Copulim sexual të të rinjtë

Shkruan :Flori Bruqi 

Marrëdhënie seksuale, ose coitus ose copulim, i referohet kryesisht penetrimit të penisit të mashkullit në vaginën e femrës me qëllim kënaqësinë seksuale, riprodhimin, ose të dyja. Kjo lloj marrëdhënje njihet ndryshe edhe si seks vaginal.

 Forma të tjera të marrëdhënieve penetrative seksuale përfshijnë seksin anal (penetrimin e anusit nga penisi), seksin oral (penetrimin e gojës nga penisi ose penetrimin gojor të organeve seksuale femërore), penetrimin seksual nga gishtat), dhe penetrimin e organeve seksuale nga një dildo. 

Këto aktivitete përfshijnë intimitetin fizik midis dy apo më shumë individëve dhe përdoren nga qënjet njerëzore për kënaqësi fizike ose emocionale, ose për qëllim riprodhimi. 

Seksi i sigurt dhe kontrolli i lindjeve Kjo media mund të mos jetë e pranueshme për disa lexues. Pikturë e një çifti Indian (një princ dhe një zonjë) duke zgjatur marrëdhënien seksuale

 Lidhje me këtë media. Ka një shumëllojshmëri metodash të seksit të sigurt, të cilat praktikohen nga çiftet heteroseksuale dhe çiftet e së njëjtës gjini, duke përfshirë aktet seksuale jo-penetrative, dhe përdorimi i seksit oral ose anal (ose të dyjave) si një mjet për kontrollin e lindjeve të padëshiruara. 

Megjithatë, ka rrezik për shtatzani të padëshiruar kur praktikohet seksi anal ose forma të tjera të aktivitetit seksual, nëse penisi është afër vaginës dhe sperma është depozituar afër hyrjes së vaginës, sepse sperma mund të udhëtojë përgjatë vaginës nëpërmjet lëngjeve lubrifikuese të saj.

Përveç formave të seksit të sigurt të diskutuara më sipër, një nga metodat më të sukseshme të profilaksisë, është përdorimi i prezervativëve. 

 Prezervativët janë gjithashtu gjerësisht të rekomanduara për parandalimin e infeksioneve seksualisht të transmetueshme.

 Sipas raporteve nga Institutet Kombëtare të Shëndetit (NIH) dhe Organizata Botërore e Shëndetësisë (WHO), përdorimi i saktë dhe konsistent i prezertavivëve prej latexi e zvogëlon rrezikun e transmisionit të HIV/AIDS me rreth 85-99% në raport me rrezikun nga seksi i pambrojtur. 

Mënyra më efektive për të shmangur infeksionet seksualisht të transmetueshme është abstinenca (heqja dorë) nga marrëdhëniet seksuale, sidomos seksi vaginal, anal dhe oral, por diçka e tillë është shumë e vështirë për shumicën e njerëzve, ndaj nëse e keni të pamundur të abstenoni, këshillohet përdorimi i përhershëm i prezervativëve gjatë marrëdhënieve seksuale.

Pëlqimi dhe krimet seksuale 

Marrëdhënia seksuale me një person, kundër vullnetit të tyre, ose kur ato janë të paaftë të japin pëlqimin (përshembull të miturit ose personat me zhvillim të reduktuar mendor) është përdhunim, i cili është një krim i rëndë në gati të gjitha shtetet e botës. 

Më shumë se 90% e viktimave të dhunës seksuale janë të gjinisë femërore, dhe vetëm rreth 5% e dhunuesve janë të panjohur për viktimat. 

Mosha e pëlqimit në Kosovë

 Në Republikën e Kosovës , mosha e pëlqimit për kryerjen e marrëdhenjeve seksuale është 14 vjeç. 

Një i mitur mbi moshën 14 vjeçare mund të kyejë marrëdhënje vetëm me një person, i cili është mbi 14 vjeç, por nën 18 vjeç. 

Në rast se njëri nga pjesëmarrësit në marrëdhënien seksuale është mbi 18-vjeç, ndërsa pjesëmarrësi tjetër është nën 18-vjeç (i mitur), ligji kosovar  e cilëson të miturin si të paaftë për të dhënë pëlqim dhe personi mbi 18 mund të dënohet me burgim deri në 15 vjet.

Kur bëhet fjalë për ruajtjen dhe zhvillimin e jetës suaj seksuale, atëherë kemi të bëjmë me dy gjëra që shkojnë të lidhura së bashku. Një jetë e lumtur për nga brenda, kalon kryesisht nëpërmjet një marrëdhënie ku të dy partnerët janë në ekuilibër. 

Le të shohim së bashku se si mund ta ruajmë këtë ekuilibër dhe cilat janë dhjetë gjërat që nuk duhen bërë, për të mos e shkatërruar jetën e lumtur seksuale. 

 1.Mos shmangni të flisni për seksin Për të pasur një jetë të bukur dhe të kënaqshme seksuale është e nevojshme për ta diskutuar atë haptazi. E vetmja mënyrë është për të folur hapur për dëshirat tuaja seksuale, prirjet dhe shqetësimet rreth tyre. 

 2.Lërini vend seksit Çdo çift ka një marrëdhënie seksuale në mënyrën e vet. Jo të gjithë jetojnë në të njëjtën mënyrë dhe me të njëjtin intensitet. 

