Çka lexon presidenti amerikan Barack Obama

Presidenti amerikan Barack Obama shfaqet në blerjen e librave dhe leksioneve të tij në hapjen e sezonit të Krishtlindjeve, shumë i hapur për shijet e tij. Këtë e tregon më së miri lista e tij e blerjeve

të shtatëmbëdhjetë librave që i janë   blerë Presidentit Barack Obama   nga bijat   Obames  Malia Obama dhe Sasha Obama.

Por me çfarë i ka dhënë shenjat e para Presidenti amerikan: ai nuk ka blerë online dhe madje as në rrjetin Amazon, por në një sortiment të themeluar në vitin 1984 me një kafene të bashkangjitur: tregu modern i librit në vendndodhjen e tij më të mirë. Por edhe ajo çka  Barack Obama kishte blerë atje, është politike. Ja një përpjekje për ta sqaruar:

Malia Obama dhe Sasha Obama

“Being Mortal: Medicine and What Matters in the End”




“Të jesh i vdekshëm: mjekësia dhe ajo çfarë vlen në fund” nga Atul Gawande. Më pak sesa një dëshmi për zgjedhjet e kaluara, fundi i afërt i mandatit të dytë të Obamës dhe dy vitet e mbetura në pushtet si një “peshk pa ujë”, paraqiten si një blerje kompetente: Obama dëshmon një superioritet në çështjet e eutanazisë. Autori është një kirurg në Boston, që është prezent me leksionet e tij të rregullta në “New Yorker” dhe që nuk shkon në një linjë paralele me fondamentalistët e krishterë ose me republikanët striktë. Përfundimi: leksionet e një demokrati të kulluar.






“Age of Ambition: Chasing Fortune, Truth and Faith in The New China”



“Mosha e ambicieve: kërkimi për fatin, të vërtetën dhe besimin në Kinën e re” nga Evan Osnos. Edhe një tjetër blerje kompetente: me ç’duket, çdo president i ri amerikan do të kalojë një herë nëpër “mbretërinë e qendrës”. Autori Evan Osnos, qysh prej vitesh korrespondent i Kinës për “New Yorker”, kërkon mbi shanset dhe fatin e individualizmit në Kinë. Nëse dikush e di se si kinezët bëhen pakëz amerikanë, atëherë ndoshta ai është vetë rasti konkret. Përfundimi: ndihma në “Soft Power”.



“Heart of Darkness”




Surpriza në listën e blerjeve presidenciale, pasi “Zemra e errësirës” është roman antikolonialist. E pamundur dhe në fakt e përjashtuar që Presidenti i parë me ngjyrë i SHBA-së, të mos e njohë atë po aq mirë sa ekranizimi i Francis Ford Coppolas, “Apocalypse Now!”, të cilin na e zbulon historia e trishtë e Conrad-it në luftën e Vietnamit. Pra, duhet të bëhet fjalë për një blerje demonstrative. Përballë thirrjes së njohur të kolonelit Kurtz që po vdes në roman (“The Horror! The Horror!”) aty bëhet fjalë ndoshta për një dëshmi rreth barbarisë së IS–it, rastet flagrante e famëkeqe të vitit 2014.



“Nora Webster” nga Colm Toibín




“Nora Webster” nga Colm Toibín. Në fakt, më shumë sesa një paraardhës me rrënjë irlandeze i Obamës, Colm Tóibín është me siguri një ndër autorët e shkëlqyer të “ishullit të gjelbër”, i cili për një kohë të gjatë paraqiste kontingjentet e mëdhenj të emigrantëve. Për Obamën, përkundrazi, ai është më shumë një blerje racionale: nuk mund të mungojë plotësisht në listën e tij të blerjeve “Good Old Europe”, për të cilën ai nuk interesohet tërësisht. Por ka gjasa që të marrë famën e zgjedhjes së një esteti, pasi Tóibín shkruan me shumë klas. Siç tha dikur Jeffrey Eugenides mbi presidentin e tij? “Kur ai ishte i ri, Obama donte të shkruante letërsi. Por për të shkruar romanë, pra ai bëhet më mirë një lider i botës së re”



“The Laughing Monsters”

“Monstrat që qeshin” nga Denis Johnson. Përfundimisht, një zgjedhje prej esteti. Johnson është aktualisht një ndër tregimtarët më të mëdhenj amerikanë. Që romani i tij më i ri, i dalë nga shtypi pak javë më parë, i zhvillon ngjarjet në Sierra Leone, sigurisht se duhet të ketë luajtur edhe një rol këtu. Obama duhet ta lexonte atë para ose direkt pas “Zemrës së errësirës” së Conrad-it dhe të vijonte të qahej për fatkeqësinë e Afrikës.



