NGA FLORI BRUQI: EMRI I UKSHIN HOTIT RREZATON DOMETHËNIEN GJITHEKOMBËTARE ...

Ukshin Hoti ka lindur më 1943 në Krushë të Madhe të Rahovecit. Shkollën fillore dhe atë të mesme i kreu në Prizren dhe Prishtinë. Shkencat politike i kreu në Zagreb, kurse 2 vite pasuniversitare i kreu në Beograd në seksionin për marrëdhënie ndërkombëtare politike dhe ekonomike. Pastaj specializoi një vit edhe në Universitetet amerikane: në Chicago, në Universitetin e Harvardit në Boston si dhe në Washington D.C...



Në vitet e ’70-ta ushtroi detyra të ndryshme në pozita të ndryshme të jetës politike dhe arsimore të Kosovës.
Pas një diskutimi në një mbledhje në Fakultetin Filozofik në Prishtinë më 19 Nëntor 1981, ku ai haptas i mbrojti kërkesat e studentëve shqiptar për Republikë të Kosovës në kuadër të Jugosllavisë, ai u dënua me 9 vjet burg, të cilat nga gjyqi suprem u reduktuan në 3,5 vjet. Pas lirimit nga burgu u kthye në vendlindje ku u izolua.



Më 1990 punoi në Lubjanë (Slloveni) në revistat shqiptare “Alternativa”, "Republika" dhe "Demokracia Autentike - DEA" si redaktor deri më 1991, kur u mbyllën ato. Pastaj u kthye në Prishtinë ku punoi për një kohë në Universitetin e Prishtinës.



Në mars të 1993 u burgos për herë të dytë pasi që një vit më parë kishte organizuar homazh për martirët e demokracisë në Brestovc.

Ukshin Hoti (në këmbë i dyti nga e majta) në Kala të

Prizrenit me kolegët e tij të shkollës

Foto:www.pashtriku org.
 Në të njëjtin vit u rrah keq nga forcat speciale serbe pasi që kishte vizituar pjesëmarrësit e grevës së urisë në pallatin e shtypit në Prishtinë.

Ukshin Hoti - Ideolog i Lëvizjes Kombëtare...

Foto:www.pashtriku org.

Po ashtu më 1993 pasi e lëshoi Lidhjen demokratike (LDK) Hoti mori pjesë në tubimin mbarëkombëtar të organizuar nga përfaqësuesit politik në Tetovë (Maqedoni) ku u theksua nevoja e bashkimit kombëtar të shqiptarëve në një shtet të vetëm.

Ukshin Hoti me prindërit e tij

Foto:www.pashtriku org.
Më 17 maj 1994 e dënuan me 5 vjet burg për arsyen se ishte pjesëmarrës i lëvizjes për Republikën e Kosovës.

Fati i Ukshin Hotit

Më 16 maj 1999 kishte mbaruar afati i vuajtjes së dënimit politik prej 5 vjetësh. Të burgosurit shqiptarë dëshmojnë se në përcjellje të tre zyrtarëve të sigurimit serb atë ditë ai është nxjerrë nga burgu i Dubravës (Istog, Kosovë), ku ishin sjellë më parë të burgosurit shqiptarë nga burgu i Nishit (Serbi).



Pas bombardimeve të NATO-së më 19 maj 1999, në burgun e Dubravës ka ndodhur masakra më e përgjakshme: janë ekzekutuar e masakruar 173 të burgosur shqiptarë nga forcat serbe.


Gjakosja e Ukshin Hotit te udhëkryqi i Komoranit!

Babanë e vëllanë e Ukshin Hotit i kanë vrarë kriminelët serbë, bashkë me 30 kushërinj të tij e 174 bashkëfshatarë të Krushës së Madhe të Rahovecit.
Mbi fatin e prof. Ukshin Hotit (prej 1999) nuk dihet më asgjë!

Ukshin Hoti me djalin Andinin.

Veprat

1.“Lufta e ftohtë dhe detanti", 1975


2."Filozofia politike e çështjes shqiptare", 1995


3.''Od politike hladnog rata do detanta" ,Pristina, Pokrajinski centar za marksističko obrazovanje ,1976,faqe 81.,Library of Congress :D840 .H68,Open Library-OL4641023M,LC Control Number -77473018.


4.The political philosophy of Albanian question,Tiranë,1998,  "Zëri i Kosovës" ,faqe 144./

LC Control Number

98210434, Library of Congress :DR2080.5.A4 H6813 1998 Shtepia e Ukshin Hotit  e kallur nga okupatori serb

Foto:www.pashtriku org.




Thanë për Ukshin Hotin:




Dritëro Agolli


Shkrimtari e poeti ynë i madh Dritëro Agolli, në një intervistë dhënë në Radio Televizionin Shqiptar, në mars 1998, për politologun e shquar Ukshin Hoti, ka deklaruar: ”Unë vë re një gjë, që për daljen e Ukshin Hotit nga burgu nuk është bërë shumë në Shqipëri, as në Shqipërinë këtej Drinit, ku jemi ne, dhe as në Shqipërinë përtej Drinit, ku janë vëllezërit tanë. Ukshin Hoti është një nga politologët më të shquar të popullit tonë. Ai vetëm me këtë libër (Filozofia politike e çështjes shqiptare” - vërejtja ime Sh.B) e ka treguar që është një filozof i vërtetë në problemet e politikës, por jo të një politike vulgare. Ai e shikon politikën në prizmin e filozofisë, dhe nxjerr konkluzione në bazë të fakteve konkrete dhe të historisë së popullit tonë. Ai nuk i trajton problemet historike dhe kombëtare thjesht në mënyrë deskriptive. Duke lexuar librin e Ukshin Hotit ti ndjen një thellësi të madhe të mendimit të tij, por njëkohësisht ndjen edhe një krenari që ka njerëz të tillë të shquar vendi ynë në të gjitha fushat e jetës. Por këtu, në këtë fushë, dmth. të filozofisë politike, unë nuk kam lexuar ndonjë të dytë që të jetë më i zoti se Ukshin Hoti. Problemin e çështjes kombëtare ai e vështron në prizmin filozofik, në prizmin historik dhe në prizmin politik. Nuk thotë vetëm se si është Shqipëria, si është kjo çështja jonë kombëtare, por edhe se si mund të zgjidhet. Dhe kjo është nga meritat më të mëdha, sepse në shumë shkrime për problemet tona kombëtare tregohet vetëm se si ka qenë, sa i vjetër është populli ynë, me kë ka patur të bëjë, me përplasjet me fqinjët, me Evropën etj., por nuk jepen koordinata të sakta se ç'mund të bëhet që populli ynë të bëhet një popull i bashkuar, një komb jo i ndarë, jo i prerë me shpatë siç është sot Shqipëria. Dhe këtu qëndron merita më e madhe e Ukshin Hotit, pra në faktin që jep perspektivën se si duhet bërë... me një fjalë, ky libër është një program, nuk është thjesht një libër për filozofinë politike, por është si një program për shqiptarët, se si duhet të bëhet Shqipëria një vend me të vërtetë i evropeizuar. Ne flasim e themi se do të hyjmë në Evropë, do të evropeizojmë Shqipërinë, etj. Të gjitha këto janë fantazira, janë gjysmake. Shqipëria evropeizohet kur të jetë një, e plotë, dhe jo kështu dy copësh, se kështu nuk evropeizohet kurrë. Kë do të evropeizosh ti, tre milionë banorë do të evropeizosh? Po tre milionë të tjerë? Dmth. problemi është tepër i ngatërruar për sa i përket evropeizimit të Shqipërisë, civilizimit të saj etj. Civilizim do të thotë kur të jesh një. Po s'qe një nuk je i civilizuar plotësisht. Dhe Ukshini e trajton këtë problem. Pastaj dhe një tjetër gjë: unë mendoj që  njeriu mund të nxjerr konkluzione jo vetëm nga libri që kemi këtu përpara, po dhe nga gjithë aktiviteti i Ukshin Hotit, se ai nuk është vetëm një filozof, politikan i kabineteve, i zyrave e i arkivave, por ai është një njeri i aksionit, një njeri i luftës për një ideal të madh. Se ka lloj lloj filozofësh, politikanësh, historianësh, edhe ata kanë të drejtën e ekzistencës dhe nuk mund të them se nuk janë të shquar, por tek Ukshin Hoti bashkohen dituria, zgjuarsia filozofike me aksionin, me njeriun aktiv, me patriotin e vërtetë, jo thjesht një patriot librash, po një patriot i madh, që i vë supet Shqipërisë. Dhe fakti që gjëndet në burg, dhe ka kohë që vuan burgimin e nuk del dot nga burgu, tregon se sa patriot dhe se sa njeri i lavdishëm është ai. Po ne shqiptarët fatkeqësisht njerëzit e shquar i kemi pak mëri, nuk i kemi aq shumë në përkrahje, ndonjëherë duam dhe t'i spostojmë nga politika ose nga aktiviteti, siç është puna me Ukshin Hotin. Unë nuk munt të flas me kompetencë të madhe lidhur me mënjanimin e tij, por unë vë re një gjë, që për daljen e tij nga burgu nuk është bërë shumë në Shqipëri, as në Shqipërinë këtej Drinit, ku jemi ne, dhe as në Shqipërinë përtej Drinit, ku janë vëllezërit tanë.“



