Nga Flori Bruqi
Jusuf Buxhovi lindi në Pejë më 4 gusht të vitit 1946. Mësimet e para dhe shkollën e mesme i kreu në Gjakovë. Studioi Gjuhë dhe Letërsi Shqipe në Universitetin e Prishtinës, studime të cilat do t’i kalonte për t’u ndalur tek interesat dhe tërheqja e tij pas historisë.
Ai e nisi karrierën e shkrimtarisë si poet dhe gazetar i kulturës në gazetën “Rilindja” në vitin 1967. vazhdon si korrespondent i saj në Gjermani, deri në fund të vitit 1980. Këtu nis cikli i romaneve triologjikë përpunuar vitet e fundit dhe ku prozatori në mbi dy mijë faqe përcjell dramën e mbijetesës, vazhdimësisë dhe jetës.
Rreth krijimtarisë letrare të viteve të fundit të autorit, mund të thuhet se me romanet "Prapë Vdekja I, II, III" (1991-1995) pastaj me "Letrat për Kryeprincin" (2002), "Vera e fundit e Gjin Bardhit" (2003), si dhe "Trilogjinë Gjermane" (Vdekja e Kolonelit, Kujtimet e zonjës Von Braun dhe Kodi i Dashurisë) të botuara në vitet 2004-2006, krijon një cikël tematik të eposit të prozës shqipe, i cili mbështetet mbi qenien ekzistenciale të popullit shqiptar që nga antika e deri në ditët tona.
Në këtë mënyrë autori shfaqet me një prosede letrar që është i ndërthurur dhe i ndërlidhur organikisht, ku historia kthehet në një fakt letrar. Këtij kundrimi nuk i kanë shpëtuar as ngjarjet e fundit, vecmas ato të viteve të tetëdhjeta dhe nëntëdhjeta, të cilat gjetën një pasqyrim të denjë në romanin "Kodi i dashurisë" i cili në vitin 2006 u nderua me cmimin kombëtar "Azem Shkreli", si vepra më e mirë e vitit.
Në vazhdën e ktij angazhimi duhet parë edhe pjesën e parë të trilogjisë "Libri i Bllacës" që doli nga shtypi në janar të vitit 2007, dhe pritet që pjesa e dytë dhe e tretë e këtij libri të botohet gjatë këtij viti, pasiqë, sipas autorit ato, si tekste letrare, tashmë janë kryer dhe gjenden në fazën e fundit të daljes nga shtypi.
Libri ka tri vëllime: Antika dhe mesjeta, Perandoria osmane dhe Nga konferenca e Londrës deri te protektorati ndërkombëtar. Botues të këtij projekti, të parit në historiografinë shqiptare, janë “Faik Konica” nga Prishtina dhe “Jalifat Publishing” nga Hjustoni i SHBA-ve.
“Kosova” e Jusuf Buxhovit është libri i parë historiografik i kësaj natyre. Në hyrje, autori bën të ditur se fjala është për një shkrim gjithëpërfshirës të historisë shqiptare nga antikiteti e deri në kohën tonë, ku Kosova jo vetëm që nuk shihet e shkëputur nga koncepti i Shqipërisë së natyrshme, por ajo paraqitet si qendër e saj shpirtërore, kulturore dhe shtetërore. Me këtë rast, autori, fokusimin e përqendron te Pellazgët, ku Dardanët dhe Dardania paraqiten trungu kryesor i asaj që më vonë njihet si vazhdimësi iliro-shqiptare.
Duke shfrytëzuar shumë burime nga historiografia botërore, veçmas ato nga autorët antikë, Buxhovi nxjerr përfundimin se Dardanët janë themelues të Trojës dhe bartës të qytetërimit antik, i cili me pa të drejtë u është atribuuar grekëve, të cilët erdhën shumë vonë dhe përvetësuan gjithë qytetërimin pellazg, madje edhe shkrimin e tyre. Sipas Buxhovit, edhe eposi i madh botëror “Iliada” dhe filozofia antike paraqesin trashëgimi shpirtërore të shqiptarëve.
Shikuar nga ky prizën, “Kosova” e Buxhovit historinë shqiptare e zhvendos nga mileniumi i dytë (teoria ilire) te ai i katër, gjë që duke u ndërlidhur me Pellazgët, atë e kthen në qendër të antikitetit. Autori, po ashtu, edhe themelimin e Perandorisë së Romës dhe të të Bizantit e lidhë me trashëgiminë pellazge (dardano-ilirët), ku ata dalin si bartës të qytetërimit perëndimor, por edhe të ngrehinave të tyre politike dhe shtetërore.
