Nga Fritz RADOVANI:
5 TETOR 1980, PREJ OTRANTOs ITALI…
Mjedis Europës pa asnjë shpresë, kur na dukej se po afrohej dita me dhanë Shpirt, veç kur ushtoi zani i një Burri pertej Adriatikut, që na dukej një anderr me e ndigjue se asht mesazhi i dashunisë së pritun tash sa shekuj i Papës Madh Polak Gjon Pali II, drejtue Popullit martirizuem Shqiptar nga komunizmi, vetem pse ishte pasues i Prijsit të Madh të shpetimtarëve të Europës, Gjergj Kastriotit – Skenderbe... Na dukej një anderr... Ishte Mesha Shenjte që Papa po lutej per të Krishtenët e zhdukun nga Gjenocidi i Shek. XX...
N’ atë Token e zharitun ku Kishat hilleshin n’ erë, e Klerikët vriteshin e vareshin per një Pagzim, si atëherë.., kur turqit e anadollit i venin të ngulun nder hunjë e Gjaku i Tyne, ashtu si mbas vitit 1944, derdhej rrkajë tue u perplasë per shkamijtë e Rozafës plakë!
E, bash nga një Zemer e Madhe pershëndetej një Popull i vogel gati i harruem n’ tortura:
“E kështu sot nuk mund të mos e hjedh vështrimin përtej detit, ku Kisha heroike e Shqipnisë tronditet thellë nga persekutimi i gjatë, por edhe pasunohet nga dishmia e Martirëve të saj; ipeshkvij, meshtarë, rregulltarë, rregulltare dhe besimtarë të thjeshtë”.
6 MAJI 1988 Një grup Shqiptarësh nga Amerika shtegtuen drejt Romës për me u takue me Papen Gjon Palin II. Ky ishte takimi i parë i Karol Wojtilës me Shqiptarë t’ arratisun, takim i cili u pasqyrue nga At Daniel Gjeçaj... Me atë rasë në sallën Klementine në Vatikan, Papa mbajti një fjalë historike dhe me atë rasë u ba edhe lutja drejtue Zojës së Këshillit të Mirë për Popullin Shqiptar, tue u perfshi edhe Kosova.
25 PRILL 1993 Papa në Sheshin Skenderbeu tha: “Nuk mundem mos t’ përshëndes një person fort të përvuejtun që ndodhet mes nesh. Asht Nanë Tereza e Kalkutës. Të gjithë e dijnë nga vjen, cili asht Atdheu i saj. Atdheu i saj asht këtu. Edhe në kohët e izolimit të plotë të Shqipnisë ishte pikërisht kjo rregulltare e përvuejtun, kjo shërbëtore e përvuejtun e ma të vorfënve ndër të vorfën që përçonte në tanë Botën emrin e Atdheut Tuej. Në Té, në personin e Nanë Terezës Shqipnia asht nderue gjithmonë…
Ju falënderoj të dashtun Shqiptarë, për këtë bijë të tokës suej, të Popullit tuej!”
9 TETOR 2003, ROMË – Nanë Tereza shpallet nga Papa Gjon Pali II e Lume…
9 e 10 QERSHOR 2019:
Vendimi i Papa Françeskut për me themelue Dioqezën Prizren – Prishtinë, emnimi i Shkëlqesisë së Tij Imzot Dodë Gjergji, si Ipeshkvi i Saj i Parë dhe vizita, me 9-10 qershor në Kosovë e Sekretarit të Shtetit të Vatikanit, Kardinalit Pietro Parolin, janë ngjarje me randësi historike të marrëdhanieve mjedis Prishtinës dhe Vatikanit, po edhe mjedis Vatikanit e Kombit Shqiptar në përgjithsi. Të shpresojmë!..
Melbourne, 30 Maji 2019.
******
Shen Gjon Pali II (latinisht:Ioannes Pauluss II; italisht Giovanni Paolo II; polonisht Jan Paweł II). Lindur si Karol Józef Wojtyła (18 maj 1920 - 2 prill 2005), ishte pape nga 1978-2005. Ai i zgjodh Pape nga konklava e dyte e vitit 1978, qe u mblodh pasi Papa Gjon Pali I vdiq pas 33 ditesh te emerimit te tij. Kardinali Vojtila u zgjodh ne diten e trete te konklaves dhe mori emrin e paraardhesit ne nder te tij. Gjon Pali II eshte njohur per ndihmesen per shembjen e komunizmit ne Poloni si dhe ne te gjithe Europen. Gjon Pali II ka permiresuar ndjeshem marredheniet e Kishes Katolike me Judaizmin, Islamin, Kishen Ortodokse te Lindjes dhe Bashkesine Anglikane. Ai perkrahu mesimet e kishes mbi ceshtjet sociale sidomos ate te familjes si dhe mbeshteti Kocilin II te Vatikanit dhe reformat e tij. Ai eshte lideri qe ka udhetuar me shume, duke vizituar 129 shtete gjate papatit te tij. Nisur nga nisma e tij dhe theksimin qe bente per thirrjen ne shenjteri ai lumturoi 1 340 njerez dhe kanonizoi 483 shenjter. Nje objektiv i rendesishem i tij ishte edhe kthimi i reputacionit te Kishes Katolike. Deshira e tij ishte "te vendose Kishen ne zemer te nje aliance te re fetare qe do te sillte bashkimin e judenjeve, muslimaneve dhe te krishtereve." Eshte papa i dyte qe ka qendruar me shume ne krye te Kishes Katolike (27 vite) pas Papa Piu IX (32 vite). Gjon Pali II, lindur dhe rritur ne Poloni, u be Papa i pare jo italian pas Papa Adriani VI, qe ishte gjerman. Ceshtja e shenjterimit filloi nje muaj pas vdekjes se tij. U lumturua me 1 maj 2001 nga Papa Benedikti XVI, pas vertetimit nga Kokregata per Çeshtjen e Shenjterve te nje mrekullie duke ndermjetesuar sherimin e nje murgeshe franceze nga semundja Parkinson. Mrekullia e dyte u vertetua me 2 korrik 2013 dhe u konfirmua nga Papa Françesku dy dite me vone (duhen dy mrekulli te vertetuara qe nje person te shpallet shenjte). Gjon Pali II u shenjterua se bashku me Papa Gjoni XXIII me 27 prill 2014 ne sheshin Shen Pjeter ne Vatikan. Me 11 shtator 2014 Papa Francesko shtoi festen e Shen Gjon Palit II ne Kalendarin e Kishen Katolike. Sipas tradites shenjterit festohen ne daten e lindjes apo te vdekjes se tyre, por ajo e Shen Gjon Palit II (22 tetor) festohet ne pervjetorin e emerimit te tij Pape.
