Prof.dr. Eshref Ymeri
Dje, më 28 shkurt 2015,
lexova në internet analizën mjaft mbresëlënëse të atdhetarit të nderuar
shqiptar Cenë Pushkolli, me titull “Vështrim.
Po flitet se…”. Në këtë analizë, më lanë përshtypje të jashtëzakonshme fjalët
e mëposhtme të këtij shqiptari me formim të shkëlqyer nacionalist:
“… shqiptari denbabaden ka qenë bukëdhënës, po, po, ka qenë
dhe është bukëdhënës, si në kohëra të luftës, po ashtu edhe në paqe”.
Këto fjalë të arta, më
kthyen prapa në kohë dhe më sollën në kujtesë një letërkëmbim elektronik që kam
pasur para më shumë se një viti me një mikun tim shqiptar, dr. Raif Eminin që
banon në Kanada. Në njërin nga ato letërkëmbime, dr.Raifi më shkruante:
“Me
një fqinjintim në Prishtinë,para luftës së Kosovës, rrinim së bashku dhe kishim
kohë për të biseduar, sepse ishim edhe shumë të shqetësuar për shkak se në çdo
moment mund të hynin serbët për të na vrarë e therur tërë familjen. Njëherë, në
bisedë e sipër, fqinji im, që quhet Ismet Mujeci, më rrëfeu për një kushëri të
vetin, një plak, i cili, gjatë Luftës së Dytë Botërore, kishte qenë në Frontin
e Sremit, në Vojvodinë. Atje ishin me mijëra shqiptarë të tjerë, të cilët serbët
i kishin grumbulluar me dhunë, duke i detyruar të braktisnin shtëpitë e veta.
Serbët kishin si qëllim kryesor ekzekutimin e tyre, ashtu siç kishin vepruar me
të tjerë shqiptarë në masakrën e Tivarit, në mënyrë që Kosova të zbrazej nga
popullsia shqiptare dhe të kolonizohej me sa më shumë serbë dhe malazezë, ashtu
si gjatë një shekulli.
Në
vendgrumbullimin e shqiptarëve, serbët kishin sjellë edhe disa mijëra ushtarë
gjermanë, të cilët, pas kapitullimit të nazizmit, ishin dorëzuar te forcat
partizane serbe. Por partizanët serbë nuk u jepnin ushtarëve gjermanë asnjë
gram bukë, kurse shqiptarëve u jepnin vetëm një copë bukë një herë në 24 orë.
Pas disa ditësh, ushtarët gjermanë filluan të vdisnin nga uria. Kjo u ra menjëherë
në sy shqiptarëve të Kosovës. Njëri prej shqiptarëve që konsiderohej si përgjegjësi
i tyre, iu drejtua të gjithë bashkatdhetarëve të vet dhe u tha:
“Dëgjoni,
vëllezër! Ushtarët gjermanë po vdesin nga uria se serbët me yll në ballë nuk po
u japin asnjë grimcë bukë. A jeni dakord që racionin tonë ta ndajmë në mes dhe
gjysmën t’ua japim ushtarëve gjermanë që të mos vdesin nga uria?”.
Të
gjithë shqiptarët nga Kosova pranuan njëzëri ta ndanin racionin në mes me
ushtarët gjermanë. Kjo situatë vazhdoi dy javë. Pastaj Gjermania u mor vesh me
Titon dhe u vendos që ushtarët gjermanë të liroheshin nga kampi ku i kishin
grumbulluar serbët. Por para se të largoheshin nga kampi, një gjeneral i
ushtrisë gjermane që ndodhej bashkë me ushtarët në kamp, kërkoi të takonte përgjegjësin
e shqiptarëve të Kosovës, i cili dinte pak gjermanisht. Në atë takim, gjenerali
e pyeti:
“Çfarë
kombi jeni dhe nga jeni?”.
Përgjegjësi
i shqiptarëve i përgjigjet:
“Jemi
shqiptarë muhamedanë nga Kosova”.
Gjenerali
gjerman i thotë:
“Sikur
të më tregonte dikush se një popull i tërëështë kaq bujar, unë nuk do ta
besoja, por këtu, së bashku me njerëzit e mi, e përjetova bujarinë që treguat të
gjithë ju”.
Gjeneralit
i rrokulliseshin lotët faqeve dhe i binin në tokë. Ai i drejtohet përsëri përgjegjësit
të shqiptarëve dhe i thotë:
“Popull
më bujar nuk kam parë në jetë dhe nuk kam dëgjuar që një popull i tërë, pa
mëdyshjen më të vogël, të vërë veten në rrezik për të ndihmuar të tjerët. Ne e
humbën luftën, por ne jemi komb i madh dhe prapë do të ngrihemi më këmbë. Dhe
juve nuk kemi për t’ju harruar, sepse ne do ta njoftojmë kombin tonë për ju dhe
për bujarinë tuaj. Prandaj do të vijë dita kur do të na e shikoni hairin”.
