Librat që kanë tronditur botën...

Te nderuar lexues!

Krahas fotos se ballinave te librave ketu , ju jap dhe vendndodhjen dhe linkun nga ku lehte mund te zbriten, dhe falas, andaj link eshte:  http://www.slideshare.net/madopol/4-kater-libra-shqip-t-flori-bruqi-shkrimtar-dhe-publicist te cilin e ndaj me te gjithe miqet e juaj..
Ato lexohen me nje te klikuar me maus ne librin e deshiruar po e zbritet tere materialin.

Me respekt,
Flori Bruqi

KOKA E ZEUSIT

Nga Izet Shehu

Kur krasitnim ullinj në pronat e arvanitasit Manol. Në piskun e vapes zhvisheshim dhe laheshim në det. Përtej hapësirës ujore ishte Kreta. Ishte mesi i verës. Frynte një erë e ngrohtë dhe e thatë.

Kur frynte era e jugut, pluhuri ngrihej nëpër rrugë dhe i qorronte udhëtarët. Së largu dukej një ishull i vogël, i bleruar. Dukej si një ullishte e mbjellë mbi det. Bregu ishte shkëmbor dhe askund nuk gjeje një kokërrizë rëre, veç pluhurit që përhapte nëpër rrugë era e jugut. Ishte zagushi. Gurët në breg, të larë nga valët e kripura dhe të përvëluara nga dielli, nxirrnin avull. Ajri dridhej. Një dyzinë me pulëbardha flatëruan mbi kokat tona, duke lëshuar britma të çjerra. Lepuj të egër kërcenin mbi shkëmbinj. Deti i thellë me deshë dallgësh llokoçitej. Hymë për t’u larë. I pari hyri Bardhi e pas tij unë. Qark s’kishte frymë njeriu. Nja pesëdhjet metra tej, një varkë e vjetër përkundej mbi dallgët dhe përplasej mbi shkëmbinjtë në breg.
- Mos u fut thellë, - më tha Bardhi. – A se sheh që deti është i trazuar?
- Jo, - i thashë.


Hodha sytë përqark. Deshët e dallgëve rrokeshin kokë më kokë. Një shkretëtirë gurësh avullonin në breg. Duke ecur me këmbët në ujë, një gjë e rrumbullakët, e gurtë më bëri që të më shkasë këmba e djathtë. U zhyta dhe e kapa me të dyja duart sendin e gurtë. S’ishte gurë, po një kokë e prerë statuje. E nxorra në breg. E vura mbi një shkëmb të rrafshtë e të veshur me myshk të gjelbër. Mbi shkëmbin e gjelbër koka dukej e çuditshme, si të qe e prerë nga koka e një pirati, se, të gjitha ato mite, përralla e legjenda që kisha dëgjuar e lexuar ma përqasnin këtë breg më bëma të hershme e të sotme të mbushura me historira të tilla.
- E kujt është kjo kokë e prerë statuje? – më pyrti Bardhi.
- Ku ta di unë i gjori? Pyesim afendikonë, Manolin.
- Se mos ai di gjë?
- Mbase di..


- Petrit, ty të kërcasin dhëmbët mos ke ftohtë?
- Jo, Bardhi. S’di pse më përshkoi trupi një rrymë frike.
Bardhi mori xhaketën e tij verore dhe ma hodhi mbi shpatullat e mbushura me mornica. Ashtu, me kurrizin e mbështetur mbas një shkëmbi, ndenja një copë herë.
- S’di si më erdhi, - i thashë shokut tim. - As vetë nuk e kuptova se si më erdhi.
- Si u qetësua deti, një kokë e zezë breshke, si koka e një pirate, u duk tej nja tridhjetë metra mbi ujë. Më s’u futëm në ujë. Kaluam përmes ullishtes dhe dolëm në rrugën e ngushtë me kalldrëm që zbret tatëpjetë te porti. Aty morëm në të mëngjër një rrugicë tjetër dhe dolëm në lagjen e vogël të çifutëve.

Në fund të saj ishte rrapi degëgjërë dhe çezma me dy luanë mermeri. Hapëm portën e hekurit dhe u futëm në oborr. Zonja Dhimitrullë me gotën me verë të bardhë në dorën e majtë dhe me cigaren e ndezur në gojë na përshëndeti. Zezakja Marie na priti me buzën në gaz dhe krahët hapur si një nënë e dashur. Fundja, dhe ajo ishte emigrante ekonomike si ne.
- Hë moj Nano , - i thirra dhe e përqafova. Më pëlqente Nano, - se, jo për ngjyrën, por për shtatin e lartë e të plotë i ngjante Nanosë së Balzakut. Veç me një ndryshim: ajo ishte një zezake e prushtë dhe me karakter të fortë.
- Sot, zonja Dhimitrullë, ka qënë në formë, - na tha:
- Ku e kupton ti, moj Mari?
- Edhe qeni e kupton zonjën dhe jo shërbëtorja që i lan e i shpëlan gjer të brendshmet. Sot, zonja, duket e shkriftuar. Kushedi ku ka pirë ujë burimi të kulluar. Kaq tha dhe na tregoi me dorë tavolinën për të ngrënë. Zonja na ndoqi me sy. Ne bëmë sikur s’ishim të interesuar për të dhe për orekset dhe mosorekset e saj.

* * *

Ndërsa ne po hanim, Maria lante makinën fringo ngjyrëargjendi të Dhimitrullës. Ndërkohë, erdhi afendikoi, Manoli. Maria hapi portën e hekurit të lyer me bojë të bardhë. Ai bëri sikur s’e vuri re zonjën, u fut brenda në shtëpi, u la e u ndërrua dhe, duke kaluar përmes agrumeve të kopshtit, u qas tek ne. Mbasi na pyeti se si e kishim kaluar ditën, çfarë kishim bërë e të tjera si këto, na tha se të nesërmen, që binte e diel, do të qëndronte pak në kishë (nëse dëshironim ne) tha do të bëjmë një vizitë në një kala të lashtë. Ne, pa hezitim, e pritëm me qejf propozimin e tij. Manoli u largua nga ne, eci përmes kopështit drejt shtëpisë. Tek shkallët e gurta u takua me zezaken, diç bisedoi me të dhe me nxitim hyri brenda. Maria, duke u lëkundur si një varkë, erdhi tek ne.
- Prit furtunën tani, - na tha.
- Pse? – pyeti Bardhi.


- Kur ajo pi, s’di se çfarë bën, por fryn e shfryn, sikur ia ka fajin njeri pse është e dhënë së tepërmi pas alkkolit, duhanit e …
Nëse Maria na fliste, një zhurmë e pazakontë shpërtheu në katin e dyte. Një gotë e qelqtë fluturoi mbi limonat dhe u bë copë e thërrime mbi një bandierë në anë të kopështit.
- Shyqyr që s’na u thye mbi kokat tona, - tha Maria.
- Di gjë ti, Marie, pse bën kështu zonja? – i thashë.
- Një zot e di pse është katandisur kaq keq kohët e fundit. Zonja ulurinte, shante. Manoli mundohej ta qetësonte. Po ku ndalonte ajo.
- Ti s’je burrë. Ti je një mumje. A s’e ke kuptuar që unë jam një grua. Një grua me plot kuptimin e fjalës. Nuk më duhet as pasuria, as sjellja jote e mirë. Më dohet burri që te ti s’e kam gjetur kurrë.


- Gjeje burrin, atëherë! – thirri me sa kishte në kokë afendikoi. – Gjeje dhe mos ma kthe shtëpinë në bordello!
- Si, si? Përsërite dhe një herë?
- Nuk të duroj më? – thirri ai. – Ti je marrosur. Kur të të kalojë kjo gjëndje trollisjeje, do të më japësh të drejtë.
Maria e tromaksur na u qas.
- A s’u thashë se do të pëlcasë furtuna? – Ne luftojmë për bukën e gojës, kur zonja, si e ka siguruar thelën e majme, pi, fryn, shfryn dhe lakmon bishtin e zi mbi thelë. Kërkon bishtin e zi.


Ne, si dëgjuam Marien, u futëm në shtëpizën tonë në anë të kopshtit. Fjalët e zezakes na u llokoçitën në mendje. Sidomos “kërkon bishtin“,“bishtin e zi“.
- Mos e ka fjalën për bishtin e Raulit, - tha zëshuar Bardhi.
Unë mora kokën e mermertë ndër duar dhe dola nga shtëpia. Maria u ul pranë shatërvanit.
- Shiko se çfarë kemi gjetur sot në det! – i thashë. Ajo e pa, e mori me dy duart e fuqishme tërë tul “kokën“ dhe tha:
- Kjo është koka e Zeusit.
- Çfarë është Zeusi, Marie? Pak, fare pak kam dëgjuar për të në letërsinë antike greke.
- Aha! – tha Maria. – Zeusi, në mitet e lashta greke,ishte kryeperëndia. Se, në Olimp, jetonin dymbëdhjetë perëndi, sipas miteve të tyre. Nuk flas për këto grekërit e sotëm, por për grekërit e vjetër. Këta, një zot e di se çfarë janë. Këta kanë përbuzje për njeriun. Janë racistë. Në këtë shtëpi njeri është Manoli. Si tha këto fjalë, i hodhi sytë rrotull në e dëgjoi kush dhe vazhdoi:


- Po të mos ishte Manoli, do të largohesha gjetkë.
- Po ku, moj Marie?
- Prapa diellit. Më është neveritur kjo shtëpi. Në mënyrë të veçantë Zonja Dhimitrullë, kjo pelë e pangopur seksua... dhe e kafshoi buzën. Nga buzët e trasha tërë tul buloi një pikë gjaku.
* * *

Nuk shkuam për të vizituar kalanë e lashtë. Zonja gjithë natën, duke gdhirë e diela, kishte qënë me temperaturë dhe, sipas Maries, kishte folur përçart fjalë të pakuptimta. Në mëngjes i ra temperatura.
- Jam mirë, - më tha.
- Thuaj tim shoqi s’e nuk është e nevojshme për të më çuar për vizitë tek mjeku. Ndjehem më mirë. Kur i vura tabakanë përpara për të ngrënë mëngjes, ma refuzoi.
- Sillmë një gotë me verë të bardhë, - më tha.
Ashtu bëra. Piu gotën me verë, ndezi një cigare dhe doli në dritare.


- Je mirë sot , Zonjë. Shyqyr Zotit, je mirë! Ajo psherëtiu thellë dhe heshti. Pas pak, hyri në dhomë Manoli. Unë u largova me marifet. Diç bisedonin qetë e pa zënka me njëri – tjetrin. Dy ditë nuk doli nga dhoma. Ditën e tretë më kërkoi për të ngrënë.
- Si ka qënë Dhimitrulla sot? – më pyeti Manoli.
- U përpoq të ngrihet, por kishte pak dhimbje koke, ndaj iu desh të shtrihej prapë.
Ditën e katërt e panë Zonjën në oboorr, duke u mbajtur te krahu tulor i zezakes. Shëtiti nëpër kopsht, u mori erë jaseminëve të lulëzuar dhe u ulën së bashku me Marien mbi bodrumin e shatërvanit.

Unë dhe Bardhi i shkuam pranë, e përshëndetëm, po ajo s’na e vari. Ishte e dobësuar. Në mbrëmje e pamë në dritaren e dhomës së saj me gotën në dorë dhe cigaren e ndezur. La gotën në mbi parvaz, i ra një numri në celular dhe foli me dikë. Maria na solli për të ngrënë.
- U shërua, - tha – Shyqyr Zotit u shërua!
Të nesërmen u ngritëm herët për në punë. Do të pastronim ferrat nën kurorat e ullinjve. Nën dritaren e hapur të Zonjës pamë përsëri ato shkallë të drunjta. Mendja na shkoi te zezaku Raul, burri i Maries.
* * *
Në fund të gushtit do të ktheheshim në dheun tonë. U ngritëm pas mesnate. Përqark dritat po shuheshin pak nga pak. Vetëm disa kishin mbetur ende të ndezura. Shtëpitë dhe njerëzit ishin kredhur në gjumë. Ajo, Zonja, rrinte e mbështetur te parvazi i dritares. Ne, pa zhurmë, kaluam përmes kopshtit dhe ecëm në trotuarin e shtëpisë. Nga pakujdesia, mend u përplasëm me shkallën e drunjtë nën dritare. Gruaja lëshoi një psherëtimë të lehtë dhe lëvizi. Pastaj murmuriti disa fjalë të fshehta. Ne ndenjëm si të ngrirë pranë shkallëve. Ajo zgjati kokën dhe thirri: Raul, Raul!
Ne përsëri heshtëm.
Dhimitrulla lëshoi një klithmë. Qeni leshtor lehi. Zezakja ndezi të gjitha dritat e shtëpisë.


- Hajdutët, hajdutët, Marie!
Maria iu soll përqark shtëpisë. Pa shkallët.
- S’ka hajdutë, moj Zonjë! Janë djemtë. Po nisen me pushime në vendin e tyre.
Ne, s’i kuaj të vjedhur, dolëm nga oborri dhe u nisëm për te stacioni i autobuzëve. Rrugës u ndeshëm me zezakun Raul. Ai bëri sikur nuk na pa.
- Po vete për ta shtypur kali i zi afrikan, - tha Bardhi. – Ç’dreq raciste është ajo, kur bën seks me Raulin?
- Ajo ështe bushtër e ndyrë, - ia ktheva unë. – Ajo ka përbuzje për ne, sepse jemi i njëjti gjak me afendikoin. Siç duket, ajo është mëkuar me ndjenjën e përçmimit vetëm për racën tonë. Në stacionin e autobuzave pritëm gati një gjysmë ore. Aty takuam dhe të tjerë emigrantë nga anët tona. Disa prej tyre i njihnim. Sidoqoftë, në mes tyre e ndjenim veten më të ngrohtë. Ishin bashkëatdhetarët tanë. – Ishin gjaku ynë.

* * *
Në Kakavijë nuk patëm probleme. Një plak thatim me sytë si të skiles na bëri një kontroll të përciptë të çantave. Koka e prerë e Zeusit rrinte e strukur në mes të plaçkave tona. Ca kostume, bluze e këpucë të mbledhura pranë kishës. Me siguri, ishin hedhurina prej të vdekurve. Për ne ishin të vlefshme, pasi ishim të varfër sa më s’ka. Kur mbërritëm në qytezën tonë, frynte një erë e lehtë. Një re e vogël, si një shtëllungë tymi, u duk në qiell nga ana e jugut. Ajo filloi të gufohej e të zmadhohej shpejt. Shtëllunga të tjera si dele të zeza vraponin pas saj. Kjo erë e ngrohtë i shtynte retë si bariu dhentë.

Pas pak, qielli u mbush krejt dhe filluan të binin pikat e para të vakta të shiut. Në të njëjtën kohë, shpërthyen mbi qytet bubullimat e para. Ne, të ngarkuar si kuaj, ecnim nëpër sokakun e kalldrëmtë, për të mbërritur në shtëpitë tona.
- Prit pak, o shi, - fliste duke zgjatur hapin Bardhi, - prit sa të mbërrijmë ne shtëpitë tona, pastaj bëj ç’të duash. Shndërroje qiellin në lumë, po deshe.
- Mes bubullimave u nisëm e mes tyre u kthyem – i thashë Bardhit. Edhe qielli qan për ne. U ndamë me Bardhin. Shtëpitë i kishim pranë e pranë. Trokita tri herë në derën e vjetër. Doli babai. Me sy të përlotur u takuam. Ashtu ndenjëm një copë herë.
- Jam plakur, - mërmëriti ai, - jam tharë si bari.
- Po nëna si është?
- Ah, nëna ka dy muaj që ka zënë shtratin.
- A e ke vizituar te mjeku?


