Nga: Dhimitër Nica
Edmond Shallvari është afirmuar tashmë në letrat,shkrimet dhe mbarë letërsinë shqipe.Është afirmuar plotësisht si poet.Është afirmuar plotësisht si shkrimtar.Në fushën poetike ka botuar katër libra me poezi.Në vitin 2008-të,botoi librin e parë poetik ” Diku..Dikë.. Dikush…”, po në këtë vit botoi edhe librin e dytë me poezi me titull ” C’u bëmë kështu! “.Në vitin 2009 erdhi në dritë libri poetik i radhës ” Mos e ndiqni hijen” . Në vitin 2010-të,Mondi doli para lexuesëve me librin e katërt poetik “Më foli heshtja”. Më parë se këta, në 2006-ën kishte botuar një libër voluminoz ” E megjithatë…jetojmë! “, me përshkrime,shkrime,kujtime të ndryshme,reportazhe,esse,etj.
Po kush është Edmond Shallvari për lexuesin e thjeshtë,që në të vërtet ngjan me një fabrikë brilante prodhuese? E.Shallvari lindi ne Korcë,më 30 korrik 1957-të.Pra, për pak ditë feston 55-të vjetorin e lindjes.Me këtë rast i urojmë shkrimtarit jetë të gjatë e punë të mbarë krijuese.Të ndalesh në librat e poetit do të na duhen orë e ditë të tëra,për t’i vlerësuar e për t’i komentuar.Por,për t’i rënë ca si shkurt,do të ndalemi në dy prej tyre.Në librin e fundit poetik ” Më foli heshtja” dhe ne romanin e parë të botuar prej tij, “Facebook-koobecaf” të shtypur nga shtëpia botuese “Fan Noli” në Tiranë.
Libri “Me foli heshtja” është një libër që në titull të ve në mendime për diapzonin dhe vlerat e shumta që mbart.Libri ka 83-poezi dhe që të ndalesh në të gjitha do të na duhej shumë kohë.Ndaj ne do përshkojmë disa prej tyre,për t’i dhënë një imazh sa më të qartë lexuesit. Libri hapet me poezinë “Shlyerja e mëkatit”. Një poezi tipike për stilin e autorit,që të bën të kujtosh e të mendohesh thellë.
” Falmë e dashur, mëkatin e pa thënë…” e më poshtë vazhdon: ” lërmë në dënim të vet vetes/ sot jam kthyer ndaj saj në xhelat/ dje prift u bëra,e lashë të rrëfehej/ dhe kokën e mëkatit ia preva pastaj…” Pra,sinqeriteti i autorit i kalon përmasat e thjeshta të njeriut.Vazhdojmë me poezinë “Gjyshja” :
” Po gjyshja ishte si përralla
Dhe si përralla një ditë mbaroi
Flokët iu bën re të bardha
Dhe shpirti porsi ujë kroi…”
E kush më mirë se poeti do të shtonte më shumë për gjyshet tona,a për gjyshen e vet në vecanti ? Në poezinë “Do t’ia them…” për nga vet titulli më kujton lebërit e Vlorës,poeti përcjell mesazhin se nuk i trembet vdekjes,por në të kundërt,në momenti e saj do t’ia marrë këngës dhe jo thjeshtë me nota e pentagrame,por në vend të tyre lexuesi do të gjëj nota dhe tinguj pyjesh,malesh, të dalë nga toka e të rënë nga qielli. Në poezinë ” Thjesht…” poeti shumë thjesht përcjell mesazhin e moshës.Në krijimin tjetër “Merre si të duash, afendiko !” përshkruhet puna e rëndë që bëjnë emigrantët shqiptarë në Greqi e më gjerë.Kurbetlliu kënaqet me kacidhet që i jep pronari,ndërsa punë dhënësi jo vetëm që shtrembëron turinjtë kur e paguan shqiptarin,por e shikon me një sy përcmues e racist. Më tej te krijimi ” Pak filozofi ” një ndër temat më të preferuara,më të rrahura e më të sukseshme të tij,ai e pershkruan me nota fantastike bukurine. Vecojmë strofat e saj:
” Ja të pash’
Më vajti syri
Si te kroi në mal
Dhe pemët te pylli
Ndryshe bukuria
E botës përreth
Pa sytë e mia
S’do kishte lezet…
Ja, të preka
C’ti bëj dorës
Sic këpus nga pema
Kokrrën e mollës… “
Pra,bukuri filozofike e shoqëruar me kënaqësi shpirtërore.Edhe tema e dashurisë zë një vend qendror në kjijimtarinë e poetit.Te poezia ” S’e dija ” shijoheni se me sa nota të holla e të thjeshta në aparencë e kofirmon dashurinë.
