“Makiaveli i Lindjes së Mesme”: Sfida dhe kontaktet e fshehta me SHBA

“Rommeli” iranian ka gjetur fatin e vet, të cilin e kishte shpallur prej disa kohësh: “Martirizimi është ajo që kërkoj midis luginave, maleve dhe shkretëtirave”.

Qassem Soleimani, gjenerali më karizmatik i Pasdaranit ishte komandanti i brigadës Al Quds, “Jeruzalemi”, shënjestra përfundimtare e Ayatollahëve. Një departament elitar me 15 mijë burra të specializuar në operacione jashtë vendit, të cilët Soleimani i ka përdorur në një mënyrë të paskrupullt, veçanërisht në Irak, Siri, Liban dhe Jemen, për të zgjeruar ndikimin shiit.

Lindur në vitin 1957 në një familje të varfër dhe fshatare të Iranit të thellë dhe fetar, në moshën 22 vjeç ai mori pjesë në revolucionin islamik të Ayatollah Khomeinit dhe menjëherë pas kësaj spikati në frontin e luftës së gjatë dhe të përgjakshme Iran-Irak. Me nofkën “komandanti hije”, për karakterin e tij introvert dhe deklaratat e rralla publike, ai ka udhëhequr brigadën Al Quds për 20 vitet e fundit. I shkurtër në shtat, me mjekër dhe flokë argjendi ai gjithmonë ka shijuar reputacionin e të pathyeshmit dhe të pakorruptueshmit. Udhëheqësi suprem, Ali Khamenei, ishte i lidhur me gjeneralin jo vetëm nga marrëdhënia hierarkike, por edhe nga një miqësi e sinqertë. Aq shumë sa Ajatollahu i madh zyrtarizoi martesën e vajzës së Soleimanit. E veja, e pandreqshme njësoj si i shoqi, tha dje: «Ti shkove në kërkim të martirizimit, i cili më në fund të hapi krahët. Ky flamur, nuk do të bjerë në tokë, Gjenerali im”.

Amerikanët e kishin identifikuar tashmë atë si një kërcënim gjatë pushtimit të Irakut në vitin 2003, por Soleimani ka filluar të bëhet i njohur për botën në vitet e fundit. Në Liban, ai mbështeti partinë e armatosur shiite Hezbollah. Në Siri, ai shpëtoi regjimin e Bashar Asadit nga kolapsi duke dërguar mijëra vullnetarë për të luftuar kundër rebelëve xhihadistë sunitë. Dhe gjithmonë, Rommeli iranian i bindte rusët të ndërhynin me bombardimet, që kthyen fatin e luftës. Në Irak ai ishte strategu i hakmarrjes kundër Shtetit Islamik, duke vendosur milicitë shiite përkrah ushtrisë. Në Jemen, ai u dha rebelëve shiitë këshilltarë dhe raketa, që më pas u lëshuan kundër Arabisë Saudite.

Armiku numër një i Izraelit, ai vendosi Pasdaranët e tij në anën Siriane përpara Lartësive të Golanit dhe furnizoi me armë palestinezët e Hamasit. Vitin e kaluar, ai deklaroi publikisht: “Unë dua të shfaros entitetin sionist”, ose shtetin hebre. Oficeri i lartë iranian donte shumë të shfaqej në vijën e parë, duke bërë edhe selfie midis ndjekësve.

Në Tikrit, vendlindjen e Saddam Huseinit, ai udhëhoqi revoltën kundër Isis, pa e përçmuar mbështetjen ajrore amerikane. Soleimani gjithashtu komandoi operacionet për të rifituar Aleonin, Milanon siriane, gjë që shënoi ndryshimin e ritmit në konflikt. Në vendin e tij u kthye në legjendë, aq sa u hodh edhe hipoteza për kandidaturën e tij si president i Iranit. Nuk kishte mungesë të kontakteve të fshehta me amerikanët dhe mesazhe sfiduese për Presidentin Amerikan Donald Trump: “Ju mund të filloni një luftë, por do të jemi ne që do t’i japim fund”.

Suksesi i tij i madh strategjik është krijimi, falë milicive shiite, i një korridori tokësor që lidh për herë të parë Iranin me Mesdheun nga Iraku, përmes Sirisë dhe Libanit. Për këtë arsye, gazeta britanike Times e futi atë, 24 orë para fundit të tij, në listën e personazheve më me ndikim në botë në vitin 2020, duke e quajtur “Machiavelli i Lindjes së Mesme”. Më 31 dhjetor nënshkrimi i militantëve shiitë, të cilët me llak të kuq shkruajtën në hyrje të ambasadës amerikane në Bagdad e cila ishte shkatërruar nga sulmi, “Soleimani është udhëheqësi ynë”, ishte edhe dënimi i tij me vdekje.