“The arrow Road to the Deep North”




“Rruga e ngushtë për në Veriun e thellë” nga Richard Flanagan. Ka mundësi që të jetë një blerje statusi: Flanagan për këtë roman është kurorëzuar edhe me çmimin “Booker-Preis” këtë vjeshtë, në të cilin për herë të parë u lejuan të konkurronin edhe autorë amerikanë. Flanagan, sidoqoftë, është një australian dhe rrëfen për Luftën e Dytë në Paqësor.





“All the Light We Cannot See”



“E gjithë drita që ne nuk mund ta shohim” nga Anthony Doerr. Letërsia e re amerikane dhe ndoshta më e kërkuara për Obamën. Doerr është një burrë me profil të ulët, e romani i tij luhet në Parisin e Luftës së Dytë Botërore dhe për pak sa nuk fitoi edhe “National Book Award”, që është me shumë gjasa edhe çmimi më dinjitoz për letërsinë në SHBA. Pyetja që ngrihet vetvetiu në këtë rast, është se përse Obama i la të rrinin mënjanë rrëfimet e burrit që fitoi në fakt atë çmim realisht. Përgjigjja për këtë fatkeqësisht është relativisht e thjeshtë. Ndryshe nga Anthony Doerr, Phil Klay rrëfen për një luftë, e cila nuk ka përfunduar akoma, megjithëse Obama donte ta përfundonte atë: Phil Klay është një veteran i luftës në Irak. Në gjuhë të tjera, romani i tij njihet edhe me titullin “Ne qëlluam edhe mbi qentë”.

Agjencioni Floripress(Flori Bruqi)

Makolli befason japonezët me çifteli

I bie çiftelisë midis Japonie. Fatmir Makolli ka qenë i ftuar në një festival në Tokio ku ka performuar me instrumentin tradicional shqiptar para publikut japonez. Ai tregon se si vendësit ishin mjaft të interesuar për çiftelinë pasi u ngjante me instrumentin e tyre Shamisen.

Festa e 28 Nëntorit sivjet ka korresponduar me një festival në shtetin e largët aziatik – Japonisë. Në këtë datë në Tokio është mbajtur festivali ‘Internacional Red&White Singing’ ku kanë marrë pjesë këngëtarë nga shumë vende të botës. Me këtë rast janë ftuar edhe muzikantë nga Kosova. Të pranishëm atje ishin kompozitori Valton Beqiri, sopranoja Besa Llugiqi dhe Fatmir Makolli me çifteli. Ky i fundit në një intervistë për Tribuna, tregon për përvojat e tij gjatë performances para publikut japonez. Ai tregon se kur kanë mbërritur në aeroport, fillimisht janë takuar me një biznesmen japonez ku kanë dhënë intervistë për media. Pastaj kanë shkuar në Ambasadën e Republikës së Shqipërisë, për ta filluar Festën e Flamurit.



Tribuna: A ishte hera e parë që performoni në Japoni?

Makolli: Po për mua ishte hera e parë sepse në Japoni nuk kam qenë kurrë edhe pse kam dëgjuar gjithmonë fjalë të mira për atë shtet mik të Kosovës. Ata ishin popull shumë i dashur, mikpritës, me shumë traditë, dhe për çudi më shumë adete dhe zakone si tonat, edhe në familje edhe në shoqëri në përgjithësi.



Tribuna: Cilat këngë kënduat para publikut japonez?

Makolli: Me përzgjedhjen e profesorit dhe kompozitorit tonë Valton Beqirit, solo këngëtarja Besa Llugiqi këndoi tri këngë nën përcjelljen me piano të prof. Valtonit dhe u duartrokit gjatë kur e përfundoi një këngë me një zë të lartë dhe me një zgjatje vërtet interesante. Ndërsa unë luajta një melodi me çifteli që tani me njihet si “Vallja e Prishtinës”, nën përcjelljen e prof. Valtonit. Meqenëse ishte kjo një melodi me ritëm, publiku duartrokiti bashkë me mua me ritëm të çiftelisë.



