Petraq Kolovica: "Lasgushi më ka thënë...", botoi SHB "N. Frashëri", Tiranë, 1992

MONOGRAFI MBI BARDIN E POEZISË MODERNE SHQIPTARE

(Petraq Kolovica: "Lasgushi më ka thënë...", botoi SHB "N. Frashëri", Tiranë, 1992)
Nga Dr. Yrjet Berisha
Autori Petraq Kolevica, disa vite pas vdekjes së Lasgush Poradecit, poetit më në zë të letrave bashkëkohore shqipe, botoi librin publicistik-monografik, titulluar "Lasgushi më ka thënë...", që krahas këtij titulli të shënuar ka edhe nëntitullin: Shënim nga bisedat me Lasgush Poradecin. I paraprirë nga një parathënie e qartë, sikundër janë të pëlqyeshme dhe të larmishme në të gjashtë kapitujt e librit, mbushur me shumë shkrime publicistike, ese, korrespondencë, fragmente poezish etj.
Qe në fillim të librit autori P. Kolovica fajëson veten përse nuk shkroi diçka të ngjajshme edhe për Mitrush Kutelin, që ishte krijues i rrallë, sikundër edhe Lasgush Poradeci, ndaj të cilit pati kujdes të jashtëzakonshëm dhe e shkroi librin në fjalë.
Në kapitullin e parë titulluar: Lasgushi në kujtime të veta, P. Kolevica shkruan në vetën e parë; ku mes tjerash Lasgushi flet për origjinën e tij, që për të atin thotë se ishte patriot që grekomanët tentuan t'a vrasin bashkë me xhaxhain e tij. Pas regjistrimit në liceun e Manasrit, ai shkon në Athinë e Rumani, ku studioi fakultetin Gjuhë letërsi, fakutetin e mjekësisë, f. teologjike, tri vite të fak. të drejtësisë, akademinë e pikturën në shkollën e pikturës. Deshi të mësoi hebraishten. Pas studimeve në Austri punoi në Tiranë. Boton veprat poetike "Vallja e yjeve", e "Ylli i zemrës". Pastaj Lasgushi flet mbi figurat e shquara të historisë e kulturës shqiptari, si për: Themistokli e Telemak Gërmenjin, Menduh Zavalanin, Asderinin, N. Jorgën, Gjergj Kastriotin etj.
Kapitullin e dytë autori P. Kolevica e ka titulluar: Lasgushi për artin dhe poezinë, që në këtë ble pasqyron pikëpamjet e tij se: artisti nuk krijon për askënd, por krijon për vetën, pastaj çmon pedantërinë e studiuesve gjermanë mbi poezinë në tërësi dhe veçmas poezinë e Gëtes, Hajnes, aritn e Mikelanxhelos, dhe poezinë e Dantes. Ndërkaq, Lasgushi flet edhe për raportet e kriteret e kritikës, që shkruajnë se edhe Homeri s'qenka i qartë në volumin e dytë, por sipas tij kështu ndodh edhe te "Fausti" i Gëtes, edhe një notë e Betovenit nuk i nënshtrohej ligjeve të harmonisë, por kritikët s'thonë se ajo notë s'është mirë. Kështu pikëpamjet e poetit mbi poezinë janë arbitrare, andaj edhe shkruan kështu: "Poezinë o bëje, o mos e bëj!". Arti poetik, sipas tij, duhet të ketë përmbajtje të fortë, të thellë, që t'i jepet formë e përsosur, nëpërmjet një stili të ri e origjinal të panjohur më parë.
Kështu, mbi poezinë popullore shkruan, se është e mirë, por s'është e përsosur. Si më të mira sipas tij, dallohen: "Kënga e Gjergj Elez Alisë", një variant i këngës "Dhosi Zado Korçari", botuar nga Th. Mitko. Poeti i mirë, sipas Lasgushit s'duhet të shkruaj më shumë se një vëllim me poezi, ngase po kaq shkroi Hajne. Eminesku shkroi shtatëmbëdhjetë poezi të mira. Gëte shkroi edhe roman, por mbeti i njohur me poezitë e bukura e të shkurtëra. Kështu edhe F. Noli, me dhjetë poezi, mbetet ndër poetët më të fuqishëm. Për habi krijimit të poezisë, sipas sindromit letrar plagjiat, Lasgushi nuk i trembej, shih mu për këtë problematikë ai shtronte disa shembuj konkretë, merrte arkitektin, ku thoshte se me: tulla, llaq e beton, bën pallat të bukur. Pastaj pohonte se edhe Shekspiri kështu veproi me personazhet e tij: danezë, italianë e arapë, por atë nuk e pengoi të jetë dramaturgu më i shquar anglez e
botëror. Edhe Eminesku, s'qe i ndikuar, nga letërsia gjermane, siç pohonte kritiku i njohur rumun E. Lovinsku, por thjesht nga poezia popullore rumune, që atëbotë ishin botuar gjermanisht nga një folklorist gjerman.
Poeti L. Poradeci përktheu me qindramijëra vargje, dhe po sipas shijes së tij ai parapëleqente vargun pa rimë, ashtu siç këndon populli në Jug. Kështu gjatë përkthimit, kujdes të posaçëm pati në përkthimin specifik të fjalëve të ndryshme, sepse në gjuhën shqipe marrin kuptim tjrtër, që madje gjuhëve të tjera iu mungon të shprehurit e tillë. Mu për këtë rast merr shembujt: ardhka nusja, fryka era etj. Çështje e njëjtë është edhe me fjalët: bukë, madame, që në gjuhë të huaj këto paraqesin ose shprehin një kulturë e një respekt tjetër në gjuhën shqipe. Prandaj Lasgushi vëren se përkthyesi duhet të jetë zotërues i specifikave gjuhësore.
Në veçanti, Lasgushi e çmonte poezinë, ndërsa sasisnë ai e preferon për prozën. Pastaj ai pohon se poezia shkruhet pak, por sipas tij, autorët e shkruajnë për të jetuar. Këtë metodë, sipas Lasgushit e ndoqi edhe Fishta. Mu për këtë çështje ai rikujton një bisedë të tyre të hershme: "Zotni Lasgush - më tha - edhe unë mundem me shkrue si ju, por kam frikë shndën." (fq. 109).
Përdorimin e fjalëve të huaja në poezi, ai nuk e pëlqen, madje mendon, se ato duhet pastëruar nga gjuha shqipe, sipas konceptit të Naimit, sepse poezia është art e jo shkencë ekzakte që ka natyrën e shprehjeve të tyra.
Me ironi flet për profesorët e krirtikët që i akuzon se nuk e kuptojnë poetin. Pikërisht për këtë problem ai merr si shembull akademik Hazhden, që kritikoi Emineskun, i cili sipas tij nuk shkroi sipas rregullave të gramatikës. Lasgushi kërkon nga krirtikët të kenë shije të pagabueshme artistike e kulturë të gjërë. Cilësitë e kritikut të vëretë, sipas tij i kishte Dh. Pasko, ndërkaq për kritikët e mëvonshëm si në Shqipëri e në Kosovë ka partgjykime.