Stephen Larrabee,  ish’anëtar i Këshillit të Sigurisë Kombëtare të Presidentit Xhimi Karter dhe ish’anëtar i Këshillit për Marrëdhënie me Jashtë (Council on Foreign Relations) si përgjegjës për çështjen e Jugosllavisë, në 10 vjetorin e zhdukjes së Ukshin Hotit, shkruan këtë letër: „Edhe pse nuk mund të jem në Kosovë në ceremoninë zyrtare (Akademia politike kushtuar Ukshin Hotit që u mbajt më 16 maj 2009 - Sh.B), dëshiroj të shpreh respektin dhe nderimet më të larta në përkujtim të Ukshin Hotit, një mbështetës i madh i pavarësisë së Kosovës dhe një njeri me virtyte të larta dhe guxim intelektual. Kisha nderin ta njoh Ukshin Hotin në vitet 1977 - '78 gjatë studimeve pasdiplomike në Universitetin e Harvardit, në kohën kur ai punonte në një kërkim shkencor në Harvard për mundësitë dhe implikimet politike të një Kosove të pavarur. U takuam shumë rastësisht, por shumë shpejt kuptuam se kishim shumë interesa të përbashkëta, në veçanti një interes për fatin e Jugosllavisë, që në atë kohë tregonte shenja të shpërbërjes dhe të dobësimit. Kemi kaluar me orë të tëra dhe momente të paharrueshme duke diskutuar se si do të mund të arrihej pavarësimi i Kosovës dhe çfarë ndikimi do të mund të kishte në sigurinë e Ballkanit dhe të Evropës. Gjatë asaj kohe, (1977-78) shumë pak njerëz në Perëndim mendonin për Kosovën por edhe më pak kishin ndonjë ndjesi për rolin e rëndësishëm që Kosova mund të kishte një dekadë më vonë në formësimin e së ardhmes politike të Jugosllavisë.

Stephen Larrabee

     Por, derisa dëgjoja Ukshinin të fliste me plot pasion rreth historisë së Kosovës, atëherë kuptova se sa e kam nënvlerësuar vendosmërinë dhe pasionin që digjej aq thellë në shpirtin e tij si dhe të shumë shqiptarëve të Kosovës në përpjekjet për pavarësi. Pasioni i tij për kauzën e pavarësisë së Kosovës më ka prekur thellë dhe që nga ai moment kam filluar t’i kushtojë më shumë vëmendje zhvillimeve në Kosovë. Në fund të pranverës së vitit 1978 u largova nga Harvardi për t’iu bashkuar personelit të Këshillit të Sigurisë Kombëtare të Presidentit Karter, ku ndër të tjera isha përgjegjës edhe për çështjen e Jugosllavisë dhe pas kësaj nuk pata rastin ta shihja Ukshinin prapë. Mirëpo, derisa forcat centrifugale erdhën në shprehje më shumë, sidomos pas vdekjes së Presidentit Tito, shpesh me janë kujtuar diskutimet tona për Kosovën si  dhe bindja e plotë e Ukshinit se Kosova një ditë do të fitojë sovranitetin dhe pavarësinë. Ai ishte një njeri i modest por me plot virtyte dhe kurajo intelektuale, andaj jam shumë i nderuar që e kam njohur Ukshinin. Derisa ai nuk mund të marrë pjesë fizikisht në këto nderime për jetën e tij, filozofia e  tij sot jeton në Kosovën e lirë dhe të pavarur - një kauzë të cilës ai i besonte shumë.“ (S.Larrabee, USA -  Letër, 16. 05. 2009 )



Ismail Kadare


“Kam frikë se pikërisht ky nivel i lartë ka qenë edhe burim i fatkeqësisë, që e ka ndjekur hap pas hapi këtë martir... Është e papranueshme që një personalitet i një populli, pavarësisht se ç'partie i përket, ose nuk i përket, të mbahet në zinxhirë. Është fyerje për krejt atë popull. Më fort se kurrë, kombi shqiptar ka nevojë për njerëz të aftë e me nivel të lartë. Njerëzit e zotë janë princat e vërtetë të një kombi. Për fat të keq, princat goditen shpesh në mënyrë të vdekshme."



Rexhep Qosja


"Ukshin Hoti - ky sot është simbol i vetëdijes historike, i ndërgjegjes dhe i qëndresës së pamposhtur shqiptare. Nuk është e çuditshme pse ky është emri më i kuptimshëm, më domethënës, më frymëzues në jetën tonë politike sot. Dhe, kjo tregon se populli ynë e çmon, ashtu siç duhet, njeriun e gatshëm për sakrifica. Dua të besoj se Ukshin Hoti do të dijë ta mbajë si duhet domethënien gjithëkombëtare, që rrezaton sot emri i tij."



Moikom Zeqo


Studiuesi i shquar Moikom Zeqo, në parathënien e librit "Filozofia politike e çështjes shqiptare" të Ukshin Hotit shkruan: “Kam ndjerë një tronditje të madhe, të pazakontë, tërësisht njerëzore, kur më sollën dorëshkrimin e kompjuterizuar të librit "Filozofia politike e çështjes shqiptare" të Ukshin Hotit. Kam ndjerë krenari të vërtetë duke e lexuar këtë libër. Kam përjetuar në largësi një ndërlidhje të shumëfishtë, një shqisim dhe përfytyrim universal dhe të pashpërbërshëm me autorin, i cili ishte konvertuar fuqishëm dhe thellësisht në çdo ind të librit, në këtë pasaportë emblematike dhe tipike përfaqësuese të vetvetes dhe të kombit që e përfaqëson denjësisht…Libri i mençur dhe kurajoz i Ukshin Hotit është libri i një tribuni popullor dhe kombëtar. Ukshin Hoti, intelektual dhe politolog i klasit të parë, njeri i kompletuar fuqishëm për nga dijet, për më tepër një trim i pafrikshëm, ka shpalosur në këtë libër kryetemën vigane të çështjes shqiptare… Hoti nuk qëndis ornamente fjalësh. Nuk bën stolira të kota retorikash luksoze e krejt të padobishme. Për Hotin çështja shqiptare nuk është një mit i rrugës. Po as edhe një fantazi e kabinetit intelektual. Duke e lexuar këtë libër m'u kujtuan fjalët e mrekullueshme të dijetarit të madh shqiptar Frang Bardhit, i cili qysh me 1636 shkruante: "Përkrahni lirinë e natyrshme të njerëzve dhe diturinë e tyre me liberalitetin më të madh. Sepse vetëm kështu, - shton ai, - do ta paraqesin para syve të tu të vërtetën lakuriqe dhe të panjollosur, sepse e vërteta nuk ka nevojë të lyhet dhe të stoliset me fjalë të bukura." 350 vjet pas Frang Bardhit, Ukshin Hoti ecën në të njëjtën hulli të filozofisë politike të histories… Ukshin Hoti e di mirë thelbin e politikës, duke e refuzuar politikanizmin e stilit barok, dogmatik, apo të llojit folklorik e të vulgarizuar. Ukshin Hoti në analizat e tij të guximshme dhe aspak konformiste i shikon realitetet politike në optikën shqiptare, por edhe në atë globale-botërore. Për të bota evro’amerikane nuk duhet t'i kundërvihet çështjes shqiptare, pavarësisht nga pengu tragjik i së kaluarës, pavarësisht nga luhatjet dhe marrëzitë e sotme të politikave të liderëve të përkohshëm shqiptarë. Ukshin Hoti e shtjellon tezën e një demokracie autentike, si tezën e një integrimi universal, ku nuk zhduket dhe nuk humbet identiteti i kombit shqiptar, po afirmohet në bazë të një të drejte ndërkombëtare të përbashkët për të gjitha subjektet etnike të botës, ashtu siç ka një barazi funksionale për elementet e gjuhës të garantuara përjetësisht nga një gramatikë e brendshme e padeformueshme. Demokracia autentike është një gramatikë e lirisë dhe e dinjitetit, e kulturës, por edhe e kulturave, e së veçantës, por edhe e së tërës. Në një Evropë, apo në një botë dialogjike, kombi shqiptar nuk ka pse të jetë shurdhmemec, një komb handikapat, ose një manekin i skenës… Ukshin Hotin kam pasur rastin ta njoh më 23 nëntor të vitit 1992 në Tetovë gjatë një tubimi mbarëkombëtar për çështjen shqiptare. Ai ishte me trupin plot plagë nga të rrahurat e policisë serbe. Po erdhi në tubim, sepse në të shihte një shprehje të ideve të tij politike dhe të jetës…Ukshin Hoti është shndërruar tashmë në histori.“


http://www.youtube.com/watch?v=XiJaTN8adqs




Esat Stavileci

Akademik Esat Stavileci, në qershor të vitit 1998 në një dokumentar televizivë kushtuar Ukshin Hotit, deklaron: „Kemi të bëjmë me një emër të intelektualit që sugjeron guximin politik, një emër të një eseisti politik që sjell shprehjen kompetente profesionale, që nxit fuqinë e të menduarit, ndërsa kur flasim për veprën e tij, kemi të bëjmë me një vepër të një njohësi të mirë të sistemeve politike e të marrëdhënieve ndërkombëtare dhe për një vepër të historianit të çështjes shqiptare. Me këtë rast do të theksoj angazhimin e Ukshin Hotit për t'i dalë zot kauzës kombëtare, me gjerësinë e shtruarjes së çështjes së Kosovës dhe të çështjes shqiptare në përgjithësi. Pastaj më duhet të theksoj argumentimin e tij të bollshëm e profesional me themelësi politike, pse Kosova është dhe duhet të jetë republikë. Theksoj mbrojtjen e tij brilante, në mënyrë të veçantë, që i bëri para gjyqit qënies së Kosovës republikë mbi parimin e së drejtës së vetëvendosjes. Theksoj premisat e filozofisë politike në veprën e tij, dhe më në fund theksoj mendimin e tij të mëvetësishëm, autentik, në rrahjen e çështjes kombëtare shqiptare që emrin dhe figurën e tij e bëjnë sui generis, dmth. të një lloji të veçantë. Prandaj është fjala për një emër dhe një vepër të cilën duhet ta përkujtojmë.“

