Prof.Dr.Rasim Bebo
JANULLATOSI SHËRBËTOR BESNIK I GREQISË NË SHQIPËRI
Hierarku ortodoks Janullatos, ka një detyrë të caktuar kishtare në Shqipёri. Ai e gjykoi se fronti më i mirë për t’i shërbyer Greqisë, do të ishte pikërisht qëndrimi në Shqipëri. Propozimi i kryeministrit grek për Z. Janullatos ishte një vlerësim i lartë për besnikërinë e tij ndaj Greqisë, sepse ai i ka kryer mirë detyrat në shërbim të kombit grek.
Një karrierë 24 vjeçare kushtuar tërësisht atdheut të tij Greqisë, veçanërisht brenda territorit të Shqipërisë. Ai ka miratuar një statut kishtar, ku nuk figuron kombësia shqiptare. Ka zhvlerësuar arritjet që klerikët e lartë shqiptarë si Fan Noli, Visarion Xhuvani, Kristofor Kisi etj, vunë në themelet e kësaj kishe. Kohët e fundit Kryeministri grek Cipras shprehu hapur një të vërtetë të madhe: “Janullatosi ka punuar shumë për Greqinë...” Pra, ju zoti Kryeministër, jeni një besimtar ortodoks që i jeni futur në themel edhe tradhtisë kundër kombit shqiptare, duke inkurajuar Janullatosin, që punon këtu për Greqinë!...
Duke parë në një video, të kohës kur Janullatosi ka ardhur në krye te K. O. A. Sh. nuk ke se si të mos tronditesh dhe të ndjesh urrejtje, kur shqiptarët thërrisnin brenda në kishë duke thënë: “Jashtë Janullatosi, Jashtë Janullatosi!” Dhe më vonë këndojnë: “Për Mëmëdhenë, për Mëmëdhenë!...” Atëherë Janullatosi doli fshehtas jashtë, nga një deriçkë e kishës me kapobandën e priftërinjve të ardhur nga Athina dhe pak trutharët lakenj shqiptare që shoqëruan për në hotel Tirana, ku duke përplasur gotat kurorëzuan Janullatosin. A nuk është ky një mashtrim që punoi në dobi të grekut? Si mos të flasim kundra kryepeshkopit që ka uzurpuar K. O. A. Sh.
Se si ju i jeni futur tradhtisë, mësojeni edhe nga historiani grek Nikolla Stavros që thotë: “Futja në dorë e kishës shqiptare është fitoria më e madhe e jona në Shqipëri në shekullin e XX”.(Eshref Ymeri ).
Ndërsa ju na akuzoni se jemi, “kundër kryepeshkopit me etiketime të sëmura… plot urrejtje kundër Greqisë”. Si mos të revoltohemi, kur Janullatosi ka deklaruar në gazetën greke “Kathemerini” “Nuk e kuptoj idenë e shqiptarëve, se feja e shqiptarit është shqiptaria. Këtë tezë do ta luftojmë, duke dalë hapur kundër Rilindjes Kombëtare Shqiptarë”. (Eshref Ymeri ).
Sa shpejtë iu përgjigj Kryeministri Edi Rama dhe ministërja e arsimit Lindita Nikolla, me bordin pro grek, më 28 tetor 2014, kur nxorën literaturën e Rilindasve Kombëtarë jashtë përdorimit nga shkollat 9-vjeçare, shkollat e mesme si dhe nga bibliotekat, po ashtu edhe të gjithë literaturën e Kosovës... FATKEQËSI KOMBËTARE!...
Ju klerikë dhe disa lakej ortodoksë shqiptarë, po vazhdoni rrugën e gjyshërve dhe baballarëve tuaj që ndihmuan peshkopët grekë, si peshkop Karavangjelin e Kosturit, Jakovin e Durrësit, Dorotheun e Paramithisë dhe Fotin e Korçës, që Bajo Topulli ia numëroi në lule të ballit, si tradhtar i kombit. Këta peshkopë ndihmuan andartët grekë në raprezaljet e vitit 1912, 1913 dhe 1914 dhe më vonë.
Spiunuan te komanda franceze rilindësin e shquar, Themistokli Gërmenjin dhe e pushkatuan. Më vonë qeveria Franceze kërkoi falje se spiuno-grekët e atëhershëm kishin shpifur për të. Sot ju nipat e tyre me devotshmëri ndihmoni Kolonelin Janullatosin. Këtij kryekleriku grek i vrasin sytë shtëpia e kulturës “Naim Frashëri” në Përmet dhe shtëpia muze e Themistokliut në Korçë.
Vendimet e Gjykatës Kushtetuese, të formës së prerë, nuk zbatohen nga zyra e përmbarimit. Kisha ortodokse kërkon të vrasë identitetin dhe kulturën kombëtare, duke tentuar të instalojnë në Përmet neo-helenizimin. Janullatosi pretendon, se për “çështjet e Shenjta” nuk vlejnë ligjet e shtetit dhe as Kushtetuta. Kështu ai e ktheu shtëpinë e kulturës në kishë, pa përfillur asnjeri. Janullatosi shkoi në Përmet bëri meshën greqisht dhe e quajti pallatin e kulturës “Naim Frashëri”, “Kishë e Shën Mërisë së Pazarit”.
Dhe prej vitit 2009, pasi futi përkrahësit e tij fshehtas brenda mureve të pallatit të kulturës, filloi natën, si hajdut, të ndërtojë kishën me hov sa më të shpejtë, për ta bërë fakt të kryer. Skandali tjetër në Korçë, shembet shtëpia e Themistokli Gërmenjit, më 11 gusht 2012, dhe në mëngjes u gjet e rrënuar gurë mbi gurë “Shtëpia e Flamurit e ngritur më 8 dhjetor 1916”.
Besoj se s’ka vend për komente, se vetë ju jeni autorë të kapuçonëve të Zinj, që shkatërroni natën me buldozerë, si llumi i kombit në shërbim të grekut. Si është e mundur, kur kisha ka nxjerrë rreth 160 priftërinj për dy dekada dhe mos të zgjidhet një, për të zëvendësuar “të përkohshmin prift” që ka ardhur si uzurpator kishtar? Por Janullatosi përdori dredhinë për justifikimin e qëndrimit të tij në atë detyrë, duke thënë: “Ne të përkohshëm jemi në këtë botë”.
Mesa duket e quan veten të pazëvendësueshëm, në pritje për shenjtërim. Kështu Janullatosi ecën triumfalisht brenda kishës dhe shkel mbi eshtrat dhe gjakun e vëllezërve e motrave çamë, që s’i ka njohur kurrë. Janullatosi, nuk pranoi të bënte një meshë për masakrën e Çamërisë të kryer nga grekët dhe asnjë meshë për mbi 250 shqiptarë të vrarë nga policia greke.Por mbron gjeneralin famëkeq Napolon Zerva dhe genocidin e qeverisë greke të kryer karshi çamëve të pafajshëm.
Nuk mjafton me kaq, Janullatosi, si person i parë në magjistraturën greke, arritën të njoftojnë OKB dhe BE se gjoja “Çamëria nuk ekziston” kurse qeverisë Shqiptare e Akdemisë së Shkencave, ua ka mbyllur gojën, si guvernator i Shqipërisë.Rreth tre çerek milioni shqiptarë që punojnë në Greqi, në punët më të ndyra dhe më të rënda, duke pastruar vendin nga pisllëku që i kishte mbuluar prej dembelizmit të tyre, duhej të konvertoheshin në grekë me emër ortodoks për të zënë punë.
Sot Qeveria greke njohu 17.000 minoritarë të vjetër, që u lidhi pensione, ndonëse nuk kanë punuar asnjë orë në Greqi. Edhe kur do të bëheshin zgjedhjet, para numërimit të popullatës, Janullatosi numëronte rreth 600.000 minoritare të ndryshëm. Por minoritetit grek i doli 0.87%. Sa gënjeshtër e madhe, për një kryepeshkop! Që mendohet për vlera të mëdha nga sahanlëpirësit shqiptarë.
Nuk ka asnjë kishtar të madh, që nuk ka qënë më përpara atdhetarë i madh.
Jo vetëm tek ne, por në të gjithë botën. Emrat e mëdhenj të Kishës janë të lidhur me popullin dhe me kombin e tyre. (B. I.). Ndërsa Janullatosi si armik i kombit shqiptar, deklaroi “për agjensinë Itar – Tas të Moskës, se NATO-ja po derdh gjak të pafajshëm serb, dhe nuk përmend lumenjtë e gjakut të shqiptarëve të Kosovës së masakruar.
Pse Janullatosi dhe komuniteti ortodoks shqiptar ftoi kryepeshkopin serb Irenej në ceremonin e shënjtërimit të katedrales ortodokse në Tiranë?, kur ai ka thënë: “Kosova është dhe do të jetë sërbe”.Si mundet që drejtuesit shqiptar, si Nishani, Rama, Meta, Basha, marrin pjesë në këtë ceremoni dhe i puthin dorën Irinejt.
Kush ua lejoi atyre të rinjve të valëvitnin flamurin serb dhe të hidhnin parulla kundra shqiptarëve. Gazetari patriot shkruan: “Për kokat e shtetit që po shkombtarizojnë shqipërinë! Varrezat greke – ndërtime pa lejen e popullit shqiptar! – Janë damka e tradhëtarëve të kuvendit shqiptar dhe të krerëve të shitur tek sllavo-greket”. (A. V.). Një ndër këta të shitur është ish presidenti Bamir Topi që e shpalli Janullatosin “Qytetar Nderi” i Tiranës e i Korçës dhe e dekoroi me urdhrin “Gjergj Kastrioti Skënderbeu”.
Kur renegati shqiptar, ish ministri i mbrojtjes Kiço Mustaqi, erdhi më 1997 për t’i vënë zjarrin Shqipërisë së Jugut me 400 andartë grekë, duke ngritur flamurin grek për gjatë rrjedhjes të lumit Vjosa si kufi me Greqinë, hovin ua preu vetëm Magdalena Ollbrajt, e cila ju tha: “Nëse ju pushtoni Shqipërinë e Jugut, ne nuk e ndalojmë Turqinë që t’u bjerë juvedhe qeveria turke u dha ultimatumin.” Atëherë ju u kthyet prapa me kokën varur.
As nuk arritët te lumi i Shkumbinit, si kufi që synonit.Sipas diplomatit Ferdinanto Salleo, me 2 korrik 1914 “Dispozitat e Korfuzit” të kryeqyteteve evropiane …urdhëruan largimin nga Shqipëria e Jugut, të forcave greke. (“Shqipëria gjashtë muaj mbretëri”, bot. 2000, f. 78). Por ju grekët u larguat prapë nga Shqipëria Jugut më 16 prill 1941, në kohën e Luftës Italo-greke, me ultimatumin e komandës gjermane.
Është fatkeqësi, që ju stisni në ndërgjegjen e shqiptarëve ortodoks idenë për shenjtërimin e Shën Kozmait. Mësoni zotërinj, se Shën Kozmai është përpjekur për helenizimin e Shqipërisë dhe për këtë me plot të drejtë u ekzekutua nga drejtuesit shqiptarë të kohës.
Ne akuzojmë kryepeshkopin, se ndërton kisha të stilit grek, ka ndërtuar disa kisha me emrin e flamurtarit Verio-epirot Shën Kozmait, ndërron natën fshehurazi ikonostaset e kishave shqiptare me ato greke, vendos në themele të kishave gurë me shkrime greke.
Pas 95 vjetësh funksionim i shkollës 9 vjeçare të Boboshticës, i është vënë dryni, që nxënësit të shkojnë te shkolla greke “Omiros” Homeri ndanë kufirit. Fëmijët shqiptarë të fshatrave për rreth Korçës, Boboshticës e Drenovës po mësojnë aty një të “vërtetë” të hidhur: që toka ku ata u lindën dhe po rriten është greke. Këto janë premisat e helenizmit që ndërton Janullatosi dhe shumë të tjera, për të cilat ai urrehet në Shqipëri.
Sulltani turk i dha gradën “PASHA” Genadit të Ptriakanës dhe e ktheu për interes të tij në një shtet brenda shtetit turk, për këtë lexoni: (Edwin Jacques “Shqiptarët”, f. 232). Ne shqiptarët e kemi filluar të parët luftën me Turqinë dhe e lamë të fundit, kur ajo kapitulloi.
Peshkopët greke u lidhën me kajmekamët e Turqisë kundër shqiptarëve të pabindur. Spiunët grekë, për çdo lëvizje shqiptare dhe përpjekje për mësimin e gjuhës shqipe, vinin në dijeni peshkopët dhe këta njoftonin kajmekamët turq.
Në këtë kohë Koto Hoxhi u bë simbol i heronjve dhe i martirëve të shumtë kulturorë. Ai shprehej me entuziazëm: “Jo për kisha e as për xhami / po për mësim e qytetërim /do të vritemi për Shqipëri”. Atë e arrestuan dhe e varrosën të gjallë në Xhedikulin famëkeq të Kryeqytetit turk. Edwin Jacques, shkruan: “Sevasti Qiriazi e veshur si djalë, shkoi për të vizituar Koto Hoxhin në birucë: Një vrimë e qelbur!
