Shqiptarët, ne jemi të Perëndimit ! ( Pse mos të ndezim një qiri për Historinë tonë , që t`a ndriçojmë atë)

Nga Fahri Xharra

---

Pse Bashkësitë Islame të Kosovës dhe Shqipërisë mos të ndezin qirinj për historinë tonë të përbashkët? Pse mos të jenë edhe ato pjesëmarrëse në ndriçimin e saj?
O burrani, po na kthehet 1878-ta, 1908-ta, 1924-ta !

Historia njerëzore në Shqipëri, fillon në periudhën paleolitike, afërsisht nga 100,000 në 10,000 p.e.s. Mjetet e punës të gjetura bashkë me ato të detit Jon, tregojnë se një qytetërimi i lashtë ka ekzistuar pranë Tiranës, në këmbët e malit të Dajtit. Në kohë më të vona, rreth 5000 p.e.s, një vendbanim në zonën bregdetare jugore, ka lënë mbetje kasollesh, enë prej argjile dhe mjete pune. Qytetërimi i njohur si Vendbanimi i Cakranit ka lënë gjithashtu vazo të zbukuruara me motive të pikturuara me qenie njerëzore. Këta njerëz ishin ilirët e lashtë, një grup i lirë fisesh të Mesdheut, të cilët janë paraardhësit të popujve të Romës dhe Greqisë klasike. (Marylee Knowlton: Shqiptarët pasardhës të ilirëve të lashtë)
Kurse këtë studim në vazhdën e studimeve për ne dhe paraardhësit tonë ilirët nga Manja Raduloviç (1936-), Kryetare e Keshillit Muzikor te ASHA Malit të Zi, si dhe anëtare e Amzës së Malit të Zi , e cila në librin e saj ”Instrumentet Muzikore Ilire” shkruan: “Fiset Ilire, në hapësirën e sotme të Malit të Zi – Labeatet, Dokleatet, Enhelejt, Ardejt, Autariatet se bashku me fiset tjera Dalmate në veri dhe të ato të Shqipërisë në Jug, ia arrijnë që në fund të shek.V (pr.k ) të formojnë deri më atëherë organizimin më të zvilluar shtetror Ilir. Mbretëria Ilire (Illyricum Regnum), bëhet faktori politik më i madh i kohës në këto anë, e posqerisht në gjysmën e shekullit të 3-të (pr.k.) ku në fron hypi Mbreti Agroni, fytyra më e rëndësishme në mesin e 15 mbretërve Ilir. Mbretëresha Teuta, gruaje e dytë e Mbretit Agron, ruhet si emri më i shënuar i historisë së Ilirëve. Të gjitha këto i vërtetojnë varret Ilire ne vendin Gostilje. Por posaçërisht nekropoli i Budvës me një vazhdimësi të gjatë të një mijë vjecçari-gjetja e përkrenares Ilire të shek. VI ose V (pr.k.) deri te stolitë e luksit të arit që e shpjegojnë civilizimin Ilir. »
Ne, shqiptarët a jemi krenar që jemi trashëgimtarë të një kultura të gjatë historike e të lashtë ?
Historikja e jone e meshefur e bastardhuar dhe e harruar përditë e më tepër po ndriçohet. Duhen përgëzuar të gjithë ata që po e japin kontributin e tyre në dokumentimin e saj të drejt. Nga “Thënje për shqiptarët” i shkëputa këto: William Power: Shqipëria, streha e një prej racave më të vjetra, më të pastra e më të hershme të racave europiane, mund të bëhet një shtet i vërtetë menjëherë sa ajo ta dëshirojë ta vërë në jetë këtë gjë. Nga William Power (1926) Nga autori Henry Neville Hutchinson (1900), në librin: ”Living races of mankind” shkruhet: ”Ashtu si turqit janë të ardhurit e fundit në trojet e Ballkanit, po ashtu të nënshtruarit e tyre shqiptarë, janë banorët më të vjetër fare të atij rajoni, madje pa përjashtuar as Helenët. Ata janë pasardhës të drejtpërdrejtë të popullsisë iliro-pellazge të cilët sigurisht që paraprinë ardhjen e grekëve, dhe duhet të konsiderohen si vendasit e vërtetë të gadishullit. Në kohët parahistorike zotërimet e tyre duket se zgjeroheshin nga Danubi i Ulët deri në Mesdhe, dhe të gjitha grupet rrethuese ishullore.” Në: ”The history of the manners and customs of ancient Greece, Volume 1 Autori: James Augustus St. John Botues: R. Bentley, 1842” thuhet: “Nuk duhet të mohohet se një pjesë e mirë e teorisë së mësipërme është e ngritur mbi konkluzione e hamendësime. Megjithatë, ajo mbështet pjesërisht në fakte, të cilat një historian nuk duhet t’i refuzojë.
Fisi pellazgjik i cili u shfaq më së pari dhe u bë i fuqishëm në Epir, një vend që nuk ndahet nga Greqia, ishte ai i Kaonëve, vendbanimi kryesor i të cilëve ishte Himara, 2 në këmbët e maleve Keraune. Një studiues i panjohur, për hir të së vërtetës, i quan ata barbarë,3 por duke qenë se nëpërmjet studiuesve më autoritarë, dimë se ata ishin Pellazgë, kjo tregon vlerën e shprehjes së shkrimtarëve të më vonshëm…..Fise të tjera të njohura si të vjetra në Epir, dhe të gjithë pellazgjikë,5 ishin Tesprotët, Molosët, Perrhebejt dhe Dolopët, malësorët më të ashpër që banonin të dy shpatet, lindor dhe perëndimor, të Pindit.6”
“Epiri, vendi më i madh pas Thesalisë, kishte formën e një drejtkëndëshi, me një gjatësi shtatëdhjetë milje nga veriu në jug, dhe rreth pesëdhjetë e pesë për mesi. Ai përbëhej nga një varg malesh të larta, degëzuar e spërdredhur prej Pindit, me lugina të ngushta mes tyre, përgjatë rrjedhave të krojeve të shumta. Ndarjet kryesore ishin në lindje, Molosët; qytete kryesore, Dodona, Ambrakia; në veri-perëndim, Kaonia; qytetet, Finiq, Butrint, Kestria; në jug-perëndim, Tesproti, qytetet, Pandosia, Kasope, dhe në kohë më të vona, Nikopoli. Epiri, gjatë periudhës së vërtetë historike, ishte ilir dhe jo grek. (George Rawlinson, ne vitin 1880 ,ne librine tij “Një doracak i historisë së vjetër” )
Karakteristikat e Periudhës Pellazgjike apo para-Helene:1. Koha e paqes, epoka e artë e poetëve. 2. Përdorim kryesor i agrikulturës.3. Arkitekturë e madhe dhe ornamente të imëta. 4. Religjion i thjeshtë, pa emra për Perënditë e veçanta. 5. Faltore/Hijerore kombëtare në Dodonë.”
Pra, nëse në botë flitej e shkruhej drejt për ne, neve nuk na mundësohej të kishim qasje në këto shkrime. Arsyet ishin të ndryshme, por të gjitha me një qëllim: “shqiptarët nuk guxojnë të shkollohen, janë raca më e zgjuar e Ballkanit dhe nëse ata e njohin të kaluarën e tyre, paraqesin rrezik.”

Vitet kalojnë, kohërat ndryshojnë dhe një rizgjim kombëtar është më se i nevojshëm. Ne nuk guxojmë të mbesim peng i të mëshefurit të së vërtetës për ne. Ne duhet historinë tonë ta qesim në pozita më të favorshme, dhe ndriçimi i saj me njohjen e saj me pranimin e saj, me mburrjen tonë për të kaluarën tonë, do të na bënte më të preferuar nga bota e civilizuar, dhe në të njëjtën kohë do t`i thyenim hundët e fqinjëve të cilët na kanë pruar në këtë gjendje të alivanosjës kolektive shqiptare. Si t`ia bëjmë?
Një pallat, apo muze , apo kështjellë, apo vend – të rikujtimit historik për Ilirët të ndërtohej në Tiranë, me emrin e mbretit Agron; ndërsa një tjetër në Prishtinë me emrin e Mbretëreshës Teuta. Me këto dy fortifikata, do të forconim pozitën tonë të trashëguar historike. Me këto do ta bindim Europën dhe Botën e civilizuar se me të vërtetë e pranojmë të kaluarën tonë, rrënjët tona.

Bashkësitë Islame si në Prishtinë ashtu edhe në Tiranë, udhëhiqen nga shqiptarët e vendit. Të gjithë ata, dhe i tërë “xhemati” i tyre është shqiptarë. Duke u nisur nga vetvetja të gjithë janë shqiptarë, përveç disave që vetëm flasin shqip. Por edhe ata në fund të fundit janë shqiptarë. S`kanë ku shkojnë, të gjithë janë shqiptarë. Të gjithë jetojmë në shtetet tona shqiptare, të udhëhequr nga shqiptarët.
Me të madhe është duke u kërkuar e premtuar për një xhami “të madhe” në Prishtinë, dhe po ashtu një xhami ”të madhe” në Tiranë. Sa janë të mëdha ato? Çfarë emri do bartin ato.?
Zakonisht, xhamitë janë ndërtuar nga turqit në emër të ndonjë pushtuesi apo në emër të ndonjë pasaniku, i cili ka dashur të bëj emrin e tij të pavdekshëm me një objekt fetar. Po këto dy objekte në Prishtinë dhe në Tiranë kujt do t`i dedikohen? Nuk e besoj që nga fetarët tanë e meriton ndonjëri që xhamitë të mbajnë emrin e tyre. As nga ata të Shqipërisë e as nga ata të Kosovës.
Paramendoni, sikur Bashkësitë Islame të Kosovës dhe të Shqipërisë, të vendosnin që parat e këtyre objekteve të planifikuara të shpenzohen për ndërtimin e një diçkaje të madhe në Tiranë me të gjitha karakteristikat e Mbretërisë së Mbretit Agron dhe një diçkaje të madhe të Mbretëreshës Teuta në Prishtinë.
Së pari pjekuria shqiptare do të vërtetohej, pastaj do ia kalonin historikisht të gjitha institucioneve shtetërore në të dy shtetet shqiptare dhe së treti do i kopnin të gjithë ndjellakëqijtë e kombit si dhe të gjithë armiqtë e hapur dhe të mëshefur të Shqipërisë dhe të Kosovës së re. Me këtë, komuniteti musliman shqiptarë do ta kalonte provimin historik duke paraqitur veten se janë një pjesë e pandarë e këtij kombi, dhe se do të dokumentonin se edhe ata mendojnë dhe veprojnë shqip.
Nga që pamë më lartë, të huajt e ndershëm, shkenca e vërtetë na e sqaron historinë tonë, rrënjët tona.
Por , pse Bashkësitë Islame të Kosovës dhe Shqipërisë mos të ndezin qirinj për historinë tonë të përbashkët? Pse mos të jenë edhe ato pjesëmarrëse në ndriçimin e saj?