   Agim Vinca


Agim Vinca, në një mbrëmje proteste për lirimin e Ukshin Hotit nga burgu, të mbajtur në Prishtinë, më 24. 09. 1994, (vetëm 4 ditë para mbajtjes së gjykimit kundër tij në Prizren) par Ukshin Hotin thotë: ”Me njeriun që na ka tubuar sonte këtu (sikurse edhe mbrëmë dhe në netët që do të vijnë), Mr. Ukshin Hotin, nuk kam pasur raporte të afërta miqësore, por kam pasur respekt - e kam çmuar gjithmonë - për qëndrimin e tij dinjitoz e konsekuent në jetë dhe në krijimtari. Them edhe në krijimtari, sepse Ukshini është publicist, eseist, politolog... Është hera e tretë që Ukshin Hoti bie në burg (herën e parë pas vitit 1981), kurse «ndeshjet» e tij me policinë serbe kanë qenë edhe më të shpeshta. Përse? Për shkak se policia serbe dhe pushteti të cilit i shërben ajo e dinë fare mirë se cilët janë kundërshtarët e tyre të vërtetë në mesin e shqiptarëve. Miku dhe kolegu ynë, Ukshin Hoti, tash sa muaj ndodhet në burg. Së shpejti pritet gjykimi dhe ndoshta (me siguri) edhe denimi i tij dhe jemi mbledhur të protestojmë kundër këtij gjykimi absurd e të kërkojmë lirimin e tij. Po prej kujt? Prej gjyqit serb, që është instrument në duart e okupatorit. Kështu e kemi ne. Ndodh që të kujtohemi për njerëzit tanë kur ikin, kur bien në burg, kur largohen (jo rrallë as në raste të tilla!), ndërsa kur i kemi pranë i fyejmë, i rrethojmë me heshtje, i injorojmë, i nënçmojmë, i linçojmë... Edhe pse nuk kam pasur kontakte të shpeshta me të, Ukshini më është dukur viteve të fundit disi i vetmuar, i izoluar, i braktisur, i harruar dhe ngapak i frustruar. Ukshin Hoti është nga ata njerëz që i stolisin karakteri, krenaria, kryelartësia. Ai është njeri që ka «Unin» e vet me «U» të madhe. E kjo nuk është pak. E vlen të jesh i tillë në jetë, edhe pse kushton shtrenjtë. Intelektual me koncepte të qarta e përkushtim të lartë ndaj kombit, shtetit, politikës, demokracisë, në shkrimet dhe paraqitjet e tij, veçmas në revistën «DeA», ai u angazhua me të drejtë, siç e thoshte edhe titulli i saj, për një demokraci autentike; për një demokraci në kushtet shqiptare, ashtu siç u angazhua edhe për një politikë unike e me strategji të qartë kombëtare. Për intelektualët dhe veprimtarët si Ukshini ekziston patria (dmth. Atdheu) pastaj partia; ekziston kombi pastaj demokracia. Sepse, demokracia pa kombin është si lulja në trupin e të vdekurit, ka thënë një poet.“


SKËNDER BUÇPAPAJ-FATI I UKSHIN HOTIT

Ukshin Hoti

Ukshin Hoti është nga ato figura biografia e të cilëve vazhdon të plotësohet e të pasurohet edhe në çfarëdo mungese të tyre fizike, si në rastin e tij, edhe kur nuk dihet më prej tyre as nam, as nishan.

Në biografinë e Ukshin Hotit shkruhet për arsimin e tij dhe për jetën e tij derisa fillon rrugën e armiqësimit të hapur kundër pushtuesit. Nga ajo datë, 19 Nëntor 1981, Ukshin Hoti i bën vetëm katër vite jete në liri, domethënë jashtë burgut ose jashtë izolimit. Në këto pak vite është marrë me mësimdhënie, politikë të mirëfilltë dhe me publicistikë. Data tjetër, guri i dytë kilometrik në biografinë e Ukshin Hotit është 16 Maji 1999, më pak se një muaj nga çlirimi i Kosovës, kur mbaronte afatin e burgut dhe, sipas dëshmive të të bashkëburgosurve shqiptarë, tre zyrtarë të sigurimit serb e muarën me vete nga Burgu i Dubravës (Istog, Kosovë). Prej asaj date familja, të afërmit, Kosova, opinioni shqiptar, opinioni i interesuar në botë nuk dinë më asgjë për fatin e Ukshin Hotit.

Foto:www.pashtriku org.
Me shkollim të plotë në shkencat politike, i profilizuar në marrëdhëniet ndërkombëtare, me specializime pasuniversitare edhe në universitetet amerikane, Ukshin Hoti ishte i vetmi i majtë shqiptar me formim perëndimor. Libri i tij "Filozofia politike e çështjes shqiptare", botuar më 1995, të cilin e kam lexuar me vëmendje dhe interes, dëshmon se Ukshin Hoti ishte i vetmi filozof në politikën e majtë moderne shqiptare. I tillë, ai do t'iu nënshtrohej vetëm bindjeve të tij prej kur ai haptas iu dilte krah studentëve shqiptarë në kërkesat për Kosovën Republikë e deri në çfarëdo fundi që mund të ketë pasur.

Pranvera e përgjakur në Kosovë,marsi i gjakosur -1981 ...

Foto:www.pashtriku org.
Nacionalist i majtë perëndimor, Ukshin Hoti do ta bënte jetën e tij pjesë të natyrshme të jetës së kombit të tij dhe fati i tij do të bëhej kështu pashmangshëm pjesë e fatit të kombit. Tri ditë pas largimit të tij nga burgu i Dubravës, më 19 maj 1999, dihet se në atë burg ka ndodhur, siç thonë kronikat e kohës, masakra më e përgjakshme, ku janë ekzekutuar e masakruar 173 të burgosur shqiptarë nga forcat serbe. Atë pranverë të vitit 1999, në kulmin e fushatës ajrore të NATO-s kundër makinerisë serbe të luftës, Krusha e Madhe, fshati i Kosovës ku Ukshin Hoti lindi më 1943, do të shënohej në hartën e njerëzimit si një nga qendrat më të mëdha të masakrave të Serbisë. Babain dhe vëlllain, si dhe 174 bashkëfshtarë të tij do t'ia masakronin forcat serbe.

Ukshin Hoti në Tribunën politike “Kosova dje, sot dhe nesër” që u mbajt më

12 shtator 1991 në fshatin Billushë  të Prizrenit.

Foto:www.pashtriku org.
Pas 16 majit të vitit 1999, për figurën e Ukshin Hotit mund të shtohet përditë nga një rresht, ku të përsëritet e të përsëritet se mllefi, zemërimi, urrejtja e Serbisë kundër kësaj figure është përherë e më i pangopshëm, është një mllef, një zemërim, një urrejtje nga ato që nuk dinë kurrë të falin, nuk pranojnë kurrë të falin. Në një përpjekje sensibiluzuese të opinionit ndërkombëtar për lirimin e Ukshin Hotit nga burgu, diku në mesin e viteve 1990, Ismail Kadare shprehej: "Kam frikë se pikërisht ky nivel i lartë ka qenë edhe burim i fatkeqësisë, që e ka ndjekur hap pas hapi këtë martir... Është e papranueshme që një personalitet i një populli, pavarësisht se ç'partie i përket, ose nuk i përket, të mbahet në zinxhirë. Është fyerje për krejt atë popull. Më fort se kurrë, kombi shqiptar ka nevojë për njerëz të aftë e me nivel të lartë. Njerëzit e zotë janë princat e vërtetë të një kombi. Për fat të keq, princat goditen shpesh në mënyrë të vdekshme."

Ukshin Hoti - gjatë homazheve te varrezat e dëshmorëve në Brestovc - 1992.

Foto:www.pashtriku org.

Motori i mendimit të gjeniut Kadare, nxjerr tingull të veçantë kur shprehet për politikanin e intelektualin e madh disident, si atëherë kur ai ndesh në mineral të rrallë. Dhe përmbyllet me një parandjenjë të zymtë. Ndoshta parandjenja e Kadaresë ka gabuar, ndoshta profecia ka mbetur e pakryer. Sidoqoftë, misteri të cilin Beogradi e trash rreth fatit të kësaj figure, duket se jo vetëm e kënaq hakmarrjen e paprerë ndaj tij, por edhe i kënaq cmirat dhe zilitë e dikurshme ndaj kësaj figure ndër bashkëvuajtësit, bashkëveprimtarët dhe... bashkëmendimtarët.

Natyrisht, Ukshin Hoti ka pasur bashkëvuajtës dhe bashkëveprimtarë. Por sa ka pasur bashkëmendimtarë? A ka qenë ai në fushën e mendimit politik një lis vetmitar në një kuotë tepër të lartë, prej të tjerëve i paarritshëm?

