ta them vazhdimisht. Unë filmat i shoh disa herë, po ashtu edhe leximeve, i kthehem me kënaqsi.
Plaku nuk foli.Vendosi dy duart mbi mbulesën e kuqe dhe me vija katrorësh të bardha të tavolinës.Vuri buzën në gaz.
-Endërojmë, sepse pa ëndërrat, nuk do të mund ta duronim të vërtetën. Njeriu nuk gënjehet vetëm nga ëndërat. Njeriu gënjehet edhe me të vërtetën. Kjo është një ëndër akoma më e rrezikshme… - përsëriti plaku para nesh, atë që me sa dukej, kishte shqiptuar në gjuhën gjermane.
- Janë fjalët e Remarkut në gojën e Patit – reagoi menjëherë Qerfozi, ku dukej një lloj krenarie, dhe triumfi së bashku. E shihja që gëzohej si një fëmijë
Bashkbiseduesi i Vasilit, u kthye nga qenushi ;
-Prit, prit. Sa i padurueshëm që je. Duhet të kuptosh, e të sillesh mirë, sa herë, që ne flasim me miq, e të sapo njohur këtu në Poradecin tonë.
Por qeni si qeni. Edhe pse e shikoi drejtë e në sy të zot, si një njeri i vërtetë, zor se kuptoi, nga të gjitha ato që i tha plaku i atij qyteti. Ky, që u koll në çast, duke vënë grushtin përpara gojës, nxori pastaj, nga xhepi i pantallonave të gjëra, që nuk mund t’i a dalloje ngjyrën e vërtetë, një shami të mbledhur. E vendosi në tavolinë, dhe pastaj e hapi ngadalë. Ishte një vezë e zier dhe e qërruar më parë. Qenushi lehu tre herë, dhe duke tundur bishtin, angulliu lehtë.
Nuk e do këtu ?.Eh !,për këtë, gjithëçkah hahet në shtëpi – tha për ne njeriu i tavolinës përballë. Pastaj i u drejtua qenushit, që vazhdonte ta shihte drejt e në sy, si një mik zëmre i vjetër. - Mirë, mirë. E mora vesh. Po shkojmë ngadalë…
U ngrit nga tavolina duke krijuar një zhurmë, nga tërheqia e karrikes, e na salutoi plot hijeshi.
-Drekë të mirë.-
Zbriti shkallët me një hap të ngadaltë, e pastaj doli në rrugë. Qeni i u vu nga pas.Vasili, që e ndiqte këtë skenë, u kthye nga unë. Më hodhi një vështrim te ëmbël, e tha ngadalë, « burrë i gjesdisur »
Një çast më pas, kamarieri solli porosinë, dhe pjatat, i vendosi mbi mbulesë, duke na shërbyer, si në një lokal të vërtetë turistik.
-Ç’u tha poeti, mo-o
-Cili poet – pyeta unë, pa menduar, se ne, sapo ishim ndarë nga një njeri, që e gjetëm në atë ambjent.
Vasili ishte bere kurioz.
- Lasgushi, mo-o. Ai plaku që gjetët këtu. Vjen çdo ditë e çlodhet
Nuk po e merrnim vehten. Qerfozi përplasi dorën e djathtë, lehtë mbi tavolinë, e tha ;
- Ky ishte, Lasgush Poradeci ?
Tjetri vuri buzën në gaz, duke na parë, se si reaguam në atë çast.
- - Jeton në Tiranë, por verërat i kalon, ja këtu në Poradecin tonë. Ikën në vjeshtë, kur emigrojnë shpezët e ajrit.
Kaq u desh. Kamarieri tashmë, na kishte lënë vetëm aty në tavolinë, përpara pjatave të mbushura me peshk e sallatë. Na u duk, se kishte shpërthyer diçka mes nesh, diçka që na kishte vrarë, por jo gjakosur.Po dilnim nga një ëndër maramendëse, si të kapitur, e të gjymtuar,të dyzuar deri në karakter. Nuk po besonim më asgjë.Vasili vendosi dy gishtat e dorës së majtë mbi sy. I lëvizi në heshtje përgjatë kokërdhokëve, e pastaj i mbylli qerpikët, sikur të ishte verbuar nga një burim i fuqishëm dritë.