Fahri Xharra, Enjte, 10.11.2011

Spanjë, Salvador Dali do të zhvarroset për testin e atësisë

Rasti ka të bëjë me Maria Pilar Abel Martinez, e cila pretendon se nëna e saj, një ndihmëse, në vitin 1955 kishte pasur marrëdhënie sekrete me artistin

MADRID – Një gjykatë e Spanjës ka urdhëruar zhvarrosjen e piktorit Salvador Dali, nga shkaku i një mosmarrëveshjeje familjare që kërkon të bëhet test i atësisë.

Rasti ka të bëjë me Maria Pilar Abel Martinez, e cila pretendon se nëna e saj, një ndihmëse, në vitin 1955 kishte pasur marrëdhënie sekrete me artistin.

Gjykatësi ka urdhëruar që trupi i artistit të zhvarroset pasi “nuk ka gjurmë të tjera biologjike ose objekte personale që mund të përdoren për dëshmi”, thuhet në urdhërin e gjykatës të cilin e ka siguruar agjencia spanjolle e lajmeve Efe.

Dali ndërroi jetë në vitin 1989, në moshën 85 vjeçare dhe pa fëmijë të njohur zyrtarisht, ndërsa trashëgiminë e tij ia kishte lënë shtetit spanjoll.

Abel Martinez është duke luftuar për të dëshmuar pohimet e saj të cilat kanë rezultuar të pasuksesshme që nga viti 2007, kur nisi betejën ligjore në të cilën kërkon pasurinë e babait të saj të mundshëm, ndërkohë që ka paditur Thesarin e Shtetit dhe Fondacionin Gala-Salvador Dali.

Avokati i Abel Martinez i tha agjencisë së lajmeve Efe se “përkundër moscaktimit të një date konkrete, zhvarrosja mund të ndodhë këtë korrik”.

Bleona Qereti rikthehet me ish-bashkëshortin? Ja si qëndron e vërteta

Por sipas burimeve për “Bluetooth” të “Gazeta Shqiptare” këngëtarja ka një marrëdhënie vetëm shoqërore me Gani Bardhën. Pra, kjo nuk do të thotë se një postim i rastësishëm në faqen e saj në ‘Instagram’ tregon se çifti është rikthyer sërish bashkë. Ndërkohë që këngëtarja vijon jetën e saj drejt rrugës së suksesit në SHBA, atje ku ndodhet edhe Bardha, ndërkohë që ky i fundit vijon të bashkëjetojë me 44-vjeçaren amerikane tashmë prej 4 vitesh.

 Gjithashtu, rikujtojmë se këngëtarja ka qenë ajo që ka pranuar për herë të parë për “Bluetooth” të “Gazeta Shqiptare” se është ndarë nga bashkëshorti dhe se do të mbeteshin gjithnjë shokë.

Ndërsa tani mund të themi se pavarësisht aludimeve, Bleona vijon të jetë single, madje në kërkim të mashkullit perfekt. Edhe pse është një nga femrat më joshëse të skenës shqiptare, e duhet thënë një vajzë mjaft e guximshme që pëlqen të provokojë, Bleona Qereti po ende nuk e ka gjetur djalin e ëndrrave. Bleona e fshehu për disa kohë divorcin, derisa më në fund e publikoi duke thënë se ajo dhe ish-burri Ganiu kanë mbetur miq të mirë. “Jam ndarë nga Gani, ai do jetë gjithmonë familja ime”, është shprehur atëherë këngëtarja. Edhe pse jo të martuar ligjërisht, marrëdhënia e tyre dashurore është mbyllur me konsensus. “Gani do të ketë gjithmonë një vend të veçantë në zemrën time, por rrugët tona tashmë janë ndarë. Është shumë e vështirë të mbash të gjallë një lidhje në distancë, megjithatë ai do të jetë gjithmonë familja ime”,-ka thënë Bleona. Duket që nuk e ka pasur shumë të lehtë marrjen e këtij vendimi. Megjithatë, vetëm dy vjet pas ndarjes, Gani Bardhi u fejua me një amerikane 40-vjeçare, me të cilën vazhdon të jetë edhe sot.

Bardha i është përkushtuar pasionit të tij për makinat, ndërsa thuhet se prej kohësh ka nisur bashkëjetesën, ndërsa është në prag të martesës me partneren e re. Ajo është pavarësisht të gjithave një nga ikonat e bukurisë dhe guximit të këngëtarëve në Shqipëri. Bleona është vajza e çmendur, që jeton pa kokëçarje, ata që e njohin e dinë mirë që ajo dhe Gani kanë pasur një lidhje të jetuar bukur. Duke iu rikthyer sërish karrierës së saj në SHBA, ajo vihet re shpesh që ajo është pjesë e organizimeve të ngjarjeve më të rëndësishme në Hollywood duke na përfaqësuar gjithnjë, siç Bleona di të shfaqet. Ndërsa së fundmi ajo ka paralajmëruar se do të lançojë një tjetër produksion ku në faqen e saj në ‘Instagram’ ka lajmëruar ndjekësit e saj.  “Në një farë mënyre ndjej se i meritoj faljet…që kur unë di për të, por ajo nuk di për mua…’ Kjo është videoja e parë e debutimit. Më thoni ç’mendoni lidhur me aftësitë e mija lidhur me kontrollin”, shkruan Bleona në postimin e fundit në ‘Instagram’. Me siguri do të jetë një diçka ndryshe dhe e guximshme ndryshe nga tipi i këngëtares, ndërsa të gjithë e dimë se asaj i pëlqen të guxojë. Gjithë kjo energji në jetë, por kur do të vijë princi i kaltër për Bleonën? Ende nuk e dimë!

Është liruar nga paraburgimi Ismail Morina i njohur si Ballisti.

Me një foto me konsullin shqiptar në Bari, Ballisti ka reaguar ne profilin e tij ne rrjetet sociale duke lajmëruar lirinë.

“Me konsullin e pergjithshen te republikes se Shqiperise te akredituar ne Bari te Italise Zotrine/Dashamirin Adrian Haskaj. Pergzime te veçanta strukturave te shtetit shqiptare qe jane pefshire ne perpjekjet per lirimin tim,respekt per Kroacine dhe Italine ne paanshmerine e treguar prej tyre dhe mirenjohje gjith atyreve qe zbriten rrugeve te kryeqytetit shqiptar ne mbrojtjen time.

I LIRË !!

Rrofte shpirti i shqiptarit” shkruan Ballisti në Facebook.

Mësoni të lexoni rezultatet e analizave të gjakut

 Vetëm një analizë e gjakut mund të sugjerojë në sëmundje të caktuar apo gjendjen e mirë shëndetësore të pacientit. Edhe pse mjeku duhet të japë mendimin përfundimtar për parametrat e shumtë të pasqyrës së gjakut, edhe ju vet, me sqarimet që vijojnë, mund të mësoni se a ekziston shenjë për alarm apo jo

– Pasqyra e gjakut është shumë e rëndësishme, posaçërisht në shikimin e parë. Ajo zbulon sasinë e përgjithshme të elementeve të gjakut dhe marrëdhëniet reciproke të tyre, gjegjësisht flet për stabilitetin e organizmit në tërësi – thonë mjekët.

PARAMETRAT DHE KUPTIMET E TYRE

Parametrat kryesorë në analizën e gjakut janë eritrocitet, leukocitet, hemoglobini dhe hamatokritet, si dy parametra të eritrociteve.

ERITROCITET

– Niveli i ulët i eritrociteve tregon për anemi akute, e cila ndodhë gjatë humbjes së shpejtë të gjakut, i cili tek femrat mund të paraqitet edhe gjatë ciklit menstrual, apo anemisë kronike e cila mund të jetë shenjë e sëmundjeve të traktit digjestiv te të cilat humbja e gjakut bëhet përmes zorrëve – shpjegon mjeku.

Vlerat normale janë prej 3,86 x 1012/l deri 5,08 x 1012/l për femra dhe prej 4,34 x 1012/l deri 5,72 x 1012/l për meshkuj.

– Niveli i shtuar i eritrociteve flet për policitemi, sëmundje e rrallë, e cila shpie në bllokimin (kongjestion) e gjakut dhe embolisë në organizëm.

LEUKOCITET

Vlerat normale të leukociteve janë 3,9 – 10 x 109/l.

– Ekzistojnë tri lloje dhe shumë nënlloje të leukociteve, pasqyra e gjakut zbulon sasinë e përgjithshme dhe marrëdhëniet e tyre. Niveli i shtuar tregon për proçese të ndryshme të ndezjeve në organizëm, kurse niveli i ulët mund të jetë indikator i infeksioneve apo të sëmundjeve më të rënda, si leukemia – shton mjeku.