- E ç’mjek djalli ka mbetur këtu! Spitali ka mbetur si hani i Selmanit. S’ka shtretër, s’ka batanije, s’ka asgjë. I grabitën të tëra orenditë. Vetëm një ndihmës mjek plak ka mbetur, po edhe ai s’para dëgjon nga veshët.
- Mirë, baba, - i thashë. – do ta gjejmë një mjek në qytetin fqinj dhe do ta sjellim me një taksi.
Kështu bëra. Fola me një mjek kardiolog. I dhashë ca dhrahmi, të cilat mi kërkoi si pa të keq. Nejse. Kardiologu ma vizitoi nënën dhe më dha një recetë për të marr ilaçet.
- Kur ti marrim ilaçet? – ndërhyri babai. – Farmacia e qytezës sonë është bërë mejhane.
- E rregullojmë, - tha mjeku.
Po me atë taksinë ngjyrë limoni që e solla mjekun nga qyteti e ktheva prapë. Ai kishte ilaçet në shtëpi. Bënte be e rrufe se me shumë mundime e me çmime të kripura i kishte siguruar me anën e një mikut të tij mjek, që kishte shkuar emigrant në Itali. Kuptohet me çmim “të kripur” i kishte siguruar ai, me çmim të “superkripur”ia bleva unë. Ky qenka kapitalizmi shqiptar! Kjo qenka makutëria shqiptare! Rëndësi pati që unë ia gjeta ilaçet nënës dhe pas nja dy javëve ajo u ngrit nga shtrati.

* * *
Kaloi një javë, pastaj dy, pastaj tri. Nuk ngopesha duke vështruar babanë, nënën dhe motrën time. Nuk ngopesha duke i parë e duke i prekur edhe gurët e sokakut, që më dukeshin aq të dashur si të ishin të gjallë. Gjatë atyre ditëve folëm për shtëpinë, për familjen, për fqinjët, për të vdekurit dhe për Shqipërinë. S’kishim më se ç’të thoshnim. Një ditë, kur u përtëri, nëna mori në dorë kokën e prerë të Zeusit.
- Po kjo kokë e prerë e kujt është? – më pyeti mua. – Më duket si koka e dervish Hançes, atij çalokut që endej këtyre anëve e shpjegonte kuptimin e ëndërrave.
- Ç’thua, moj grua! – nderhyri babai. – Kjo kokë e prerë vjen nga Greqia. E ku ka dervishë në Greqi?! Atje ka vetëm priftërinj, sepse është popull i krishterë.
- Po ç’e deshe, mor bir, që e solle?
- Kjo kokë e prerë nuk është as myslimane, as e krishterë, por është koka e Zeusit, e kryeperëndisë së Olimpit, - ia shpjegova unë.
- Pse je lodhur me këtë kokë? Më mirë të më sillje një palë këpucë me qafa nga ato të kishës, - tha me të qeshur babai.


- Si të duash, baba! Unë e solla. Ti, po të duash, vërvite.
- Vërvite! - ndërhyri nëna. – Ç’e duam atë kokë të prerë greku!
Këtë bisedë familjare e mbyllëm me kaq. Ç’do ditë bridhja rrugicave dhe shtigjeve të qytezës së fëmijërisë sime. Në sheshin e vogël në formë zemre, në qëndër të qytetit, më kishte rrahur për herë të pare gjoksi nga dashuria. Vajza që desha aq shumë qe shfaqur brenda një reje te praruar të muzgut: ajo mbante në dorë një zambak te bardhë dhe unë një tulipan të ndezur. Ç’aromë dehëse që përhapej në ajër! Ishte një mbrëmje e kaltër pranverore. Vajzat e qytetit, gati për t’u martuar, të veshura me rroba të bardha, të gjelbra, të portokallta shëtisnin me hap të fluturt e me gjokse të fryra, me flokë lëshuar supeve e me llërë të shpërveshura. Në këtë shesh, ja, mu këtu unë ndjeva për herë të parë se si më rrahu zogu i dashurisë në kraharor. Dhe atëherë isha i ri, fare i ri, isha gjashtëmbëdhjetë vjeç. E përshkova sheshin me nxitim, syulur, që të mos më takonte ndonjë që e njihja.


Bardhin e takoja gati çdo ditë. Në mbrëmje ecnim nëpër rrugicat e qytezës sonë të ndriçuara nga hëna e plotë, si fitimtarë, duke folur me pasion për hallet tona, për familjet, për fatin e atdheut ku na kishte rënë koka. Pranë sheshit të qytetit tonë, atij sheshit të vogël në formë zemre, një ish- shef i tregtisë kishte ngritur një lokal të bukur. Në mbrëmje aty mblidheshin të rinj e të reja dhe pinin ndonjë pije freskuese apo alkoolike. Aty shkonim edhe ne, unë dhe Bardhi. E, pikërisht në atë lokal të ndërtuar me shije, në një tavolinë ishin ulur tre burra. Njëri, me sa kuptuam nga të folurit, ishte grek, tjetri anglez dhe i treti shqiptar. Greku, me kokën e shogët, fliste më shpesh. Anglezi flokëargjendtë tundëte kokën. Shqiptari me flokët e bardhë si bora, rrudhte ballin dhe shkrepëtinte sytë. Ishin arkeologë. Siç duket, bënin studime në krahinën tonë me një histori mijëravjeçare. Pas pak, një djalë rreth të dymbëdhjetave, me një kokë të prerë mermeri në dorë, hyri në lokal dhe iu drejtua tre burrave, që diskutonin në tavolinën përballë nesh.


- Merreni! – u tha djali.
- Ku e gjete? – e pyeti arkeologu shqiptar.
- Pranë një ferre në periferi të qytetit, - shpjegoi djali.
- Tek po kullosja dhentë , njëra prej tyre, caporja, po e lëpinte. Pastaj iu afruan të tjerat dhe bënë si ajo. Greku s’u përmbajt, por me entuziazëm thirri sikur bëri një zbulim të madh:


- Koka e Zeusit... Koka e Zeusit...
Të tre e panë me kujdes kokën e prerë prej mermeri dhe qenë të një mendimi: djali u kishte sjellë kokën e Zeusit.
- Këtu, tha greku duke i përtypur me nxitim fjalët, - ka qënë vendbanim helen. Ja fakti: Koka e Zeusit.
Koka e prerë e Zeusit, - shtoi me nënqeshje arkeologu shqiptar.
Greku i dha pesë mijë dhrahmi djalit. Djali shprehu pakënaqësi. Greku përsëri i dha dhe pesë mijë të tjera. Djali iku fluturimthi.
Unë iu afrova arkeologëve. E rroka kokën e prerë me të dyja duart.
- Kjo kokë nuk u gjend këtu. Jo – u thashë me ton të prerë. – këtë kokë e kam sjellë unë. Jam emigrant më Greqi. E gjeta në ujrat e detit, pranë Kretës dhe e solla këtu para tri javësh. Babai im e paska hedhur në ferrë!
Mirë paska bërë!

Prof. SAMI REPISHTI:DEMOKRACIA E PLAGOSUN RANDE NE SHQIPERI

Ridgefield,CT.USA- Zhvillimet e fundit ne arenen politike te shtetit shqiptar jane shqetesuese per te gjithe ata qe deshirojne te shohin nji Shqiperi demokratike me orientim Europian, sepse kaosi qe e mbeshtjell sot vendin rrezikon vete ekzistencen e Shqiperise.

Skandali i “kasetes video Meta-Prifti asht vetem nji sinjal ogurzi.

Leximi i shtypit shqiptar nga ky vend i larget, me solli ne mend fjalet e nji mergimtari ne Europen e vitit 1925, te ndjerin Imzot Fan .Noli i cili shkruente:”Cili do te jete perfundimi po te vazhdoje ky regjim tradhetaresh, kusaresh, kriminelesh, tiranesh e bashipozukesh? Nje katastrofe tragjike si ajo e 1914-es, te cilen munt te refuzojne t’ a shohin vetem ata patriote qe jane verbuar krejt, ata qe u lodhen nga lufta dhe i hodhen armet, dhe shtrihen ne gjume, duke pritur shpetimin nga Fati…”

(Liria Kombetare, Gjeneve,16 gusht).

Sot. 86 vjet ma vone,, zera te arsyeshem qortojne: “Riktheni demokracine ne Kuvend “(Presidenti B.Topi),(pushoni) “…keto lloj çorbash demagogjike, paradokse e genjeshtra politike“(ish Presidenti R.Mejdani)’”…qe neser te mos çfaqet ne forme te dhuneshme e tragjike “(bashkevuejtesi - aktivist F.Lubonja)

Ndersa i ndjeri Faik Konitza do te shtonte: Si ashte e mundun qe Shqiperia kaloi kaq shpejt nga tragjedia ne operete? Te dy keto para-ardhes frikesoheshin nga tragjedia, ashtu siç frikesohem edhe une sot. Asht nji ironi e fatit qe fjala “tragjedi” ndjek ngjarjet ne vendin tone. Duket sikur jetojme pa nji vullnet tonin, si nji instrument ne duart e fatit qe shpesh here ashte i verbet.

Qe nga dita e ramjes se turpshme te komunizmit ne Shqiperi dhe deri sot kane kalue plot njizete vjet, nji periudhe kohe e njohun si “tranzicion”, faze kalimtare qe ndane diktaturen e kuqe nga “demokracia” qe shpresohej ne vendin tone. Njizete vjet me rradhe kemi deshmue shkallezimin e nji procesi qe dale nga dale, por ne menyre te pashmangun solli qeveri mbas qeverie ne gare njena ma tjetren cila damton ma shume mireqenien e popullit ne vend dhe imazhin e tij ne boten e qytetnueme. Duket se klasa politike shqiptare nuk ka synime qe ngrejne nalt kete mireqenie dhe kete imazh, dhe se ashte e vendosun qe synimi i tyne kryesor te jete marrja e pushtetit me zgjedhje te pandershme, dhe mbajtja e tij me mjete te pandershme.Kjo ashte pershtypja e ime, e kolegeve te mi, dhe e miqve amerikane te Shqiperise.

Nuk vuej nga tundimi me parapa te ardhmen, por jam edukue me preferue poziten e thjeshte te shkollarit te paangazhuem ma shume se qendrimin e dyshimte te nji politikani partizan te verbuem nga ideologjia, pushteti ose te mirat landore. Por nuk mund te mohoj pervojen qe meson se e kaluemja asht nji harte qe tregon rrugen e se ardhmes. Nji logjike e ketill me detyron te perfundoj se e kaluemja e vendit tim, e shtetit dhe e shoqenise shqiptare viktime e ketij shteti, nuk premtojne shume.

Shkurt, kam frike!

Grupet politike, pozita dhe opozita, hypin e zdrypin nga pushteti pa qene te afte me gjete nji rol per veten e tyne, aq ma pak nji zgjidhje per problemet kombetare. Nji ”katrahure” e ketill politike nuk ushqen nji shoqeni shqiptare as me dituni as me shpresen se dite ma te mira na presin ne te ardhmen. Masat e hutueme manipulohen nga propaganda e organizueme, megjithse shqiptaret ma shume se kushdo tjeter njohin efektet e propagandes genjeshtare, plaget e se ciles ende nuk jane sherue,.

”Fjalet kane rrjedhime“ thone amerikanet. Ne Shqiperi jemi ma te hapet:”Gjuha thyen rrashten!”.

Nji ndjenje deshprimi, dobesie e pamundesie sikur ka paralizue shoqnine shqiptare sot. Natyrisht, asht e lehte te japesh keshilla nga “kulla e fildishte”. Megjithate, nuk evitohet bindja se rruga e ndjekun keto njizete vitet e fundit ka perfundue ne qorr-sokakun e sotem pa shprese dalje. Qe nga viti 1991, skena politike shqiptare ka qene nji vazhdim aktesh e ngjarjesh qe per natyren e tyne jane dallue si tragjike , groteske dhe absurde.

Greva e urise e ish te perndjekurve ne Shkoder e Tirane me 1993 u mbyt nga druri i policise; rezultati i referendumit te 1995 pruni ngritjen e autoritarizmit qeveritar; zgjedhjet e vitit 1996 nuk ishin as te lira as te te drejta; “piramidat“ qe shterren kursimet e popullit fukara u perkrahen nga qeveria; kryengritja leniniste e vitit 1997 vrau ma shume se 2000 shqiptare dhe tregoi skena hakmarrje te pabesueshme; qeverite qe ndoqen u treguen jo efektive dhe sektariste e provinciale, si dhe krijuen pershtypjen e institucionalizmit te korrupsionit ne qarqet e nalta qeveritare; obstruksionizmi i jetes parlamentare u ba kultura politike e Shqiperise dhe vazhdon edhe sot; votuesi shqiptar bojkoton zgjedhjet qe nuk perfaqsojne vullnetin e tij, e keshtu me rradhe…

Sot dialogu politik ne Shqiperi kufizohet vetem ne shtypin e vendit, sepse ne Kuvend ka vetem monologe te pafund, te pakripe, dhe pa dinjitet. Gjuha vulgare ka avancue ne gjuhe rrugaçerie. Askush nuk ndigjon, flasin vetem ata qe shajne. Eksperimenti parlamentar ka deshtue ne nji menyre mjerane, dhe vendi yne ashte ekspozue aq keq sa jemi ba “gazi i botes”. Arsimi, avenuja qe premton pergatitjen e breznive te reja te edukueme asht degjenerue ne tregeti notash, diplomash dhe profesoresh te vorfenuem. Te rijt largohen nga vendi te pashprese, dhe te larguemit nuk kthehen sepse e dine qe nuk perfillen.

Ekonomia ece me hap te matun vetem ne saje te kapitalit privat te grumulluem, ne shumicen e madhe, me menyra te pandershme. Evadimi i taksava ashte pjese e kultures jo-qytetare qe e ushqen. Bankat, institucionet tjera financiare e investuese jane ne duerte e te huejve dhe kane nji objektiv: te perfitojne sa ma shume nga mungesa e elementit vendor. Shoqenia shqiptare i asht nenshtrue nji indoktrinimi materialist qe ushqen kapitali i eger, i pakontrolluem, dhe i pashpirt. Vorfenia e gjithmarshme nxite krimin, prostitucionin drogen dhe alkoholizmin, si dhe te ligat qe ata sjellin ne vendin tone. Dhe si kunorzim i ketij kaosi politik dhe shoqnor njizete vjeçar, plot krime e padrejtesi, nuk gjindet asnji “fajtor” Krimi lulezon lirisht sepse nuk ka drejtesi, dhe drejtesia nuk ekziston sepse ashte ba pjese e politikes se dites. Viktima ashte harrue. Nderkaq, gjunjezohemi pa turp para botes se jashtme me kerkesen per anetarsim ne Bashkimin Europian…Cilen Europe? Ate te mbas vitit 1945 qe ka institucionalizue viktimen - e jo fituesin!- si manifestimi i nji qytetnimi te ri europian, tue e gdhene ate literalisht ne monumentin e kujteses se perjeteshme?