Në biografinë e Ukshin Hotit, të pas 16 majit 1999, sidoqoftë mungon ngulmimi për ndriçimin e fatit të tij. Ngulmim që nuk duhej të kishte reshtur kurrë. Që nuk duhej të kishte kursyer veten kurrë. Në biografinë e tij mungon edhe qëndrimi i institucionalizuar ndaj trashëgimisë së tij. Ukshin Hoti ka lënë vetëm dy libra të botuar, ndërkohë që ka pasur një veprimtari të bollshme publicistike në gazeta e revista shqiptare.

Ndaj një figure të tillë, çfarëdo kundërthëniesh të përfytyrohen apo të ushqehen ndaj fatit të tij të pas 16 majit 1999, transparencat nuk mund të kenë më statusin e tabuve. Aq sa të dijë, Prishtina duhet të nxitet të flasë. Ndërsa Beogradi duhet të detyrohet patjetër ta bëjë këtë.

Dhe nuk i përket asaj moshe kur mund të shpallej i vdekur. Nëse i mbijetuar, do të ishte 69 vjeçar.

Në jetë, aq sa kam mundur ta shfletoj unë kuptimin e jetës së tij, Ukshin Hoti është përpjekur t'i zhdukë hendeqet kundërthënëse midis tij dhe shqiptarëve të tjerë, midis mendimit të tij dhe mendimit tjetër kombëtar, duke e bërë veten sa më thjesht pjesë të fatit të përbashkët. Dhe tash ai mungon bashkë 1800 shqiptarë të tjerë të zhdukur atë pranverë të vitit 1999 nga forcat pushtuese. Mes tyre, çka besoj se Ukshin Hoti nuk do ta donte kurrsesi, mbetet trilleri më i bujshëm shqiptar, sado i heshtur, sado i hijesuar apo i errësuar të jetë intelektuali, politikani, filozofi, shkrimtari ynë.

Me rastin e 69 vjetorit të lindjes së veprimtarit të njohur, Ukshin Hoti, në Krushë të Madhe është vënë gurë themeli i shtëpisë muze, ku qytetarët nga të gjitha trevat do të kenë mundësi të njoftohen me veprimtarinë atdhetare të Profesor Ukshinit për bashkim kombëtar. Me këtë rast, u tha se ndërtimi i shtëpisë së re është një dëshmi që Ukshin Hoti nuk ka vdekur dhe nuk do të vdesë, por do të jetojë i gjallë midis nesh.

Para qindra, qytetar nga Kosova, Shqipëria, e Maqedonia, por edhe drejtues të institucioneve politike e shkencore, kryetari i Komunës së Rahovecit, Smail Latifi deklaroi se kjo shtëpi do të jetë informuese për gjeneratat e reja, të cilët do të kenë mundësi të njoftohen me punën dhe angazhimin e Ukshinit.

Deklarata në dorëshkrim e UNIKOMB’it,

e përpiluar nga Ukshin Hoti (Maj 1994)

  

Aktakuza Kt. br. 107 / 94 dt. 30. 05. 1994

Faqja e parë në dorëshkrim e fjalës mbrojtëse të Ukshin Hotit.

Aktgjykimi K. Br. 28 / 94 dt. 28. IX. 1994. fq.1, 2 dhe 7.

Vendimi nr. 24/2241/05 dt. 16. 05. 1999, për

“lirmin“ e Ukshin Hotit nga burgu i Dubravës!

 Foto:www.pashtriku org.

Ambasadori i Shqipërisë në Kosovë, Ismail Lauka tha se Ukshin Hoti është nga ata njerëz që ka datë të lindjes, por për shkak të madhështisë së tij, veçantisë së tij, jo si të gjithë njerëzit e zakonshëm, nuk ka datë vdekje, ai nuk ka as varr, sepse diktatorët e egër me shekuj ua kanë pas dhe ua kanë frikën kundërshtarëve, siç ishin Ukshin Hoti, sepse po të kishin varre ata tmerroheshin se varri mund të kthehej në mekë, mund të kthejë në qendër të pelegrinazheve dhe frymëzim për përmbysjen e diktatorëve.


       Albin Kurti

Lideri i Lëvizjes Vetëvendosje, Albin Kurti tha se Ukshin Hoti kishte dije, guxim dhe veprim, por ishte edhe profesori më i mirë për studentët, sepse gjithçka që bënte për studentët, ndërkohë që vetë studionte vazhdimisht, por mbi të gjitha sipas Kurtit, Ukshin Hoti është personaliteti më i shquar i teorisë politike dhe i veprimtarisë në kohën më të re të kombit shqiptar.


     Afrim Hoti 


Vëllai i Ukshinit, Afrim Hoti falënderoi të gjithë pjesëmarrësit, duke u shprehur i bindur se ky muze do të përjetëson historinë e Ukshin Hotit.



      Ekrem Kryeziu

Miku i Ukshinit, Ekrem Kryeziu kujtoi angazhimet e tij për çështjen e bashkimit kombëtar, duke thënë se ai kurrë nuk pushonte së punuari për këtë synim dhe se vepra e tij nuk i bënë nderë atij por neve.


Me këtë rast po ashtu u tha se shkrimet, ligjëratat, kumtesat, artikujt, janë një thesar i çmuar në shërbim të çështjes së bashkimit shqiptar për një Shqipëri natyrale dhe të gjithë pjesëmarrësit kërkuan që Ukshin Hoti të shpallet akademik nderi në Akademinë e Shqipërisë dhe të Kosovës.

Ndryshe, gjatë ditës u organizua edhe një tribunë kushtuar atdhetarit Ukshin Hoti, ku profesori Agim Vinca akuzoi edhe institucionet e Kosovës për bisedimet me Beogradin.

                    Pajazit Nushi                 Arben Imami 

Me kumtesat e tyre u paraqiten edhe akademik Pajazit Nushi, deputeti nga Maqedonia Genc Limanbegu, profesori Majkon Zeqo, ministri i Shqipërisë, Arben Imami, të cilët vlerësuan lartë veprimtarinë politike dhe teorike të veprimtarit Ukshin Hoti, duke e quajtur birë të njerizimit, politologjia, e së cilit u bë kushtetuta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Disa prej Fotove jane marrë nga www.pashtriku org. për çka i falenderohet moderatorit Sheradin Berisha 

Nga SKËNDER BUÇPAPAJ- OPINONE-EDITORIALE SIMBOL I LUFTËS SË KOSOVËS ËSHTË SHTËPIA E JASHARAJVE, NUK ËSHTË "SHTËPIA E VERDHË"

Jam në faqen 288 të librit "Gjahu - unë dhe kriminelët e luftës" të autores Carla del Ponte, shkruar me bashkëpunimin e Chuck Sudetic, dhe lexoj fjalë për fjalë: "Më 5 mars 1998, forcat e sigurisë serbe sulmonin rezidencën e liderit të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, Adem Jashari. Beteja vazhdonte për rreth tridhjetë e gjashtë orë. Raportoheshin tetëdhjetë e tre të vdekur në mesin e shqiptarëve, midis të cilëve të paktën njëzet e katër gra dhe fëmijë. Adem Jashari dhe të gjithë anëtarët e familjes së tij, përveç një vajze njëmbëdhjetë vjeçe, ishin në mesin e të vdekurve. Një grua shtatzënë ishte vrarë me armë zjarri në fytyrë."

Në italisht, gjuhën origjinale në të cilën është shkruar libri, "residenza" ka kuptimet e "banesës, vendbanimit"; "ndejës, selisë". Vendi ku u zhvillua beteja, tashmë në histori, në fakt është shtëpia e Jasharajve. Adem Jashari, themeluesi dhe kryekomandanti i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, ishte dënuar nga Millosheviçi si kriminel lufte qysh në korrikun e vitit 1997, në një gjyq në mungesë, për "akte terroriste". Ky gjyq pati edhe jehonë ndërkombëtare dhe qe dënuar nga grupet ndërkombëtare të të drejtave të njeriut. Beteja 5-7 Marsit 1998 ishte rrethimi i tretë i shtëpisë së Jasharajve. Në rrethim morën pjesë një numër i madh i forcave të sigurisë serbe të pajisur me tanke dhe të mbështetur me artileri. Amnesty International, në një raport të posaçëm, deklaronte se sulmi kishte për qëllim të mos linte askënd të gjallë. Disa nga të vdekurit ishin shkrumbuar aq keq sa nuk mund të njiheshin.

Rrethimi i tretë i shtëpisë së Jasharajve u bë në mënyrë sa të bujshme edhe triumfaliste nga ana e Serbisë. Jam nga ata që mbajnë mend se gjatë 5, 6 dhe 7 marsit 1998 mediat botërore kanë dhënë papushim lajme për betejën, pra për rrethimin e tretë të shtëpisë së Jasharajve. Burimet ishin të gjitha të Serbisë, por përmasat e shqetësimit për çfarë po ngjiste ishin të hapësirës botërore. Beogradi atëbotë lajmëronte me triumf dhe mburrje se tashmë Ushtria Çlirimtare e Kosovës dhe "terrorizmi shqiptar" i kryesuar prej "kryeterroristit" ishin shuar përfundimisht. E vërteta ishte atëherë, është sot e tillë dhe do të jetë përgjithmonë e tillë se në shtëpinë e Jasharajve përballeshin vendosmëria shqiptare për liri deri në vetëflijim të plotë dhe egërsia e terrorizmit shtetëror të Serbisë, autorit të Kroacisë dhe Bosnjës, natyrisht me dritën jeshile të bashkësisë ndërkombëtare. Kjo vlen posaçërisht për shtëpinë e Jasharajve, ngaqë rrethimi i parë serb kishte ndodhur në qershor, rrethimi i dytë në dhjetor, çka do të thotë se koha e reagimit të bashkësisë ndërkombëtare, veçanërisht Evropës, në këtë hark kohor më së gjeri nëntë muaj dhe më së ngushti tre muaj ishte i bollshëm.

