Sandra Miesel e revistës “Crisis” thotë se Braun është duke synuar lexuesit postmodernistë për të cilët një realitet është po aq i vlefshëm sa dhe një tjetër dhe që ndërsa lexojnë një roman mësojnë edhe mbi historinë

Dan Brown (sqt. Den Brauni) lindi më 22 qershor 1964 në Exeter, New Hampshire. Është autorë i disa librave të suksesshëm, midis të cilëve renditen Kodi i Da Vinçit dhe Engjëj dhe Djaj. Para se të merrej me shkrimin e librave ai ishte mësues i gjuhës angleze. Dan Brovni jeton dhe shkruan në Massachusetts në SHBA, ai dhe bashkëshortja e tij (Blythe) janë njohës të mirë të historisë dhe kulturës evropiane. Librat e tij karakterizohen nga tema e zbulimit të aventurave misterike, të bazuara jo gjithmonë në ngjarje dhe personazhe të vërtetë.

Në shkurt 2006, Michael Baigent dhe Richard Leigh, dy nga tre autorët e librit The Holy Blood and the Holy Grail hodhën padi kundër publikuesit britanik të Kodi Da Vinci. Akuza ishte për plagjiaturë të librit dhe u hodh poshtë nga gjygji si akuzë e pabazë. Mendohet se me këtë akuzë autorët e librit The Holy Blood and the Holy Grail u munduan të bëjnë reklamë për librin e tyre, i cili pas kësaj arriti po ashtu si libri i Dan Brown rekorde në shitje.

Në 2006 libri i tij The Da Vinci Code u xhiruar nga Ron Howard me Tom Hanks në rolin kryesor dhe Ian McKellen që u shfaq më 17 maj në disa vende të botës, në ShBA më 19 maj, një pjesë e filmit u xhiruar në muzeumin Louvre.


Veprat letrare

Digital Fortress (shqip) Kështjella Dixhitale

Angels and Demons (shqip) Engjëj & Djaj

(Engjëj & Djaj është një roman i zhanrit mister triller i vitit 2000 që është shkruar nga autori amerikan Dan Brown dhe është botuar nga Pocket Books dhe pastaj edhe nga Corgi Books. Në roman paraqitet personazhi Robert Langdon, i cili është protagonisti i romaneve të Dan Brown. Një film bazuar në këtë roman është shfaqur më 15 maj 2009 me titullin Engjëj & Djaj.).


Deception Point (shqip) Mashtrimi i Madh


The Da Vinci Code (shqip) Kodi i da Vinçit

Kodi i Da Vinçit (origj.: The Da Vinci Code) është roman i autorit Dan Brown, i cili u xhirua film me titullin The Da Vinci Code nga regjisori Ron Howard dhe me Tom Hanks dhe Audrey Tautou në rolin kryesor.

Ngjarja

Historia fillon me vrasjen e Jacques Saunière (Mjeshtrin e Madh e Paresia e Sionit, edhe pse praktikisht nuk e di se në atë kohë) nga Sila (që vepron në emër të dikujt njohur vetëm si Mësuesi), për të nxjerr vendndodhjen e " parimit baze ", një artikull i cili çon në Grail Shenjtë. Policia therret, Robert Langdon, i cili po i jepte një leksion në Paris, në skenën e vrasjes dhe të kërkojë ndihmën e tij në dëshifrimin kodin Sauniere të mbetur në dhe pranë trupit të tij. Bezu Fache, kapiteni i Drejtoria e Policisë Gjyqësore Qendrore, beson se Langdon është i dyshuari kryesor në vrasjen.

Sophie Neveu shfaqet në skenën e vrasjes si një policise kriptografe dhe shpejt fiton besimin e Langdon. Jacques Saunière ishte gjyshi Neveu dhe ata ishin shumë afër me njëri-tjetrin deri sa ajo zbulon se ai merr pjesë në një ritual pagan seksi (Hieros Gamos) në shtëpinë e tij në Normandisë, kur ajo bëri një vizitë të papritur atje gjatë një pushim nga shkollë me konvikt. (Ajo e kishte vërejtur diçka dhe me pare është përmendur dhe le të kuptohet disa herë në të gjithë historinë, por çfarë është ajo që pa nuk I është zbuluar askujt, duke përfshirë lexuesit, deri afër fundit te vepres, kur ajo thotë Robert).

Langdon dhe Neveukane gjetur një kod enigmatik pranë trupit të Saunière. Këto të dhëna janë për qëllim të çojë në një grup të dytë të dhënash.Gjate dëshifrimit te te dhënave te gjyshit saj, Neveu gjen nje pikturë e cila kishte një te fshehur prapa saj, një adresë dhe simbolet e Paresise se Sionit ishin shkruar në te. Duke punuar së bashku, Langdon dhe Neveu mashtrokne policisë, largohen nga skena dhe figura e fshehtë dhe kryesore.


Detale kontraverze në Darkën e fundit të Da Vinçit


Ky çeles hap një kuti të sigurt depozitë në degën e Bankës se Zyrihut. Saunière numri i llogarisë në bankë është një numri 10-shifror renditur shifrat e tetë numrave të parë Fibonacci: 1 1 2 3 5 8 13 21.

Brenda kutis se sigurt te nje depozite gjejnë parimin baze i cili është në fakt një kriptogram i madh, një pajisje cilindrike gjoja e shpikur nga Leonardo Da Vinçit për transportimin e mesazheve të sigurt.Per tahapur duhet te kombinoheshin ne menyre korrekte fjalkalimi.Kriptogrami eshte nje aparat me nje capsule me uthull ne te cilen gjendet nje papyrus ne te cilin eshte shkruar nje mesazh . Kutia e cila permbante kriptogramin e madh mbante shenime per gjetjen e fjalkalimit,kto te shkruara mbrapsht, në të njëjtën mënyrë si gazeta Leonardos.

Udhëzimet që Saunière I kishte dhene Silasit ne momentin e vrasjes ishin genjeshtra, I kishte thene që parimi baze është varrosur në Kishën e Shën-Sulpice nën një lapidar që shtrihet pikërisht përgjatë "Rose Line" (Meridian fillestar i cili kalonte përmes Parisit përpara se te caktohej fillestari ne Greenwich). Mesazhi qe ai gjeti thjesht përmban një referencë në një pasazh në librin e Jobit (38:11 a) i cili thotë në pjesë ", Deri ketu duhet te shkoje dhe jo me tej." (Bible) Kur Sila lexon këtë, ai realizon ai ka qenë mashtruar .

Ende duke u ndjekur nga policia, Langdon dhe Neveu cojne parimin baze te Sir Leigh Teabing (një ekspert në Grail Shenjtë dhe mik Langdon's). Ata largohen nga vendi në aeroplan privat te Teabingut, dhe gjete fluturimit ata gjejne menyren për të hapur kriptexin, por në të vërtetë cryptex madh përmban një cryptex e dytë më të vogël me një shoshë te dytë që nxjerr në pah kombinimin e saj. Shoshë, i cili thotë se të kërkojnë trup qiellor që duhet të jetë në varrin e "një kalorësi" nuk i referohet një kalorës mesjetar, por më tepër për varrin e Sir Isaac Newton, i cili u varros në Westminster Abbey, dhe u be skulpture nga Alexander Pope (A. Papa).