Krenaria e jone si qytetare te lire nuk vjen nga pasunia e grumullueme me çdo mjet; aq ma pak krenaria jone kombetare; por nga vlerat kulturore qe na pajisin si individe dhe si shoqni shqiptare, dhe nga arritjet tona ne ndertimin e nji shoqnie civile shqiptare qe mbron me kujdes te drejtat qe i perkasin, natyrale dhe civile, si dhe nga gatishmenia e shoqnise me i mbrojte ata. Si komb shqiptaret jane te njohun per guximin e tyne luftarak; duhet te punojme te kultivojme edhe guximin civil, aftesine e gatishmenine me mbrojte deri ne sakrifice te drejtat e mohueme nga autoritarizmi qeveritar. Per individet, ashtu si per kombet, nderi qendron ma nalt se jeta….megjithese asgja nuk vlen ma shume se nji jete njerezore e lire dhe me dinjitet.

Me shprehje biblike ngrihen sot akuza kunder klases politike shqiptare: Ju urreni çdo njeri dhe çdo akt ndertues, ju sfidoni paturpsisht drejtesine dhe luftoni cdonjenin qe guxon me fole haptazi te verteten. Ju keni shtype te vorfenin dhe i keni grabite atij buken e gojes te fitueme me djersen e ballit. Ju persekutoni te drejtin, ju merrni rushfet nendore e mbi dore, dhe nuk lejoni qe ankesat e te shtypunve e te shfrytezuemve te dalin para gjyqit, aq ma pak te ndeshkohen fajtoret.

Krimi i pandeshkuem ngjalle pakenaqesite masive dhe perban brumin e revoltes se justifikueme. Perballe nji mundesie te ketille asht detyra e te gjitheve, e mbare shoqnise shqiptare me eliminue kushtet qe nxisin popullin deri ne deshprim dhe perfundojne ne akte shkaterruese.

Sot, atmosfera politike ne Shqiperi asht e elektrizueme me nji potencial shperthimi. Sot, asnjeni nga ne nuk duhet te shikoje besnikerine ndaj partise, ose klanit sundues, si nji pengese per veprim: Duhet shpetue vendi nga aventurat politike e partizane; duhen çlirue shqiptaret nga frika e qeverise dhe frika e urise. Duhet çlirue shqiptari nga mentaliteti komunist i nenshtrimit. Sot, populi shqiptar ashte viktime e shtypjes dhe manipulimit. Por, mos harroni, Ai nuk asht i pafuqishem!

Ky rreth i hekurt qe mundon shqiptaret duhet thye njihere e pergjithmone. Le te ngrihet Rinia shqiptare e edukueme me frymen e demokracise Euro-Atlantike. Asht e ardhmja e tyne qe rrezikohet nga breznite qe humben rastin historik me u ngrite, dhe treguen paaftesine e tyne me udheheqe. Kjo ashte nji detyre historike per te rinjte, e nji mase preventive me shpetue vendin nga nji katsastrofe qe e kercenon- e qe kercenon sidomos te rijte sot, dhe femijte e tyne neser.


18 janar 2011

NJE POEZI PER TY, NGA LUIGJ SHKODRANI

(Luigj Shkodrani, Një poezi për Ty, Bukuresht 2010)

Nuk mund ta vlerësosh sa duhet një poet po qe se nuk din të respektosh respektin e tij ndaj gjuhës amtare dhe vlerave atdhetare të vendit tënd. Luigj Shkodrani nuk është as gjeniu i letrave shqipe në diasporë, dhe as poeti i diasporës që nuk ka vlera të mirëfillta në shkrimet e tij.
 Cila është muza shqiptare e frymëzimeve tij? Muza shqiptare është hyjnesha e frymëzimeve e letrare që thot: "Të jesh pjesë e artit është bukuria e bukurive, sepse arti është konkurencë e natyrës”. Kështu do të shprehet Delvina Kërluku në një intevistë të saj, ndërsa ne kemi paraysh Luigj Shkodranin dhe lirikën e tij ku defilon jeta dhe natyra, familja dhe malli ndaj tyre, ndaj atdheut dhe njerëzimit. Cilësitë e poetit shëmbëllejnë me cilësitë e bariut: çiltria, njerëzia, guximi, dinjiteti dhe liria. Luigj Shkodrani është bariu i fjalëve të bukura që e hymnizon besnikërinë e femrës shqiptare, duke e hedhur në flakën e ferrit imoralitetin dhe pabesinë. Shpirti i tij ngjitet në qiej kur e kaplojnë flatrat e frymëzimit ndaj bukurisë, dhe zbret në zgafellat e skëterës kur e ndjen veten të mashtruar nga gjarpëri i tradhëtisë, prezent edhe në këtë vëllim,  ku, mënjanë defilon bota magjike e dashurisë, ndërsa në anën tjetër fshikullimi i ligësisë.

         Frymëzimet e tij gurgullojnë si krojet e kristalta të Sharrit dhe ndërlidhen me trena „që shkojnë e vinë në stacion”, me dyer që hapen e mbyllen, me udhëtarë që zbresin e ngjiten: „dhe dita kështu kalon.” Në mes të kesaj fantazie, poeti e ndjen veten një njeri që kërkon dritë dhe hulumton, edhepse dikush prej nesh, ende nuk e di se ku mbet jeta e tij: në mërgim apo Shqipëri! Ku qëndron veçantia vargjeve të këtij poeti të talentuar? Veçantia e tyre shëmbëllen me lirikën e disa poetëve tjerë të diasporës që e sigurojnë ekzistencën me punë fizike apo intelektuale.
 Ajo nuk ka të bëjë me kultivime figurash stilistike të lirikës kontemporane, por ajo qëndron në sinqeritet dhe sensibilitet, në çiltrinë e mendimeve origjinale dhe ndjeshmërinë e shqiptarit të diasporës që vepron gjithmonë në shërbim të kultivimit të fjalës shqipe, të bashkimit kombëtar dhe Shqipërisë magjike „si vend i dashurisë së përjetshme”. (Fragment nga parathënie e vëllimit Një poezi për Ty, botim i Bashkësisë Kulturore të Shqiptarëve të Rumanisë, që e pa dritën e botimit në Bukuresht, në vigjilje të Ditës së Flamurit.)
                            Disa mendime të autorit për jetën dhe lumturinë
Në vend që të merremi me analizën e tekstit poetik, vlet të theksojmë se për Luigjin një dimër në atdhe është më i ëmbël se njëqind pranvera në dhe të huaj. Luigj Shkodrani qëndis vargje për dashurinë dhe thekson në kuadrin e mendimeve të tij: „Nëse më kupton gabimisht, mësoje që s'kuptove asgjë, sepse dashuria është sikur lufta. Lehtë niset, vështirë përfundon dhe është e pamundur të harrohet.” Për Luigjin, ndoshta është budallallëk të qash për dike, por është e mrekullueshme të mendosh, që lotët mund të thonë ate që fjalët s'e thonë kurrë.
 Dhe më tej: Për autorin, mik i mirë është ai që shikon buzëqeshjen tënde, por megjithatë e ndjen se shpirti yt qan, apo: skllavëria jonë vjen nga fakti se i nënshtrohemi sundimit të gënjeshtrës, se nuk ia çjerrim maskën e nuk protestojmë kundër saj çdo ditë. Për atë, nuk ka më fatkeq se të jesh fals, kur e kupton të vërtetën. Në jetë, thot Luigji, të keqen mos e kërko, por në qoftë se të vjen, duhet ta pranosh ashtu siç të ka ardhur, por  mos lejo që të të ulë për toke, gjë të cilën unë jam duke e bërë.
          Luigj Shkodrani ka ëndërruar që jeta të jetë e lumtur: „Por kur jam zgjuar kam kuptuar se jeta është e vështirë. Kam punuar dhe jam bindur se te vështirësia qëndron lumturia. ”Më sa duket, thekson autori, “po qe se je i pa krahë dhe i vetëm, disa njerëz duan të ta venë këmbën, për të të mbajtuar nën sundim. Nëse pajtohesh me ta, mirë do të shkojë, por nëse nuk pajtohesh dhe kërkon të qëndrosh në këmbët dhe fuqitë e tua, atëherë të luftojnë me çdo mënyrë. Unë vetë kam qenë i vetmuar, por gjithmonë kam dëshiruar të qëndroj në këmbët e mia. Pse? Ngase jeta ma dha lotin dhe ma mori buzëqeshjen, ma dha vuajtjen dhe ma mori shpresën, ma mori gëzimin dhe ma fali hidhërimin, ma mori dashurinë dhe ma fali tradhëtinë, ma mori dijeninë dhe ma fali varfërinë, m’i mori të gjitha që kisha më parë dhe ma fali dhimbjen që s’e dëshiroja.  Jeta është porsi një lule që lulëzon dhe dalngadalë fillon të vyshket. Ajo është si një det që e shndrrit errësirën, por ajo është njëherit një det i mbushur me lotë që të zhyt në mendime e të tret në botë. Kjo është jeta ime. Vendos unë, gaboj unë, paguaj unë! Lermëni te jetoj!
Ja edhe disa mendime të rëndësishme të poetit mbi jetën dhe rëndësinë e saj
Jeta, pa llogaritur sa vite ka dikush në kurriz, të mëson shumë gjëra. Të mëson se si mund të gabosh dhe se si të mos i përsërisish këto gabime. Mua, jeta më ka mësuar se sa e shkurtër është që ajo të shpenzohet me inate, urrejtje, pengje apo "vajtime", dhe sa e vlefshme është kur zëvendësohet me dashuri, mirësi e dhembshuri. Më ka mësuar se sa e bukur mund të behet, nëse ato që përmenda, ti arrin t’i bësh pjesë tënden dhe t’i ndash me të tjerët gjithashtu. Jeta më ka mësuar se sa mund të të vras një fjalë e thënë pamenduar, apo një veprim i pamatur, dhe sa e vështirë mund të jetë për ta riparuar.
 Më ka mësuar që të jem përgjegjës për veprimet e mia, të kërkoj falje për gabimet e mia dhe të fal gabimet e të tjerëve. Më ka mësuar të injoroj të keqin, por jo edhe të keqen. Jeta më ka mësuar vështirësitë dhe hallet e shumta që të bien në kurriz, dhe m’i ka mësuar rrugët se si mund të përballohen. Dhe mbi të gjitha, ajo më ka mesuar se vjen një ditë, kur ajo që ka rëndësi, nuk është se çfarë bën dhe çfarë mendon, por se çfarë thua apo vepron. Vijmë në këtë botë përkohësisht, dhe vjen një ditë dita kur ikim. Ajo që me të vërtetë ka rëndësi, është se çfarë lëmë pas. (L. Shkodrani)

Kush është Luigj Shkodrani


Luigj Shkodrani u lind në qytetin e Shkodrës. Pasi përfundimit të studimeve ka kryer një kurs për gazetari.  Ka shkruar në shtypin e ditës në Shqipëri por është marrë edhe me punë të ndryshme kulturore.  Ka qenë një aktivist  i zellshëm i punës me rininë dhe drejtues i saj për 10 vjet me radhë, duke qenë i zgjedhur në forumet drejtuese të rinisë së rrethit të Shkodrës. Pas ardhjes së demokracisë është marrë me një bisnes privat, ndërsa në prag të vitit 2000, si shumë shqiptarë të tjerë, ai është vendosur në Danimarkë, ku ka kontribuar në aktivitet e zhvilluara nga komuniteti shqiptar në këtë vend. Luigj Shkodrani ishte njëri ndër inisiatorët e daljes së revistës "Aktuale" në Danimarkë, ku ishte dhe kryeredaktor i saj.
Për asnjë çast ai nuk u është ndarë shkrimeve të ndryshme, duke qenë bashkëpunëtor i palodhshëm i disa mediave të shtypit, në Shqiperi dhe në diasporë. Nëpërmjet faqes se tij në internet Shqip.dk, ka krijuar ura lidhjeje e bashkëpunimi ndërmjet shqiptarëve në krejt botën. Njëkohësisht ka kultivuar edhe poezinë për femijë. Poezitë e tij janë recituar nga  fëmijët në një radio shqipe në Danimarkë. Luigji është sekretar i shoqatës Alba Dansk, ku jep kontributin e tij të vazhdueshëm në favor të bashkatdhetarëve tanë që jetojnë në këtë pjesë të Skandinavisë(Baki Ymeri)

FREDERIK RREPJA i dënuar në dy burgje, i lirë në lirikë!

Poeti Petraq KOTE

Të shkruarit është jetë qeni, por e vetmja jetë që vlen të jetohet.
Gustave Flaubert


Dikur Rreshpja kishte evoluar mbi këtë urtësi të hidhur të bërësit të Madame Bovary (1857) : Unë nuk shkruaj, përshkruaj… më sakt poetoj.


Frederik RRESHPJA ishte i dënuar të jetonte në dy burgje njëherëshi. Në burgun e madh Shqipëri dhe në më të tmerrëshmin e vogël, atë të Spaçit a kush e di se me ç’emër tjetër! Ky i vogli e kishte bërë dhe s’e kishte bërë të “ egër “ Frederikun, por burgu i madh, supertmerri Shqipëria ( e rrethuar me tela me gjëmba për rreth trurit të sajë e këta tela me gjëmba, me rrymë elektrike. Të mos hynin e të mos dilnin mend ) e kishte daltuar të “ hidhur “, “ vetmitar “… “ fatthënës “ si Dodana e Tomorrit.

Ai kurrë nuk u zemërua me pasojën, urreu shkakun, shkaktarët dhe nuk e shau kurrë Atmëmëdheun siç e shau Fishta, Konica etj.. Ai e dinte…asnjëherë ndonjë poet nuk u bë më i madh se Atdheu i tij!... dinte thënien e Sokratit " Poetët janë vetëm interpretë të Zotit ". Këto pasqyrime e kozmogoni haluçinante në shoqërim, ndikuan imazhinisht mbi ‘të, mbi jetën që natyra i kishte rezervuar para e pas burgjeve, duke e transformuar edhe më madhërisht drejt gjeniut të lirikës e larguar përfundimisht nga letërsia e zakonshme ( oridinere ). Por më e sert ndaj tij u tregua harresa, u tregua mospërfillja shoqërore. Gjat këtij “ apokalipsi “ dhimbje - mishërimi, shpirti i tij shkroi në faqet e veta në katër opuse perlat e lirikës së vërtetë moderne bashkëkohore shqiptare. Nuk ka muzikë më të bukur poetike se ajo e krijuar nga Rreshpja. Një vers mban brenda vetes një koncert të tërë.17 vjetët e burgut ose 17 vdekjet + 1, Rreshpja i mbylli në varrin e madh, vete, e bashkë me ‘to edhe hakmarrjen ndaj burgfutësve.

Është varr shumëfish ai i Rreshpjes në “ Rrëmaj “ ku shkruhet fatkeqësisht vetëm një emër… Frederik RreshpjaRreshpja radhitet i pari në letërsinë artistike Shkodrane, që dikur kishte emrin Letësia Shqiptare.
Herë, herë kjo letërsi gjen veten dhe riemërohet përsëri Letërsi Shqiptare. Ka ca poetë si Primo Shllaku atje që po ndërtojnë një Rozafë të Re poetike, pa baladën e ç’besës.
Frederik Rreshpja është poeti më i formësuar etikisht, estetikisht...
Shumica e poetëve perpiqen të frymëzojnë atë që ndjejnë, por shpesh nga thellësia e shpirtit gjithçka del e transformuar, një pjesë nga leksiku i pa përputhur me ndjenjën dhe një pjesë nga shndërrimet e pavetëdijshme.
Lirika realizohet e plot ose siç i themi mistifikohet, gjithëshprehet kur, frymëzimi, ndjenja, leksiku, ligjërimi, ecin në të njëjtë kohë, në të njëjtën sens, në të njëjtën hapësirë shperthimesh.