Rinia
Karol Józef Wojtyła lindi ne Wadowice, Poloni. Ishte me i vogli i tre femijeve te Karol Wojtyła (1879-1941) dhe Emilia Kaczorowska (1884-1929). Nena e tij ishte mesuese dhe vdiq kur Wojtyła ishte vetem tete vjeç. Motra e tij me e madhe Olga kishte vdekur para lindjes se tij dhe ishte shume i lidhur me vellain e tij Edmund qe ishte 13 vjet me i madh se ai. Puna e Edmund si mjek e coi ate ne vdekje nga fruthi, nje humbje qe preku thelle Vojtilen .
Si një djalë, Vojtila ishte sportiv, shpesh luante futboll si portier. Gjatë fëmijërisë së tij, Vojtila pasur kontakt me komunitetin e madh hebre ne Wadowice .Lojërat e futbollit ne shkolle shpesh u zhvillonin mes hebrenjve dhe katolikëve, dhe Vojtila shpesh luante në anën e hebrenjeve . « Mbaj mend se të paktën një e treta e shokëve të mi në shkollën fillore në Wadowice ishin hebrenj, por ne rang shkollor ishin më pak. Me disa kam qenë në marrëdhënie shumë miqësore dhe ajo qe me godiste me shume te disa prej tyre ishte patriotizmi i tyre polak ».
Në vitin 1938, Wojtyła dhe babai i tij u largua Wadowice dhe u zhvendosen në Kraków, ku ai u regjistrua në Universitetin Jagiellonian. Ndërsa studionte çështje të tilla si filologji dhe gjuhë të ndryshme, ai ka punuar si një bibliotekar vullnetar dhe ishte i obliguar për të marrë pjesë në trajnimin ushtarak të detyrueshëm në Legjionin akademik, por ai refuzoi te shtinte zjarr me arme. Ai ka performuar me grupe të ndryshme teatrale dhe ka punuar si dramaturg. Gjatë kësaj kohe, talenti i tij për gjuhën beri qe te mësoje më shumë si 12 gjuhë të huaja, nëntë nga të cilat ai përdoret gjerësisht si Papë.
Ne vitin 1939, forcat nazito-gjermane mbyllen universitetin pas pushtimit te Poloninë. Meshkuj e aftë për punë ishin të detyruar për të punuar, kështu që nga 1940 në 1944 Vojtila beri pune te ndryshme si : ne një restorant, punëtor krahu në një gëlqerore dhe te fabrika kimike Solvay, për të shmangur dëbimin në Gjermani. Në vitin 1940 ai u godit nga një tramvaj dhe pati nje frakture te rende ne kafke. Në të njëjtin vit ai u godit nga një kamion në një gurore, qe beri te kete nje shpatull me lart se tjetren dhe nje kerrusje te perhershme. Babai i tij, një ish-austro-hungarez nen-oficer dhe me vone oficer në ushtrinë polake , vdiq nga një atak në zemër në vitin 1941, duke lënë Vojtila si anëtar i vetëm mbijetuar i familjes. « Unë nuk isha në vdekjen e nënës sime, unë nuk isha në vdekjen e vëllait tim, unë nuk kam qenë në vdekjen e babait tim » , « Ne moshen njezet vjecare, unë tashmë i kisha humbur të gjithë njerëzit e mi te dashur »,-tha ai, duke reflektuar mbi jeten e tij, rreth dyzet vjet më vonë.
Pas vdekjes së babait të tij, ai filloi të mendonte seriozisht për prifterine. Në tetor të vitit 1942, ndërkohë që lufta vazhdonte, ai trokiti në derën e Residences se Ipeshkvinjeve në Kraków dhe kerkoi për të studiuar per priftëri. Menjëherë pas kësaj, ai filloi kurse në seminar te fshehte nëntokë të drejtuar nga Arqipeshkvi i Kraków, Adam Stefan Sapieha. Më 29 shkurt 1944, Vojtila u godit nga një kamion gjerman. Oficerët gjermanë e dërguan atë në spital, ku ai kaloi dy javë atje per tu shëruar nga një tronditje të rëndë dhe një dëmtim në shpatull. Ajo dukej atij se ky aksident dhe mbijetesa e tij ishte një konfirmim i thirrjes së tij. Më 6 gusht 1944, një ditë e njohur si "E diel e zeze", Gestapoja grumbulloi disa djem te rinj per te zvogeluar kryengritjen në Kraków e ngjashme me kryengritjen e fundit në Varshavë. Vojtila u arratis duke u fshehur në bodrumin e shtëpisë së xhaxhait të tij në rrugen Tyniecka, ndërsa forcat gjermane kerkonin akoma me teper trupa. Me shumë se tetë mijë burra dhe djem janë marrë atë ditë, ndërsa Vojtila u arratis në Pallatin e Arqipeshkvisë, , ku ai qëndroi deri pas gjermanët u larguan.