SEDIMENTIMI

Sedimentimi është shpërbërja e eritrociteve të vdekura që është proçes normal pas 120 ditëve, sa është edhe jetëzgjatja e tyre. Kur në organizëm paraqitet ndonjë sëmundje, jetëzgjatja e eritrociteve zvogëlohet. Sedimentimi normal është më pak se 12 mm në orë.

HEMOGLOBINI DHE HEMATOKRITET

– Mungesa e këtyre dy proteinave, të cilët shpërndajnë hekurin dhe oksigjenin nëpër organizëm, është e lidhur me aneminë, pas ngritjes së nivelit nuk vërehet, por ajo vërehet në bazë të nivelit të eritrociteve – thekson mjeku.

KOHA E GJAKDERDHJES

Koha e gjakderdhjes shënon periudhën nga fillimi e deri te ndalimi i gjakderdhjes dhe është 240 – 600 sekonda. Te çrregullime të ndryshme të koagulimit mund të zgjasë edhe më gjatë.

RËNDËSIA E ANALIZAVE BIOKIMIKE

Këto lloje të analizave përcaktojnë elemente, enzime, produktet e metabolizmit, hormone, marker të tumoreve, koncentrimin e barërave të cilët ndodhen në organizëm apo përmes të cilëve dijagnostifikojmë sëmundje të caktuara.

SHEQERI (GLUKOZA)

Vlerat normale të sheqerit janë 3,5 – 6,1 mm për litër, kurse vlerat e larta paraqiten te sëmundja e sheqerit.

UREA

Ky produkt mbeturinë i metabolizmit, kur është në normale, ka vlerat 1,7 – 8,3 mm për litër, vlerë e lartë është prezente te sëmundjet e veshkëve.

ACIDI I URINËS

Vlera normale e acidit të urinës është 140 – 340 tek femrat dhe 200 – 420 mol për litër tek meshkujt, është e lartë tek sëmundjet e veshkëve dhe ato të metabolizmit.

BILIRUBINI

Ky produkt i metabolizës më së shpeshti haset në sasinë e përgjithshme me vlera normale prej 1,1 – 18,8 mol për litër. Është i lartë kur personi ka gurë në idhzë (vrer), sëmundje të mëlçisë, vlera e tij rritet edhe te disa gjendje fiziologjike, gjatë konsumimit të ushqimit të yndyrshëm dhe me erëza, lëngjeve të gazuar dhe alkoolit.

KREATININA

Niveli i lartë i kreatininës tregon sëmundjet e veshkëve, kurse vlerat e tij normale janë 44 – 80 (te femrat) dhe 6 – 106 (te meshkujt).
Ky enzim rritet kur personi vuan nga ndonjë lloj kanceri, çrregullimi të metabolizmit, pankreasit … Vlerat normale janë 0 – 270 për të rritur dhe 250 – 800 U për litër tek fëmijët.

KOLESTEROLI

Vlera të preferueshme janë nën 5,1 , kur vlerat janë mbi 6,2 mmol/l, flitet për kolesterol të lartë. E provokon trashja (obeziteti), çrregullimet e matabolizmit, sëmundjet kardiovaskulare.

JONI TRIGLICERID

Vlerat normale janë prej 1,5, kurse të larta mbi 2,3 mmol/l, i lartë është tek personat me sëmundje kardiovaskulare.

ALT(GTP)

Ky enzim i mëlçisë, i cili është i lartë tek hepatitis, ciroza e mëlçisë, alkoolizmi, ka vlerë normale prej 8 deri 41 U për litër.

AST (GOT)

Edhe një enzim i mëlçisë, i cili rritet në situata të njejta sikurse ALT, ka vlera normale prej 7 deri 38 U për litër.

Solzhenicini në shqip

Nga Kujtim Morina

 Solzhenicini është botuar në shqip që në fillim të viteve ‘90. Më përpara as mund të mendohej sepse edhe në Rusi ose Bashkimin Sovjetik, ai është botuar vetëm në vitin 1989. Fillimisht shtëpia botuese “Buzuku” ka botuar romanet “Një ditë nga jeta e Ivan Denisoviçit’ dhe “Pavioni i kancerozëve” të përkthyera nga Lili Bare. Më pas është botuar “Arkipelagu Gulag në vitin 2012 nga shtëpia botuese “Princi” në Tiranë, romani “Pavioni i Kancerozëve” në vitin 2014 nga shtëpia botuese “Fan Noli”, dhe më tej po kjo shtëpi botuese ka botuar në vitin 2015, ‘Një ditë e Ivan Denisoviçit” në vitin 2015, “Shtëpia e Matrionës” më 2016, dy volumet e para të romanit epope “Rrota e Kuqe – Gusht 1914”, 2018, të gjitha këto të përkthyera mjeshtërisht nga Nikolla Sudar.

Vepra e parë e Solzhenicinit në Rusi, ‘Një ditë nga jeta e Ivan Denisovicit” u botua në disa numra të revistës voluminoze ‘Novi Mir” rreth 10 vjet pas vdekjes së Stalinit, në nëntor 1962. Lideri i atëhershëm komunist Hrushovi e mbrojti këtë botim në frymën e dënimit të krimeve staliniste. Lexuesi rus e mbajti frymën të shihte anën tjetër të medaljes të realitetit dhe të një letërsie jashtë rrymës mbisunduese të realizmit socialist. Ky roman i shkurtër përshkruan një ditë të vetme në jetën e një zdrukthëtari të kapur në rrjetën e fshehtë të Bashkimit Sovjetik të kampeve skllavëruese të punës ku vdekja nga uria, i ftohti i hidhur dhe dënimet e regjimit të punës ishin bërë të zakonshme dhe ku siç thuhej jetëgjatësia mesatare në këto kampe nuk e kalonte një dimër. Në atë kohë, Solzhenicini punonte si mësues matematike në një provincë pasi kishte kaluar 8 vjet në burgjet dhe kampet e punës dhe tre vjet në internim. Kjo vepër e shkurtër tronditi Bashkimin Sovjetik dhe mbarë botën. Besohet se si vepër e parë që e bëri të njohur shkrimtarin botërisht ndikoi edhe stili i tij letrar, autori përshkruan një ditë të mirë të një të burgosuri në kamp, me pak frustrim apo akuza dhe pa përgjithësime intelektuale, historike apo morale në sfondin e vuajtjeve të tmerrshme dhe metodave të Sigurimit në kamp që merrnin shumicën absolute të kohës.



Më tej do të vinte “Pavioni i Kancerozëve” një vepër voluminoze, një roman gjysmë-autobiografik, të cilën autori e përfundoi më 1966. Ky roman qarkulloi për dy vite në dorëshkrim siç ndodhte me librat e ndaluar e të censuruar që qarkullonin fshehurazi dhe madje edhe rishkruheshin me shkrim dore mes shkrimtarëve e lexuesve më të devotshëm dhe pastaj u botua në Perëndim në vitin 1968 në gjuhën ruse dhe më tej në gjuhë të tjera. Në këtë roman përshkruhet jeta e pacientëve në një spital onkologjik në Kazakistan më 1955, dy vjet pas vdekjes së Stalinit. Autori i romanit si gjithnjë operon me një galeri personazhesh por dy kryesorët janë; Oleg Kostoglotov, ish pjesëmarrës në luftë i cili kishte kaluar vite në kampet e punës si “kundërrevolucionar’ përpara se të internohej në Azinë Qendrore sipas nenit të atëhershëm 58 dhe Pavel Nikollajevic Rusanovit, personazhi i të cilit është rezultat i shkrirjes së dy tipave të ndryshëm, të një punonjësi të rëndësishëm të Ministrisë së Punëve të Brendshme dhe të një sekretari partie në shkollë. Ky personazh jo vetëm është konformuar me regjimin por edhe i ka shërbyer atij duke denoncuar bashkëqytetarët e tij për shkelje të parimeve të solidaritetit proletar apo të abuzimeve me pronën socialiste. Meditimet e personazheve janë gjithandej të pranishme në libër, ç’do të bëhet tani me disa ish të burgosur dhe të internuar që po kthehen në vendbanimet e tyre, do t’i rimarrin shtëpitë e tyre që ua kanë zënë të tjerët, do t’i denoncojnë apo sulmojnë bashkëpunëtorët e sigurimit që i kanë rrasur në burg për sajesa e shpifje të paqena, si mund të bashkëjetojnë ata në një fshat a në një lagje, etj. Personazhet janë në zgrip të ekzistencës njerëzore dhe e ndërthurur kjo me formimin e tyre dhe karakteret e ndryshme jep një botë me të vërtetë interesante. Ka edhe shumë kapituj apo fragmente ku mbizotëron dashuria njerëzore, humanizmi i madh që e karakterizon këtë autor në të gjitha veprat e tij. Për Solzhenicinin është thënë se vepra e tij karakterizohet nga “ruajtja e shpirtit njerëzor në kushtet e totalitarizmit dhe kundërvënia e brendshme ndaj tij, mbështetur në idealin liberal fetar”.

Më 1970, pasi ishte hapur sipari me botimin në Perëndim të romaneve “Një ditë nga jeta e Ivan Denisoviç dhe “Pavioni i kancerozëve” erdhi çmimi Nobël i autorit që ai s’mundi të shkojë ta merrte vetë por u shpreh në fjalën që e dërgoi për ta mbajtur në ceremoninë e dhënies së çmimit në Stokholm se ‘ një fjalë e vërtetë mund të kundërballancojë gjithë botën”.