Poezia e tij ka formën dhe përmbajtjen më të lartë etike, estetike e për arsye komunikimi shoqërore realizohet në stadin sipëror dhe ripërtëritës me një pastërti stereo, të paktën deri tani. Filozofia
e zhvillimit brenda një poezie rreshpjane, ka tjetër orë, tjetër jetë, tjetër vdekje. Ka dukuri të tjera natyra e saj, ka të tjera përmasime e ripërmasime.Edhe zhargonet e gjuhës shqipe në poezinë e Rreshpjes tingëllojnë ndryshe. Nuk shqetsojnë, nuk shkaktojnë dhimbje, zbrazëti, përçmime. Çdo poezi e këtij poeti ka një antologji të tërë figurash, filozofish, përmbajtesh, misteresh… ndaj dhe mund të quhet poezi abys.Shfaqja e Rreshpjes si poet përputhet me ardhjen në letërsinë e kuqe shqipe të një talenti të fuqishëm, ndoshta më të fuqishmit të shekullit të xx-të ( Rreshpja ka ende poezi të pa njohura).

Kjo gjasë shënonte njëkohësisht triumfin e parë drejt çkyçjes ( që s’ndodhi ) dhe modernizimit të poezísë shqipe soc - realiste. Poezia e Rreshpjes “ u derdh “ natyrshëm përkëtej shekulli të XXI dhe me qetësi olimpike kulmoi poezinë e sotme lirike bashkohore shqiptare ( Rreshpja vdiq më 17 shkurt 2006 ) duke e rilartësuar atë dhe njohur nëpër botë si art letrartronditës... sot në letërsine shqiptare ( pas '90 ), poetë të njëjtit klan ngatërrojnë fytyrat poetike me njëri tjetrin… Kjo kishte ndodhur më parë me Migjenin ( 1966 ), kur u përkthye në Paris…Ishte Rreshpja ai që ngriti shtëpinë e parë të UNIT të poezisë lirike, duke e nxjerrë atë nga bujtinat e ndyra kolektive dhe akomoduar aty, veçmas. Edhe Lasgushi të njëjtën gjë kishte bërë matan vitit 1944.


… është një zog që vajton dit’e natë
Fshehur tek shtëpia e gjetheve.
Si na erdhi kjo stinë me emrin harrim!
Si na erdhi kjo stinë me emrin dimër!... habit, për të mos e besuar gjëmën Rreshpja, tek “ Është një zog “.


Por ja, që ka ndodhur përfundimisht, gjëma e ardhjes së dimrit të shpirtit, ndër bashkëkombas.
Ndonjëherë Rreshpja më kujton Trifon Xhagjikën.
Formacioni stilistik i Rreshpjes
Duhet ta theksoj që në fillim të mendimit tim se
Formacioni stilistik i Rreshpjes është gjigant, ambig dhe tejet monolit.Ai është tjetër formacion stilistik… Si kostum ende pa prerë për të tjerë.Reshpja i takon të së shkuarës soc - realiste si materie fizike dhe të tashmes – së ardhme si formacion stilistik e më gjërë.
Ky kontrapunkt e radhiti atë pa hezitim në rreshtat e parë të lirikës bashkohore estetike, ballkanike duke i dhënë jetë edhe një herë ( fat! ) lirikës soc - realiste.
Lirikë pas lirike stili i tij demon na përqas e na lidh në komunikim brilant fal një kodi mbretëror gjithëshprehës siç është e tëra gjuha shqipe.


Zemra ime
Në asnjë dorë të botës nuk më zë gjumi
Isha mësuar me kokën në duart e tua.
E ke ditur që kam diçka nga deti;
Breg më breg dhe gjumi nuk më zë.

Dua të shtrihem dhe të vdes,
Por ti vjen dhe nga balta më ngre.
… i tregon zemrës së vetë më në fund trishtimin Rreshpja. Mos është vall nëna e Rreshpjes zemra e Rreshpjes?

… ç’është kjo rrjetë që hedh koha mbi nënën time?
…
Dhe duart që më mbanin mua, tani janë rënduar
Por s’ka gjë. Nga shpirti i saj
Zgjaten duar të tjera që më mbajnë pezull.

( Nëna )
Lirika e Rreshpjes
Është e çuditëshme! E gjithë lirika e tij poetike është e mbushur me dashuri, dhe pse me situata absurdi, me lirizëm tragjik, ku detajet peizazhore, piktoreske të çmendura e të dhimbëshme e nostalgjike ( Nëna ) gëlojnë gjurmë pas gjurme në tokën e premtuar , ku ai lindi, shkeli e udhëtoi i helmuar.
Rreshpja përzgjedh nga kujtesa e tij skena pikante nga teatri absurd i jetës së vetë. Kujtime të ndyra i ringjallen atij gjatë gjithë odsisesë së uritur e të rreckosur deri në legjendë. Asnjëherë poetika e tij e hijëshme nuk u bashkua dhe të flinte me historinë dhe burrat e Shqipërisë që “ asnjëherë nuk qenë gjallë “. Ajo ndalonte për pak, derdhte një vështrim dhe një lot mbi të e ikte. Personazhi poetik i kësaj skene lymore është vet, ai. Të tjerë, nuk ka…


„…Gjithë ç’kam pasur e kam humbur. Nuk ankohem nga fati im…Nëse rri me njerëz, këtë e bëj vetëm për edukatë…Kohën e kaloj në dhomën time ( … në universin tim ), i vetmuar…“. Do të deklaronte dikur.
Poezia e tij lirike i kishte besuar vetëm natyrës shqiptare. Ai, i kishte të pakët shokët, miqtë. Për të mos thënë fare! Të tillë ka edhe lirikën, pa shoqe e mikesha…
… ngjitet malli nëpër rrënjë dhe bëhet lule.
O druri i qershisë që të mbolli nëna ime,
Unë jam vëllai yt!


( Dhembje )
Liria e lirikës së Rreshpjes
Rreshpja nuk e njihte robërinë, edhe në burg. Madje për ‘të ka edhe anekdoda. Kur i deklaruan arrestimin dhe po i vinin prangat, ai u tha me qetësi arrestonjësve: Mos u nxitoni së shtërnguari! Kohë, ju keni pambarim se keni edhe kohën që ma morët mua, tashmë, ndërsa liria e prangave është deri te kocka ime. Ndaj lirika e tij, lindi e lirë.
… Në fushë ecin ciganët dhe mbi supe
Daullet u varen si kufoma
Ku shpirtërat e shkretëtirës
S’kanë për tu zgjuar kurrë.
Nga çerdhja e shiut fluturoi
Kënga e reve tërë gjëmë…
( Lermë të vij me ty )
Uniteti me kohën


Qysh herët në rini, ai, Rreshpja e kishte kuptuar se shqiptarët jetonin vetëm një stinë në jetë, atë të dimrit. Por edhe dimrin shteti jua merrte sa herë donte.
Ndaj Rreshpja nuk ishte në unitet me kohën Shqiptare, me motin që jetonte. Ai kishte dekada që e kishte lënë jetësisht dhe poetikisht, atë. Vetëm me vendin ( Shqipërinë ) ku zhvillohej lirika e tij, kishte unitet Rreshpja.
Është diskursi deskriptiv ai që e lidh dhe njëheri e shkëput lirikun Rreshpja nga prania vizive e kohës, jetës dhe të sotmes. Për lidhjen e poezisë tij me të shkuarën nuk bëhet demarsh, fare. Tek tuk në kohë ai takonte reminishencat e De Radës, Lasgushit, Mjedës, Ali Asllanit, Serembes dhe i respektonte. Tek asnjë poet tjetër ai s’ndalte.


… Rreshpja ishte tejet i lëmuar për këtë natyrë të këtij shekulli, për këtë njerëzi, po kështu edhe peizazhi me lirë i tij. Ai nuk rimerrte motive, melodi prej rrethanave, verse, ato ishin brenda, në pararreshpje. Vetëm i nxirrte prej andej në mënyrë mjeshtërore .
… pashë fëmijët në rrugë. Të qeshur,
Të bukur dhe delikatë si vazot e çmuara,
Ku nënat fshehin ëndrrat e tyre.
Më panë dhe u trishtuan. E kuptuan,
Që unë nuk kam qenë kurrë fëmijë…
( Ushtari i vjetër )
Rreshpja la katër vepra ose katër hapsira të pa ana, mbushur me kuaj të pa mësuar ( të egër ).


Çdo kush mund të shkoj në ato fusha, të zërë e të zbutë kuaj.
“ Rapsodi shqiptare “ - 1967
“ Erdhi koha të vdes pësëri “ - 1994
“ Lirika të zgjedhura “ - 1996
“ Në vetmi “ - 2004

Dikush para meje shkroi një ese për Rreshpjen. “ Në muzgun e një poeti lirik! “
Bukur!

Dhe si përfundim: Rreshpja ishte vetëm një përmbledhje e asaj që s’mendoj dhe vetëm një bocet i asaj që s’jetoi.
Është gjëja më e keqe kur të bukurat shoqërore të shpirtit tënd i mban vetëm për vete. Pjesa më e madhe e së tones, u përket të tjerëve. Rreshpja jo vetëm të bukurën e brendëshme jua dha të tjerëve por edhe jetën… pa u komplikuar.

gazeta VLORA https://sites.google.com/site/gazetavlora/calendar

Alfred Peza: Pse ika nga "Ora News"

Nga: Skender Minxhozi

EKSKLUZIVE/Alfred Peza, njëri ndër gazetarët më të njohur televizivë, nuk është më drejtues i televizionit “Ora News” që prej 15 dhjetorit.

Një njoftim që shkaktoi jo pak habi në qarqet mediatike dhe opinionin publik, bënte të ditur se zoti Peza largohej pa ndonjë motivacion të qartë nga detyra që mbante prej katër vjetësh, kohë gjatë të cilës “Ora News” u afishua si njëri ndër ekranet konkuruese në tregun e medias elektronike. Zoti Peza ka vendosur të flasë. Në këtë intervistë ekskluzive më revistën MAPO, ai shpjegon arsyet që sollën largimin e tij të papritur nga televizioni që drejtonte, pa harruar të hedhë dritë edhe mbi planet për të ardhmen


Zoti Peza, që nga 15 dhjetori 2010, ju nuk jeni më Drejtori i Përgjithshëm i RTV “Ora News”. Cilat kanë qenë arsyet e këtij largimi surprizë?


Kisha vendosur që të mos flisja kurrë për largimin tim nga një vend pune. Kështu kam vepruar edhe me 3-4 largimet e tjera, në karrierën 16 vjeçare në media. Këtë moment e kam konsideruar gjithmonë, një çështje personale mes meje dhe punëdhënësve. Ikja këtë radhë, përkoi me 4 vjetorin e fillimit të marrëdhënies sime zyrtare me “Ora News”. Ndërsa lajmi i fillimit atë ditë të lëvizjes së lirë pa viza të qytetarëve shqiptarë në hapësirën Schengen, besoja se do më ndihmonte të “përvidhesha” edhe këtë radhë, pa rënë në sy të gjindjes. Unë punoj me durimin dhe përkushtimin e një kinezi që ka ndërtuar Murin e Madh, por vendimet i marr si operacionet cezariane. Çdo projekti i përkushtohem sikur do punoj aty 100 vjet. Dhe çdo natë, kur mbyll zyrën, e konsideroj si ditën e fundit. “I zgjuar është ai që kupton momentin se kur duhet të largohet”,- ka thënë Çurçilli. Nuk e di nëse jam i tillë, por di me siguri që edhe këtë radhë jam larguar, në sekondën e duhur. Ndaj, natën e 15 dhjetorit, tek ngrohesha pranë oxhakut në shtëpi, ndihesha i qetë. Sapo kisha lënë pas, projektin më të mirë të jetës time profesionale. Dhe kjo më bëntë të mendoja se kishte ardhur momenti që t’i gëzohesha si kurrë më parë, dy javëve të fundit të vitit, si një “Dhuratë Krishtlindjesh”. Qëndrova në shtëpinë time të dashur, pranë familjes që më mbështet aq shumë, e së cilës i jam borxhli për gjithçka kam arritur. Por, të arratisesh sot duke qëndruar në mes të Tiranës, nuk qenka e lehtë. Vetëm kur je larguar nga drejtimi i një media që ndodhej në kulmin e saj dhe kur sapo je vlerësuar me çmimin e drejtuesit të emisionit më të mirë të debatit politik në Shqipëri, e kupton forcën dhe magjinë e vërtetë të ekranit televiziv. Por, edhe përgjegjësinë publike. Në një qytet si Tirana, “ku të gjithë i njohin të gjithë”, lajmi i dorëheqjes sime në mënyrë të parevokueshme nga RTV “Ora News”, kishte marrë dhenë. Deri në 02.00 pas mesnatës, vërshuan qindra mesazhe e telefonata të miqve dhe dashamirësve. Të nesërmen, kundër vullnetit tim, disa gazeta e kishin botuar lajmin. Kjo e shtoi akoma edhe më shumë kuriozitetin. Ndaj u dyndën edhe më shumë mesazhe habie, kërshërie, solidariteti, zhbirilimi, të sinqerta, hipokrite, por gjithësesi shumë njerëzore. Të cilat nisnin nga Presidenti i Republikës, deri tek shikues të shumtë e të panjohur më parë prej meje, brenda e jashtë Shqipërisë. Përgjigja ime për të gjithë ata që duan të dinë nga unë, pse-në e vendimit tim, është: Pakti 40 mujor që funksiononte më së miri mes meje dhe pronarit të Televizionit, “u gris” në mënyrë të papritur. E në atë çast, m’u ofrua një “marrëveshje e re”, me kushte të panegociuara dhe të panegociueshme. Në këto rrethana, kur kisha vetëm dy alternativa, i urova suksese atij dhe televizionit që kishim ngritur me aq shumë mund e sakrifica të përbashkëta dhe zgjodha të largohesha. Pa pendim dhe pa kthim pas. As nga ana ime, e as nga ana e pronarit të televizionit. Televizioni që ju drejtonit, ka fituar peshë në tregun e medias elektronike. A është e saktë të supozohet se edhe suksesi sjell në disa raste, të njëjtin rezultat me dështimin? Nëse po kërkoni një kazus, për dikë që bëhet viktimë e suksesit të tij në këtë vend, ky është rasti. Jeta është një ngjitje. Sa më lart të arrish, aq më shumë erëra të rrahin. Ose siç thotë Nënë Tereza, “sa më lart të ngjitesh, aq më shumë miq të rremë dhe armiq të egër fiton. Megjithatë ngjitu”. Dhe unë jam një “alpinist” që nuk i jam trembur kurrë lartësive që kam patur përpara. I jam ngjitur me durim dhe i kam pushtuar me pasion. Për të zbritur sërisht dhe për t’ju ngjitur pas kësaj, një tjetër maje, edhe më të lartë. Ndaj, e adhuroj si shumë të tjerë poemën “Në mundsh…” të Kiplingut. Sidomos vargjet: “Në mundsh fitoret që ke korrur t’i flijosh/ Si në kumar, në një të vetmen lojë/ Të rrezikosh, të humbasësh e prapë t’ia fillosh/ Dhe humbjen kurrë të mos e zësh me gojë…” Megjithatë, nuk dua të bëj romantikun e vonuar dhe as idealistin jashtëmode për këto kohë aspak idealiste. Por e vërteta, edhe ajo që është strukur në vendin më të fshehtë, shpejt ose vonë e gjen rrugën për të dalë në dritë. Aq më tepër në një vend, që nuk ka ditur t’i ruajë kurrë sekretet tij. Pas tri javësh, e kam shumë të qartë tashmë, gjithçka ka ndodhur. Pavarësisht skenarit, aktorëve dhe regjisorit, të gjithë e kemi parë disa herë fundin e këtij filmi në këto 20 vjet. I njoh më mirë miqtë, por sidomos ata që për shkak të konkurencës në media, “më goditën poshtë brezit”. Ndaj, siç thotë Roosevelt, pas kësaj që ndodhi, “u kërkoj të më gjykoni, sipas armiqve që kam bërë”. Por, më duhet të jem shumë i qartë në këtë pikë. Pronari i RTV “Ora News”, z. Ylli Ndroqi, për mua personalisht, ka qenë dhe mbetet botuesi më i mirë me të cilin kam bashkëpunuar deri tani. Deri në momentin që pakti ynë funksionoi, ai investoi pa u kursyer, si askush tjetër më parë, ambicien time profesionale për të ndërtuar një media elektronike nga zero. Si këmbim, përtej modestisë, unë “i dhurova” atij dhe opinionit publik, brenda pak më shumë se 3 vjetësh, ekranin më të madh informativ dhe një nga 2-3 televizionet më të ndjekurat në Shqipëri. Për këtë, i jam mirënjohës përjetë. Përkundër të gjitha thashethemeve e parashikimeve dashakeqe, ai ia arriti që të realizonim me sukses, projektin më të bukur të jetës së tij. Kujtimet e miqësisë sonë të ngushtë e familjare, mbeten gjithashtu të pacënuara, pavarësisht vendimit tim për t’u larguar pa kthim.