Porosit poetin e ri që për poezitë e tij duhet të mbledh fjalë në katër anë. Siç bëri ai me fjalorin e Kristoforidhit e me "Abavetarin Shqiptar", të A. Kulluriotit. Poezitë e vërteta mund të kenë motive të atdheut, dashurisë, miqësisë, besnikërisë etj.
Vlerësimin estetik që kritika e ka quajtur "simbolist", krijmtarinë e tij poetike ai nuk e pranon, sepse siç thotë ai, kjo metodë na qenka e errët dhe e pakuptueshme, por poezia duhet të jetë e qartë e lehtë. Ai poezinë e mendon se është quinte esenca, e prodhimit më të lartë e njeriut intelektual. Mbi të gjitha ai e parapëlqen poezinë me rimë. Poezinë pa rimë e cilëson se është mbret pa kurorë.
Me ndreqjen e fjalëve sipas gjuhës standarde s'pajtohet, ngase mbronte tezën, se atë (gjuhën) e krijuan poetët. Kundërshton përdorimin e përemërit vetor të vetës së tretë njëjës: ai, dhe mendon se duhet shkruar: ay, meqë kështu e shkruan Naimi, Samiu, Çajupi, Noli etj.
Poetët modernistë e futuristë, nuk i pëlqen për shkak të përdorimit të fjalëve të ndyra. Çmon Fishtën si satirik, Çabejn si shkencëtar, ashtu edhe Xhuvanin, Joklin S. Laurasin etj.
Në kapitullin e tretë të këtij libri titulluar: Pranë poetit, autori i këtij libi Petraq Kolevica, evokon çastet e takimit të tij me Lasgushin, me këtë bard të poezisë shqipe, në rrethana specifike në Sanatorin ekstar-pulmonar të Vlorës, ku ishte shtrirë për kurim, por ai, siç thotë autori, edhe aty nuk pushonte së shkruari disa poezi me motiv intim, i frymëzuar nga zhgënjimi i jetës së hidhur në spital.
Kështu Kolevica për të thyer momotoninë e zymtësisë në këtë kaptinë, boton disa poezi dhe korrespondencën e Lasgushit, që është me interes. Nga përmbajtja e këtyre letrave kuptohet gjendja e mjerushme e poetit. Megjithë sëmurjen që kishte ai s'pushon se diskutuari mbi poezinë, krijimin e së cilës e kërkon sipas një zhvillimi të brendshëm ndjenjor në formë piramide. Madje ai mendon se një zhvillim të tillë e kanë kompzimet në pikturë, skulpturë, muzikë etj. Shembull mbi zhvillimin piramidale të poezisë ai preferon të lexohen të gjithë poezitë e tij që kanë po këtë strukturë. Forma e jashtme sipas Lasgushit duhet të jetë origjinale dhe e përsosur, madje poeti, sipas tij, duhet të bëjë luftë titanike për formën e jashtme, sepse vetëm sipas këtyre kriterëve poezia del e gradës së parë.
Kapitulli i katërt, mban titullin: Kamadava, që autori P. Kolevica, shfaq vlerësime estetke mbi poemën "Kamadava", të cilën e cilëson si simfoni me temë melodish të përsosura e me variacione të shumta. Në rreshtat e këtij bleni Kolevica paraqet refleksionet e veta bindje e Lagushit për artin, ku pohon se ai bënte poezi të përsosura, por edhe me më vështirësi pranonte kritikën, por edhe me më mund e hiqte ndonjë varg. Kështu P. Kolevica, ndërron mendim për "Kamadavën", madje edhe zhgënjehet, kur në dorëshkrimin e tij has një poezi të Emineskut, të përkthyer me këtë titull, nga vetë Lasgushi. Me këtë rast Koelvicës i sforcohet bindja për ndikimin e artit të Emineskut, në poezinë e Lasgushit, siç shkruante dikur me të drejtë për këtë çështje M. Kuteli, dhe ai nuk i kishte kushtuar aq rëndësi këtij pohimi. Mirëpo, mu për këtë çështje si për çudi Lasgushi ka një konstatim të kundërt me
teorinë dhe parimet estetike kur thotë: "Ne s'pyesim se ç'farë marrim dhe se ku e marrim." (fq. 187).
Në kapitullin e parfundit titulluar: Cuci, autori paraqet Lasgushin si njeriun e vetmuar e të harruar nga bota dhe nga sistemi i asaj kohe. E vetmja qenie që e shoqëronte atë, ishte qeni i quajtur Cuci. Dhe kështu i mbetur në vetmi poeti këtij qeni ia kushtojë këto vargje:
"Ti je i vetmi, që ende me do.
Dhe mund t'ia qaj hallet e mia."
Në fund të librit autori paraqet vlerësimet e shumta që bënë Lasgushit emrat më të shquar të artit e shkencës shqipatre. Kështu për të shkruajnë këto pena: E. Çabej, S. Laurasi, A. Buda, Dh. Shuteriqi, F. Papajani, M. Markaj, L. Siliqi, N. Zajmi e A. Gusho. Por si duket autori s'dinte asgjë për kontributin kritik e të studiuesve shqiptar nga Kosova etj/
Fare në fund, të shtoj se libri "Lasgushi më ka thënë...", i autorit Petraq Kolevica, lexohet me kënaqësi të jashtëzakonshme. Stili i të shkruarit të këtij libri të rrallë, është i afërt për lexuesin. Forma e këtij libri i ngjan ditarit personal, që nuk e shkroi Lasgushi, por ai komunuikoi dhe për të shkroi P. Kolevica, me pasion e dashuri të madhe ndaj kësaj pene të shquar të letërsisë sonë, që në mënyrën e lehtë e të kuptueshme paraqet pikëpamjet e poetit mbi artin, poezinë, arsimin, historinë, kulturën, shkencën, shoqërinë shqiptare që nga fillimi i shekullit XX e deri para vdekjes së tij, aty nga decenia e tetë e këtij shekulli. Lexuesi i këtij libri gllabron gjithçka nga format e shkrimit të këtij libri. Por, disi me një pasion edhe më të madh lexohen korespondencat e tij, vjershat e tij, mendimet e tij për artin, kulturën, të kalurën etj.
Botimi i këtij libri, shembi shumë dilema, rreth artit të tij, që kritikët e kanë karakterizuar në forma të ndryshme, por në këtë libër shënimesh të P. Kolevicës, pohon se edhe vetë poeti kishte vlerësime të ndryshme për artin poetik, dhe se shpesh kishte bdodhur që interpretimet e gabueshme i injoron ashpër në stilin e tij kategorik duke argumentuar me fakte e shpjegimet e tij klasike mbështetur në tabanin e krijmtarisë
popullore.