Krahasimet me çiftet e tjera janë të panevojshme. Megjithatë, një gjë është për të gjithë: Në qoftë se ju dëshironi të keni një jetë të kënaqshme seksuale, ka nevojë që gjithmonë t’i bëni vend seksit.

3.Mos ushtroni presion mbi veten 

Seksi duhet të jetë kënaqësi, jo një moment tensioni dhe presioni mbi veten tuaj. Nëse është presioni për të arritur orgazmën, mund të çojë në mungesën e intimitetit dhe të fikni të gjitha dëshirat. 

Duhet që të ecni me hapat e duhur për të arritur destinacionin e çmendurisë. 

 4.Mos e lëshoni veten 

Pamja e dikujt me neglizhencë, dërgon një mesazh të fortë për partnerin rreth asaj se si ju mendoni dhe ju doni të perceptoheni. 

Kur njerëzit ankohen se partneri i tyre ishte si mos më keq, kjo vlen edhe për jetën seksuale që pason. Ndaj, mos e lëshoni asnjëherë veten. Por, mbajeni si duhet atë. 

 5.Duke qenë tepër romantik Ndonjëherë romanca është e tepërt. Shumica e njerëzve kanë nevojë për të gjetur një ekuilibër në mes të romancës dhe realitetit seksual. 

Kjo ndodh sidomos në fillim të një marrëdhënieje. Me kalimin e kohës, ajo mund të ulë dëshirën për seks të nxehtë. Duhet të gjeni një ekuilibër mes romancës dhe pasionit.

 6.Të thuash gënjeshtra të bardha Justifikimet e llojit “Kam dhembje koke!”, janë të dëmshme dhe e çojnë jetën seksuale në rrugë të rrëshqitshme. 

Është gjithmonë më mirë t’i përballim problemet me ndershmëri dhe qetësi. 

 7.Mos bëni mashtrime apo dredhi Me sa duket gratë nuk janë të vetmet të cilat aktrojnë një orgazmë të rreme! Më shumë se 25 për qind e burrave pranojnë pjesën e tyre në këtë. Ajo nuk është aq shumë një çështje e mungesës së sinqeritetit, sesa praktike. Është më mirë gjithsesi, që mos ta praktikoni. 

 8.Kur gjumi bëhet një teatër në shtëpi 

Dhoma e gjumit duhet të jetë një hapësirë e shenjtë dhe erotike, një qoshe e gjitha e juaja për të fjetur, dhe seksi. Nëse është e mundur, duhet të përpiqeni të mos e përdorni atë si një zyrë apo një dhomë të improvizuar lojërash dhe për të mbajtur televizion. 

 9.Prindër po, por edhe partnerë 

Duke pasur fëmijët afër me partnerin, mund ta kufizojë jetën tuaj seksuale. Me oraret plot tension dhe shpenzimet së bashku me obligimet e mëdha, seksi shpesh është shtyrë mënjanë. Por, këto dy role, si prindër dhe si partnerë, nuk duhet të jenë reciprokisht ekskluzive. 

 10.Vriteni monotoninë 

Të bësh të njëjtat gjëra të vjetra është e barabartë me vrasjen e jetës seksuale të çiftit. Nëse ju tashmë keni zhvilluar një model të sjelljes në shtrat, mund të jetë e vështirë për të ndryshuar gjendjen e gjërave. Por, mundohuni të zbatoni ndryshime. Ndryshimet janë të mirëseardhura në çift, sidomos nëse ato pëlqehen nga të dy partnerët!

Kur ka qenë hera e fundit që i ke bërë një kolaudim jetës tënde seksuale ? Shumë prej nesh përballen me jetën pa e menduar nëse e shijojnë apo jo. 

Ose ndoshta mërziten sepse ka diçka që bëjnë në mënyrë të gabuar, ndoshta nuk kanë guxim sa duhet, apo nuk performojnë aq mirë sa duhet. 

Ndoshta pyesin veten nëse partneri apo partnerja janë të kënaqur apo mendojnë nëse seksi mund të jetë më i mirë me dikë tjetër.

 Ky test është realizuar nga Relate dhe do të të ndihmojë të mendosh më shumë për seksin dhe intimitetin në jetën tënde. Nëse nuk je në marrëdhënie me dikë mund t’i përgjigjesh pyetjeve duke menduar për dikë më të cilin ke ndonjë lloj marrëdhënie. 