Pse investitorët nuk po çmenden nga një hakmarrje e mundshme e Iranit?

Sulmi amerikan që shënjestroi një komandant të lartë Iranian, u ndje nëpër Wall Street-in më qetë se më parë.

Përshkallëzimi dramatik i tensioneve midis Shteteve të Bashkuara dhe Iranit detyroi investitorët që deri në atë moment qenë tepër euforikë, të përballen me rrezikun e një spiraleje që trondit ekonominë duke shkaktuar krizë në kahun e shpenzimeve të konsumatorit.

Çmimet e naftës u ngjitën në nivelet më të larta në tre muaj 4% pas vrasjes së Qasem Soleimani, kreut të Forcave Ruajtse të Gardës Revolucionare Islamike.
Obligacionet qeveritare ranë ndërsa investitorët nxituan të shpëtonin. Indeksi i paqëndrueshmërisë VIX (VIX) u rrit ndjeshëm.

“Gjithçka po ndodh në skenën gjeopolitike,” shkroi bashkëthemeluesi i Bespoke Investment Group Paul Hickey në një shënim për klientët të premten në mëngjes.
Gjithsesi investitorët nuk janë në panik. Aksionet amerikane ranë, por nuk u shkatërruan.

Dow e mbylli me afërsisht 250 pikë, ose 0.9%, duke zëvendësuar vetëm një pjesë të fitimeve të konsiderueshme të ditës së kaluar.

Zyrtarët iranianë premtuan një “përgjigje shkatërruese” për vrasjen e Soleimani, i cili ishte një nga figurat më të rëndësishme të kombit.

“Momenti hakmarrës” afrohet

Rreziku më i madh është një konflikt ushtarak që sjellë një goditje në besimin e konsumatorit ose ndikon në një tronditje të kushtueshme të çmimit të naftës.
“Ne mendojmë se skena është gati për një hakmarrje që mund të mbajë tregjet në limit në vitin 2020,” shkruante në një raport të premten Helima Croft, një ish analiste e CIA e cili tani drejton strategjinë e mallrave në RBC Capital Markets.

Çdo gjë që ndikon negativisht tek shpenzimet e konsumatorit, do të ishte një problem i madh për ekonominë amerikane, sepse familjet amerikane janë ndoshta pjesa më e fortë e ekonomisë botërore tani. Industria prodhuese e SH.B.A.-ve, nga ana tjetër, është përfshirë në një recesion të nxitur nga lufta tregtare.

“Çështja kryesore, të cilën askush nuk e di, është se sa mund të zhvillohet hakmarrja dhe në çfarë shkalle,” tha Eric Freedman, zyrtari kryesor i investimeve në Menaxhimin e Pasurisë së Bankave të SHBA-ve., për CNN Business përmes email.

Analistët në Grupin Eurasia paralajmëruan se mundësia e një lufte është rritur në 40% nga 20% më parë pas sulmit të SHBA-ve.

“Një gjë është e qartë: Irani do të përgjigjet. Udhëheqësit iranianë janë krenarë dhe e pranojnë lehtë rrezikun,” shkroi Henry Rome i Grupit Eurasia në një raport të premten.

Ky rrezik bëri që investitorët të blinin aksione të mbrojtjes dhe energjisë të premten.

Aksionet e kontraktuesve të mbrojtjes Northrop Grumman (NOC) dhe Lockheed Martin (LMT) u rritën me më shumë se 3% copa, duke i bërë ata ndër performuesit më të mirë në S&P 500. Edhe sektori i naftës shfaqi përparime përfshirë Apache (APA) dhe Hess (HES).

Zyrtarët amerikanë thanë që ata ishin në pritje të veprimeve të mundshme hakmarrëse nga Irani, përfshirë mundësinë e sulmeve në internet. Hakerët iranianë janë akuzuar më parë për depërtime në internet në bankat amerikane, diga dhe infrastrukturë tjetër kritike.

Shqetësimet në internet kanë shtuar masat e sigurisë, përfshirë Crowdstrike (CRWD) dhe FireEye (FEYE).

Turbullirat në tregjet financiare janë një rrezik në vetvete. Një rënie e qëndrueshme në çmimet e aksioneve mund të ndikojë në rënien e besimit të familjeve dhe CEO-ve në të njëjtën kohë.