Dritëro Agolli: "Dështaku", botoi SHB "N. Frashëri", Tiranë 1991

(Dritëro Agolli: "Dështaku", botoi SHB "N. Frashëri", Tiranë 1991)
Nga Dr. Yrjet Berisha

Dritëro Agolli është njëri nga shkrimtarët më të njohur në letërsinë e sotme shqipe. Ky autor ka shkruar shumë vepra poetike, prozaike, eseistike etj. Pas romaneve "Komisari Memo", "Njeriu me top", "Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo" dhe "Trëndafili në gotë", ky autor botoi edhe romanin "Dështaku", më 1991.
Romanin "Dështaku", e shkroi pas një përvoje të gjatë në krijimin e romaneve. Padyshim se njëri ndër romanët e tij më seriozë është romani satirik "Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo", botur para njëzet vitesh, por edhe i përkthyer tash së voni edhe në frëngjisht. Ky autor është i sukseshëm edhe si poet...
Autori me romanin "Dështaku", duket se ka ndjekur një poetikë specifike, me rrëfim të gjatë e të pandërprerë. Tërësia e këtij teksti të gjatë prozaik ka ngjasime të dukshme me poetkën e përrallës shqiptare. Gjatë gjithë fabulës së tij ky roman i ekspozohet në mënyrë të pandërprerë fjalive të ngjeshura. Romani ka stil lirik e epik të brumosura me mjeshtri rrëfimi. Struktura e romanit është e lahtur dhe e reduktuar me gërshetimin e imtësive narrative tërhequr me vija e jehonë dramtike. Herë pas herë del edhe toni retorik që puçet dhe konstruktohet në tonin epik dhe tonin lirik që vetëm një shkrimtar si D. Agolli, ka mundur të krijojë.
Edhe ky roman i Agollit, s'dallon shumë nga romanët e tij mëparshëm. Afëria e këtij romani me të tjerët është pikë së pari në: ngjajshmërinë e rrëfimit, bota e njohur dhe karakteristike, pasqyrimi i ambentit dhe i personazheve me të gjitha tiparet e tyre, dhe në fund poetika e këtij romani që si themel të saj të natyrshëm ka konstrukrtimin e romaneve tradicionale socrealiste. Por përkundër faktit se romani i përket rrymës socrealiste, që ishte e imponuar nga sistemi, socialist, autori i këtij romani vë në shënjestër atë sisitem shoqëror që ia hodhi themelet edhe artit (socrealist).
Romani ka gjashtë kapituj, por këta blej a kapituj ndahen edhe në disa pjesë të tjera që kështu e përbëjnë këtë roman të këtë një tërësi rrëfimi të pandërprerë. Forma e tillë ka bashdyzim rrëfimi. Në fabulën e këtij romani paraqitet dukshëm edhe rrëfimi retrospektivë. Por ka raste kur shkrimtari D. Agolli, nis rrëfimin e ashtu thjesht, dhe në mënyrë të sinqertë. Fabula e tij është kjo: takimi i rastësishëm që më vonë shndërrohet në takim intim për dy personazhet. Kështu që nga takimi i parë e deri në fund ata i ndjek një mallkim e urrejtje e kaputuieshme dhe krejt e paarsyeshme. Thurja e këtyre kapitujve bëhet sipas një shqiptimi të veçantë që mund të përfillet edhe si tekst dramatik, por që nëpër shtresat e tij ka elemente narrative që përmes funksionit të fjalive, mëton dhe ia arrin t'i lidh kapitujt e romanit, disi si një ind i tejdukshëm rrëfimi. Shtresat e tilla artistike kanë
njësi të tëra me rrëfim të përrallës, që të gjithë këto i mbanë një narracion i përheshëm sintetik.
Struktura e romanit "Dështaku", ka ndërtim të harmonishëm dhe ka përputhmëri të rrjedhshme me të gjithë mjetet artistike. Zbërthimi i këtij materiali nëpër kapituj dhe nënkapituj bëhet i qetë dhe pa zjarmi, pa tension dhe pa inflacion fjalësh. Rrëfimi i këtij romani i përket orbitës racionale, ku në poetikën e tij hasen të gjitha mënyrat e rrëfimit, sipas pozitës që merr narratori në roman.
Këtë vepër autori e ka krijuar fal përvojës së gjatë letrare dhe kulturës së tij të brumosur intelektuale. Konstriktimi strikt dhe i cytur nga sendërtimi i ngrehinës së artit shkon dhe merr shtrirje të gjërë. Aty kemi edhe përshkrim, edhe përshtypje frymëzimi, edhe kujtime, edhe ripërsëritje bisedash etj., që shfaqen përmes personazheve a heronjeve të romanit që janë bartës kryesor të romanit dhe të fabulës së tij, me elemete artistike që e shtytet përpara poetikën e romanit atëherë të lë të kuptosh se ai shkon përpara ashtu siç e parashohin parime dhe paragrafët strikte të metodës së socrealizmit, që D. Agolli, i përmbahet me përpikëmëri jo vetëm në këtë roman, por edhe në veprat tjera të këtij autori.
Heronjtë e romanit janë të çiltër edhe pse në fillim janë të luhatshëm. Mirëpo, kur zbërthehet "molla e sherrit", atëherë autori çdo projekti të mëtejshme i jep kahje të natyrshme. Diciplinohen heronjtë. Ata vizatohen të heshtur dhe të menduar. Kanë psikologji reale. Autori instalon probleme e komplekse shoqërore në ambiete të veçanta. Ndonjëherë merr krih rrëfimi i dy poleve të kundërta: në retrospektivë, dhe në kohën kur rrëfehen shtresat e romanit, dhe plotëson portretin e personazhëve, duke zhvilluar rrëfimin në mënyrë paralele. Ndonjëherë rrëfimi i tillë kthehet në retrospektivë por pa iu larguar kohës së zhvillimi të romanit. Fabula e romanit cyt shtytjen e tekstit të romanit, duke bërë digresioni ekspresive nga ngjarjet në botën e personazheve ose edhe në të kundërtën. Poetika e romanit di të shfrytëzojë gjendjen mirë duke i konstituara të gjithë shtresat artistike në roman që
dalin nga faktoret e njohur e të panjohur psikologjik, botëkuptimet, problemet individuale e shoqërore, raportet individ-diktaturë, dhe shumë fenomene të tjera.
Shkrimtari në këtë roman paraqet pa teprim, një njeri të thjeshtë që kthehen nga lufta, i përmbajtur, i tërhequr, s'është tip rrodheje, s'bëhet vegël e burokrtateve të kompromituar, ka botëkuptime liberale etj. Pikërisht këto tipare të tija u pengojnë të tjerëve, të cilët ngriten kundërt tij. Kështu autori përmes një travijate të tillë fishkullon apartin e sëmurë shtetëror të diktaturës së kuqe në Shqipërinë e asaj kohe. Fabula e tillë është një shuplakë e rëndë për atë periudhë të sundimit. Do të ishte krejt e pamundshëm që dikush nga jashtë të bënte këtë rezistencë siç e paraqet Agolli.
Romani brenda strukturës së tij ka poetikë të veçantë. Ai mundohet të paraqet njeriun e thjeshtë e të palodhshëm që ballafaqohet me ingranazhet e hekurt të një sistemi shoqëror absurd, i cili si duket nga megallomania e madhe që e ka kapluar harron se deri ku mund të arrijnë veprimet marramendëse të një klani të përbërë nga disa zyrtarë të verbër që para hundës së tyre s'shohin dhe s'çmojnë asgjë veçse interesat e tyre. Kështu ata shfrytëzojnë zbarazëtitë e një sistemi shoqëror i cili afër vetes ka lakej dhe vetëm lakej. Por i largon qytetarët e denjë sepse nuk dinë të bëjnë lajka e dredhi.
Romani sa është i karakterit shoqëror ai është edhe i karakterit politik. Politika e paraqitur në këto faqe është tërësisht e dështuar. Këtu s'ka politikë të shëndosh por thjesht maskenball të pashoq që vendin e ka në një shfaqje teatrore, se sa në jetën një shetetit juridike, në jetën e një qytetërim bashkëkohor etj. Përkundrazi faqet e këtij romani sjellin imazhin e errët të inkuziciontit bashkëkohor që i ngjajnë Evropës mesjetare! Por si gjithmonë gjarpëri di t'i fsheh këmbët mjeshtrisht. Megjithatë, s'duhet harruar se gjarpëri edhe mund t'i fsheh këmbët por kafshimi i tij është vdekjeprurës! Dhe bazuar në këtë filozofi mendoj se autore me këtë roman të dytë, pas "Shkëlqimit...", i dha grusht të merituar diktaturës së kuqe e cila vepronte sipas ligjeve mafioze e kriminale që për interesa të ngushta zbatojnë ligjet e xhunglës.
E dështuar në këtë rast është vetë diktatura se sa vetë heroi i romanit. Dhe kur një sistem i korruptuar angazhohet me mish e me shpirt kundër një njeriu, atëherë padyshim se ai edhe mund të mposhtet, por simpatia prore mbetet në anën e tij. Dhe ky roman në shikim të parë duket fare i rëndomtë, fare social, por me traviatat që shfaqen nëpër kapitujt e tij kalon këtë stad dhe shkel në fushën e një proze të mirëfilltë të këtij autori dhe të letërsisë sonë bashkëkohore.

