Themeluesi i Turqisë moderne ishte Mustafa Qemal Ataturku, origjina e tij ishte shqiptare

Një nga figurat më ikonike në fillim të shekullit të 20-të, Mustafa Qemal Ataturku mbahet mend si udhëheqësi i cili doli nga hiri i Perandorisë Osmane për të krijuar Turqinë si një republikë sovrane.

Si president, kontributet e tij në zhvillimin e një Turqie moderne e laike ishin aq me ndikim sa që edhe sot fyerja e kujtimit të tij konsiderohet një krim që është i dënueshëm me burgim.

I lindur me emrin “Mustafa”, më 12 mars 1881, ai u fut në Perandorinë Osmane, e cila kishte shpenzuar mbi 600 vjet në kontrollin e hapësirave të mëdha të Mesdheut.

Pasi ndoqi shkollën ushtarake në moshën 12-vjeçare, Ataturku mori pjesë si ushtar në luftërat kundër italianëve në Libi nga viti 1911 në vitin 1912, dhe më vonë ka ndihmuar forcat udhëheqëse në bllokimin e Aleatëve për kapjen e Stambollit në fushatën e famshme të Galipolit gjatë Luftës së Parë Botërore .

Përpjekjet e tij për herë të parë në politikë erdhën në vitin 1919, kur ai organizoi një revolucion nacionalist për të përzënë pushtetin e zënë nga aleatët jashtë Turqisë. Pasi shënoi fitore vendimtare kundër grekëve dhe armenëve, ai siguroi Traktatin e Lozanës në korrik të vitit 1923, e cila e njohu Turqinë si një komb i pavarur. Më vonë atë vit, kuvendi kombëtar themeloi Turqinë si një republikë me Ataturkun si presidentin e saj të parë.

Si kryetar i shtetit, Ataturk mori një seri reformash të thella që kërkonin të krijonin një shoqëri më laike, moderne dhe të stilit evropian. Ai ngriti fabrika në pronësi të shtetit dhe rrjetet hekurudhore, miratoi ligje në lidhje me barazinë gjinore dhe votës së grave dhe futi një program të perëndimor që bëri që Turqia të miratojë kalendarin Gregorian dhe alfabetin latin.

Më të diskutueshme ishin reformat e tij fetare, të cilat shfuqizuan ligjet shekullore islamike të Kalifatit. Ai gjithashtu mbylli shkollat fetare dhe gjykatat, hoqi ligjin e ndalimit të alkoolit dhe ndaloi gratë punëtorë për mbajtjen e shamisë.

Ataturku shërbeu si president të Turqisë për 15 vjet. Tre vjet para vdekjes së tij në vitin 1938, atij iu dha mbiemri i nderuar “Ataturk”, që do të thotë “Ati i turqve”.

Figura e kthyer në kult

Figura e krijuesit të shtetit turk Mustafa Qemal Ataturk ka dalë jashtë korrnizave të zakonshme dhe është kthyer në mit dhe kult, një kult individi i pranueshëm dhe i ligjshëm jo vetëm nga adhuruesit e vendit të tij, por edhe të miliona njerëzve të tjerë në botë që aspirojnë për një shtet të së drejtës. Ai qëndron hijerëndë dhe dinjitoz në një vend të veçantë dhe të privilegjuar të historisë së Turqisë, të historisë botërore, pse jo edhe asaj shqiptare me të cilën e lidh origjina e tij jo e largët prej gjak shqiptari. Në do të bëhesh hasëm me një turk, mos e shaj nga familja, por shaji Ataturkun.

Edhe vetë shteti turk e ka kthyer me ligj fyerjen e kujtimit të tij në krim, në vepër penale. Në çdo 10 nëntor ora e Turqisë ndal disa sekonda në nderim të Ataturkut, që vdiq në vitin 1938.

Ataturk, si udhëheqës dhe shtetformues nuk e humbet shkëlqimin për asnjë kohë. Ai mbetet etalon matës dhe mësues se si mund të ndërtohet një shtet për çdo lidership modern që kërkon të lërë gjurmë. Ai ishte një njeri brilant, me një mendje brilante dhe me një inteligjencë në superlativ; një njeri që donte me çdo kusht të jetonte në një tokë të lirë.

Një njeri që donte të provonte forcën e ndjenjave, shijen e ëmbël të lirisë, rilindjen e kombit. Ai provoi se se si njeriu mund të bëhet një legjendë dhe të jetë një njeri i zakonshëm në të njejtën kohë.