Rezulton se Teabing ishte Mësues i cili kishte caktuar për të vrarë Zhak Saunièren Silasin dhe ai gjithashtu kishte informacion mbi identitetin e udhëheqësve të Paresia e Sionit i cili pastaj përgjuar zyrat e tyre.Remy është bashkëpunëtor i tij. Është Teabing i cili kontaktoi Peshkopi Aringarosa, fshehur identitetin e tij, dhe mashtruar atë në planin e financimit për të gjetur Grail. Ai nuk synon të dorës Grail mbi Aringarosa por është duke i shfrytëzuar per të zgjidhur ceshtjen Opus Dei për të gjetur atë. Teabing beson se Paresia e Sionit ka thyer premtimin e saj për të zbuluar sekretin e Grail të botës në kohën e caktuar. Ishte ai që kishte informuar Silas se Langdon dhe Sophie Neveu ishin në Chateau e tij. Ai nuk u kapi parimin baze nga ata vetë, sepse ai nuk dëshiron të zbulojë identitetin e tij. Ai thirri Sila të kapë parimin baze në shtëpinë e tij, në mënyrë për të fituar ndihmë të mëtejshme nga Langdon dhe Sophie me deshifrim cryptex. Më pas, policia bastis shtëpine, nga gjurmuesi qe mbante furgoni I arratisur nga banka I Langdon. Teabing udhëhequr Neveu dhe Langdon te tempulli i Kishës në Londër, duke e ditur fare mirë se kjo ishte një fund i vdekur, në mënyrë që të skenen e pengmarrjes me Remin dhe duke marrë parimin baze pa zbulimin e tij të vërtetë komplot për të Langdon dhe Neveu.

Me qëllim për të fshirë të gjitha njohuritë e punës së tij, Teabing vret Remin duke i dhënë atij konjak laced me pluhur badiava, duke e ditur Remi ka një alergji vdekjeprurës për kikirikët. Kështu, Remy vdes nga një shoku anafilaktik. Teabing gjithashtu tregon ne menyre anonime policise se Sila është fshehur në selinë Londër e Opus Dei.

Në një përballje me Teabing në Westminster Abbey, Langdon fshehurazi hap cryptex e dytë dhe heq përmbajtja e saj para se të shkatërruar atë perpara Teabing. Teabing është arrestuar dhe i udhëhequr nga larg, ndërsa I pashprese I pergjerohet langdonit per ti treguar atij përmbajtjen e cryptex dytë dhe vendin sekret të Grail.

Bezu Fache gjen se Neveu dhe Langdon janë të pafajshëm pasi Peshkopi Aringarosa kontaktoi ate dhe u rrefue. Fache pastaj anullon urdhër për arrestimin e Neveu dhe Langdon.

Sila aksidentalisht qellon Aringarosa jashtë selisë në Londër e Opus Dei duke ikur nga policia. Kuptuar gabimin e tij të tmerrshme dhe se ai ka qenë mashtruar, Aringarosa tregon Bezu Fache për t'i dhënë bono bartësit e tij në çantë për familjet e udhëheqësve të vrarë Paresia e Sionit. Sila vdes nga plagët e tij fatale.

Mesazhi i fundit brenda parimit baze të dytë në të vërtetë nuk i referohet Rosslyn Kisha, edhe pse ishte me të vërtetë varrosur Grail një herë atje, poshtë Ylli i Davidit në dysheme (dy trekëndëshat interlocking janë "gijotinë" dhe "kupë", dmth, mashkull dhe simbolet femra).

Pedagog në Rosslyn Kisha është vëllai i -Sophie-së humbur. Sophie kishin thënë si një fëmijë që ai u vra me prindërit e saj dhe gjyshja në një aksident me makinë.

Kujdestar i Rosslyn Chapel, Marie Chauvel, është gjyshja e humbur e Sophie, dhe gruaja e Jacques Saunière. Ajo është grua që morën pjesë në rituale seksi me Zhak Saunière. Është zbuluar se Sophie është një pasardhëse e Jezu Krishtit dhe Maria Magdalena. Paresia e Sionit fshehur identitetin e saj në mënyrë për të mbrojtur atë nga kërcënimet e mundshme për jetën e saj.

Edhe pse të gjithë katër udhëheqësit të Paresia e Sionit janë vrarë, sekreti nuk ka humbur, pasi nuk ka ende një plan të paparashikuara (nuk zbriti) i cili do të vazhdojë të organizatës dhe e gjallë e tij të fshehtë.

Kuptimin e vërtetë të mesazhit të fundit është se Grail është varrosur nën piramidë e vogël (dmth., thikë "," një simbol mashkullor) direkt nën piramidën qelqi te përmbysur te Luvrit (p.sh., "kupë," një simbol femër, cila Langdon dhe Sophie ironi pothuajse u përplas në ndërkohë që ua bën ikjen e tyre origjinale nga Bezu Fache). Ajo gjithashtu shtrihet nën Line "Rose", e cila është e ngjashme me "Rosslyn." Shifrat Langdon këtë pjesë të fundit për të enigmës në faqet e fundit të librit, por ai nuk dukej e prirur për të të treguar askujt për këtë. Shih La Pyramide Inversée për diskutim të mëtejshëm.

The Lost Simbol (shqip) Simboli i Humbur

Inferno (shqip) Ferri (roman nga Dan Brown)

Inferno - 2016 - bazuar në romanin e tij me të njëjtin emër.

(Ferri është një roman i zhanrit mister dhe trillues i vitit 2013 nga autori amerikan Dan Brown dhe libri i katërt nga seria e Robert Langdonit, pas Engjëj & Djaj, Kodi i da Vinçit dhe Simboli i Humbur. Libri ishte botuar më 14 maj 2013, dhjetë vjet pas botimit të Kodi i da Vinçit më 2003 nga Doubleday. [1] Ishte numër një në listën e bestsellerëve të New York Times. Një film me emrin Ferri, bazuar në këtë roman ishte shfaqur në Shtetet e Bashkuara të Amerikës më 28 tetor 2016.)

Filmografia

The Da Vinci Code - 2006 - bazuar në romanin e tij me të njëjtin emër.


The Da Vinci Code (sqt.: Kodi i Da Vinçit) është xhirimi i romanit Kodi i Da Vinçit të autorit Dan Brown, filmi u xhirua nga regjisori Ron Howard me Tom Hanks dhe Audrey Tautou në rolin kryesor, filmi bazohet në fiksion/trillim.

Filmi e ka për temë Jezusin dhe Maria Magdalenën. Sipas librit që filmi është bazuar, Jezusi dhe Magdalena kanë pasur një vajzë, por ketë sekret kisha katolike do që ta fshehë.

Përmbajtja

Një nga librat më të shitur të kohëve të fundit në botë, “Kodi i Da Vinçit” me 7.5 milion kopje nga Dan Braun, u prezantua së fundi edhe në Shqipëri në panairin kombëtar të librit të organizuar tek Piramida. “Kodi i Da Vinçit” është një roman policesk, i cili luan me historinë dhe imagjinatën. Personazhet kryesorë të romanit Robert Langdon (simbologjist) dhe Sofie Nuve (detektive) hetojnë së bashku vrasjen misterioze të gjyshit të Sofisë. Ndërsa ndjekin shënimet dhe gjurmët që kishte lënë gjyshi i saj, Sofie dhe Langdon zbulojnë se gjyshi ishte anëtar i një organizate të fshehtë me emrin Parësia e Sionit. Organizata gjoja synon ruajtjen e eshtrave të Maria Magdalenës dhe të dokumenteve të rëndësishme që datonin që në kohën e saj. Sipas librit Maria Magdalena paraqitet si ish gruaja e Jezuit dhe përfaqësuese e shenjtërisë femërore.

Libri flet gjithashtu për Gralin e Shenjtë (sipas legjendave kupa e darkës së fu-ndit) që simbolizonte vetë Maria Magdalenën e cila gjoja mbante në barkun e saj pasardhësit e Jezuit. Kisha sipas autorit të librit e sulmoi “she-njtërinë femërore” dhe anatemoi femrën duke ulur rëndësinë e saj. Adhurimin i Jezuit, po sipas librit, ishte diçka që e shpiku perandori Kostandin në këshillin e Nikesë (Turqia e sotme) në vitin 325 para Krishtit për të forcuar pozitat e veta meqë krishtërimi po bëhej më i “su-ksesshëm” se paganizmi. Këto dhe teori të tjera që dalin nga libri janë krejtësisht në kundërshtim me bazat e besimit të krishterë.