Ilirian Zhupa: "Pema e ëndrrës", botoi "Rilindja " , Prishtinë , 1990.

SPROVË  EKSPERIMENTUESE

(Ilirian Zhupa: "Pema e ëndrrës",  botoi "Rilindja " , Prishtinë , 1990.)

Nga Dr. Yrjet Berisha

Poeti  Ilirian Zhupa, është krijues me individualitet të veçantë. Ky autor ka botuar tri libra me poezi, në Tiranë. Një libër, në formën e zgjedhur iu botua edhe në Prishtinë titulluar: " Pema e ëndrrës" .

Sapo të lexohen poezitë e këtij libri, lexuesi e interpretuesi i vemendshëm do të vërejë se teksti poetik i poetit Ilirian Zhupa ka shumë elemente të veçantë që e bëjnë të dallohet prej brezit të tij krijues. Por nëse thellohemi në këtë poezi, atëherë rrënjët e saja do t'i gjejmë të ngulitura në traditën tonë letrare, trasuar nga L. Poradeci, etj.  Pastaj brenda kësaj poezie hetohet timbri burimor i vargut popullor të jugut. Elementi i tretë dhe padyshim është ai i përvojës së poezisë bashkëkohore botërore.

Thënë qartë: këta tre faktorë, ose siç i quajtëm ne; elemente, ndikojnë dukshëm në diskursin e tij poetik. Shkrimi i tillë i poezisë ka ndikur që autori t'i shmanget rrymës socrealiste dominuese në letërsinë shqipe. Autori poezinë e tij e krijon duke vepruar nga një takt i ftohtë, që rëndomë vjen nga pena e krijuesit me përvojë të gjatë letrare, dhe me një përpjekje të vazhdueshme për të gdhendur artin poetik. Në këto raste ai bën përpjekje analitike, eksperimentuese, në vargje dhe strofat tij.

Veçori tjetër e poezisë së këtij poeti është zgjedhja e shtegut të veçantë me këmbëngultësi radikale që shpien kah lahtimi i tërthortë e sa më i skajshëm i vargjeve e poezive të tëra me lloje të ndryshme të lirikës e të tematikës së tyre. Metoda e të krijuarit e tillë bind lexuesin, se poeti I. Zhupa, është hulumtues i fjalës së ngjeshur me pedigre estetike e artistike ku shquhen dukshëm thuajse të gjitha mjetet artistike të një teksti poetik që e karakterizon poezinë.

Redaksia e poezisë në Redaksinë e  botimeve "Rilindja" ka traditë, që librat poetike t'i ndajë në cikle gjë që Tirana këtë formë nuk e zbaton. Kështu edhe ky libër ndahet në cikle dhe një poemë. Secili cikël i këtij vëllimi poetik ka motive të ndryshme. 

Kështu, në lirikën sociale,  poeti e trajton fatin e njeriut të vogël, që emocinalisht është i lidhur me tokën e  vet. Hapësirë të gjerë zënë edhe vjershat autobiografike, frymëzuar nga evokimi i  së kaluarës, shqetësimet e rastit, zbulimi fshetësive të të afërmëve, hallet e përditshme familjare. Brendapërbrenda këtyre vargjeve vërehet luhatshmëria, doza e pasigurisë, trazirat e rënda shkaktuar nga plasaritjet e mëdha shoqërore, ekonomike, politike etj. Shqetësimet e tilla zhvillohen me transpozicionin e botës relae dhe atë të artit, që në këto korniza edhe krijohet poezia e këtij motivi.

Poezia e këtij autori, merr nuancë shkëlqyese kur laton lirikën peizazhiste, që në këtë libër ndërthuret me  gjuhë të zhdërvjelltë, të shprehurit shlirshëm, dhe bukuri të natyrës. Gjeografia poetike e I. Zhupës është e pasur me florën natyrore të pashkëputur nga momente dehëse. Kështu konstelacioni i këtyre vargjeve pulson botën e brishtë, të freskët nga vrushkujt e ujit të ujëvarës, lulëzimi i brigjeve, fluturimi i shpendëve... Brenda kësaj lirike poeti bën sprova eksperimentuese të vargënimit, që e thur me perla  fjalësh.

Vlimi i toneve të poezisë së këtij poeti bën përpjekje të shkojë drejt kreacioneve të alkimisë poetike, inercioni i të cilës cytet si pasojë e shqiptimit të arsyeshëm që s'mbetet në kufijtë e kërkimeve të përhershme, që shpien nga të shprehurit meditues. Për të argumetuar këtë gjykim timin, e shoh të udhës të përmendim poezinë titulluar: Dita ime, në të cilën poeti paraqet shumë veprime konvencionale e jokonvencionale. Pa harruar dinamikën e njeriut bashkëkohor të ngujuar në disa metra katror në një arkitekturë tipike urbane, për të mos thënë banale e të izoluar.