Ataturk tejshikonte, ai ishte një ishte një vizionar i çuditshëm. Ai është quajtur me të drejtë babai i Turqisë moderne. Ai për vetë rrethanat nuk ka bërë shumë për Shqipërinë, veç qëndrimit që mbajti me Zogun, por në thellësi ai ka dashur dhe respektuar këtë vend.

Ataturku dhe origjina e tij shqiptare

Mustafa Qemal Ataturk ka lindur në Selanik, në 25 dhjetor 1881, në një shtëpi modeste pranë aeroportit të Selanikut. Sot kjo shtëpi është kthyer në muze. Mustafa Qemali ka ndryshuar e transformuar disa herë emrin e tij. Kur ishte në shkollën e mesme, ai shkëlqente si nxënës. Një mësues, i quajtur edhe ai Mustafa, duke respektuar dhe adhuruar nxënësin e tij, i thotë; “Ti Mustafa dhe unë Mustafa, të dy të ditur njësoj, por midis nesh duhet të ketë një dallim, ndaj ti do të quhesh tani e tutje Mustafa Khemal (turq. i pjekur, i përkryer).

MustafaKemalPasha&LatifeHanim&Family_early1923

Detaj tjetër lidhur me emrin është kur në vitin 1934, ministri i Arsimit në një fjalim në radio e quajti “Ati i turqve”.

Qysh nga ajo ditë, gazetat e popullit e quajtën Ataturk dhe udhëheqësi i Turqisë të nesërmen mori letërnjoftimin e tij, ku ishte shkruar Ataturk.

Ashtu siç kemi dëshirë ne, që shumë personalitete politike të shkencës dhe artit të vendeve të tjera që kanë patur ndonjë origjinë të largët shqiptare, t’i quajmë shqiptarë, për Mustafa Qemalin studiuesit dhe historianët tanë janë treguar të rezervuar dhe ua kanë lënë të huajve të flasin për këtë fakt.

Pothuajse të gjithë biografët që janë marrë me jetën dhe veprën e Qemal Ataturkut, nuk e anashkalojnë, përkundrazi e theksojnë origjinën e tij shqiptare.

Ai lindi në Selanik, por rininë e tij e kaloi në trevat shqiptare të Çamërisë, e Shqipërisë së sotme të Jugut. Ai pati lidhje të ngushte me çetat shqiptare të Bajo Topullit dhe Mihal Gramenos.

Ataturku ishte shqiptar si nga ana e babait, ndërsa nëna sipas historianëve ishte turke. Kjo vërtetohet nga autorë bashkëkohës të tij, turq dhe të huaj.

Nëse këto do të ishin të pavërteta ai mund t’i mohonte, por këtë gjë ai nuk e bëri kurrë.

Një tjetër fakt bindës se Mustafa Qemali ishte shqiptar, na vjen nga ambasadori shqiptar në Turqi. Kur ai i paraqiti letrat kredenciale Mustafa Qemalit filloi t’i lexonte ato në frëngjisht. Ataturku e ndërpreu dhe i tha: “Të lutem, mos më fol frëngjisht, por turqisht ose shqip, se unë kuptoj mirë edhe shqip”!…

Ataturku, për Zogun: “Një njeri që luan opereta komike”

Në terma formale Zogu kishte zgjeruar reputacionin e tij jashtë vendit. Shumë krerë shtetesh reaguan ndaj krijimit të mbretërisë me më pak mirësjellje. Mustafa Qemali, presidenti i Turqisë goditi me grusht tryezën kur mësoi lajmin:

“Çfarë! Ta pranoj? Jo, jo. Unë s’do ta njoh kurrë! Mbase do jem i vetmi në botë. Kjo s’ka rëndësi. Ju betohem, ju jap fjalën që s’kam për ta njohur! Duhet dhënë shembulli. Një njeri i zgjedhur nga njerëzit nuk duhet ta tradhtojë kurrë betimin e tij! Kurrë!” Ataturku, kush e di pse ka qenë kaq i nxehur, sa që porositi gazetarët që t’i shkruanin fjalët e tij fije e për pe. Edhe më vonë ai ka mbajtur po atë qëndrim. Pas disa ditësh ai përshëndeti një diplomat shqiptar me pyetjen: “Asaf Bej, shoh shumë piktura qesharake nëpër gazeta. Çfarë po ndodh në Shqipëri? Po vini në skenë ndonjë operetë?