Atëherë, për cilin e keni fjalën në media, që ju goditi “poshtë brezit”?
Ajo që të lë shije të hidhur në gjithë këtë histori, lidhet me atë pjesë të shoqërisë shqiptare që na rrethon. E cila tani në dekadën e dytë të shekullit të XXI, nuk ka ndryshuar asfare, nga ajo e dy dekadave të fundit të shekullit XIX. Historia e punës së jashtëzakonshëm të stafit më të mirë në Shqipëri, i cili ndërtoi “Ora News”, ngjan si dy pika uji me historinë e 130 viteve më parë të Syrja beut, babait të Eqerem bej Vlorës. Në vitin 1888, ai solli nga Italia, 22 familje arbëreshe për ndërtimin në tokat e tij, të një ferme model, me mjetet e agroteknikës më moderne të kohës. Të ardhurit s’qëndruan gjatë. Autoritetet turke në Janinë e Stamboll, sipas kujtimeve të Eqerem bej Vlorës “të alarmuara nga kallëzimtarë dhe shpifës anonimë prej radhëve të “inteligjencës”, nga mendjemëdhenj dashakeqë dhe ziliqarë, u përpoqën që, me marifete nga më të hollat, t’ua nxinin jetën dhe t’ua vështirësonin punën, qoftë Syrja beut, qoftë bujqëve nga Italia”. Të cilët u detyruan të largohen pas 3 vjetësh. Por, beu s’dorëzohej kollaj. Më 1891, lidhet me një aristokrat hungarez e i jep me qira 7 000 ha tokë. Në Frakull mbërritën makina moderne bujqësore, bagëti dhe familje nga Hungaria. Dy vjet më vonë, çifligu mori pamjen e një ekonomie europiane. Përsëri dolën në skenë ziliqarët, intrigantët dhe shpifësit që, si gjithnjë, gjuajnë me gurë, pemën që ka kokrra. Sipas Eqerem bej Vlorës “një herë këta gurë të hedhur, sollën pasoja serioze. Shpifësit lajmëruan në Stamboll se Syrja beu, i armatosur nga Monarkia Austro-Hungareze, po përgatitet të shpallë pavarësinë e Shqipërisë dhe veten, Mbret. Armët dhe topat janë fshehur në Skelë, thoshte kallëzimi dhe doganierët bëjnë pjesë në komplot”. Stambolli u alarmua dhe urdhëroi menjëherë gjeneral Ahmet Hifzi pashën në Janinë, që të ngrinte me urgjencë një komision hetimor. U bë kontrolli në Skelë. Dhe ç’farë u gjet atje ku thuhej se ishin fshehur armët e “komplotit të madh”? Kazma, lopata, zorrë uji, shirëse dore e vegla të tjera bujqësore. “Turpi i kallëzimtarëve,- kujton Eqerem bej Vlora,- i veliut të Janinës që i pati mbështetur, si dhe autoriteteve qeveritare që lejuan të tërhiqen për hunde nga intrigantët e përjetshëm, ishte i plotë. Por, askush nuk donte ta pranonte se kishte gabuar. Askush nuk u dënua apo qortua. Njëkohësisht, askush nuk donte që ta ndalonte më, rrotën që ishte vënë në lëvizje. Ndërkaq Kontit hungarez iu mërzit jeta dhe më 1894 u kthye në Budapest. Dhe pas kësaj, krejt projekti u la kështu pas dore”. Kaq.

Largimi juaj, ngre edhe njëherë çështjen e raporteve, media- pronësipushtet politik. Si e shihni këtë raport, edhe në këndvështrimin e këtyre orëve? Sa më shumë i largohemi 1990, aq më shumë media dhe aktorë të rinj futen në treg. Dhe në vend të vendosjes së rregullave gjithnjë e më të qarta e të barabarta për të gjithë në këtë fushë, aq më shumë duket se po sundojnë ligjet e xhunglës. Shqipëria është një vend gjithnjë e më i hapur, por një shoqëri e mbyllur. Për fat të keq, në media, nuk punohet me rregullat e ekonomisë së tregut, që kanë në themel meritokracinë dhe kërkesëofertën. Për ta kuptuar më mirë ndryshimin mes kapitalizmit shqiptar në këtë fushë dhe atij perendimor, po marr një shembull nga futbolli. Kur “Real Madrid” kuptoi se i duhej një futbollist me tiparet e Cristiano Ronaldos, në kohën kur ai luante te “Manchester United”, i afroi, një thes me para. Në këmbim, llogariste të merte më shumë se aq. Dhe ashtu ndodhi. Ndërsa “Real Madrid” me pronar shqiptar, do vepronte ndryshe. Do i fuste Ronaldos një mbrojtës për ti thyer këmbët, që mundësisht të mos luante më futboll. Përsa i përket televizioneve, nevojat janë pambarimisht të shumta, por ato më emergjentet dhe më kryesoret do ti përmblidhja në: 1.- Vendosjen sa më të shpejtë të matësave të audiencave. Kjo do ti jepte fund monopoleve të “emëruara” edhe me ndihmën indirekte të politikës. 2.- Ribërja nga e para dhe shndërrimit në mënyrë urgjente të RTSH, nga pronë e qeverive të radhës, në pronë publike. 3. Zbatimi në mënyrë të barabartë për të gjithë, të ligjit për mediat audiovizuale. Pa këto, e të tjera, asnjëherë s’do të ketë balanca dhe rregull në “Mbretërinë e kaosit”.

A duhet të ketë më shumë reagim në lidhje me kontratat e punës dhe respektimin e të drejtave të gazetarëve? Pse nuk rregullohet kjo marrëdhënie pas kaq vitesh media të lirë?
Media shqiptare ka fituar dhe ka humbur shumë gjëra në këto 20 vitet e fundit. Më të madhen, do të konsideroja humbjen e shpirtit të solidaritetit dhe të mbështetjes reciproke që kemi patur mes kolegësh. Solidaritet që na bashkonte të gjithëve, si asnjë grupim tjetër profesional. “Ethet e arit” e vranë solidaritetin tonë. Kjo është fitorja më e madhe e politikës ndaj gazetarëve në Shqipëri. Ne s’kemi përvojë sindikale, por edhe në vendet më të zhvilluara, ato po zhbëhen. Veprimtaria e shoqatave të gazetarëve, ështe zbehur në raport me 10 vitet e para të postkomunzmit. Ato duhen riorganizuar nga e para mundësisht. Por, nuk besoj se do e luajnë rolin e avokatit të të drejtave të gazetarëve në raport me pronarët apo pushtetarët, për aq kohë, sa në këtë treg, nuk do ketë rregulla të qarta loje. Nga ana tjetër, nuk besoj se këto rregulla do fillojnë të zbatohen, për aq kohë sa vetë komuniteti i gazetarëve, nuk do bëjë presionin e duhur pozitiv, mbi aktorët dhe faktorët që i kanë më së shumti në dorë ato. Ndaj, përqasja duhet të jetë e dyanshme.

Duket sikur ka ardhur epoka e gazetarëve të rreshtuar. Ekzagjerim, apo një realitet?
Ka një tendencë, për ta polarizuar dhe rreshtuar të gjithë shoqërinë shqiptare. Për ta ndarë atë si me thikë: Në të majtë, ose të djathtë. Rrugë të mesme, nuk ka. Kjo të kujton tregimet për Mehmet Shehun në fund të Luftës II Botërore, kur i rrethuar nga gjermanët siç thonë, mblodhi trupat e tij partizane, para përpjekjes për të çarë rrethimin, duke i kërkuar të deklarohen: “O me ne, o me armikun. Rrugë të mesme, nuk ka”. Jashtë përpjekjeve për ta bërë këtë rreshtim kudo, nuk mbeten as mediat dhe gazetarët. Përkundrazi, ne jemi nën dritat e prozhektorëve, më shumë se kushdo tjetër. E kam ndjerë mbi lëkurën time këtë lojë, ndërsa u përpoqa me mish e me shpirt, kundra rrymës shpeshherë, që të drejtoja një televizion si “Ora News” të hapur, të balancuar e gjithëpërfshirës. Kemi marrë përgëzimet e shikuesve, kolegëve, madje publikisht edhe nga gjithë liderët kryesorë politikë të vendit, pa përjashtim. Por, megjithatë, jo rrallëherë disa militantë “të majtë” më kanë konsideruar “të djathtë” dhe disa “të djathtë”, “të majtë”. Pa e ditur as ata vetë, se në këtë mënyrë po më bënin, komplimentin më të bukur si gazetar profesionist. Pasi përkundër koncepteve të tyre militante, për “të majtën” apo “të djathtën” në Shqipëri, unë jam një “ateist politik”.

Në sfond ndodhet një vit politik i vështirë. Procesi i hetimit të zgjedhjeve të shkuara po bllokon zgjedhjet e ardhshme. Klima në Kuvend është e acaruar, ndërkohë që pritet konsensus për ligjet me shumicë të kualifikuar. Si e shihni prognozën e muajve në vijim?
Zgjedhjet lokale të 8 majit 2011, mendoj se do të jenë prova më e madhe dhe më e vështirë për pjekurinë e klasës sonë politike, pas anëtarësimit të vendit në NATO. Kjo “provë zjarri”, kalon përmes rrugës së zgjidhjes së krizës politike, për zgjedhjet e 28 qershorit 2009. Nëse lexojmë vetëm atë që na shfaqet, sigurisht që prognoza e këtij viti është e zymtë. Madje e errët. Por, besoj se në javët në vazhdim, të dhënat tregojnë se palët, me hir ose me pahir, qoftë edhe nën presion e Brukselit e Uashingtonit, janë të dënuara të arrijnë një kompromis. Që do mundësojë si rëndom në këto 20 vjet, në prag të zgjedhjeve të reja, çlirimin e vendit nga pengesat politike. Kjo do çojë, në realizimin e një procesi elektoral, të pranueshëm për një vend anëtar të NATO dhe aspirant për të marrë këtë vit, pas liberalizimit të vizave, edhe statusin e vendit kandidat për në BE.

A ishte normale që kriza e zgjedhjeve të 28 qershorit të shtrihej në vitin e tretë kalendarik, 2011? Pse nuk kemi ende një komision hetimor për këto zgjedhje?
Sigurisht që nuk është normale, që një krizë apo ngërç politik, për shkak të
pretendimeve të opozitës për parregullsi në zgjedhjet e kaluara, të zgjatej kaq shumë, deri në mesin e mandatit qeverisës që prodhoi ai proces. Më shumë se opozitën, mosngritja e komisionit hetimor, dëmton vetë mazhorancën dhe vendin. Megjithatë, jam i prirur të besoj, se zgjidhja do gjendet. Ndoshta atëherë, kur rezultatet e hetimit që do dalin nga ky komision, “nuk do t’i hyjnë më në punë” as opozitës dhe nuk do ta dëmtojnë nga pikëpamja elektorale mazhorancën. Për fat të keq, kam frikë, se ato nuk do ndihmojnë as në rritjen cilësisht ndryshe, të standartit për zgjedhjet e radhës. Në mungesë të emrave konkretë, cila forcë politike e fiton sipas jush Bashkinë e Tiranës? Si shumë të tjerë, besoj se gara për kreun e Bashkisë së Tiranës në zgjedhjet e 8 majit të këtij viti, do të vendosë përballë Edi Ramën e Lulzim Bashën. Rama do synojë një mandat të katërt, për ta lënë atë në çdo moment që do i kërkohet të udhëheqë socialistët në një betejë të re zgjedhore për Parlamentin e ardhshëm. Ndërsa Basha, është padyshim, figura më e mirë në të gjitha pikëpamjet që PD ka sot për t’ia vënë përballë, liderit të opozitës, në këtë garë. Ndaj, besoj se përballja do jetë më e nxehtë, më e fortë dhe më mediatike se kurrë. Për të dyja palët, duket të jetë një “luftë për jetë a vdekje”. Uroj vetëm që vota të mos preket. Sa për të tjerat, zgjedhësit e Tiranës, e kanë treguar këto 20 vjet, se kanë ditur të votojnë gjithmonë njeriun e duhur, në momentin e duhur.

Përballja Berisha- Rama po na kujton gradualisht dyshen klasike Berisha- Nano. Jeni dakord me analogjinë, apo ka shumë ndryshim mes tyre?
Sistemi elektoral, kultura politike dhe historia e dy partive që udhëheqin Berisha dhe Rama, e bëjnë pothuajse të pashmangshme me sa duket në Shqipëri, një përballje të llojit tjetër, ndryshe nga ajo që pamë edhe 15 vitet e para të pluralizmit, mes Berishës e Nanos. Ndaj, pavarësisht se Nano e Rama janë dy prerje të ndryshme politike, por me prejardhje pothuajse të njëjtë familjare, kulturore dhe intelektuale, përsëritja e historisë së tyre si Kryetarë të PS, përballë Berishës, nuk më habit. Pasi ky i fundit, me karizmën, energjitë e pashtershme, di t’i pozicionojë kundërshtarët politikë qartazi në qoshen e kundërt të ringut dhe prej aty, i fton që të vijojnë duelin politik.

Së fundi, në cilin ekran apo kokë gazete do ta shohim Alfred Pezën gjatë 2011?
Kam gjithë muajin janar në dispozicion të vetes, për ta menduar këtë. Por, një gjë është e sigurtë, pavarësisht se dashuria ime e parë profesionale ka qenë media e shkruar, besoj se e kam mbyllur kapitullin e drejtimit të gazetave apo revistave. E ardhmja e gazetarisë, gjithnjë e më shumë i takon televizioneve dhe në vendet shumë më të zhvilluara se ne, internetit. Ndaj, edhe e ardhmja ime e afërt, i takon ekranit. Mirupafshim, së shpejti.

MAPO

Kosovari "agjent?!"

Tregim

Nga Përparim Hysi

Qe pak i çuditshëm për mua - ndoshta jo vetëm përmua?!- që kosovarët që ,mezi çanin klonin dhe vinin tek ne,nëShqipëri,se inspironin se do gjenin ngrohtësinë e vëndit amë,që,tëgjithë,shikoheshin me syrin e njerkës.