Lakmia e skajshme është akoma këtu

Megjithatë, nuk duket se po funksionon. Tregjet shumë shpejt u larguan nga nivelet e tyre më të këqija.

Indeksi i frikës dhe lakmueshmërisë së kryer nga CNN business mbetet në modalitetin “lakmi ekstreme”. Në fakt, me një rezultat prej 94, vlerësimi i ndjenjës së tregut mbetet vetëm tre pikë larg nga rekordi i lartë i vendosur të enjten.

“Rreziqet individuale gjeopolitike kanë tendencë të mos jenë të mjaftueshme për të sjellë një rënie të qëndrueshme në tregje,” shkroi Mark Haefele, zyrtari kryesor i investimeve në UBS Global Wealth Management, në një shënim për klientët.

“Ne mbetemi të fortë në aksionet e teknologjisë dhe perspektivat e rritjes së vitit që vijnë dhe besojmë se çdo tregtim i përkohshëm i rrezikut është një mundësi e artë blerjeje sesa një kohë për t’u tërhequr me arinjtë që bërtasin zjarr në një teatër të mbushur me njerëz,” do të shprehej Daniel Ives, një analist në Wedbush Secures, për klientët.

Është gjithashtu e rëndësishme të theksohet se çmimi i naftës së të premtes u rritën në krahasim me goditjen në masën 15% në shtator pas një sulmi shkatërrues në infrastrukturën e naftës të Arabisë Saudite, për të cilin u fajësua Irani.

Ka shpresë se kokat më të ftohta përfundimisht do të mbizotërojnë.

“Udhëheqësit iranianë ndoshta nuk janë vetëvrasës; dyshojmë se ata do të ndërmarrin veprime që do të shkaktojnë sulme ajrore në Teheran,” shkroi Ian Shepherdson, kryekonomisti në Pantheon Makroekonomi, në një raport.

Ekziston edhe një debat mbi ndikimin e kulmeve të naftës në ekonominë moderne.

Është e qartë se një rritje e çmimeve të naftës mbi 100 dollarë për fuçi do të ishte e dhimbshme për shumë amerikanë, si dhe linjat ajrore, kompanitë e kamionëve dhe pjesë të tjera të industrisë së transportit.

Nicholas Colas, bashkëthemelues i DataTrek Research, ka theksuar se tronditjet ndaj tregut të naftës kanë vrarë më shumë zgjerime ekonomike të SHBA-ve gjatë 40 viteve të fundit sesa çdo shkak tjetër i vetëm. Për shembull, recesionet pasuan embargon e naftës Saudite 1973-1974 dhe Revolucionin Iranian të 1979.

Sipas Shepherdson, një rritje prej 5 dollarësh i çmimeve të naftës është e barabartë me një taksë vjetore prej rreth 183 miliardë dollarë, ose 0,1% e PBB-së globale.

Në të njëjtën kohë, nuk jemi në vitet 1970. Për shkak të revolucionit të gazit, Shtetet e Bashkuara tani janë prodhuesi kryesor në botë i naftës. Vetëm Texas prodhon më shumë naftë të papërpunuar se shumica e vendeve të OPEC. Kjo e bën Amerikën më pak të varur nga nafta e huaj sesa në të kaluarën.

E gjithë kjo do të thotë që çmimet më të larta të naftës nuk mund të jenë më një rezultat negativ për ekonominë e SHBA-ve, përkundrazi mund të jenë pozitive.
Një rritje e çmimeve do t’i detyronte kompanitë e naftës që të shpenzonin më shumë para për të rritur prodhimin. Kjo nga ana tjetër, do të ndikonte në pjesën tjetër të ekonomisë.

Ky mendim mund të ndihmojë në shpjegimin pse investitorët nuk po çmenden për rritjen e tensioneve me Iranin – të paktën jo akoma.

Irani në lot, Khamenei qan, pamjet tregojë rëndësinë e gjeneralit në vendin e tij

Gjenerali i vrarë Qasem Soleimani duket se ka pasur shumë rëndësi për shtetin e Iranit dhe madje atë e ka dashur edhe vetë lideri suprem i vendit Ali Khamenei. Ky i fundit, edhe pse zakonisht shfaqet si një plak i urtë dhe rrallë tregon emosionet, këtë herë ka qarë.

Siç shikohet në pëto pamje, Khameneit i kanë rrjedhur lot gjatë ceremonisë së varrimit të gjeneralit. Soleimani ishte ndër gjeneralët më të rëndësishëm në shtetin iranian dhe vlerësohej jashtëzakonisht edhe nga lideri suprem Khamenei.