Ataturku ishte nënçmues ndaj arritjeve të vogla të Zogut dhe veçanërisht ndaj aleancës së tij me Italinë. Marrëdhëniet diplomatike mes Shqipërisë dhe Turqisë u ngrinë për tre vjet.

Fuqia e ushtrisë turke: 12 mjetet e pabesueshme ushtarake të Ankarasë

Nuk duhet të na vijë si befasi, fakti që Turqia pësoi një grusht shteti ushtarak, pasi ushtria turke e ka bërë edhe disa herë në të shkuarën për të ruajtur demokracinë dhe parimet e Ataturkut.

Por është edhe një fakt tjetër për t’u nënvizuar.

Ushtria turke është ndër ushtritë më të fuqishme në botë, ku rivalizon me SHBA-të, Rusinë dhe Gjermaninë.

Buxheti i mbrojtjes së këtij vendi është 18.02 miliardë dollarë. Madhësia e ushtrisë së saj, përfshirë trupat e rregullta dhe ato rezervë është mbi 410.000. Turqia numëron 1,020 aeroplanë, 3,778 tanke, 13 nëndetëse, ndërsa forcat e saj tokësore kanë një arsenal prej 16.000 armësh të llojeve të ndryshme, transmeton Tirana Observer.

Turqia ka pajisjet më të mira ushtarake, përfshirë disa të sjella nga SHBA-ja, si dhe shumicën që i prodhon vetë si shtet. Ja disa nga mjetet ushtarake më të fuqishme turke.

1- Avioni F-16. Turqia ka rreth 300 të tillë që i ka ndërtuar me licencën e SHBA-ve. F-16 është shtyllë e Forcave Ajrore të SHBA.

2 – IAI Heron i bërë nga izraelitët është përdorur nga Forcat Mbrojtëse Izraelite në Rripin e Gazas. Turqia ka bërë 10 të tillë, me motorrë më të fortë dhe pajisje luftarake turke.

3 – Në Turqi operojnë edhe 3 dronë MQ-1 Predator, të bëra në SHBA. Kur pajisen me raketa Hellfier, këto drone mund të kapin targetët e tyre edhe në vende të fshehura.

4 – “Black Hawk” është një helikopter ushtarak i projektuar nga amerikanët dhe përdoret edhe nga vetë ushtria amerikane. Turqia kohët e fundit nënshkroi një marrëveshje për të marrë 115 helikopterë të tillë të modifikuar.

5 – “Panter” është një armë toke e fuqishme e prodhuar nga vetë Turqia. Ajo ka një gamë prej 25 miljesh.

6 – Sistemi i raketave MGM, i projektuar nga amerikanët është i aftë të godasë objektivat e saj deri në 100 milje largësi. Turqia ka 100 të tillë.

7 – Ushtria turke me shumë krenari prezantoi tankun “Altay” këtë vit. “Altay” është i prodhuar nga kompania turke Otokar, e cila është e njohur për prodhimin e autobuzëve.

8 – Turqia gjithashtu ka helikopterin e vet raketalëshues “Mizrak-U”. Raketat e komanduara mund të arrijnë në një largësi deri në 5 milje.

9 – BMC Kirpi është një tjetër pajisje ushtarake e prodhuar nga vetë turqit. Ushtria turke ka 600 të tilla. “Kirpi” do të thotë iriq në turqisht.

10 – Turqia është në procesin e pajisjes së ushtarëve të saj me gjysmë milioni pushkë të reja. Arma turke është prjektuar në këto 6 vite për t’iu përshtatur klimës dhe terrenit ku ushtarët turq operojnë.

11 – Anijet ADA të projektuara dhe të ndërtuara nga turqit janë të pajisura për të luftuar me çdo gjë, nga nëndetëset deri tek avionë. Turqia ka 2 të tilla, dhe ka në plan të ndërtojë 10 të tjera.

12 – Flota turke gjithashtu ka 13 nëndetëse gjermane të tipit “209”. Secila është e pajisur me 14 gjuajtëse dhe raketa detare, duke bërë që Turqia të mbetet një forcë që duhet llogaritur në det.

Karriera e Recep Tayyip Erdoganit: Djali i varfër që shiste limonata, president i Turqisë

Grushti i shtetit me të cilin ushtarakët tentuan të rrëzonin presidentin Recep Tayyip Erdogan e kanë çuar Turqinë vite pas.

Po kush është ky njeri, cilat janë bindjet karriera dhe betejat e tij kryesore?

Karriera politike

Recep Tayyip Erdogan ka lindur më 26 shkurt të vitit 1954. Ai është Presidenti i 12 i Turqisë.