Së pari,do të kalonin nën lupëne partisë dhe kurrë,asnjëherë,nuk do t'u zihej besë.Përkundrazi.Shumëprej këtyre idealistëve u qe përgatitur,së pari,një "skalion prove"-në mund të shprehem kështu,- dhe"skalioni" pak dallonte nga burgu.Nësektor ferme,ku të hapnin kanale dhe punë të tjera të rëndomta dhenën suverijim të fortë të sigurimit.

Një"gulag" të tillë kemi patur dhene,në Fiernë fshatin Seman që,për t'u dalluar nga fshati kooperativë me banorëautoktonë,ky,tjetri (Gulagu,pra!) quhej Seman_sektor.Qenë grumbulluaraty shumica e tyre (po kur thonë që parti dhe Enveri nuk i kanëdashur kosovarët!!) dhe,atje,në Seman _sektor,gjeta pas vitesh paparë,kosovarin,Arif Jegeni,shokun tim të shkollës në ish normalen eElbasanit.Arifi,ish kaçureli dhe kampioni i shahut për shkollat emesme, që kish çarë klonin duike rrezikur kokën,ish shpallur nongratadhe qe grumbulluar në"skalionin" e të dyshimtëve.Mos kujtoni se folashumë me të (kishim shkuar për ndeshje futbolli atje),se,si zhgabonjau lëshua operativi që e ndërpreu dhe ligjërimin tonë.U largova me njëndjenjë të madhe keqardhjeje.

Por se mos qe i vetmi ky?Jo.Për fat tëkeq.Dhe në tregimin tim,do flas për një kosovar tjetër që,pse qe"agjent?!" dhe u dënua me 7 vjet për agjitacion e propagandë.* * *Qyteza qe e vogël.Me pak banorë vëndas dhe, pasi u ngrit ferma,për tapopulluar dhe më shumë se qe buzë xhadesë,u ngrit dhe S.M.T.-ja.Atjenë S.M.T. punonte dhe kosovari ynë.E quanin Arben dhe punontezetorist.Qe djalë i gjallë,punëtor i mirë dhe,kur linte punën,vishejshik.Që tek veshja,dukej si kali balash që për partinë përbënterrezik,por ajo i kish marrë masat.Arbeni,sado zetorist,por qe djalëqë atje,në Kosovë,e kish mbaruar të mesmen.Dhe lexonte shumë.Në kohëne lirë,do ta shihje me libra.

Për të fjetur,si beqar që ishte,flinte nënjë dhomë me një mësues.Ky,mësuesi,kish mbaruar universitetin përgjuhë-letërsi dhe,veç letërsisë,kish qejf rakinë.Ndërsa mësuesit nuk idilte rroga se laj-thaj 6000-lekë të vjetra merrte,ky,zetoristi,i zotii punës,merrte gati dy herë më shumë dhe bujar siç qe e kthente memësuesin si dëndur.Gjithmonë do paguante Beni.Dhe nuk ndaheshin.Sadoqë mësuesi kish familje,por dhe ky,ditëzi,familjen e kish larg.Se qenga një rreth tjetër.

Për çudi,kosovarin Arben,një ditë,tek po bëhej gati që të dilte deritek klubi i vetëm,në"emër të popullit" e arrestuan.Ngjarja bëri pakbujë siç bëjnë bujë ngjarje të veçanta në një qytezë të vogël.S e tëtërë u çuditën:sa e njihnin,tek Beni shihnin një të ri jo vetëmpunëtor (qe nga më të mirët në S.M.T.!) ,por,veç tjerash,shumë tëedukuar.Lajmi mori dhenë dhe ,kur mbriiti në shtëpinë e saj, Elsa mëndu zalis tek divani.E sforcoi veten sikur donte të luftonte një tëkeqe të madhe dhe qëndroi me veshët pipëz për të marrë vesh sa mëshumë për Benin.Askush veç atyre të dyve nuk e dinte që atadashuroheshin.Dhe,sado e bërë tym,qëndronte gjoja mospërfillëse se çkathuhej për atë kosovarin "agjent" aq i bënte.Nga ana tjetër, ndjentezëmrën që si një zokth i trëmbur tallavitej me aq vërtik sa qe gatit'i ndalonte.Në gjithë atë tollovi ndjenjash,ajo dëgjonte çdo gjë qëflitej rreth tij (nuk linte qoft dhe një fjalë që thuhej për të ) dheanalizonte duke hamëndësuar në lloj-lloj hipotezash.

Rezultante e të gjitha hamëndjeve të saj,qe vetëm një:-Beni nuk kishbërë asgjë.Ai qe i pafajshëm si kristal dhe i vetmi "faj" i tij qe seishte kosovar dhe,siç mendonte Elsa,se Beni edhe lexonte shumë,pordhe pinte shumë.Me atë,mësuesin.Thirrjes së mamasë për të ngrënëdarkë,ajo iu shmang,se nuk i hahej dhe i dhimbte koka.Shkoi shpejtdrejt shtratit dhe atje dhe u shkreh në lotë,por pa zë.Ishte njëdënesë rrënqethëse,e dalë nga zëmra e një vajze që dashuronte për herëtë parë.Sado e re,por ajo e dinte mirë që,po të arrestonin,nuk diljekurrë pa lagur.

Dhe ajo ndaj qante.E dinte mirë seç do hiqte seky,kosovari,nuk qe asi pari dhe as i fundit që do bënteburg."Kryeustai" me cinizmin e tij qe kujdesur që të përgatiste kudoçirakëxhelatë se kështu e ruantte më mirë "karakollin" e tij.* * *Ngjarjet u përshpejtuan.Siç duket,hekuri duhet të rrihesh me tënxehtë se,pa kaluar një muaj, atë e prunë duarlidhur për t'ia bërëgjyqin para popullit.Pra,ai,"agjenti" do dëshmonte me gojën e tij sesi donte të minonte pushtetin dhe të rrëzonte nga fronivet,dikatatorin.Kshtu flitej lart e poshtë,por Elsa ( të ishte evetme,vallë?!),as që i përfilte këto thashëetheme që,sipas saj,qenëpërgatitur në fabrikën e partisë dhe sigurimit.

Ajo u mundua që tëzinte një vënd,sa më afër,që të binte në sytë e tij.Kur u ul,ajo e pase si ishin sjellë me të:-Sado që veç një muaj kishte iarrestuar,por"ustallarët" qenë treguar të zotë.E kishin shyftyruar,sepa sforco të madhe,dalloje ca hematoma në fytyrë dhe,tekrrënqethej,Elsa mendonte se si do ta kishte trupin.Kokën kaçurrele iakishin qethur (sa herë kish lozur ajo me gishta e saj me ato kaçurela! ) dhe fytyra sikur kish marrë ngjyrën e dheut.Kish rënë aq,sakëmisha rrinte si varur mbi atë trup dikur,me të vërtetë,tëbukur.Ndërsa bluante këto,Elsa sikur u ngrit paksa se donte t'i bintenë sy,sikur me këtë donte t'i thoshte:-Sido që të jetë,Elsa është mety.Sado që u mendua,nuk arriti të vendosej ballas.Por në një çast-punë grime- ajo pa që ai rrotulloi sytë sikrur,po e kërkonte,dhe,kure pa,ninëzat u mbushën me një dritë.Oh,bëri Elsa.

Në këtë thirrjeje tënënzëshme,kishte dhe dhimbje,dhe dashuri,dhe shqetësim.Mandej,filloiakuza...E mori fjalën prokurori.Njerëzit nuk pipëtinin.Elsa dhe të gjithë ubefasuan.I pandehur,e mori fjalën prokurori,ke bërë propagandëarmiqësre.Ke thënë se në Jugosllavi jetohet më mirë.Se nuk gjen shtëpipa televizor,frigorifer apo lavatriçe dhe,në fshatra,kanë dhemakina.Mandej na ke lavdëruar Fishtën na e ke qaujtur poet tëkombit,këtë reakisonar që e bëri Italia akademik.-Zoti prokuror,-ndërhyri i "pandehuri",kur një fjalë prej tyre nuk e heki.Podhe,sakaq.pa pyetur në e lejoni apo jo,zuri të mbronte Fishtën.Asht ibukur,mor zotni dhe vrej mue:-Në Kosovë,në oda burrash,këndohet melahutë kënga e tij.I pandehur,- bërtiti brutalisht prokurori, edhekëtu do të na bësh propangandë.

Ne i dimë të tëra.Ti,i pandehur,ke bërëpër vete,për pak,dhe një kuadër tonin,një mësues,që,për fat të mirë,nai ka treguar të tëra.Ti,veç tjerash,ke folur kundra partisë esh.Enver.-Ah,këtë nuk e pranoj,Çfarë kam thanë,i kam pranue,por këtëjo,mor zonti prokuror.Mirë,-pranoi nprokurori,-po do të ballafaqojmëme fakte.Njerëzit prisnin.Ato,"faktet".Kur dha ballë mësuesi.Ky faqezikëndoi sipas muzikës së"drejtësisë".Nuk la gjë pa shpifur dhe izbukuronte ato sipas instruksionit.-Kur t'i kam thanë këto?-pyeti ipandehuri.-Atje,në dhomë,ku flemë.-Po,mor,po.T'u bafshin harram ato qëtë kam dhanë,si hua,dhe ato që kemi ngranë.E pagofsh këtë hajni veçatje ku do të dhmbi më shumë.

-Prokurori rahu fort tavolinën dhesokëlliu:-E sheh,i pandehur,doje të tërhiqje mbi qerren tënde tëUDB-së një kuadër të lartë.-Pasha zotin,more prokuror,e mori fjalënkosovari,më ke ba me qeshë.Unë me një shkollë të mesme dhe paskam dashme marr për hunde një mësue që ka mbaruar univeristetin,po pse ai kaqkeq po mësojnë në atë universitet,a? -E kutpoj gjuhën tënde prejnepërke,i pandehur,do të hedhësh baltë mbi shkollat e partisë,po syritvigjelent të popullit nuk i shpëton dot.Si u pyetën dhe dy dëshmitarëtë tjerë,fare pa peshë,me dëshminë e shokut të dhomës,Arben Kosovari ushpall "agjent" dhe u dënua me 7 vjet burg.* * *Epilog...Nuk e di se ç'ndodhi me Arbenin pas burgu.Ai nuk u kthye më në qytezëntonë.Elsa e shkretë u martua diku tjetër.Por nuk kam se si mosshkruaj,për mësuesin,koleg imi,mjerisht që,pasi u transferua për nërrethin e tij (se e meritonte ), nuk u pa më andej nga ne.

Po kurkishin kaluarr nja 15-vjet nga kjo histori,m'u desh që të ndaloja muatje ku jepte mësim.Dhe pyeta.Aha,më thanë,ka katandisur me një këpucëe me një nallane.E pushuan si alkolist,është ndarë nga e shoqja dhebredh si kot.Eh,thashë,sikur ta dije se ku je ,Arben "agjenti",dhe tëtë thosha:-E pagoi hajninë mësuesi,bash atje ku i dhëmb.Dhe nuk ka seku të vejë më mirë.Po a e kanë paguar vallë të gjithë ata"hajnat" siky që njihja unë?!....*emrat janë të mistifikuar.Ngjarja krejt e vërtetë.29 janar 2011.

http://shqip.dk/index.php?option=com_content&view=article&id=4627:kosovari-qagjentq&catid=57:tregime&Itemid=136

LAVDI PROFESIONIT TË RREZIKËSHËM TË GAZETARIT

Shkrimi që po botojmë është përzgjedhur nga më të goditurit e të gjithë gazetarëve që kanë punuar te “DRAM”, një revistë kryesore në tër Afrikën, në kuadrin e një jubileu të revistës.

Autori , Musoza Kazembe, për të cilin është shkruar se gazetarë të kalibrit të tij “I vijnë njerëzimit një herë në shekull”, ka vizituar vëndin tonë dhe është afrikan, nga Malavi.Muzoza Kazembe ka mbuluar për një kohë të gjatë Greqinë për “The times” .

Ai e ka vizituar për herën e parë vëndin tonë në prill 1993,kur te ne erdhi për herën e parë dhe të vetme, njeriu I shquar I të dy shekujve, Papa Vojtila. Ja se c’tregonte ai për atë eveniment: “Tre gazetërë grekë më thanë se , mirë, ti je duke shkuar në Shqipëri, por dije, ai është vëndi I djajve. Isha mësuar të rrezikoja tër jetën dhe u nisa.”Djalli” I parë që takova, ishte një vajzë 21 vjecare. Ajo dinte anglisht, dhe unë iu luta të ma përkthente fjalën e Papës, pasi nuk dija as italisht. I lehtësuar tanimë për të bërë shkrimin e ngarkuar nga kryeredaktori, i thashë “djallit” shqiptar, se sa kushtonte përkthimi i saj.

Ajo më tha: “Ka qënë kënaqësia ime!” dhe, duke refuzuar dorën time me tufën e dollarëve, u largua pa më dhënë as adresën. “Djalli” I dytë që takova – një oficer. Banonte në një dhomë e guzhinë me dy fëmijët e tij dhe kishte një pafundësi librash. “Edhe ne jemi ndeshur me shembuj brilantë të trimërisë së gazetarisë shqiptare, por po japim për botim këtë pjesë, edhe për trimërinë e njerëzve me ngjyrë, të prapambetur , të paarmatsur për t’u ndeshur me diktatura të armatosura deri në dhëmbë dhe me kriminelë , ndërkohë që mes nesh ende ndeshim njerëz të topitur që druajnë të marrin pjesë në përplasjet popullore të politikës kur vëndi ynë rend revan drejt greminave të skëterrës.

Musoza Kazembe PROFESIONI IM : “THYERËS BURGU”Fragmente …”DRAM” shkruajti me guxim, absolutisht me vërtetësi , për të tëra këto . Banda ( diktatori që drejtonte shtetin afrikan të Malavit – shën. përkth.) reagoi menjëherë, duke e denoncuar revistën. Por nuk guzoi ta ndalonte. Dhe përdori një taktikë.të thjeshtë dhe të menduar bukur.

Ai urdhëroi bashkëpunëtorët e tij që, sapo të dilnin kopjet e para, të organizonin grabitjet e tyre. E studionin “DRAM” in në majë të gjilpërës dhe, kur shkruhej për paudhësitë e Bandës, organizohej, përmes rrjetit policor të shpërndarë në gjithë vëndin, blerja pa përjashtim e të gjithë ekzemplarëve, përpara se revista të shkonte te lexuesi. Kështu ishin punët e shtetit, që na detyruan shumë nga ne gazetarët që të largoheshim. Unë u hodha në Salizbëri, Rodezi, gjithnjë për “DRAM” in.…Pasi kisha udhëtuar tër natën, autobuzi u ndal në një fshat të vogël ku ishte edhe qëndra tregëtare e disa fshatrave. Kurrsesi nuk ma mban të të shpie më tej – më tha me keqardhje shoferi.Si një qën I dërrmuar u shtriva të flë në tokë, si I mora hua dikujt një batanie.