Në natën e 17 janarit 1945, gjermanët u larguan nga qyteti, dhe studentët rimekemben seminarin e shkatërruar. Vojtila ndihmoi një vajzë 14-vjeçare refugjate hebre të quajtur Edith Zierer, e cila kishte ikur nga një kamp pune naziste në Częstochowa. Edith kishte dale afer hekurudhave pas arratisjes se saj dhe Vojtila e mori atë në një tren dhe qëndroi me të gjatë gjithë udhëtimit në Kraków. Edith ka falenderuar Vojtilenper shpetimin e jetes se saj atë ditë. B'nai B'rith dhe autoritetet tjera kanë thënë se Vojtila ka ndihmuar ne mbrojtjen e shumë të tjerë hebrenj polakë nga nazistët. Gjatë pushtimit nazist të Polonisë, një familje hebreje dërgoi djalin e tij, Stanley Berger, që të jetë e fshehur nga një familje polake. Prindërit e tij biologjikë Berger vdiqen gjatë Holokaustit, dhe pas luftës prinderit adoptues qe ishin te krishtere i kërkuan priftit te ri polak me emrin Karol Wojtyla, i ardhshmi Papa Gjon Pali II, të pagëzoje djalin. Papa i ardhshëm nuk pranoi, duke pretenduar se fëmija duhet të rritet me besimin hebraik te prindërve të tij bilogjike dhe jo si një katolik. Në shtator 2003, Emanuele Pacifici, kreu i bashkësisë hebraike të Italisë, propozoi që Gjon Pali II të marrë medaljen Righteous Among the Nations për të shpëtimin e një djali dy vjeçar hebre duke i dhënë një familje polak në vitin 1942, kur Karol Vojtila ishte seminarist. Pas luftës, prinderit adoptues te krishtere te djalit kërkuan nga Papa i ardhshem të pagëzoje djalin, por përsëri ai refuzoi, si me Berger. Pas luftës, Karol Vojtila bëri të pamundurën për të siguruar që ky djalë hebre qe ai shpëtoi te largohet nga Polonia për t'u bashkuar me te afërmit e tij hebre në Shtetet e Bashkuara. Në prill të vitit 2005, menjëherë pas vdekjes së Gjon Palit të Dytë, qeveria izraelite krijoi një komision për të nderuar trashëgiminë e Gjon Palit II. Një nga mënyrat e propozuara të nderuar atë ishte për t'i dhënë atij medaljen Righteous Among the Nations. Në librin e fundit te Vojtilës, Kujtime dhe Identitetit, ai përshkroi 12 vjet e regjimit nazist si "brutalitet".
Priftëria
Pas mbarimit të studimeve të tij në seminar në Kraków, Vojtila u shugurua prift në Ditën e Gjithë Shenjterve, më 1 nëntor 1946, nga Arqipeshkvi i Kraków, Kardinali Sapieha. Me 26 nëntor 1946 Sapieha dërgoi Vojtilen ne Romës për të studiuar nën Fratin francez Domenikan Reginald Garrigou-Lagrange. Wojtyła mori një licencë në korrik të vitit 1947, kaloi provimin e doktoraturës në 14 qershor 1948 dhe mbrojti me sukses tezën e doktoraturës me titull Doktrina de fide apud S. Ioannem a Cruce (Doktrina e Besimit sipas Shen Gjoni te Kryqit) në filozofi më 19 qershor 1948. Gjithashtu Vojtila studioi hebraisht me gjermanin Dominikan Peter G. Duncker, autori i Compendium grammaticae linguae hebraicae biblicae.
Sipas nje shoku klase te Vojtilës i ardhshmi Kardinali austriak Alfons Stickler, në vitin 1947, tha qe gjate studimeve Vojtila vizitoi Padre Pion, i cili i tha se një ditë ai do të ngjitet në "postin më të lartë të Kishës". Kardinali Stickler shtoi se Vojtila besoi se profecia u përmbush kur ai u bë një kardinal.
Wojtyła u kthye në Poloni në verën e vitit 1948 për detyrën e tij të parë baritore në fshatin Niegowić, 24 kilometra nga Kraków, në Kishën e Zojes. Ai arriti në Niegowić në kohën e korrjes, ku veprimi i tij i parë qe beri ishte ra ne gjunje dhe puthi token. Gjatë papatit të tij ai e përsëriti këtë gjest, të cilën ai e mori nga shenjtori francez Gjon Mari Pagezuesi Vianney.
Në mars 1949, Vojtila u transferua në famullinë e Shën Florian në Kraków. Ai mësoi etikën në Universitetin Jagiellonian dhe më pas kaloi në Universitetin Katolik të Lublin. Ndërsa mësim, ai krijoi një grup prej rreth 20 të rinjve, të cilët filluan të quajnë veten Rodzinka, "familja e vogël". Ata u takuan për lutje, diskutime filozofike, dhe për të ndihmuar të verbër dhe të sëmurë. Grupi përfundimisht u rrit për rreth 200 pjesëmarrës, dhe aktivitetet e tyre u zgjeruan duke përfshirë ski dhe kayaking dhe udhëtime vjetore.