Tribuna: Me çfarë baze i zgjodhët këngët për pjesëmarrje në festival?

Makolli: Meqenëse ishte fjala për një festival ku shpalosen vlerat edhe tradicionale por edhe ato moderne, prof. Valtoni bëri përzgjedhjen e këtyre pikave që i cekëm më lart, dmth tri këngë me solo këngëtaren Besa Llugiqi dhe një melodi me çifteli dhe piano, e që ishin përfaqësim dinjitoz i qëllimit të festivalit.



Tribuna: Çfarë ishin përshtypjet e japonezeve për çiftelinë, këngët dhe veshjen tonë kombëtare?

Makolli: Japonezet njihen si popull që ruan me xhelozi traditën e vet folklorike dhe veshjet. Në bazë të kësaj ata u interesuan shumë për veshjen tonë kombëtare, e sidomos për çiftelinë, pasi që edhe ata e kanë një instrument kombëtar i ngjashëm me çiftelinë që quhet Shamisen. Në një rast kur unë i rashë pak çiftelisë si japonezët Shamisenit, ata u befasuan dhe filluan të bënin pyetje shumë interesante për çiftelinë.



Tribuna: A kishte shqiptarë në publik?

Makolli: Po kishte edhe shqiptarë në publik, sepse atje ka disa djem dhe vajza që janë edhe anëtarë të stafit të Ambasadave por kishte edhe djem dhe vajza që shkolloheshin në Japoni, madje kishte edhe profesorë shqiptarë që japin mësim në Universitetet e Japonisë, me të cilët duhet të krenohet kombi ynë.



Tribuna: Si e festuat Festen e 28 Nëntorit dhe si ishte atmosfera atë ditë në Japoni?

Makolli: Pasi arritëm në Tokio menjëherë shkuam në Ambasadën e Shqipërisë pasi që ishte 28 Nëntori. Unë kisha me vete çiftelinë dhe aty në zyrat e Ambasadës nisa këngën dhe filluam pastaj të gjithë të këndojmë por edhe të vallëzojmë. Aty kishte edhe japonezë dhe të gjithë së bashku kanë vallëzuar me ne. Ishte ky një rast i veçantë i manifestimit të 28 Nëntorit, sepse diçka e tillë nuk ishte organizuar më parë, por kjo ishte krejt një koincidencë që qëlluam mu në datën e 28 Nëntorit. Atmosfera vërtet ishte sa madhështore aq edhe mallëngjyese sepse është vend i largët dhe nuk ka mundësi të organizohet diçka e madhe siç meriton kjo ditë, por megjithatë këtë radhë të dy ambasadat patën festë, valle, këngë dhe kënaqësi.

(Bujar Vitija,redaktor në gazetën "Tribuna",Prishtinë)

Heronjtë e luftës për bukë

Bujar Vitija

Duke u bazuar në parimet për bamirësi, dashuri, tolerancë, paqe, drejtësi dhe pajtim, në vitin 1990 është themeluar Shoqata Humanitare Bamirëse “Nëna Terezë”, në Kosovë. Aktivitetet e kësaj Shoqate që nga themelimi e deri në përfundim të luftës, janë përmbledhur në një libër “Rrezja e shpresës”, nga autorët Xhemajl Gërbeshi dhe Mark Nikaj. Libri u përurua të shtunën në hotelin ‘Swiss Diamond’ në Prishtinë

“Ne mendojmë se ajo çfarë bëjmë është vetëm një pikë uji në oqean. Por oqeani pa të, do të ishte një pikë më pak”. Është kjo një thënie e humanistes, nobelistes për paqe, shqiptares Nëna Terezë. Tërë jetën ajo ia kushtoi një misioni. Aty ku njerëzit janë të uritur, t’u çojë bukë. Nëna Terezë sot konsiderohet si portretizim i shpirtit humanitar. Ajo inspiroi krejt njerëzimin për paqe e ndihmë njëri-tjetrit. Anjezë Gonxhe Bojaxhiu i përket botës, por ajo mbetet simbol i shqiptarëve. Në emër të saj, në vitin 1990 është themeluar Shoqata Humanitare Bamirëse në Kosovë. Gonxhja ishte inspirim për shqiptarët në kohët më të vështira. Shumë vullnetarë iu bashkuan kësaj shoqate.