Një reze drite që zbriste nga një e çarë nga lart më ndihmoi të shquaja një figurë të mjeruar. Nuk munda ta dalloja dot nëse ishte njeri. Ai qëndronte i shtrirë mes një kapice me lecka mbi një rrasë guri, që shërbente si shtrat. Ishte Koto! Të gjitha aftësitë e tij mendore dukeshin të fikura. Pyeta veten: Është e mundur që në atë trup të mjerë e të frikshëm të jetojë shpirti i Kotos, udhëheqësit të madh shqiptar? “Tungjatjeta, Koto!” Guxova, më në fund, ai filloi të mërmërisë, me një zë të hollë, që mezi dëgjohej, dhe pyeti: “Kush po më flet kështu?
Duhet të jetë një zë qiellor, i dërguar nga Perëndia për t’i folur një fjalë të butë zëmrës time të plagosur”. Pamja e tij ishte aq e mjeruar, sa që ndjeva lotë të nxehtë të më rridhnin nëpër faqe. Flokët i kishte të gjatë, mjekra i vinte deri në brez, kurse rrobat i ishin bërë zhele- zhele.
I fola mes ngashërimeve: Kam ardhur, o atë i dashur, të të sjell një fjalë kurajoje dhe të të rrëfej se, ndonëse të kanë hedhur në këtë birucë që të heqësh të zitë e ullirit, fara që t’i mbolle, ka lëshuar fryte të mbara. Shpirti yt jeton në zemrat e popullit tënd. Figura e leckosur u përgjigj: “Po, ata më kanë lidhur trupin me zinxhirë, por shpirti im është i lirë.
Dhe nuk ka torturë që të më ndalojë së thirruri: Jo! Nuk vdes Shqipëria! Së shpejti ajo do të jetë e bashkuar, e pavarur dhe e lumtur. (“Shqiptarë”, bot, 1995, f. 325).
Pas 20 vjetëve, kur u kthye në Shqipëri renegati Kiço Mustaqi, në vend që ta çonin përpara skuadrës së pushkatimit, e priti Edi, Saliu, Fatosi, Janullatosi etj, me nderime dhe bankete. Në bisedë ndërmjet tyre, Kiçua mburri demokracinë greke dhe i vinte keq që ajo demokraci i mungonte Shqipërisë. Mësoni ju shokët e banketit: Po të aplikohej demokracia greke këtu në shqipëri, nuk dotë kishte ngelur këmbë minoriteti grek dhe as që do dëgjohej emri Dule,Tavo, Ksera, Janullatos etj.
Rilindja e sjellë nga Edi Rama më 23 qershor 2013, për t’i shërbyer më mirë Janullatosit, vendosi sekretarin e tij, Vangjel Dulen, nënkryetar të Parlamentit. Ky grek në krye të kuvendit shqiptar si “mëlçitë e qengjit në qafën e ujkut”, u zgjua nga dremitja dhe i kërkoi presidentit Bujar Nishanit ta bënte Janullatosin nënshtetas shqiptar. Gazetarë të përmendur shqiptarë shkruajnë: “Nuk dyshojmë se Janullatosi dhe lobët antishqiptarë grekë mezi presin që Janullatosi të bëhet qytetar shqiptar. Në fund të jetës, ose do vdesë nga natyra, ose do e vdesin interesat e lobëve grekë dhe pastaj do nxitojnë që ta kanunizojnë Shënjt me varr peleginazhi në kishën në zemër të Tiranës. Nga këndvështrimi grek, vija e Verioepirit nuk do të jetë aty ku është tani, po do të vijë deri në mes të Tiranës. Në raste festash fetare, vargu i autobuzëve nga Greqia do të marshojnë me flamurë grekë drejtë e në zemër të Tiranës.
Për këtë i duhet Vangjel Dules dhe interesave shoviniste greke, që Kryepeshkopit Janullatos t’i jepet nënshtetasia shiptare. Atëherë gjithë bota do ta shikojë e do të bindet se hirësia Janullatos e mbylli jetën si një i shenjtë grek në tokën greke, në Tiranë. Kjo mund të ndodhë, nuk më çudit. Përderisa klasa politike që drejton vendin është e pamoralshme dhe pa fije identiteti kombëtar. ( S. GJ.).
Gazetari grek Takis Michas e nuhat një konflikt të ardhshëm. Le të imagjinojmë se kryeministri i Shqipërisë para gazetarëve shpall, se do të ngrejë kompensimin për pronat e çamëve dhe për krimet kundër popullatës civile dhe largimit të dhunshëm të tyre nga Greqia. A nuk do ta karakterizonim këtë akt si “skandaloz?” A nuk do ta kishim konsideruar se ky ishte një “provokim” ndaj Greqisë?… hedh dinamit tërë status-kuonë e pasluftës Ballkanike… Michas thotë: Dëshironi konflikt?... Konfiktet i patë në shekullin e kaluar, në vitin 1914, 1941 dhe 1997. E mendoni se Shqipëria pas Kosovës vjen Epiri-Çamëria, Greqia që ua themeluan shqiptarët, te kufiri shtetëror i 1830 do të përfundojë...
Rasim Bebo Addison IL. USA mars 2015.
********
Ish-shefi i shërbimit sekret Fatos Klosi :
Kisha greke është strukturë diktatoriale
Fatos Klosi ish kreu i shërbimit sekret e ka cilësuar “strukturë diktatoriale” Kishën greke, ndërsa kryepeshkopin Anastas Janullatos e vendos në majë të kësaj strukture.
Duke komentuar artikullin e botuar dje në gazetën greke “Kathimerini” ai thotë: “Kisha greke është vetë si “strukturë diktatoriale’ dhe Janullatos është në majë të saj. Nuk durojnë dot mendime kundër, njerëz që nuk kanë opinione sit ë tyre,por duan vetëm njerëz që t’ju fallen dhe t’ju luten, t’u u;en në gjunjë dhe t’u puthin dorën. Për çdo deklaratë që vjen ndryshe nga ideologjia e tyre, Kisha Greke e Janullatos vuan sindromën e agjenturave të huaja, të shërbimeve sekrete”.
Ai mohon që të ketë thënë atë çfarë citon me përpikmëri gazeta greke, ndërsa shpjegon intervistën e një viti më parë nga ka marrë shkas editoriali i Stavro Ximas.
“E para, sa për transparencë,unë e kam thënë ndonjëherë frazën”rreziku nuk vjen prej fondamentalistëve islamikë , por nga fondamentalizmi i Anastasit.Është një intervistë e gjatë e dhënë para një viti, rreth ndikimit të religjioneve shqiptare për dërgimin e grupeve të armatosura nëpër konflikte të armatosura të shteteve të tjera.
Ndërsa, kishën greke e kam përmendur konkretisht gjatë analizës për çështjen e sigurisë kombëtare, ku ndërhyrjet e Kishës greke në Shqipëri,i kam cilësuar më problematike se sa organizimet e islamikëve shqiptarë në Siri.
Pra kam deklaruar se krahas islamikëve, të shikohen edhe kristianët apo edhe çdo llooj ndikimi tjetër fetar. Dhe nuk e kuptoj ç’lidhje kanë deklarimet personale të Fatos Klosit me Shërbimin Sekret të Shqipërisë, kur unë nuk jam pjesë e këtij institucioni”, shpjegon Klosi.
Reagimi i Klosit vjen pas shkrimit në gazetën greke ku thuhej se harmonia fetare në Shqipëri po destabilozohet nga ekstremistët nacionalistë dhe islamikë, të ndihmuar nga Shërbimi Sekret i Shqipërisë.
Janullatos punon për aneksimin
e Shqipërisë nga Greqia
At Nikolla Marku letër Patriarkanës së Stambollit : Janullatos punon për aneksimin e Shqipërisë nga Greqia
At Nikolla MarkuAt Nikolla Marku ka akuzuar kryepeshkopin Janullatos se e ka kthyer Kishën Ortodokse shqiptare në shtojcë të asaj greke. Sipas tij, Janullatos lufton dhe punon për aneksimin e Shqipërisë nga Greqia. Përmes një letre të hapur dërguar Patriarkanës së Stambollit në lidhje me incidentin e Përmetit, Marku ka akuzuar Janullatosin se po shkel vendimin “Tomas” të vitit 1936, që njeh pavarësinë e Kishës Autoqefale Shqiptare.
“Hirësi Bartolome, jemi të detyruar t’ju shkruajmë se çfarë po ndodh realisht me Kishën Ortodokse Shqiptare. Edhe pse jeni ju të përbashkët më priftin e përkohshëm Anastas Janullatos, pra atë greke.
Nuk hezitojmë aspak t’ju vëmë në dijeni për politikën antishqiptare të këtij prifti, me disa bashkëpunëtorë të zgjedhur prej tij në mënyrë polici sekrete dhe aspak teologjike apo apostulore, duke shkelur çdo nen të statutit të kësaj Kishe. Besojmë se ndërgjegjja juaj dhe besimi do të kapërcejë miqësinë që keni ju më Anastas Janullatos, miqësi e cila nuk duhet t’ju pengojë për të gjykuar drejt për punët e këtij zotërie. Ne kërkojmë nga ju që nga Patriarkana e Stambollit të respektohet vendimi Tomas i vitit 1936, vendim i cili njeh pavarësinë e Kishës Ortodokse Shqiptare nga çdo kishë tjetër ortodokse e vendeve të tjera. Anastas Janullatos ka kthyer besimin ortodoks shqiptar në një shtojcë të Kishës Ortodokse Greke, me qëllime të caktuara shoviniste në dëm të Shqipërisë. Ky njeri nuk punon për besim, por për aneksimin e Shqipërisë”, shkruan Nikolla Marku në letrën e tij.
Arben Llalla
Si mbërriti Janullatos në krye të Kishës Autoqefale të Shqipërisë
Shumë pak dihet se si mbërriti Anastas Janullatos në krye të Kishës Autoqefale të Shqipërisë, por opinioni shpeshherë ka lexuar akuza se atë e solli ish-kryetari i Shqipërisë Ramiz Alia ose Sali Berisha.
Ardhja e Anastasit në Shqipëri është sa enigmatike dhe e njohur. Ishin rrethanat e kohës dhe e shkuara e tij në rini që e solli me marrëveshje përkohësisht Janullatos në krye të Kishës Autoqefale të Shqipërisë për riorganizimin e saj. Ai erdhi me një marrëveshje midis dy vendeve të nënshkruar në fillim të vitit 1991, në ishullin e Korfuzit.
Në një intervistë shumë vite më parë, akademiku Ylli Popa ka deklaruar se ka qenë viti 1991, kur ndodhej në Athinë për çështjen e refugjatëve politikë në Greqi si përfaqësues i Forumit për të Drejtave të Njeriut dhe u takua për herë të parë me Anastas Janullatosin. Më tej, akademiku Popa thotë se ishte takuar pak kohë më parë edhe me At Artur Liolin për të diskutuar për Kishën Ortodokse Shqiptare sepse akademiku nuk kishte asnjë njohje rreth probleme të kishës.
Por, unë nuk besoj që një akademik dhe një personalitet i njohur siç ishte Ylli Popa dhe me lidhje shumë të forta me pushtetin e ortodoksinë të mos kishte njohje se çfarë po ndodhte me Kishën Ortodokse të Shqipërisë. Kjo deklaratë e tij më duket sa ironike dhe qesharake.
Pra, duke u ndodhur në Athinë, akademiku Popa i bënë një vizitë në shtëpi peshkop Anastasit në të njëjtën ditë ku ministrat e Jashtëm - i Shqipërisë Muhamed Kapllani dhe ai i Greqisë, kryeministri i sotëm Andoni Samaras - nënshkruan marrëveshjen që Janullatosi të vihet në krye të kishës ortodokse të Shqipërisë.
Besoj që nuk ka qenë rastësi vizita e Popës në të njëjtë ditë kur ministrat e jashtëm të dy vendeve vendosin Anastas Janullatosin në krye të kishës sonë, ashtu siç nuk është rastësi që kjo marrëveshje u nënshkrua në ishullin e Korfuzit (më 1914, qeveritarët shqiptarë në Korfuz nënshkruan shpalljen e Autonomisë së Vorio Epirit, pasi forcat paramilitare dhe ushtarake të mbretërisë së Greqisë kishin pushtuar jugun e Shqipërisë. Me marrëveshjet e tilla të riciklimit historik Greqia i rikujtoi shqiptarëve se grekët kanë mbetur po ato grek të dikurshëm që kanë si projekt primar aneksimin e jugut).
Takimi i Kapllanit me Samarasin është bërë më 27 qershor 1991 në Korfuz, ku marrëveshja që Greqia i pranonte refugjatët shqiptar me statutin ekonomik dhe jo politik u nënshkrua si haraç për pranimin e Janullatosit si drejtues i përkohshëm në Kishën Ortodokse të Shqipërisë.