Shumë nga përfundimet në të cilat dalin personazhet, disa prej të cilave i për-mendëm më sipër, janë vërtetë qesharake. Për të dalë në teoritë e tij fantasktiko-"teologjike" autori bazohet në legjenda, ungjij gnostikë (të tipit Ungjilli i Maria Magdalenës), romane pseudo-kërkimor, gjysëm të vërteta, shtrembërime historike etj.

Këtyre autori u bashkangjit besime apo filozofi lindore, egjyptiane, pagane, masonike etj., për të krijuar një ama-lgamë, e cila e shërbyer në një mënyrë të caktuar, të çon në pikëpamjen e gabuar të kohërave të sotme se të gjitha fetë qenkan njëlloj.

Një fakt interesant mbi librin ishte se në fillim, personazhet niseshin për të gjetur të vërtetën. Dhe, kur pas shumë peripecish “e gjejnë” atë, mendojnë se nuk është e rëndësishme që njerëzit ta njohin, por më e rëndësishme ështe që njerëzit të besojnë në ekzistencën e diçkaje që i frymëzon, qoftë kjo dhe një legjendë. Pra, me fjalë të tjera, e vërteta absolute nuk ekziston, e vërtetë është ajo që ti beson, ose më saktë ajo që ti dëshiron. Edhe kjo është një pikëpamje kaq e gabuar në botë sot.

Por libri, sipas New York Times, megjithë shitjet e mëdha ka marrë shumë kritika edhe nga studiues që nuk kanë lidhje me kishën, dhe është cilësuar si i pande-rshëm intelektualisht. Nuk ka as edhe një provë historike që të krishterët e parë të kenë adhuruar Maria Magdalenën, përkundrazi dihet se të krishterët e parë persekutoheshin nga Roma se adhuronin Jezuin dhe jo perandorin. Por edhe nëse ndjek logjikën e librit nuk është e qartë se pse duhet adhuruar Maria dhe jo Jezui. Sipas këtij libri Maria ishte pas-ardhëse e linjës së Davidit e Solomonit dhe mbajti në barkun e saj pas-ardhësit e Jezuit, gjë që e bënte atë hyjnore ndërsa vetë Jezui nuk ishte i tillë. Problemet e një arsyetimi të tillë duken qartë.

“Kodi” gjithsesi ka rezultuar me interes për publikun i cili magjepset pas misterve. Sandra Miesel e revistës “Crisis” thotë se Braun është duke synuar lexuesit postmodernistë për të cilët një realitet është po aq i vlefshëm sa dhe një tjetër dhe që ndërsa lexojnë një roman mësojnë edhe mbi historinë. Ndërsa sipas CNN-it Braun është duke shkruar vazhdimin e librit dhe se një film po përgatitet bazur mbi “Kodin”.

Mu duk me vend që të shkruaja diçka mbi këtë libër, pasi ai tani ëshët në duart e lexuesve edhe në Shqipëri. Megjithëse për një lexues të painformuar mesazhi i këtij libri do të dukej si një risi, ai nuk është gjë tjetër veçse përsëritje e herezive të hershme

Flori Bruqi

“Pyesni zemrën”, një vëllimi i ri poetik nga Emine S. Hoti

Nga Viron Kona

“Pyesni zemrën” është vëllimi më i ri poetik i poeteshës shqiptare – norvegjeze Emine S. Hoti. Nga titulli lexuesi kupton se libri është një rrëfim i sinqertë, që ka burim zemrën e një gruaje të emancipuar, e cila ka kaluar një jetë personale të vështirë dhe plotë privime, ndërkohë që është shfaqur kurdoherë si një luftëtare e së resë përparimtare, kundër dogmave dhe zakoneve të vjetra patriarkale të lëna trashëgim nga e kaluara e herrët. Duke lexuar vëllimin në dorëshkrim, krijova bindjen se autorja përfaqëson një grua simbol të përparimit, ajo është një flamurtare dhe një dritë orientuese për të drejtat dhe liritë e femrave shqiptare në radhë të parë, por edhe në përgjithësi, pasi mendimet që ajo shfaq, ndjenjat, mesazhet, ëndrrat, gëzimet e dhembjet, janë thellësisht njerëzore dhe të realizuara me një gjuhë të vërtetë artistike, të thjeshtë në dukje, por të shprehura me figuracion të pasur dhe me një mendim të qartë e të përparuar, i cili rrjedh nga një shpirt i pastër e i dëlirë, nga një zemër e bukur, e lënduar dikur në ndjenjat dhe jetën e saj, por kurdoherë kurajoze, e guximshme dhe krenare. Ndaj mendoj se lexuesit në përgjithësi dhe, veçanërisht vajzat dhe gratë që kanë provuar në jetë përvoja të hidhura e të dhembshme, marrin nga këto krijime poetike më shumë guxim dhe kurajë, pasi poezitë kanë forcën e një zjarri të dëshiruar në një kohë të ftohtë dimri; ato të ngrohin trupin dhe shpirtin, të japin jetë dhe gjallëri, të çlirojnë nga ngërçet dhe gjendjet e rënda që krijon jeta me ngricat dhe me dallgët e pandërprera.

Gjithçka e shkruar në vargje, shpreh rrahjet e një zemre të pastër dhe të bukur, të thjeshtë dhe krenare, që nuk pajtohet me të keqen, por lufton me të, pa mllefe dhe urrejtje personale. Duke njohur peshën e rëndë të mentalitetit të prapambetur, me anë të vargjeve, poetesha Hoti ia arrin të çelë përpara lexuesit vizione të reja, ajo bënë që lexueset vajza dhe gra, duke lexuar këtë libër të marrin më shumë guxim, kurajë dhe forcë që të mos përulen e të mos gjunjëzohen përpara të keqes, por ta kundërshtojnë hapur atë, sepse, përndryshe, do të dëmtojnë veten, jetën e tyre. Autorja na rrëfen me vargje të ndjerë se mjedisi ku lindi, u rrit dhe jetoi rininë, krahas bukurive dhe madhështisë që ka vendlindja dhe marrëdhënia me njerëzit më të dashur, bartte edhe ndonjë përvojë të hidhur. Fati e solli që ajo vetë të bjerë viktimë e asaj prapambetje e, si rrjedhojë, zjarri i dashurisë së saj u shua ende pa nisur mirë, sepse mbi të veproi detyrimi zakonor. Ëndrrat që ajo kishte ngritur, si një aureolë lumturie për jetën dhe të ardhmen me djalin që donte, u shkatërruan menjëherë, siç pret një sëpatë një dru të bukur e të gjelbër që porsa ka nisur rritjen drejt qiellit dhe diellit.