Era që frynte të mbyste me pluhur nga të gjithë drejtimet, kështuqë e mbulova kokën mirë e mirë.Dy orë më vonë, u zgjova nga një shofer ushtrie, që ishte përkulur mbi mua. Po më shihte me shumë rreptësi. Më pyeti:“Kush je ti?”U përpoqa të sillja ndër mënd se ku isha , pasi qeshë ende I turbulluar nga gjumi, por ai ishte I padurueshëm:“Hajt, Çohu! Ore, Çohu po të them!”, më urdhëroi.Kur unë bëra siç tha ai dhe e sqarova se vija nga “Dram”-i duke I treguar edhe triskën e gazetarit, ai pyeti:“ Ku do të shkosh?”“Në luftë”, iu përgjigja……E gjithë beteja komandohej në distancë nga oficerë të bardhë…Po qëndroja me ministrin mbi një kodrinë ku vështrohej si në pëllëmbë të dorës fshati Lumpa e ku armiku shquhej krejtësisht.

Papritur dëgjuam krismat e luftës. Ja se ku dolën mbrojtësit e Lumpës. U hapën në sulm me armë të bëra me dorë nëpër shtëpia dhe me heshta. Ushtria me pushkët e saja automatike dhe me mitrolozë, i preu ata sikur të ishin insekte. Ata nuk mundën të qëndronin, por vecse luftuan trimërisht – shtatë të vdekur e mbi dymbëdhjetë të plagosur. Po ndjenja një gjëndje tmerri në tër qënien time.Ministri buzëqeshte me guxim ndërsa ushtria hyri në fshat duke rrethuar gratë e fëmijët që ulërinin.Gjithcka kishte mbaruar.U kthyem në hotel. Ne gazetarët e kaluam natën në një bar, duke e mbytur me raki brengën tonë.

Edhe Ministri erdhi vetë për të na bërë një bisedë, që ne ta komunikonim në shtyp.“Ç’ishte e tëra kjo?”, e pyeta unë, dhe ai , shkurt, nisi të ravijëzonte pikpamjen e qeverisë, si e kuptonte ai….Plasi një e qeshur shungulluese. Edhe një gotë. Ministri na kërkoi të falur për t’u larguar. “Duhet të shkojmë të flemë tani. Le t’I lëmë edhe ca punë për nesër”, tha.Tamam në këtë moment, doktori ushtarak që sapo erdhi në grupin tonë, befas shpërtheu me të uluritura:”Vrarës! Gjaksorë!”“I shkreti djalë, ia paska mbërthyer me të pira pra.

Në të vërtetë, ky nuk mund të rrijë më në ushtri”, tha një oficer policie.“Ej, djalosh I mplakur, unë do të të çoj në krevat”, I futi krahun një koleg I tij I ushtrisë.Plaku e shtyu me forcë tutje duke thërritur:“Hiqi duart! Hiqi duart nga unë, po të them! Kriminel!”. Dhe duke iu marrë këmbët shkoi të flinte.Pasoi një si valë përvëluese. Englezi shtoi se Lumpa kish qënë fshati më I pastër në veriperëndim dhe një popull shumë, shumë punëtor.“Të ikin. Manjakët e çmendur të Biblës!Turmë që I pjell mëndja vetëm turbullira!”, tha një I degës speciale.“A ju jep kjo të drejtën për t’I vrarë?”, tha një i Degës Speciale.Heshtje. Edhe nga një dopio. …

Mëngjesin tjetër unë refuzova të vazhdoja më tej për të parë trupat e njerëzve të masakruar gjatë një bastisjee hakmarrëse në orët e mesnatës. Përshkrimi I skenës nga një koleg, skenë nga e cila ai u bë për spital, ishte mjaft për mua.Të gjitha kufomat qenë trupa të grave të zhveshura të Lumpas, të cilave ua kishin hequr foshnjat qënga vaginat dhe ua kishin mbytur. Askush nuk interesohej për ato. Burrat e tyre nuk ishin atje që t’I mbronin.….Kështu, pra, u vulos komplloti që unë të penetroja në burg…

Po ecja lehtë drejt portës kryesore I veshur si kamarjer. Kameran e kisha futur poshtë përparses. Kamera ishte gjë e vjetër. E kisha marrë atë masë sepse, poqese do të më diktonin, do të përfundoja në skëterrë vetëm nga të pyeturit se kujt I shërbeja unë me këtë kamër kaq të shtrenjtë.Te dera ishin dy policë me uniformë. Njëri prej tyre më pyeti me të ashpër se ku po shkoja.“Brënda”, iu përgjigja . Pas një sekonde , duke u mbajtur me të madh dhe duke I bërë ata që të më shihnin si budallej, u thashë:“Më duket se shefi juaj sapo doli” . menjëherë ndërrova tonin dhe I pyeta për atë oficerin që kisha takuar në tren.

“Futu, futu. Tani sapo është kthyer. E ke në banesën e tij”.Qetë – qetë vazhdova përpara dhe, si lashë pas një turmë të madhe të burgosurish që po loznin futboll, shkova në banesën e oficerit “tim”. Dukej tepër I nevrikosur. Më pyeti se mos më kishte ndodhur gjë te dera.“Jo”, I thashë.“Gjëja e vetme që do të doja tani është vetëm të pi. Të pi.”, bërtiti ai dhe më tërhoqi poshtë në rrugë. Kapërcyem gardhin e mbrapëm dhe u nisëm drejt fshatit që ishte ndonjë milje që andej e ku, nga të gjitha anët, fshatarët na përshëndesnin me përzemërsi.Bleva një bardhak të madh me d o r o ( një lloj pije që përdoret në Afrikë). Të dukej vetja trim mbi trimat. Sidoqoftë, unë pija pak dhe bëra me shënjë që të sillnin edhe një bardhak tjetër ndërkohë që isha esëll.Rreht orës tre, një grua erdh dhe po vallëzonte me të përdredhur para meje dhe shokut tim.

Më së fundi I thashë atij se tani duhej të çoheshim e të iknim; ai nuk po paraqiste asnjë interes për propozimin tim.“Dua femër”, ulëriu.U hoq zvarrë drejt kaçubeve, kurse unë nuk kisha ç’të bëja tjetër, veçse I shkova pas, duke I ndenjur disa hapa larg.Kishte shkuar ora katër, kur unë ia ndërpreva qejfin e seksit duke I sugjeruar që andej ku isha se ne na prisnin gjëra shumë më të rëndësishme sesa të rendnim pas kurvave të katundit.“Hajt, pra, mirë”, tha ai, “paguaji kësaj gruas një shilingë e gjashtë pens për mua e hajde të shkojmë”.Ashtu bëra, dhe u kthyem që të dy bë qendër të burgut.“ E di që ti, në fakt, nuk je hiç djalë I keq?”, tha ai…

PËRGATITI RIZA LAHI

Xhevahir Spahiu, poeti që dhimbjen ia ka falur poezisë

Nga Fatmir Terziu

Dhe çuditërisht ishte një lajm i dhimbshëm. Një lajm që vinte nga një kënd larg vatrës së tij. Larg Atdheut! Larg fjalës, vargut, poezisë, dihamës së tij të fuqishme letraro-artistike, që ia kushtoi vite me radhë dheut ku lindi dhe u rrit. Ky lajm që vinte nga Greqia, edhe pse lajmërohej në rrugë elektronike në një itinerar miqësor, Shqipëri-Greqi-Londër, sërish kishte edhe dhimbjen, edhe emocionin, edhe retorikën brenda tij. Një lajm që vinte nga njeriu i letrave, miku i poetit shqiptar, dhe mik i mjaft krijuesve shqiptarë, Dionisis Kirzidis. Dhe lajmi është lajm! I dhimbshëm, emocionues apo retorik ai sjell në veshin e dëgjuesit të tij, në mendjen e lexuesit të tij, atë aspekt që tingëllon fuqishëm si një sinjal lajtmotivi, për fuqinë e poezisë, për tharmin e këndshëm poetik, që poeti në dhimbje e sipër, poeti i Madh shqiptar, Xhevahir Spahiu, e ka shpërndarë në vite anë e kënd me poezinë e tij të fuqishme. Natyrshëm, jo për “Dhimbjen e tij”. Se poeti ‘dhimbjen’, ‘dashurinë’ dhe gjithshka, ia ka falur poezisë. Mikja e tij e jetës, poezia, bëri të vetën edhe në këtë moment, kur dhimbjet e sëmundjes tejçohen në damarë ndjeshmërie dhe lutjeje për poetin shqiptar. Dhe natyrshëm poetë të shumtë pastaj janë të të njëjtit mendim. Poeti Petraq Risto shkruan: “I dashur Fatmir, edhe unë lutem krahë teje ne Kishën e Madhe te Fjalëve. Lutem për mikun tone te përbashkët, për Poetin dhe Akademikun Xhevahir Spahiu, lutem dhe pse ikonat poetike janë thjesht flori kallp. Lutem për atë njeri qe, ashtu si unë mendon se thithja e ajrit është fjale, përderisa mushkëritë janë një libër i hapur; lutem për atë njeri, i cili, ashtu si unë, mendon se poezia është det dhe truri është i rrudhur si një funddeti. O Zot, nëse ekziston, si mundet qe poetit i heq te drejtën te flasë; atëherë, nëse te lutemi: guxo dhe ktheja fjalën, ktheja zërin, ne te kundërtën, ne do shkojmë ne Malin e Tomorit, ne Lisin e Dodonës do te lutemi për te e do ankohemi për TY. Miqësisht, Petraq Risto. Vjollca Kola shton më tej: “Nuk gjenden fjalë për të përshkruar keqardhjen për këtë poet madhështor, që ka dhe urojmë ta ketë përsëri Shqipëria. Lutja jonë është shumë pak për këtë njeri me zemër të madhe, por po të jetë nevoja edhe për kontribute të tjera do të jemi të gatshëm, për ta rikthyer përsëri në botën e vargjeve, që vetëm ai do shkruajë dhe me aq ndjenjë. Uroj nga zemra dhe lutem që të kthehet sa më shpejt në gjirin e poetëve, të shokëve dhe të familjes së tij”. Profesor Aleksandër Peçi i dërgon këtë telegram Presidentit të Republikës së Shqipërisë: “Mesazh urgjent. Sekretarit te Përgjithshëm te Presidencës Zotit Aleksandër Flloko. Zoti Flloko. Nëpërmjet Jush njoftoj Presidentin e Republikës Z. Bamir Topi dhe Shtetin shqiptar se Xhevahir Spahiu prej 2 ditësh ndodhet i shtruar ne spitalin 5 ne gjendje te rende me hemorragji cerebrale. 70 % e kapilareve te qafës nuk i furnizojnë Trurin me gjak çka do te thotë se megjithë përkujdesjen e mjekësisë shqiptare e cila është shembullore, situata është tepër kritike dhe ndoshta pas konsultimeve me mjeket tanë duhen përshpejtuar gjith procedurat per ta dërguar jashtë shtetit. Respekte, Prof Aleksandër Peçi. Më tej zoti Peci shkruan për dijeninë edhe të zotërinjve Enkelejd Joti, Alban Jaho, Agim Poçari. Ai shprehet:

“Zotit Enkelejd Joti, Zotit Alban Jaho, Zotit Agim Poçari

Siç e kini marre vesh sot nga shtypi por dhe nga mesazhi ne vijim me te cilin informoj Presidentin e Republikës, Xhevahir Spahiu prej 5 ditësh ndodhet i shtruar ne spital 5 me hemorragji cerebrale ne gjendje kritike për jetën. Është koha qe e drejta për te jetuar e këtij Poeti te Madh kushton shume me tepër se çdo e drejte tjetër... Respekt, Prof Aleksandër Peçi. “Lutemi, bashkë të gjithë për Xhevon,”- shkruan shkrimtari shqiptar, Faruk Myrtaj nga Kanadaja, ...le të shpresojmë që zemra dhe shpirti i tij do t’i japin edhe një shans të mundur me të padrejtë...”. Nga Amerika e largët janë mjaft të tjerë që shprehin fjalët e tyre të ngrohta. Shkrimtari Pëllumb Kulla bashkon urimet e tij për një shërim të shpejtë të poetit, Xhevahir Spahiu. Poetja Iliriana Sulkuqi e kthen me poezi lutjen e saj. Dalan Luzaj, flet me lot ndër sy për mikun e madh të familjes Luzaj. Granit Zela, kërkon që të përfshijë shkrimin tek “Drita” në Shqipëri. Raimonda Moisiu me dhimbje kërkon fjalët e saj.

Xhevahir Spahiu lindi më 1 mars të vitit 1945 në Malind të Skraparit, është shkrimtar i njohur shqiptar. Studioi në fakultetin histori-filologji, dega gjuhë-letëresi shqipe.

Që nga viti 1968 ka punuar si gazetar në gazetën “Zëri i Popullit”, redaktor në revistën “Nëntori”, mësues dhe libretist në Teatrin e Operas e Baletit në Tiranë.

Është i nderuar me çmimin “Migjeni” dhe dhe është fitues i çmimit të parë në konkursin e 45-vjetorit të çlirimit të Atdheut.



Tituj të veprave

Mëngjes sirenash (1970)

Ti qytet i dashur (1973)

Vdekje e perendive (1977)

Dyer dhe zemra të hapura (1978)

Bashkohësit (1980)

Agime shqiptare (1981)

Zambakët e Mamicës (1981)

Kitaristët e vegjël (1983)

Nesër jam aty (1987)

Heshtje s´ka (1989)

Dielli i lodrave (1990)

Poezia shqipe (1990)

Kohë e krisur (1991)

Faik Konica : Ju rrefej grekët!

(Botuar ne "New York Times", me 1940)



Prej disa kohesh, ndermjet Italise e Greqise po zhvillohet per Shqiperine nje perleshje paraprake me fjale, gje qe mund te jete pragu i nje konflikti te armatosur. Italia ngre ceshtjen se Greqia mbante nje pjese te madhe territori qe i perket Shqiperise, ndersa Greqia...

...e mohon me ze te larte kete pretendim. Shume amerikaneve u eshte dukur e cuditshme qe, ndersa zeri i italianeve dhe grekeve degjohej, nuk ndihej zeri i pavarur i Shqiperise. Porse, a nuk ka thene, njehere, nje autor anglez se nje nga karakteristikat e shqiptareve eshte se ata jane te paartikuluar?? Kerkesave te perseritura une u jam pergjigjur se nuk kisha gje per te thene, ndersa atyre miqve amerikane, te cileve ndjenjat e tyre dashamirese u japin te drejten te me pyesin perse ashtu, u jam pergjigjur se me kishte ardhur gjithcka ne maje te hundes dhe se kisha vendosur qe ketej e tutje te mbetesha nje spektator i thjeshte i tragjedive dhe i farsave te botes. Por tani eshte nje grup atdhetaresh shqiptare qe me kerkon te bej nje deklarate. Keta miq shqiptare dine per mua disa gjera qe miqte e mi amerikane nuk i dine. Ata e dine qe une kam lindur ne zonen kufitare shqiptaro-greke, qe ben pjese ne krahinen e vene ne diskutim; keshtu qe trojet ku une kam luajtur si femije jane fushat e betejave te ardhshme. Ata mendojne se askush tjeter, me mire se une, nuk e njeh historine e kesaj krahine dhe ata me permendin vazhdimisht se, si drejtues i rinise, une njehere e nje kohe kam qene mbrojtes i palodhur i teresise tokesore te Shqiperise. Prandaj, ndonese me lekundje, vendosa ta thyej heshtjen dhe t?i paraqes popullit amerikan disa fakte te kontrollueshme rreth sfondit historik te konfliktit qe po vjen rrotull.