Ishte koha kur Shqipëria kalonte çaste të vështira, ku Fatos Nano ishte vetëm disa muaj Kryeministër dhe pasuesi i tij Ylli Bufi nuk i rezistoi psikologjikisht krizës ekonomike dhe deklaroi për një çast deklarojë se Shqipëria kishte vetëm gjashtë ditë bukë. Pra, në gjendje kaq të rëndë që kalonte Shqipëria, Greqia përfitoi duke i vënë kushte të rënda për lejimin e refugjatëve ekonomikë që mund të punon ilegalisht.
Për ardhjen në krye të kishës Autoqefale të Shqipërisë të Janullatosit kanë gisht Ramiz Alia, Fatos Nano, Muhamed Kapllani, Ylli Popa, At Artur Lioni dhe Sali Berisha, të cilët pasi pranuan me marrëveshje që Janullatos të jetë drejtues i përkohshëm për riorganizimin e Kishës Autoqefale të Shqipërisë, disa vite më vonë i dhanë atij statutin e përjetshëm si Kryepeshkop i Kishës Autoqefale të Republikës së Shqipërisë, duke shkelur me të dyja këmbët atë që kishin nënshkruar në Korfuz më 1991.
Një mëkat në lidhje me forcimin e pozicionit të Janullatosit ka edhe ish-kryetari i Republikës së Shqipërisë, Rexhep Meidani, për të cilin thuhet se ka nënshkruar dhënien e shtetësisë shqiptare Kryepeshkop Anastasit. Besoj se historia do t’jua japë vendin që meritojnë më tej të gjithëve pavarësisht se çfarë mendojnë sot këta akterë të këqij të botës së politikës së tranzicionit. Nuk është rastësi takimi me Ylli Popën në shtëpinë e Kryepeshkop Anastasit, ashtu siç nuk janë rastësi shumë gjëra të tjera që lidhen me ardhjen në Shqipëri të Anastas Gjerasimo Janullatosit.
Ndoshta ishin kushtet e rënda ekonomike dhe politike që politikanë e fillim të viteve 1990 nënshkruan marrëveshjen e përkohshme për drejtimin e Kishës Ortodokse të Shqipërisë nga një klerik grek; ishin edhe pozicionet e forta politike në Greqi në ato vite që gëzonte peshkop Anastasi që e sollëm aq fuqishëm në Shqipëri, sepse ai kishte miqësi të ngushtë me kryeministrin grek Kostandin Miçotaqin, me ministrin e Jashtëm Andoni Samaras, Petro Moliviatin i cili ishte Sekretari i Përgjithshëm i Presidentit të Greqisë dhe ka qenë shok klase në shkollën dy vjeçare ushtarake me Anastasin (1952-1954). Peshkop Anastasi ishte edhe një ferr nëpër këmbët e kryepeshkopit të Greqisë, Serafin, i cili nuk e simpatizonte aspak atë. Për shumë vite derisa në krye të Kishës Ortodokse të Greqisë ishte Serafini, Anastasi nuk e fitoj asnjëherë titullin Mitropolit.
Por, sot Shqipëria është më mirë politikisht dhe ekonomikisht se në fillimet e viteve 1990; shumë shqiptarë ortodoksë mund ta drejtojnë tashmë Kishën Autoqefale të Shqipërisë. Do të ishte në nder të Kryepeshkop Anastasit që të largohet nga ky post me krenari, sepse nëse ai largohet nga ligjet e natyrës, figura e këtij kleriku të imponuar herë do ndriçohet edhe herë do të errësohet duke krijuar probleme midis ortodoksëve shqiptarë. Ndoshta pas vdekjes do jetë vetë figura e tij që mund të rrënojë atë që ai e riorganizoi prej kaq shumë vitesh.
Nga Flori Bruqi :
Po kush është Anastas Janullatos ?
Anastas Janullatos (lindi më 4 nëntor të vitit 1929 në Pire, Greqi). Ai u rrit me besim dhe gjatë viteve të formimit merrte pjesë në mënyrë aktive në Kishë. Në fillim atij i pëlqente matematika dhe gjatë viteve të adoleshencës ai dëshironte të vazhdonte studimet në këtë shkencë.
Idetë e tij ndryshuan me fillimin e Luftës së Dytë Botërore. Gjatë viteve të luftës, Anastasi filloi të përjetonte besimin e tij në një mënyrë më personale. Ai ishte dëshmitar i shumë vuajtjeve dhe shkatërrimeve të luftës. Brenda kaosit mundi të gjente kuptim vetëm duke gërmuar thellë në besimin e tij. Që bota dhe vendi i tij të shpëtonte nga të këqijat e luftës si dhe nga pasojat e luftës civile në Greqi, Anastasi kuptoi nevojën urgjente për një mesazh paqeje të brendëshme, paqeje që vjen nëpërmjet Jezu Krishtit.
Në vazhdim Anastasi u bashkua me vëllazërinë “ZOI” (JETA), një organizatë fetare e përqendruar në rilindjen shpirtërore të Kishës në Greqi. Përgjegjësitë që kishte ai përfshinin misionin për të rinjtë e vendit të tij. Ai u bë udhëheqës i lëvizjeve studentore, kampeve të adoleshentëve dhe luftoi ta bënte besimin ortodoks të vërtetë dhe të prekshëm për të rinjtë që kishte pranë. Nëpërmjet këtyre përvojave, Anastasi zbuloi ndikimin që patën këto programe mbi Kishën në një shkallë të gjerë. Ai kuptoi se pa një shërbim të tillë misionar, Kisha Ortodokse humbiste qëllimin dhe së fundi zvogëlohej.
Gjatë këtyre viteve, Anastasi mori pjesë gjithashtu në një lëvizje ndërkombëtare rinore ortodokse të quajtur “Syndesmos”. Ai shërbeu si Sekretar i Përgjithshëm gjatë viteve 1958 – 1961 dhe pastaj si Zëvendëspresident nga viti 1964 – 1978. Gjatë kësaj kohe u takua me udhëheqës të tjerë të rinj që kishin të njëjtin zell për të shpallur Ungjillin.
Së bashku ata filluan të kuptojnë se Krishti asnjëherë nuk mund të kënaqej nga shpallja e Ungjillit vetëm brenda Kishës. Urdhërimi i Tij fillestar ishte që të shkonin në të gjithë kombet. Prandaj, misionet nuk janë vetëm të brendshme, por edhe të jashtme. Urdhërimi i Madh i së kaluarës është një përgjegjësi e madhe për të tashmen. Në atë kohë Anastas Janullatos shkruante:
“Kisha pa mision është një kundërshtim termash... Nëse Kisha është moskokëçarëse ndaj punës apostolike që i është besuar, ajo mohon veten, kundërshton veten dhe thelbin e saj dhe tradhëton betejën që bën. Kisha që qëndron në vend, kisha së cilës i mungon vizioni dhe përpjekja e vazhdueshme për të shpallur Ungjillin të pa pagëzuarve, vështirë se mund të njihet si një Kishë e Shenjtë, e Përgjithshme dhe Apostolike, së cilës Zoti i besoi vazhdimësinë e veprës së Tij”.
Gjuhët
Përveç greqishtes së re dhe të vjetër zotëron gjuhët e huaja anglisht, frëngjisht, gjermanisht.Njeh gjithashtu për përdorim latinishten, italishten, spanjishten, shqipen, rusishten, suahilin.
Shërbimi në Kishë
Është dorëzuar në Dhjak (7. 8 . 1960); Prift-Arkimandrit (24. 5 . 1964); Episkop i Andrusës për detyrën e Drejtorit të Përgjithshëm të “Apostoliki Diakonia” (Shërbimi Apostolik) të Kishës së Greqisë (19. 11. 1972); Mitropolit (1992). (Për shërbimin në Afrikë dhe në Shqipëri shih më poshtë).
Veprimtaria shkencore
Lehrbeauftragte, për mësimin e greqishtes së re dhe të filologjisë, Universiteti i Marburgut, Gjermani (1966-1969). Profesor i Asociuar i Historisë së Feve (1972-1976). Profesor i Historisë së Feve në Universitetin Kombëtar të Athinës (1976-1996). Prof. Emeritus (1996 e në vazhdim).
Në të njëjtin Universitet: Drejtor i Departamentit të Shkencës së Feve (1983-1986). Dekan i Fakultetit Theologjik dhe anëtar i Senatit (1983-1986). Anëtar i Komitetit të Kërkimit të Universitetit të Athinës (1986-1990). Ai ka organizuar dhe drejtuar “Qendrën e Studimeve Misionare” në Universitetin e Athinës (1971-1976) dhe “Qendrën Inter-ortodokse të Athinës” të Kishës së Greqisë (1971-1975). Ka qenë anëtar i Këshillit të Qendrës së Studimeve Mesdhetare dhe Arabe (1978-1982).
Doktor Nderi i Theologjisë: i Fakultetit Theologjik “Kryqi i Nderuar”, Bruklin Ma. USA (1989), i Fakultetit Theologjik të Universitetit “Aristoteli” të Selanikut (1995) dhe i Fakultetit Ortodoks të Shën Vladimirit (2003); i Fakultetit Theologjik të Universitetit të Krajovës (2006); Anëtar nderi i Akademisë Theologjike të Moskës (1998).
Diploma D. Staniloae e Universitetit të Bukureshtit (vlerësimi më i lartë i këtij Universiteti) (2003). Doktor Nderi i Fakultetit Theologjik të Universitetit Pontifikal të Italisë së Jugut (2009). Doktor Nderi i Fakultetit Theologjik të Universitetit të Gjeorgjisë (2010).
Doktor Nderi i Filozofisë: i Departamentit të Historisë dhe Arkeologjisë të Fakultetit Filozofik të Universitetit të Janinës (1996); i Universitetit Agrokultural të Athinës (1996); i Departamentit të Shkencave Politike dhe Admi-nistrimit Publik të Ligjit, i Ekonomisë dhe i Shkencave Politike dhe i gjithë Departamenteve të Fakultetit Filozofik të Universitetit Kombëtar Kapodistrian të Athinës (1998); i Departamentit të Studimeve Ndërkombëtare dhe Evropiane të Universitetit të Pireut (2001); i Departamentit të Filologjisë të Universitetit të Kretës (2002); i Departamentit të Fizikës, Mjekësisë, Edukimit primar dhe Inxhinierisë së Ndërtimit të Universitetit të Patras (2002); Doktor i Letrave Humane i Universitetit të Bostonit (2004); i Historisë së Departamentit të Universitetit Jonian, Korfuz (2007); i Universitetit të Korçës (2008); i Departamenteve të Historisë dhe të Etnologjisë, si edhe të Gjuhëve dhe Kulturës të Universitetit “Demokriti” të Thrakës (2009). Partner i Akademisë Ortodokse të Kretës (2001). Anëtar Korrespondent i Akademisë së Athinës (1993-2005). Nga viti 2005 e në vazhdim Anëtar Nderi i Akademisë së Athinës.
Veprimtaria sociale
Ka qenë anëtar: i Këshillit të Shkollës së Lartë të Puno-njësve Socialë (1977-84); i Komitetit të Lartë Zyrtar për Kishën e Greqisë (1977-85); i Komitetit të Edukimit Kishtar të Ministrisë së Edukimit Kombëtar dhe Feve (1977-1982); i Komisionit për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore të Qipros (1985-91), i Komisionit të Bursave të Fondacionit “Aleksandër Onasis” (1978-94); i Fondacionit “Aleksandër Onasis” (1994-2005). Anëtar i Shoqërisë Filekpedheftiki (1994 e në vazhdim.
Veprimtaria ndërkishtare, ndërfetare, ndërkombëtare
Sekretar i Përgjithshëm i “Komitetit Ekzekutiv për Misione të Jashtme” (1958-1961), dhe zëvendëspresident i Orga-nizatës Ndërkombëtare të Rinisë Ortodokse “Syndesmos” (1964-1977). Anëtar i “Komitetit Ndërkombëtar për Studime Misionare” i Këshillit Botëror të Kishave (1963-1969).
Sekretar për “Kërkimin misionar dhe Marrëdhëniet me Kishën Ortodokse”, të Sekretariatit të Përgjithshëm të Këshillit Botëror të Kishave (1969-1971). Anëtar i shumë komiteteve shkencore ndërkombëtare si: “Deutsche Gesellschaft fur Missionswissenschaft”; i “International Society of Missionary Research”; i Komisionit të Këshillit Botëror të Kishave për Dialog me Kishat e tjera dhe ideologjitë (1975-1983); i Komisionit Miks të “Konferencës së Kishave Evropiane” dhe “i Këshillit të Konferencës Ipeshkvnore Romano - katolike”, i “Islamit në Evropë” (1989-1991); i Komitetit Ndërkombëtar të “Konferencës Botërore mbi Fenë dhe Paqen” (1985-1994).
Nga viti 1959 e në vazhdim, ka marrë pjesë në një numër të madh konferencash ndërkombëtare, ndërortodokse, ndër të krishtera dhe ndërfetare, në Ansamble Botërore (disa herë si folës kryesor), duke përfaqësuar Kishën, ose Universitetin apo organizatat ndërkombëtare.