Ata punuan pa asnjë hak. Osman Krasniqi është vetëm njëri nga shumë njerëz solidar që u angazhuan për të ndihmuar nevojtarët. Në vitin 1992 është themeluar nëndega e ShHB “Nëna Terezë” në lagjen e ‘Matiçanit’ në Prishtinë. Krasniqi do të zgjidhej kryetar i saj. T’i japësh bukë dikujt, është sa madhështore, aq edhe e dhimbshme. Sot 72-vjeçar, ai shprehet krenar për punën që e ka bërë. Por ndihet keq kur i kujtohet gjendja e njerëzve të cilëve u ka ndihmuar. Krasniqi përmend një nga një emrat e bashkëpunëtorëve të tij.

“Që nga ajo kohë jemi marr me këto aktivitete, para, gjatë dhe pas luftës. Krejt punët e mia i lija keq, për me i ndihmua popullit”, shprehet Krasniqi. Në lagjen Mat, ish-‘Matiqan’, kanë qenë të regjistruar 80 nevojtar. Ndërkaq në kohën kur nis lufta në fillim të vitit 1998, në disa komuna të Kosovës si Drenicë, Gjakovë, Deçan, Klinë e të tjera, 200 familje të ikura nga këto qytete, strehohen në Mat.

“Është dashur me ua siguruar strehimin, ushqimin e materiale të tjera. Më së shumti kanë pas nevojë për gjëra ushqimore. Por në kohën e dimrit u dashke me u siguruar edhe dru e shporet”, shton Krasniqi. Gjatë verës, ai ka qenë i angazhuar që t’i shpërndajë rreth 1 mijë e 600 kubik dru për nevojtarët. Nga të gjitha këto, ai ishte shpërblyer nga Shoqata me 10 metra dru. Deri në vitin 1995, pothuajse të gjitha aktivitetet e tyre i kanë bërë në fshehtësi, pasi kanë qenë të ndjekur nga policia serbe. Pas këtij viti, Krasniqi tregon se si kanë ardhur ndërkombëtarët dhe i kanë evidentuar emrat e tyre, në mënyrë që të lejohen të punojnë në legalitet.

“Pasi na regjistruan, nuk kishim më probleme. Policia na kërkonte vetëm dokumentet. Por sigurisht, gjatë kohës së luftës kemi pasur vështirësi, sepse është dashur që në vatra lufte të dërgojmë ushqim për popullin e strehuar në fshatra si Mramurë. Kemi qenë edhe në rrezik jete a vdekje”, thekson Krasniqi.

Ai është vetëm njëri nga qindra aktivistë, emrat dhe aktiviteti i të cilëve është përmbledhur në një libër. “Rrezja e shpresës” i autorëve Xhemajl Gërbeshi dhe Mark Nikaj, përmbledh veprimtarinë e ShHB “Nëna Terezë” në komunën e Prishtinës nga viti 1990 deri më 1999. Gërbeshi konsideron se me themelimin e Shoqatës, në Kosovë u krijua sistemi paralel për mirëqenien sociale dhe në shëndetësi, për të mbrojtur jetën elementare njerëzore të rrezikuar nga regjimi serb.

“Vëllazërisht dhe bashkërisht i përballuam të gjitha vështirësitë dhe vuajtjet. Kështu u krijua ndjenja e përkatësisë së përbashkët, e bamirësisë dhe solidaritetit”, deklaron Gërbeshi. Ai shprehet modest për punën e bërë në libër. Thotë se është vetëm një përkujtim i thjeshtë i krejt asaj sakrifice. Megjithatë ka një mesazh.

“Edhe tani, si gjithmonë, ne duhet të vazhdojmë të forcojmë vëllazërimin dhe bashkëpunimin e sinqertë”, theksoi Gërbeshi. Mark Nikaj shton faktin se bamirësia dhe humanizmi i Nënës Terezë, ishin porosi të arta dhe shpresëdhënëse për ta.

“Shoqata punoi dhe vepro sipas parimeve të dashurisë, tolerancës, paqes dhe drejtësisë e pajtimit. Ndihmoi popullatën pa dallim race e feje në momentet më të vështira kur populli kanosej nga uria dhe nga veprimet antinjerëzore të pushtuesit serb”, pohoi Nikaj.