-Mbase rrojmë kot në këtë dynja, që po më duket e gënjeshtërt, dhe tepër hileqare.Të flas sinqerisht. Unë Lasgushin e kam ditur të vdekur, dhe të haruar, por ja, që ai na doli gjallë. E kishim, ja këtu, mes nesh, përpara syve tanë…Mos unë jam i lajthitur ?
E ç’mund që ti thoja Qerfozit ëndërimtar. Si në një celuloid filmi, më kaloi një episod i dy viteve të shkuara, kur shkova si mësues letërsie në një fshat, atje në Dumrenë e largët. Me pasionin e një djaloshi të dashuruar marrëzisht pas letërsise, fillova që të ngrejë të parin kabinet të letrave shqipe. Pasi kisha siguruar disa kartona, i ndava ato në katër pjesë. Vendosa që të bëj shkurtimisht jetëshkrimin e autorëve shqiptarë, që ishin në tekstet e leximit letrar të shkollës 8 vjeçare. Munda, që të gjeja edhe nga një foto, të mbledhura nga botimet e tyre. Pastaj, rendita edhe veprat, përpos ditëlindjeve e ditëvdekjeve të tyre. Lasgushin e kisha vendosur tek autorët e viteve 30 të. Kisha shënuar ditëlindjen, por vdekjen jo.Fëmijve u thashë, që kishte vdekur, « aty nga fillimi i viteve 50 të »
Vetëm kaq.
Pastaj, kisha jetuar me këtë frazë të thënë përgjysëm në klasë, pa e ditur, se kisha bërë kështu, budallallëkun më të madh të jetës sime prej mësuesi, dhe letrari.
Por, nuk mund që ti a thoja, që të gjitha këto, Vasilit, i cili, ishte treguar më i sinqertë se sa mua, në atë moment. Bëra sikur e kuptova, dhe i vendosa dorën mbi sup, si për të thënë ; « na ndodh edhe kështu »
* * *
Dy jave më vonë, me Vasilin, përsëritëm rrugën për në Korçë. Qëllimi ynë i vëtëm, ishte, që të takonim sërrish poetin. Pak ditë më parë, Qerfozi kishte mundur që të bridhte rrugëve të Pogradecit, afër një orë, por nuk e kishte parë, gjëkundi, njeriun me qenushin nga pas. Pastaj ishte kthyer buzë një rrugë, në një dyqan fruta-perime, për të blerë qershija, që ti kishte për rrugës,sa për të njomur gojën, dhe të pyeste, për njeriun qe takuam ne Turizmin e vjeter.Kete here, Vasili, ishte bere « dipllomat ». Ne vënd të emrit, kishte thënë, se kërkonte një të moshuar, me një qen të vogël nga pas. Këtë, e kishte bërë, për ta identifikuar edhe një herë emrin, që na dha kamarieri me hundën që kishte fundin si majë, duke na lënë, jo vetëm të shokuar, për egzistencën e poetit, por edhe të pafjalë.
-Nuk e gjeta – më tha, sapo u kthye në Cërrik. Pastaj,më tregoi gati me një frymë, « odisenë e tij nëpër Poradec », ashtu siç e quante vetë poeti.
Unë duhej që të rija përpara tij, si një guak, pasi ai më hodhi një vështrim të çuditshëm, nga koka deri tek këmbët. Fjalëprerë.Vasili fërkoi shuplakat e mëdha, sikur të fshinte prej tyre, diçka të padukshme e misterioze, duke mos ma ndarë vështrimin e tij, e pastaj, bëri udhë përpara.
-Do ta gjejmë.Do ta gjejmë, që çke me të. Mos më thënçin, Vasil Qerfozi. Do të nisemi përsëri në mes të javës, pasi qyteti ka edhe tre dasma te tjera.
Kjo mjaftonte.
Dy ditë më vonë,ndersa isha kthyer nga Shkumbini, ku isha përcëlluar i tërri në një mënyrë të tillë, që ndjeja dhimbje në të gjithë trupin, Qerfozi, mbriti poshtë ballkonit tim.
-Hajde, se do ta eksplorojmë Poradecin.Do të nisemi pas mesnate. Ngarkojmë në mëngjez tek birra »Korça », dhe pastaj, kthehemi në Poradec. E kërkojmë. Do të kemi shumë kohë në dipozicion deri në mbrëmje. O e gjejmë,o i themi vehtes sonë, që jemi hiçër.