(I)

Lashtesia

Sic dihet nga te gjithe, ne periudhen e lashte shqiptaret quheshin ilire. Rajoni i diskutueshem ne lashtesi njihej si Iliria e Jugut dhe me vone eshte quajtur Shqiperia e Jugut, ndrsa greket kane vendosur ta quajne Epir, nje emer qe do te thote ?kontinent?; ne zanafille perdorej per kete rajon nga banoret e ishujve te vegjel, pertej bregut te Shqiperise, po ashtu si peshkataret e ishujve Bahamas do ta quanin Floriden ?kontinenti?, me nje emer qe nuk ka asnje lidhje me kombesine e popujve qe banojne ne kontinentin ne fjale. Ky rajon, gjate afer pese shekujve te sundimit turk, perbente vilajetin ose provincen e Janines, me qytetin e Janines si kryeqender.

Jo vetem qe ky rajon ka qene gjithmone shqiptar nga gjuha dhe kombesia, por kufijte e fiseve ilire shkonin shume larg pertej. Madje, edhe ishujt Joniane kane qene kryesisht ilire. Ne nje liber te famshem, qe e njohin mire studiuesit, ?Fjalori i antikiteteve klasike? te Lybkerit, tek artikulli per Kerkyren (Korfuzin) vihet ne dukje se ai ishull ?ne zanafille banohej nga iliret?. Kurse ata, qe do te marrin mundimin te lexojne vepren e studiuesit te njohur suedez, Martin P. Nilson, botuar ne Lund me 1909 me titullin ?Studime mbi historine e Epirit te Lashte?, do te sherohen nga prirje per te menduar se Epiri ka qene ndonjehere grek. Ky rajon e ka ruajtur natyren e vet ilire te pandryshuar; deri edhe kaq vone sa i bie ne shekullin e dhjete te eres sone, perandori i Bizantit, Leoni i Mencur, ne nje nga librat e tij permend faktin qe ?banoret e Epirit jane shqiptare?. Pak nga pak, depertimet greke nisen te ndiheshin ne disa pjese te ketij rajoni. Se si u bene te mundshme keto depertime, ne e dime nga disa autoritete te dores se pare.

(II)

Janina dhe princi bizantin

Ne gjysmen e dyte te shekullit te katermbedhjete, Janinen e qeveriste nje princ bizantin (ose nje despot, sic e kishte titullin zyrtar) i quajtur Thanas. Ketij Thanasi i hipi ne koke ideja e bukur per te vrare gjithe shqiptaret. Ju mund te dyshoni se mos keto ngjarje jane nxjerre nga ndonje legjende shqiptare e shtemberuar ose nga ndonje fletushke propagandistike italiane. Aspak! Autoriteti qe na e njofton kete mizori eshte nje grek besimtar dhe i ndershem, Mihail Dukas, pjesetar i Shtepise Perandorake Bizantine, me po ate emer, kronika e te cilit perfshihet ne koleksionin e madh te historianeve bizantine qe ndodhet ne Bon dhe mund ta studioje cdo studiues. Me neveri dhe mosmiratim Dukasi njofton te gjitha egersite dhe vrasjet qe ka bere Thanasi kunder popullsise shqiptare te Janines. Sic thote Dukasi, nje nga lojerat e tyre te parapelqyera ishte t?u priste hundet ose pjese te tjera shqiptareve dhe t?i linte te vdisnin ne agoni. Disa krere feudale shqiptare e kercenuan Thanasin me nje ekspedite ndeshkimore, nese ai nuk do t?i nderpriste krimet kunder shqiptareve. Thanasi u permbajt nje fare kohe dhe e martoi vajzen e vet me princin me te fuqishem te asaj kohe, me Gjin Shpaten. Pas njefare periudhe, Thanasi i nisi perseri perndjekjet, madje edhe me te egra se me pare. Sic shkruan Mihail Dukasi, ndersa Gjin Shpata mblodhi nje ushtri dhe e rrethoi Janinen, kryeqytetin e vjehrrit te vet, Thanasi cdo dite, nen flamurin e armepushimit, i dergonte Shpates nje shporte me sy te nxjerra nga kokat e shqiptareve fatkeqe dhe kjo dhurate e kobshme vazhdoi derisa u hoq rrethimi.

Sic e thote historiani, ambicia e Thanasit ishte te fitonte nofken e Albanoktonos qe do te thote Shqiptarovrases. Dukasi shton se despotit i pelqenin shume te huajt dhe te jashtmit, prandaj pati sjelle shume prej tyre ne qytet. Se fundi, thuhet me marifet se Thanasi ia doli mbane te zbrazte Janinen nga banoret e rrenjes. Natyrisht, zor se mund te shpikte nje metode me te efektshme per te ndryshuar perberjen etnike te nje vendi, porse te drejta te krijuara ne kete menyre, ta themi ne formen me te bute, jane te nje cilesie te dyshimte. Krimet e pershkruara nga Mihail Dukasi kane ndodhur me 1380, dhe ne pak vite me pare.

Pas pesedhjete vjetesh, me sakte me 1431, nje ushtri e forte osmane erdhi me gjemime te portat e Janines, e cila, nderkaq, ishte ripopulluar me te ardhur, dhe me nje sulm qyteti u pushtua. Eshte per tu shenuar fakti se, pasi i bene nje mbikeqyrje krahines, turqit e klasifikuan ate si pjese te Shqiperise. Por ka edhe dicka me domethenese dhe krejt te pakundershtueshme. Turqit bene nje regjistrim te kujdesshem te qyteteve e te fshatrave dhe emrat e ketyre vendeve kane dale me pas ne botimet zyrtare ne trajtat e tyre shqip e jo greqisht. Per shembull, le te marrim rastesisht dy emra, dy qendrat e quajtura shqip Delvina dhe Grevena. Ato jane regjistruar perkatesisht Dhelvinon dhe Grebene. Turqit e hershem kane qene te perpikte, me hollesi te madhe per shenimin e emrane te vendeve, duke parapelqyer gjithmone trajtat e mirefillta popullore. Per shembull, pas rrethimit te pare te Vjenes, turqit nisen ta shkruanin Wian me nje A te gjate, qe eshte trajta e vertete popullore dhe, sa kohe zgjati Perandoria Osmane, ata iu permbajten kesaj trajte, duke flakur trajten artificiale Wien. Ne traktatin e Ajzenburgut, te nenshkruar me 1664 ndermjet Turqise dhe Perandorise Romake te Shenjte e te hartuar turqisht e latinisht, kur numerohen titujt e perandorit Habsburg, teksti latin e quan ate mbret te Bohemise, porse ne tekstin turqisht turqit kane ngulur kembe per ta thene mbreti i cekeve.

(III)

Pushtimi turk solli nje ndryshim te rendesishem ne jeten e Shqiperise.

Per arsye qe jane teper te gjata per t?i shtjelluar ketu, shume shqiptare e lane krishterimin dhe u bene myslimane, e kjo levizje vijoi per dy shekuj, derisa rreth 65 % e popullsise u be myslimane; pjesa tjeter mbeti e krishtere. Ne Veri, si besimtare te kishes Perendimore e ne Jug te asaj Lindore, qe shpesh quhet gabimisht kisha greke. Meqe ne kishen e dyte sherbesat behen greqisht dhe kleri eshte ne pjesen me te madhe grek, u krijua mundesia per greket qe te shkombetarizonin shqiptaret, duke e persosur kishen si mjet te propagandes.

Nje faktor tjeter ka qene ardhja tinzare e banoreve qe flisnin greqisht, shpesh te favorizuar me budallallek nga pronaret shqiptare, te cilet kishin nevoje per bujqer, per te zevendesuar shqiptaret qe iknin ne lufterat e pafund te Perandorise Osmane. Ngritja e Greqise si shtet i pavarur i dha nje shtyse te fuqishme propagandes greke. Tashme greket nisen haptas te shpallnin se cdo besimtar i kishes Lindore, pavaresisht nga gjuha dhe kombesia, ishte grek.

Nje nga marifetet me te padegjuara te grekeve ka qene dhenia e rryshfeteve zyrtareve te larte ne Stamboll per te nxjerre nje ferman qe te ndalonte qarkullimin apo mbajtjen e librave shqip. U quajt nje veprim i denueshem, madje, edhe po te mbaje libra kaq te pademshem si gramatika ose aritmetika, po te ishin shkruar shqip. Greket rane, madje, edhe me poshte: nuk e kishin per gje te kallezonin atdhetaret shqiptare te ndershem si rebele dhe benin qe ata t?i degdisnin ne burgje te largeta.

(IV)

Pas lufterave ballkanike Turqia Evropiane u copetua dhe Fuqite e Medha nuk mund ta injoronin ekzistencen e kombesise me te lashte te gadishullit. Shqiperia u be shtet, por u rregjua ne nje te katerten e madhesise se vet natyrore. Dikush mund ta mendonte se pas kesaj do te ishin te kenaqur dhe do te rrinin urte, se do te perpiqeshin, po te ishte e mundur, te zhvillonin marredhenie te fqinjesise se mire me pjesen qe mbetej te Shqiperise. Mirepo ndodhi e kunderta. Duke perfituar nga fakti qe Turqia, nje vit me pare i kishte carmatosur plotesisht shqiptaret, nje ushtri me greke, e organizuar dhe e maskuar si njerez civile, vershoi mbi gjithe Shqiperine dhe nisi te djege e te vrase gjithcka i dilte perpara. Ne Shqiperi, ne ate kohe kane qene ne qender te ketyre krimeve te organizuara dy deshmitare te huaj: autorja e njohur angleze, Meri Edit Durham, dhe nje korrespondent gjerman. Te dy ata u tmerruan dhe u morren vesh qe tia benin te njohur te gjithe botes cdo gje qe keta e quanin si nje nga krimet me te medha te organizuara ne te gjitha koherat. Per fat te keq, plasi Lufta Boterore dhe terhoqi vemendjen e te gjitheve. Por me 1920, me titullin ?Njezet vjet ngaterresa ballkanike, Miss Durham botoi nje liber, ku nje kapitull i plote i kushtohet njoftimeve per keto masakra. Kushdo qe deshiron ta kuptoje konfliktin e sotem nuk mund te beje pa e pare kete liber.



Pas Luftes Boterore

Pas Luftes Boterore, Greqia ua ndaloi shqiptareve te kishin shkollat e tyre ne Greqi dhe vijoi punen e saj per te eliminuar elementin shqiptar me cfaredo mjeti. Nje rast i rralle iu paraqit grekeve nga Traktati i Lozanes, i cili nxiti shkembimin e familjeve turke me ato greke. Sic e kam thene me siper, nje shumice shqiptaresh, disa shekuj me pare, e lane krishterimin dhe u bene myslimane, por ata i ruajten gjuhen dhe traditat kombetare dhe kurre nuk e kane mesuar turqishten. Mashtrimi i grekeve kishte per qellim qe t?i paraqiste si turq shume myslimane shqiptare dhe t?i dergonte me anije ne thellesine e Azise se Vogel, duke i bere objekt shkembimi. Kjo eshte njesoj sikur te syrgjynosesh irlandezet ne Poloni, duke u nisur nga fakti se edhe irlandezet, edhe polaket, jane katolike edhe prandaj qenkan te nje kombesie. Komisioni Nderkombetar per Shkembimin e Popullsise e zbuloi mashtrimin, ne pak raste, dhe e ndaloi, por shume here te tjera atij ia hodhen me mjeshteri.

Po te shqyrtohen deshmite e vjetra per gjendjen e kombesise ne viset e ndryshme te rajonit te diskutuar, habitesh me ndryshimet qe jane bere nepermjet dredhive dhe mashtrimeve te organizura. Ne fillim te shekullit te nentembedhjete, nje anetar i kishes se Anglise me emrin Stjuart Hjuz, ka bere nje udhetim neper Shqiperi dhe ka lene shenime per vezhgimet e veta.

Ka vizituar dhe qytetin tim te lindjes, Konicen, nje vend i lashte i cili mendohet nga disa studiues si Pukevili, se ka qene ne mesjeten e hershme kryeqyteti i Ilirise Jugore. (Emri i vendit tingellon ne menyre te cuditshme si prusian, por kjo vjen ngaqe po ai ndikim sllav mbi toponimine, ka vepruar ne Prusi, ashtu edhe ne Shqiperi). Hjuzi ka shenuar se Konica kishte 800 shtepi, nga te cilat 600 ishin shqiptare dhe 200 greke.

Ku jane keta 75 % shqiptare sot?

Megjithate, ne rajonin e diskutuar ka nje krahine te gjere, qendresa e patrembur e se ciles i ka kapercyer te gjitha format e organizuara te vrasjeve, mashtrimeve dhe grabitjeve. Kjo eshte Cameria, te cilen greket e shtremberojne ne Cameria. (Nuk u ve faj grekeve, per kete shtremberim qe vjen nga paaftesia e alfabetit grek per te riprodhuar gjithe tingujt e gjuhes shqipe dhe te shume gjuheve te tjera per kete ceshtje). I ndjeri senator Kabot Loxh (Cabot Lodge) ne shtypin grek dilte gjithmone me emrin Kampot Lone. Popullsia e Camerise tani vone, me 1913, ka qene 96 % shqiptare. Ky perpjestim tani eshte ulur me akte dhune dhe une mund te sjell si shembull shume punetore qe derdhin djersen ne fabrikat e Amerikes, te cilet i kane pasur prinderit pronare te lulezuar ne Cameri, me pak se nje vit me pare. E megjithate, ne kundershtim me gjithe kete perndjekje, ende shqiptaret perbejne 80 % te popullsise se Camerise.

(V)

Ndersa tani Italia eshte gati te nderhyje, duke na shpallur si qellim se kerkon te vere ne vend demet qe i jane shkaktuar kombit shqiptar dhe te rivendose kufijte natyrore e historike te Shqiperise. Eshte e arsyeshme te presesh nga cdo shqiptar i vertete se do te jete i pakenaqur nga ky veprim. Por ndonje mund te kundershtoje se, megjithe metodat e denueshme te perdorura nga greket, ata kane arritur qe ta permbysin gjendjen e kombesive ne shume vise te rajonit te diskutuar; keshtu qe te ndreqet nje padrejtesi e vjeter me nje padrejtesi te re, nuk tingellon aq mire. Per kete une do te pergjigjesha se nuk mund te kete nje akt ligjor qe te perligje krimet e organizuara e te vazhdueshme.

Por, ka dhe me. Shume larg nga Shqiperia historike, ne Greqine e brendshme ka pothuaj nje milion shqiptare, gati gjysma e te cileve ende e flet gjuhen e vet te lashte. Keta njerez kane nje mall ideal per Shqiperine dhe ne te kaluaren kane nxjerre deshmore te ceshtjes shqiptare. Ata mund te shkembeheshin me greket e rajonit te diskutuar dhe, me se fundi, te gjithe do te ishin te kenaqur. Porse, sic pohojne greket, Italia kerkon te arrije qellimet e veta duke zgjeruar kufijte e Shqiperise. Une pajtohem me kete plotesisht, por me duhet te shtoj se ky pohim nuk ka peshe dhe eshte thjesht nje perpjekje per t?i bere bisht ceshtjes. Ceshtja eshte a ka qene gjithmone pjese perberese e Shqiperise ish-krahina turke e Janines? Ne qofte se kjo eshte e vertete, a mund te bjere poshte, automatikisht, kjo e vertete vetem e vetem sepse e thone edhe italianet? Fakti eshte i qarte: Italia ka ketu nje pergjigje te mire e te forte, sepse rastis qe kerkesat e saj perputhen me nje akt te vonuar drejtesie kunder Shqiperise. Po ndodh qe nje here perendite hakmarrese jane ne anen e legjioneve te Cezarit.