Gjatë kësaj periudhe, Vojtila ka shkruar një seri artikujsh në gazetën katolike Krakow-së, Tygodnik Powszechny, që kanë të bëjnë me çështjet e kishës bashkëkohore. Lufta, jeta nën komunizëm, dhe përgjegjësitë e tij baritore e frymezuan per poezite e tij. Vojtila botoi veprën e tij në dy pseudonimet-Andrzej Jawień dhe Stanisław Andrzej Gruda -për të dalluar letrare e tij nga shkrimet e tij fetare. Në vitin 1960, Vojtila botoi libri me ndikim teologjik Dashuria dhe Përgjegjësia, një mbrojtje të mësimeve tradicionale të Kishës mbi martesën nga pikëpamja e ri filozofik.
Ndërsa ishte prift në Kraków, ca grupe studentesh të rregullt u bashkuan me Wojtyla për ngjitje, ski, ciklizem, kampe dhe kayaking, shoqëruar me lutje, meshat në natyrë dhe diskutime teologjike. Ne epoken e Stalinit ne Poloni nuk ishte e lejuar udhetimi i prifterinjeve me studentet, keshtu qe At Vojtila iu kerkoi shokëve te tij të rinj qe ta thirrnin "Wujek" ("Dajë") për të parandaluar qe të tjeret te mos ta njihnin si prift. Pseudonimi i tij fitoi popullaritet në mesin e ndjekesve qe kishte. Në vitin 1958, kur Wojtyła u emërua ipeshkv ndihmës i Kraków, te afermit e tij shprehen shqetesime se ky post do te sillte ndryshime tek ai. Wojtyła iu pergjigj miqtë e tij duke iu thene "Wujek do të mbetet Wujek," dhe ai ka vazhduar të jetoje një jetë të thjeshtë, duke shmangur zbukurimet që erdhen nga pozita e tij si ipeshkv. Ky pseudonim i ngeli Wojtyłes për tërë jetën e tij dhe vazhdon të përdoret akoma sot, veçanërisht nga populli polak.
Periudha si Ipeshkëv dhe Kardinal
Më 4 korrik 1958, ndërsa Vojtila ishte në një pushime kayaking në liqenet e rajoninit te Polonisë veriore, Papa Pius XII e emëroi atë si ndihmës Ipeshkv i Kraków. Ai u thirr më pas në Varshavë për të takuar , Kardinal Stefan Wyszyński, i cili e informoi atë për emërimin e tij. Ai ra dakord për të shërbyer si ndihmës Ipeshkv Arqipeshkvit te Kraków Eugeniusz Baziak, dhe u shugurua ipeshkev më 28 shtator 1958. Në moshën 38, Wojtyla u bë ipeshkvi me i ri në Poloni. Baziak vdiq në qershor 1962 dhe më 16 korrik Vojtila u zgjodh si administratori i përkohshëm i Arqipeshkvise deri sa te emrohej Arqipeshkvi i ri.
Në tetor të vitit 1962, Vojtila mori pjesë në Koncilit II të Vatikanit (1962-1965), ku ai ka dhënë një kontribut ne dy perfundimet më historike dhe me ndikim te Koncilit qe jane Dekreti mbi Lirinë Fetare (në latinisht, Dignitatis Humanae) dhe Kushtetuta baritore mbi Kishën në botën bashkëkohore (Gaudium et spes).
Ai gjithashtu mori pjesë në kuvendet e Sinodit të Ipeshkvijve. Më 13 janar 1964, Papa Pali VI e emëroi Arqipeshkev i Kraków. Më 26 qershor 1967, Pali VI njoftoi futjen e Arqipeshkvit Karol Wojtyla ne Kolegjin e Kardinalëve dhe u emërua kardinal-prift.
Në vitin 1970, sipas një dëshmitari bashkëkohor, Kardinali Wojtyła ishte kundër shpërndarjes së një letër rreth Kraków, duke deklaruar se Konferenca Ipeshkvnore Polake po pergatitej për 50 vjetorin e Luftës polake-sovjetike.
Në vitin 1973 Kardinali Vojtila u takua filozofen Anna-Tereza Tymieniecka, bashkëshorte e Hendrik S. Houthakker, Profesor i Ekonomisë në Universitetin e Harvardit, dhe anëtar i Këshilltarëve Ekonomikë të presidentit Nixon (presidenti i asokohe i SH.B.A).Tymieniecka bashkëpunuar me Wojtyła në një numër të madh projektesh përfshirë një përkthim anglisht të librit të Wojtyłës "osoba i czyn" (Personi dhe Akti). Personi dhe Akti, një nga veprat më të shquar Papa Gjon Palit II, qe u shkrua fillimisht në polonisht. Tymieniecka mundesoi versionin në gjuhën angleze. Keta te dy me kalimin e viteve u bene shoke te mire. Kur Vojtila vizitoi Angline, Shtetet e Bashkuara në verë të vitit 1976, Tymieniecka e ftoi si një mysafir në shtëpinë e familjes së saj.
Zgjedhja si Papë
Ne gusht te vitit 1978 pas vdekjes se Papa Pali VI mori pjese ne konklaven ku u zgjodh Gjon Pali I. Ai vdiq ne diten e 33-te te papatit te tij duke bere kshu nje konklave te dyte po ate vit.
Konklava e dyte vazhdoi me 14 tetor 1978, dhjete dite pas funeralit. Dy kandidatet e mundshem per Pape ishin :Giuseppe Cardinal Siri, Kardinali konservator i Gjenoves dhe Giovanni Cardinal Benelli, liberal dhe arqipeshkev i Florences.