” S’e dija, c’ishte puthja
Të putha!
S’e dija c’ishte humbja
Humba…”
Poeti me nota të thella dhimbjeje përshkruan se c’është ikja e ikjes,dhimbja e dhimbjes,malli i mallit,halli i hallit… Një vend të gjerë në krijimtarinë e tij zenë edhe vuajtjet e të burgosurve politik në regjimin komunist. Bëni vlerësimin e poezisë ” Ne rrojmë edhe pa to…” pra, pa kockat e trupin skeletor.
“Pa gdhirë të pa gdhirët na marrin
Burgu gjëmon nga muri me shpirt
Skeletet tona në litar i varin
Ne rrojmë edhe pa to, o mik ! “
Sa forcë e madhe dhimbjeje na percillet me to,sa urrejtje të pafundme mbajnë të burgosurit pak caste para ekzekutimit…Unë kam shënuar edhe për poezi të tjera si ” Poeti vërtet” , “Vec me ty”, ” Asaj bote”, ” Pa testament…” një poezi që më pëlqeu shumë…Ja disa vargje:
“Jam baba pa testament
Ky është tëstamenti im!
Shkruaj mos më mbetet peng
Që s’kam pasuri .
Jam baba pa testament
C’e paskam për soj
Po dicka ama do le
Me shkrim e me goj’…”
Po kështu edhe poezia ” Më foli heshtja ” nga ka marrë titullin krejt libri është një krijim lirik i gërshetuar me filozofinë e autorit.Poezia ” Puthja e Judës…” është një ndër korifet e autorit në krijimtarinë e tij .Kjo mund të themi se është një nga rastet e rralla që përshkruhet tradhëtia e Judës me mjeshtëri e transparencë me vargje të thurura bukur e që nxjerrin në pah ” vlerën ” e vërtet të tradhëtarit.Po kështu edhe lirizmi z vend të rëndësishëm në poezinë e Edmond Shallvarit.Por, lirizmi i tij është e do të jetë gjithmonë i mbërthyer nga notat dhe pasioni i tij filozofik.Pra, në qoftë se autorit në fjalë,do t’i jepnim një shpirt tjetër binjak ai do të ishte pa dyshim filozofia dhe psikologjia.Me to dhe pa to duket se poeti nuk rron dot. E njëjta gjë shfaqet edhe në romanin e tij të parë të botuar nga shtëpia botuese “Fan Noli ” në Tiranë. Romani titullohet ” Facebook- koobecaf…” Romani është sa tërheqës,po aq edhe i komplikuar. Vepra fillon me vrasjen e një shkrimtari shqiptar në qytetin S.(ndoshta Selanik- shënimi im). Dhe lloji i vrasjes së tij nuk është i zakonshëm.Krijuesi i veprës,me nota të forta mendimi e vet veprimi të jep përshtypjen se shkrimtari i madh bën vet vrasje.Pra,hidhet me dëshirë në autostradë e kështu e ka ë garantuar vdekjen.Por ajo që të bën përshtypje në rrëfimet e tij është se krijon tipa e prototipa që të nguliten thellë në mendje.Dhe kjo në bazë të veprimeve e të qendrimeve të personazheve të tij.