 1. Mendimi i seksit me partnerin të bën të ndihesh

 a) I eksituar 

b) Ok 

c) Ankth

 2. Kur bëhet fjalë për diskutim emocionesh, unë dhe partneri im … 

a) Jemi të hapur dhe komunikues 

b) Flasim nëse kemi pasur një zënkë të madhe 

c) Nuk flasim shumë shpesh për ndjenjat tona 

 3. Partneri im dhe unë flasim për seksin 

A) Rregullisht 

b) Vetëm nëse e kemi të nevojshme 

c) Asnjëherë 

 4. Kur mendoj për seksin me partnerin

 A) Me jep shumë kënaqësi 

B) Goxha i kënaqshëm 

C) Aspak i kënaqshëm 

 5. Të jesh i/e zhveshur para partnerit më bën të ndihem

 a) Shumë rehat 

b) Pak rehat 

c) Shumë siklet 

 6. Ne puthemi, prekemi dhe e tregojmë atraksionin fizik .. 

a) Shumë shpesh 

b) Ndonjëherë

 c) Rrallë 

 7. Të flas për seksin më bën të ndihem 

a) I/e lumtur dhe relaksuar 

b) Pak çuditshëm 

c) I/e turpëruar dhe në siklet 

 8. Kur mendoj si ndihet partneri për jetën tone seksuale 

a) E di që është i/e kënaqur

 b) Shpresoj që të jetë kënaqur, por nuk jam i/e sigurt

 c) Nuk mendoj që janë të kënaqur 

 9. Gjatë seksit unë ndihem … 

a) Shumë mirë 

b) Zakonisht mirë

 c) Ankth dhe siklet 

 10. Gjatë rritjes unë dhe prindërit kemi biseduar për seksin …

 a) Rregullisht dhe hapur 

b) Ndonjëherë, por nuk ishte shumë e rehatshme

 c) Jo, në asnjë mënyrë 

 11. Kur diskutojmë unë dhe partneri e zgjidhim 

a) Shumë lehtë 

b) Varet nga diskutimi 

c) Nuk ia dalim të zgjidhim diskutime 

 12. Nëse partneri im do të provojë diçka të re seksualisht unë 

a) Zgjedhim diçka dhe e bisedojmë 

b) Ndihem çuditshëm dhe shpresoj që të më pëlqejë 

c) Ndihem në ankth duke pyetur vete ku gabova 

 13. Kur nuk ndihem i/e lumtur me diçka në jetën time seksuale 

a) Flas me partnerin 

b) Duroj sa të mundem derisa vendos të flas me të

 c) Shpresoj që problemi të kalojë vetë 

 14. Ndihem emocionalisht shumë afër partnerit kur bëj seks 

a) Po 

b) Nuk jam i/e sigurt 

c) Jo 

 15. Imagjinoj seksin me njerëz që nuk janë pjesë e marrëdhënies

 a) Rrallë 

b) Ndonjëherë

 c) Shumë 

 Përgjigjet: Më shumë A Duket sikur ti dhe partneri keni një jetë seksuale shume pozitive dhe të shëndetshme. Ju jeni gati të tregoheni të hapur për atë që dëshironi nga seksi dhe nuk e keni të vështirë ta shprehni këtë gjë. Ju jeni të gatshëm të flisni për ndryshime në çdo fushe dhe të negocioni rreth tyre. Ju jeni intim me njeri-tjetrin, jeni të hapur dhe jeni rehat në shoqërinë e njëri-tjetrit. Kjo ju ndihmon të ndiheni më afër dhe të shprehni dashurinë. Çelësi i suksesit është të ruani atë që keni, ne jetën seksuale dhe atë të përditshme. Eksploroni gjëra të reja së bashku, në të njëjtën kohë sigurohuni që të zhvilloni pasionet personale, të cilat do bëjnë që të rrisni dëshirën për njëri-tjetrin 

Më shumë B 

Ju jeni kryesisht të kënaqur me jetën tuaj seksuale, por duket sikur ndonjëherë ti dhe partneri ty jeni pak të shkëputur. Ndoshta ka gjëra që dëshironi të ndryshoni, por nuk jeni të sigurt se si ta filloni bisedën. Ndoshta ju ndiheni të shqetësuar sepse nuk doni të lëndoni partnerit tuaj. 

Tingëllon sikur ka një hendek emocional midis jush, kjo mund të jetë sepse ndonëse jeni të hapur me emocionet tuaja shmangni disa tema të caktuara si kënaqësia. Nuk është e pazakontë të gjeni veten në një situatë të ndërmjetme kur nuk je saktësisht i lumtur por ku ka dhe hapësirë për përmirësim. 

Mund të jetë e dobishme që të uleni dhe të përpiqeni të bisedoni sëbashku. Kjo mund të jetë frikësuese, por nga ana tjetër dhe befasuese për shkak të çlirimit të emocionit duke thënë: “Ndihem i trishtuar”, “Ndihem i humbur, irrituar, apo i trishtë”. 

Ky rrëfim përqendrohet në emocionet tuaja dhe duke filluar fjalinë më “unë” nuk rrezikoni që partneri juaj të shkojë në fazë mbrojtëse. Ndoshta dhënia e një masazhi pas një ditë të gjatë do t’u ndihmojë të relaksoheni dhe të rrisni intimitetin. Nëse mendoni që keni nevojë për ndihmë, këshillimi do sjellë rezultate të shkëlqyera. 

Mund të përfitoni nga terapia seksuale dhe kur ka një problem specifik seksual. 

Më shumë C 

Duket sikur midis jush ka vërtetë distancë, seksualisht dhe emocionalisht. Ndoshta nuk ndiheni të aftë të flisni për seksin, ose ndoshta edhe përpjekjet për ta bërë këtë gjë janë shumë të vështira. Ndoshta keni frikë të ndiheni të refuzuar ose keni frikë mos partneri thotë që nuk është kënaqur.

Fund!