Mbështetësit e Benelli-t ishin të bindur se ai do të zgjidhet, dhe në rezultatet e para të votimit, Benelli ishte nente vota para.Giovanni Colombo, Arqipeshkvi i Milanos ishte konsideruar si një kandidat , por kur ai filloi të marrë vota, ai njoftoi se, nëse zgjidhet,nuk do ta pranoje papatin. Franz Kardinali König, Arqipeshkvi i Vjenës, sugjeroi zgjedhësve e tjerë një tjetër kandidat: polakun Kardinal Karol Józef Vojtila. Vojtila u zgjodh ne ditën e tretë te konlaves (16 tetor) dhe sipas shtypit italian, ai mori 99 vota nga 111 zgjedhësve pjesëmarrës.
Ai e pranoi zgjedhjen e tij me këto fjalë: "Me bindje në besim ndaj Krishtit, Zotit tim, dhe me besim në Nënës së Krishtit dhe të Kishës, pavarësisht nga vështirësitë e mëdha, unë pranoj " Papa, në nder të paraardhësit të tij mori emrin Gjon Pali II, dhe tymi i bardhë informoi turmën e mbledhur në Sheshin e Shën Pjetrit se një Papë ishin zgjedhur. Ka pasur zëra se Papa i ri dëshironte të jetë e njohur si Papa Stanislaus I në nder të shenjtorit polak, por ishte i bindur nga kardinalët që nuk ishte një emër romak. Kur Papa i ri u shfaq ne ballkon iu adresua turmes duke thene :
Të dashur vëllezër dhe motra, jemi të pikëlluar për vdekjen e Papa Gjon Pali I, dhe kështu kardinalët kanë thirrur një ipeshkv të ri të Romës. Ata e zgjodhen nga nje vend shume i larget por gjithashtu edhe i afert për shkak të bashkimit tonë në besim dhe traditave të krishtera. Kisha frikë për të pranuar këtë përgjegjësi, por e bëj këtë në frymën e bindjes ndaj Zotit dhe besnikëri të plotë ndaj Marisë, Nënës tonë më të Shenjtë. Unë jam duke folur ne gjuhen tuaj...tone italiane. Në qoftë se kam bërë një gabim, ju lutem "me korrigjoni ....
Vojtila u bë Papa i 264-ert sipas listës kronologjik të papëve, i parë jo-italian qe prej 455 viteve. Vetëm 58 vjeç, ai ishte papa më i ri që nga Papa Piu IX në 1846, i cili ishte 54. Ashtu si paraardhësi i tij, Gjon Pali II refuzoi kurorëzimin tradicional te Papës, por beri nje inaugurimin te thjeshte Papënor më 22 tetor 1978. Gjatë inaugurimit të tij, kur kardinalët do të bie në gjunjë përpara tij e puthin unazën, ai u ngrit para Krdinalit polak Stefan Wyszynski u gjunjëzua poshtë, e ndaloi qe t'i puthte unazën, dhe e perqafoi.
Udhëtimet
Gjatë papatit të tij, Papa Gjon Pali II bëri udhëtime në 129 vende, duke udhëtuar më shumë se 1,100,000 kilometra. Ai vazhdimisht ka tërhequr turma të mëdha, disa ndër më të madhe mbledhur ndonjëherë në historinë e njerëzimit, të tilla si Dita Botërore e Rinisë ne Manila, ku u mblodhen katër milionë njerëz, mbledhja me e madhe e nje Pape, sipas Vatikanit. Vizitat me te hershme zyrtare te Gjon Palit II ishin në Republikën Domenikane dhe Meksikë në janar 1979. Gjon Pali II u bë papa i parë për të vizituar Shtëpinë e Bardhë në tetor të vitit 1979, ku u prit ngrohtësisht nga presidenti i atëhershëm Jimmy Carter. Ai ishte papa i parë qe vizitonte disa vende në një vit, duke filluar në vitin 1979 me Meksikën dhe Irlandën. Ai ishte i pari Pape qe udhetoi në Britani të Madhe, në vitin 1982, ku u takua Mbretëresha Elizabeth II qe eshte edhe Guvernatori Suprem i Kishës së Anglisë. Ndërsa në Angli, ai vizitoi edhe katedralen Canterbury dhe u gjunjëzua në lutje në vendin ku Thomas à Becket ishte vrarë.
Ai udhëtoi në Haiti në vitin 1983, ku ai foli në Creole mijëra katolikëve te varfër mbledhur për ta përshëndetur në aeroport. Mesazhi i tij ", gjërat duhet të ndryshojnë në Haiti", duke iu referuar pabarazisë ndërmjet të pasurve dhe të varfërve, u prit me duartrokitje të stuhishme. Në vitin 2000, ai ishte papa i parë qe vizitoi Egjiptin, ku u takua me Papën kopt, Papa Shenouda III dhe me Patriarkun ortodoks grek të Aleksandrisë. Ai ishte Papa i parë katolik qe vizitoi dhe u lut në një xhami islamike, në Damask, Siri, në vitin 2001. Ai vizitoi xhaminë Umayyad , një ish kishë të krishterë, ku Gjon Pagëzuesi besohet të jetë varrosur, dhe mbajti një fjalim duke bërë thirrje për myslimanët, të krishterët dhe çifutët të jetojnë së bashku.