Ndonëse kanë kaluar shumë vite të jetës, përsëri, edhe sot, ndjenjat e ndrydhura dhe të shtypura të poeteshës, qëndrojnë ende si thëngjij të ndezur në zemrën e saj të bukur, ato janë brengë që dhemb, por edhe prush që ngrohë shpirtrat e dashuruar, ndërkohë që djeg dogmat dhe mendimet e prapambetura të atyre njerëzve që, edhe sot në këtë botë të qytetëruar, mbajnë ende qëndrime të errëta sunduese ndaj vajzave dhe grave, deri dhe dënojnë bijat e tyre të shtrenjta pse ato shfaqin kurajën të dashurojnë dhe ta shprehin hapur mendimin apo dashurinë e tyre të çiltër. Dihet që në shekujt e sundimit osman, edhe shqiptarët kaluan këtë kalavar errësire dhe zakonesh të egra e barbare ndaj vajzave dhe grave, të cilat aso kohe ishin të skllavëruara dhe të detyruara t`i bindeshin verbërish mentalitetit të egër të burrave patriarkalë. Por, le t`i shohim këto mendime dhe mesazhe njerëzore, duke shfletuar faqet e këtij libri poetik, mbresëlënës, emocionues dhe të vërtetë:
Te vjersha “Nënës sime” që çel vëllimin, poetesha Emine Hoti, me një gjuhë të thjeshtë shkruan: “Ëndrrat e mija, perënduan,/Më dërguat nuse, pa dashur unë,/Por dhe atje nuk u dorëzova,/Fëmijëve të mi, ju përkushtova”. Thjesht dhe bukur, në pak vargje, lexuesi zhytet e përfshihet i tëri në vorbullat e fatit të një vajze të re, e cila na lajmëron me dhembjen e zemrës për një jetë që nis me privimin e dhunshëm të ndjenjave të saj, por që artistikisht përmban në vetvete vlerën e një romani të tërë. Ndërkohë që, për jetën e vajzave dhe të grave shqiptare të Kosovës, krahas mentaliteteve të errëta të trashëguara, ishte edhe më i egër sundimi sllavo-serb, i cili me konceptin e më të fuqishmit e të pushtuesit, për dekada të tëra i trajtoi si skllevër shqiptarët, duke i persekutuar, duke i dhunuar e vrarë, burrat, por deri dhe vajzat e gratë shqiptare me fëmijë në djep apo dhe në bark. Në kushtet e një shtypje të rëndë e mizore, duke mos duruar skllavërimin, disa, mes tyre edhe heroina e librit, njëherazi autore, u detyruan të braktisin vendlindjen dhe të merrnin udhët tragjike të mërgimit. Poetesha shprehet dhembshëm me vargje, duke iu drejtuar fatit të zi të nënës së saj: “Vetëm ti e di çfarë përjetove në shtëpi,/Barbarët e egër duke të torturuar,/Të rrahën për vdekje për të të çmendur,/Këtë, më mirë të mos ma kishe treguar!” Kurse në vijim, ajo krahas dhembjes që ndjen si mërgimtare, shpreh emocionin, mallëngjimin dhe dashurinë e madhe për nënën e saj të shtrenjtë, që ndodhet larg saj, që nuk e braktisi atdheun me gjithë situatat e rënda nën pushtimin e egër e barbar: “Me shumë mall po ju shkruaj,/Deri në vdekje për ju po vuaj,/Nga mërgimi, me mallëngjime,/Të përqafoj, oj nëna ime!” Kurse te vjersha” Vendlindja ime”, poetesha Hoti rrëfen shpirtin saj të madh e të dëlirë, zemrën e saj të dhembshur: ”Të shkruaj nga larg, se s`të harroj,/Përherë me ty, dua të jetoj,/Gëzimin e hidhërimin që pata me ty,/Unë i shndërrova vetëm në dashuri.”
Vjershat rrjedhin njëra pas tjetrës si ujëvara me ujë të freskët e transparente, ku lexuesi ndjen dëshirën të zhytet dhe të ndjejë, bashkë me freskinë dhe bukurinë, edhe vlerën e ujit të rrjedhshëm e jetëdhënës, që zbret me rrëmbim nga malet e lartë e të bardhë, ku dëbora shkrinë nën rrezet e ngrohta të diellit. Te vjersha “I vetmi në këtë botë”, poetesha zbraz gjithë çka në zemër për njeriun që dashuron, por, e përfshirë nga pengesa të shumta, që nuk ia mundësuan realizimin e dashurisë së saj, ajo e rrëfen këtë ndjenjë si pengë të jetës, duke bërë njëherazi një vetëqortim, sepse duhej të ishte treguar edhe më guximtare dhe e panënshtruar, të kishte dëgjuar zërin e zemrës, të kishte vepruar siç i thoshte ajo me rrahjet e saj dhe ta zgjidhte dilemën që e mundon edhe sot e kësaj dite: ”Kurrë në jetë mos mendo,/Që unë do ta dua një tjetër,/Vetëm ty të mendoj,/Por nuk dijë si të veprojë”. Duke u ndjerë e vonuar dhe e pafuqishme për të jetësuar ndjenjat dashurore, poetesha i drejtohet për ndihmë Perëndisë tek e cila ka besim të plotë. Në vëllim, poezitë, si në një “stacion” shpirtëror, ndalen përherë te brenga që fsheh zemra për dëshirën e penguar, për ëndrrën e ndërprerë në mes, por, që, me gjithë këtë pezmatim, siç ndodh me njerëzit e dashuruar fort, herë-herë shpresa dhe besim vagëllojnë në mendjen e poetes si një flakërimë vetëtime, që shfaqet befasisht në errësirën e një nate dimri, duke i dhënë shpresë se, mbase, kushedi, ndoshta, ëndrra e saj do të marrë drejtimin e duhur, do të ndodh mrekullia e dëshiruar e, kësisoj, jeta do ta gëzojë, ajo do të lumturohet, ëndrrat e saj të ndritshme do të marrin udhë, do të gjallërohen dhe do të bëhen të prekshme si vetë jeta. Por, shpejt ëndrra shuhet, në vend të saj dhe të dritës, te shpirti i poeteshës heroinë, zë vend errësira, zemrën e saj e shpon si shigjetë e mprehtë dhembja për ëndrrën e shuar dhunshëm e, si pasojë, asaj asgjë nuk i hynë në sy: “Ajo errësirë mua më treti,/Në një kënd ku dielli nuk bënte dritë,/Mungonte Ylli e trëndafili,/Për mua ferr mbretëronte çdo ditë”. Kurse te poezia “Kjo botë e verbër ishte për mua”, poetesha Hoti, me një figuracion të gjetur e të rrallë e që shumë poetë do ta kishin zili, shkruan:”Errësira çdo herë mua më shoqëroj,/Duke vuajtur e lotuar e strukur në vetmi,/Përherë qielli më shikonte i trishtuar,/Duke ngrohur shpirtin tim me yjet e tij”.
Duke lexuar poezitë dhe duke kryer detyrën e redaktorit, herë-herë më rrëmbente mendimi se vargjet e Emine S. Hotit janë një himn origjinal i dashurisë, ajo i këndon asaj me fjalët më të sinqerta dhe më të pastra, duke i thurur vargjet me transparencën dhe ndriçimin që përcjellin deri tek ne yjet dhe hëna. Janë vargje që na tronditin dhe na vënë në mendime, duke na rrëfyer se zemrat e dashuruara fshehin dhe mbajnë brenda tyre prush të zjarrtë e të nxehtë, të mbuluar nga një shtresë e hollë hiri, e që, mund të zbulohet, vetëm në mënyrë metaforike dhe të figurshme, me gjuhë poetike të vërtetë: “Në brendësi të shpirtrave tanë,/Patëm të shtrenjtën dashuri,/Dashurinë e pastër si floriri,/Që heshtja jonë e mbuloj përgjithnjë”.(Në këtë rast, në mënyrë të figurshme, dashuria është prushi i zjarrtë, kurse heshtja është hiri që e mbulon).