“O Allah, ata kanë nevojë për mëshirën tënde,…”, citohet të ketë thënë ndër tjerash Khamenei gjatë një lutje masive ndërsa qëndronte mbi një arkivol të mbuluar me flamur me trupin e Soleimani, i cili u vra nga një sulm me dron amerikan, të premten në Irak.

Zëri i Khamenei ishte pjesë e një procesi funerali, gjë që nuk ka ndodhur në historinë e fundit të Iranit. Autoritetet vendase thonë se të pranishëm në ceremoninë e varrimit kanë qenë miliona iranianë. Kjo madje mund të ndikojë gjithashtu në atë se si Khamenei do t’i përgjigjet Shteteve të Bashkuara.

SHBA vrau Soleimanin dhe anëtarë të tjerë të Gardës Revolucionare dhe një udhëheqës të lartë të milicisë irakiane në një sulm mahnitës ndaj kolonës së tyre, menjëherë pasi Soleimani kishte mbërritur në aeroportin ndërkombëtar të Bagdadit.

Vrasja, e urdhëruar nga Presidenti Donald Trump, ka rritur në mënyrë dramatike rrezikun e luftës ndërsa figura të larta iraniane zotohen të sulmojnë objektivat ushtarake amerikane si përgjigje. Për udhëheqësin suprem të Iranit, Soleimani ishte një ndihmës besnik. Madje, lidhja e tyre ishte aq e ngushtë sa Khamenei u fotografua më shumë se një herë duke e përqafuar Soleimanin në mënyra që janë zakon në Iran për baballarët dhe djemtë e tyre të dashur. Ajo çfarë e karakterizonte Soleimanin është fakti se për dallim nga komandantët e tjerë ushtarakë në Trupat e Gardës Revolucionare, gjenerali 62-vjeçar i përgjigjej vetëm 80-vjeçarit Khamenei.

“Përkrahim sovranitetin e Irakut” – Gjenerali amerikan njofton tërheqjen e trupave nga vendi

Duke cituar votimin në parlamentin e Irakut, kreu i forcave amerikane në Irak ka informuar qeverinë në Bagdad se koalicioni i udhëhequr nga SHBA-ja do largohet nga vendi, në një letër që bie ndesh me deklaratat e mëparshme të Presidentit Trump.

‘Në mbrojtje të duhur ndaj sovranitetit të Irakut, Task Force e kombinuar e Irakut do ripozicionohet gjatë ditëve dhe javëve të ardhshme për t’u përgatitur për lëvizjen e mëtejshme’, shkroi Gjenerali William H. Seely III në një letër drejtuar Ministrisë Irakiane të Mbrojtjes të hënën, letër që është publikuar në internet.

‘Ne e respektojmë vendimin tuaj sovran për të urdhëruar largimin tonë,’ shkroi Seely, duke shpjeguar se procesi do të përfshijë rritjen e trafikut të helikopterëve brenda dhe jashtë ‘zonës së gjelbër’ të Bagdadit, kryesisht gjatë natës.

Fillimisht kishte një konfuzion në lidhje me origjinalitetin e letrës, meqë Pentagoni nuk pranoi të konfirmonte se ishte e vërtetë Megjithatë, oficeri i çështjeve publike të ushtrisë amerikane, Rick Dickson deklaroi menjëherë se letra ishte zyrtare.

Parlamenti irakian miratoi një rezolutë të dielën që kërkon të largimin e trupave të huaja në tokën Irakiene. Vendimi erdhi pas një sulmi me dron të SHBA-së të javës së kaluar, që vrau gjeneralin iranian Qassem Soleimani.

Irani e kthen në personale, pronat e Trump nën objektivin e sulmeve

Një këshilltar i presidentit iranian, Hassan Rouhani, ka aluduar mbrëmjen e kaluar për sulme ndaj perandorisë së pasurisë së Donald Trump në shenjë hakmarrjeje për vdekjen e komandantit ushtarak Qassem Soleimani.

Hesameddin Ashena ka shpërndarë një artikull të Forbes ku renditin të gjitha pronat e Trumpit në New York, hotelet dhe vendpushimet e tij në të gjithë Amerikën dhe kurset e golfit në SHBA dhe Britani.

Lista përfshinte resortin e tij “Mar-a-Lago” në Florida, ku presidenti po qëndronte kur urdhërori goditjen në Soleimani, si dhe Hotelet Ndërkombëtare të Trump në Uashington dhe Las Vegas dhe kullën e tij të New York.