Më 15 janar 1995, gjatë Ditës Botërore të Rinisë, ai kremtoi Meshën ku te pranishem ishin pesë-shtatë milion njerez në Luneta Park, Manila, Philippines, e cila është konsideruar të jetë mbledhja më e madhe në historinë e krishterë. Në mars të vitit 2000, gjatë vizitës në Jeruzalem, Gjon Pali II u bë papa i parë në histori për të vizituar dhe lutur në Murin Perëndimor. Në shtator 2001, ai udhëtoi për në Kazakistan, ku mbajti një audiencë kryesisht të përbërë nga muslimanët, dhe në Armeni, për të marrë pjesë në festimin e 1700 vjetorit te krishterimit armen.
Në qershor 1979, Papa Gjon Pali II udhëtoi për në Poloni, ku turmat e shumta e shoqeronin vazhdimisht. Ky udhëtim i parë papnore në Poloni lartesoi shpirtin e vendit dhe shkaktoi formimin e lëvizjes Solidariteti në vitin 1980, e cila më vonë solli lirinë dhe të drejtat e njeriut ne atdheun e tij te trazuar. Udhëheqësit komunistë te Polonisë përdoruren vizitën e papës për të treguar njerëzve se edhe pse papa ishte polak, ai nuk mund te ndryshoje kapacitetin e tyre për të qeverisur, shtypin dhe shpërndajnë mallrat e shoqërisë. Ata gjithashtu shpresonte se nëse Papa do ti'i respektonte rregullat e vendosura nga ata, edhe populli polak do të ndjeke shembullin e tij. Nëse vizita e Papës do te frymezonte njerezit per kryengritje, udhëheqësit komunistë të Polonisë ishin të përgatitur për të shtypur kryengritjen dhe per te fajesuar papen per kete.
Në udhëtimet e mëvonshme në Poloni, i dha mbështetje të heshtur organizimit per Solidaritetit. Këto vizita përforcuan këtë mesazh dhe kontribuan në rënien e komunizmit ne Lindjen Europiane që u zhvillua në mes 1989/1990 me rifutjen e demokracisë në Poloni, dhe e cila më pas u përhap përmes Evropës Lindore (1990-1991) dhe në Europën Jug-Lindore (1990-1992).
Shëndeti[redakto | përpunoni burim]
Kur ai u bë Papë në vitin 1978, në moshën 58, Gjon Pali II ishte një sportist i pasionuar. Ai ishte shumë i shëndetshëm dhe aktiv, bente vrapim në kopshtet e Vatikanit, not, dhe ecje në male. Atij i pelqente shume futbolli. Mediat bene kontrastin e sportivitetit te papës të ri dhe shëndetin e dobët të Gjon Palit I dhe Pali VI. I vetmi Pape modern me një regjim palestre ka qenë Papa Pius XI (1922-1939). Një artikull Irish Independent në vitin 1980 etiketuan Papa Gjon Palin II si papa keep-fit
Megjithatë, pas më shumë se njëzet e pesë vjet si Papë, dy tentativa vrasjeje, njëra prej të cilave e plagosi atë rëndë, dhe një numër i shumte frike per kancer, shëndeti fizik i Gjon Palit u be me i dobet. Në vitin 2001 ai u diagnostikua se vuante nga sëmundja e Parkinsonit. Vëzhguesit ndërkombëtarë kishte dyshuar këtë për disa kohë, por u pranua publikisht nga Vatikani vetem në vitin 2003. Pavarësisht vështirësive të folur, probleme ne dëgjim , ai vazhdoi të udhëtojnë në botë, edhe pse rrallë ecte ne publik.
Atentati i vitit 1981
E mërkurë, 13 maj 1981,ne nje dite audience së përgjithshme mbajtur në sheshin Shën Pjeter në Romë dhe para një turme prej 20.000 besimtraesh, Gjon Pali II pesoi një attentat. Mehmet Ali Ağca, një i ri turk 23 vjeç, tashmë i dënuar në vendin e tij për një vrasje të kryer dy vjet më parë, qëlloi mbi papën me një pistoletë Browning 9 mm kalibër, në një distancë prej më pak se gjashtë metra.
Me tre plumba ne trup, Papa operohet urgjent, por fatmiresisht asnjë organ vital nuk ishte prekur. Sulmi zhvillohet në ditën perkujtimore te shfaqjes së parë të Virgjëreshës së Fatimes. Gjon Pali II atribuohet mbijetesës se tij fale ndërhyrjes së Virgjëreshës së Fátima , dhe ai mendon ky sulm është e përmendur në mesazhin e Fatimes.
Sipas burimeve, sulmi mund të jetë puna e GRU, shërbimet e inteligjencës së ushtrisë sovietike. Njerëz të tjerë, për shkak të kombësisë së Mehmet Ali Ağca, besojnë se grupet radikale islamike mund të jetë në origjinen e atentatit. Burime të tjera lejne te kuptojnese ky ishte një veprim nga mafia turke ne bashkepunim nga mafia italiane. Së fundi, disa kanë parë vetë se Mehmet Ali Agça, vuante nga çrregullime mendore.
Pas sulmit, i cili gati i kushtoi jetën e tij dhe i la pasoja, Papa qarkullonte në mesin e turmës me një makinë të blinduar, quajtur "popemobile". Në vitin 1983, ai shkoi në qelinë e Mehmet Ali Ağca për t'a falur.
VdekjaPapa Gjon Pali II u shtrua në spital me probleme të frymëmarrjes të shkaktuara nga një periudhë të gripit më 1 shkurt 2005. Ai u largua nga spitali më 10 shkurt, por më pas u shtrua në spital përsëri me probleme të frymëmarrjes dy javë më vonë dhe iu nënshtrua traketomise.