Kjo
letër e dr. Raif Eminit më pati prekur thellë. Mendova të reagoja menjëherë në
faqet e internetit, por pastaj i dhashë karar të lë për më vonë dhe këtë letër
të dr. Raifit, hëpërhë, e mbylla në “sirtarin” e kujtesës. Por analiza e lartpërmendur
e atdhetarit të mirënjohur Cenë Pushkolli, ndikoi mbi mua që ta hap “sirtarin”
e kujtesës. Këtu nuk do të them ndonjë gjë të re, sepse fisnikëria dhe
mikpritja e kombit shqitar është e njohur tashmë se ajo është e përmasave
proverbiale.
Ushtarët italianë, më 07 prill
1939, erdhën si agresorë në
Shqipëri, ku vranë, prenë dhe dogjën sa deshën. Por, pas kapitullimit të Italisë
fashiste më 08 shtator 1943, u katandisën në ditë të kiametit për një kothere
bukë. Megjithatë, populli fisnik shqiptar, deri në fshatrat më të thella të
vendit tonë, i strehoi në shtëpitë e tij, i ngrohu pranë vatrave të tij të
zjarrit në acarin e dimrit, ndau me ta kafshatën e gojës dhe nuk i la të
vdisnin nga uria apo të bëheshin pre e sëmundjeve ngjitëse, siç ndodh në raste
të tilla të ngjashme, paçka se ata kishin ardhur me zjarr e me hekur për ta
robëruar. Pas luftës, të gjithë ata u kthyen në atdheun e tyre shëndoshë e
mirë.
Le të bëjmë një krahasim të vogël mes
fatit të robërve italianë në Shqipëri dhe të robërve gjermanë në Bashkimin Sovjetik.
Studiuesi austriak Stefan Karner, ka botuar një libër me titull“Arkipelagu
GUPVI” (Arkipelagu i Drejtorisë Qëndrore për Çështjet e Robërve të Luftës dhe
të të Internuarve), në analogji me titullin
e librit të Solzhenjicinit “Arkipelagu
GULAG” (Arkipelagu i Drejtorisë Qëndore të Kampeve), i përgatitur në
bashkëpunim me Institutin e Vjenës për Studimin e Pasojave të Luftës dhe me
Universitetin Shtetëror Humanitar Rus. Libri është botuar në Moskë në vitin
2003.
Në atë libër, Stefan Karner
tregon se robërit gjermanë detyroheshin nga ushtarët sovjetikë të përshkonin
200 deri 300 km më këmbë. Shumë prej tyre vdisnin rrugës nga të ftohtët e
dimrit rus dhe nga uria. Nga 95 mijë robër që ranë në duart e rusëve në betejën
e Stalingradit, në Gjermani, pas shumë vjetësh, arritën të kthehen vetëm 2500
prej tyre. Të tjerëve nuk u dihet as nami as nishani.
Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës
është botuar një album me titull:“BESA.
Myslims who saved jews in World War II” (BESA. Myslimanë që shpëtuan hebrenj në
Luftën e Dytë Botërore). Syracuse Unicersity Press. New York 2008”. Autor i
këtij albumi interesant është hebreoamerikani Norman H. Gershman, me profesion
fotograf. Punimet e tij në artin e fotografisë janë paraqitur në mjaft muze
në mbarë botën. Fotografitë e tij kanë qenë të ekspozuara në Izrael dhe në
Organizatën e Kombeve të Bashkuara në Nju Jork. Fotografitë që ai ka bërë në
Kosovë dhe në Shqipëri, kanë shërbyer si subjekt për përgatitjen e një
dokumentari me titull “God’s House”
(Shtëpia e Zotit).
Nga ai album (që
autori edhe në anglisht titullin ia ka lënë “BESA”,
me qëllim që të nxjerr në pah faktin se hebrenjtëshpëtuan nga vdekja në
Shqipër për forcë të institucionit të besës që karakterizon shqiptarët) mësova
se kanë qenë 58 familje shqiptare që kanë pas strehuar hebrenj gjatë viteve të
Luftës së Dytë Botërore. Ato familje vunë veten në rrezik dhe bënë të mundur që
të mos binte në duart e nazistëve hitlerianë as edhe një hebre i vetëm. Nuk
besoj se mund të gjendet në botë dëshmi më kuptimplote për mikpritjen dhe për
besën e një kombi, si kombi shqiptar, sidomos po të karahasojmë qëndrimin që
mbajtën ndaj hebrenjve shtete të tilla, si Franca dhe sidomos Greqia etj. Qëndrimi
ndaj robërve të luftës dhe ndaj hebrenjve në vitet e Luftës së Dytë Botërore vërteton
faktinse ç’vlera të larta morale e karakterizojnë kombin shqiptar, se ç’dimensione
befasuese përfton institucioni i besës në
formimin psikologjik të kombit shqiptar.