Një rishikim tjetër është edhe ai që ka të bëjë me të ashtuquajturin shteti mesjetar serb dhe kishë mesjetare serbe, të cilat Buxhovi i sheh si konstrukte të historiografisë hegjemoniste serbomadhe të shekullit të kaluar, gënjeshtrat e së cilës, për fat të keq, i ka pranuar edhe historiografia ideologjike shqiptare, të cilat, edhe sot e gjithëditën, vazhdon t’i përdor “si të vërteta historike”.
Duke u bazuar në një faktografi shkencore, Buxhovi nxjerr përfundimin se në mesjetë nuk ka pasur shtet serb, e as kishë serbe, pos zhupani, të cilat kanë qenë pushtuese dhe në dëm të etnisë arbërore, mbi të cilën pastaj është ndërtuar miti mesjetar serb. Buxhovi, madje vlerëson se edhe e ashtuquajtura Rashkë, që proklamohet si “qendër e shtetit serb”, ka të bëjë me Tribalët (Dardanë të sllavizuar).
Rishqyrtime të rëndësishme paraqiten edhe në pjesën që ka të bëjë me Perandorinë osmane dhe me krizën lindore në përgjithësi, ku po ashtu, Kosova shfaqet si qendër e gravitetit politik dhe kulturor shqiptar, (Lidhja Shqiptare e Prizrenit, Revolucioni Xhonrturk dhe Katërmbëdhjetë pikat e Hasan Prishtinës, të vitit 1912), që i ka paraprirë pavarësisë së Shqipëri.
Me interes është edhe pjesa e tretë, ajo e shtetformimit shqiptar, me ç’rast autori sjell një pamje tjetër nga ajo që është parë nga historiografia ideologjike shqiptare.
Pse Beogradi çmendet nga librat e Buxhovit!
....“I ashtuquajturi historian shqiptar, Jusuf Buxhovi para ca kohësh botoi në Prishtinë librin ‘Historia e Kosovës’, e cila jo vetëm që nuk ka kurrfarë baze shkencore, por në tërësi i anashkalon serbët, kurse Kosovën e përshkruan si ‘qendër shpirtërore, kulturore dhe shtetërore të Shqipërisë’. Ai madje shkon aq larg sa pohon që shqiptarë e jo grekët janë themelues të Trojës dhe shkrues të Iliadës”, shkruajnë mediet serbe duke reaguar ndaj librit më të ri të Buxhovit.
“Mbi bazë të faktografisë shkencore, Buxhovi konludon se nuk ka pasur Serbi shtet mesjetar serb e as Kishë Ortodokse Serbe, por vetëm krahina, që në histori janë të njohura si okupuese dhe kundër etnikumit shqiptar”, ka shkruar gazetari prishtinas Esad Dujaka për këtë libër.
Sllavenko Terziq, këshilltar shkencor i Institutit të historisë së Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Serbisë, pohon se fjala është për “dhunim të paparë e të pashembullt ndaj fakteve historike dhe arsyes së shëndoshë”.
“Bëhet fjalë për një fantazi shumë të rrezikshme në shërbim të Shqipërisë së madhe etnike. Libri nuk meriton kurrfarë vëmendje shkencore, sepse fjala është për pamflet. Ai libër ashiqare duhet t’iu shërbejnë politikanëve si pseudoargument ër krijimin e ‘Shqipërisë natyrale’. Është krejtësisht e pakuptimtë teza për Kosovën si qendër shpirtërore, kulturore e shtetërore të Shqipërisë”, tha Terziq në reagimin e tij për mediet serbe.
Ndërkaq, sipas Milla Bjelajac, këshilltare shkencore për historinë e re serbe, “nuk ia vlen të shpenzosh fjalë për një vepër të pavlerë në kuptimin shkencor”.
Sipas saj, “ky libër i dedikohet thellimit të mosmarrëveshjeve në Ballkan dhe helmimit të gjeneratave të reja”.
Ky libër që në Kosovë ka bërë jehonë si rrallë ndonjë botim tjetër i viteve të fundit, është pritur me po atë interesim edhe nga bashkatdhetarët. Prania në sallë e autorit, shkrimtarit publicistit dhe historianit të njohur Jusuf Buxhovi ishte një atu shtesë për publikun e ardhur në numër.
Duke prezantuar librin e tij, autori Buxhovi ka thënë se mesazhi që ka dashur ta përçojë përmes librit ka qenë para së gjithash ngritja e besimit të lëkundur të shqiptarëve në veten e tyre. “Ne kemi ndërtuar shtetin por nuk e kemi ndërtuar ardhmërinë. Ajo nuk ndërtohet me deklarata politike. Dhe këtu qëndron rreziku për Kosovën dhe shqiptarët”, ka thënë Buxhovi. “Historia e njerëzimit tregon se shumë shtete dhe civilizime janë stërkequr dhe kanë dështuar pikërisht atëherë kur kanë menduar se është arritur fitorja”.