Ai ka ofruar leksione në shumë qendra universitare në lidhje me dëshminë e krishterë, dialogun ndërfetar dhe solidaritetin ndërkombëtar dhe paqen. Është anëtar Nderi i Curatoriumit të Institutit Romano-Katolik “Pro Oriente” Vjenë (qysh prej vitit 1989 e në vazhdim).
President-Moderator i Komisionit për Misionin Botëror dhe Ungjillëzimin e Këshillit Botëror të Kishave (1984-1991). Anëtar i Komitetit Qendror të Këshillit Botëror të Kishave (1998-2006). Anëtar i Këshillit Evropian të Liderëve Fetarë “Fetë për Paqen” (2001 e në vazhdim). Zëvendëspresident i Konferencës së Kishave Evropiane (2003-2009). President i Këshillit Botëror të Kishave (2006-). President Nderi i Konferencës Botërore të Feve për Paqen (2006-).
Afrika Lindore
Kryepeshkopi Anastas ka luajtur një rol udhëheqës në ripërtëritjen bashkëkohore të Apostullimit nëpër botë të Kishës Ortodokse. Për një dhjetëvjeçar 1981-91, ka punuar si lokum tenens (Kryepiskop mëkëmbës) i Kryepiskopatës së Shenjtë të Irinupolit- Afrika Perëndimore (Kenia, Uganda, Tanzani).
Ai themeloi dhe organizoi Shkollën Patriarkale “Kryepiskopi i Qipros Makarios”, që e drejtoi për dhjetë vjet; dorëzoi 62 klerikë afrikanë dhe konsakroi 42 anagnostë-katekistë, me origjinë nga tetë fise afrikane. Në të njëjtën periudhë promovoi përkthimin e Liturgjisë Hyjnore në katër gjuhë afrikane. U përkujdes për themelimin e rreth 150 famullive ortodokse dhe për ndërtimin e dhjetëra kishave, për ndërtimin e shtatë stacioneve misionare dhe punoi për hapjen e shkollave dhe qendrave mjekësore.
Shqipëri
Më 1991, caktohet nga Patriarku Ekumenik Eksark Patriarkal në Shqipëri. Në qershor 1992, ai u zgjodh Kryepiskop i Tiranës, Durrësit dhe i gjithë Shqipërisë dhe në 2 gusht 1992 u fronëzua në kishën e Ungjillëzimit në Tiranë. Përmes vështirësive të shumta, ringriti nga gërmadhat Kishën Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë: u riorganizuan më tepër se 400 famulli; u themelua Akademia Theologjikë “Ngjallja e Krishtit” në Durrës (1992) dhe dy Lice kishtarë; shkolloi dhe dorëzoi 150 klerikë.
Ai themeloi 50 qendra rinore në qytete të ndryshme. U kujdes për përkthimin dhe botimin e librave liturgjikë dhe të librave të tjerë fetarë. U ndërtuan 145 kisha të reja, u restauruan 70 të tjera dhe u riparuan më tepër se 160 kisha ekzistuese, si dhe 70 qendra kishtare (Ndërtesat e Kryepiskopatës dhe të mitropolive, shkolla, qendra mjekësore, shtëpi pritjeje, kampe rinore etj).
Vepra totale ndërtuese arrin në 425 ndërtesa. Ai ka zhvilluar vepra bamirësie, duke shpërndarë qindra tonë ushqime, veshmbathje dhe ilaçe. Themeloi një gazetë të përmuajshme dhe tri revista, si edhe një stacion radiofonik. U përkujdes për ndërtimin e atelieve të Kishës (shtypshkronjës, fabrikës së qirinjve, zdrukthëtarisë, atelieve të ikonave dhe të restaurimit të tyre).
Në të njëjtën kohë, zhvilloi programe pionier në fushat e edukimit, shëndetësisë, kujdesit social, zhvillimit rural, kulturës dhe ekologjisë. Themeloi Qendrën Mjekësore Diagnostike me 24 specialitete në Tiranë dhe 4 qendra mjekësore në qytete të tjera; gjithashtu dy Institute të Formimit Profesional; një lice profesional; dy shkolla fillore; një shkollë me konvikt për vajza dhe 17 kopshte fëmijësh në qytete të ndryshme.
Ai u përkujdes për ndërtimin e rrugëve, ujësjellësve, urave, riparimin e shkollave publike etj). Gjatë periudhës kritike të Kosovës (1999), organizoi një program të gjerë humanitar, që ndihmoi rreth 33.000 refugjatë në vende të ndryshme të Shqipërisë. E lidhi Kishën e Shqipërisë me organizata ndërkombëtare kishtare.
Ai është anëtar themelues i Shoqërisë Biblike Ndërkonfesionale të Shqipërisë dhe të Këshillit Ndërfetar të Shqipërisë. Gjatë tensioneve politike midis Greqisë dhe Shqipërisë, kontribuoi në zbutjen e tyre dhe në afrimin e dy vendeve. Nëpërmjet iniciativave dhe veprës së tij u është ofruar punë mijëra vetëve; u krijuan vepra serioze të strukturës sociale dhe Kisha Ortodokse e Shqipërisë është bërë një faktor multidinamik shpirtëror dhe faktor progresi.
Është iniciator në ripërtëritjen e përpjekjes misionare në Kishën Ortodokse. Dijetar në fushën e Historisë së Feve dhe të dialogut ndërfetar. Njëkohësisht, ai është përpjekur si paqebërës në Ballkan. Kontributi i tij në fushën e shkencës, në dëshminë e krishterë bashkëkohore, në përafrimin me konfesionet e tjera të krishtera, në dialogun ndërfetar dhe në bashkekzistencën paqësore midis popujve dhe feve, është i njohur botërisht. I janë akorduar shumë dekorata dhe çmime nga vende të ndryshme.
Kritikat ndaj Janullatosit
Kritikat kryesore ndaj kryepeshkopit Anastas përqendrohen te qenia e tij me kombësi greke, dhe i ardhur nga Greqia. Këto kritika përdoren shpesh herë për të ushqyer klimë tensioni në marrëdhëniet midis Shqipërisë e Greqisë. Kritikuesit e kryepeshkopit Anastas pretendojnë se me emërimin e tij si kryepeshkop i Shqipërisë, edhe Patrikana shkelte tri dispozitat e shenjta që ajo vetë kishte caktuar: a) Shkeli vendimin e tij me të cilin kishte ngarkuar Anastasin si ekzark për rimëkëmbjen e KOASh-it dhe të sinodit të saj, pa marrë pëlqimin e qeverisë shqiptare.
b) Në kundërshtim me kanonet e saj shekullore Patriarkati Ekumenik i Kostandinopojës duke emëruar Anastasin si kryepeshkop mori vetë përsipër në mënyrë abuzive detyrën e sinodit të shenjtë të KOASh-it. c) Në kundërshtim me “Tomin” e vitit 1937 dekretoi emërimin për kryepeshkop të Shqipërisë, Anastasin, një prelat që nuk ishte shqiptar as për nga kombësia, as për nga shtetësia.
Me këtë rast duhet vënë në dukje se delegacioni i Kostandinopojës e argumentoi emërimin e metropolitit grek si kryepeshkop i Shqipërisë jo në statutin themeltar të kishës të miratuar nga Patriarkana me “Tomin” e saj më 1937, por me kushtetutën e miratuar gjatë regjimit komunist më 1950, i cili parashtronte si kusht vetëm shtetësinë shqiptare, në një kohë kur kryepeshkopi Anastas nuk kishte as shtetësinë shqiptare.
Kisha ortodokse shqiptare e Amerikës me seli në Boston nën kryesinë e At A.Liolinit, kur mori vesh përgatitjet për shpalljen e Anastasit si kryepeshkop i KOASh-it, lëshoi më 30 korrik 1992 këtë deklaratë:
Ne protestojmë vendimin e Patriarkut ekumenik në Stamboll që një prift me kombësi greke të bëhet kryepeshkop i Tiranës dhe i gjithë Shqipërisë. Në bazë të statuteve të Kishës Ortodokse Autoqefale Shqiptare, në të kaluarën të gjithë klerikët permanent prej kryepeshkopit dhe deri te famullitarët, kanë qenë shqiptarë.
Klerikët e huaj që janë tani në Shqipëri janë pritur me mirënjohje për ndihmën që po japin duke rindërtuar Kishën Ortodokse në përputhje me historinë tonë të veçantë, me traditat dhe identitetin tonë, të cilat diktojnë që kryetari i Kishës Ortodokse Shqiptare të jetë me kombësi shqiptare.
Letra kredenciale e peshkopit Anastas Janullatos më 3 qershor 1991, premton se puna e tij në Shqipëri si një i dërguar i veçantë ekleziastik do të ishte e kufizuar në kohë dhe në detyra deri sa të rimëkëmbej Kisha Autoqefale Ortodokse Shqiptare. Ne mendojmë se për të qenë Kisha Ortodokse Shqiptare vetëqeverisëse dhe e pavarur (autoqefale) është e domosdoshme që klerikët dhe sidomos kryepeshkopi të jenë me kombësi dhe nënshtetësi shqiptarë.
Kryepeshkopi Anastas gëzon përkrahjen e gjerë dhe respektin e thellë të besimtarëve ortodoksë në Shqipëri. Ai është një figurë e respektuar edhe për njerëzit e besimeve të tjera. Kritikuesit e tij u përkasin qarqeve të ndryshme nacionaliste shqiptare, sidomos atyre me prejardhje myslimane dhe tingëllojnë si pjesë e një skenari të pashpallur që kërkon të mbjellë përçarje midis grupimeve fetare në Shqipëri.
Kritikuesit e tij e kanë ushtruar kritikën shpesh në mënyrë vulgare, ofenduese dhe intolerante. Karakteristike është referenca ndaj personit të tij jo si "Kryepeshkopi Anastas", por si "Janullatosi", që nga besimtarët ortodoksë interpretohet si ofendim për udhëheqësin e tyre shpirtëror.
Nderuar
Me Kryqin e Shenjtë të Apostullit dhe Ungjillorit Mark të Klasit të Parë, i Patriarkanës së Aleksandrisë (1985), me kryqin e shën Katerinës të Malit Sina (Egjipt)(1985), me atë të shën Kirillit dhe Metodit të Kishës Ortodokse të Çekosllovakisë (1986); me Medaljen e Argjendtë të Akademisë së Athinës “si promotor dhe pionier i veprës dhe punës misionare” (1987), me Medaljen e Artë me Dafinën e Kryqit të Kuq të Greqisë (1994); me Kryqin e Madh të Urdhrit të Nderit të Republikës Greke (1997); me Medaljen e Princit të madh Vladimirit (Klasi i Parë) të Kishës Ruse; me Medaljen e Apostull Andreas të Patriarkanës Ekumenike (Konstandinopojë/Stamboll) (1999); me Kryqin e Madh të Urdhrit të Kryqtarëve Ortodoksë të Varrit të Shenjtë (Jerusalem)(2000); me Çmimin e Suksesit të Këshillit të Grekëve në diasporë (2000).
Ai është nderuar gjithashtu: me Çmimin Athenagora për të drejtat e njeriut 2001 (New York); me “Pro humanitare” të Institutit Evropian Kulturor Pro Europe (Freiburg) (2001); me Kryqin e Madh të Urdhrit të Shën Pavlit të Kishës së Greqisë (2001); me Medaljen e Nderit dhe të Punës për mirëqenien e përgjithshme të qytetit të Athinës (2001); me Çelësin e Artë të qytetit të Selanikut (2002), dhe të Lamisë (2002); Qytetar Nderi i Tiranës (2005) dhe i Korçës (2007); me Çmimin humanitar polak “Ecce Homo” (2003); me Medaljen nga Presidenti i Republikës Rumune (2003); me Medaljen e Artë të Klasit të Parë, të Bashkisë së Pireut (2005); me Çmimin “për veprimtari të jashtëzakonshme në forcimin e Unitetit të Kombeve të Krishtera Ortodokse” (Moskë 2006); me Medaljen e Jarosllavit të Urtë të Republikës së Ukrainës (2008); me Medaljen e Madhe të Artë të Apostull Varnavës të Kishës së Qipros (2008); me Kryqin e Madh të Apostull Markut të Patriarkanës së Aleksandrisë dhe gjithë Afrikës (2009).
Autor
I dhjetëra librave shkencorë dhe i studimeve e artikujve me përmbajtje theologjike dhe fetarologjike (shih botimet më poshtë).
STUDIME NË HISTORINË Ε FEVE
•Τά πνεύματα μ'μπάντουα και τα πλαίσια της λατρείας των. Θρησκειολογική διερεύνησις πλευρών της αφρικανικής θρησκείας (The Spirits M'bandwa and the Framework of their Cult. Aspects of the African Religion), (dizertacion doktorate), bot. Πορευθέντες, Athinë 1970, fq. 294 +23 + X tabela.
•"Κύριος της Λαμπρότητος". Ό Θεός των παρά τό όρος Κένυα φυλών. Θρησκειολογική έρευνα ("The Lord of Brightness". The God of the Tribes East of Kenya. A Research in the History of Religion), bot. Πορευθέντες, Athinë 1971, fq. 246,21973 botim i zgjeruar, fq. 272,31983. Ό όρθρος τής Όρθοδοξίας εις τήν Ταπωνίαν (The Dawn of Orthodoxy in Japan), bot. Πορευθέντες, Athinë 1971, fq. 70.