Në kërkimet e mëpasme që bëjnë shefi i zhdukjes së krimeve ne qytetin ” S ” e sidomos Jashtëtokësori i cili është zv/shefi i zhdukjes së krimeve në qytetin ” S ” .Ky personazh të ngelet gjatë e thellë në mendje.Ai së bashku me Ledianën, bashkëshorten e Dhimitrit që u vra në autostradë,përbëjnë një cift që do t’a kemi deri në fund të romanit.Jashtëtokësori i kërkon Ledianës kompjuterin e të shoqit dhe ajo pas një farë hezitimi vendos t’ia jap prokurorit provën materiale. Pikërisht,këtu fillon pjesa më tërheqëse e romanit.Jashtëtokësori,i cili rri net të tëra pa gjumë mbi profilin e shkrimtarit, zbulon të pabesueshmen .Ai hap facebookun e tij dhe c’të lexojë e c’të shikojë! Pra,në rrjetin e tij social,Dhimitri shkruante ngjarjet dhe rrjedhën e tyre ashtu sic do të ndodhnin.Pra,Jashtëtokësori i kishte gjetur aty të gjithë dëshmitarët dhë s’ishte nevoja t’i kërkonte në terren.Profili i shkrimtarit të vrarë ia zbulonte një nga nje e sipas radhës që i duheshin,ose sipas porosive që i kishte ngarkuar shefi i tij.Pra, facebooku tani ishte kthyer në koobecaf,në të kundërtën e asaj që shkruajmë e lexojmë sot.Pra,sado te duket e pabesueshme ishte kryer një zbulim tjetër gjigant paralel me facebook-un.Kjo e bën edhe më iteresante leximin e librit.Për arsye protokollare,pra formale,prokurorët e qytetit “S” marrin takim me kolegët e tyre në vendin fqinjë,nga kish’ ardhur shkrimtari,pra Shqipëria.Aty zbulojnë të dhëna të tjera për jetën e shkrimtarit shqiptar.Ai, pra Dhimitri kishte pasur një lidhje jashtë martesore në vendin e tij ku punonte,në Tiranë.Beshirja,gruaja me të cilën kishte edhe fëmije jashtë ligjit Dhimitri, ishte e shoqja e një udheheqësi të lartë të UCK-së,në kohën e luftës në Kosovë.Ishoqi e kishte marrë erë situatën dhe si gjak shqiptari që ishte,vështirë se e falte situatën.Dhimitri i mendonte dhe i përjetonte të gjitha këto ndaj dhe ishte shpërngulur.Por, një mercedes me targat e Kosovës ishte rregjistruar nga kamerat e autostrdës,në momentin që ishte vrarë shkrimtari.Mos valle,kosovarët ishin hakmarrë për të cuar nderin në vend,apo dicka tjetër kishte ndodhur?Po me Beshiren c’u bë më vonë,po me Ledianën ish-bashkëshorten e Dhimitrit,cdo të bëhej më vonë?Sa e donte dhe sa i lëpinte buzët për të Jashtëtokësori! A e hodhi dot në dorë?Këto e shumë të tjerë si këto,keni fatin t’i mësoni kur të lexoni romanin e shkrimtarit Edmond Shallvari.Nga planet pasuese në të ardhmen shkrimtari është një galeri e vërtet ari.Ka gati për botim romanin ” Unaza e diamantë ” të redaktuar nga studjiusi e përkthyesi Ligor Prifti.Ka të redaktuar gjithashtu nga shkrimtari dhe gazetari Ndue Lazri librin me tregime ” Edeni tjetër”.Libri me poezi ” Apsurditet apo…” është i redaktuar e gati për botim nga shkrimtari dhe poeti Ziko Kapurani.Ka në planet e mëvonshme romanin ” Unë në dy…”Ka gati për botim akoma pesë libra të tjerë me poezi.Po kështu po përpunon edhe një libër me esse,me artikuj të ndryshëm kritikë,me reportazhe etj.Pra,si përmbledhje ky është Edmond Shallvari dhe veprat e tij ku i shkruan dhe përpunon në Selanik të Greqisë ku rri familjarisht si emigrant ekonomik që nga viti 1997-të.Kjo është fabrika e tij gjigante prodhuese.