Më tej vjen botimi i “Arkipelagut Gulag” në vitin 1973 jashtë Rusisë, që konsiderohet kryevepra e Solzhenicinit. Arkipelagu është një paraqitje shumëplanëshe e kampeve, burgjeve, qendrave tranzit dhe policisë së fshehtë e regjimit komunist. Ky libër bazohet në dëshmitë e rreth 200 të mbijetuarve dhe në kujtimet e 11 viteve të Solzhenicinit në kampet e punët dhe në internim. Vepra u botua në tre vëllime por siç është shprehur autori “edhe kur përgatisja këtë version të fundit, unë nuk e kam parë asnjëherë të plotë librin së bashku, nuk e kam pasur të gjithë materialin e librit mbi tavolinë në të njëjtën kohë” ngaqë pasi i përgatiste kapitujt e veçantë i përcillte fshehurazi jashtë vendit nga frika e policisë së fshehtë duke mos besuar deri në fund se vepra do të botohej e plotë. Gulagu, që ka hyrë edhe në fjalorin e gjuhës angleze dhe që përbëhet nga inicialet e administratës së përgjithshme të kampeve, siç e përkufizon Solzhenicini është “grirësi i mishit njerëzor” (human meat grinder). Pa hyrë në shifra se sa miliona njerëz u ekzekutuan apo vdiqën nga uria, të ftohtit apo kushtet e punës në burgjet dhe kampet e Bashkimit Sovjetik, mund të themi se Arkipealgu është vepra e parë e plotë që sjell me fakte barbaritë e regjimit komunist, një sistem që sipas autorit s’mund të funksionojë sepse është në kundërshtim me karakterin njerëzor dhe sipas tij po e shkatërronte Rusinë dhe vendet e tjera ku ishte instaluar. Ka një kapitull tek Arkipelagu ku Solzhenicini kritikon edhe periudhën e sundimit të Hrushovit, i cili e kishte mbështetur por ai ishte në fund të fundit për revizionimin e regjimit por jo për ndryshimin e tij. Në shqip, Arkipelagu është përkthyer nga anglishtja, marrë nga një botim në SHBA më 1989, ku përzgjidhen pjesët më interesante të librit në një vëllim, me bashkëpunimin e autorit.



Regjimi sovjetik që pas rënies së Hrushovit po merrte hapa mbrapa, e pa se s’mund ta frenonte shkrimtarin e madh, veprat e të cilit po qarkullonin fshehurazi brenda Rusisë dhe po botoheshin jashtë duke u shpërndarë në miliona kopje dhe vendosi t’ia heqë shtetësinë dhe ta dëbojë shkrimtarin në Gjermani në vitin 1974. Thuhet se fillimisht pati një inskenim për ta vrarë por meqë nuk u arrit, atëhere u vendos dëbimi i tij. Autori nuk qëndroi shumë në Gjermani e Zvicër por emigroi në Amerikë ku siç thuhet në periudhën 1974-1991 u mor me romanin voluminoz “Rrota e Kuqe” në 10 vëllime, dy nga të cilat sapo janë botuar në Tiranë nga shtëpia botuese Fan Noli. Autori ka një stil të zhdërvjedhët, një dialog të këndshëm e të kursyer, siç thamë operon me shumë personazhe dhe i pranëvë kontekstit historik të veprave, stilin e tij letrar me përshkrime të paharrueshme të natyrës e karaktereve njerëzore duke depërtuar në botën e tyre të brendshme dhe me një humor të hollë. Përkundër Arkipelagut që siç thotë autori nuk ka emra të trilluar personazhesh apo ngjarjesh, vjen Pavioni i Kancerozeve, për mendimin tim, kryevepra e tij artistike ku autori e tregon talentin e tij letrar në përshkrime të gjalla të situatave tronditëse por edhe të momenteve shumë prekëse ku ngërthehet e bukura me të shëmtuarën, mirësia me gënjeshtrën, apatia me dëshirën për jetën, humanizmi dhe mizoria njerëzore.

Pas ndryshimeve demokratike, Solzhenicini kthehet në atdhe më 1994. Ai nuk pranon një çmim të madh letrar nga Jelcini duke shprehur zhgënjimin e tij në pozitën në të cilën kishte rënë Rusia qoftë në planin e brendshëm ashtu edhe për humbjen e influencës në botë. Solzhenicini njihet edhe për kritikat e tij për sistemin perëndimor që ai i ka shprehur hapur edhe kur jetonte në Amerikë. Më tej, megjithë përkrahjen prej tij të politikës së Presidentit Putin që nga viti 2000 derisa ndërroi jetë më 2008, ai konsiderohet një autoritet i padiskutueshëm në vendin e tij që kishte bërë shumë për demaskimin e regjimit komunist dhe as kritikët më të ashpër në vend nuk hapnin debate me të. Në fund të fundit, besoj se është vepra e shkrimtarit që mbetet.
Solzhenicin konsiderohet shkrimtari më i madh rus i gjysmës së dytë të shekullit XX në vazhdimësi të kolosëve të mëdhenj klasikë rusë si Dostojevski, Tolstoi, Çehovi, Pushkini, etj. Besohet se veprat më të mira ai i shkroi në vitet 55-70 të shekullit të kaluar. Ai e atakon disa herë në veprën e tij Maksim Gorkin që megjithëse e vlerëson si shkrimtar të madh, nuk ia fal propagandën e pakursyer për regjimin dhe faktin që ai u vu në radhën e parë të shkrimtarëve apo u bë instrument i regjimit për hyjnizimin e tij.
Solzhenicini është kritikuar shumë herë nga shtypi perëndimor për mbështetjen e tij ndaj politikës së Putinit. Në fund të fundit, ai është një shkrimtar që e do vendin e tij dhe nganjëherë rrëshqet edhe në deklarime nacionaliste që i krijojnë përplasje të ndryshme. Me Arkipelagun dhe veprat e tjera, ai tregoi se një regjimi të tillë shtypës, i duhet dalë përballë për ta demaskuar botërisht por nuk vë me faj për këtë popullin rus dhe kur sheh se vendi i tij fillon ta marrë veten ekonomikisht dhe politikisht, edhe ai e mbështet pavarësisht nga kundërshtitë. Kadareja e vlerëson Solzhenicinin si shkrimtar të madh duke e konsideruar atë “figurë kolosale të shekullit, një shkrimtar emancipues në shkallë planetare, ku vepra e tij rrezatoi gjerësisht. Ka qenë një shkrimtar i pakrahasueshëm në demaskimin e krimeve të Stalinit, një proces që ende vazhdon sot në botë me dënimin e krimeve të komunizimit.” Duket se të dy shkrimtarët kanë gjëra të përbashkëta në qasjen e tyre ndaj letërsisë, politikës, kombit të vet, etj. Dua të kujtoj këtu, dy ese të njohura të Solzhenicinit “Mos jeto me gënjeshtra” (Live not by lies) dhe “Marshi i hipokritëve’ të cilat mund të gjenden edhe në anglisht në internet. Në të parën, shkrimtari thotë që nëse me vetëdije nuk bëhemi shërbyes të fallcitetit të paktën të mos shkruajmë apo firmosim asnjë frazë që shtrembëron të vërtetën, të mos bëhemi agjitatorë të politikës së ditës, të mos ia lejojmë vetes të marrim pjesë në demonstrime apo takime kundër vullnetit tonë, etj. Ndërsa në esenë e dytë “Marrshi i hipokritëve” autori sjell shembuj e kritikon qasjet me shumë standarde të politikës ndërkombëtare për zgjidhjen e konflikteve në botë.
Përkujtimi apo nderimi që i bëri Kosova dhe Shoqata e botuesve kosovarë Solzhenicinit me rastin e 100 vjetorit të lindjes dhe 10 vjetorit të vdekjes është nderim edhe për veten e vet si një vend i lirë. Megjithëse është fakt se Solzhenicini është shprehur kundër ndërhyrjes së NATO-s në Kosovë dhe deri diku edhe kundër pavarësisë, vepra e tij është një monument kundër shtypjes njerëzore, kundër totalitarizmit, nga e cila Kosova dhe populli shqiptar kanë vuajtur aq shumë. Natyrisht se vepra e një autori mbetet ndërsa deklarimet për politikën e ditës përgjithësisht harrohen. Dëshiroj të falënderoj shoqatën e botuesve të Kosovës për ftesën në panair për të marrë pjesë në këtë aktivitet si përkthyes i Solzhenicinit, me besimin se do të rritet vëmendja ndaj librit dhe ndaj autorëve të mëdhenj që i kanë dhënë shumë letërsisë dhe botës.

Shënime
1- Përkthyes i
“Arkipelagu Gulag”.

“E vërteta e takimit të Kristaq Ramës me Popajt, si reagoi shtypi italian

Disa ditë më parë, referuar një emisioni televiziv të gazetarit Roland Qafoku, lexuesit u njohën me një dokument autentik të një raportimi të Kristaq Ramës për takimin e tij në vitin 1987 me përfaqësues të familjes Popa, strehuar nëpërmjet arratisjes politike, në selinë e Ambasadës Italiane në Tiranë.

Këtij veprimi shumë të dobishëm të kolegut do të mundohemi t’i shtojmë edhe lëndë tjetër informative, e marrë kjo shumë kohë më parë nga arkivi e Ministrisë së Punëve të Jashtme. Përveçse “Skulptor i Popullit”, këtë kohë Kristaq Rama qe edhe deputet i Kuvendit Popullor për rrethin e Durrësit, po ashtu edhe kryetar i Komisionit për Kulturën dhe Artet i këtij institucioni.

Nga: YLLI POLOVINA

SHTYPI ITALIAN, VEÇANËRISHT AI I VATIKANIT

Sipas një informacioni nga Drejtoria e Tretë në Ministrinë e Punëve të Jashtme në Tiranë, hartuar më 8 shkurt 1987, të titulluar “Rreth qëndrimit publik që u mbajt në Itali dhe në botë lidhur me gjashtë qytetarët shqiptarë”, mes të tjerash thuhet: “Provokacioni doli publikisht kur gazeta italiane ‘Il Giornale’, tetë ditë pas ngjarjes, botoi artikullin e parë për këtë çështje…

Mbas këtij shkroi gjerësisht shtypi italian dhe shtypi e agjencitë e lajmeve të shumë vendeve të tjera. Fundi i dhjetorit 1985 dhe janari i vitit 1986 ishte koha kur pati më shumë shkrime e lajme të ndryshme lidhur me këtë çështje. Nga këto shkrime vihet re sa vijon: Në Itali: Për këtë provokacion shkruan mbi 65 organe shtypi, si “La Repubblica”, “Corriere della Sera”, “La Stampa”, “Il Messaggero”, pa llogaritur lajmet e dhëna nga Radiotelevizioni italian. Të gjithë ishin artikuj të cilët, ndonëse me nuanca të ndryshme, i bënin thirrje qeverisë italiane që të respektojë të ashtuquajturat të drejta të njeriut, t’u japë të gjashtëve strehim politik etj.

