Recension romanit të AlbartosRexhaj “ Bombë në Beograd”

Romani “ Bombë në Beograd” është një vepër letrare që përfshinë një ngjarjeje të përmasave botërore. Pasqyrimi i një ngjarjeje të madhe, të gjerë, trishtuese, tragjike, komplekse etj, ku kacafytet e mira me të keqen, paqja me luftën, liria me robërinë, jeta me vdekjen, idealja me materien, perëndimi me lindjen, pikërisht siç ka qenë rasti i shqiptarëve të Kosovës gjatë gjithë shekullit XX dhe në veçanti epilogu i saj në dekadën e fundit të këtij shekulli të trishtuar për shqiptarët e Kosovës, del se edhe vepra që pasqyron këtë ngjarje të jetës del e madhe.

Shqiptarët e Kosovës që nga tetori i vitit 1912 e deri më qershor 1999 qenë të pushtuar nga koalicioni i madh ortodoks të prirë nga serbet, ndaj të cilëve herë pas here ndaj tyre ushtrohej gjenocidi. Dekada e fundit e shekullit XX qe koha kur u ndeshën dy koalicionet e mëdha të botës pikërisht për çështje të shqiptarëve të Kosovës. Kjo ndeshje rezultojë dhe Kosova mbeti shqiptare. Mbeti shqiptare falë heroit tonë kombëtar, Bekim Berishës –Abesë , e në roman mban emrin Agroni protagonisti të veprës letrare të Albartos Rexhaj, “Bombë në Beograd”, Derisa filozofët ngrehin spiralen e asaj se çka duhet, krijuesit e artit letrar shpjegojnë detajet e asaj se si duhet vepruar deri në realizimin e asaj ... Imagjinata konstruktive e autorit në këtë vepër prek nistoret e fijeve dhe proceseve reale që shfaqen në këtë hapësirë gjeografike të botës, procese shoqërore këto që shpien në drejtim të përsosjes të historisë njerëzore.

Narratori i vetëdijshëm i romanit, vazhdimisht në veten e parë, nuk e imagjinon as nuk iluzion heroizmin e personazhit kryesor, Agronit, nw fakt të Bekim Berishës, por vetëm sa thjeshton, tiparet që posedon heroi, me qëllim që protagonisti i romanit të jetë sa më i thjesht, me i mundshëm, real e konkret. Nga kjo del se romani “Bombë në Beograd” të jetë një roman i llojit të përzier, specifik dhe origjinal. Roman ështëbiografik, historik,shoqëror, epik, psikologjik, tragjik, e mbi të gjitha roman i një praktike shoqërore reale që ngërthen në vete dhe pasqyron tiparet dhe virtytet më të mira të njeriu, në këtë rast të personazhit kryesor të romanit, që në fund të fundit formojnë strukturën e njerëzores...

Në faqen e fundit, në kopetinën të romanit është shkruar edhe kjo fjali nga një vlerësues: “Një ngjarje e imagjinuar, por megjithatë ngjashmëritë me persona dhe ngjarje reale janë të mundshme”. “Bombë në Beograd” është një rrëfim i zhanrit triller, i shkruar në stilin e prozës filmike, plot aksion, ankth dhe intriga spiunazhi ku përfshihet edhe CIA amerikane”, pa e venë re se personazhi kryesor i romanit në fund vritet, vdes qet duke menduar të ardhmen e kombit të vet, vdes ashtu siç kishe menduar te vdiste, dhe realisht, ndonëse vet nuk e shijoj produktin e punës së tij, vepra e tij u kurorëzua dhe rezultoi me fitoren e plot të shqiptarëve të Kosovës, rezultoi për atë qe kishte punuar tërë kohen duke dhëne jetën atdheu.

Subjekti i romanit është renditur në roman është siç u tha më lartë kauza e shqiptarëve përgjithësisht , në veçanti lufta e fundit në dekadën e fundit të shekullit XX. Koalicioni i madh sllavo-ortodoks i prirë nga serbet , i përkrahur, instruktuar, monitoruar etj, me tërë qenin e tyre edhe nga ruset, projekton projekte,plane më djallëzore për realizimin e gjenocidit të fundit ndaj shqiptarëve të Kosovës. Ata, serbet dhe ruset krijojnë një situatë te rreme, shiten një bombë çantë nukleare pjesëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës e cila bombë kurrë nuk do aktivizohet dhe lajmëruan amerikanet për rrezikun që mund ti kanoset Beogradit e më gjerë. Bomba ka pajisje shtesë të cilat tregojnë rrugën, përgjimet etj kah ajo bartet.