Janari eshte muaji qe duhet te kujtoje cdo grua apo vajze per nje paptest ne menyre qe te parandalohet kanceri i qafës se mitrës

Shkruan Flori Bruqi 

Kanceri i qafës se mitrës eshte nder kanceret qe perhapet shume lehte dhe prek moshat e reja, pasi virusi qe e shkakton Human Papiloma perhapet e nëpërmjet maredhenieve seksuale . 

Mosha e marrëdhënieve seskuale eshte ulur e nga ana tjetër trendy per marrëdhënie seksuale me shume partnere e jo vetem, sidomos pa masa mbrojtëse e ben kete virus nje kercenim serioz sidomos per vajzat e reja ne moshe riprodhuese. 

Infermieri - Kanceri i qafes së mitrës, shkaqet dhe simptomat Kanceri i qafes se mitres e merr origjinen nga qelizet e qafese se mitres. Simptomat Ne fillesat e tij kanceri i qafes

Janari eshte muaji qe duhet te kujtoje cdo grua apo vajze per nje paptest ne menyre qe te parandalohet kanceri i qafës se mitrës .

 Neper Qendra shendetesore  Familjare të Republikës së Dardanisë kryhet depistimi i grave per kancer te qafës se mitrës dhe kete vit ulet ne 35 mosha e grave qe mund ta përfitojnë falas.

  Cdo vit diagnositikohen 100-130 raste me kancer te qafës se mitrës ne vendin tone Departamenti i Informacionit, më i madhi, më kryesori në Floripress dhe Radio Tv tona  që  shënojnë  fillimin  më edicionin e lajmeve .... 

                                        Çfarë janë ndryshimet CIN? 

Neoplasia cervikale intraepiteliale apo ndryshimet CIN janë ndryshime parakanceroze të qafës së mitrës. Ato janë ndryshime në strukturën e epitelit të qafës së mitrës të cilat paraprihen  dhe nga të cilat  më tej, pas një kohe të gjatë mund të zhvillohet kancer në qafën e mitrës.  Terma të tjera të cilat përdoren shpesh për këtë patologji janë:  ndryshimet abnormale të qelizave,  ndryshimet parakancerogjene, displazia celulare, LIL ( lezione intraepiteliale me luspa),  puçrra në qafën e mitrës, etj.  Të gjitha këto terma tregojnë se qelizat abnormale janë të pranishme në qafën e mitrës, të cilat duhet të ndiqen vazhdimisht dhe të trajtohen nga gjinekologu juaj, me qëllim për të parandaluar progresimin e mëtejshëm të tyre në mënyrë që të mos arrihet deri në shfaqjen e kancerit të qafës së mitrës.  Në shumicën e rasteve, si shkak i këtyre ndryshimeve është virusi HPV, i cili është seksualisht i transmetueshëm dhe ka më shumë se 150 lloje, veçanërisht ‘lloje me rrezik të lartë’ si HPV 16,18,33,35…

Neoplasia cervikale intraepiteliale apo ndryshimet CIN janë ndryshime parakanceroze të qafës së mitrës. Ato janë ndryshime në strukturën e epitelit të qafës së mitrës të cilat paraprihen  dhe nga të cilat  më tej, pas një kohe të gjatë mund të zhvillohet kancer në qafën e mitrës.  Terma të tjera të cilat përdoren shpesh për këtë patologji janë:  ndryshimet abnormale të qelizave,  ndryshimet parakancerogjene, displazia celulare, LIL ( lezione intraepiteliale me luspa),  puçrra në qafën e mitrës, etj.  Të gjitha këto terma tregojnë se qelizat abnormale janë të pranishme në qafën e mitrës, të cilat duhet të ndiqen vazhdimisht dhe të trajtohen nga gjinekologu juaj, me qëllim për të parandaluar progresimin e mëtejshëm të tyre në mënyrë që të mos arrihet deri në shfaqjen e kancerit të qafës së mitrës.  Në shumicën e rasteve, si shkak i këtyre ndryshimeve është virusi HPV, i cili është seksualisht i transmetueshëm dhe ka më shumë se 150 lloje, veçanërisht ‘lloje me rrezik të lartë’ si HPV 16,18,33,35…

Neoplasia cervikale intraepiteliale apo ndryshimet CIN  shkaktojnë ndryshime në qelizat epiteliale të qafës së mitrës të cilat karakterizohen me forma të parregullta dhe  të pabarabarta, bërthama hiperkromatike, marrëdhënie të çorjentuar nukleoprotoplazmatike, rritje të numrit të mitozave dhe çrregullim në renditjen e qelizave nga membrana bazë në sipërfaqen e epitelit. Në varësi të shkallës së ndryshimit, këto displaza ndahen në:

CIN 1 displaza e shkallës  së lehtë – ku ndryshimi është vetëm në një të tretën e pjesës së poshtme të epitelit të mitrës. Bëhet fjalë për shkallën më të lehtë të dispazimit, tek e cila në 70% të rasteve mund të çojë në regres spontan ose kërkon trajtim të vogël për tu tërhequr.

CIN2 displaza e shkallës mesatare – ku ndryshimi lëviz nga gjysma deri tek 2/3 e epitelit të qafës së mitrës, me rritje të numrit të mitozave dhe qelizave atipike.