Gazeta “Il Giornale”, e cila vazhdon të shkruajë herë pas here për këtë çështje, karakterizohet nga qëndrimi krejtësisht fashist kundër vendit tonë. Kurse gazetat e tjera të mëdha sugjerojnë që të gjendet një zgjidhje në përputhje me parimet e mbrojtjes së “të drejtave të njeriut”, si edhe në kuadrin e marrëdhënieve miqësore që ekzistojnë midis dy vendeve (“La Repubblica”).

Thuhet gjithashtu që “Italia e madhe nuk do dhe nuk mund t’i lejojë vetes asnjë prepotencë, por as duhet të jetë e gatshme që ta shndërrojë flamurin e të drejtave të njeriut në një leckë”. Nuk mungojnë edhe të tilla: “Marrëdhëniet ekonomike apo tregtare po qe nevoja do të sakrifikohen” (“La Repubblica”). Por fryma e përgjithshme e artikujve përshkohet nga ideja që zgjidhja e incidentit të bëhet nëpërmjet bisedimeve e të një kompromisi midis dy palëve.

Shtypi i Vatikanit, ashtu sikurse edhe gazeta “Il Giornale”, u bën thirrje “njerëzve të kulturës katolike e laike” që të shpëtojnë jetën e Popajve dhe, nga ana tjetër, ushtron presion mbi qeverinë italiane, duke e quajtur këtë rast si një “bankë prove” për të treguar aftësinë e saj që të dëgjojë e të ndihmojë të burgosurit e priftërinjtë që janë akoma në burg” (gazeta “Avenire” dhe revista “Prospetive nel mondo”). Kjo duket edhe në veprimet konkrete që ndërmori organizata fetare “Aleanca Katolike”, si mitingje, peticione, lutje në kisha etj.

Në këto veprimtari ajo bashkëpunoi gjerësisht me organizatën “Konferenca Ndërkombëtare e Rezistencave në Vendet e Pushtuara” (CIRPO), në të cilën bën pjesë edhe i ashtuquajturi “Bashkimi Kombëtar i Shqiptarëve” (të arratisurit politikë shqiptarë). Veprimtaritë e tyre, sado që nuk arritën të përfshijnë në asnjë rast masa relativisht të gjera, gjetën jehonë në “Il Giornale” e në gazeta të tjera të së djathtës ekstreme. Në këto veprimtari u aktivizuan në fillim edhe disa klerikë arbëreshë, të cilët më pas, nën presionin e opinionit pozitiv arbëresh, e kufizuan së tepërmi këtë veprimtari. Pas këtyre artikujve e aktiviteteve të fillimit të muajve të parë të vitit që shkoi, nuk mund të thuhet që kjo fushatë në shtyp vazhdoi.

E vetmja gazetë që ka folur herë pas here, duke e mbajtur ngritur problemin, ka qenë “Il Giornale”. Me rastin e kapjes së tetë peshkatarëve, në janar të këtij viti, shtypi italian u tregua tepër i ndjeshëm. Në disa artikuj nuk u mungua të bëheshin hamendësira se mos ne e përdornim këtë rast për t’i shkëmbyer tetë peshkatarët italianë me gjashtë qytetarët shqiptarë. Gazeta si “La Repubblica”, “Il Giornale” etj. nënvizuan se “prapa peshkatarëve të arrestuar fshihet një qëndrim hakmarrës i Shqipërisë” dhe se “mbase është një lidhje me rastin e vëllezërve Popa…”.

7 JANAR 1987
Takimi i Kristaq Ramës me familjen Popaj në mjediset e Ambasadës Italiane në Tiranë ka një histori të tërë përtej ditës së kryerjes, 23 janarit 1987. Sipas një informacioni të diplomatit të rëndësishëm në Ministrinë e Punëve të Jashtme të Shqipërisë, Piro Bita, kryer në 7 janar 1987, atë ditë, në orën 8:00, ai pati thirrur në Ministri të Ngarkuarin me Punë a.i. të Ambasadës së Republikës italiane, Patrizio Fondi, të cilit mbasi i pati uruar Vitin e Ri, i kishte komunikuar: “Deputeti i rrethit të Durrësit në Kuvendin Popullor, Kristaq Rama, i cili është edhe kryetar i Komisionit për Kulturën dhe Artet, dëshiron të takohet me gjashtë qytetarët shqiptarë që ndodhen në Ambasadën Italiane. Dëshira e tij është që ky takim të bëhet shpejt”.

“P. Fondi, mbasi dëgjoi sa më sipër, thuhet në raportin e Piro Bitës, tha se këtë çështje do t’ia transmetojë MPJ dhe se ai nuk sheh pengesë për këtë takim. Ai shtoi se e njeh K. Ramën, e ka takuar në një pritje në Ambasadën Egjiptiane dhe se është një skulptor i njohur, që ka punuar monumentin “Partizani” etj. I thashë se është një skulptor i shquar e personalitet i njohur shoqëror.

I ngarkuari me punë a.i. italian, në formë pyetjeje shprehu mendimin se K. Rama do të bisedojë me të gjashtët, për shkakun që i bën ata të mbajnë atë qëndrim. Ju përgjigja P. Fondit se nuk e di me saktësi çfarë do të bisedojë shoku K. Rama, por sigurisht çështja ka të bëjë me zgjidhjen e problemit të të gjashtëve… Tani në vendin tonë zhvillohet fushata e zgjedhjeve të deputetëve… dhe kandidatët për deputetë, sipas rregullave, marrin kontakte të gjëra me popullin. Duket se në këto takime që ka pasur deputeti Kristaq Rama (i cili është propozuar përsëri si kandidat për deputet në rrethin e Durrësit), ka dalë problemi i gjashtë qytetarëve shqiptarë, që janë banorë të këtij rrethi dhe ai dëshiron të flasë vetë me ta.

I ngarkuari me punë a.i. P. Fondi përsëriti se nuk ka asnjë problem që të mos bëhet ky takim. Nesër, tha ai, do të vijë ambasadori Xhentile dhe do ta bisedojë me të këtë çështje, por që sonte do të lidhet me MPJ për të transmetuar këtë kërkesë. Ai pyeti nëse deputeti Kristaq Rama i njeh personalisht gjashtë “refugjatët”.

Ju përgjigja se shoku K. Rama është nga Durrësi, ashtu si edhe ata, e ka mundësi që t’i njohë. Me ndonjë prej tyre ai është edhe moshatar e mund ta kenë kryer shkollën bashkë… P. Fondi tha se përfiton nga rasti për të shtruar një problem që nuk ka të bëjë me familjen Popa. Më 5 gusht, Ambasada Italiane ka dërguar një notë verbale, me anë të së cilës kërkon që pala shqiptare të mbështesë kandidaturën italiane për në Gjykatën Ndërkombëtare të Hagës. Ai falënderoi që pala shqiptare ka mbështetur kandidaturat italiane në raste të tjera, si në Këshillin e Sigurimit të OKB-së, etj. Prandaj, tha ai, duke u mbështetur në këtë praktikë tradicionale, qeveria italiane e konsideron të rëndësishme përkrahjen e Shqipërisë edhe për këtë kandidaturë dhe e quan atë çështje prestigji. U lut që të ketë përgjigje. I thashë se nuk kam dijeni për këtë kërkesë dhe se do të bisedoj me drejtorinë që merret me këtë çështje”.

23 JANAR 1987, “LA STAMPA” ËSHTË OPTIMISTE

E vëmë në dijeni lexuesin se misioni i Kristaq Ramës për t’u takuar me familjen Popa ishte pjesë e një zinxhiri të tërë takimesh me këta të arratisur politikë, ku nuk munguan deri edhe grupe parlamentare italiane. Qëllimi ishte të zgjidhej ky incident mes dy vendeve me qëllim që të çliroheshin raportet mes Shqipërisë dhe Italisë, të cilat para se të ndodhte kjo ngjarje, qenë në rritje të vijuar dhe pastaj, në pesë motet e pranisë së Popajve në selinë e Ambasadës në Tiranë, ngrinë në vend dhe u tkurrën në mënyrë të rëndë.

Siç dihet, të dyja palët nuk ranë dakord veçanërisht për shkak të qëndrimit dogmatik, ideologjik të palës sonë dhe koha e zhvillimeve në Lindjen komuniste drejt rënies së Murit të Berlinit dhe shoqërive të hapura, bëri që më në fund të triumfojë edhe e drejta e natyrshme e Popajve për të emigruar jashtë, në Perëndim, kah lëvizjeje që ata e theksonin vazhdimisht.

Ndërkohë e informojmë lexuesin se ditën kur u zhvillua, në orën 10.00, në prani të ambasadorit italian Karlo Xhentile, takimi i Kristaq Ramës me dy përfaqësues të familjes Popa, gazeta italiane “La Stampa” pati botuar shkrimin “Popajt së shpejti të lirë”. Nëntitulli qe “Gjashtë vëllezërit e motrat do të mund të ikin nga ambasada jonë në Tiranë”. Në shkrim thuhej: “Romë-Trembëdhjetë muaj pas hyrjes ilegale në Ambasadën Italiane, për vëllezërit e motrat shqiptare Popa, të strehuar si të arratisur në përfaqësinë tonë diplomatike, po afrohet një zgjidhje.