Duke par seriozitetin e deklaratave serbe, të tëra të rreme, serbet arrin të ngatërrojnë edhe CIN-në amerikane në këtë lojë. Fuqia e bombës është sa ajo e bombës nukleare që është hedhur në Hiroshime. Andej fillon aksioni i preventivës për ndalimin e këtij shpërthimi. Komanda supreme e UÇK-së angazhon Bekim Berishën për këtë aksion. ..Po sa arrin bomba në duar të Bekim Berishës, asaj në fillimi çmontohen pajisjet përgjuese e më vonë i dorëzohet agjentit të CIA-së, u dorëzohet amerikanëve... Kur amerikanet kuptojnë lojërat e ndyta të serbo-rusëve, vërtetë tani ata hedhin bombë në Beograd...

Tema e romanit është justifikimi i politikës sero-ruse para faktorit ndërkombëtar se shqiptarët e Kosovës duhet shfarosur ngase ata janë terrorist. Apriori, shqiptarët e Kosovës duhet shfarosur ngase nga ata varret ekzistenca e serbëve. Shqiptaret e Kosovës do hedhin bombë nukleare në Beograd, e lloj lloj shpifje tjera...”- Nuk ka asnjë dyshim se bombën e kanë terroristet shqiptar. Dimë po ashtu se pavarësisht deklarimeve, që të gjithë, pacifist apo militarist, janë pjesë e së njëjtës lojë. Prandaj, ne dëshirojmë që për këtë të bindeni edhe ju vetë, në mënyrë që, pastaj, askush nga qeveria juaj të mos ngrejë akuza të pabaza ndaj nesh” f. 205, i thoshte shefi i sigurimit serb agjentit Smith të CIA-së amerikane gjatë një bisede të zhvilluar në Prishtinë.
Fabula e romanit apo tërësitë e ngjarjeve që janë renditur njëra pas ku kjo lidhje mban gjallë vazhdimisht reminishencën e ngjarjeve të kaluara dhe reflekton përherë tërësinë e ngjarjes që reflekton subjekti i romanit...

Në roman janë të përmendura pak personazhe individuale , e shumë më pak ato kolektive, por realisht në formë të përfaqësimit, është i përfshirë më se dy të tretat e njerëzimit .

Personazhi kryesor i romanit , Bekim Berisha- Abeja, me emra të ndryshëm si; Bekim Hasani, Agrani, Abdullah Gazi e shumë pseudonime tjera, është tipik një personalitet që posedon aftësi, shprehi e shkathtësi shumë më të larta që kanë njerëzit e tjerë. Autori i romanit ka reduktuar së pasqyruari shumë nga tiparet dhe virtytet e Bekimit, sigurisht për t’u përmbajtur stilit të posmodernes në të shkruar. Asnjë huazim , asnjë përshtatje, apo hiperbolë për të.

Figura e Bekim Berishës është një nga motivet themelore në baze të së cilit e ka ndërtuar personazhin e komandant Agronit te "Bombë ne Beograd". Ne mënyre artistike ka dashur ta paraqes zgjuarsinë, mendje mprehtësinë, sensin taktik, guximin por mbi te gjitha ndjesinë njerëzore te Bekim Berishës. Komandant Agroni, si personazh te romani, ka edhe referenca ne figura tjera te luftës, por thelbi i personazhit merr jete nga figura e Bekim Berishës.
Heroi, personazhi kryesor i romanit “Bombë ne Beograd” që është skalitur bukur e me kujdes që në këtë rast flitet dhe bëhet fjalë për Bekim Berishën që është vështirë ta gjemi edhe në një vepër të shkruar tjetër letrare të këtij lloji, ngase imagjinata e autorit përputhet plotësisht me konkreten e realen. Këtu është koherenca e artit me realitetin, këtu përputhet imagjinata me të mundshmen e menduar. Sukseset e këtij heroi në luftën e fundit në Kosovë janë të mëdha dhe nuk mund të krahasohen me ndonjë luftëtar tjetër.

Ky roman mund të krahasohet me romanet me të mita të kohës. Lexuesit mbi të gjitha do ti mbetet në mendje figura e Bekim Berishës , personaliteti më i kompletuar në fushën e artit luftarak, njeriu që më së shumti e dashi atdheun dhe me shembuj personal tregoi se si luftohet për atdhe.

Naile Demiri, can. Dr në Fakultetin e Gazetarisë në Universitetin e Vjenës