Poetja dhe stilistja Emine S. Hoti me një grup shqiptarësh në
Norvegji të veshur me kostume tradicionale shqiptare të qepura
dhe te dizenjuara nga vet Eminja.
Në vëllim lexuesi do të ndjejë dallgët e mallit për vendlindjen, atë mall që e kanë vetëm mërgimtarët e detyruar të zvarriten rrugëve të botës për mbijetesë, por që zemra u vlon nga dëshira që t`i gjenden pranë atdheut dhe njerëzve të tyre të shtrenjtë; aty e kanë mendjen, për atë u rreh zemra, duke ndjerë si detyrë të brendshme që të bëjnë edhe ata diçka, të kontribuojnë për atdheun. Ndërkaq, poetesha, duke e lënë të lirë, si një shqiponjë në fluturim, ndjenjën e dashurisë për atdheun dhe të nderimit për luftëtarët e lirisë, u thur vargje të ngjyer me nektar zemre dëshmorëve, që sakrifikuan jetën e tyre për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës. Kanë një tingëllimë të veçantë vargjet që shprehin respekt të thellë për sakrificat ndaj atdheut, një tingëllimë që ndez më shumë flakët e zjarrit poetik, teksa ai zjarr përcjell nderim dhe mirënjohje për dëshmorët që mbetën të shenjtë në piedestalin vezullues të lirisë: ”Ju lumtë o trima, ju nuk vdiqët kot,/Gjithë kombi ynë me ju mburret sot,/Vendi ynë sot me krenari,/Përjetë do t`ju shkruaj juve histori”. Kurse poezia “Shkove pa lamtumirë”, i kushtohet dëshmorit Hafir Shala, të cilin poetesha e ka pasur shokë shkolle: “Kam ca fjalë, për t`i thënë TY,/Pusho i qetë, me gjithë shoqëri,/Në çdo kënd, jeni me ne,/S`keni vdekur, por keni le!” Kombi dhe atdheu janë për poeteshën një simbolikë e bukur dhe një lajtmotiv udhëheqës në jetë. Ajo, sa herë shkruan, vendlindjen, atdheun dhe kombin nuk i largon kurrë nga mendja, përkundrazi u këndon me zjarr dhe me shpirt, me zemër dhe me hove të larta shpirtërore. Kjo duket shumë qartë dhe te vjersha “Krenohemi me ty”, kur poetesha shkruan: ”Sa ndihem krenare vendlindje me ty,/Për ty çdo herë ndiej vetëm dashuri,/Kah do që shkoj, kudo që shkova,/Kurrë me askënd ty nuk të ndërrova”. Dhe më tej: ”Lotët faqeve më rrjedhin,/Vërshojnë pa u ndalur si përrua,/Qaj me mall dhe rënkoj,/Për vendlindjen që me shpirt e dua”. Është origjinale dhe interesante poezia ”Libri”, e ku, autorja shpreh dashurinë e saj për librin dhe leximin, rrëfen vlerat e librit dhe sesa ka mësuar dhe mëson prej tij, e konsideron atë një shokë të dashur dhe të mençur, që ndriçon errësirën dhe i jep zemër e krahë. Kurse në përfundim ajo e mbyll këtë poezi me vargjet këshilluese: “Për të gjithë kam një këshillim,/Duajeni librin deri në amshim”.
Vjershat e Emine S. Hotit, herë-herë kanë edhe karakter filozofik. Poetesha vlerëson dhe analizon jetën e njeriut, e respekton atë, të drejtat dhe liritë e tij, kërkon që njeriu pavarësisht kushteve e rrethanave, të nderohet dhe të respektohet, si qenie që ka lindur i lirë. Nëpërmjet vargjeve ajo kundërshton me forcë padrejtësitë, që shpesh u bëhen individëve, grupeve shoqërore e deri popujve e kombeve, duke iu mohuar atyre të drejtat dhe liritë, për të jetuar dhe për të gëzuar jetën të qetë dhe të lumtur. Duke jetuar dhe punuar në një vend me demokraci të zhvilluar siç është Norvegjia, poetesha ka fituar koncepte të reja dhe të bukura për jetën e njeriut. Ajo kërkon që njeriu të lihet në liritë, në të drejtat e tij, ai as të mos dhunohet nga më të fortët dhe më të fuqishmit, por të respektohet, madje në jetën e tij nuk ka pse të tjerët të ndërhyjnë, përkundrazi duhet të tregojnë respekt. Të tjerët, le të përmirësojnë në radhë të parë veten e tyre dhe të mos mbajnë vështrimin vetëm tek tjetri, duke parë “qimen te tjetri dhe jo traun tek vetja”. Ja se si shprehet poetesha: “Njeriu vjen vetëm njëherë në këtë botë,/Jetën e tij për ta jetuar,/Lirinë e jetës së tij për ta gëzuar,/Nuk vjen në këtë botë për t`u mallkuar”. Dhe e mbyll vjershën me vargjet aforistike: “Një lindje, një jetë, një dashuri,/ Një vdekje për çdo njeri”. Kurse te vjersha “Pyesni zemrën” e cila pagëzon dhe titullin kuptimplotë të vëllimit, autorja shpalos kulturë intelektuale të vërtetë, nga e cila lexuesi kupton se poetesha vetë ka parë e provuar shumë në jetë, ka arritur të nxjerrë konkluzione të thella nga jeta dhe, që, doemos ato nuk i lë djerr e në shkretëtirë, por u jep gjallëri me vargjet dhe këshillat e saj poetike, të cilat janë njëherazi edhe aforizma të ndjera: ”Mos pyetni njeriun çfarë ka ndodhur,/Pyetni zemrën e tij çfarë ka përjetuar,/Çfarë ka parë me sy, çfarë ka dëgjuar,/Pastaj mundemi atë me e gjykuar”. Kurse te vjersha “Ndodhitë duhen shkruar”, poetesha përcjell me modesti përvojën e saj, por edhe nënvizon përkushtimin e sinqertë në udhën e shkrimeve: ” Në momentet kur shpirti qetësi gjen,/Lapsin dhe fletët gati dua t`i kem,/Gjithë ndodhitë duke i shkruar,/Që të di se si kam vepruar”. Kjo këshillë e vyer e poeteshës, vlen për këdo, sepse siç thoshin të vjetrit: “Fjalët i merr era, ajo që shkruhet mbetet.”(“Verbavolant, scriptamanent”). Dhe e shkruara ne na kujton hapat e jetës, episodet dhe ndodhitë e shumta, që, nëse nuk shkruhen, ato “shkrihen si kripa në ujë”, harrohen dhe, kështu, njeriu humbet shumë gjëra të çmuara e me shumë vlerë, që kanë të bëjnë me rrugët e tij të jetës, me shpirtin e tij dikur të ri dhe të zjarrtë, me ëndrrat dhe pasionet, por edhe me përvojat që i vlejnë atij vet e që mund dhe duhet t`ua përcjellë brezave të rinj, fëmijëve, nipërve dhe mbesave, që edhe ata të ecin sa më drejtë dhe në mënyrë të ndershme në rrugët e jetës.
Është një simbolikë e vërtetë dhe himn i gjallë poezia “Nëna Terezë”, e cila të frymëzon dhe të befason me vargjet e bukur plot figuracion artistikë, e ku poetesha jonë shpreh ndjenja të sinqerta respekti, dashurie dhe mirënjohje për Nënën e Madhe Shqiptare, e cila i dha emër dhe nder të veçantë kombit shqiptar, zgjoi tek ne ndjenja të reja krenarie për emrin e madh shqiptar: “O nëna jonë e shenjtë,/Mburrja jonë kombëtare,/Na bëre të jemi kokëlartë,/O NËNË TEREZA – NËNA JONË E MADHE!” Sikurse, vargje që dalin nga zemra, poetesha thur edhe për pajtimtarin e madh Anton Çeta; kujton kontributet e tij për pajtimin e shumë shqiptarëve që ishin në hasmëri me njëri-tjetrin, por ajo e kërkon edhe sot atë njeri dhe burrë të mençur, që të ngrihet edhe një herë dhe të ndihmojë shqiptarinë, të qetësojë mendjet e nxehta, të qartësojë disa situata të turbullta e marrëdhënie jo vëllazërore midis politikanëve shqiptarë, t`i shërojë ata nga ndjenjat e urrejtjes e të hakmarrjes dhe t`i bashkojë më shumë e më fort për t`i bërë ballë jetës, vështirësive, intrigave dhe kurtheve që ngrenë armiqtë e kombit, të cilët herë duket sikur humbasin diku dhe, papritmas ngjallen dhe shfaqen përsëri me ligësitë e tyre, duke na kujtuar proverbin e lashtë se “Ujku qimen e ndërron, por zakonin se harron!” Ja se si e portretizon poetesha Hoti pajtimtarin e shquar:”Ishe njeri i madh,/O burrë i bujarisë,/ O Baci Anton,/Po të thërrasin të gjithë./Ah!, sikur të jetë gjallë bacë Antoni,/T’i bashkojë këta shqiptarë të përçarë,/Që s’ka kush që i bashkon”.
Respektin për gruan, poetesha e shpreh në mënyrë magjike te vjersha “Urim për 8 Marsin!” një urim që del nga zemra e një gruaje që ka kaluar mundime të shumta në jetë dhe që uron gjininë e saj, gratë dhe vajzat me fjalët më të ëmbla, më të ngrohta, më të sinqerta, të mbushura me figuracion të lakmuar artistikë, me figura si perlat që gjenden duke i kërkuar gjatë dhe pa u lodhur: “Në zemrat tuaja mbretëroftë çdo herë,/Gëzimi, hareja e lumturia,/Të pa vdekshme jeni, ju fali Perëndia,/Me ju krenohet e mbarë njerëzia/ Kudo që jeni në këtë planet,/Të bukurat e natyrës, burime të jetës,/Pasardhësit tuaj Zoti ju bekoftë,/Gjitha të mirat juve ju dhuroftë!/Burim i pa shterur jeni në këtë botë,/Gjini e bukur natyra ju krijoj,/Nga ju rrjedh mjalti e pasuria,/Me ju gjithnjë bota do t`përparojë.” Kurse vargje të tjera plot zjarr, poetesha derdh edhe te poezia “E dashura nëna ime”. Nga dëshira e mirë dhe emocioni që më krijoj kjo poezi, s`po rri dot pa i përmendur disa vargje: “Nga larg e tretur në mërgim,/Të përqafoj o nënë, me mallëngjim,/Ti je në mendjen e zemrën time,/O e shtrenjta,e dashura nëna ime!/Na ndajnë mijëra kilometra,/Por dije o nënë, unë çdo ditë të kujtoj TY,/Nipërit dhe mbesat të duan shumë,/Të përshëndesin me shumë dashuri./Fati e deshi të marr rrugën e mërgimit,/Të ndahem nga ti e dashura nënë,/Ti rrezja e diellit në ditët e vështira për mua,/Ti ngushëllimi im në netët e gjata pa hënë,/E di se të ka marr malli për mua,/Çdo here zemra me qanë, syri loton,/Vajza jote mërgimtare të përqafon./Nipat dhe mbesat tuaja,/Janë krenare me TY,/Të përshëndesin dhe të urojnë 8 Marsin,/Nëna e gjyshja jonë e dashur,/qofsh e lumtur gjithnjë”.
Nuk po zbuloj në këtë fjalë parathënë-se gjithë bukuritë poetike që përcjell zemra e madhe dhe shpirti i bukur i poetes shqiptare-norvegjeze Emine S. Hoti, por dëshiroj të shpreh respektin e thellë ndaj saj dhe ndjenjave të ngrohta poetike e me bukuri tronditëse, e, gjithashtu, dëshiroj t`i them lexuesit që t`i lexojë poezitë e këtij vëllimi, të cilat zhvillojnë çiltërsisht përgjigjen e titullit: “Pyesni zemrën”. Është një zemër që rrëfen pa reshtur dhe me ndjenjë, që shfaq lirshëm bukuritë e shpirtit njerëzor, mirësitë dhe dashuritë e pastra si kristali dhe gurgullimën e shëndetshme të jetës, ashtu siç e urojmë dhe e dëshirojmë të gjithë.