Erdogan ka mbajtur postin e Kryeministrit të Turqisë nga 2003 deri në 2014 dhe më herët atë të Kryetarit të Bashkisë së Stambollit nga 1994 deri më 1998.

Ai ka themeluar Partinë për Drejtësi dhe Zhvillim dhe e drejtoi atë në fitore në tre zgjedhje të përgjithshme në 2002, 2007 dhe 2011, përpara se të niste zgjedhjet elektorale për President në 2014.

Duke pasur prejardhje nga një background politik me bazë islamike, Erdogan e përshkruan veten si një konservator demokrat. Qeverisja e tij ndërmori politika ekonomike liberale. Erdogan ka qenë një futbollist gjysmë profesionist përpara se te zgjidhej kryetar i Bashkisë së Stambollit.

Si President, Erdogan ka qenë një mbështetës i fortë i një presidence ekzekutive, që do të rriste pushtetin e tij dhe ka mbajtur ndikim aktiv mbi çështjet politike, pavarësisht nga natyra simbolike e zyrës së tij.

Qeveria e Erdoganit është kritikuar për mashtrim elektoral, shkelje te Kushtetutës, shkelje te të drejtave të njeriut dhe shtypjen e shtypit dhe mediave sociale.

Politika e jashtme

Protagonist i politikës ndërkombëtare për shkak të pozicionimeve luftarake dhe aftësive të tij për të ndjekur një politikë autonome, të pavarur nga aleatët e tij “tradicionalë”, me biografinë e tij,

Presidenti Erdogan duket se pasqyron kontradiktat dhe identitetet që përbëjnë imazhin kaleidoskopik të Turqisë së mijëvjeçarit të ri.

Për më shumë se 80 vjet, Turqia ka treguar një imazh zyrtar të vetes që përfaqësonte pak mendimin dhe idetë e njerëzve të thjeshtë.

Mustafa Qemali, babai i famshëm i turqve, e kish drejtuar popullin e tij drejt konsolidimit të një shteti – komb modern dhe shekullar, duke abroguar autoritetin e Perandorisë Otomane, “e sëmura e madhe e Europës”, që u shemb nga goditjet e lëvizjeve indipendentiste.

Qysh atëherë, klasa e re drejtuese turke ka ndjekur me fanatizëm ideologjinë kemaliste dhe ka kërkuar që të eliminojë çdo mbeturinë të së kaluarës perandorake dhe ta bëjë Turqinë më të ngjashme me Europën fqinje.

Islami u abrogua si feja shtetërore, alfabeti arab u zëvendësua nga shkronjat latine, poligamia u eliminua dhe iu dha e drejta e votës grave. Veç kësaj, ndërsa kodet civile, penale dhe tregtare u azhornuan sipas shembullit të atyre europiane dhe gjykatat islamike u abroguan, ushtarakëve iu besua roli i kontrollit dhe i kalibrimit të identitetit politik e kulturor të Turqisë.

Ushtrisë iu dha e drejta të ndërhynte në momentet në të cilat Kushtetuta e re nuk zbatohej.

Për tri herë të mira ushtarakët kanë ndërhyrë në jetën politike turke duke i marrë drejtpërsëdrejti frenat e pushtetit. Kurse në raste të tjera ka qenë Këshilli i Sigurisë Kombëtare, gardian i ortodoksisë qemaliste, që ka shkrirë formacionet politike antipatike: përpara vitit 1989 partitë që i përkisnin të majtës komuniste dhe, pas kësaj date, ato të afërta me idealet islamike.

Në vitin 1997, “grushti i shtetit i heshtur” i fundit i Këshillit shkriu partinë e Welfare (Refah) të ish-Kryeministrit Necmettin Erbakan, mentor gjatë viteve universitare të inicimit politik të Erdogan.

Origjina e varfër

Origjina e varfër dhe rrugëtimi i tij jotipik e bëjnë Erdoganin një model për klasën e mesme konservatore. Biri i një rojeje bregdetare, i rritur nëpër rrugët e një prej lagjeve më famëkeqe të Stambollit, i shtrënguar nga varfëria në të cilën dergjej familja e tij të shiste nëpër rrugë limonata dhe simite, Erdogani ka marrë një arsim islamik shumë të ngurtë, përpara se të diplomohej në administrim biznesi në Universitetin e Marmarasë.