Nga ajo betejë e 5-7 marsit 1998 nuk është e mbijetuar vetëm ajo vajzë njëmbëdhjetëvjeçare apo pjesëtarët e tjerë të familjes jo të pranishëm në atë shtëpi gjatë betejës, në fakt e mbijetuar është krejt Kosova, të mbijetuar jemi të gjithë ne shqiptarët, përfshirë mua, autorin e këtyre radhëve. Sepse terrorizmi shtetëror i Serbisë synonte shfarosjen e Kosovës dhe të hapësirës shqiptare. Dihet se bombardimet e Serbisë dhe minimet e saj u shtrinë edhe brenda territorit të Republikës së Shqipërisë dhe i patën viktimat shqiptare edhe në shtetin amë. Elaborati famëkeq i Sheshelit, hartuar dhe miratuar në kohën kur ishte zëvendëskryeministër i Serbisë, i përmendur nga të gjithë autorët e librave, studimeve, shkrimeve për luftën e Kosovës parashikonte imtësisht gjithçka ndodhi ato vite dhe gjithçka të planifikuar të ndodhte nëse nuk kundërvepronte NATO me në krye SHBA.

Tragjedia e Jasharajve ndodhi edhe ngaqë nuk funksionoi ndërgjegja e Evropës së asaj kohe. Pas kaq vitesh, pas reflektimit ndaj këtij fakti, do të kishte qenë në nderin e Evropës që të kishte pasë ngritur një instancë të saj të posaçme për të ndriçuar fatin dhe rrethanat e tragjedisë së Jasharajve, fatin e rrethanat e grave dhe fëmijëve të vrarë mes datave 5 dhe 7 mars 1998 me urdhër të Beogradit. Është e pamundur të mos jenë të dokumentuar në urdhërin e ditës të asaj kohe se kush ishte urdhërdhënësi, kush ishin urdhërpërcjellësit dhe kush ishin urdhërzbatuesit. Është e pamundur të mos jenë të dokumentuar edhe pjesëmarrësit në rrethim, dhe që të mbijetuarit nga radhët e këtyre pjesëmarrësve të mos e kenë një status të caktuar politik, ekonomik, moral dhe psikologjik, çka do t'ua mundësonte të dëshmonin para instancave të Evropës si ishte fundi tragjik i grave dhe fëmijëve të familjes së Jasharajve.

E përsërita se Adem Jashari, shtëpia e tij, familja e tij janë të pranishëm në të gjithë librat, në të gjitha shkrimet, në të gjithë dokumentarët për Kosovën. Dhe beteja e atyre ditëve ka hyrë në histori si epopeja e Jasharajve, ndërsa shtëpia e Jasharajve është ngritur në lartësinë e Kullës së Jasharajve, edhe në përngjasim me Kullën e Oso Kukës dhe jehona të tjera të hitorisë së qendresës kombëtare shqiptare. Kulla në përfytyrimin kolektiv të shqiptarëve mbart edhe simbolikën e kështjellës apo të kalasë. Nga struktura ajo ishte vetëm një shtëpi e një familjeje të madhe, por nga përmasat e përballjes me makinerinë millosheviçiane, një ndër më të kushtueshmet dhe më të sofistikuarat e kohës, madje më të përbindshmes së kohës, ajo ka përmasat e cilësdo kështjellë, edhe nga më legjendaret e aq të pamunguara në historinë tonë. Prandaj shtëpia e Jasharajve nuk mund të shkëmbehet as nuk mund të shpërfytyrohet nga çfarëdo përpjekje e kujtdo për ta shfuqizuar si simbol të luftës së Kosovës.

Kjo që tani përshkruhet si "Shtëpia e Verdhë" dhe shkruhet me shkronja të mëdha nistore e futet në thonjëza, del për herë të parë në librin e Del Pontes në faqen 290: "una casa gialla" (një shtëpi e verdhë) nja njëzet kilometra në jug të Burrelit. Periudha e zhvillimit të ngjarjeve është midis verës së vitit 1999 dhe vitit 2007, vitit përmbyllës të detyrës së saj në Hagë, e gjitha në periudhën e UNMIK-ut dhe KFOR-it. Kjo temë në libër vazhdon deri në krye të faqes 299. Dhe duke e rilexuar, mjerisht, konstatoj se raporti aktual i paraqitur në Këshillin e Evropës, së paku aq sa kemi parë të publikuar në media, nuk del nga kuadri i këtyre faqeve. Ndonëse në pranverë bëhen tri vjet nga botimi i librit, ndonëse Këshilli i Evropës ka shpenzuar kushedi sa kohë dhe sa mjete për të ardhur deri tek ky raport.

(Botuar në Bota Sot më 21 dhjetor 2010)

Rrustem Geci-Ese letrar për librin e Skënder Buçpapjt, „Frikë nga atdheu“

RRUKË, MRRUKË, NDRRUKË…




( Libri i Skënder Buçpapajt, „Frikë nga atdheu“ është një thirrje hyjnore e mbijetesës poetike e cila është e nevojshme në kohën tonë më shumë se kurrë, për të mbajtur gjallë diellin në vargjet tona. Shkrimtari, publicisti dhe eseisti Skënder Buçpapaj është vendali i Tropojës epike. Ai ia njeh nga afër zemrën Shqipërisë, dhe frymën e ajrit që Shqipëria e konsumon. Buçpapaj një disident malsor nga gjigantet e alpeve shqiptare, ka një jetë që i bie me çekiç mureve që ndajnë!..) Nuk jam as Platoni as Jezui, por një shkrimtar që do udhën për tek nëna, tek gjiri i saj, tek jeta e saj, tek Gjylë Buçpapaj. Me këtë parathënie poetike hapet libri i shkrimtarit, Skënder Buçpapajt ”Frikë nga atdheu”. Brendia e poezisë të Skënder Buçpapajt, është poezi e gjerë, e thellë, me leksik dhe figurë shumë të pasur. Në poezinë „Tamël zanash“, poeti Buçpapaj, na e shfaq gjithë fuqinë e tij poetike, njeriun poetik të truallit tonë. Hënën e marrin nëpër fletët e aheve / dhe e shndërrojnë në tamël zanash / nëpër krojet fund ashté…tamlin e zanave foshnjat e pinë…Vargje vërtet të bukura, të përkryera, perla. Evat e sotme vazhdon poeti, janë të krevatëshme,../ ato e dinë se në parajsë, ai që i ka falë do t´i presë pa asgjë…Libri poetik i Skënder Buçpapajt „Frikë nga atdheu“ është i konceptuar nga shtatë cikle, dhe brenda ka 210 poezi. Gama poetike në poezinë e Skënder Buçpapajt është e gjerë.



 Arti poetik i Skënder Buçpapajt është i ngrohtë dhe mbresëlënës. Në poezinë „Ndërsjelltas“ poeti shpërthen si në asnjë pezi tjetër; Tani asnjë rrugë s´duhet të të sjellë te unë/ bëje të pamundurën që asnjëra prej tyre të të mos sjellë te unë / vërtiti nga të duash rrugët / ngatërroi si flokë një vit e më shumë të pakrehura / bëji lëmsh e hidhi në zjarr rrugët / edhe nëse betohesh se të gjitha të sjellin te unë / bëj të pabërën, shpik të pamundurën…/ vdis, zhvdis, jeto, çjerto / Mos shkel në asnjëren prej tyre / Të bëhem unë dëshmitar …Në këtë poezi himn, poeti Buçpapaj, tregon se është gjigand në letërsinë tonë të bukur. Disa nga poezitë e Skënder Buçpapajt mund të quhen rrëfenja, rrëfenja poetike model. Në kohën tonë poezisë nuk po i shkojnë punët dhe aq mirë. Ajo here-herë qan, i dalin lot. Tyrifilët, ata që e zgjyrin fjalën e shenjtë të poezisë, e ndotin me gjithfarë baltërash, ata janë bijtë e mjegullave të palara,.. Rrukë, Mrrukë, dhe Ndrrukë…Poezia e Skënder Buçpapajt është poezi e mirëfilltë, poezi e cilësisë së lartë, poezi e idesë së luleve. Në poezinë „Rrugës së ashtës“ poeti Buçpapaj na shpie në një ambient të virgjër poetik. Rrugës së ashtës / kam shkuar shpeshherë / pa më vënë re…të takoj… popullin e ashtës,..ketrat, arinjtë, zogjtë, zvarranikët, krimbat.. Tematika e poezive të Skënder Buçpapajt është krejt e veçantë nga poetët e tjerë. Duket e thjeshtë, por shumë diell dhe jetë ka brenda. Ndërsa, në poezinë „Guri kalbur“, Buçpapaj bën një gjetje të shkëlqyer, dhe përdorë një figurë krejt të veçantë nga poetët e tjerë. Në fund të kënetës ushqen klorofilën e lëmashqeve / Në zemër i lëshon filiz ëndërra/ ëndërra e shëndërrimit në baltë… Ndryshimi mes idesë së luleve dhe gurit të kalbur është se as lulja dhe as guri nuk kanë as kujtesë, as kohë. Realizimi poetik i autorit këtu është i përkyer. Dramaturgjia poetike e figurave; Rrukë, Mrrukë, Ndrrukë, shkruar nga autori Buçpapaj, është një gjetje nga më të realizuarat në poezinë moderne shqipe. Librin „Frikë nga atdheu“ unë e bleva para pak ditësh në Prishtinë. Dhe jam i befasuar për të mirë me vlerën poetike të librit. Meqenëse librit i kam bërë dy lexime, vlerësimet e mia kanë të bëjnë me një libër vërtetë të arritur. Tematika e poezive të Skënder Buçpapajt është nga më befasueset. Në poezinë, “ Nëpër fletët e aheve”, po edhe në poezi të tjera, poeti ka zgjedhur një ambient të paprekur poetikisht. Askund më të kulluar / se në fletët e aheve / agimin nuk mund ta kemi / prandaj, kullojeni nën kullojsen / e fletëve të aheve… Kjo ese është një ftesë për të hyrë në brendësi të librit, në brendësi të shpirtit të poetit. Z. Skënder Buçpapaj, urime për këtë libër të arrirë. Presim edhe poezi të tjera nga ty. Shëndet e jetë të gjatë!