Më 31 mars të vitit 2005, pas një infeksioni te rrugeve urinare, pati një temperaturë të lartë dhe presion të ulët të gjakut, por nuk u shtrua në spital. Në vend të kësaj, ai u monitorua nga një ekip doktoresh në rezidencën e tij private. Kjo është marrë si një tregues se papa dhe të afërmit e tij besonin se ai ishte afër vdekjes; e kjo ishte në përputhje me dëshirene tij per të vdekur në Vatikan. Më vonë, burimet e Vatikanit njoftuan se Gjon Palit II i ishte bere vajosja e sëmurë nga miku i tij dhe sekretar Stanisław Dziwisz. Dhjetëra mijëra njerëz të mbledhur qendruan në Sheshin e Shën Pjetrit dhe rrugët përreth për dy ditë. Me të dëgjuar për këtë, Papa ka deklaruar: « Unë kam kërkuar për ju, dhe tani ju keni ardhur tek unë, dhe unë ju falënderoj »
Të shtunën, 2 prill 2005, në rreth 15:30, Gjon Pali II tha fjalët e tij të fundit në polonisht, "Pozwólcie mi odejść do domu Ojca" ( "Më lejoni të shkoj në shtëpinë e Atit"), dhe ra në një koma rreth katër orë më vonë. Mesha e vigjiljes së dielës se dytë të Pashkëve u kremtua pranë shtratit të tij, kryesuar nga Stanisław Dziwisz dhe dy bashkëpunëtorët polak. I pranishëm pranë shtratit ishte një kardinal nga Ukraina, i cili shërbeu si një prift me Gjon Palin në Poloni, së bashku me murgeshat polake te Kongregatës se Motrave Sherbetore te Zemrës së Shenjtë të Jezusit, i cili u zhvillua në shtëpinë e papës. Papa Gjon Pali II vdiq në banesën e tij private në 21:37 , 46 ditë para ditëlindjes së tij të 85. Ai nuk kishte anetar te familjes ne momentin e vdekjes.
Vdekja e papës beri qe te kete rituale dhe traditat që datojnë që nga periudha mesjetare. Riti i homazheve u zhvillua nga 4 prill 2005 deri 7 prill 2005 ne Baziliken e Shen Pjetrit. Testamenti i Gjon Pali II,u botua më 7 prill 2005, ku Papa kishte deshiruar te varrosej në vendlindjen e tij, Poloni, por vendimin përfundimtar e mori Kolegji i Kardinalëve, i cila miratoi varrimin nën Baziliken e Shen Pjetrit, dhe duke plotesuar kërkesën e Papës për t'u vendosur "në tokë të zhveshur".
Mesha e Salikimit mbajtur më 8 prill 2005, u tha që të ketë numer te madh te krerëve të shteteve qe u ftuan te jene të pranishëm në funeralin. Ajo ishte mbledhja e vetme më e madhe e kryetarëve të shteteve në histori, duke tejkaluar funeralet e Uinston Çërçillit (1965) dhe Josip Broz Titos (1980). Katër mbretër, pesë mbretëreshat, të paktën 70 presidentë dhe kryeministra, si dhe më shumë se 14 liderët e feve të tjera kanë marrë pjesë së bashku me besimtarët. Kjo ka të ngjarë të ketë qenë pelegrinazhi më i madh i krishterimit gjithnjë me numrat e vlerësuara të madhe se katër milion njerez mbledhur në dhe rreth Vatikanit. Dhe 250.000 dhe 300.000 kan marre pjese ne meshe nga brenda mureve të Vatikanit.
Dekani i Kolegjit të Kardinalëve, Kardinali Joseph Ratzinger, kryesoi meshen dhe Gjon Pali II u varros nën bazilikën e Shen Pjetrit te Varri i Papëve.
Lumturimi
.jpg)
Frymëzuar nga thirrjet e "Santo subito!" ("[Bëni atë një] Shenjt menjëherë!") nga turmat e mbledhura gjatë Meshës funerale te tij, Benedikti XVI filloi procesin lumnimit për paraardhësin e tij, duke anashkaluar kufizimet normale se pesë vjet duhet të kalojnë pas vdekjes së një personi përpara fillimit të procesit të lumnimit. Në një audiencë me Papa Benedikti XVI, Camillo Ruini, famullitar i Përgjithshëm i Dioqezës së Romës, i cili ishte përgjegjës për përkrahjen e kauzës për kanonizimin e çdo personi që ka vdekur në atë dioqezë, përmendi "rrethana të jashtëzakonshme", i cili sugjeroi se periudha e pritjes mund të hiqet dorë. Ky vendim u njoftua më 13 maj 2005, festa e Zojës së Fatimes dhe 24-vjetorit të atentatit në Gjon Pali II në Sheshin e Shën Pjetrit.
Në fillim të vitit 2006 u raportua se Vatikani është duke hetuar një mrekulli të mundshme lidhur me Gjon Palin II. Motra Marie Simon-Pierre, një murgeshë franceze dhe anëtare e Kongregatës së Motrave të Vogla të katolike , e mbyllur në shtratin e saj nga sëmundja e Parkinsonit, është raportuar të ketë përjetuar një "shërim të plotë dhe të qëndrueshme, pasi anëtarët e komuniteti i saj u lut për ndërmjetësimin e Papa Gjon Palit II ". Në maj të vitit 2008, Moter Marie-Simon-Pierre, iu kthye punes një maternitet të drejtuar nga instituti i saj fetar.
"Unë kam qenë e sëmurë dhe tani unë jam shëruar," tha ajo gazetarit Gerry Shaw. "Unë jam shëruar, por i perket kishës për të thënë nëse kjo ishte një mrekulli apo jo."