Gërbeshi e Nikaj meritojnë mirënjohje

Aktivisti politik i çështjes kombëtare gjatë viteve të ’90-a, Osman Vitija, njëherit drejtor i Shkollës Fillore “Elena Gjika” në Prishtinë, e vlerëson autorin Gërbeshi si njeri që kreu detyrën në Shoqatë me dëshirë të madhe

“Në shpirtin e tij mbizotëron ndjenja humane, buruar nga Nëna Terezë”, konsideron Vitija. Ai thekson dy detyra kombëtare me të cilat ishte i ngarkuar Gërbeshi.
“Si kryetar i nëndegës së Shoqatës në Hajvali, falë tij dhe bashkëpunëtorëve, vetëm gjatë luftës strehuan 1234 persona të cilëve edhe iu ofruan ushqim e gjëra të tjera të nevojshme. Ndërkaq, si sekretar i LDK-së në Degën e Hajvalisë, ai evidentoi çdo formë të represionit serb ndaj popullatës shqiptare përmes shtypit ditor dhe jashtë Kosovës përmes Zyrës së Informimit të Kosovës pranë LDK-së”, deklaroi Vitija.

Ai shprehu mirënjohjen për aktivitetet e Gërbeshit e Nikajt, si dhe gjithë bashkëpunëtorëve të tyre në Shoqatë.
“Gërbeshi ka sprovuar vetën me shkrime që në shkollën e mesme. Më vonë, përveç shkrimeve gazetareske, ai është marrë edhe me përmbledhje veprash. Ne bashkëqytetarët e Xhemës, jemi krenar me kontributin e tij. Shpresojmë se do të kemi edhe vepra të tjera nga ai”, përfundoi Vitija.

Ramiz Bala tha se puna e Gërbeshit dhe Nikajt meriton respekt e mirënjohje nga gjeneratat e ardhshme.
“Ky libër është një përkujtues për ata që përjetuan katrahurat e kësaj periudhe, por edhe për gjeneratat e reja që të mos harrojnë të kaluarën. Libri është edhe një motiv për njerëzit që të veprojnë në situata e rrethana të caktuara kur të tjerët kanë nevojë”, u shpreh Bala.

Miho Gjini, njeriu që bëri artin, provoi ferrin dhe jeton arratinë

..... Miho Gjini, ai që ka bërë kritikë teatri dhe teatër, kritikë letërsie dhe letërsi, tani bën jetën e një emigranti, që me të zbardhur dita niset të nxjerrë bukën e përditshme me forcën e muskujve të mplakur, siç thotë ai. Është autori i 13 librave, i disa dramave të vëna në skenë, njeriu i ditur i dikasterit të dekadave më parë të arsim-kulturës dhe regjisori i suksesshëm i disa vënieve në skenë. Miho Gjini është një emër me autoritet profesional i viteve ‘60 e ‘70 në punën e gjatë me trupa artistike në terren. Është njeriu që diktatura i rezervoi burgun, si pjesëtar i "çetës" së liberalëve në art e letërsi. Në këtë jetë të vështirë e të shpërfillur pas dënimit në burgjet e diktaturës, thotë se pas vitit 1982, kur la qelitë e Tepelenës, Ballshit e të Spaçit, jetoi burgun nën qiellin e hapur, që i bëhej në emrin e të famshmes luftë të klasave.




Kjo klimë vrasëse e bëri krijuesin të renditet ndër të parët që mori rrugët e kurbetit të detyruar, sikurse e quan. Një barake me llamarina në një lagje thuajse të pabanuar jashtë Athine, të quajtur Koropi, është banesa e jetës së viteve të vështira të emigrantit të vonuar, por edhe studioja e krijuesit që nuk kuptohet dot pa penën në dorë e letrat e bardha, që i mbush me mendimin estetik e kritik, me muzën e krijimit të tregimeve, novelave e memuareve nga jeta në ferr, nga arratisja e kujtesës etj. Këta togfjalësh mbajnë për tituj disa nga vëllimet e fundit të botuar pas vitit 2000, për të cilat ai le tryezën e krijimit ditën, për t‘iu kthyer asaj mbrëmjeve edhe me tufën e eurove, të nevojshme për të jetuar e për të botuar. Kohë më parë atë e ktheu në vendlindje një tjetër nderim që i është bërë: Komuna e Lukovës e shpalli "Nderi i Bregdetit".