Më 14 maj 2014, pata lexuar në
internet shkrimin mjaft interesant të publicistes së talentuar, zonjës Elida
Buçpapaj, me titull:
“Takim me zonjën Johanna Neumann, e cila i
tregoi botës se moralin e Evropës e shpëtuan shqiptarët”.
Në atë shkrim fort prekës dhe me një domethënie mjaft të thellë, flitet
për zonjën 84-vjeçare hebreoamerikane Johanna Neumann, e cila mundi të
shpëtonte nga zhdukja fizike prej nazizmit gjerman, falë humanizmit dhe besës
proverbiale të popullit shqiptar.
Por Evropa është
treguar shpërfillëse ndaj këtyre vlerave të larta morale të kombit shqiptar.
Ajo jo vetëm e ka nëpërkëmbur kombin shqiptar, por ka kryer edhe akte të rënda
kundër interesave të tij jetike.
Kur Lidhja
Shqiptare e Prizrenit, më 10 qershor të vitit 1878, shtroi platformën për
bashkimin e katër vilajeteve shqiptare në një shtet të vetëm kombëtar, Evropa,
një muaj më pas, organizoi Kongresin e Berlinit. Kongresi në fjalë nuk e mori
parasysh platformën e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Edhe pse në Berlin luhej
fati i popullit shqiptar, Fuqitë e Mëdha e injoruan qenien e tij. Madje,
delegacioni shqiptar, i ngarkuar nga Lidhja e Prizrenit, i cili shkoi në Berlin
me nismën e vet për t’i parashtruar Kongresit të drejtat e Shqipërisë, nuk u
përkrah nga askush. Abdyl
Frashëri,
kryetari i delegacionit, u përpoq ta bindte kryetarin e Kongresit, kancelarin
Bismark, në një takim që pati me të, që ta përfshinte në rendin e ditës së një
seance edhe çështjen e kombit shqiptar. Por kancelari gjerman nuk pranoi, duke
u shprehur brutalisht se “nuk ka një komb shqiptar”!!!
Interesante! Të
mos e dinte vallë kancelari Bismark se kush i popullonte katër vilajetet
shqiptare që shtrihen që nga Tivari, Nishi, Shkupi, Manastiri, Janina e deri në
Artë e në Prevezë? Sigurisht që e dinte, por atij i interesonte mbrojtja e
interesave të shovinizmit rusomadh, i cili ishte mburoja e fuqishme e
shovinizmit grekosllav në Gadishullin Ilirik dhe armiku i betuar i kombit
shqiptar. Me qëndrimin e vet shpërfillës ndaj kombit shqiptar, kancelari
Bismark, si Kryetar i Kongresit të Berlinit, u bë nismëtari i copëtimit të parë
të trojeve etnike shqiptare për interesat e sllavizmit. Ky është një borxh i
madh politik që Gjermania ia ka kombit shqiptar, të cilin ia ka shlyer pjesërisht
me qëndrimin shumë dashamirës që mbajti ndaj pavarësimit të Kosovës, për çka
mbarë kombi shqiptar i është shumë mirënjohës.
Me copëtimin e
dytë, edhe shumë më të rëndë të trojeve etnike shqiptare në Konferencën e Londrës
të vitit 1913, kryetar i së cilës ishte Eduard
Grei (Edward Grey), ministër i
jashtëm anglez, Britania e Madhe, po ashtu, hyri në një borxh të madh politik
me kombin shqiptar, të cilin, ashtu si edhe Gjermania, ia ka shlyer pjesërisht
me qëndrimin burrëror që kryeministri Toni
Bler (Tony Blair) mbajti
ndaj pavarësimit të Kosovës, duke u rreshtuar vendosmërisht përkrah Shteteve të
Bashkuara të Amerikës, për çka kombi shqiptar, gjithashtu,
i është shumë mirënjohës.
Sot troje të tjera etnike shqiptare vazhdojnë të mbahen të
pushtuara nga shovinizmi grekosllav. A e mendon politika zyrtare e Berlinit dhe
e Londrës, si dy kryeqytetet ku u morën vendime të gjëmshme kundër kombit
shqiptar, se Çështja Kombëtare Shqiptare vazhdon të mbetet e pazgjidhur ende
dhe se duhet organizuar një tjetër konferencë ndërkombëtare për ribashkimin e
trojeve etnike shqiptare në një shtet të vetëm, me një stemë dhe me një flamur?
Sepse pa u realizuar ky ribashkim, në Evropën Juglindore nuk do të ketë kurrë
qetësi.
Santa Barbara, Kaliforni
01 mars 2015