Në ndryshim nga protagonistët e tjerë politikë të Turqisë moderne, karriera politike e tij nuk i detyrohet as militimit në partinë trashëgimtare të ideologjisë kemaliste të Ataturkut, as punësimit në burokraci.

Në sytë e turqve, Erdogan nuk i ka ndyrë duart duke bashkëpunuar me sistemin shtetëror të korruptuar, që bile e ka burgosur për idetë e tij dhe e ka pezulluar nga aktiviteti publik.

Tifoz futbolli, lojë në të cilën ka luajtur si profesionist gjatë viteve të universitetit, është edhe mysliman konservator, që deri pak kohë më parë e shmangte dhënien e dorës grave dhe preferonte që të mos ulej në tavolinë nëqoftëse shokët e tavolinës konsumonin pije alkoolike.

Rasti i parë për të demonstruar aftësitë politike të tij, pas vitesh militomi në Partinë Refah, i është paraqitur kur u zgjodh kryebashkiak i Stambollit në vitin 1994.

Efektiv dhe karizmatik, nga kjo përvojë siguroi një konsensus të madh pasi përballoi me aftësi çështje si mungesa e ujit, ndotja dhe trafiku metropolitan, madje tentoi edhe të ndalojë shitjen e pijeve alkoolike në vendet publike.

Ka mundësi, diplomimi i tij në menaxhim biznesi ka rezultuar i dobishëm për të shëndoshur financat e një prej qyteteve më kaotike dhe të mbipopulluara në botë. Lufta kundër korrupsionit i garantoi mbështetjen e klasave popullore, në pjesën më të madhe të fesë islamike dhe të biznesit të vogël, i lodhur nga keqqeverisja.

Në fakt, në nivel ndërkombëtar, synimet e Turqisë janë përqendruar në shumë fronte.

Tradicionalisht, Turqia portretizohej si një vend i afërt me Perëndimin. Megjithatë, kohët e fundit, vendi duket se po largohet nga brigjet perëndimore për të shikuar nga Lindja.

Procesi i gjatë dhe i lodhshëm në Bashkimin Europian, i nisur në tetor të 2005 dhe i avancuar me vendosmërinë e Erdoganit, duket akoma larg nga një zgjidhje e mundshme. Kërkesat e Bashkimit Europian janë bërë gjithnjë e më të forta dhe vetë popullsia turke është bërë e pakënaqur ndaj një projekti që e kishte mbështetur me shumë entuziazëm.

Tani që Turqia, për t’iu shmangur standardeve europiane, ka arritur ta reduktojë rolin e ushtarakëve dhe të Këshillit të Sigurisë Kombëtare, të përmirësojë paraqitjet e ekonomisë kombëtare dhe po impenjohet për të reformuar Kushtetutën, banorët e saj duken më pak të interesuara ndaj fateve të kësaj “fejese të përjetshme” me Europën dhe janë të gatshëm të shikojnë tjetërkund.

I njëjti Erdogan që, për largpamësi politike apo për oportunizëm, vazhdon që të mbështesë shpirtin evropian të Turqisë, në vitet e fundit ka filluar që të dizenjojë një profil të ndryshëm të politikës së jashtme turke.

Me pak fjalë, megjithëse Turqia mbetet një aleate e Shteteve të Bashkuara dhe një anëtar aspirues i Komunitetit Europian, ajo ka nisur t’i ripërcaktojë në mënyrë autonome interesat e saj, në disa raste duke u shkëputur nga mbështetja amerikane dhe europiane.

Ballkani

Një tjetër pikë e rëndësishme e politikës së jashtme turke është interesi për Ballkanin. Faktikisht, në periudhën e fundit kontaktet dhe marrëdhëniet diplomatike midis Turqisë dhe vendeve ballkanike, në të kaluarën në orbitën e Perandorisë Otomane, janë intensifikuar.

Objektivi është ai i një bashkëpunimi strategjik, sidomos në fushën ekonomike dhe të një forcimi të stabilitetit rajonal.

Ky proces i futjes së Turqisë në Ballkan e ka pasur fillimin me dështimin e samitit të Butmirit, një takim lidhur me reformat kushtetuese të organizuar më 9 tetor 2009 nga amerikanë dhe europianë.

Në emër të një bashkësie historike (e kaluara otomane) dhe fetare (islami) Turqia, së bashku me Rusinë, paraqiten si partner alternativ për një rilançim të rajonit, që shpesh duket i braktisur nga Europa dhe nga vendet fqinje të Mesdheut.