CIN3 faza e rëndë e displazës – ku ndryshimi i qelizave të epitelit, gjendet në më shumë se 2/3 deri tek sipërfaqja e qelizave të epitelit në qafën e mitrës. CIN 3 është fazë para shfaqjes së kancerit të mitrës me potencial malinjë 35-40%. Në këtë grup përfshihet Carcinoma in situ ku qelizat atipike janë më shumë të theksuara  dhe kjo më pas kalon në kancer invaziv të qafës së mitrës, i cili kërkon trajtim kirurgjik radikal.

Kanceri endocervikal i qafës së mitrës është  atëherë kur procesi do të zhvillohet në kanalin e qafës së mitrës.  Nga ana mikroskopike, kanceri i qafës së mitrës klasifikohet si pllakë dhe shumë më  rrallë si kancer i epitelit cilindrik.

Simptomat

Nuk ekzistojnë simptoma të hershme në fazën preinvazive, në momentin kur të jenë shfaqur simptomat sëmundja ka kaluar në fazë te avancuar.  Simptomat ndaj të cilave duhet të tregoheni të vëmendëshëm janë: gjakderdhje gjatë marrëdhënies seksuale, rrjedhja e bardhë vaginale e cila ka marë një ngjyrë të lehtë të kuqe e cila nuk reagon ndaj terapisë dhe dhimbja. 

Diagnoza

Baza për diagnozën në rastet e  ndryshimeve CIN janë : PAP testi, tipologjia e HPV dhe kolposkopia.  Tek gjetjet e dyshimta citologjike dhe kolposkopike, diagnoza vërtetohet me anë të biopsisë (duke marrë një pjesë të indit) dhe kiretazhës endocervikale si dhe me diagnostikim konizues, në varësi të fazës së ndryshimeve displastike.

Trajtimi varet nga shkalla displastike e ndryshimit të qafës së mitrës dhe duhet të përcaktohet nga gjinekologu juaj. Tek shkallët më të vogla të ndryshimeve CIN 1 dhe CIN 2, niset me trajtimin e infeksionit  dhe me përmirësimin e imunitetit lokal dhe sistemik. Në rastet e ndryshimeve më të mëdha si CIN 3 dhe Carcinoma in situ, trajtimi mund të kryhet me konizim (duke mënjanuar një pjesë të qafës së mitrës në formë koni). Tek kanceri invaziv, trajtimi bëhet me operacion radikal , histerektomi  radikale dhe rrezatim.

Kryerja e kontrolleve të rregullta gjinekologjike janë të rëndësishme për parandalimin dhe zbulimin e hershëm të displazave cervikale dhe kancerit në qafën e mitrës, si dhe për trajtimin e tyre të suksesshëm.  

Përmes informacioneve të shpejta, të sakta dhe të thelluara, reportazheve dhe rubrikave të tjera informative, TV RTK , Klan Kosova, RTV21, janë kthyer në burimin kryesor dhe me prestigjioz të informimit të të gjithëve në vendin tonë , në hapësirën dardane  dhe kudo tjetër në botë ku shqiptarët jetojnë. Televizioni shtteëror RTK  është i pranishëm me kamerat dhe gazetarët e tij në të gjitha ngjarjet më të rëndësishme të vendit dhe në botë, me edicionet e tij informative....

Tekstet e historisë në Kosovë përkëdhelin pushtuesin osman

                   

      Akademik prof.dr.PHD.Flori Bruqi 

“Turqisë nuk i pëlqen që kosovarët të mësojnë historinë e interpretuar nga Tito dhe Enver Hoxha”, është shprehur Ahmet Davutoglu, ministër i Punëve të Jashtme të Turqisë, gjatë vizitës së tij në Kosovë më 26 gusht 2011.

Edhe Omer Dincer, ministri i Arsimit, i ka kërkuar Ish ministrit të Arsimit, Ramë Buja, që nga librat e historisë së Kosovës të largohen paragrafët, të cilat përmbajnë fyerje për Turqinë dhe personalitetet e këtij vendi.E njëjta gjë është kërkuar edhe nga ambasadorja e Turqisë në Kosovë, Songul Ozan : “Lloje të tilla të punimeve, të cilat synojnë largimin e shprehjeve të pakëndshme në librat e historisë, ekzistojnë jo vetëm ndërmjet Gjermanisë dhe Francës, por edhe shumë shteteve, përfshirë edhe vendin tim e posaçërisht ndërmjet vendeve, të cilat kanë marrëdhënie fqinjësore”. 

 Kështu që në heshtje librat e historisë në Kosovë kanë filluar të korrigjohen. 

 Nga klasa e 5-të deri në të 13-ën del se Perandoria Osmane gjatë shekujve të pushtimit të viseve të banuara me shqiptarë nuk ka vrarë, nuk ka ushtruar dhunë dhe nuk ishte e ashpër.

 Në vend të këtyre shprehjeve, sipas korrigjimeve, sulltanët me ushtrinë dhe administratën tyre sunduan, burgosën dhe ushtruan ndërhyrje ushtarake. Në hulumtimin tona vihet re se fjalët “dhunë “ dhe “vrasje” janë fshirë duke u zëvendësuar me “pushtim” dhe “burgosje”; fjala “ashpërsi” është shndërruar në “ndërhyrje ushtarake”; “sundimi i egër osman” në “pushtimi osman”, etj. 