Irani tashmë ka kërcënuar Shtëpinë e Bardhë dhe këshilltari Rouhani deklaroi dje se problemi i vetëm i Teheranit është Trump, sesa populli amerikan, duke ngritur edhe dyshimet të një hakmarrjeje të drejtpërdrejtë ndaj tij.

Teherani është betuar për hakmarrje për vdekjen e Soleimani dhe dje njoftoi se po braktiste kufijtë e saj të mbetur bërthamorë nën marrëveshjen e 2015-ës.

Sot udhëheqësi suprem i Iranit Ayatollah Ali Khamenei qau mbi arkivolin e Soleimani ndërsa qindra mijëra iu bashkuan funeralit në Teheran.

Duke folur para turmave, vajza e komandantit ushtarak Zeinab deklaroi se ‘familjet e ushtarëve amerikanë në Lindjen e Mesme do të kalojnë ditët e tyre duke pritur për vdekjen e fëmijëve të tyre’.

Trump ka kërcënuar hakmarrjen e tij nëse Irani godet objektivat e SHBA, duke paralajmëruar një ‘përgjigje joproporcionale’.

Sot presidenti Trump u zotua në një tweet me shkronja të mëdha se “Irani nuk do ta ketë kurrë një luftë nukleare.

VIDEO bonus: Tërmeti në Shqipëri

Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, përsëriti qëndrimin e tij se Irani nuk do të ketë kurrë armë bërthamore.

Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, përsëriti qëndrimin e tij se Irani nuk do të ketë kurrë armë bërthamore.

Në një postim në Twitter, Trump shkroi me shkronja të mëdha: “Irani nuk do të ketë kurrë armë bërthamore”.

Ky postim vjen një ditë pasi Teherani njoftoi se ka hequr dorë nga angazhimet e ndërmarra në marrëveshjen bërthamore të vitit 2015. Me atë marrëveshje, Irani kufizonte aktivitetin e tij bërthamor në këmbim të lehtësimit të sanksioneve ndërkombëtare.

SHBA u tërhoq nga marrëveshja në vitin 2018, duke thënë se kushtet e saj nuk kanë qenë mjaftueshëm të ashpra sa për ta penguar Iranin nga krijimi i armëve bërthamore.

Nga ana tjetër tensionet mes dy vendeve janë rritur ndjeshëm pas vrasjes së gjeneralit të lartë iranian, Qasem Soleimani, në kryqytetin irakian, më 3 janar në një sulm ajror.

“Tre musketierët” e Evropës, thirrje për zbutjen e tensioneve mes Iranit dhe SHBA

Kryeministri britanik Boris Johnson dhe homologët e tij francezë dhe gjermanë, Emmanuel Macron dhe Angela Merkel, bënë sot thirrje që të gjitha palët të punojnë me urgjencë për një zbutje të tensioneve në Gjirin Persik.

Në një deklaratë, tre udhëheqësit dënuan sulmet e fundit kundër forcave të koalicionit në Irak dhe shprehën shqetësim të thellë për rolin “negativ” që Irani ka luajtur në rajon. Deklarata bën thirrje që të gjitha palët të tregojnë përmbajtje dhe përgjeshmëri maksimale.

Në deklaratë i bëhet gjithashtu thirrje Iranit të frenohet nga veprime të tjera të dhunshme ose nga zhvillimi i armëve, duke i kërkuar të heqë dorë nga masat që nuk përputhen me marrëveshjen bërthamore të vitit 2015.

“Një tjetër krizë rrezikon të prishë përpjekjet shumëvjeçare për stabilizimin e Irakut,” thuhet në deklaratë. “Ne gjithashtu riafirmojmë angazhimin tonë për të vazhduar luftën kundër Shteti Islamik, që mbetet një përparësi e lartë,” thanë udhëheqësit.

Ndërkaq në Teheran, pjesmarrja në funeralin e Kasem Sulejmanit, kreut të gardës revolucionare iraniane të vrarë nga SHBA ishte e madhe. Sipas policisë iraniane, miliona njerëz morën pjesë. Njeriu që do të zëvendësojë Sulejmanin në këtë post deklaroi se Irani do të hakmerret.

Irani ka njoftuar se do të braktisë kufijtë e lejuar për pasurimin e uraniumit dhe aktivitetet kërkimore të përcaktuara në marrëveshjen bërthamore, një akt që mund ta sillte atë më pranë ndërtimit të një bombe atomike.

Zhvillimet e fundit gjithashtu mund të lejojnë rikthimin e grupit Shteti Islamik në Irak dhe ta bëjnë Lindjen e Meme një rajon shumë më të rrezikshëm dhe të paqendrueshëm.