Poeti I. Zhupa, me artin e tij, mëton t'i shprehë segmentet e shumëdimensionale të jetës. Për dallim nga shumë krijues të tjerë, ky autor në këtë poezi sjell përvojën dhe frymën e vargut të ftohtë intelektual, reflektuar në mënyrë të matur që shpalohen sipas një rezonimi të prerë, të kuptueshëm, etj., që nxitet me buntin e shfaqur si pasojë e pakënaqësisë. Problematika e tillë paraqitet nga shtresa e vargut të lirë ( herë-herë edhe të rregullt)  e të ngjeshur me mjete të bollshme artistike. Arti poetik i tij di të jetë i lexueshëm e i kumbushëm, paksa i tërhequr nga një dozë që ka një distancë të largët të vetmisë, ftohtësisë oficiale.

Lirika e dashurisë ka disa vargje pëshpëritësë, që disi i ngjajnë  natyrës së jetës së zogjëve, shqetësimeve të jetës që janë të çiltëra, që dalin nga pafajsia rinore dhe kështu shtrihen dhe marrin dimensione të gjera, në përshkrimin e kënaqësisë rinore. Çastet e dashurisë, janë objekt i ndjenjave intime, zhveshur nga komplekset, ankthet etj.

Në  këtë libër  ka edhe vargje kryeneçe, që nuk janë inferiorë në asnjë çast, por shtrohet problematika e hapur, vërshojnë paradokset, absurdet e shtresave të ndryshme shoqërore; kulturokratëve, burokratëve, pseudointelektualëve, servilëve, intrigantëve etj...

Elementi dominues i poezive të  këtij autori, është  zëri i poezisë urbane, që në libër shquhet si mjaft i organizuar, meqë hyjnë në përdorim mjetet e njohura artistike të të shprehurit poetik. Dhe pas zbatimit të këtyre mjeteve, fushëveprimi i të cilave zhvillon diskursin artistik, që ka refleksione të fuqishme në tërë tekstin poetik të sforcuar me të shprehurit meditues.

Në të mbyllur të këtij teksti, mbi poezinë  e këtij autori të botuar në librin  "Pema...", duhet thënë se vargjet dalin të brumosura me  imagjinatë të dukshme krjiuese. Subjekti lirik i këtyre vjershave futet nëpër kënde të njohura e të panjohura. Poezia e tij mëton të jetë autentike duke huazuar shtresat e një poezie intelektuale, e cila premton në të ardhmen.

SHTATE KRIJUESE KUKESJANE

Vështrim  


Nga Dr. Yrjet Berisha,Prizren

Antologji “Para pasqyrës”, botoi K L “Anton Pashku”, Kukës, e SHB “Skanderbeg books”, Tiranë, 2004, ISBN 99943-602-8-0 (në Tiranë), f. 96, përgatiti e përzgjodhi shkrimtari P.Palushi, paparthëniene shkroi Myftar Gjana.