Një ish  delegacion nga Turqia  u pritë  që ta vizitojë Kosovën në fund të marsit të vitit 2013  për të biseduar me autoritetet arsimore kosovare për trajtimin që i bëhet Perandorisë Osmane në librat e historisë . 

Teksa në Ministrinë e Arsimit  atëbotë një vizitë të tillë e shihnin  në kuadër të shkëmbimit të përvojave, historianët e cilësojnë si formë presioni.

  Autori i një libri shkollor të historisë në arsimin parauniversitar dhe bashkautori i shumicës së teksteve të këtij niveli,akademik prof.dr.PHD Frashër Demaj, konsideronte se delegacioni ka për qëllim mbikëqyrjen e komisionit të caktuar nga MASHT-i. 

“Delegacioni nga Turqia vinte  për presion dhe për asgjë tjetër. Si të tillë nuk e njoh edhe as që kisha dashur të takohesha me ta”, pat  thënë Demaj.

 Ky s’e njeh as komisionin vendës, të themeluar për këtë çështje nga MASHT-i. 

 “Punën time e bëj të pavarur, prandaj nuk njoh asnjë komision që provon të prekë çështjet shkencore”, pat thënë Akademik Demaj. 

Ai  theksojë  se MASHT-i nuk i ka konsultuar autorët e librave kur e ka themeluar atë komision, ndërsa ka zënë ngoje kryetarin e komisionit, të ndjerin Prof.dr.PHD .Shkëlzen Raça. 

Për të ka thënë se është historian, por jo tekstshkrues i librave të historisë në arsimin parauniversitar.

 “Ai që nuk ka përvojë në tekstshkruarje të librave të arsimit fillor nuk mund të japë vërejtje të qëndrueshme, mund të bëjë vetëm vërejtje kozmetike”, pat theksuar Demaj. 

Ky i fundit ka shtuar se me tekstshkruarje të librave parashkollorë të historisë merret që nga viti 2002 dhe se librat në të cilët ka punuar janë të përshtatshëm dhe pa gjuhë të urrejtjes.

 Megjithëkëtë, Demaj theksonte se edhe vetë është për ndonjë shikim të këtyre teksteve, por jo me presion.  Delegacioni  qeveritar nga Turqia ka planifikuar të vijë në Kosovë për rishikimin e librave të historisë, porse vizita ishte  shtyrë për në fund të muajit mars 2013 . 

Në Ministrinë e Arsimit ndërkaq theksojnë se komisioni vendës e ka përfunduar fazën e parë të punës. 

 “Ai e ka përgatitur një raport në të cilin janë të përfshirë disa rekomandime, i cili gjendet në Divizionin e Sigurimit të Cilësisë dhe i cili në të ardhmen jo shumë të largët do të organizojë debat të hapur me ekspertë të teksteve shkollore”, pat  thënë këshilltari i ministrit të Arsimit, Ramë Buja, Arbër Morina. 

Sipas tij, pas këtyre debateve do të organizohen takime me autorët e teksteve përkatëse, në mënyrë që bashkërisht të debatohen rekomandimet e komisionit dhe ato nga debatet e hapura.

 “Vetëm me pëlqimin e autorëve mund të bëhen ndryshimet”, është shprehur ai, teksa ka mohuar që komisioni që do të vijë nga Turqia do të ndërhyjë në punët kosovare. 

 “Ardhja e ekspertëve nga Republika e Turqisë nuk e nënkupton ndërhyrjen në punët tona, por ky do të jetë një shkëmbim përvojash, ashtu siç ka ndodhur e do të ndodhë në takimet e tjera që kemi pasur me ekspertë të vendeve të tjera evropiane”, ka përfunduar ai. Në vitin 2012 MASHT-i kishte themeluar një komision për rishikimin e prezantimit të historisë, gjeografisë dhe kulturës osmane e turke në tekstet shkollore parauniversitare në Republikën e Kosovës. 

Komisioni përbëhej nga gjuhëtarë, letrarë, historianë, muzikologë etj. 

Puna e komisionit kishte  përfunduar në fund të vitit 2012 dhe janë dhënë të gjitha rekomandimet se ku do të duhej të ndryshoheshin tekstet shkollore parauniversitare, kudo që flitet për Perandorinë Osmane. 

 Nga lënda e historisë janë prekur tekstet Historia 5 e autorëve, Fehmi Rexhepi, Frashër Demaj, botuar nga “Libri Shkollor” më 2007; Historia 6 e po të njëjtëve autorë dhe po të njëjtit botues (2004), , Historia e klasës së  7 e autorëve Isa Bicaj, Arber Salihu (2004); Historia klasës së  8 e autorëve Izber Hoti, Jetullah Krasniqi (2005): Historia  e klasës së 10 (Gjimnazi Gjuhësor) e autorëve, Isa Bicaj e Arber Salihu (2004); Historia  e klasës së 10 (Gjimnazi Informatikë – Matematikë ) i autorëve, Jusuf Bajraktari, Frashër Demaj (2003), Historia  klasës së 10 (Gjimnazi Gjuhësor) -Isa Bicaj e Arbër Salihu (2003) Historia e klasës së  11 (Gjimnazi Përgjithshëm) –Jusuf Bajraktari, Isa Bicaj (2004); Historia klasës 11 (Gjimnazi Gjuhësor) – Fehmi Rexhepi, Frashër Demaj (2004), Historia  klasës së 11 (Gjimnazi Shoqëror), Ramiz Abdyli, Emine Bakalli (2004) dhe Historia e klasës së  12 (Gjimnazi i Përgjithshëm) dhe Jusuf Bajraktari e Arbër Salihu (2005), që të gjithë të botuar nga “Libri shkollor” 2005. 