Poeti që kërkon një strehë

Nga Nuri Dragoj

Mihal Gjergjin e shohim përditë majë biçikletës, shpotitës dhe të rrëmujshëm njëkohësisht, me vështrim tej mbi male, ndaj duket sikur nuk është mbi biçikletë, por mbi Olimp. E e shohim përherë në kërkim të lirisë, në kërkim të së vërtetës, i papajtueshëm me pushtetin e burokratëve, me mungesën e kriterit të meritokracisë, i pagjunjëzuar para zyrtarëve që lënë njerëzit e aftë në rrugë, pa punë, vetëm pse flasin e pasqyrojnë realitetin. Poezia e tij tregon që rruga drejt të vërtetës, drejt të madhërishmes, është rruga e poetikës së kulluar, pa retushime, që ecën përmes një jete të trazuar, mes përplasjesh unikale. Vargu i tij nuk e fsheh krenarinë e shpirtit në paraqitjen e realitetit shoqëror, rebel dhe i papajtueshëm deri te ai. Poeti shpalos një botë të ashpër e të thyer me përplasje të forta shpirtërore, me drama e dyzime unikale.

Në poezinë e tij “Kërkoj nje strehë”, shfaqet britma poetike e autorit, pasi ai ndihet i zhgënjyer, i nëpërkëmbur, në një farë mënyre i tradhëtuar nga ata që i quan “bijë putanash, pjella të turpit”. Me vargjet e tij fshikullon pushtetarët mediokër, që nuk mendojnë për të ardhmen e këtij vendi, por vetëm për kolltukun e tyre, që nuk durojnë mendimin ndryshe, që s’mund të pajtohen me të vërtetën. Mihal Gjergji kërkon një Shqipëri të zhvilluar ekonomikisht, me shoqëri të emancipuar, me njerëz të lirë e pushtetarë që prodhojnë dashuri dhe jo dhunë, me nëpunës që përpiqen të rrisin të ardhurat dhe jo me zyrtarë që robërojnë lirinë, që mbjellin varfëri dhe detyrojnë rininë të iki në kërkim të lirisë dhe punës së munguar.
Për Mihal Gjergjin privimi i lirisë nuk ndihet vetëm brenda burgut, por edhe në demokracitë e cunguara, ndaj ai godet ashpër në emër të këtij ideali, në emër të lirisë. Naimi shkruante për Shqipërinë, “Lum kush të rroj që ta shohi zonjë…”. Dhe ende ajo nuk është bërë zonjë. Rinia po ikën. Korruspioni ecën me hapa galopante. Poeti kërkon një strehë. Po ku do të gjendet ajo strehë për të? Pse nuk gjen qetësi dhe strehë në vendin e vet? Mos vallë ndodh njëlloj si atëherë, kur Fan S. Noli kritikonte ashpër paaftësinë e qeveritarëve: Ti Halim që s’di këndim / Bëju vezir për arsim… Ashtu bën edhe Mihal Gjergji. Ai tallet por dhe ndjen dhimbje duke u përlasur me ingranazhet e administratës së paaftë të shtetit shqiptar. Është kjo arsyeja që kthen kokën drejt përëndimit dhe niset mendueshëm pa ditur se ku, veçse “kërkon një strehë”. Në poezinë e tij përjetohet brengë e dhimbje, thirrje për më shumë dashuri njerëzore. Poeti shprehet kundër frymës vrastare të kohës së djeshme, por dhe të sotme, gjë që shihet në klithmën e tij bashkë me vuajtjen, kur bën apel për të mos u nënshtruar, ndonëse vuan dhe mjerimin e të tjerëve. Ai nuk përkulet para pushtetit të të paaftëve, por që shfaqet brutal, në një shtet ku mbretërojnë hajdutët dhe kriminelët. Poezia e tij është një kumt që synon të lidhë njerëzit me njëri-tjetrin, me botën, është një mënyrë ekzistence, manifest i shpirit të tij të lirë e të panënshtruar.
Mjedisi që krijojnë burokratët e paaftë, nuk është më pak se nata komuniste, pasi ata të thonë lirinë e ke, dhe të lirë nuk të lenë. T’i s’do të largohesh nga atdheu yt, por ata të shtyjnë të ikësh, të udhëtosh larg për të gjetur një strehë, të ikësh e të mbetesh me kokën prapa: Ik më thanë, ik tutje / Merr arabanë me plaçkat e trupit. Me mjete poetike të zgjedhura metaforikisht, ai ka mundur të shpalos fatkeqësinë e individit të projektuar në përjetimet e veta. I dëshpëruar se dëshirojnë ta largojnë në një kohë që “gjithë jetën mbolla farë të zgjedhur”. Vetmitar kam mbetur / Ku të vete?
Autori e do vendlindjen e tij të lashtë, i hyjnizon simbolet e kombit të vet, i dhimset shqiponja, të cilën e kanë ndjekur në shekuj, i kanë zenë prita në shtigje e male, e kanë ndjekur me plumba, me hije, me keqdashje, me padije. Mihal Gjergji e di që emri i shpendit “Shqiponjë” përmendet disa herë te Homeri, gjë që tregon se mund të ketë qenë emblema kombëtare e epirotëve. Nga “shkype”, vjen dhe emri Shkypëri, Shkypëni, Shqipni. Edhe pellazgët, parashikimin e fatit e lidhnin me shqiponjën. Shikimi i shqiponjës në fluturim shihej si ogur i mirë. I dhimbset pasi diku e kanë zbritur nga flamuri dhe ajo kërkon të ngjitet sërish atje, të prehet se s’gjen dot vend. E di mirë që shqiponja dëshiron të qëndrojë mbi flamur në të gjitha trojet e populluara nga shqiptar. Ndaj autori thotë: Ndihmomë, më tha, më zbritën nga flamuri / Më ngjit prap atje! Te prehem s’gjej dot vend.