•Various Christian Approaches to the Other Religions.A Historical Outline, bot.Πορενθέντες, Athinë 1971, fq.134.
•Në greqisht: θέσεις τών χριστιανών έναντι τών άλλων θρησκειών, (lek-sione universitare), Athinë 1975, fq.144.
•Μορφαί αφρικανικού τελετουργικού. Μύησις καί πνευματοληψία ανατολικώς τοϋ "Ρουενζόρι". Έρευνα θρησκειολογική (Forms of African Worship. Initiation and Mediumship East of Ruwenzori. A Research in History of Religion), bot. Πορευθέντες, Athinë 1972, fq. 176. 21973, fq. 192. 31981.
•Ρουχάν'γκα - Ό Δημιουργός.Συμβολή εις τήν έρευναν τών περί Θεού καί άνθρωπου αφρικανικών δοξασιών (Ruhan 'ga - The Creator.A Contri¬bution to the Research of African Beliefs on God and Man), bot.Πορευθέντες, Athinë 1975, fq.138,21983.
•"Οψεις Ινδουισμού - Βουδδισμοϋ (Aspects of Hinduism - Buddhism), (lek-sione universitare), Athinë 1985, fq.176.
• Ισλάμ.Θρησκειολογική έπισκόπησις (Islam.A General Survey), bot.Πορευθέντες, Athinë 1975, fq.340, Athinë ,42004, Ακρίτας, Athinë ,52006, fq.506, botim i rinovuar në greqisten e re pajisur me material shtesë foto-grafik.Përkthime:
- Serbisht: Islam, Kristianski Kulturni Tsentar, Beograd 2005.
- Rumanisht: Islam, bot.Bizantina, Bucharest (është në botim).
- Anglisht: Islam.St.Vladimir's Seminary Press (është në botim).
• Παγκοσμιότητα καί Όρθοδοξία.Μελετήματα Όρθοδόξου προβλημα¬τισμού, (Universality and Orthodoxy.Studies in Orthodox Problematics), bot.Ακρίτας, Athinë 2000, fq.286,62006.Përkthime:
- Serbisht: Globalizam i Pravoslavie, Bogoslovskok Facultet, Beograd 2002.
- Anglisht: Facing the World.Orthodox Christian Essays on Global Concerns, St.Vladimir's Seminary, Crestwood NY and WCC, Geneva 2003.
- Rumanisht: Ortodoxia siproblemele lumii contemporane, bot.Bizantina, Bukuresht 2003.
- Shqip: Globalizmi dhe Orthodhoksia, bot.Ngjallja, Tiranë 2004.
- Bullgarisht: Pravoslaviete i Globalizatsiyata, Fontatsiya, Demos, Sofia 2005.
• "Ιχνη από την αναζήτηση τον Υπερβατικού.Συλλογή θρησκειολο¬γικών μελετημάτων (Footprints of the Quest for the Transcendent.A Co¬llection of studies in History of Religion), bot.Ακρίτας, Athinë 2004, fq.496,32006.
• Θεός έφανερώθη εν σαρκί (God was manifested in the flesh).Μαΐστρος, Athinë 2006.
- Përkthyer në shqip: Perëndia u shfaq në mish, bot.Ngjallja, Tiranë, 2006.Μιά άλλη άποψη, Κείμενα καί ηχογραφήσεις {Another View.Texts and Recordings), (CD) αφηγήσεων, ομιλιών, στοχασμών, Bond-us music, Athinë 2007.
• Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός (Now are all things filled with light) Μαΐστρος, Athinë 2007.
- Përkthyer në shqip: Tani tëgjitha u mbushën me dritë, bot.Ngjallja, Tiranë 2007.
• Ιεραποστολή στά Ιχνη τον Χρίστου (Mission in Christ s Way), Αποστο¬λική Διακονία, Athinë 2007,22009, fq.374.
• Μοναχοί καί Ιεραποστολή κατά τους 4° καί 9' αιώνες (Monks and Mis¬sion during the 4th and 9'h Centuries), bot.Ακρίτας, Athinë 2008, fq.98.
• "Εως έσχάτον της γης (To the End of the Earth).Αποστολική Διακονία, Athinë 2009, fq.388.
• Στην "Αφρική (In Africa).Αποστολική Διακονία, Athinë 2009, fq.478.MANUALE TË MËSUESIT
• Θεία μηνύματα (Divine Messages) (në bashkëpunim me Ε.Bitti), Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, Athinë 1960, fq.346,71978.
• Πίστις καί ζωή (Faith and Life), Αποστολική Διακονία, Athinë 1961, fq.300 + XXII, 71982.
• Πνευματική πορεία (Spiritual Way), Αποστολική Διακονία, Athinë 1962, fq.348.71981.
• Mesazhe Hyjnore, bot.Ngjallja, Tiranë 2009, fq.269.
BOTIME MË VETE
• "Εις τήν γραμμήν των Πατέρων.Ή δυναμική κατανόησις της παραδόσεως των Τριών Ιεραρχών", Άκτϊνες24 (1961); bot.Ετοιμασία, Athinë21971, fq.32.
• "Τό θρησκευτικόν πρόβλημα εις τήν Άφρικήν".Πορευθέντες 3(1961); bot.Πορευθέντες, Athinë 21971, fq.24.
• "Τύποι ιερέων αφρικάνικων ίεροβασιλείων", botim në fashikull nga vëllimi për nder të profesorit V.Vellas, Πόνημα Εϋγνωμον, Athinë 1968, fq.28.
• Monks and Mission in the Eastern Church during the Fourth Century, botim në fashikull nga Go Ye 8 (1966), fq.46.Ribotim tek: International Review of Missions, Geneva 58 (1969), fq.208-226.
• "Αφετηριακαί σκέψεις διά τήν Έξωτερικήν Τεραποστολήν", botim në fashikull nga Πορενθέντες 10 (1968), fq.24, 21969.Botuar, gjithashtu, tek Εκκλησία 55 (1968).
• "The Purpose and Motive of Mission - From an Orthodox Point of View".International Review of Missions 54 (1965) Gjenevë, Ribotim i pasuruar tek Go Ye 9 (21967), Athinë 31968, fq.40.
• "Initial Thoughts toward an Orthodox Foreign Mission", botim në fashikull nga Go Ye 10 (1968), Athinë 21969, fq.24.
• "Eine Kirche erwacht zur Mission", botim në fashikull nga Anuari Jahrbuch Evangelischer Mission, Hamburg 1970, Athinë 21970, fq.8.
• "Αδιαφορία γιά τήν Ιεραποστολή σημαίνει αρνησι της Όρθοδοξίας, Αποστολική Διακονία, Athinë 1971.31973, fq.30.
• "Προοπτικά!καί θεολογικαί προϋποθέσεις τοϋ 'Διορθοδόξου Κέντρου Άθηνών'", botim në fashikull nga Εκκλησία 48 (1971), fq.16.
• The Inter-Orthodox Centre of Athens-Perspectives and Presuppositions, Athinë 1973, fq.12.
• "Ίνα ό κόσμος πιστεύση", botim në fashikull nga' Εκκλησία 52 (1975), fq.10.
• "Λεωνίδας Ίω.Φιλιππίδης.Ό επιστήμων, ό άνθρωπος", botim në fashikull nga Επιστημονική Επετηρίδα της Θεολογικής Σχολής τοϋ Πανεπιστημίου Αθηνών, veil.1, Athinë 1976, fq.56.
• "Thëologie, mission et pastorale", botim në fashikull nga Proche-Orient Chretien 29 (1979), Athinë 1979, fq.20.
STUDIME DHE ARTIKUJ NË REVISTA DHE PUNIME NË GRUP
• "The Forgotten Commandment, Mt.28:19", The Word 3 (1959), Çikago, fq.3-5.
• "To πρόβλημα της προσωπικής ζωής'", Ακτίνες 23 (1960), fq.361-366.
• "Ή ιεραποστολική δράσις των Εκκλησιών τής Ανατολής εις Κεντρικήν καί Άνατολικήν Άσίαν", Πορευθέντες3 (1961), vol.10, fq.26-31.
• "The Missionary Activities of the Churches of the East in Central and Eastern Asia", Go Ye 3 (1961), vol.10, fq.3-6.
• "Ή επιστήμη δεν φθάνει", Σκαπάνη, prill 1961, fq.22-23.
• "Ό οικουμενικός άνθρωπος", Σκαπάνη, shkurt 1962, fq.35-37.
."Ή Όρθοδοξία εις τήν Κίναν", Πορευθένες 4 (1962), vol.14, fq.26-30, vol.15, fq.36-39, vol.16, fq.52-55.
• "Ή Όρθοδοξία εις τήν Άλάσκαν", Πορευθέντες 5 (1963), vol.17-18, fq.14-22, vol.19-20, fq.44-47.Botimi i përpunuar "Αλάσκα", Θρησκευτική καί Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, veil.2 (1963), fq.11-19.
."Orthodoxy in Alaska", Go Ye 5 (1963), vol.17-18, fq.14-22, vol.19-20, fq.44-47.Botim i përmbledhur tek Orthodoxy.A Pan-Orthodox Symposium, Athinë 1964, fq.333-349, fq.433-435.
• "Βυζάντιον, έργον Ευαγγελισμού", Θρησκευτική καί Ηθική Εγκυκλο¬παίδεια, veil.4 (1964), fq.19-59.
• "Διορθόδοξος Προσέγγισις", Όρθόδοξος Παρουσία 1 (1964), fq.29-35.
• "Orthodoxy in the Land of the Rising Sun", Orthodoxy.A Pan-Orthodox Sym-posium, Athinë 1964, fq.300-319, fq.438-460.
• "Orthodoxy and Mission", St.Vladimir s Theological Quarterly 8 (1964) Nju Jork, fq.139-148.
• "Missions Orthodoxes", Parole et Mission 8 (1965) Paris, fq.5-18.
• "Mission aus der Sicht eines Orthodoxen", Neue Zeitschrift fur Missionswis-senschaft - Nouvelle Revue de science missionnaire 26 (1970), fq.241-252.
• "Reflexions d'un Orthodoxe sur la cooperation inter-confessionnelle dans la Mission", Oecumënisme en Mission, 40e semaine de Missiologie de Louvain, Louvain, 1970, fq.101-110.
• "Les Missions des Eglises d'Orient".Encyclopaedia Universalis 11 (1972) Paris, fq.99-102.
• "Pour que le monde croie", Contacts 27 (1975), fq.319-322.
• "Growing into awareness", Primal World Views: Christian Dialogue with Traditional Thought Forms, botuar nën kujdesin e J. B . Taylor, Ibadan, Nigeri 1976, fq. 72-78. Ribotim "Christian Awareness of Primal World-Views", Mis¬sion Trends 5, botuar nga G. Anderson, T. Stransky, Nju Jork - Toronto, bot. Paulist Press, 1981, fq. 249-257.
• "Theology - Mission and Pastoral care", Proces-Verbaux du Deuxieme Congres de Theologie Orhodoxe a Athenes, 19-29 Aout 1976, Athinë 1978, fq.292-311.Shih edhe tek The Greek Orthodox Theological Review 22 (1977), fq.157-180.
• "Mexico City 1963: Old wine into fresh wineskins", International Review of Mission 67 (1978), fq.354-364.
• "Ala redëcouverte de l'ethos missionnaire de l'Eglise Orthodoxe", Aspects de I'Orthodoxie, Strasbourg 1978, fq.78-96.
• "Θεολογία - Ιεραποστολή καί Ποιμαντική", Πρακτικά τοϋ Δευτέρου Συνεδρίου Όρθοδόξου Θεολογίας, Αθήνα 12-19 Αύγ.1976, Athinë 1980, fq.291-309.
• "Discovering the Orthodox Missionary Ethos", Martyria-Mission.The Wit¬ness of the Orthodox Churches, Geneva 1980, fq.20-29.
• "Relations between Man and Nature in the World Religions", Bulletin - Sec-retariates pro non Christianis, Citta del Vaticano 47 (1981), 134-142 dhe Pro-ceedings - World's Religionists Ethics Congress, Tokio 1983, fq.149-159.
• "The Ascent of Human Nature", International Review of Mission 69 (1980), fq.202-206.Shih gjithashtu, Your Kingdom Come.Mission Perspectives, Gjenevë 1981, fq.237-242.
• "Έξι χριστιανικές θέσεις στό θέμα τών εκτρώσεων", Εκτρώσεις καί δημογραφικό πρόβλημα (Κέντρο Οικογενειακοί Προγραμματισμοί Μαιευτικής καί Γυναικολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων), Janinë 1982, fq.59-65, 71, 75-79.
• "L'elevation de la nature humaine", Que ton Rëgne vienne!Perspectives mis-sionnaires, Gjenevë 1982, fq.101-105.
• "Die Mystik in Byzanz", Erbe und Auftrag, Benediktinische Monatsschrift, Beuron 59 (1983) Gjermania, fq.437-449.