 Mirëpo autori dhe bashkautori i disa librave të historisë në sistemin parauniversitar, akademik Prof.dr.PHD Frashër Demaj, patë  thënë se atëbotë  ai zyrtarisht nuk ka marrë raport të komisionit të MASHT-it për të parë se ku është ndërhyrë. “Krejt çka kam mësuar në propozimet për ndryshime janë ato që i kam parë në medie”, ka thënë Demaj. 

Nga ana tjetër, kryetari i komisionit të themeluar nga MASHT-i, Shkëlzen Raça, ka mohuar që komisioni nga Turqia vjen për të bërë ndonjë presion. Ai po ashtu ka theksuar se edhe raporti që e ka nxjerrë komisioni nuk është përfundimtar, pasi që edhe ai duhet të rishikohet. Ndërkaq autori i studimit te teksteve mësimore të historisë Kosovë-Shqipëri-Serbi, me titull: Kosova 1912-2000 në tekstet mësimore të historisë së Kosovës, Shqipërisë dhe Serbisë”, Shkëlzen Gashi, mendon se tekstet mësimore të historisë për shkollat fillore dhe të mesme në Kosovë duhet të ndryshohen rrënjësisht dhe urgjentisht. “Madje këto ndryshime duhet bërë jo vetëm sa i takon prezantimit të periudhës kur Kosova dhe shqiptarët në përgjithësi kanë qenë nën Perandorinë Osmane, dhe jo siç kërkojnë palët e përfshira, por duke u bazuar në dokumente, dëshmi, fakte, argumente etj.”, ka thënë Gashi. Pra, sipas tij, duhet të eliminohet gjuha e urrejtjes, shpifjet, etiketimet, hiperbolizimet. Ndryshe, ka thënë ai, duhet ruajtur nga çdo trysni politike. Dy vjet pas vizitës së Kryeministrit të Turqisë në Kosovë, Recep Tayyip Erdogan, janë ndryshuar librat e ciklit parauniversitar në raport me kohën e Perandorisë Osmane. Në versionin ri të historisë Perandoria Osmane është një pushtues, por jo një sundues i egër. Kosova ka lidhur deri tani 13 marrëveshje me Turqinë, por kjo e fundit ka kërkuar bashkëpunim edhe në fushën e arsimit: autoritetet turke kërkojnë pastrimin e librave të historisë. Tani që ndryshimet janë bërë, zyrtarët shtetërorë turq vlerësojnë se me këtë veprim do të fuqizojnë marrëdhëniet e shkëlqyeshme ndërshtetërore. Ambasadorja e Turqisë në Kosovë, Songul Ozan, tha se ndryshimet në librat e historisë do t’i kontribuojnë marrëdhënieve Kosovë-Turqi të cilat, sipas saj, janë të shkëlqyeshme. Ajo kujton se ngjashëm kanë vepruar edhe shtete tjera, “të cilat kanë jetuar në të kaluarën një histori të përbashkët”. Komisioni i ngritur nga ministri Buja dorëzoi para më shumë se gjashtë muajsh rekomandimet se në cilat pjesë duhet të korrigjohen librat e historisë. Nga korrigjimet e librave të historisë nga klasa e 5-të deri në të 13-të, del se Perandoria Osmane përgjatë shekujve të pushtimit të viseve të banuara me shqiptarë, nuk ka vrarë, ushtruar dhunë apo se ishte e ashpër. Në vend të këtyre shprehjeve, sipas korrigjimeve, sulltanët me ushtrinë e administratën e tyre sunduan, burgosën dhe ushtruan ndërhyrje ushtarake. Neve kemi gjetur gjithashtu disa prej ndryshimeve konkrete që kanë pësuar librat e historisë nga klasa e pestë deri në klasën e trembëdhjetë. Shembujt e paraqitur në këtë rast u takojnë librave të historisë së klasës së pestë, gjashtë dhe tetë. Në librin aktual të historisë së klasës së pestë, në faqen 62, fjalët “dhunë” dhe “vrasje” në raport me Perandorinë Osmane janë fshirë. Në vend të tyre janë vendosur “pushtim” dhe “burgosje”. Në faqen 48 të librit aktual, në lidhje me marrjen e pronave dhe pasurisë së shqiptarëve janë fshirë fjalët “…hakmarrje” dhe “…vrasje”. Në vend të tyre është vendosur fjalia “…marrja e pronave, vendosja e taksave si dhe depërtimi i një pjese të popullatës vendëse…”! Fjalia “…osmanët vranë shumë shqiptarë…” është fshirë tërësisht kurse në faqen 69 të librit aktual, fjala “..ashpërsi” është shndërruar në “…ndërhyrje ushtarake”. Ndryshimet e tjera janë bërë në faqen 83 të librit të historisë së klasës së 6-të, ku fjalia “…sundimi i egër osman…”, është shndërruar në “…pushtimi osman”. Vijë i është rënë edhe pjesëve të librit të historisë së klasës së 8-të si në faqen 68, ku fjalia “…merreshin masa të rrepta ndaj atyre që nuk ishin të fesë islame…”, tash ka tjetër kuptim. “… Në