Rrustem Geci – Dortmund


---------------------------

Nga ÇERÇIZ LOLOÇI





SKËNDER BUÇPAPAJ, POET JO VETËM I ATDHEUT "Frika nga Atdheu", një lartësim i poezisë Shqipe"

"Jo vetëm e thjesht nga ky vëllim, por duke parë tërë krijimtarinë e Skënder Buçpapajt, mund të pohohet pa drojë se ai është një krijues i rëndësishëm i letrave shqipe. I mërguar si poetë të tjerë të kahershëm dhe të rinj, kushdo vëren lehtë se motivi shqiptar është i gjithgjendshëm, veçse në këtë botim ka një shumllojshmëri të mjeteve shprehëse, ka më shumë elegancë fjale, çka e bën autorin njësoj të lexueshëm si nga bashkëkombasit e tij ashtu edhe nga europianët e më gjerë.Nuk ka dyshim se përmbledhja më e re e Skënder Buçpapajt është një lartësim i poezisë shqipe." 

 
Këtu e një vit më parë shtëpia botuese "Nacional" publikoi librin më të ri të poetit, publicistit dhe estetit Skënder Buçpapaj "Frika nga atdheu" që duhet thënë se e plotëson më mirë individualitetin e këtij autori të njohur brenda dhe jashtë vendit, si dhe sjell një ndihmesë të ndjeshme në letrat shqipe. I konceptuar në shtatë cikle: "Agon nata", "Rima", "Shkumbini", "Ritme", "Frika nga atdheu", "Moj e mira" dhe "Cikël më vete" si dhe duke përdorur në vend të hyrjes një përgjëratë për të ndjerën nënë, Buçpapaj rivjen para lexuesit, më i plotë, me shumësi motivesh dhe më një formë artistike që rrallë gjendet në autorë të tjerë shqiptarë. Megjithëse nga një trevë e rëndësishme ku nuk mungojnë emra të tjerë të spikatur të prozës dhe të poezisë shqipe, Bupapaj bën kujdes të mos përsëris askënd dhe të depërtojë atje ku nuk shkojnë kolegët e tij të kësaj zone apo edhe të krejt viseve shqiptare. Pavarësisht se çdo cikël në këtë vëllim prej treqind faqesh, mund të rrijë edhe si libër më vete, autori duket sikur ka pasur një ngutje për të trajtuar tema të mëdha e të vogla, për të qenë më përfaqësues dhe në gjithsecilën prej tyre të japë një mesazh poetik. 

Autori ka preferuar ta çelë këtë vëllim me një poezi për nënën, por kushdo që e lexon sa ç’mëson për humbjen e një njeriu të çmuar të vetë poetit, aq sjell nëpër mend dhe ikje pa kthim nënash të të tjerëve. 

Në 27 maj 2007, ndërroi jetë në Tiranë, kryeqytetin e 

Shqipërisë, Gjylë Buçpapaj, nënë, gjyshe, stërgjyshe… 

Kështu nis përgjërata për nënën që ka ikur në muajin e luleve dhe ashtu si në lindje, edhe në vdekje shoqërohej nga Zoti e s’bëzanin as zogjtë, insektet, avionët, yjet… Poeti i jep një përmasë kozmike largimit të nënës së tij dhe midis rreshtave nuk ke se si të mos ndjesh edhe kujën. Jo vetëm kjo poezi, por edhe mjaft të tjera të krijojnë ndjesinë e pasaktë se motivet autobiografike zënë vend qëndror në këtë përmbledhje; përpos tyre dha falë titullimit të librit autori do të thotë se atdheu fillon nga secili prej nesh, nëna, babai, vëllezërit, të afërmit; akoma më tej fshati, krahina, zona ku secili më vete dhe bashkë ka përgjegjësinë ndaj tij. 

Po aq sa motivet autobiografike, autofamiljare, edhe motivet e mërgimit zënë një vend të gjerë në përmbledhjen e fundit poetike, por Buçpapaj bën kujdes që të jetë sa më origjinal dhe që këtë temë ta shkojë në funksion të atdheut. 

Jo vetëm e thjesht nga ky vëllim, por duke parë tërë krijimtarinë e Skënder Buçpapajt, mund të pohohet pa drojë se ai është një krijues i rëndësishëm i letrave shqipe. I mërguar si poetë të tjerë të kahershëm dhe të rinj, kushdo vëren lehtë se motivi shqiptar është i gjithgjendshëm, veçse në këtë botim ka një shumllojshmëri të mjeteve shprehëse, ka më shumë elegancë fjale, çka e bën autorin njësoj të lexueshëm si nga bashkëkombasit e tij ashtu edhe nga europianët e më gjerë. 

Nuk ka dyshim se përmbledhja më e re e Skënder Buçpapajt është një lartësim i poezisë shqipe. Autori boton rrallë krijimtari artistike, por, teksa troket me një vëllim të ri, menjëherë do të tërheqë vëmendjen e kritikës dhe të lexuesve me rrëfimet tronditëse që të mbeten gjatë në kujtesë.

LEXONI :

Kontrastet poetike të Skënder Buçpapajt 

Nga Dr.Xhavit Aliçkaj, Dekan i Fakultetit të Letërsisë, Prishtinë

http://floripress.blogspot.com/2011/02/kontrastet-poetike-te-skender-bucpapajt.html

ALI ASLLANI, NJË POEZI E PANJOHUR PËR VDEKJEN E ISMAIL QEMALIT

    Shkruan: Darling Ismail Vlora 



Gjendet dorëshkrimi prej katër faqesh të cilin poeti vlonjat, e shkroi ditën kur në Vlorë mbërritën eshtrat e plakut të Vlorës e mandej u nisën drejt Kaninës.


Poeti asokohe ishte kryetari i bashkisë së Vlorës. Në shënimet e tij për ceremoninë e varrimit dhe kujtimet e saj dite tregon dhe për këtë poezi.


 I prekur nga kjo umbje shkroi 13 strofat e vjershës dhe e lexoi atë në momentin e lamtumirës. më pas dorëshkrimin ua dhuroi djemve të Ismail Qemalit.Poezia botohet për herë të parë.



VDEKJA

Ismail Qemali vdiq me 24 janar 1919 në Hotel “Brufani” të Perugia-s, ku ndodhej i ftuar nga Qeveria italiane, me qëllim për të arritur “një marrëveshje me gjithë shqiptarët e Shqipërisë dhe delegatët e Amerikës”, për të marrë pjesë në Konferencën e Paqes, që do zhvillohej në Paris 

Më 8 shkurt 1919, sipas amanetit të lënë, trupi pa jetë i Ismail Qemalit, i shoqëruar nga tre djem të tij: Et’hemi, Qazimi dhe Qamili dhe nga përfaqësues të Ministrisë së Jashtme italiane, u dërgua me tren në Brindisi nga ku, në bordin e torpedinieres “Alpino”, u shoqërua në Vlorë.

VARRIMI

Më 12 shkurt, nën një ceremoni madhështore, u zhvillua ceremonia e varrimit. E gjithë popullsia e Vlorës ishte mbledhur në Skelë. Në orën 10 paradite trupi pa jetë i Ismail Qemalit, nga ndërtesa e Komandës së “Base Navale” u vendos mbi shtratin e topit. Që aty korteu i madh u nis drejt qytetit.



Në Foto: kortezhi duke u ngjitur për në Kaninë ku më pas u rivarros trupi i pajetë i Ismail Qemalit (Kaninë- Vlorë 28 nëntor 1932)


DITA E LAMTUMIRËS

I pranishëm në ceremoninë mortore ishte edhe Kryetari i Bashkisë së Vlorës, patrioti dhe poeti Ali Asllani. Pikërisht këtë ditë, siç shënon edhe vetë, ai shkroi poezinë “Ismail Qemali”, të cilën ua dhuroi në dorëshkrim djemve të tij. 