.jpg)
Më 28 maj 2006, Papa Benedikti XVI kremtoi Meshën e parë një rreth 900,000 njerëz në vendlindjen e Gjon Pali II., ne Poloni. Gjatë homelisë së tij, ai inkurajoi lutjet për kanonizimin e Gjon Palit II dhe deklaroi se ai shpresonse kanonizimi do të ndodhë "në të ardhmen e afërt".
Ne janar 2007 Kardinali Stanisław Dziwisz njoftoi se faza e procesit të lumturimit, ishte pranë përfundimit. Në përvjetorin e katërt të vdekjes së Papa Gjon Palit 2 prill 2009, Kardinali Dziwisz, u tha gazetarëve se një mrekulli kishte ndodhur kohët e fundit në varrin e ish Papës në bazilikën e Shën Pjetrit. Një djalë nëntë vjeçar polak nga Gdańsk, i cili vuante nga kanceri i veshkave dhe ishte krejtësisht e paaftë për të ecur, kishte vizituar varrin me prindërit e tij. Në te lënë bazilikën e Shën Pjetrit, djali u tha atyre: "Unë dua të eci," dhe filloi të ecte normalisht. Më 19 dhjetor 2009, Papa Benedikti XVI nënshkroi i pari i dy dekreteve të nevojshme për lumnimin dhe shpalli Gjon Pali II "nderuari", votimi i dytë dhe dekreti i dytë nënshkruar vërteton origjinalitetin e mrekullisë së parë, shërimin e motër Marie Simon-Pierre, një murgeshë franceze, nga sëmundja e Parkinsonit. Pasi dekreti i dytë nënshkruhet, positio (raporti mbi shkakun, me dokumentacion në lidhje me jetën e tij dhe shkrimet dhe me informacion mbi shkakun) është i plotë. Kshu qe ai mund te lumnohej.
Vatikani njoftoi me 14 janar 2011 se Papa Benedikti XVI ka konfirmuar mrekullinë që përfshin Moter Marie Simon-Pierre dhe se Gjon Pali II do të ishte lumturuar më 1 maj, festën e Mëshirës Hyjnore. 1 maji përkujtohet në ish-komuniste vende, të tilla si Polonia, dhe disa vende të Evropës perëndimore, si Ditën e majit, dhe Gjon Pali II ishte i njohur për kontributin e tij në vdekjen relativisht paqësore komunizmit.
Më 29 prill 2011, arkivoli i Gjon Pali II u zhvarros nga bodrumin nën bazilikën e Shën Pjetrit përpara lumturimit të tij, pasi dhjetëra mijëra njerëz të ardhur në Romë për një nga ngjarjet më të mëdha që nga funeralin e tij dhe u vendosen para altarit kryesor të bazilikës, ku besimtarët mund të luteshin para dhe pas meshes së lumturimit në Sheshin e Shën Pjetrit në 1 maj 2011. Më 3 maj 2011 eshtrat e tij u rivarrosën në altarin mermer në Chapel Pier Paolo Cristofari-së e Shën Sebastianit e kishte për qëllim për të lejuar më shumë pelegrinë për të parë memorialin e tij.
Në korrik 2012 kolumbiani, Marco Fidel Rojas, ish-kryetari i bashkisë së Huila, Kolumbi, dëshmoi se ai ishte "shëruar mrekullisht" nga sëmundja e Parkinsonit, pas një udhëtimi në Romë, ku ai u takua Gjon Pali II dhe të lutej me të. Dr. Antonio Schlesinger Piedrahíta, një neurolog i njohur në Kolumbi, ka certifikuar shërimin Fidel . Dokumentacioni është dërguar në zyrën e Vatikanit.
Shenjtërimi
.jpg)
Për t'u shpallur shenjt nga Kisha Katolike, dy mrekulli duhet t'i atribuohen një kandidati, i pari ka qenë shërimin e tij një rast të sëmundjes Parkinson, i cili është njohur gjatë procesit të lumturimit.
Mrekullia tjeter thuhet se ka ndodhur menjëherë pas lumturimit të Papa i fundit më 1 maj 2011; është raportuar të jetë shërimi i Floribeth Mora nje grua nga Kosta Rika qe kishte aneurizëm. Një panel nga Vatikanit me teologë e ekspertë shqyrtoi provat, dhe u përcaktua se ishte drejtpërdrejt me ndërmjetësimin e Gjon Palit II, dhe e njohur si mrekulli. Faza tjetër është për Kardinalët që jane pjese e Kongregatës për ceshtjen e Shenjtorëve të japin mendimin e tyre para Papa Françeskut dhe ai te vendose nëse do të nënshkruajë e të shpallë dekretin dhe të per te vendosur një datë për kanonizim.
Më 4 korrik 2013, Papa Francesku konfirmoi miratimin e tij për kanonizim Gjon Pali II, duke njohur zyrtarisht mrekullinë e dytë që i atribuohet ndërmjetësimit të tij. Ai u kanonizua së bashku me Papa Gjon XXIII. Data e kanonizimin ishte më 27 prill 2014, e Diela e Meshires Hyjnore.
Mesha e kanonizimit për Papët Gjon Pali II dhe Gjoni XXIII, u celebrua nga Papa Françeskut (me Papa Emeritus Benedikti XVI), më 27 prill 2014 në Sheshin e Shën Pjetrit në Vatikan (Papa Gjon Pali kishte vdekur në vigjilje të Mëshirës Hyjnore dielën në vitin 2005). Rreth 150 kardinalët dhe 700 ipeshkevinj , dhe të paktën 500.000 njerëz morën pjesë në Meshë, dhe rreth 300,000 të tjerë e shikuan nga ekranet e vendosura rreth Romës.