• "Worship - Service - Martyria".A paper for the Sixth Assembly of the WCC, International Review of Mission 72 (1983), fq.635-639.
• "Έλθέτω ή βασιλεία σου', Όρθόόοξη μαρτυρία στή σύγχρονη οικουμένη", Πάντα τά Έθνη 2 (1983), vol.7, fq.4-5, vol.8, fq.4-6, vol.9, fq.4-6.
• "Ίνδουϊστικές αιρέσεις στόν ελλαδικό χώρο", Εκκλησία 61 (1984), fq.196-201.
• "Ή δοξολογική κατανόηση τής ζωής καί τής ιεραποστολής", Πάντα τά Έθνη 5 (1986), vol.17, 20-27, vol.18, fq.4-7.
• "Les moines et la mission dans l'Eglise d'Orient au IVe siecle", Paix 47-48 (1986) (Monastere orthodoxe Saint-Nicolas de la Dalmerie, F 34260).
• "Αθήνα, πόλη συνεχοϋς θεολογικής καί πολιτιστική συμβολής", εισήγηση στό ομώνυμο Συμπόσιο τής Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου "Αθηνών, Εθνικό καί Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών - Επίσημοι λόγοι, veil.28, Athinë 1988, fq.363-369.
• "Remembering Some Basic Facts in Foday's Mission", International Review of Mission 77 (1988), fq.4-11.
• "Your will be done - Mission in Christ's Way.A meditative introduction", International Review of Mission 77 (1988), fq.173-178.
• "Emerging Perspectives on the Relationships of Christians to People of Other Faith - An Eastern Orthodox Contribution", International Review of Mission 11 (1988), fq.332-346.
• "Βουδδισμός καί αγωγή", Παιδαγωγική Ψυχολογική Εγκυκλοπαίδεια -Λεξικό, veil.2, bot.Ελληνικά Γράμματα, Athinë 1989, fq.1025-1028.
• "Όρθόδοξη "Ιεραποστολή.Παρελθόν - Παρόν - Μέλλον", Γενηθήτω τό θέλημα σου.Ή αποστολή τής Όρθοδοξίας σήμερα, botuar nën kujdesin e Γ.Λαιμόπουλος, Neapoli - Selanik 1989, fq.69-95.
• "Orthodox Mission - Past, Present, Future", Your Will be Done.Orthodoxy in Mission, botuar nga G.Lemopoulos, Katerini, Fertios - Gjenevë, WCC, 1989, fq.63-92.
• "Dein Wille geschehe - Mission in der Nachfolge Christi", Dein Wille geschehe - Mission in der Nachfolge Jesu Christi. Welt-missionskonferenz in San Antonio, 1989 (bot. nën kujdesin e J. Wietzke), Frankfurt a.M., Otto Lembeck, 1989, fq. 217-235. Gjithashtu, Jahrbuch 6. Des Evangelischen Missionswerkes in Siidwestdeutschland. Mission bei uns gemeinsam mit den Partnern, Shtutgard 1989, fq. 82-88.
• "Address by the Conference Moderator", International Review of Mission (Fhe San Antonio Conference) 78 (1989), fq. 316-328. Gjithashtu tek, The San Antonio Report, Your Will be Done. Mission in Christ's Way, botuar nga Fr. R . Wilson, Gjenevë, WCC, 1990, fq. 100-114.
• "Γενηθήτω τό θέλημα Σου-Ίεραποστολή στά ϊχνη τοϋ Χρίστου", Πάντα τά Έθνη 9 (1990), San Antonio - SHBA, vol.33, fq.3-7, vol.34, fq.35-38.
• "Ινδουισμός καί αγωγή", Παιδαγωγική Ψυχολογική Εγκυκλοπαίδεια -Λεξικό, veil.4 (1990), fq.2425-2429.
• "Παράδοση καί όραμα ειρηνικής συνυπάρξεως τών θρησκευτικών κοινοτήτων στην Αλβανία", Fjalim mbajtur me rastin e pranimit si Anëtar Kor-respondent i Akademisë së Athinës 14.12.1993, Πρακτικά τής Ακαδημίας Αθηνών, veil. 68 (1993) Athinë, fq. 492-511. Shih dhe tek Εκκλησία 71 (1994), fq. 231-234, fq. 279-282, fq. 329-330, fq. 360-363.
• "Le t'i shkojmë pas edhe në kthim", Ngjallja, shkurt 1993, fq.5.
• "Të bashkuar dhe të interesuar për thellësinë e gjërave", Ngjallja, mars 1993, fq.4.
• "Të denjë të Krishtit", Ngjallja, qershor 1993, fq.4-5.
• "Lum ata që bëjnë paqe, sepse ata do të quhen bij Perëndie" (Matth.5.9), kon-ferenca Ndërkombëtare për Paqen dhe Tolerancën, Stamboll, 8 shkurt 1994, Ngjallja, mars 1994, fq.1-2.
• "Pjesëmarrje mistike në Darken Mistike", Ngjallja, prill 1994, fq.6-7.
• "Ngritja e natyrës njerëzore", Ngjallja, qershor 1994, fq.1,6; korrik 1994, fq.6,12.
• "Dashuri pa fund e pa kufi", Ngjallja, shtator 1994, fq.1,7.
• "Kuadri juridiko-kanonik i Kishës sonë" (Ligjëratë me intelektualët e Tiranës në Kishën Katedrale, Tiranë, më 2 nëntor 1994), Ngjallja, nëntor 1994, fq.1,6-8.
• "Vendi i Kryepiskopit nuk është fron pushteti, por kryq shërbimi", (intervistë e Kryepiskopit Anastas për gazetën Kohajonë, 18 tetor 1994), Ngjallja, dhje-tor 1994, fq.9-10.
• "Μιά Εκκλησία σέ μακροχρόνιο πολύτροπο διωγμό", Fjalim i mbajtur me rastin e dhënies së titullit Doktor nderi i degës së theologjisë së Universitetit Aristoteli Selanik më 13.12.1995, Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής, veil. 6, Νέα Σειρά, Τμήμα Θεολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπι¬στήμιο Θεσσαλονίκης, Selanik 1996, fq. 28-48.
• "Άνθρωπος καί φύση στίς μεγάλες θρησκείες", 75 Χρόνια Γεωπονικό Πανεπιστήμιο "Αθηνών, 1920-1995, qershor 1996, fq.93-105.
• "Byzantine and Contemporary Greek Orthodox Approaches to Islam", Journal of Ecumenical Studies, 33:4, Fall 1996, fq.512-527.
• "The Global Vision of Proclaiming the Gospel", The Greek Orthodox Theo¬logical Review 42 (1997) Gjenevë, nr.3-4, fq.401-417.
• "Address by the Conference Moderator on World Mission and Evangelism, San Antonio, 1989", The Ecumenical Movement, An Anthology of Key-texts and Voices, botuar nën kujdesin e M.Kinnamont dhe Β.E.Cope, WCC Gjenevë, 1997, fq.388-392.
• "Bashkekzistenca fetare në shoqërinë civile", Konferenca me komunitetet fetare më 16 nëntor 1998, Ngjallja, dhjetor 1998, fq.7-8.
• "Turn to God.Rejoice in Hope - Anamnesis," Together on the Way, Official Report of the 8"' Assembly of the WCC, botuar nën kujdesin e Diane Kessler, WCC, Gjenevë, 1999, fq.28-33.
• "Anamnesis", Faisons route ensemble. Rapport officiel de la Huitiëme Assemblee du Conseil oecumënique des Eglises, botuar nën drejtimin e N. Lossky, WCC, Gjenevë, 1999, fq. 22-27. Gjithashtu shih "Anamnesis", Τιμητικό Αφιέρωμα στόν Όμότιμο Καθηγητή Αλέξανδρο Γουσίδη, Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής 9 (1999), bot. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Θεολογίας, Selanik 1999, fq. 13-18.
• "Οί θρησκείες δεν πρέπει νά ρίχνουν λάδι στή φωτιά τοϋ πολέμου", inter-vistë dhënë Γρ.Καλοκαιρινό, Καθημερινή, 11.4.1999."Religion mustn't add fuel to the fire of conflict".Interview Gr.Kalokairinos, Herald Tribune, 13.4.1999.
• "May Peace and Justice Once More Reign in the Balkans", For the Peace from Above. An Orthodox resource book on world peace and nationalism, bot. Syndesmos, the World Fellowship of Orthodox Youth, Byalistok, Poloni 1999, fq. 160-163. Botuar, gjithashtu, në frëngjisht tek SOP 240 (qershor 1999), dhe në gazetën, Zëri i Popullit, maj 1999, Tiranë.
• "Orthodoxe Mission. Vergangenheit, Gegenwart, Zukunft", Die Orthodoxe Kirche. Eine Stand-Ortbestimmung under Jahrtausend-wende. Festshrift fur Anastasios Kalis, botuar nga von Eumenius von Lefka, Athanasios Basdekis dhe Nikolaos Thon, Frankfurt am Main, Lembek, 1999, fq. 93-121.
• "Ή Όρθοδοξία ενώπιον τής τρίτης χιλιετίας", Πατριαρχεία καί Αυτοκέφαλες Εκκλησίες te: Ο Θησαυρός τής "Ορθοδοξίας 2000.Ιστορία, μνημεία, τέχνη, veil II, bot.Εκδοτική Αθηνών, Athinë 2000, fq.12-21.
• "Εκκλησία τής Αλβανίας.Τστορική-πνευματική παράδοση", Πατριαρ¬χεία καί Αυτοκέφαλες Εκκλησίες te: Ό Θησαυρός τής Όρθοδοξίας 2000.Ιστορία, μνημεία, τέχνη, veil II, bot.Εκδοτική Αθηνών, Athinë 2000, fq.486-506.
• "Orthodoxy Faces the Third Millenium", Patriarchates and Autocephalous Churches, te: The Splendour of Orthodoxy 2000 years.History, Monuments, Art, veil.II, bot.Ekdotike Athinon, Amine, 2000, fq.12-21.
• "The Church of Albania.History and Spiritual Tradition", Patriarchates and Autocephalous Churches, te: The Splendour of Orthodoxy 2000 years.Histo¬ry, Monuments, Art, veil.II, bot.Ekdotike Athinon, Athinë 2000, fq.486-506.
• "Ανάμνηση", Σύναξη 73, janar-mars 2000, fq.5-10.
• "Ή Όρθοδοξία πρό τής ραγδαίας εξελίξεως τών θετικών επιστημών -Διαπιστώσεις καί προτάσεις", Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο: Επιστήμες, τεχνολογίες αιχμής καί Όρθοδοξία, 4-8.10.2000, botim i Ιερά Σύνοδος τής Εκκλησίας τής Ελλάδος, Athinë 2002, fq. 33-43. Dhe Εφημέριος, viti 49, vol. 11, nëntor 2000.
• "Τρία κρίσιμα διαχρονικά θέματα", Ελευθεροτυπία, 19.11.2001.
• "Νά μήν μπλέκουμε θρησκεία μέ τρομοκρατία", intervistë dhënë Στ.Τζίμα, Καθημερινή, 14.10.2001.
• "Ή συμβολή στήν υπερνίκηση τής βίας, Άμεσο ενδιαφέρον καί χρέος τών Εκκλησιών".Πειραϊκή Εκκλησία 122, dhjetor2001, fq.45-50.
• "Responsabilite apostolique et dimension universelle de PEglise", SOP (Ser¬vice Orthodoxe de Presse) 263, dhjetor 2001, fq.23-27.
• "Problems and Prospects of Inter-religious Dialogue", Ζω όέ ούκέτι εγώ, ζή δέ εν έμοί Χριστός, botim kushtuar Kryepiskopit Dhimitrios, botuar nën kujdesin e Σ. Δαμασκηνός, Φ. Δωρής, Β. Κύρκος, I. Μουτσούλας, Γ. Μπαμπινιώτης, Κ. Μπέης, Θ. Πελεγκρίνης, Α.Ν. Σάκκουλας, Athinë, 2002, fq. 1-8.
• "Ή ηθική στίς επιχειρήσεις.Ή εταιρική ευθύνη καί ή κοινωνική αλληλεγγύη", Οικονομικός Ταχυδρόμος, 9 nëntor 2002, fq.18-20.
• "Besoj se ka të ardhme, ka shpresë", intervistë e Kryepiskopit Anastas dhënë TV "Arbëria", tetor 2002, Ngjallja, shtator-tetor 2002, fq.6,8.
• "Ή διαχρονική μετοχή της χριστιανικής πίστεως στήν οικοδόμηση της Ευρώπης" Εκκλησία 70 (2003), fq.351-356.
• "Orthodoxe Mission", Leitfaden Ecumenische Missionstheologie, botuar nga Chr.Tahlin-Sander, An.Schultze, D.Werner, H.Wrogemann, Chr.Kaizer, Giittersloch, 2003, fq.113-129.
• "The Spirit of Love", The Adriatic Sea.A Sea at Risk, a Unity of Purpose, botuar nën kujdesin e N.Ascherson and An.Marshall, Athinë, Religion Science and the Environment, 2003, fq.89-91.