Gjithashtu, përveç kësaj poezie, Ali Asllani shkroi edhe “Varrimi i Ismail Qemalit”, në të cilën poeti shpreh gjendjen tepër të tensionuar që ishte krijuar në Vlorë, për shkak të pushtimit italian. Komanda ushtarake italiane kishte marrë të gjitha masat që ceremonia e varrimit të mos kthehej në manifestim

popullor kundër pushtuesit. Për këtë qëllim ata nuk donin të lejonin në asnjë mënyrë përdorimin e flamurit shqiptar, gjë që poeti vlonjat e shpreh fuqishëm në vargjet e tij

Ishte 24 janari i vitit 1919. Në Hotel “Brufani” të Perugias (Itali), ku ndodhej i ftuar nga Qeveria italiane, me qëllim për të arritur “një marrëveshje me gjithë shqiptarët e Shqipërisë dhe delegatët e Amerikës”(1), për të marrë pjesë në Konferencën e Paqes, që do zhvillohej në Paris, vdiq Ismail Qemal Vlora, protagonisti i Pavarësisë dhe kryetari i Qeverisë së parë shqiptare.

Vdekja e papritur e tij, në një nga momentet më delikate që po kalonte Shqipëria, në prag të punimeve të Konferencës, u prit me mjaft hidhërim, si në Shqipëri ashtu edhe në mbarë diasporën. Kudo, nga jugu në veri, për të vajtuar humbjen e madhe të birit të tij, populli do thurte vargje lapidar:

...Erdhi lajmi i zi për Vlorën
ullinjtë ulën kurorën
Shqipëria e la këngën
se një plag’ ju hap në zëmër.
Shushica vrapin e ndali,
thonë vdiq ‘Smail Qemali.
Flamurin e mbuloi zia,
vajton për të zotnë e tija... (2)

Më 8 shkurt 1919, sipas amanetit të lënë, trupi pa jetë i Ismail Qemalit, i shoqëruar nga tre djem të tij: Et’hemi, Qazimi dhe Qamili dhe nga përfaqësues të Ministrisë së Jashtme italiane, u dërgua me tren në Brindisi nga ku, në bordin e torpedinieres “Alpino”, u shoqërua në Vlorë.

Më 12 shkurt, nën një ceremoni madhështore, u zhvillua ceremonia e varrimit. E gjithë popullsia e Vlorës ishte mbledhur në Skelë. Në orën 10 paradite trupi pa jetë i Ismail Qemalit, nga ndërtesa e Komandës së “Base Navale” u vendos mbi shtratin e topit. Që aty korteu i madh u nis drejt qytetit. “Qyteti at ditë kish ra në pushim. Një heshtje e madhe mbretnonte gjith kah.

 Dukei se ish dit’e përzieshme: e tregonin dyqanet e mbylluna të tregut, letrat e përmortëshme të ngjituna ndër dyer të dyqaneve e të mureve, letrat me rreth të zi e me fjalët: “Zië kombëtare për të madhin patriot Ismail Qemal”, e tregonin të gjith fytyrat e vrëjtura të popullit. Nëpër dyer e dritare të shtëpiave kishin dalë gra e vajza e të gjitha përmendshin êmnin e Ismail Beut, të gjitha kujtoshin Plakun e Shqipniës.

Po, të gjitha e kujtoshin me nderim pse, disa nder to, edhe e kishin njohtun: dinin kohën e fëminiës që kish kalue në këtê qytet, kishin pa fytyren e’tij bujare, kishin dëgjue veprat e’tija të shênjta e kishin marrë pjesë edhe në gëzimin e math të ditës së lumnueshme 28 vjeshtë e III të motit 1912, t’asaj dite historike që i dha Kombit shqiptar mvehtësiën e’tij e që e pshtoi prej kthetravet lakmuese t’armiqvet fqinj.

Përpara tregut të math u-ndalue vargu e trupi i të ndyerit, ku u mbajtën dy fjalë të përmortëshme e të mallngjyeshme, njêna prej Prof.Jani Mingës e tjetra prej z.Qazim Kokoshit e ku ju bâ ndrimi i fundshëm prej ushtriës me marshin mbretnuer e me ushtarë që mbajtën armët për nderë.

Mbas kësaj ceremonie arkën e shpunë në Kaninë të përcjellun prej trumbës t’ushtarve të Kaloriës, prej të parëve të fesë, prej parësiës e prej një pjesës së madhe të popullit të Vlonës.

Në Kaninë u-banë të lutunat e zakonshme e pastaj trupi i shênjtë i të ndyerit plak u-varrue pranë varrit të Ferid Pashës, për me bâ pushimin e përjetëshëm në jetë të pasosun, tue lanë të pavdekshëm e t’ameshueshëm në zêmër të shqiptarit e në historië të përlindjes êmnin, kujtimin e veprat...»(3).

***

I pranishëm në këtë ceremoni mortore ishte edhe Kryetari i Bashkisë së Vlorës, patrioti dhe poeti i madh vlonjat, Ali Asllani. Pikërisht këtë ditë, siç shënon edhe vetë, ai shkroi poezinë “Ismail Qemali”, të cilën ua dhuroi në dorëshkrim djemve të tij.

Gjithashtu, përveç kësaj poezie, Ali Asllani shkroi edhe “Varrimi i Ismail Qemalit”(4), në të cilën poeti shpreh gjendjen tepër të tensionuar që ishte krijuar në Vlorë, për shkak të pushtimit italian.

Komanda ushtarake italiane kishte marrë të gjitha masat që ceremonia e varrimit të mos kthehej në manifestim popullor kundër pushtuesit. Për këtë qëllim ata nuk donin të lejonin në asnjë mënyrë përdorimin e flamurit shqiptar, gjë që poeti vlonjat e shpreh fuqishëm në vargjet e tij:

...Kur mbi arqe ku ish Plaku
u duk ngjyr’e një bajraku...
ish bajraku Italisë!
Gjëmoj zër’i djalërisë!

Na u duk se Plaku vetë
nëpër heshtje diç na pyet,
sikur pyeti më përpara
“Ku ësht’flamuri që vara?” (5)

Në sajë të protestave të popullit të Vlorës, njëkohësisht për të shmangur pasojat që do sillte një qëndrim i tillë, komanda italiane lejoi që arkivoli, ku prehej trupi i Ismail Qemalit, të mbulohej me flamurin shqiptar:

...Vlora bëri si e deshi,
me bajrak të saj’e veshi,
veshi Plakun me bajrak
me bajrakun ngjyrë gjak!
Me një shkab’të zez’në mes,
dhe i vdekuri që s’vdes
mori udhën për në Vlorë... (6)

Adhurimi dhe respekti që Ali Asllani kishte për Heroin e Pavarësisë dalin qartë, jo vetëm në vargjet që ai shkroi për të, por edhe në ato pak kujtime që mundi të botoj në raste përvjetorësh të Pavarësisë.

Në vargjet e poezisë “Ismail Qemali”, në këto pak rreshta, poeti i madh, me forcën e penës së tij përshkruan gjithë historinë e Plakut të Vlorës, apo “Plakut të pavdekshëm”, siç e quante ai; jetën e tij; vështirësitë që ai ndeshi në Shpalljen e Pavarësisë; rolin që ai lujajti në të; patriotizmin; sakrificat; dashurinë që kishte populli për të; e deri tek dëmi që i solli kombit vdekja e papritur e tij, duke e mbyllur me vargjet që sintetizojnë krejtësisht jetën dhe veprën e Ismail Qemalit:

...Plaku i vërtetë ish Profit dhe mbet Profit
Dhe qëndron ashtu si ishë
Do mbaj emrin si e kishë
Emr’i tija i vërtetë
është Nëntor njëzet e tetë...


KATËR FAQET E DORËSHKRIMEVE TË ZVERDHURA

Ali Asllani u lind në Vajzë të Vlorës, më 20 nëntor 1882. Prindërit e tij, Asllan dhe Hyjrie, vdiqën të rinj, duke e lënë ende të vogël. Pasi mbaroi filloren, në “Muradie” të Vlorës, u vendos në Janinë, ku studioi në shkollën e njohur “Zosimea”. Studimet e larta i kreu në Stamboll, ku pasi ndoqi një vit për mjekësi, u regjistrua në Institutin e Lartë të Shkencave politiko-shoqëroro-administrative, të cilin e përfundoi më 1906.

Ali Asllani u aktivizua që i ri në lëvizjen patriotike kombëtare, duke qenë një nga anëtarët e shquar të Klubit “Bashkimi”, të Janinës. Për bashkëpunimin me Ismail Qemalin ai filloi të¨persekutohej nga organet qeveritare turke, madje u dha urdhër të internohej. Mundi t’i shpëtojë internimit duke kaluar në Korfuz dhe prej andej në Vlorë. Mori pjesë në Kuvendin e Dibrës (1909), si përfaqësues i Klubit “Bashkimi”.

Më 1910, pas rënies së kabinetit që e kish internuar, u kthye sërish në Stamboll. Pas Shpalljes së Pavarsisë, Ismail Qemali i besoi detyrën e Sekretarit të Përgjithshëm të Presidencës e të Këshillit të Ministrave, detyrë që e mbajti deri më 22 janar 1914, ditën e dorëheqjes së Ismail Qemalit nga Qeveria e Vlorës.