Bisedimet midis Farnezinës dhe qeverisë së Alisë duket se po arrijnë në një çast vendimtar. Akile, Nikola, Ileana, Irena, Zhaneta e Ermioni, këta janë emrat e të strehuarve, do të mund të largohen nga Shqipëria pas bisedimeve diplomatike, po qe se Qeveria e Tiranës do të heqë dorë nga quajtja e tyre fajtorë, ashtu si edhe babai i tyre, Moisi, farmacist (i diplomuar në Napoli) për bashkëpunim me fashizmin në kohën e pushtimit italian.

Të gjashtë vëllezërit e motrat janë strehuar në përfaqësinë tonë në Tiranë, qysh nga 12 dhjetori i vitit 1985, ata gëzojnë një sistemim të përshtatshëm nga të gjitha pikëpamjet, na kanë konfirmuar nga ambasada: shohin televizionin italian, lexojnë gazetat e librat e bibliotekës sonë, janë të strehuar në një krah të ndarë të vilës”. Vijon më tej “La Stampa”: “Optimizmi, që ndihet qysh prej pak ditësh në Tiranë, rrjedh nga mënyra si u mbyll ngjarja me anijen e peshkimit të Otrantos.

“Lirimi i ekuipazhit, thotë në telefon ambasadori Karlo Xhentile, tregon korrektësinë e qeverisë shqiptare. Unë jam diplomat, besoj në bisedimet e në miqësinë midis dy vendeve. Rasti është i vështirë, por besoj se mund të zgjidhet”. “Kujdesi i Xhentiles lë të nënkuptohet, shkruan “La Stampa”, punën e heshtur për një zgjidhje që do të mund t’i lejonte të gjashtë Popajt që të zgjedhin rrugën e Perëndimit, siç ka bërë vëllai i shtatë, Rolandi, i arratisur në 1952″.

SKEDAT PA DATË DHE UDHËZIMET E ASHPRA TË MINISTRIT TË JASHTËM, REIZ MELILE

Në arkivin e MPJ në Tiranë ka një lëndë shkrimore të datuar në 23 janar 1987. Mjaft rrethana, sidomos disa skeda të mbushura me shkrim dore dhe të padatuara, e bëjnë shumë të dyshimtë kohën e hartimit të këtij materiali, më pas të daktilografuar. Patjetër, ai është thurur më parë, të paktën më 22 janar.

Lënda ka disa udhëzime të ministrit të Jashtëm, Reiz Malile, se si duhet të përgjigjet gjatë takimit Kristaq Rama në rrethana kundërpyetjesh të ndryshme të familjes Popa. Në krye të tekstit të skedave me shkrim dore, por të daktilografuara tashmë në një fletë A4 të përthyer më dysh, me një si laps-stilo, shumë majë hollë, janë shkruar këto fjalë: “Shënim. Teksti i bisedës të sh Kristaq Rama me armiqtë Popaj që mbahen në Ambasadën Italiane”. Firma tepër e kuptueshme: Reiz Malile.

Pastaj ka një vizë dhe poshtë është vënë data 23.1.87. Ndërkohë që takimi i Ramës me dy përfaqësuesit e Popajve u krye te zyra e ambasadorit Karlo Xhentile, po këtë ditë, në orën 10.00, vërtet i dërguari Rama i ka marrë udhëzimet, po këtë ditë të 23 janarit para kësaj ore? Në fletën e parë të daktilografimit të skedave nuk ka asnjë korrigjim, por në të dytën janë disa ndërhyrje, patjetër të ministrit Malile. Pas tekstit “…ne shqiptarët kurrë nuk lozim dhe askujt s’i bëjmë lëshime, vijon i daktilografuar teksti, i futur më pas në kuadrat me të njëjtin stilo majëhollë, “A ju kujtohet historia me jugosllavët, me sovjetikët apo me kinezët? Kur ata deshën të marrin nëpër këmbë sovranitetin tonë, as për ata ne nuk pyetëm”.

Reiz Malile, në anën e djathtë të këtij teksti, porosit: “Kjo pjesë na tha sh. Ramiz, të mos thuhet”. Ndërhyrja tjetër e ministrit të Jashtëm shqiptar është një paragraf më pas, në vazhdim të tekstit “përfitimi nga amnistia nuk është pakufi”. Këtu Malile shënon: “Unë jam interesuar pranë organeve juridike dhe jam informuar se efekti i amnistisë ndoshta nga muaji mars mbaron”. Në tekstin e daktilografuar qe shkruar e pastaj prishur nga Malile se ajo amnisti skadon më 1 mars.

Ndërkohë ka një fletë të katërt, së gjëri, ku është shkruar “Në qoftë se ata tregohen agresivë dhe shprehen me fjalë armiqësore të ashpra ndaj (teksti në vazhdim nënvizohet-shënimi ynë) shtetit tonë ose vetë Kristaqit (këtu ndërpritet nënvizimi), ky me qetësi t’u përgjigjet, se nga mënyra (rifillon nënvizimi) si flisni, si trajtoni dialogun dhe dëshirën e mirë për zgjidhjen e drejtë (ndërpritet nënvizimi) të fajit që keni bërë (nënvizon sërish), tregon (ndërpritet nënvizimi) që ju nuk e keni kuptuar më parë, as e kuptoni tani (nënvizohet) zemërmirësinë (ndërpritet nënvizimi) e pushtetit tonë popullor, tregon që ju jeni njerëz (nënvizohet) pa personalitet e pa moral.

Me gjithë këtë, qëndrimi im nuk ndryshon. Reflektoni për ato që ju thashë. Tjetër rrugë nuk ka”. Më tej, Reiz Malile komandon përgjigjet e Kristaq Ramës: “Në qoftë se thonë, ju na keni vrarë babën ose nënën etj., etj., Kristaqi, me qetësi, t’u thotë, së pari nëna ju ka vdekur e s’e ka vrarë njeri. Por më mirë t’i lëmë këtë muhabete, se po të flasim për të vrarët, popullit tonë i janë vrarë 28 mijë veta nga fashistët italianë, gjermanë dhe bashkëpunëtorët e tyre. Prandaj, më mirë të flasim për situatën tuaj dhe rrugët që të dilni këtej e të jetoni si qytetarë të lirë”.

ÇFARË POHOI ME SHKRIM KRISTAQ RAMA PËR TAKIMIN

Më në fund, në 26 janar 1987, u plotësua dosja për këtë ngjarje, e nisur si proces më 7 janar. Në të ndodhen në gjashtë fletë, e hartuar me kaligrafi shumë të bukur, por ku në shumicën e rasteve, autori nuk përdor “ë”-të, ky raportim autentik i Kristaq Ramës: “Zgjedhësit më kanë pyetur për ju dhe më kanë kërkuar t’u sqaroj drejtpërsëdrejti pozitën tonë, duke ju bërë thirrje të reflektoni. Ju, duke hyrë në Ambasadën Italiane, keni bërë faj të rëndë. Ishit të lirë, ishit në punë.

Disa ditë më parë, referuar një emisioni televiziv të gazetarit Roland Qafoku, lexuesit u njohën me një dokument autentik të një raportimi të Kristaq Ramës për takimin e tij në vitin 1987 me përfaqësues të familjes Popa, strehuar nëpërmjet arratisjes politike, në selinë e Ambasadës Italiane në Tiranë.

Këtij veprimi shumë të dobishëm të kolegut do të mundohemi t’i shtojmë edhe lëndë tjetër informative, e marrë kjo shumë kohë më parë nga arkivi e Ministrisë së Punëve të Jashtme. Përveçse “Skulptor i Popullit”, këtë kohë Kristaq Rama qe edhe deputet i Kuvendit Popullor për rrethin e Durrësit, po ashtu edhe kryetar i Komisionit për Kulturën dhe Artet i këtij institucioni.

Nga: YLLI POLOVINA

SHTYPI ITALIAN, VEÇANËRISHT AI I VATIKANIT

Sipas një informacioni nga Drejtoria e Tretë në Ministrinë e Punëve të Jashtme në Tiranë, hartuar më 8 shkurt 1987, të titulluar “Rreth qëndrimit publik që u mbajt në Itali dhe në botë lidhur me gjashtë qytetarët shqiptarë”, mes të tjerash thuhet: “Provokacioni doli publikisht kur gazeta italiane ‘Il Giornale’, tetë ditë pas ngjarjes, botoi artikullin e parë për këtë çështje…

Mbas këtij shkroi gjerësisht shtypi italian dhe shtypi e agjencitë e lajmeve të shumë vendeve të tjera. Fundi i dhjetorit 1985 dhe janari i vitit 1986 ishte koha kur pati më shumë shkrime e lajme të ndryshme lidhur me këtë çështje. Nga këto shkrime vihet re sa vijon: Në Itali: Për këtë provokacion shkruan mbi 65 organe shtypi, si “La Repubblica”, “Corriere della Sera”, “La Stampa”, “Il Messaggero”, pa llogaritur lajmet e dhëna nga Radiotelevizioni italian. Të gjithë ishin artikuj të cilët, ndonëse me nuanca të ndryshme, i bënin thirrje qeverisë italiane që të respektojë të ashtuquajturat të drejta të njeriut, t’u japë të gjashtëve strehim politik etj.

Gazeta “Il Giornale”, e cila vazhdon të shkruajë herë pas here për këtë çështje, karakterizohet nga qëndrimi krejtësisht fashist kundër vendit tonë. Kurse gazetat e tjera të mëdha sugjerojnë që të gjendet një zgjidhje në përputhje me parimet e mbrojtjes së “të drejtave të njeriut”, si edhe në kuadrin e marrëdhënieve miqësore që ekzistojnë midis dy vendeve (“La Repubblica”).