Shikoni momentin kur ushtria turke sulmon hotelin, ku po qëndronte presidenti Erdogan

Një video e publikuar nga agjencia e lajmeve Anadolu Agency, shfaq momentin ushtarakët e revoltuar në Turqi përpiqen të hyjnë në një hotel në Marmara, ku kreu i këtij shteti kishte shkuar për pushime.

Por presidenti Recep Tayyip Erdogan ishte evakuuar nga hoteli në Marmaris, në momentin kur autoritetet turke kuptuan se kishte filluar një grusht shtet, transmeton Telegrafi.

Në video mund të shihet hoteli nga një distancë prej dhjetëra metra, ku edhe dëgjohen të shtëna armësh. Aty gjithashtu shihet një helikopter duke fluturuar mbi hotel.

Videoja fillimisht ishte publikuar në Twitter në llogarinë e Anadolu Agency. 

Grusht shteti në Turqi

Daut Dauti sjell historinë që nuk e kemi ditur kurrë: Si e sollën shqiptarët kafenë në Evropë?

Cili shqiptar e shkroi poezinë e parë për kafenë? Si e dërguan shqiptarët kafenë në katër qendrat më të mëdha të Evropës: në Venedik, në Londër, në Paris dhe në Vjenë. Kush ishte Pashk Rosi, njeriu që iu betua londinezëve se kafja nuk të bën mysliman? Lexojeni rrëfimin fantastik për shqiptarët që e dërguan kafenë në Evropë, i shkruar nga studiuesi dhe publicisti i njohur shqiptar, Daut Dauti.

Daut Dauti

Dashamirët e kafesë janë të njohur me kualitetin e lartë të makiatos në Kosovë. Tani më makiaton e Kosovës e ka lavdëruar edhe shtypi elitar botëror. Kjo nuk është për t’u habitur, pasi që pirja e kafesë ka hyrë herët në traditën e shqiptarëve. Në realitet, shqiptarët janë evropianët e parë që e kanë shijuar dhe adaptuar kafenë si pije kombëtare.

Historia e kafesë është interesante dhe rruga e saj deri në Evropë ka qenë e gjatë. Para shqiptarëve kafenë e kanë pirë turqit, të cilët këtë pije e morën nga arabët. Mendohet që njerëzit për herë të parë kafenë e provuan në Etiopi në shekullin e XI-të.

Pastaj, kafeja kaloi në Jemen ku filloi të piqet, të zihet dhe të pihet në formën e sotshme. Nga Jemeni kafeja depërtoi në vendet tjera arabe dhe në Turqinë e sotshme. Në fund të shekullit XVI duket që kafeja ka mbërri në Evropë te shqiptarët.

Udhëpërshkruesi i famshëm Evlija Çelebiu e ka vizituar Kosovën në vitin 1660, Shqipërinë e veriut më 1662, kurse Shqipërinë e jugut në vitin 1670. Në mes tjerash, Çelebiu shkruan për hanet (bujtinat), tavernat, shtëpitë dhe parqet e shumta të shqiptarëve, ku në mes salltanateve tjera, pihej edhe kafja. Kjo ishte koha kur popujt tjerë të Evropës nuk kishin ndonjë ide për këtë pije.

Kafeja te shqiptarët u popullarizua aq shumë sa që për të janë shkruar edhe poezi. Në vitin 1725 poeti shqiptar nga Berati, Muçi Zade, e shkroi poezinë: “Imzot, mos na lerë pa kahve”.

Duket që shqiptarët kanë krijuar shprehi apo vartësi ndaj kafes sa që poeti i lutet Zotit që të mos i linte pa të, sidomos gjatë muajit të Ramazanit – siç shihet edhe në këto dy strofë të poezisë:

Për hyzmet të Fatimesë

Për shenjërit që janë vatë

Mos më le për iftar thatë

Imzot, mos na lerë pa kahve!

Për hyzmet të Fatimesë

Për të mirët e Mejremesë

Mos më lerë me lëng t’armesë

Imzot, mos na lerë pa kahve!

Një shekull para se të shkruhej kjo poezi, shqiptarët filluan që këtë pije ta përhapnin te popujt tjerë të Evropës. Historia shënon se në fillim të shekullit XVII kafja eksportohej nga tregtarët shqiptarë në Venedik. Besohet se kafehania e parë në Venedik është hapur në vitin 1645. Por, tri raste tjera janë më interesante.