Vasili,gjithmonë gjërat i merte me pasion. Ishte këmbëngulës, dhe kërkonte që tu shkonte deri në fund. Mbase, kjo ishte në fakt, edhe arsyeja që këtë udhëtim ta merrja, jo më shumë entuziazëm. Qefi ma kishte, që të takoja lirikun, sepse, të vetmen mundësi që pata , e kisha shpërdoruar. Dhe kjo, jo vëtëm për fajin tim.
Ishim vënë në udhë. Kishim lënë nga pas Librazhdin. Kuptova që ishim bërë esull. Tashmë gjumi, që na përkundëte pak çaste më parë, ishte larguar.Nata e pranishme nën atë pejsazh, ku dalloheshin siluhetat e majave të masiveve, e ku gjarpëronte rruga, dukej si një mantel i zi i hedhur mbi në.Në Rajcë qëndruam. Ishte një klub buzë rrugës, nga ata të kooperativës. Mbante era thartirë.
-Kam zënë kosin për në mëngjez – tha bufetieri, një meso burë, me flokët si iriq. Në dhomën e vogël pas banakut, dukej një grua që fshinte herë pas here duart, në përparësen e vendosur përpara. Kafen e pimë shpejt, dhe ajo u duk se na përmblodhi. Vasili nuk pranoi që ta shoqëronte me alkol, ndonëse ai i shkretë, ishte edhe pika më e dobët e tij, « thembra e Akilit ». Unë i a propozova disa herë, por ai nguli këmbë, se, « jam në makinë ». Pastaj, i u ngjitëm « Qafës se Thanës ». Kur mbritëm ne majë, poshtë liqeni që dremiste, u duk se zbardhëlloi.Përtej , mbas » Malit të Thatë », dukej se ishte grisur manteli i zi i natës. Një njollë e trëndafiltë, që, zor së mund ta dalloje, nga ato që bëjnë shpesh nxënësit në fletoret e vizatimit, kur kokrizat e lapsit, i shpërndajnë me pambuk, dukej se po merrte hapsirë. Vasili, nxori dorën e djathtë nga dritarje e « zis-it »,sikur, atë skenë, kërkonte që ta vinte në grusht, e në çast, bubulloi.
Fryn veriu n’dë Mal të Thatë, thotë vasha lele ngriva
Duro vashë, të durojmë, si duron mali deborën...
Pastaj, kjo erë e veriut, nxitoi që të vinte vërtetë,në atë kabinë të ftohtë mëngjezi, së bashku me erën e liqenit edhe lirika të tjera të Lasgushit.
-Qyteti po sheh ëndërra – thashë unë, për tu gjetur në bisedë. Kisha heshtur.
-Shyqyr që e the edhe ti një llaf, se, më dukej vehtja i vetëm në këtë kabinë.- Qeshëm.
Kur u shfaqëm në Korçë, « puntori i palodhur i ditës », u kishte thënë « mirmëngjez » fushave të paana dhe malit të Moravës, që qëndronte përballë nesh, i heshtur, dhe hijerëndë. I pafjalë.
-Do të provojmë paçen dhe kërnackat korçare – bëri humor Vasili, ndërsa parkoi makinën pranë fabrikës. Ashtu bëmë. Mëngjezin e hëngrëm shpejt,dhe u kthyem sërrish, tek porta e Birrës
-Pse kaq shpejt, moo tu mbylltë, - tha roja, që me sa dukej, njihej mirë me Qerfozin.- Mbetet pa e pirë ju elbasanllinjtë, mo-o.Këtu e keni, dhe, nuk u a merr njeri. Ju na bëni gjysmën e planit…
Vasili nuk i a kishte ngenë. Futi makinën brenda, dhe, ndali në magazinë kryesore.
-Kam hall, - tha ai- nëna është duke pjellë sërrish, dhe unë, nuk mund që të rrij pa asistuar, në daljen në dritë të kolopuçit, që do të na shtoj vatrën familjare.