praktikë të gjithë shtetasit në viset e tyre të pushtuara nga Perandoria Osmane, në jetën e përditshme ishin të barabartë para ligjit. Natyrisht ndonjëherë shfaqeshin keqpërdorimet e nëpunësve lokalë osmanë në kuadrin e reformave të tanzimatit”. “Sa i përket muzikës, pala turke mund të ketë pasur vërejtje, si për himnizim të figurës së Gjergj Kastriotit-Skënderbeut”, ka thënë kryesuesi i komisionit. Ai thotë se nuk i kujtohet në detaje çfarë ndryshimesh janë bërë në këtë rast. Emri zyrtar i plotë i komisionit është “Komisioni për Rishikimin e Prezantimit të Historisë, Gjeografisë dhe Kulturës Osmane e Turke”. Agjencioni Floripress ka siguruar një raport të punës së këtij komisioni, kryetar i të cilit ishte prof.dr. Shkëlzen Raça (historian), me anëtarë prof.dr. Ruzhdi Pllana (gjeograf), prof.dr Hysen Matoshi (kulturë osmane dhe turke-gjuhë e letërsi), Mr.sc. Astrit Mustafa (kulturë osmane e turke-muzikë) dhe sekretar i komisionit, Mr.sc. Avni Rexha. Komisioni për Rishikimin e Teksteve të Historisë, i formuar nga Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë, ka përpiluar një raport, i cili para finalizimit do të shikohet dhe nga ekspertë nga Turqia. Në muajin mars, një grup ekspertësh nga shteti turk do të vijnë në Kosovë për të konstatuar nëse janë hequr termat në tekstet e historisë që qeveria e tyre kishte kërkuar të ndryshohen me arsyetimin se ofendohej e kaluara e këtij shteti – Perandorisë Osmane. Por, këtë ata do ta bëjnë në konsultim me anëtarët e Komisionit për Rishikimin e Teksteve të Historisë, e pa mohuar as autorët e teksteve, mendimi i të cilëve sipas MASHT- it nuk do të anashkalohet asnjëherë. Përfaqësues të Ministrisë së Arsimit kanë konfirmuar se ky bashkëpunim bëhet në frymën e zhvillimeve akademike të të gjitha vendeve evropiane që të mos ketë gjuhë të urrejtjes në tekste, por që ajo të jetë miqësore. Sipas tyre ekspertët nga Turqia do të jenë të kënaqur me propozimet që kanë bërë ekspertët e MASHT. Ndërsa, kanë mohuar se mund të ketë ndërhyrje nga këta ekspertë. Në kuadër të vizitës së ekspertëve turq do të organizohen edhe debate lidhur me këtë “problem” në tekstet e historisë si dhe rekomandimet e grupit të ekspertëve kosovarë. Zëvendësministri i Arsimit, Nehat Mustafa, ka theksuar se do të mbahet një takim ndërmjet ekspertëve të Kosovës që janë marrë me rishikimin e teksteve dhe atyre nga Turqia. “Ekspertët turq do të vijnë në fund të muajit tjetër. Kjo po bëhet më qëllim që tekstet tona të kenë sa më pak gjuhë të urrejtjes. Kjo nuk do të thotë që është duke ndodhur vetëm me Turqinë, por kjo do të ndodhë edhe me të gjithë popujt dhe shtetet e tjera, sepse përfundimisht gjuha e urrejtjes duhet të hiqet nga tekstet shkollore”, ka theksuar Mustafa, sipas të cilit nuk do të bëhet asnjë ndryshim pa u konsultuar me autorët e teksteve shkollore. “Grupi i ekspertëve turq do të shikojnë disa nga sugjerimet që kanë dhënë ekspertët e Kosovës dhe do të japin kontributin e tyre, në mënyrë që tekstet tona të jenë të përshtatshme duke përmbushur kriteret”. Ai ka bërë të ditur se edhe autorët e teksteve do të përfshihen në debate. Mustafa ka hedhur poshtë çdo pretendim se do të ndryshohet historia. Sipas tij, kjo nuk mund të ndodhë në asnjë rrethanë. “Qytetarët e Kosovës nuk duhet të kenë frikë se do të ndryshohet historia e popullit shqiptar në përgjithësi dhe e popullit shqiptar të Kosovës në veçanti. Nuk është ministria ajo që e shkruan historinë, por janë historianët ata që e shkruajnë historinë”. Ai ka marrë si shembull se në tekstet shkollore gjenden terma si “hordhitë” kur flitet për ushtarët e huaj, një term që Mustafa e sheh të përdorshëm më shumë për grupe të kafshëve. “Ekziston mundësia që ku thuhet hordhitë të thuhet repartet ushtarake”. Mustafa ka thënë se ardhja e ekspertëve turq nuk duhet të keqinterpretohet. “Nuk do të thotë se ata do të vendosin si të jenë tekstet tona, por këtë po e bëjmë thjesht për të treguar gatishmërinë tonë për të bashkëpunuar jo vetëm me Turqinë, por edhe shtetet e tjera”.