Thuhet gjithashtu që “Italia e madhe nuk do dhe nuk mund t’i lejojë vetes asnjë prepotencë, por as duhet të jetë e gatshme që ta shndërrojë flamurin e të drejtave të njeriut në një leckë”. Nuk mungojnë edhe të tilla: “Marrëdhëniet ekonomike apo tregtare po qe nevoja do të sakrifikohen” (“La Repubblica”). Por fryma e përgjithshme e artikujve përshkohet nga ideja që zgjidhja e incidentit të bëhet nëpërmjet bisedimeve e të një kompromisi midis dy palëve.

Shtypi i Vatikanit, ashtu sikurse edhe gazeta “Il Giornale”, u bën thirrje “njerëzve të kulturës katolike e laike” që të shpëtojnë jetën e Popajve dhe, nga ana tjetër, ushtron presion mbi qeverinë italiane, duke e quajtur këtë rast si një “bankë prove” për të treguar aftësinë e saj që të dëgjojë e të ndihmojë të burgosurit e priftërinjtë që janë akoma në burg” (gazeta “Avenire” dhe revista “Prospetive nel mondo”). Kjo duket edhe në veprimet konkrete që ndërmori organizata fetare “Aleanca Katolike”, si mitingje, peticione, lutje në kisha etj.

Në këto veprimtari ajo bashkëpunoi gjerësisht me organizatën “Konferenca Ndërkombëtare e Rezistencave në Vendet e Pushtuara” (CIRPO), në të cilën bën pjesë edhe i ashtuquajturi “Bashkimi Kombëtar i Shqiptarëve” (të arratisurit politikë shqiptarë). Veprimtaritë e tyre, sado që nuk arritën të përfshijnë në asnjë rast masa relativisht të gjera, gjetën jehonë në “Il Giornale” e në gazeta të tjera të së djathtës ekstreme. Në këto veprimtari u aktivizuan në fillim edhe disa klerikë arbëreshë, të cilët më pas, nën presionin e opinionit pozitiv arbëresh, e kufizuan së tepërmi këtë veprimtari. Pas këtyre artikujve e aktiviteteve të fillimit të muajve të parë të vitit që shkoi, nuk mund të thuhet që kjo fushatë në shtyp vazhdoi.

E vetmja gazetë që ka folur herë pas here, duke e mbajtur ngritur problemin, ka qenë “Il Giornale”. Me rastin e kapjes së tetë peshkatarëve, në janar të këtij viti, shtypi italian u tregua tepër i ndjeshëm. Në disa artikuj nuk u mungua të bëheshin hamendësira se mos ne e përdornim këtë rast për t’i shkëmbyer tetë peshkatarët italianë me gjashtë qytetarët shqiptarë. Gazeta si “La Repubblica”, “Il Giornale” etj. nënvizuan se “prapa peshkatarëve të arrestuar fshihet një qëndrim hakmarrës i Shqipërisë” dhe se “mbase është një lidhje me rastin e vëllezërve Popa…”.

7 JANAR 1987
Takimi i Kristaq Ramës me familjen Popaj në mjediset e Ambasadës Italiane në Tiranë ka një histori të tërë përtej ditës së kryerjes, 23 janarit 1987. Sipas një informacioni të diplomatit të rëndësishëm në Ministrinë e Punëve të Jashtme të Shqipërisë, Piro Bita, kryer në 7 janar 1987, atë ditë, në orën 8:00, ai pati thirrur në Ministri të Ngarkuarin me Punë a.i. të Ambasadës së Republikës italiane, Patrizio Fondi, të cilit mbasi i pati uruar Vitin e Ri, i kishte komunikuar: “Deputeti i rrethit të Durrësit në Kuvendin Popullor, Kristaq Rama, i cili është edhe kryetar i Komisionit për Kulturën dhe Artet, dëshiron të takohet me gjashtë qytetarët shqiptarë që ndodhen në Ambasadën Italiane. Dëshira e tij është që ky takim të bëhet shpejt”.

“P. Fondi, mbasi dëgjoi sa më sipër, thuhet në raportin e Piro Bitës, tha se këtë çështje do t’ia transmetojë MPJ dhe se ai nuk sheh pengesë për këtë takim. Ai shtoi se e njeh K. Ramën, e ka takuar në një pritje në Ambasadën Egjiptiane dhe se është një skulptor i njohur, që ka punuar monumentin “Partizani” etj. I thashë se është një skulptor i shquar e personalitet i njohur shoqëror.

I ngarkuari me punë a.i. italian, në formë pyetjeje shprehu mendimin se K. Rama do të bisedojë me të gjashtët, për shkakun që i bën ata të mbajnë atë qëndrim. Ju përgjigja P. Fondit se nuk e di me saktësi çfarë do të bisedojë shoku K. Rama, por sigurisht çështja ka të bëjë me zgjidhjen e problemit të të gjashtëve… Tani në vendin tonë zhvillohet fushata e zgjedhjeve të deputetëve… dhe kandidatët për deputetë, sipas rregullave, marrin kontakte të gjëra me popullin. Duket se në këto takime që ka pasur deputeti Kristaq Rama (i cili është propozuar përsëri si kandidat për deputet në rrethin e Durrësit), ka dalë problemi i gjashtë qytetarëve shqiptarë, që janë banorë të këtij rrethi dhe ai dëshiron të flasë vetë me ta.

I ngarkuari me punë a.i. P. Fondi përsëriti se nuk ka asnjë problem që të mos bëhet ky takim. Nesër, tha ai, do të vijë ambasadori Xhentile dhe do ta bisedojë me të këtë çështje, por që sonte do të lidhet me MPJ për të transmetuar këtë kërkesë. Ai pyeti nëse deputeti Kristaq Rama i njeh personalisht gjashtë “refugjatët”.

Ju përgjigja se shoku K. Rama është nga Durrësi, ashtu si edhe ata, e ka mundësi që t’i njohë. Me ndonjë prej tyre ai është edhe moshatar e mund ta kenë kryer shkollën bashkë… P. Fondi tha se përfiton nga rasti për të shtruar një problem që nuk ka të bëjë me familjen Popa. Më 5 gusht, Ambasada Italiane ka dërguar një notë verbale, me anë të së cilës kërkon që pala shqiptare të mbështesë kandidaturën italiane për në Gjykatën Ndërkombëtare të Hagës. Ai falënderoi që pala shqiptare ka mbështetur kandidaturat italiane në raste të tjera, si në Këshillin e Sigurimit të OKB-së, etj. Prandaj, tha ai, duke u mbështetur në këtë praktikë tradicionale, qeveria italiane e konsideron të rëndësishme përkrahjen e Shqipërisë edhe për këtë kandidaturë dhe e quan atë çështje prestigji. U lut që të ketë përgjigje. I thashë se nuk kam dijeni për këtë kërkesë dhe se do të bisedoj me drejtorinë që merret me këtë çështje”.

23 JANAR 1987, “LA STAMPA” ËSHTË OPTIMISTE

E vëmë në dijeni lexuesin se misioni i Kristaq Ramës për t’u takuar me familjen Popa ishte pjesë e një zinxhiri të tërë takimesh me këta të arratisur politikë, ku nuk munguan deri edhe grupe parlamentare italiane. Qëllimi ishte të zgjidhej ky incident mes dy vendeve me qëllim që të çliroheshin raportet mes Shqipërisë dhe Italisë, të cilat para se të ndodhte kjo ngjarje, qenë në rritje të vijuar dhe pastaj, në pesë motet e pranisë së Popajve në selinë e Ambasadës në Tiranë, ngrinë në vend dhe u tkurrën në mënyrë të rëndë.

Siç dihet, të dyja palët nuk ranë dakord veçanërisht për shkak të qëndrimit dogmatik, ideologjik të palës sonë dhe koha e zhvillimeve në Lindjen komuniste drejt rënies së Murit të Berlinit dhe shoqërive të hapura, bëri që më në fund të triumfojë edhe e drejta e natyrshme e Popajve për të emigruar jashtë, në Perëndim, kah lëvizjeje që ata e theksonin vazhdimisht.

Ndërkohë e informojmë lexuesin se ditën kur u zhvillua, në orën 10.00, në prani të ambasadorit italian Karlo Xhentile, takimi i Kristaq Ramës me dy përfaqësues të familjes Popa, gazeta italiane “La Stampa” pati botuar shkrimin “Popajt së shpejti të lirë”. Nëntitulli qe “Gjashtë vëllezërit e motrat do të mund të ikin nga ambasada jonë në Tiranë”. Në shkrim thuhej: “Romë-Trembëdhjetë muaj pas hyrjes ilegale në Ambasadën Italiane, për vëllezërit e motrat shqiptare Popa, të strehuar si të arratisur në përfaqësinë tonë diplomatike, po afrohet një zgjidhje.

Bisedimet midis Farnezinës dhe qeverisë së Alisë duket se po arrijnë në një çast vendimtar. Akile, Nikola, Ileana, Irena, Zhaneta e Ermioni, këta janë emrat e të strehuarve, do të mund të largohen nga Shqipëria pas bisedimeve diplomatike, po qe se Qeveria e Tiranës do të heqë dorë nga quajtja e tyre fajtorë, ashtu si edhe babai i tyre, Moisi, farmacist (i diplomuar në Napoli) për bashkëpunim me fashizmin në kohën e pushtimit italian.

Të gjashtë vëllezërit e motrat janë strehuar në përfaqësinë tonë në Tiranë, qysh nga 12 dhjetori i vitit 1985, ata gëzojnë një sistemim të përshtatshëm nga të gjitha pikëpamjet, na kanë konfirmuar nga ambasada: shohin televizionin italian, lexojnë gazetat e librat e bibliotekës sonë, janë të strehuar në një krah të ndarë të vilës”. Vijon më tej “La Stampa”: “Optimizmi, që ndihet qysh prej pak ditësh në Tiranë, rrjedh nga mënyra si u mbyll ngjarja me anijen e peshkimit të Otrantos.