• "Καί ιδού εγώ μεθ' υμών είμι πάσας τάς ημέρας εως της συντέλειας του αιώνος" (Ματθ.28:20), Σύναξις Ευχαριστίας, botim për nder të Jerontit Emilianos, bot."Ινδικτος, Athinë 2003, fq.111-118.
• "Confessing Christ Today", The Bond of Unity, botuar nga H.Boss, "Syn-desmos's" fifty years of work for Orthodox Youth and unity, bot.Syndesmos, Athinë, 2003, fq.177-190.
• "The Apostolic Responsibility and Worldwide Dimension of Orthodoxy", Key-note Address at the Syndesmos's Festival, St Morin, France, 30.8.2001, Bonds of Unity, botuar nga H.Bos, bot.Syndesmos, Athinë 2003, fq.199-208.
• "Rilindja e Kishës Orthodhokse në Shqipëri (1991-2000)", 2000 vjet art dhe kulturë kishtare në Shqipëri, Simpozium Ndërkombëtar, 16-18 nëntor 2000, bot.Tiranë 2003, fq.437-446.
• "Duke rizbuluar identitetin apostolik në Kishën Orthodhokse sot", Fjala e mbajtur në Asamblenë XVII e Syndesmos me rastin e 50
- vjetorit të theme-limit, më 15 korrik 2003, Shën Vlash - Durrës, Ngjallja, gusht 2003, fq.3-4.
• "Developing Shared Values and Common Citizenship in a Secular and Plu¬ralistic Society: How Religious Communities can contribute", Facilitating Freedom of Religion or Belief A Desk Book, botuar nga Τ Lindholm, W. Colterham, Junior, dhe Bahia G. Tachsib Leek, Netherlands, Kluwer Law International, G. Reuben Clark Law School, Brigham Young University, Provo Utach, USA, 2004.
• "Ή αναζήτηση τών πανανθρώπινων αξιών.Ή άποψη τών θρησκειών", Universal Values, International Symposium Proceedings, botuar nën kujdesin e L.G.Christophorou dhe G.Contopoulos, Academy of Athens, maj 26-28,2004, fq.279-293.
• "Οί θρησκείες καί ή φτώχεια τοϋ κόσμου", Σύναξη 94 (2005), fq.41-52.
• "Ευρωπαϊκή συνύπαρξη Χριοπιανών-Μουσουλμάνων", Ημερησία, 30.12.2004 deri 02.01.2005.
• "Πρός μιά σταθερή ειρηνική συμβίωση στά Βαλκάνια", Εκδηλώσεις τιμής πρός τόν Μακαριότατο "Αρχιεπίσκοπο Τιράνων, Δυρραχίου καί πάσης Δλβανίας κ."Αναστάσιο, Volos 31 maj 2005, Larisa 1 qershor2005, bot.Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, fq.33-39.
• "Αναζητώντας τέσσερις μεγάλες αξίες ζωής", si më lart, bot.Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, fq.69-75.
• "Ή οικογένεια, κύτταρο τής κοινωνίας πού εμπνέει ή χριστιανική πίστη", Καθημερινή, 24 dhjetor 2006, fq.24.
• "Ή θρησκευτική συνείδηση καλείται νά αντισταθεί", Ελεύθερος Τύπος, 30 dhjetor 2006, fq.21.
• "La manifestation de la gloire de Dieu a tous les hommes", Chemins de la Christologie orthodoxe, botuar nga A. Argyriou, Desclee, Paris 2005, fq. 23-36. "The Restoration of the Orthodox Church of Albania (1991-2000)", 2000 years church and culture in Albania, Orthodox Autocephalous Church of Albania, Tiranë 2005, fq. 495-506.
• "God, in your grace transform the world", The Ecumenical Review, "A festa da vida", Documents and Reports from the WCC 9th Assembly in Porto Ale-gre, vol.58, nr.1-2, janar-prill 2006, fq.6-15.
• "Transform le monde, Dieu, dans ta grace", Service Orthodoxe de Presse (SOP) 307, prill 2006, fq.19-26.
• "Ή μεταμόρφωση τοϋ κόσμου", Ανάπλασις 423, maj-qershor 2006, fq.67-70.
• "Rediscovering our apostolic identity in the 21st century", XVII General Assembly Report of the World Fellowship of Orthodox Youth - Syndesmos 14-22 korrik 2003, Durrës, Albania, Athinë 2006, fq.37-51.
• "Χριστιανικές αρχές τής ειρηνικής συνυπάρξεως", Αντίδωρον τω Μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσοστόμω Θεμέλη, veil.I, Kallamata 2006, fq.179-187.
• "Kisha Orthodhokse - faktor serioz shpirtëror dhe zhvillimi per vendin" (Inter-vistë e Kryepiskopit Anastas dhënë z.Mentor Nazarko, kryeredaktor i gazetës "ABC", Tiranë, më 13.12.2005), Ngjallja, janar 2006.Speciale fq.1-3.
• "Për një bashkekzistencë paqësore në Ballkan", fjalim në takimin e orga-nizuar më 29 shtator - 1 tetor 2006 nga "NATO Science for Peace Project", Ngjallja, nëntor 2006, fq.7-8.
• "Οί Χριστιανοί στην πολυθρησκευτική Ενωμένη Ευρώπη", Προοπτικές τής Ευρώπης, Πρακτικά έλληνογερμανικοϋ συμποσίου, botuar nën kujdesin e W.Schultheiss, Ευ.Χρυσός, bot."Ιδρυμα τής Βουλής τών Ελλήνων, Athinë 2007, fq.97-109.
• "Christen in einem multi-religiosen geeinten Europa", Europa Perspektiven, Beitrage eines Deutsch-griechischen Symposiums, botuar nën kujdesin e Ev.Chrysos dhe W.Schultheiss, Athinë 2007, fq.91-104.
• "Πολυθρησκευτική Ευρώπη καί Όρθοδοξία", "Αναστάσιος Αρχιεπίσκοπος Τιράνων, Δυρραχίου καί πάσης Αλβανίας, Επίτιμος Διδάκτωρ τον Τμήματος Ιστορίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο 20 mars 2007, Korfuz 2007, fq.27-42.
• "Ό τριπλός θρίαμβος", Καθημερινή, Pashkë 7-8 prill 2007.fq.8.
• "Ξενιτειά", Καθημερινή, 23 dhjetor 2007, fq.29.
• "Nuk është një pozitë pushteti, është një pozitë shërbimi dhe sakrifice", inter-vistë e Kryepiskopit Anastas dhënë radios Deutshe Welle, Ngjallja, qershor, 2007, fq.7-8.
• "Drita e Krishtit dhe Evropa", Asambleja e Tretë Ekumenike Evropiane, Sibiu, Rumani, 4-9 shtator 2007, Ngjallja, dhjetor 2007, fq.7-8.
• "La lumiere du Christ et l'Europe", Service Orthodoxe de Presse (SOP), vol.324, Janar2008, fq.97-109.
• "Πάσχα 2008 - Ελπίδα καί δύναμη", Καθημερινή, 26-27 prill 2008, fq.21.
• "Ή Εκκλησία έχει παγκόσμιο ορίζοντα", Ό Φιλελεύθερος (Λευκωσία) 28 dhe 29.9.2008.
• "Έκπληξη", Ααϊκό Βήμα (Αργυρόκαστρο) 1-31 dhjetor 2008.
• "Eukaristia: Çelje horizonti në vend dhe në kohë", Ngjallja, dhjetor 2008, fq.9-10.
."Drita e Krishtit dhe Evropa", Kërkim 1 (2009), fq.9-14.
• "Ή Όρθόδοξος Αυτοκέφαλος Εκκλησία τής Αλβανίας σήμερα" (2008), Ιστορία τής Όρθοδοξίας, Road, Athinë 2009, veil.VII, fq.254-283.
• "Appeles a une seule esperance en Christ", Service Orthodoxe de Presse (SOP), vol.341, shtator-tetor 2009, fq.28-31.
• "Vlerat mbarënjerëzore të feve", Kë'rkim 2 (2009), fq.5-25.
• "Quelques notes sur l'histoire de l'Eglise orthodoxe d'Albanie au XXe siëcle et sa resurrection depuis 1991", L Eglise orthodoxe en Europe orientale au xxe Ste¬ele, botuar nën drejtimin e Christine Chaillot, Paris, bot.Cerf 2009, fq.133-150.
• "Ελευθερία από τόν φόβο", Καθημερινή, 03.05.2009 Ελεύθερη ώρα Πάσχα 2009.
• "Γιά μιά στιγμή σκέφθηκα νά παραιτηθώ", Τό Βήμα, Κυριακή 8.11.2009.
• "Perëndi, transformo botën me hirin tënd", Kërkim 3 (2009), fq.141-153.
• "Ό Χριστός, τό Φως τοϋ κόσμου", Καθημερινή, 25.12.2009. Ka shkruar parathëniet e librave: Απόστολος (1979), Θ. Λειτουργία τον Λγίου Ίωάννον τοϋ Χρνσοστόμου (1980), Παλαιά Λιαθήκη (1981), Καινή Διαθήκη (1981); e botimeve seri: Έπί τάς πηγάς (1973), Λογική Λατρεία (1980-); e botimeve të WCC: Your Will be Done - Orthodoxy and Mis¬sion (1989); e botimeve Orthodhokse (Nairobi Athens): Liturgjia Hyjnore në gjuhët afrikane: Kisuahili (1985), Kikuju (1986), Luganda (1987), Καινή Διαθήκη (1993). Gjithashtu, ka shkruar parathëniet e 9 librave liturgjikë dhe theologjikë në gjuhën shqipe (1992-). Po ashtu, parathënien e librit K. Cle¬mens, The Churches in Europe as Witnesses to Healing, Gjenevë 2003 etj.
REVISTA PERIODIKE
Themelues dhe botues i revistës në dy gjuhë Porefthentes - Go Ye (1960 -1970), i revistës tremujore Panta ta Ethne (Gjithë Kombet) (1981 - 1992), në greqisht. Dhe në shqip: Gazeta periodike mujore Ngjallja (qysh prej vitit 1992) dhe revista katërmujore Kërkim ( 2009 -).
Nga 240 ese dhe artikuj disa janë përkthyer në rusisht, suedisht, finlandisht, rumanisht, bullgarisht, italisht, spanjisht dhe shqip.
Burimet
^ Tre të vërtetat për të cilat gënjen Janullatos | Peshku pa ujë
^ Botuar në Gazeta “RD”, Tiranë 25 gusht 1992
At Luka Veronis, Misionarë, murgj dhe martirë: Duke bërë dishepuj nga të gjitha kombet, (përkthyer në shqip), botim i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, Tiranë, 2003.
Revista "Kërkim", nr.3, Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë, Tiranë 2009.
Αθανάσιος Δεληκωστόπουλος, Αναστάσιος, Αχιεπίσκοπος Τιράνων και Πάσης Αλβανίας - Ο Ποιμένας του στοχασμού, της δημιουργίας και της ειρήνης, Επτάλοφος ΑΒΕΕ, Αθήνα 2005
Χρήστος Ρώμας, Αχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος, Ο Πρωτεργάτης της Ιεραποστολής, Σαββάλας, Αθήνα 2006
Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος, Έως εσχάτου της γης, Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2009
Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος, Στην Αφρική, Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2010
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Ειδική Έκδοση, Εκδηλώσεις τιμής προς τον Μακαριότατο Αρχιεπίσκοπο Τιράνων, Δυραχίου και Πάσης Αλβανίας κ.κ. Αναστάσιο,2005
"Who's Who 1979", σ.126
Faqja zyrtare e Kishës Orthodhokse të Shqipërisë
Fama Kryepeshkopit http://www.orthodoxalbania.org/Shqip/BesimiOrthodox/Audio-Video/Fama%20e%20Kryepiskopit%20.mp3
************
Archbishop Anastasios of Tirana, Durrës and All Albania (born Anastasios Yannoulatos Greek : Αναστάσιος Γιαννουλάτος, Albanian: Anastas Janullatos, 4 November 1929) is the Archbishop of Tirana, Durrës and All Albania and as such the primate and Head of the Holy Synod of the Autocephalous Orthodox Church of Albania.
He was elected on June 1992. Professor Emeritus of the National University of Athens. Honorary Member of the Academy of Athens. Archbishop Anastasios is one of the presidents of the Central Committee of the World Council of Churches. Honorary President of the World Conference of Religions for Peace.
.
Education
Yannoulatos obtained a Certificate of High School (1947, with High Honours). B.D. of the National University of Athens (1952, with High Honours), then carried out post-graduate studies in History of Religions, Ethnology, Missions, and Africanology in the Universities of Hamburg and Marburg.
Research in the Makerere University College, Kampala – Uganda, as scholar (1965–69) of the German Foundation Alexander von Humboldt. ThD of the Theological Faculty of the National University of Athens (1970, Summa cum laude). During his military service (1952–54) he attended the Schools of the Reserve Offices of Syros and of the MB Signals (to both first in rank and chief of School).