Rasti i parë ka të bëjë me hapjen e kafehanes së parë në Londër që u bë në vitin 1652 nga një shqiptar i quajtur Pashk Rosi, i cili në shënimet historike britanike është i regjistruar si Pasqua Rosee. Pashku ka qenë shtetas otoman i lindur në Tuz e i cili kishte shkuar në Londër me partnerin e tij të biznesit që ishte një anglez i quajtur William Oldys.

Në qendër të Londrës Pashku hapi kafehanen luksoze të modelit që ekzistonte në Stamboll, ku ai kishte jetuar një kohë të gjatë. Megjithatë, anglezët e atëhershëm nuk hynin në lokalin e Pashkut, pasi që besonin se pija e zezë, pra kafja, ishte një lloj magjie të cilën posa ta pish të ndërrohet feja dhe bëhesh mysliman.

Kot mundohej Pashku t’i bindte anglezët se edhe ai e pinte kafenë, por kishte mbetur i krishterë. Më në fund, Pashku, për t’ua hequr këtë frikë anglezëve, ishte detyruar që me shkrim të betohej se asgjë religjioze nuk do t’ju ndodhte nëse pinin kafe. Bile, Pashku e ka ngjitur në dritare të kafehanes letrën e këtij betimi. Kështu, myshterinjtë filluan të vinin një nga një dhe kafja u popullarizua në Londër e në tërë Anglinë, por kurrë nuk ia zuri vendin çajit.

Pashku ka merita edhe për përhapjen e kafesë në Francë. Në vitin 1672, pas 20 viteve përvojë të kafexhiut në Londër, Pashk Rosi shkoi në Paris për ta hapur kafehanen e parë në kryeqytetin e Francës. Në Paris Pashku e pati më lehtë dhe kafeja u popullarizua më shpejtë se në Angli.

Rasti i dytë i përhapjes së kafesë ka të bëjë me Rrethimin e Dytë të Vjenës (1683). Veziri i Madh dhe komandanti suprem i Ushtrisë otomane në këtë rrethim ka qenë Kara Mustafë Pasha që vinte nga familja e famshme shqiptare e Quprilinjëve. Para se të niseshin për Vjenë, Mustafa kishte urdhëruar oficerët e tij që të merrnin me vete mijëra thasë me kafe. Ky urdhër i kishte habitur të gjithë, përfshirë sulltan Mehmetin e IV-të. Rrugë e gjatë nga Stambolli në Vjenë dhe oficerët otomanë, sikurse edhe ushtarët, nuk mund të rrinin pa kafe. Kushedi se si do të sillej hesapi!?

Sidoqoftë, Mustafa i Quprilinjëve mori me vete kafe shumë më tepër se që i duhej. Pas dy muajve të rrethimit të Vjenës, otomanët u detyruan të tërhiqeshin. Tërheqja ishte kaotike dhe Ushtria otomane la pas veti në fushëbetejë shumë armë, por edhe 500 thasë me kafe. Oficerët austriakë silleshin me shumë kujdes përreth thasëve duke menduar se ishte barut. Pas inspektimeve u mor vesh qe thasët përmbanin një material tjetër, por nuk e dinin se çka ishte.

Hutia zgjati derisa aty erdhi Georg Franz Kolschitzky i cili kishte punuar disa vite në Stamboll dhe që e njohu kafenë. Kolschitzky i mori thasët me kafe dhe e hapi kafehanen e parë në Vjenë të cilën e emëroi ‘Zur Blauen Flasche’ (Shishja e Kaltër). Pas pak vitesh, në Vjenë u shumuan kafehanet, kurse kafeja u bë pije e preferuar e austriakëve.

Kara Mustafa i Quprilinjëve u ekzekutua pasi që dështoi ta pushtonte Vjenën. Megjithatë, ai e pushtoi Vjenën me diçka tjetër: me kafe. Më herët, njësoj vepruan tregtarët shqiptarë dhe Pashk Rosi.

Prandaj, do të ishte mirë që evropianët, por edhe shqiptarët si evropianë, sa here të pinë kafe ta përkujtojnë këtë kontribut të shqiptarëve. Sidomos në mëngjes kur kafeja u ndihmon t’i qelin sytë më lehtë nga gjumi.

Gyleni është vegël e Izraelit

Dhjetëra qytetarë janë grumbulluar mbrëmë para ambasadës së Turqisë në Shkup, menjëherë pasi kanë parë ndodhitë e fundit në Stamboll.

Moti i keq, nuk i ka penguar ata që të vijnë e të shprehin mbështetje për Presidentin turk, Rexhep Taip Erdogan. Ata kanë shprehur bindjen se do të triumfojë shteti juridik dhe demokracia duke fajësuar për gjithçka Fetullah Gylenin.