“Lirimi i ekuipazhit, thotë në telefon ambasadori Karlo Xhentile, tregon korrektësinë e qeverisë shqiptare. Unë jam diplomat, besoj në bisedimet e në miqësinë midis dy vendeve. Rasti është i vështirë, por besoj se mund të zgjidhet”. “Kujdesi i Xhentiles lë të nënkuptohet, shkruan “La Stampa”, punën e heshtur për një zgjidhje që do të mund t’i lejonte të gjashtë Popajt që të zgjedhin rrugën e Perëndimit, siç ka bërë vëllai i shtatë, Rolandi, i arratisur në 1952″.

SKEDAT PA DATË DHE UDHËZIMET E ASHPRA TË MINISTRIT TË JASHTËM, REIZ MELILE

Në arkivin e MPJ në Tiranë ka një lëndë shkrimore të datuar në 23 janar 1987. Mjaft rrethana, sidomos disa skeda të mbushura me shkrim dore dhe të padatuara, e bëjnë shumë të dyshimtë kohën e hartimit të këtij materiali, më pas të daktilografuar. Patjetër, ai është thurur më parë, të paktën më 22 janar.

Lënda ka disa udhëzime të ministrit të Jashtëm, Reiz Malile, se si duhet të përgjigjet gjatë takimit Kristaq Rama në rrethana kundërpyetjesh të ndryshme të familjes Popa. Në krye të tekstit të skedave me shkrim dore, por të daktilografuara tashmë në një fletë A4 të përthyer më dysh, me një si laps-stilo, shumë majë hollë, janë shkruar këto fjalë: “Shënim. Teksti i bisedës të sh Kristaq Rama me armiqtë Popaj që mbahen në Ambasadën Italiane”. Firma tepër e kuptueshme: Reiz Malile.

Pastaj ka një vizë dhe poshtë është vënë data 23.1.87. Ndërkohë që takimi i Ramës me dy përfaqësuesit e Popajve u krye te zyra e ambasadorit Karlo Xhentile, po këtë ditë, në orën 10.00, vërtet i dërguari Rama i ka marrë udhëzimet, po këtë ditë të 23 janarit para kësaj ore? Në fletën e parë të daktilografimit të skedave nuk ka asnjë korrigjim, por në të dytën janë disa ndërhyrje, patjetër të ministrit Malile. Pas tekstit “…ne shqiptarët kurrë nuk lozim dhe askujt s’i bëjmë lëshime, vijon i daktilografuar teksti, i futur më pas në kuadrat me të njëjtin stilo majëhollë, “A ju kujtohet historia me jugosllavët, me sovjetikët apo me kinezët? Kur ata deshën të marrin nëpër këmbë sovranitetin tonë, as për ata ne nuk pyetëm”.

Reiz Malile, në anën e djathtë të këtij teksti, porosit: “Kjo pjesë na tha sh. Ramiz, të mos thuhet”. Ndërhyrja tjetër e ministrit të Jashtëm shqiptar është një paragraf më pas, në vazhdim të tekstit “përfitimi nga amnistia nuk është pakufi”. Këtu Malile shënon: “Unë jam interesuar pranë organeve juridike dhe jam informuar se efekti i amnistisë ndoshta nga muaji mars mbaron”. Në tekstin e daktilografuar qe shkruar e pastaj prishur nga Malile se ajo amnisti skadon më 1 mars.

Ndërkohë ka një fletë të katërt, së gjëri, ku është shkruar “Në qoftë se ata tregohen agresivë dhe shprehen me fjalë armiqësore të ashpra ndaj (teksti në vazhdim nënvizohet-shënimi ynë) shtetit tonë ose vetë Kristaqit (këtu ndërpritet nënvizimi), ky me qetësi t’u përgjigjet, se nga mënyra (rifillon nënvizimi) si flisni, si trajtoni dialogun dhe dëshirën e mirë për zgjidhjen e drejtë (ndërpritet nënvizimi) të fajit që keni bërë (nënvizon sërish), tregon (ndërpritet nënvizimi) që ju nuk e keni kuptuar më parë, as e kuptoni tani (nënvizohet) zemërmirësinë (ndërpritet nënvizimi) e pushtetit tonë popullor, tregon që ju jeni njerëz (nënvizohet) pa personalitet e pa moral.

Me gjithë këtë, qëndrimi im nuk ndryshon. Reflektoni për ato që ju thashë. Tjetër rrugë nuk ka”. Më tej, Reiz Malile komandon përgjigjet e Kristaq Ramës: “Në qoftë se thonë, ju na keni vrarë babën ose nënën etj., etj., Kristaqi, me qetësi, t’u thotë, së pari nëna ju ka vdekur e s’e ka vrarë njeri. Por më mirë t’i lëmë këtë muhabete, se po të flasim për të vrarët, popullit tonë i janë vrarë 28 mijë veta nga fashistët italianë, gjermanë dhe bashkëpunëtorët e tyre. Prandaj, më mirë të flasim për situatën tuaj dhe rrugët që të dilni këtej e të jetoni si qytetarë të lirë”.

ÇFARË POHOI ME SHKRIM KRISTAQ RAMA PËR TAKIMIN

Më në fund, në 26 janar 1987, u plotësua dosja për këtë ngjarje, e nisur si proces më 7 janar. Në të ndodhen në gjashtë fletë, e hartuar me kaligrafi shumë të bukur, por ku në shumicën e rasteve, autori nuk përdor “ë”-të, ky raportim autentik i Kristaq Ramës: “Zgjedhësit më kanë pyetur për ju dhe më kanë kërkuar t’u sqaroj drejtpërsëdrejti pozitën tonë, duke ju bërë thirrje të reflektoni. Ju, duke hyrë në Ambasadën Italiane, keni bërë faj të rëndë. Ishit të lirë, ishit në punë.

Në qoftë se kishit ndonjë ankesë ose kërkesë, kjo duhej bërë duke iu drejtuar autoriteteve të vendit e jo një shteti të huaj që (këto fjalë nënvizohen, yp) nuk ka asnjë të drejtë ligjore ndërkombëtare as t’ju japë strehim diplomatik, as t’ju zgjidhë gjë. (ndërpritet nënvizimi, yp) Shqipëria është vend i pavarur, ajo ushtron sovranitetin e vet mbi gjithë qytetarët e saj dhe nuk i lejon askujt të përzihet në punët e saj të brendshme.

Unë dëshiroj t’ju sqaroj se (nënvizohet) Qeverija jonë (hiqet nënvizimi) ja ka bërë të qartë Qeverisë italiane që (fillon nënvizimi) nuk njeh as të drejtën e strehimit të qytetarëve tanë në Ambasadën Italiane, as lejon që ajo t’ju nxjerrë nga Shqipëria (mbaron nënvizimi). Zgjidhja e vetme është të dilni vetë nga ambasada dhe për të dalë jashtë Shqipërisë duhet t’u nënshtroheni rregullave të vendit si qytetarë shqiptarë që jeni. E thashë, që duke hyrë në ambasadë, keni bërë faj të dënueshëm. Megjithëkëtë (nis nënvizimi), unë si deputet (mbaron nënvizimi), ju siguroj se po të dilni vetë, të gjithë do të jenë të lirë, të jetoni e të punoni pa asnjë konsekuencë për veprën që kryet.

E bëjmë këtë për humanizëm, sepse kemi parasysh moshën dhe shumica jemi gra, për këtë do të ju përfshijë amnistia e shpallur, por e bëjmë edhe për të ruajtur marrëdhëniet miqësore me Qeverinë italiane, dhe për fjalën që japim ne nuk presim në besë njeri. Duke qëndruar këtu në ambasadë, ju po i rëndoni fajet. Marrëdhëniet e Ambasadës italiane me autoritetet shqiptare janë zbehur, në mes ka hyrë mosbesimi, gjë që nuk është as në të mirën e Italisë, as të Shqipërisë. Sa më shumë zgjat kjo gjendje, më keq është. Ju e dini se (nis nënvizimi) me sovranitetin kombëtar, me pavarësinë (mbaron nënvizimi) ne shqiptarët kurrë nuk lozim dhe askujt s’i bëjmë lëshime.

Dua t’ju them edhe se sa më gjatë të qëndroni këtu brenda në ambasadë, edhe për ju personalisht vështirësohet puna, përfitimi nga amnistia nuk është pa kufi. Ndoshta skadon nga muaji mars (kështu qe shkruar edhe më parë, por një i dytë i ka korrigjuar me një stilolaps dhe kaligrafi tjetër, duke e mbajtur të njëjtën përmbajtje dhe afat-shënimi ynë). Pas kësaj nuk vepron më automatikisht amnistia, por do të veprojnë ligjet për fajin që keni bërë dhe vetëm Presidiumi i Kuv. Popullor mund t’ju falë. Nga ana tjetër, përse të rrini këtu brenda, si në burg: mosha ka halle, ka sëmundje.

A i mendoni këto? Ju do ta vini në situata shumë të vështira edhe vetë Ambasadën Italiane, sepse, sidoqoftë ju jeni qytetarë shqiptarë dhe për gjendjen tuaj dhe për çfarëdo që mund t’ju ndodhë, përpara autoriteteve shqiptare përgjigjet ambasada italiane që ju mban. Mendoni seriozisht për këto që ju thashë. Dhe mendoni pa vonesë. Tani më 1 shkurt janë zgjedhjet. Atmosfera është e favorshme për të kapërcyer këtë situatë të pakëndshme. Unë pres përgjigje nga ju, në mos sot, nesër, pasnesër, sa më shpejt që të mundeni. (nis nënvizimi) Ju theksoj se hyj unë garant për çdo gjë (hiqet nënvizimi). Në qoftë se doni, dilni që tani 2-3 nga ju. Të shihni në praktikë që ne e mbajmë fjalën. Pastaj dilni të tjerët. Mendohuni mirë”.