“Shteti i Kosovës si çdo shtet duhet ta ketë historinë e vet. Unë megjithatë duke shkruar këtë libër nuk jam pëqendruar vetëm në historinë e Kosovës. Unë kam synuar që shqiptarët të kenë një histori shpirtërore që nga antikiteti e deri më tash. Janë 5000 vjet qytetërim në të cilin Kosova apo Dardania ka pasur privilegjin të jetë në qendër të zhvillimeve historike ndër më të rëndësishmet jo vetëm për këtë hapësirë por edhe për civilizimin botëror në përgjithësi”.
Këtu Buxhovi është ndalur duke iu përgjigjur disa hezitimeve dhe rezervave që janë paraqitur në opinionin tonë lidhur me librin e tij. “Ndoshta duket pretencioze nëse thuhet se civilizimi botëror, antikiteti, u detyrohet stërgjyshërve tanë, pellazgëve, dardano-ilirëo-arbërorëve. Shkenca këtë e ka thënë këtë para 200 e më shumë vitesh. Jusuf Buxhovi nuk ka bërë asgjë tjetër pos që ka bartur një pjesë të historisë së shkapërderdhur nga dokumentet botërore dhe e ka futur në një libër.
Qëllimi im ka qenë dhe është ta paraqes atë që e ka thënë me kohë historiografia botërore por që nga kriza lindore e tutje është shtrembëruar duke i privuar shqiptarët nga kjo histori dhe nga harta gjeopolitike e strategjike në Ballkan”.
Nga ajo kohë, thotë Buxhovi, "vijnë dy projekte morbide, që në një mënyrë vazhdojnë edhe sot e asaj dite: Nacertania serbe dhe Megaliidea greke. Të dyja janë hartuar në vitin 1844 dhe propagojnë zhdukjen edhe fizike të shqiptarëve. Gjatë periudhës pas këtyre dy projekteve, shqiptarët kanë qenë viktimë e katër gjenocideve.
Gjenocidi i pestë ishte në rrugë që të realizohej po të mos ishte ndërhyrja e perëndimit dhe sakrifica jonë si popull për tu flijuar. Së këndejmi, qëllimi im me këtë libër është që tu tregohet shqiptarëve se janë popull antik, që kanë ndërtuar civilizimin dhe perëndimi duhet të sillet me ta sikur me ndërtuesit e djepit të civilizimit perëndimor. Të mos turpërohemi nga madhështia jonë”, ka porositur autori i librit me tri vëllime “Kosova”.
Për fat të keq, ka vazhduar Buxhovi, “me disa segmente të qeverisjes aktuale në Prishtinë, sikur po ju jepen argumente atyre zërave që, të mbështetura në ideologjitë shoviniste, thonë se shqiptarët nuk janë në gjendje të mbajnë shtet dhe se ata janë popull bastard, që nuk e meritojnë shtetin ose shteti i tyre do të shfrytëzohet kundër interesave evropiane e civilizuese”.
Duke iu kthyer procesit të shtetformimit të Kosovës, autori ka thënë se tri janë referencat e kësaj shtetësie: Konferenca e Bunjajt, demonstratat e 68-tës kur për herë të parë u paraqitën parullat Kosova Republikë dhe lëvizja shtetndërtuese demokratike e vitit 1989 që identifikohet me Ibrahim Rugovën.
Një vështrim mbi krijimtarinë publicistike të Buxhovit e ka lexuar krijuesi Shefqet Dibrani, ndërsa prezantimin e autorit e ka bërë anëtari i kryesisë së degës së LDK-së në Zvicër, Hamëz Morina.
Librat e Buxhovit edhe në anglisht
Pas një pune shumë intensive, këto ditë,shtëpia botuese “Jalifat Publishing” nga Hjustoni i SHBA-ve nxori nga shtypi, të përkthyer në gjuhën anglishte, veprën historiografike “KOSOVA” në tri vëllime të Jusuf Buxhovit. Kështu, kjo vepër, e cila brenda një viti me pesë ribotime me mbi dhjetë mijë komplete dhe 30 mijë ekzemplarë, u kthye në bestseler, me botimin në gjuhën anglishte, në botë, për herë të parë nga një historian shqiptar, do të përhapë të vërtetën rreth historisë shqiptare që nga antikiteti e deri te koha jonë, e vërtetë kjo e cila është e liruar nga kornizat ideologjike dhe anatema e limiteve joshkencore të imponuara nga propaganda e Beogradit me të cilat ka qenë e ngarkuar historiografia jonë deri më tash. Botuesi ka paraparë që promovimi i “Kosovës” në anglisht të bëhet gjatë muajit nëntor në Prishtinë, për të vazhduar pastaj me promovime në Shkup dhe Tiranë. Promovimi i “Kosovës” do të bëhet edhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, në disa qendra evropiane si dhe në Turqi.