“Unë e kisha vlerësuar kështu: Qeni Fetullah Gyleni, i cili është qen zagar, e bëri atë shqelmin e fundit, dhe kjo është fundi i tij. Të gjithë Gylenistët sonte do të vajtojnë dhe do të qajnë, për arsye se demokracia do të fitojë, barazia do të fitojë, shteti juridik do të fitojë me siguri, dhe assesi nuk kanë gjasa disa plehra të Gylenit të fitojnë, ose kanë përkrahje të Izraelit, megjithatë gjithë populli do të jenë sonte, të gjithë myslimanët e botës do ta fitojnë këtë injorantin i cili quhet Fetullah Gylen, qen i biri i qenit”, thotë njëri nga protestuesit.

Protesta u shoqërua edhe nga forcat policore, të cilat bllokuan rrugën para ambasadës. Protestuesit paralajmëruan se protesta në formë të përkrahjes për qeverinë turke do të vazhdojë edhe gjatë ditës së sotme.

Si u vra Erol Olçak nga Çerkezi i Kumanovës së bashku më të birin 16-vjeçar në urën e Bosforit

Sot i është dhënë lamtumira e fundit bashkëpunëtorit të presidentit turk, Recep Tayyip Erdogan, Erol Olcak.

Ndër viktimat e pas sulmeve të një grupit ushtarak të Turqisë në përpjekje për grushtet, ishte edhe një dhëndër shqiptar.

Bëhet fjalë për 53-vjeçarin Erol Olçak, me origjinë nga Çerkezi i Kumanovës, i cili së bashku me djalin e tij 16-vjeçar, ka humbur jetën në përleshjet në urën e Bosforit.

Ndër viktimat e para pas sulmeve të një grupit ushtarak të Turqisë si tentativë për të formuar grushtet, ishte edhe një dhëndër shqiptari, gjegjësisht i martuar me njërën nga mbesat e hafëzit të njohur nga Shkupi, hafëz Idrizit, shkruajnë mediat turke, transmeton Telegrafi Maqedoni.

Bëhet fjalë për 53-vjeçarin Erol Olçak me origjinë nga Çerkezi i Kumanovës, i cili së bashku me djalin e tij 16-vjeçar e ka humbur jetën në përleshjet në urën e Bosforit.

Nga ajo që mëson portali tesheshi.com nga të afërmit e familjes së gruas së tashmë të ndjerit Olçak, e cila vjen nga Shkupi, ai ka qenë njëri ndër themeluesit e AKP-së, dhe një ndër njerëzit më të afërm të presidentit Erdogan.

“Erol Ollçak është dhëndër Shkupi, gruaja e tij është njëra nga mbesat e hafëz Idrizit. Ai e ka prejardhjen nga Çerkezi, ndërsa afërsia e tij me Taip Erdoganin daton që nga viti 1993 kur Erdogani ishte kandidat për kryetar të Stambollit”, ka thënë për portalin tesheshi, Adnan Idriz, i afërm me Eroll Ollçak, nga Shkupi.

“Eroli gjithnjë ka qenë synim i akteve terroriste ngase siç e potencova edhe më herët ai ishte “truri i partisë” dhe këshilltari më i afërt i Erdoganit. Shpesh herë është përmendur nëse duhet të vritet i pari i AKP-së, ai do jetë Erol Ollçak. Kështu edhe ndodhi, kur Eroli së bashku me djalin e tij 16-vjeçar kishin dalë në mbrojtje të urës së Bosforit, dhe janë goditur nga forcat e organizatës terroriste “Feto” derisa ndodheshin në veturë”, shprehet me keqardhje Adnan Idrizi.

Në fund, Idrizi ka zbuluar se presidenti turk Taip Erdogani në shoqëri me Erol Ollçak, kishin vizituar shpesh herë në mënyrë private familjen e hafëz Idrizit në Shkup.

Nga kjo që u tha më lartë parashtrohet pyetja, a thua vallë nëse presidenti Erdogan ka njohur mentalitetin historik të “çerkezëve” të cilët në periudhën e sundimit osman njiheshin si kalorës më të mirë, popull besnik dhe i gjithë shkëmbimi i letrave zyrtare shkonte nëpërmjet tyre (ata jetën e jepnin letrat si jepnin), kështu që ia ka besuar tërë politikën e tij  një “çerkezaliut”?