Shakaja e tij mbante erë një kilometër larg. Puntorët, që sapo kishin vënë këmbën atë mëngjez në ndermarje, nxituan. Dhjetë minuta më vonë, mbriti furgoni i turizmit të qytetit
-Tëmën-o-o – tha shoferi i tij, një burrë tej i shëndoshë, i qethur ballaboks.-Raqkë-ë-ë, po ky elbasanlliu paska fjetur këtu, ndë Korçë mo-o-o. Përcilleni shpejt se nuk pret puna. Ngeli plani pa realizuar tek ne…
Morrëm kthimin. Këtë herë me diell. Vasili nxitonte. Herë pas here i hidhte një vështrim orës, e pastaj, buzëqeshte si një fëmije i parritur, e çamarok.Pogradecin e gjetëm në mëngjez, të sapo ngritur nga shtrati. Kishte filluar tregu. Ne kaluam mes për mes, dhe u ndodhëm përballë turizmit. Aty ishte edhe shëtitorja e vetme e atij qyteti. Sidoqoftë, menduam, se, nuk ka asnjë pogradecar që të mos kalojë, qoftë edhe një herë i vetëm në ditë, pikërisht në atë shesh.Mirpo, Vasili, e shfaqi i pari shqetësimin e tij.
o - Poeti ynë që ka qenë në perëndim, me siguri, që ka marrë edhe huqe të andejme. A e di se ku zgjohen andej ?– u kthye nga unë, sikur kërkonte që ti thoja pikërisht, atë që kishte ndër mënd ai vete.
o E ç’mund që të bënim, veçse të prisnim ?
o Kështu dhe ndodhi. Të gjitha rrugët na çonin dhe na kthenin në të njëjtin kënd. Kur po thyhej mesdita, dikush na tha, se Poradeci, poeti, kishte kaluar një çast më parë me të bijën, në rrugicën përballë, por që nuk dukej, aty ku ishim ne.
o Qerfozi këmbëngulte.Kamarieri na mbante me shpresë. Për ta bërë më të besuar, na tha ;Dje ishin këtu edhe dy poetë nga Tirana. E takuan.. Pinë verë të kuqe këtu tek unë.
- Ç’shans – tha Vasili, që dukej i paduruar.- Kushedi se sa të lumtur që kanë qenë ata njerëz.Verën ja pinë poetit, këtu në Pogradec, por nuk e bëjnë dot të gjallë.Shurdhmemecëri.- Mua nuk më mbante vëndi. Ndjeja një pëzm brenda vetes sime, dhe çdo çast që kalonte, më bënte më shumë mosbesues. Vasilit, nuk mund që ti thoja dot, asnje fjalë. Me dukej se do ti prishja magjinë, me të cilën ai, po jetonte gjatë gjithë atyre ditëve. Një orë më parë,kishte dalë në breg të liqenit, dhe kishte lagur sandalet verore, në valët e tij. Pastaj kishte rrecituar, « Dremit liqeri »
- - Ku e ka shtëpinë – pyeti befas ai.
- Kamarieri na pa drejt e në sy. Ngriti pastaj supet e rrëzuara, për të thënë « se nuk dinte gje ». Hodhi vështrimin jasht,përtej shkallëve
- -Ja andej, tej – bëri më shumë me kokë,pa përcaktuar asnjë drejtim, dhe pastaj u nis drejt sportelit, ku dallohej kapelia e bardhe e kuzhinjerit.
- Hajde ta gjeje.
- Unë stepa. Me dukej, se nuk shkonte, kjo gjë. Do të na merrnin, ose për të çmëndur , ose, do të na kujtonin keqbërës, në atë qytet të vogël, ku njerëzit, jo vetëm që e njihnin mirë njeri tjetrin, por më dukej, se njihnin mirë edhe të afërmit e tyre, që vinin verërave për vizita malli.
- Po Vasili nuk tërhiqej.Mund, që të jepja gjithëçkah në atë çast, vetëm që të lëviznim prej andej.Nuk e di, por qyteti, që kishte lëshuar tashmë hije, po më dukej më i vjetër e arkaik. Lëviza nga liqeni, aty në hyrje të qytetit, dhe zura vënd mbi një gur të madh, buzë gjolit. Përtej,një varkë e thjeshtë, kaloi mes përmes një gjiu të vogël, dhe filloi që të marrë thellësi.për andej nga plazhi, Ca rrathë, që hapeshin mbi liqen, vinin e përplaseshin deri tek unë. Një zog i bardhë, erdhi e qëndroi fluturim, mbi sipërfaqen e lëmuar të ujit. Kërkoi, që të fusë sqepin brenda, por në një moment, u duk se u pendua. Mbase, nuk e gjeti atë që kishte menduar pak çaste më parë, kur u shkëput nga pankina e betonte, që zgjatej disa dhjetra metra më tej. Dita kishte filluar që të thyhej, e dielli, nuk digjte më si më parë.