Shqiponja ka qenë simbol i të parëve tanë. Paraqitja e saj në ëndërr, në mënyra të ndryshme, shërbente për të parashikuar zhvillimin e ngjarjeve. Pirroja pasi u kthye me fitore nga një betejë e rëndësishme, deklaroi para popullit se “u kthye si një shqiponjë midis shqiponjash”. Xylander ka arsyetuar se shqiptarët mund të quhen banorë të shkëmbinjëve, të vendosur në zona të larta e shkëmbore, për t’u mbrojtur nga sulmet e shumta të organizuara ndaj tyre. Kjo është arsyeja që autori thotë se shqiponjës i kanë bërë prita edhe aty “ku malet puthin kaltërsitë”. Gjergji bën apel për më shumë dashuri ndaj kombit, për më shumë sakrifica, pasi jo pak njerëz qëndrojnë larg mbrojtjes së saj, në mos e dëmtojnë nga pak. Dhe ai tërheq vëmendjen me vargun therës: Oh, vendi im, që vret simbolin tënd!
Realiteti jetësor në poezinë e tij shfaqet si realitet poetik, korrekt, kalorsiak, plot kumte të larmishme, të guximshme njëkohësisht, që të trondisin shpirtin. Në vjershën “Kam njohur një nënë”, autori ngre në shkallën më të lartë dashurinë e nënës për fëmijën, sakrificat e saj deri në vetflijim. Poeti nuk pajtohet me indiferencën e fëmijës, me mungesën e dashurisë së tyre për nënën. Provoi i biri parajsën dhe ferrin, / Hapsanën këmbeu me fronin e art/ S’kujtohej për nënën, e shiti nderin/ Po nënat s’mallkojnë, qëllon ai lart. Poeti na tregon që, përsa kohë njeriu është mbret i lumturisë, nuk i përfill ata që ia dhurojnë atë. Shumë njerëz harrojnë faktin se, pa dashurinë e nënës, asgjë nuk mund të na hyjë në sy. Shpesh herë lumturinë e quajmë të drejtën tonë, kurse dhembshurinë, detyrë të saj. Harrojmë që dashuria e çdo nëne nuk është diçka tokësore. Kur na mungon, mbetemi para saj të mahnitur. Tërë jetën do të luftonim për të merituar një shkëndi dashurie që t’i ngjante asaj të nënës. Por më kot…. Ne do të mbeteshim njerëz të vërtetë, sa kohë do të qëndronte brenda nesh vlaga e dashurisë së saj, jehona e klithmave të ëmbla të dashurisë së nënës! Këtë e shohim te poezia “Meraku i Nënës”, por edhe te “Nënat”. Lexojmë vargjet e poetit për nënën dhe secili zhytet në meditim. Kujton lotët e nënës së vet dhe thotë me vete që sa shumë do të donte, që në ata lotë, të mos kishte pjesë dhimbjeje ai vetë. Por ja që secili ka, sado pak, pjesë në lotët e saj, pasi ndonjëherë bijtë e vrasin dashurinë që nëna u jep. Mbase ngaqë nuk dinë të sillen, nga padija apo indiferenca, nga lodhja a mosbesimi, nga dashuria apo dhimbja, e lëndojnë atë. Dhe duke lexuar librin, sjellin ndër mend mangësitë tyre dhe kërkojnë që nëna t’i fali për gjithçka që nuk e ka bërë mirë, për ndonjë fjalë të pamenduar, për ndonjë veprim të nxituar, për ndonjë plagë të ngacmuar, për faktin se nuk është nxituar kur ka folur, kur ka vepruar.

Vdiq Poeti Piro Kuqi. Nga uria ?

Poeti Piro Kuqi

Vdiq Poeti Piro Kuqi. Nga uria ? Jo nga uria. Nga uria vdesin fukarenjtë. Poeti Piro Kuqi ishte i pasur. Njëqind dollarot në muaj që i jepte shteti Poetit Piro Kuqi i mjaftonin e i tepronin për të ngrënë e për të pirë. Nga të ftohtit ? As nga të ftohtit. Shpella me tulla, kartona, dërrasa, ku jetonte Poeti Piro Kuqi e fuste erën dhe shiun nga të gjitha anët. Por Poeti Piro Kuqi i mbledhur me lecka ngrohej duke u rrënqethur nga zjarri i bukurisë së vargjeve që thurte, si për shembull; “ik moj gjethe nëpër natë, ikë mos më rri tek dera, se dimri ishte aq i gjatë, sa frikë po kam dhe nga pranvera”. Poeti Piro Kuqi nuk vdiq nga të ftohtit, nga uria, dhe as nga ndonjë shkak tjetër material. Poeti Piro Kuqi erdhi natën, shtyu portën, trokiti mbi kalldrëm, ndali në verandë, pa orgjinë që bëhej brenda, u skuq, u zverdh, u zbardh, u nxi, u lemerit, dhe iku. Po kush ishte Poeti Piro Kuqi ? Është më lehtë të përgjigjesh kush ishte Jezu Krishti se kush ishte Poeti Piro Kuqi. Poeti Piro Kuqi ishte një kujnajë njerëzore përsosmërisht e mbyllur, e mbytur, e bukur. Prezenca e tij ishte mungesa e tij. Poeti Piro Kuqi erdhi në jetë jo për t’u dukur, por për t’u zhdukur. Vdekëtarët banalë lodhen të bien në sy me prezencë. Poeti Piro Kuqi ishte nga fort të rrallët të cilët mbi qiellin e zi të botës sonë vijnë e ikin si kometat për të sfiduar dhe zhvleftësuar rregullin në dukje të pandryshueshëm të rënies në sy me prezencë. Poeti Piro Kuqi ishte një arratisje e vullnetëshme në honet e errëta të ekstazave medituese. Skllav i përulur i fjalës së zgjedhur, Poeti Piro Kuqi i pamposhtur na la shembullin e rrallë të Poetit që refuzoi çdo kompromis me materialitetin. Një strehë më të rehatshme dhe disa orendi Poetit Piro Kuqi mund t’ja jepte kushdo. S’ishte ky problemi. Problemi dhe zgjidhja e problemit, çudia, fati, mrekullia, shenjtëria, ishte se Poeti Piro Kuqi qe refuzues i materialitetit deri në vetëflijim. Nuk e refuzoi jeta Poetin Piro Kuqi. Poeti Piro Kuqi refuzoi jetën. Nuk foli. Nuk udhëtoi. Nuk bleu. Nuk konsumoi. Ndoshta as nuk hëngri e as frymë nuk mori. A ishte i ndjeshëm Poeti Piro Kuqi ? Sa s’thuhet, sa s’shkruhet, sa s’shikohet, sa s’dëgjohet, sa s’ulëritet, sa s’dihet, sa s’njihet, sa s’këndohet, sa s’pentagramohet, sa s’filmohet, sa s’gdhëndet, sa s’kuptohet, sa s’besohet. I pangjashëm me asnjë dhe me asgjë, Poeti Piro Kuqi jetoi kohën e tij. Jo këtë që njohim ne. Një tjetër e cila ishte e gjitha e tija.