        Republikën e letrarve kukësjane ka tri dekada që e njoh; fillimisht përmes valëve të Radio Kukësit që atëbotë emitonte programe kulturore - artistike, që kujdes të veçantë i kushtonin poezisë, prozës e studimeve të autorëve shqiptarë. Kështu në këtë rast u kushtonin hapësirë edhe autorëve kukësjanë si: Agim Spahiut, Fehrat Cakajt, Izet Durakut, Pajazit Cahanit, Perit Palushit, Sulejman Didës etj. Sivjet mbushet një dekad që librat e këtyre autorëve nisa t’i lexoj e të shkruaj rreth tyre. Emrave të këtyre shkrimtarëve ka disa vjet që u janë shtuar edhe emrat e disa femrave krijuese kukësjane, si Ida A. Spahiu, Diana Hallaqi, Sabajeta Peposhi etj. Dhe shih habinë e mrekullueshme këtyre krijuesve sivjet në këtë fundkallnori me acar të madh minus 19-20 gradë, me ra në dorë një antologji mikste në gjininë e prozës, në prozë poetike e n] gjininë e poezisë, titulluar “Para pasqyrës”, nënshkruar
 nga shtatë krijuese letrare kukësjane. Në faqete para të librit me punimet e veta janë paraqitur në prozën poetike e në prozë: Sabajeta Peposhi, Anilda Brahës e Teuta Laknorit. Në gjininë e poezisë janë botuar vjershat e Zaide Nokës, Nermin Spahiut, Afërdita Harhullës dhe Valentina Durakut. Librit i paraprinë a e shoqëron një vjershë antalogjike e poetit Azem Shkrelit, titulluar: “Para elegjisë”, dhe më pas edhe një vështrim i analitik i M. Gjanës.
        Në librin mikst titulluar “Para pasqyrës”, fillimisht kanë zënë vend disa tregime të shkurta të S. Peposhit e A. Brahës, që parë për nga stuktura e mjetet artistike këto tekste letrare u ngjajnë prozës poetike, por edhe tregimit të shkurtë. Narracioni i këtyre tregimeve është mjaft kompleks dhe i prirur të zbatojë formën e një skice psikoanalitike, me ton meditues, me botë kompleksive, ashtu si rëndom veprohet në tregimet bashkëkohore amerikane, që teorikët e estetët i kanë cilësur si sh. s. Kjo prozë s’ka ndonjë personazh. S’ka dialog. Por ka monolog të tipit dramtik. Ka përshkrim fenomenesh, dukurish, gjendje shpirtërore të ngarkuar me probleme koplekse të njeriut bashkëkohor. Arti i këtyre prozave ka shtresa të tejdukshme të prozës poetike, struktura e të cilave i nënshtrohet sistemit teorik të metonimisë, që me një komandë “enteri’ në kompjuter shndërrohen a përthyhen rreshtat dhe
 shumë lehtë shndërrohen në vargje dhe kështu lexuesi do të ketë mundësi të lexojë disa vargje të lira me strofa të gjata që do t’iu ngjanin poezive urbane amerikane, që arti i tyre ka edhe lirikë medituese e të figurshme shqiptuar në formë lakonike e me një vërshimë të bollshme të mjeteve artistike si  metafora, ironi, e protestë neosuerealiste që veç lexuesi i vemendshëm do t’i kuptojë fshetësitë e vetminë e thellë të artit të këtyre krijuesve kukësjane.
        Specifikë e kësaj proze janë nyjet e stërholluara bërthama e hulli hulumtuese dhe me thellësi psikologjike që në këtë mënyrë mëtojnë të zbulojnë ndjenat e përbuzuar. Teksti i tyre shqyhet me përfytyrim të gjallë imagjinativ e me shqetësime të mëdha. Problemet e natyrës femnore vështirë sheshohen e shqiptohen. E vërteta ndrydhet, ngadhënjen e keqja, tragjikja, ftalja. Vuajtjet shpirtërore ngujohen në shpirt. Koha është e pamëshirshme për të mirën, për sinqeritetin dhe ëndrrat e botës femnore rritur në një qyetet të vogël e me ambiet patriarkal, tipik veriak, që nën hijen e kornizat e kanunit të maleve e kanë për turp të trajtojnë haptas dashurinë, problemet shoqërore, gjinor, etike, morale etj. Krejt ndryshe ndodh me poezinë. Krejt ndryshe me prozën. Dhe disi më ndryshe ndodh me prozën poetike metonimia e së cilës është medituese dhe e përmbushur me filozofi.
        Krijeuset e këtij visi dardan, janë larg metropolit, kanë qenë dhe kanë mbetur banore të një provice gati të izoluara, por ja që ky libër tash e tytje mbase do bëhet karta bjanka e këtij qyteti të rrethuar midis meleve e bjeshkëve: në lindje me Gjallicën, në veri me Pashtrikun, në jug me Korabin, në perëndim me Qafë e Malin dhe rrethuar me Dy Drina. Kështu për të ilustruar formën e prozës poetike në rreshtat e mëposhtme po e rishkruaj një krijim të tillë, nënshkruar nga Sabajeta Peposhit, titulluar “Rara pasqyrës”:          “Megjithëse jo të gjithë e kemi pyetur shpirtin, askush, në asnjë hark kohor s’e ka quajtur veten mëkatar.
        Para pasqyrës të gjithë lëvdohemi si hyjnorë edhe pse gjurmët e gabimeve tona janë tepër të vrazhda; çuditërisht sikur po mësohemi me shenjtërinë tonë të rreme.
        Në paradoks me vetveten dhe me këtë vorbull mëkaterësh padrejtësisht mbetet mëkatare natyra e virgjër dhe e pafjalë.” f. 13.
        Teuta Laknori shquhet si stiliste e mirëfilltë e prozës, e cila që në faqen e parë nis rrëfimin e saj në veten e parë (unë) dhe kur shkon në kryerreshtin e tretë zbaton narracionin e saj ndryshe; në veten e tretë (ai). Në tregimin e saj të vetëm në këtë libër, autorja trajton shqëtesimet, psikologjinë e një bote të harruar, të injoruar, të përbuzur, të nëpërkëmbur, të lodhur, të sfilitur etj. Kjo autori duhet të shkruaj e punoi, sepse ky brumë i kësaj proze mbase mund t’i sherbejë si lëndë e parë për të hartuar së paku një novelë me këtë art të qëlluar “Mjeshtri”.
        Poezitë e këtij vëllimi janë më të fuqishme, më të gdhendura sa do t’ua kenë lakmi e zili edhe shumë poete tironse e prishtinase. Lirikat e kukësajneve janë thurur me larmi motivesh. Por mbizotërojnë poezitë meditues, ka edhe vjersha me motive peizazhi, intime, erotike etj. Specifika e këtyre vargjeve është shqiptimi i fuqishëm e natyrshëm me shqiptim urban dhe të ndërtuara  me vargje të lira, (por edhe me varg të rregullt shkruan A. Harhulla), që guximshëm shfaqin paradokset e katërkëndshit kodrinor-malor kukësjan, në një cep  Shqipërie të lënë në mëshirën e askujt. Poetet shkruajnë e hulumtojnë botën e tyre të brendshme psikologjike, që me çiltrësi thurin të kaluarën dhe hartojnë të ardhmen paradoksale të brezit të vet. Ka aty vërshimë ndjenash këmbëngulëse që kanë jehonë dëshirash e ëndrrash të cilat vështirë kanë suksese. Bota e tyre është zemerake ndaj ljathitjeve e paderjtësive
 që i jetojnë e i shijojnë në çdo kohë e në çfarëdo çasti. Janë kryneqe dhe s’përfillin lajkat, dredhitë. Ato janë më të logjikshme e më të qeta në gjykime, me të guximshme..
        Në tekstin e mëposhtëm për lexuesit ripërtrij vargjet sa klasike edhe moderne vërshuar natyrshëm në një tingëllim të mirëfilltë dashurie me tre strofa shkruar mjeshtrisht nga poetesha Afërditë Harhulla, titulluar;“Fataliteti”: “Dita do të agojë edhe pa mua, / Lulja edhe kokëvarur do çelë. / Un’ do flas edhe pse emri m’u harrua, / Në bankën me shokë prapë do të rri. / Me shpirt të madh e desha jetën, / Edhe pa shpirt e dua përsëri. / Pa gjymtyrë e mbaj në krahë veten, / Për të të dhënë atë që ma more ti. / Ajrin ma vodhe, u lodhe shumë, / E mbolle në vazo si mollë të ndalur. / E solle vetëm tani kur më s’jam unë, / E ti flet prapë për kohën e shkuar. “ f. 70.
        Kukësi është qytet i largët e i harruar nga Tirana buroktaritke, por me botimin e këtij libri mikst, ky qytet tash e tytje do të jetë i njohur e i nderuar edhe me këto krijuese që do t’ua kenë lakmi shumë krijuese të tjera nga Shqipëria, Kosovas, Ilirida e Diaspora. Përfundimisht, vlenë të shtoj edhe këtë shënim të shkurtë se; kujdesi dhe redaktimi i Petrit Palushit ua ka zbukuruar këtë libër të mrekullushëm, që duhet ta lexojnë e ta kenë pasuri të tyre edhe shumë lexues e krijues. Uroj që sa më shumë libra të këtilla të botohen të ne. Por në të ardhmen pres edhe botime të veçanta të tyre, nënshkjruar nga këto e krijuese të tjera kukësjane, të cilat po vazhduan të punojnë e shkruajnë, do të bëhen krijuese serioze.

[Sterkala] URIME DITELINDJEN PER MIKUN TIM TE MIRE Z.FLORI BRUQI.

---

To: sterkala@yahoogroups.com
From: luigji_61@hotmail.com
Date: Wed, 29 Jun 2011 21:27:31 +0200
Subject: [Sterkala] URIME DITELINDJEN PER MIKUN TIM TE MIRE Z.FLORI BRUQI.

I NDERUAR Z. FLORI !

TE NDERUAR MIQ E SHOKE KUDO KU JENI E KU JETONI.

SOT NE DITEN E LINDJES SE Z.FLORI BRUQI,MIKUN TIM TE MIRE,DUA NGA ZEMRA TI UROJ DHE 100 VITE TE TJERA TE LUMTUARA NE MESIN E FAMILJES SE TIJ,NE VATREN E TIJ TE NGROHTE FAMILJARE.

TEK Z.FLORI BRUQI NE TE GJITHE SHOKET E MIQTE E TIJ QE JEMI NE KONTAKTE TE VAZHDUASHME ME TE,NEPERMJET SHKEMBIMIT TE INFORMACIONIT, TEK Z. FLORI GJEJME GJITHMONE IFORMACIONIN TONE TE NEVOJSHEM,GJEJME NJERIUN QE CDO CAST ESHTE NE SHERBIM TE FJALES SE BUKUR,TE GJETJEVE NGA ME INTERESANTEVE,TE AFIRMIMIT TE VLERAVE TONA ME TE MIRA KOMBETARE.