- Qerfozi mbriti.
- -E shoh që u mërzite.Mbase të kam rënduar pak.Kështu jam gatuar unë. Kam pak shpirtin e aventurës. Nuk e kupton, se ai nuk egziston, jo vetëm për ne, por edhe për vete shtetin. I haruar. Nuk është faji ynë, që Lasgushin, e mendonim në një tjetër konstilacion. Të ikur. Do të na duhet që ta ndjekim kët’ yll, që ruan ende shkëlqimin e tij.
Në mesnate erdhëm në Cërrik.Të lodhur e të rraskapitur, por të lehtësuar disi shpirtërisht. Nuk ishte faji ynë, që shteti, e kishte haruar lirikun shqiptar. Kjo, na përjashtonte disi nga brerja e ndërgjegjes, që poetin, e kishim vendosur me të ikurit, duke e nxjerë jashtë vehtes, nga bota jonë reale.
* * *
Një mbrëmje më pas, Qerfozi, më gjeti në klubin e qëndrës së qytetit. »1 Maji » , Kështu i thonim ne atëherë, për të thënë, se ishte vërtetë një klub i puntorëve, të atij qyteti të vogël naftëtarësh. Isha me tim vëlla, Petritin, e një shokun e tij, mësues fiskulturë.Sapo kishim zënë vëndet në një nga tavolinat e mezit
- A mund që t’u a marr Lekon, për dy minuta ?
- - Mund që të pini edhe ndonjë dhallë, se ky, nuk vë gjë tjetër në gojë – bëri shaka vëllai im, që dinte diçka nga udhëtimet tona në Pogradec
- - Dëgjo këtu, poet. Nesër më duhet që të nisem sërrish për birra, në Korçë. Këtë herë, kam menduar, që ti le një takim Lasgushit. Me kamarierin, në të njëjtin vend. E planifikojmë, si sot një javë. Dhe, po nuk u planifikua Korça, do të nisemi drejt e në Pogradec, me zis-in tim. Do marr karburant në uzinë, për këtë rrugë. Eshtë mundësia më e mirë për tu takuar.
- Qerfozin nuk e mbante më vëndi. Më dukej më shumë këmbëngulës, se duhej, që të ishte në realitet. Dhe kështu bëri.Dy ditë më vonë, e gjeta në trotuarin përballë kinemasë. Ishte entuziast. Më shkeli syun, që tre metro përpara, se te vija tek ai.
- Eja të shohim « Zotninë 420 ». Kam dy bileta.
- E rrefuzova, duke i thënë se e kisha parë një natë më parë, edhe pse ai, nguli këmbë që ta shihnim për të dytën here. Nuk më kujtohet, se pse, s’duhej që të shkoja atë mbrëmje, në kinema me Qerfozin.
-Kam menduar që të marrësh me vehte, edhe disa nga ato vjersha, që ke në vellimin tënd të parë, por, edhe nga ato, që kam parë të botuara në gazeta. Eshtë mirë që t’i a tregojmë.
Kaq u desh, që pastaj, unë të mos isha i qetë, për asnjë çast. Menjëherë, në shtëpi hapa fletoret e shkruara bukur, dhe me kaligrafi, ashtu, si një libër i vërtetë, imitacion, besnik i një ëndëre që flinte prej kohësh brenda meje.Zgjodha disa. Pastaj të tjera. U bënë rreth 20, të cilat, duhet që ti shkruaja sërrish me kaligrafi, në një fletore të re e të pa nisur, që e mbaja gjithmonë si rrëzerve. Nga mesnata u bëra pishman. Poezitë këtë herë nuk mu dukën gjë. Madje të dobëta. Kërkova për të tjera, dhe përzgjodha, 7 a 8 syresh. Një orë më vonë, edhe këto, nuk më hynë në sy. Kuptova, se isha i trazuar, dhe, se nuk mund që të vendosja dot për asgjë. Pranë mëngjezit, i mbyllur i vetëm në dhomë, ndërsa të tjerët, flinin në dhomën përbri, nuk kisha hedhur asnjë varg për të kopjuar. Midis pagjumësisë dhe tensionit, që më shkaktoi ajo përzgjedhje, ndjeva, se isha i lodhur dhe i rraskapitur i tëri. Ajo, që më bëri të dridhem, e të më vijë turp nga vehtja, kishte të bënte, me idenë e sapozbuluar. « Nuk jam poet », i thashë vehtes. Ky mendim, më ndjek edhe sot e kësaj ditë, ndërsa hedh këto rradhe, në këtë rrëfim, për atë verë mbresëlenëse. Me hipi një mërzi e madhe, dhe befas, u ndjeva i diziluzionuar.U vura kryqin gjithë vjershave.