Edhe pas largimit të Ismail Qemalit nga Shqipëria ai mbajti lidhje dhe korrespondencë të rregullt me të, së bashku me patriotë të tjerë vlonjatë, si Ibrahim Abdullahu, Hasan Sharra, Abaz Mezini, Alem Mehmeti, Osman Haxhiu, Qazim Kokoshi, etj. Pushtimi italian e gjeti nënprefekt, por meqënëse kundërshtoi pushtimin u pushua nga puna. Nga dhjetori i vitit 1918 deri më nëntor 1920 ishte Kryetar i Bashkisë së Vlorës. Në vitet 1921-1922 ishte Kryekëshilltar i Qeverisë dhe më pas Sekretar i Përgjithshëm i Kryeministrisë. Për një kohë të gjatë u emërua Konsull në Trieste, ku qëndroi deri në fund të prillit 1925. Po atë vit u emërua «Zëvëndës i ngarkuar me punë» në Sofje, më vonë, po aty, u emërua «Sekretar i Parë» dhe «i ngarkuar me punë». Në vitet 1930-1932 ishte Ministër i akredituar në shtetin grek.

Më 1934 përsëri është Kryetar i Bashkisë së Vlorës, deri në prag të pushtimit fashist, më 1939. Pas pushtimit u emërua antar i Këshillit të Lartë por, shumë shpejt pas këtij emërimi, u largua nga jeta politike dhe u vendos në vendlindje.

Pas «çlirimit» është ndër themeluesit e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve. Edhe pse nuk u dënua, siç u bë me shumë miq e familjarë të tij, jeta e poetit dhe patriotit të madh, pas “çlirimit” të vendit, është shumë e vështirë.

Miqësinë me familjen e Ismail Qemalit e ruajti gjithë jetën. Që në Stamboll kishte zënë miqësi me të gjithë djemtë e tij, sidomos me Qamil Vlorën, i cili vdiq në burgjet komuniste, më 1950, në moshën 55-vjeçare. Esma Vlora (Hurshiti), gruaja e djalit të Qamil Vlorës, Ismailit, e kujton me shumë respekt “plakun” Ali Asllani.

“Sa herë që na takonte, -kujton ajo, -duke qenë se ne ishim akoma të rinjë, na drejtohej, për të na dhënë kurajo, me shprehjen “Amore felicita”.

Ali Asllani, përveç miqësisë me Ismail Qemalin, kishte pasur miqësi me djemtë e tij dhe veçanërisht me Qamil Vlorën dhe për këtë i vinte shumë keq që im shoq, djali i djalit të Ismail Qemalit dhe familja e tij të vuante në Shqipëri deri për bukën e gojës...». Sigurisht, për Ali Asllanin, të cilit “..i shkonin lotë ... sa herë-herë që kujtonte Vlorën dhe ata burra të shquar të saj si Ismail Qemalin, Ibrahim Abdullahun, Osman Haxhiun, Qazim Kokoshin, Hamza Isain, Abaz Mezinin, Jani Mingën, Tol Arapin, Halim Xhelon, Abdul Kuçin, Ahmet Lepenicën...”(7) ishte e rëndë tek shihte, jo vetëm familjen e tij, por edhe shumë patriotë të tjerë, që kishin luftuar bashkë me të, që kishin dhënë gjithshka për kombin, të persekutoheshin dhe familjet e tyre të vuanin për bukën e gojës.

Ndaj nga shpirti i tij “që përbrenda kishte dallgët e një dhimbje të madhe”( do buronin fuqishëm vargjet:

Jepi dorën, jepi dorën
këtij djali që i ati,
na dha gjith’ato që pati,
na dha jetën, na dha Vlorën! (9)

Pak vite para vdekjes, (më në fund!!!) iu lidh një pension i vogël!!! Vdiq në Tiranë, më 20 dhjetor 1966.

* * *

Krijimtaria e Ali Asllanit nis që në moshë të re, gjatë periudhës kur studionte në Janinë. Vazhdoi të shkruaj edhe në Stamboll ku, vjershat e tij, i gjejmë në periodik të ndryshëm si: «Dituria», «Përfytyrimi i shkencës dhe edukatës», etj. Nga vjershat e para të thurura prej tij kanë qenë «Fshati im» dhe «Kroi»(10).Gjatë viteve 1914-1920 shkruajti mjaft poezi por shumica e tyre mbeti pabotuar. Më 1920 shkroi «Vlora-Vlora», e cila lindi në zjarrin e Luftës së Vlorës dhe u kthye në një këngë-himn, shoqëruar me muzikën e mjeshtrit Thoma Nasi. Gjatë viteve ’30 botoi mjaft poezi në shtypin e kohës, por «ajo që e bëri të njohur dhe e solli përfundimisht poetin në letërsinë shqipe, është vepra e tij madhore, poema “Hanko Halla”»(11). Shkruar më 1929 në Sofje, kjo poemë ishte botuar pjesë-pjesë, fillimisht në «Kosova» të Kostancës(1932) e më vonë në «Shkëndija» (1942). Po më 1942 poeti e publikoi të plotë në një botim të veçantë, së bashku me vjershat e gjata «Dasma shqiptare» dhe «Vajza shqiptare». Para vdekjes mundi të botoj pak libra: «Vidi-vidi pëllumbeshë» (1960), «Shqipëria kryesorja» (1961), «Vajzat dhe dallëndyshet» (1964), “Kur merr zjarr rrufeja» (1966). Pas vdekjes iu botuan: «Poezia shqipe»(1973), «Poezi të zgjedhura» (1996) dhe “Vidi, vidi pëllumbeshë”(1999), etj. Përveç aktivitetit të tij politiko-atdhetar, sidhe krijimtarisë letrare, Ali Asllani do mbetet i njohur për qytetin e Vlorës edhe për ndërtimin e dy monumenteve: «Shtylla e Flamurit Kombëtar», në Sheshin e Flamurit, dhe «Kulla e Sahatit», të dyja skicë-idetë u përgatitën prej tij dhe inagurimet e tyre u bënë në vitin 1937, gjatë periudhës që ai vetë ishte Kryetar i Bashkisë së qytetit.


ISMAIL QEMALI

(Vjershë e pa botuar, shkruarë e kënduar ditën
që erdhi Ismail Qemali në Vlorë i vdekur)

Mbyllur det’ edhe stere
Kush do pyes? ... edhe përse?
E kush pyet për Shqipërinë,
Rreth me male një shketinë
E pa zë dhe e pa zotë
Vetëm vlente për një botë
Që të bënej ndonjë ditë,
Një thërime një kafshitë
Për atë e për këtë,
Vleft’e saja hë për hë,

Dele dajos........
Kur nji ditë,
Vjen e çfaqet një Profitë;
Ish njI plak i bardhë borë,
Nji bajrak me zok në dorë;
Çan tokë e çan detë
Si i çan rrufeja retë;
Edhe zbriti mu atje
Ku i than nga se për se
Po atje në atë vëndë,
Dy të prishurit na mëndë,
Jo që nuk i than “miserdhe”
Po i than dhe “shko nga erdhe!”

Plaku gjorë e plaku mjerë,
Ku do vejë e ku do bjerë,
Nëpër erë e nëpër shira
Nëpër gropa me shëllira?

Iku ditë e iku natë
I mungon dhe buk’ e thatë;
Edhe buka i mungonte,
Vëtan zêmra i valonte.

Si ish baltë, këmba kridhej,
Si ish plakë, trupi dridhej,
Andej ruhej nga armiku,
Këtej ruhej nga i ligu.

Mirpo plaku bëri krahë;
Kaloj male, kaloj brigje,
Kaloj pellgje të pa vahë,
Kaloj pyje të pa shtigje
Syr’ i tija një yll shihte
Dita yllin po e fshihte.

Plaku iku, iku, iku
Pas ca dite një mëngjes,
Kur dëgjon një zë kikiku,
Një qytet i gjithë u ndes.

Ish një vend, një vend i lirë
Që në gjuhën më të mirë
Që në gjuhën e Asllanit,
I thon vëndi i jataganit;

I thon Vlon’ e i thon Vlorë
Ku Shqiponja dy krenorë,
Gjeti gjithë ata që deshi,
Djem baroti, djem arbreshi,
Me besë burri armatosur,
Trimëri që s’ka të sosur,

E kush ishte ai plakë?
E kush ishte ajo flakë?
Si një yll që është këputur
Në një arqe brenda futur,

Na harriti.... Kuje sotë
Nuk na erdhi si e deshëm,
Po në dhe se fusëm dotë
Pra në zêmra do t’a ngjeshim.
Dhe aty do rroj sa malet
Shpirti tija nuk do falet
Nuk do falet po si Dielli,
Ku bashkohen det e qielli,
Atje shuhet ashtu duhet,
Qarko botës zë e muhet;

Mirpo dielli dhe atëherë,
Shkrep dhe shtie mbi të tjerë;
Dielli mbet gjithnjë Diell,
Kurdoherë me kokë në qiellë,

Edhe Plaku këtë ditë,
Si njeri mbaroi jetë
Mir po Plaku i vërtetë
Ish Profit dhe mbet Profit;
Dhe qëndron ashtu si ishë;
Do mbaj emrin si e kishë;
Emr’i tija i vërtetë;
Esht Nëntor njëzet’ e tetë.


POEZIA

Në vargjet e poezisë “Ismail Qemali”, poeti i madh, me forcën e penës së tij përshkruan gjithë historinë e Plakut të Vlorës, apo “Plakut të pavdekshëm”, siç e quante ai; jetën e tij; vështirësitë që ai ndeshi në Shpalljen e Pavarësisë; rolin që ai lujajti në të; patriotizmin; sakrificat; dashurinë që kishte populli për të; e deri tek dëmi që i solli kombit vdekja e papritur e tij, duke e mbyllur me vargjet që sintetizojnë krejtësisht jetën dhe veprën e Ismail Qemalit .

darling.vlora@virgilio.it