Nga Edison Ypi : Ti që nuk lexon i bën të gjitha të zezat: Shet votën, vjedh, nuk punon, bëhesh bandit, kriminel, i korruptuar

Ti ha, pi, vishesh, mbathesh, zbavitesh. Por nuk je i qetë. Nuk ndjehesh i lumtur. Ke ankesa. Nuk të rreh mirë zemra. Nuk të mbushet mushkëria. Nuk e shijon dhe nuk e tret si duhet ushqimin. Mirë të bëhet. Do vuash derisa të vdesësh. Sepse ti nuk lexon.

Vendi yt ka vuajtur diktaturën më kriminale të historisë së botës. Prej një çerek shekulli vendi yt është vend i lirë. Ti që nuk lexon këtë dallim nuk e bën.
Ti pi kafe, sodit njerëzinë, habitesh dhe mërzitesh pse nuk janë të gjithë si ty, dhe kafja të duket zeherr. Zeherr e helm do të bëhet kafja sepse ti, ngaqë nuk lexon, nuk mund ta kuptosh madhështinë e laryshisë së karaktereve njerëzorë. Ndërsa pretendimi yt që edhe të tjerët të jenë si ty, domethënë që askush të mos lexojë, do ishte fundi i botës.

Ti del ndonjëherë në rrethinat e qytetit ku sheh shtëpi të reja, vila, oborre të bukura, jo rrallë edhe me basene të kaltra. Sa herë që kjo ndodh, ti nis e bërtet; “Janë bërë me pare droge”. Ore, të thotë ndonjëri, eja në vete, kanë punuar në kurbet duke ngritur llaç e beton në katin e shtatë e të tetë. Kanë bërë punën e vinçave dhe buldozerave. Nuk i kanë ndërtuar në 1 ditë por tullë pas tulle me një mijë mundime për vite të tëra. Shtëpitë e reja në Shqipëri janë me qindra mijëra. Kaq drogaxhinj nuk ka gjithë bota. E kotë. S’ka spjegim që të bind ty që nuk lexon, dhe duke mos lexuar, nuk kupton.

Je vërdallosur ca kohë “jashtë shtetit”. U thua miqve, italiani është kështu, gjermani ashtu, greku i tillë, turku i atillë, dhe të gjithëve u vë nga një nofkë. Përcaktimet që nuk guxon t’i bëjë asnjë dijetar dhe asnjë enciklopedi, guxon t’i japësh ti shtaza që nuk lexon.
Duke kaluar përmes bukurive të natyrës, pyjeve, grykave të maleve, rrjedhave të lumenjve, sheh aty-këtu ura të vjetra, mure të rrënuar kështjellash të lashta, fytyra banorësh lokalë. Ti nuk bën asnjë dallim mes pamjeve të tilla që i sheh të gjalla, dhe të njëjtave pamje në televizor. Ky tmerr nuk të ndodh për asnjë arësye tjetër veç asaj se ti nuk lexon.

Ti i jep ryshfet nëpunësit, mjekut, dhe pastaj i përgojon. Ti vepron kështu sepse ti nuk lexon.
Ti nuk mban ment përmendësh monologun e Hamletit, ndonjërën nga Introduktat e Nolit, Mall-in e Lasgushit, Letrën e Tatjanës Onieginit, por përsërit batuta të pështira soc-filmash të neveritshëm. Ti nuk lexon, prandaj.
Ti thua se diktatori bëri krime por bëri edhe disa gjëra të mira. Gjëja më e mirë që bëri diktatori, është gjëja më e keqe që ekziston, ti që nuk lexon.

Ti voton, dhe të nesërmen e votimit ankohesh ndaj atij që ja dhe votën. Kjo ndodh sepse ti nuk lexon.
Brendinë e librave ti e përfytyron si muhabet; Trokiti një natë dimri, hyri, u ul pranë vatrës, u ngroh mbi mangall, u krruajt, u inatos, bërtiti, përplasi derën, doli. Shumica e librave janë vërtet të tillë. Por ti nuk e di se aq pak libra të mirë sa ka, janë pakrahasimisht më të vlefshëm se këta me mangall, prush, krruajtje, nevrikosje, përplasje, sepse ti nuk lexon.
Ti nuk ke sukses me femrat. Dhe nis i shan e i mallkon kot së koti ato të shkretat. Femrat, kështjellat e tyre misterioze, nazet e tyre, icklat e tyre, mposhten me komplimenta. Ti komplimenta s’di të bësh, sepse ti nuk lexon.

Ti nxjerr në Fejsbuk foto me të ngrëna përpara. Është më turp se të dalësh lakuriq tek Sheshi Skënderbej. Edhe këtë ti e bën sepse nuk lexon.
Sheh ndonjëherë në televizor njerëz që recitojnë Poezi, flasin për libra. Habitesh, dhe thua me vete; Ç’u duhet këtyre fatkeqëve leximi ? Ndërkohë, fatkatrani dhe fatpjerdhuri je ti që nuk lexon.
Ti që nuk lexon je nxitësi më i madh i autorëve të këqinj, grafomanëve budallenj delirantë që presin të lëvdohen nga lexues inekzistentë si ty.

Ti që nuk lexon je dekurajuesi më i madh i atyre që dinë të shkruajnë por i ka gjetur belaja me ty që nuk lexon.
Ti që nuk lexon i bën të gjitha të zezat; Shet votën, vjedh, spiunon, thashethemnon, intrigon, nuk punon, bëhesh bandit, kriminel, i korruptuar, mafjoz.
Përvojat e njerzimit, Shkencat, Artet, të mirat, të këqiat, të ëmblat, të hidhurat, janë të gjitha nëpër libra, që ti nuk i lexon.
Ti që nuk lexon je lënda e parë e të gjitha të këqiave; politikës së keqe, qeverisjes së keqe, letërsisë së keqe, medias së keqe.
Ti që nuk lexon je katastrofa e vetes dhe fatkeqësia e të tjerëve.
Ti që nuk lexon, je një lëvere që nuk i duhesh as dreqit.
Boshllëkun e leximeve të munguara nuk e mbush dot materia e krejt Universit.

Rrofsh e qofsh e qafsh, ti që nuk e di çfarë janë; shiu i gërmave, flladet e paragrafeve, stuhitë e kapitujve, zjarri i vargjeve, inkandeshenca e Poezive, simfonitë e Poemave, tërmetet e novelave, cunamet e romaneve