TEK AI ESHTE MJESHTERIA E TE SHKRUARIT,RESPEKTI QE AI TREGON PER CDO GJE QE I INTERESON KOMBIT E HAPESIRES MBARE SHQIPTARE. AI ESHTE I PRANISHEM ME PENEN E TIJ,KUDO KU PULSON FJALA E EMBEL DHE E BUKUR SHQIPE,KJO GJUHE QE DESHEN TE NA E SHDIKIN ARMIQTE TANE,SEPSE U VERBONTE SYTE,TE NA ZHDUKNIN NGA RRENJET SI KOMB FARE,POR NE QENDRUAM TE FORTE DHE NUK MUNDEN TA ZHDUKNIN KALANE E MADHE TE SHQIPTARVE.
DO ZOTI SOT E JEMI TE LIRE,TE VEPROJME E TE MENDOJME VETEM SHQIP,PER TE MIREN E FATEVE TONA E Z. FLORI KETO ASPEKTE TE JETES SHPITARE I BJEN ME SE MIRI NE VARGJET E TIJA,NE SHRIMET E INFORMACIONET E BOLLSHME QE AI NA SERVIR,NEPERMJET TE GJITHA LISTAVE DHE FAQES SE TIJ ,QE NA INFORMON NE MENYREN ME TE RREGULLT E ME PREFEKTE.

TE SHKRUASH TE TE FLSISH PER Z. FLORI DO TE DUHEN ORE E DITE TE TERA,SEPSE PUNA E TIJ ESHTE VOLUMINOZE.
POR UNE DO TA MBYLL KETE MESAZH ME URIMIN TIM ME TE MIRE PER MIKUN TIM TE MIRE Z. FLORI.

Z. FLORI ESHTE NJE MIK SHUME I MIRE,NJE FRAMILJARE SHEMBULLOR DHE NJE PRIND DHE NJE KOLEG QE TE GJITHE KEMI CFARE MARRIM DHE PERFITOJME NGA KY NJERI I MADH I LETRAVE SHQIPE.

URIME MIK I NDERUAR DHE 100 VITE TE PACIM KESHTU TE RI GJITHMONE.

GEZUAR DITELINDJEN


JU UROJ MIKU JUAJ NGA DANIMARKA

LUIGJ SHKODRANI

__._,_.___

Ik Rama,shko në shtëpi ,me veti merri dhe breshkat...

Lulzim Basha, Kryebashkiak i Tiranës: Çdo votë u numërua, unë do vazhdoj të dëgjoj zërin e qytetarëve

 “Së pari, dua të falënderoj të gjithë qytetarët e Tiranës, që pritën me durim dhe qetësi funksionimin e procesit tonë zgjedhor dhe gjithë ata që ndihmuan që ai të ishte i drejtë”.
Kështu u shpreh kandidati demokrat Lulzim Basha gjatë një dalje para mediave, menjëherë pas vendimit të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve që e shpalli atë si Kryebashkiakun e kryeqytetit.
Basha tha se ndihet i prekur me faktin që shumica e qytetarëve votoi duke e zgjedhur atë si kryebashkiak.



“Çdo votë u numërua.
Unë e kam thënë që në fillim, se cilido të ishte verdikti i votës së qytetarëve, do ta pranoja atë.
Ndërkombëtarët kanë kërkuar respektimin e institucioneve, por Rama donte të ndiqte një rrugë të vjetër, alibie politike ku interesat e qytetarëve radhiteshin të fundit.
Por ju e dini se sa më shumë luftë politike të provokohet, aq më pak do të mendohet për ju.
Dhe ju e treguat me votë se doni më pak smog e më shumë oksigjen; më shumë gjelbërim dhe se doni një rrugë më të mirë për Tiranën.

 
Së shpejti, procesi zgjedhor do të mbarojë dhe angazhimi im do të jetë nisja e punës, pasi ju jeni të parët dhe Tirana është e para.
Ju më votuat për të ndërtuar një Tiranë moderne dhe evropiane, ashtu siç ju realisht e meritoni”, iu drejtua Basha publikisht qytetarëve të Tiranës.
Duke iu premtuar atyre më pas se “zëri i çdo qytetari do të dëgjohet dhe ai do të vazhdojë ta dëgjojë këtë zë”.
“Sot jam i prekur dhe i mrekulluar nga mbështetja juaj, por edhe më optimist se kurrë për të ardhmen e qytetit tonë”, përfundoi fjalën e tij Basha.


KQZ: Lulzim Basha, Kryebashkiak i Tiranës

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ka shpallur zyrtarisht vendimin për fituesin e Bashkisë së Tiranës, sipas të cilit, kandidati i koalicionit “Aleanca për Qytetarin”, Lulzim Basha, rezulton të jetë fituesi i zgjedhjeve të 8 Majit për kryeqytetin.
Kjo pasi anëtarët dhe ekspertët e institucionit qendror për zgjedhjet në vend, morën në shqyrtim projekt-aktin, që përfshin në vetvete gjithë mbledhjen e votave të rinumëruara pas vendimit të Kolegjit Zgjedhor, në datë 13 qershor dhe shtimin e tyre në tabelën e rezultatit të përgjithshëm për kryetar bashkie.
Kështu, tabela përmbledhëse rezultoi se kandidati Lulzim Basha parapriu me 95 vota rivalin e tij, Edi Rama.
Mbledhja e KQZ-së u shoqërua me debate dhe kundërshti të projekt-aktit nga ana e përfaqësuesve të opozitës, por në fund, ai ka mundur të gjejë miratim, duke përmbyllur odisenë e procesit të numërimit të votave të kontestuara në Komisionin Qendror të Zgjedhjeve për Bashkinë e Tiranës.
KQZ miraton në parim projekt- aktin për Bashkinë e Tiranës
Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ka miratuar në parim projekt-aktin për Tiranën, ndërkohë që ka marrë 15 minuta pushim para shpalljes së vendimin zyrtar për rezultatin e bashkisë së kryeqytetit.
Kanë qenë 4 vota pro, të cilat kanë mundësuar kalimin e këtij projekti.
Anëtarët e KQZ-së dhe ekspertët e institucionit qendror për zgjedhjet në vend, dhanë vlerësimet e tyre mbi projekt-aktin, që përfshin në vetvete gjithë mbledhjen e votave të rinumëruara pas vendimit të Kolegjit Zgjedhor, në datë 13 qershor dhe shtimin e tyre në tabelën e rezultatit të përgjithshëm për kryetar bashkie.
Ndërsa vetëm dy ditë më parë u mbyll procesi i numërimit të votave për Tiranën, ku në avantazh ka dalë kandidati i “Aleanca për Qytetarin”, Lulzim Basha, kundrejt kandidatit të “Aleanca për të Ardhmen”, Edi Rama...
...
Nis mbledhja e KQZ-së, pritet shpallja e fituesit të Bashkisë së Tiranës
Komisioni Qendror Zgjedhor ka nisur mbledhjen e parashikuar për shqyrtimin e projekt-aktin për hartimin e tabelës përmbledhëse për rezultatin e bashkisë së Tiranës të ndryshuar me numërimin e votave të hedhura gabim në 1793 kuti votimi të 11 njësive bashkiake në Tiranë.
Në zbatim të vendimit të Kolegjit Zgjedhor, KQZ përgjatë 5 ditëve hapi 1793 kuti, që i përkisnin 368 qendrave të votimit në 11 KZAZ-të e kryeqytetit.
Pas verifikimit të votave të kontestuara rezultoi që kandidati i ‘Aleanca për Qytarin’ Lulzim Basha, kryeson me 95 vota para rivalit të tij kandidatit të ‘Aleanca për të Ardhmen’ Edi Rama.
Ndërkohë Partia Socialiste ka deklarua se do të kërkojë pavlefshmëri të plotë të asaj që socialistët qujanë ‘masakër elektorale’.


Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) në Shqipëri, me vendimin e miratuar dje shpall fitues, për Bashkinë e Tiranës, kandidatin e mazhorancës, Lulzim Basha. Qytetarët zgjodhën Bashën për kryetar të bashkisë së kryeqytetit. Por, pas zgjedhjeve të 28 qershorit 2009, Partia Socialiste nuk bëri asnjë analizë mbi arsyet e humbjes. Sërish duket se socialistët nuk do të reflektojnë mbi arsyet e humbjes së tyre në Tiranë. Tashmë duket se mospranimi i rezultatit në kryeqytet do të lërë në plan të dytë marrjen e përgjegjësisë në selinë rozë.

Profili i Lulzim Bashës

Lulzim Basha lindi më 12 qershor 1974 në Tiranë. Përmbledhtas në Enciklopedinë në internet Wikipedia, Lulzim Basha prezantohet si jurist dhe politikan shqiptar, ministër i suksesshëm i këtij vendi për shkak të ndërtimit të rrugës së kombit Durrës-Kukës, dhe aktivitetit të tij në diplomacinë shqiptare me produkte konkrete: Shqipëria anëtare e NATO-s, shqiptarët udhëtim pa viza në Bashkimin Evropian (BE).
Basha kreu studimet në Universitetin e Utrehtit në Holandë, duke u specializuar në të Drejtën Evropiane dhe Ndërkombëtare. Karriera e tij profesionale nisi në maj të 1998-ës, ndërsa deri në 1999-ën ishte pjesë e skuadrës së hetimit të krimeve të luftës nga forcat serbe në Kosove: Tribunali Ndërkombëtar për Krimet e Luftës në ish-Jugosllavi. Në vitet 2000- 2001 u emërua Këshilltar Ligjor në Departamentin e Drejtësisë të UNMIK. Deri në 2002, Basha ishte Zv. Shef i Kabinetit të Drejtorit të Departamentit të Drejtësisë UNMIK.
Dhe nga nëntori i këtij viti deri në 2005-ën ai ishte Këshilltar Special për Tranzicionin, përgjegjës për përgatitjen e ministrisë së ardhshme të Drejtësisë në Kosovë. Karriera politike e Lulzim Bashës në Shqipëri nis në vitin 2005. Ai iu bashkua Partisë Demokratike të udhëhequr nga kryeministri Sali Berisha në janar të 2005-ës, dhe brenda pranverës së këtij viti u përfshi në strukturat drejtuese të Partisë Demokratike me zgjedhjen anëtar i Këshillit Kombëtar dhe Kryesisë.
Afrimi i Bashës me selinë blu u bë në kuadër të krijimit të Komitetit të Orientimit të Politikave, një ekip ekspertesh i thirrur nga demokratët 8 vjet në opozitë, ekip që përcaktoi fitoren e PD-së më 3 korrik 2005, nën sloganet “Koha për ndryshim” dhe “Me duar të pastra” .
Lulzim Basha u bë koordinatori i KOP-it, komisionet e të cilit shpallën 17 projekt- platforma qeverisëse për Partinë Demokratike. Basha ishte dhe zëdhënës i fushatës elektorale, për t’u përfshirë pas zgjedhjeve të 3 korrikut në radhët e 140 deputetëve në Kuvendin shqiptar, në legjislaturën e tij të XVII-të. Në shtator të atij viti Lulzim Basha mori besimin e kryeministrit të ri të vendit, Sali Berisha për drejtimin e Ministrisë së Punëve Publike, Transportit dhe Telekomunikacionit. Ai konkretizoi në mënyrë optimale, pavarësisht akuzave, premtimin kryesor të demokratëve për infrastrukturën e vendit, atë që sot quhet rruga e Kombit, kryevepra e infrastrukturore e vendit me tunelin e Kalimashit rreth 6 kilometra të gjatë.
Në maj të 2007-ës, Basha mori postin e ministrit te Jashtëm. Vetëm pas pak ditësh ai u takua me Sekretaren Amerikane të Shtetit, Kondoleza Rajs, një takim që i pararendi vizitës historike të presidentit amerikan Xhorxh Bush në Tiranë, i cili dha dy mesazhet e rëndësishme për shqiptarët, pavarësinë e Kosovës, dhe anëtarësimin e Shqipërisë në NATO. Në krye të ministrisë së Jashtme Basha qëndroi deri në 2009-ën, kur dhe u mbajtën zgjedhjet e përgjithshme parlamentare, që mbajtën PD-në në pushtet dhe Bashën deputet të Kuvendit të Shqipërisë, i zgjedhur kësaj herë në qarkun e Elbasanit.
Në shtator të 2009-ës, Lulzim Basha, në kabinetin Berisha 2 mori drejtimin e Ministrisë së Brendshme, ndërsa vijoi punën e nisur si shef diplomacie për përmbushjen e kushteve të udhërrëfyesit për liberalizimin e vizave, ngushtësisht i lidhur me Ministrinë e Brendshme, pune e mbyllur suksesshëm, teksa më 15 dhjetor të 2010-ës qytetarët e preken vete realitetin, duke lëvizur me një pasaportë biometrike në vendet e hapësirës Shengen, larg radhëve të ambasadave.
Por përgjatë gjithë vitit, të gjithë kishin filluar të shinin tek Lulzim Basha, rivalin e vetëm të Edi Ramës për Bashkinë e Tiranës në zgjedhjet lokale që presidenti Topi i dekretoi më 8 maj të 2011. Ndonëse zyrtarizimi vonoi deri në afatet që ligji përcakton, disa herë kryeministri Berisha, e konfirmoi atë përmes batutave, madje fakt i kryer ishte bërë dhe për ambasadorët në Tirane, teksa Bashën e komentonin pa druajtje si garues për Tiranën.
Pritshmëria e të gjithëve u zyrtarizua pas dorëheqjes nga posti i ministrit të Brendshëm dhe si deputet i Kuvendit të Shqipërisë, duke u përqendruar në një fushatë qytetare, me një bosht kryesor, se për të dhe koalicionin qeverisës qytetarët janë të parët, e në rastin e Bashës, Tirana është e para.