He studied various religions (Hinduism, Buddhism, Taoism, Confucianism, African religions, Islam) in the countries where they prosper (e.g. India, Thailand, Sri Lanka, Korea, Japan, China, Kenya, Uganda, Tanzania, Nigeria, Brazil, Caribbean, Lebanon, Syria, Egypt, Turkey). Besides Modern and Ancient Greek, he also speaks English, French, German (fluently), Latin, Italian, Spanish, Albanian, Russian and Kiswahili (working knowledge).
Church ministry
Ordained: Deacon (7.8.1960); Priest – Archmandrite (24.5.1964); Bishop of Androusa for the position of the General Director of «Apostoliki Diakonia of the Church of Greece» (19.11.1972). Acting Archbishop (Locum Tenens) of the Holy Archbishopric of Irinoupolis (Kenya, Uganda, Tanzania) (1981–1991). Patriarchal Exarch in Albania (January 1991 – June 1992). Metropolitan of Androussa (August 1991 – June 1992). Archbishop of Tirana, Durrës and Primate of Albania (June 24, 1992 ff.). (For service in Africa and in Albania see below).
Scientific career
Lehrbeauftragte, for teaching modern-Greek language and philology – University of Marburg, Germany (1966–69). He organized and directed the «Center of Missionary Studies» at the University of Athens (1971–76). Associate Professor of History of Religions (1972–76).
Full Professor of History of Religions in the National University of Athens (1976–97). Prof. Emeritus (1997 ff.). At the same University: Director of the Department of the Science of Religions and Sociology (1983–86). Dean of the Theological Faculty and member of the Senate (1983–86).
Vice-president of the Club of Students. Chairman of the Commission of Solidarity in the Cyprian Struggle (1975–84). Member of the Committee of Research of the University of Athens (1986–1990). and the «Inter-Orthodox Center of Athens» of the Church Greece (1971–75).
Member of the Council of the Centre of Mediterranean and Arabic Studies (1978–82). ThD h.c. of: The Theological School of the Holy Cross, Brookline, Ma, USA (1989), the Theological Faculty of the Aristotle University of Thessaloniki (1995), and the St. Vladimir’s Orthodox Theological Seminary (2003).
Theological School of the Craiova University (2006); Theological Faculty of the Pontifical University of South Italy (2009); Honorary Member of the Moscow Theological Academy (1998). D . Staniloae Diploma Univ. Bucharest (the highest theological distinction of this University) (2003).
PhD h.c. of: The Department of History and Archaeology of the Philosophical Faculty of the University of Ioannina (1996); The Agricultural University of Athens (1996); The Department of Political Science and Public Administration of the Law, Economic and Political Sciences and all the Departments of the Philosophical Faculty of the National University of Athens (1998); the Department of International and European Studies of the University of Piraeus (2001); The Department of Philology of the University of Crete (2002); The Departments of Physics, Medicine, Primary Education and Civic Engineers of the University of Patras (2002); Doctor of Humane Letters of Boston University (2004); The Departments of Medical and Agricultural of University of Thesalia, and Golden Medal of this University (2005); the History Department of the Ionian University, Corfou (2007); the University of Korça (2008); of the Departments of History and Ethnology as well as of Languages and Culture of Thrace’s Dimokriteian University (2009); ); the University of Cyprus (2010).
Church and Social Work
Laypreacher, catechetical work with teenagers; responsible for Bible studies, students camps, missionary efforts in new social frontiers. (1954–60). Founder and director of the Inter-Orthodox Missionary Centre «Porefthendes» (1961 ff.). He organized and directed (1971–74) the Inter-Orthodox Centre of the Church of Greece; during his term of office there dozens of Conferences, Seminars and other Church and social activities were organized.
During his post-graduate studies in Germany he ministered to the emigrant Greek workers and students. He has been: Member of the Council: of the High School of Social Work – Deaconesses (1977–84); of the Highest Official Committee of the Church of Greece (1977–85); of the Committee of the Ecclesiastical Education of the Ministry of National Education and Religions (1977–82); of the Commission for the Protection of the Cultural Legacy of Cyprus (1985–91), of the Scholarships Commission of the Foundation Alexander Onassis (1978–94); of the Foundation Alexander Onassis (1994–2005). Member of the Philekpaideutike Society (1994 ff.).
International inter-ecclesiastical activity
General Secretary of the «Executive Committee for the External Mission» (1958–61), and Vice-president of the International Organization of Orthodox Youth «Syndesmos» (1964–1977). Member of the «International Commission for Missionary Studies» of the WCC (1963–1969).
Secretary for «Missionary Research and the Relations with the Orthodox Churches», in the General Secretariat of the WCC (1969–71). Member of many international scientistic committees, such as: the «Deutsche Gesellschaft für Missionswissenschaft»; the «International Society of Missionary Research»; the Commission of the WCC for the Dialogue with Other Churches and Ideologies (1975–83); the Mixed Commission of the «Conference of European Churches» and the «Conference of Roman Catholic Bishops», «Islam in Europe» (1989–91); the «International Council» of the World Conference on Religion and Peace (1985–94).
From 1959 onwards he has participated in a number of international, inter-Orthodox, inter-Christian and inter-religious conferences, and World Assemblies (several times as main speaker) representing the Church, or the University in international organizations.
He has offered lectures to several University centers concerning Christian witness, the inter-religious dialogue, and worldwide solidarity and peace. Honorary member of the Curatorium of the Roman Catholic Institution «Pro Oriente», Vienna (1989 ff.). President-Moderator of the Commission on World Mission and Evangelism of the WCC (1984–1991).
Member of the Central Committee of the WCC (1998–2006). Fellow of the Orthodox Academy of Crete (2001). Corresponding Member of the Academy of Athens (1993–2005). Member of the European Council of Religious Leaders/Religions for Peace (2001 ff.). Vice-president of the Conference of European Churches (2003–2009). President of the World Council of Churches(2006-) (one of the eight presidents). Honorary President of the World Conference of Religions for Peace (2006-).
East Africa
Archbishop Anastasios has played a leading role in the contemporary renewal of the External Mission of the Orthodox Church. In the decade 1981-91, as Locum Tenens (Acting Archbishop) of the Holy Archbishopric of Irinoupolis – East Africa (Kenya, Uganda, Tanzania), he established and organized the Patriarchal School «Archbishop of Cyprus Macarios», which he directed for a decade; he ordained 62 African clergymen and consecrated 42 readers-catechists coming from eight African tribes; At the same time, he promoted the work of translation of the Holy Liturgy into four African languages. He took care of the stabilization of about 150 Orthodox parishes and decades of construction of churches, of the building of seven missionary stations and worked for the creation of schools and medical stations.
Albania
As Archbishop, within huge difficulties, he achieved the restoration, from her foundation, of the Church of Albania –more than 400 parishes were reorganized; He established the Theological Academy «Resurrection» in Durrës (1992) and 2 Ecclesiastical Lycees.
He educated and ordained 150 clerics. He established 50 Youth Centres in several cities. He took care of the translation efforts, the edition of liturgical and other religious books. He erected 150 new churches, restored 70 others and repaired 160 more, as well as 45 ecclesiastical centres (Archdiocese and Metropole buildings, schools, medical centres, guest’s houses, youth camps, etc.).
The total construction work comes to 425 buildings. He developed the charity work, through the distribution of hundreds of tons of food, clothes, medicine. He founded a monthly newspaper and three periodicals, as well as a Radio station. He took care for the establishment of the Workshops of the Church (printing-house, candle factory, carpenter’s shop, workshops for iconography and restoration of icons).
At the same time, he developed pioneer programmes in the areas of education, health, social care, rural development, culture and ecology. (e.g. He established the Medical Diagnostical Centre with 24 specialities in Tirana and three medical centres in other cities; University “Logos” (Tirana), also two Institutes of Professional Formation; a Professional Lycee; three primary schools; a Boarding school for girls, and 17 nursery schools in different cities.
He oversaw the construction of roads, aqueducts, bridges, reparation of public schools, etc. During the critical period of Kosovo (1999), he organized a large humanitarian programme, which helped about 33.000 refugees in several parts of Albania. He linked the Church of Albania with international Ecclesiastical organizations.
He is founding member of the Interchurch Bible Society of Albania and the Interfaith Council of Albania. During the political tension between Greece and Albania, he contributed to the relaxation and the rapprochement of the two countries. Through his initiatives work was given to thousands of men; serious works of social structure were created and the Orthodox Church of Albania has come to be a multi-dynamic spiritual and developmental factor.
At the same time he struggled for the easing of the controversies in the Balkans. In 2000, through the proposal of the Academy of Athens and many personalities in Albania, he was a candidate for the Nobel Peace Prize.
Honours
The Holy Cross of the Apostle and Evangelist Mark, First Class, of the Patriarchate of Alexandria (1985), of Saint Catherine of the Mount Sinai (1985), of Sts. Cyrill and Methodios of the Orthodox Church of Czeschoslovakia (1986); the Silver Medal of the Academy of Athens «as the promoter and pioneer of missionary theology and action» (1987), and the Golden Medal with Laurel of the Greek Red Cross (1994); the Grand Cross of the Order of Honor of the Hellenic Republic (1997); the Medal of the Great Prince Vladimir (first class) of the Russian Church (1998); the Medal of Apostle Andreas of the Ecumenical Patriarchate (1999); the Grand Cross of the Order of the Orthodox Crusaders of the Holy Sepulchre (2000); the Life Achievement Prize of the Council of Greeks Abroad (2000).
He was also honored with: the Athenagoras Human Rights Award 2001 (New York); the «Pro Humanitate», of the European Cultural Institution Pro Europe (Freiburg) (2001); the Grand Cross of the Order of Apostle Paul of the Church of Greece (2001); the Golden Medal of Honor and welfare work of the City of Athens (2001); the Golden key of the City of Thessaloniki (2002), and of Lamia (2002); the Polish humanitarian award «Ecce Homo» (2003); the Medal from the President of the Romanian Democracy (2003); the Golden Medal, first class, of the Municipality of Piraeus (2005); Honorary Citizen of Tirana (2005) and Korça (2007); the Prize «for outstanding activities in strengthening Unity of Orthodox Christian Nations» (Moscow 2006); Medal of Yaroslav the Wiseman of the Ukrainian Democracy (2008); Grand Golden Medal of Apostle Barnabas of the Church of Cyprus (2008); the Grand Cross of the Order of Apostle Marc of the Patriarchate of Alexandria and all Africa (2009).
According to Greek media, his name has been suggested as a possible candidate of SYRIZA in the second round of the election to the post of President of Greece.
Publications
The Spirits M’bandwa and the framework of their Cult (1970, in Greek)
The Lord of Brightness». The God of the Tribes East of Kenya. A Research in the History of Religion (in Greek, 1971; 3rd edition 1983)
Various Christian Approaches to the Other Religions (1971)
Islam: A General Survey (in Greek, 1975; 15th edition 2006)
Universality and Orthodoxy (in Greek, 2000; 6th edition 2006), translated into Serbian (2002), Romanian (2003), Albanian (2004), Bulgarian (2005); and English as Facing the World: Orthodox Christian Essays on Global Concerns (St. Vladimir’s Seminary Press, and WCC 2003).
Footprints of the Quest for the Transcendent (in Greek, 2004; 3rd ed. 2006)
Mission in Christ’s Way (2007, in Greek).
To the End of the Earth(2009, in Greek).
In Africa (2010, in Greek).
Three Catechetical Manuals (1960–1982; in seven reprints 1978-1982)
He has also written more than 240 essays and articles, including:
“Monks and Mission in the Eastern Church during the Fourth Century” (1966).
“Les Missions des Eglises d’Orient” (1972).
“Relations between Man and Nature in the World Religions” (1983)
“Die Mystik in Byzanz” (1983).
“Der Dialog mit dem Islam aus orthodoxen Sicht” (1986).
“Orthodoxe Mission. Vergangenheit, Gegenwart, Zukunft” (1999).
“Orthodoxy Faces the Third Millennium” (2000).
“The Church of Albania. History and Spiritual Tradition” (2000).
“Responsabilité apostolique et dimension universelle de l’Eglise” (2001).
“Problems and Prospects of Inter-religious Dialogue” (2002).
“God, in your grace transform the world” (2006).
“Christen in einem multi-religiösen geeinten Europa” (2007).
“La lumière du Christ et l’Europe” (2008). “Η Ορθόδοξος Αυτοκέφαλος Εκκλησία της Αλβανίας σήμερα” (2009). “Appelés à une seule espérance en Christ” (2009).
Founder and editor of bilingual quarterly Porefthentes (Go-Ye) (1960–1970), of the quarterly review Panta ta Ethne (All Nations) (1981–92). Also in Albanian: the quarterly Kërkim (Search) and the monthly newspaper Ngjallja (Resurrection). From his essays and articles a number have also been published into German, French, Russian, Swedish, Finnish, Serbian, Romanian, Bulgarian, Italian, Spanish and Albanian.
Archbishop Anastasios is considered a pioneer in the rekindling of the missionary endeavour in the Orthodox Churches. Scholar in the field of History of Religions and inter-religious dialogue. Simultaneously, he has struggled as a peace-maker within the Balkans.
Përgatiti:Agjencioni "Floripress"(Flori Bruqi)