Një muaj më vonë, më erdhi edhe përgjigja nga Shtëpia Botuese, « Naim Frashëri ». Pastaj, në një mbledheje të degës së Lidhjes së rrethit, një kritik nga Tirana, ëe kishte marrë përsipër të luftonte shfaqiet e huaja, në poezinë e të rrinjve, përmëndi edhe një metaforën time për nxënësit. Duhej që të ishte diskutuar lart, libri im… I krahasoja me përrenjtë, që kërkojnë të derdhen rrëmbyeshëm në lumenj, e pastaj në detë. U quajt jashtë kohe dhe hermetike…
Të nesërmen nuk zura gjë me dorë. Lashë edhe Shkumbinin, dhe i vetëm në shtëpi, me dukej vehtja, si në një kafaz të fortë hekuri. Atë ditë qëndrova i mbyllur. Edhe të nesërmen , po ashtu.Në mbrëmjen e ditës së tretë, ndjeva se dikush më thirri në ballkon. Nëna më tha ; se ështe i biri i Aspasisë, Vasili,
I trishtuar, Qerfozi nuk më pa as në sy.
- Ka ndodhur diçka. Më thanë para një ore, që të dorëzoj nesër në mëngjez, zis-in. Nuk di se si ta spjegoj, por më duket, sikur më kanë marrë zemrën, jetën time te vërtetë.
Në fund jave, e pashë të përlotur, andej nga rruga e spitalit. Mbante era alkol. E kthente ndonjëherë, së bashku me librin dhe makinën, ishin pasionet e vetme të këtij njeriu, që fliste, sikur të kishte mbaruar tre universitete.Më erdhi keq në një moment. Vasili e kuptoi.
- - Kam folur shumë, poet. Mbase në një vënd ku nuk duhej.Më ka trishtuar Lasgushi, dhe haresa ndaj tij. Këtë, ma tha shefi i degës së transportit, tek ne. Burrë i mirë e me zemër flori. Kishte marrë urdhër për të ma marrë zis-in tim.
Pak ditë më vonë,zis-i i Vasilit ishte në lavazhin e komunales. Shoferi i saj , një meso burrë, nga komuniteti me ngjyrë i qytetit, e pastronte si një nikoqir i vërtetë. Fërshëllente ëmbel një melodi nga të festivalit të fundit. Këngë marsh, që kishte brenda saj « revolucioni marshon »… . Këtë njeri, e kisha parë vazhdimisht në aktivitete e qytetit,e festat, në krah të policisë, për të mbajtur qetësi dhe rend. Mbante nje shirit të kuq në krahun e djathtë, ku shkruhej më shkronja të bardhë « A.G.V «
Që prej asaj dite, midis nesh,nuk folëm më për Lasgushin.Vera po thyhej, dhe vapa ngadale po i linte vendin nje fresku, qe frynte ne qytetin e vogël mes fushës, në krahun e majtë të lumit Shkumbin. Era sillte tashmë një gaz hidrokarburesh, ku ndjehej më tepër squfuri. Shfrynte AVT ja, atje poshtë në rafineri.Nëna ime, që nuk e duronte dot erën, mbyllte menjëherë dritaret, dhe nuk haronte vazhdimisht, që të na porosiste, të « mos i hapnim »
Xha Dilua, një kat sipër meje, tha
- Uzina ka pjerdhur. Na qelbi të gjithëve.
Vera ishte në të dalë, dhe mua, më duhej që të mendoja, për sezonin e ri të shkollës, për kabinetin…