INTERVISTA

Është e pakonceptueshme sot se si një njeriu, një krijuesi, një intelektuali mund t‘i nxiroset jeta nga "Njollat e murrme".

Si ndodhi?

Nga një njeri tepër i varfër, unë munda të bëhem diçka në jetë. Atëherë kur unë mendova se kisha arritur diku afër majës, pësova një rifillim të tmerrshëm dhe rashë mu në fund. Në fillim ishte e thjeshtë. Ishte një furtunë që Enver Hoxha u bëri armiqve fantazmë që i shfaqeshin natën. Midis tyre ishin armiq që ai i quante liberalë dhe e quante shumë të rrezikshëm këtë liberalizëm, sepse vështronte nëpërmjet kësaj dritareje që e quante liberalizëm, hapjen drejt botës, drejt Evropës. Pra, u desh ta pësoja edhe unë në këtë mes si mbrojtës i disa dramave që ai i quajti liberale dhe të rrezikshme për ideologjinë, konkretisht duke sjellë në festivalin kombëtar të teatrove dramën "Njollat e murrme", që ai e quajti manifest të revizionizmit. Unë e përjetova këtë si një tmerr dhe nuk kam dëshirë as ta kujtoj dhe e quaj diçka të harruar.

Çfarë erdhi pas këtij ferri? Ndërroi diçka te Miho Gjini me ndërrimin e sistemit?

Me keqardhje e pohoj këtë "asgjë", përveç njëfarë lirie për të lëvizur e për të shkuar deri në Greqi si argat për nxjerrjen e bukës me shpatullat e mia. Nëpër sirtarët e zyrave të "demokratëve" që erdhën në pushtet dhe më pas edhe të "socialistëve", mund të gjeni mbi 30 lutje e kërkesa, që humbën si kripa në ujë. Asnjë kambanë nuk po bie, dreqi ta marrë, në këtë "varrim të përjetshëm" që po na bëjnë së gjalli pushtetarët! Ç‘kërkonte vallë ky Miho Gjini? Vetëm strehë dhe punë.
Me përfundimin e këtij ferri, ku unë pikërisht shpresoja se do të arrija një rimëkëmbje, pikërisht kur themelet e shtetit po lëkundeshin dhe po lindte dielli i demokracisë, po lindte dielli i lirisë së vërtetë dhe komunizmi po jepte shpirt, unë shpresova dhe shpresa ime ishte shumë e flaktë se ndryshimet do të ndodhnin shumë shpejt. Ndoshta këtu u gabova, se ndryshimet ishin milimetrike dhe nuk mundëm të merrnim sadisfaksionet që prisnim.

Cilat ishin këto sadisfaksione?

Një punë të profilit tonë, një strehë për të futur kokën. Për çudi, kaluan pesë vjet, kaluan dhjetë vjet, 15 vjet dhe vura re me trishtim që sirtarët e pushtetarëve të rinj mbusheshin me kërkesat tona prej letre dhe ato mbetën gjithmonë "kërkesa prej letre". Kështu që u detyrova të marr rrugën në emigracion. Por rruga e emigracionit ishte me ato privacione të punës së rëndë për të mbijetuar, një mbijetesë për të siguruar diçka. Por ama shpirti im prej artisti do të jetonte, do të mbijetonte dhe u mundova dhe arrita ta realizoj këtë që krahas punës së rëndë të mos i ndahem pasionit të vjetër për artin, për letërsinë dhe pikërisht te letërsia gjeta pasionin e dytë pas teatrit. Veç katër librave studimorë për artin skenik, shkrova edhe gjashtë libra të tjerë me karakter letrar, me tregime, novela dhe një roman autobiografik dhe tani jam duke shkruar një libër që përfaqëson një triptik kritik letrar.

Sa larg teatrit, dashurisë tuaj të parë, ndiheni duke shkruar libra?

Teatri është tamam dashuria ime e parë. U ndamë përkohësisht prej egërsisë së kohës e më pas prej emigrimit që na u imponua me po kaq egërsi. Ndaj iu kushtova letërsisë. Tri librat me tregime e novela, që kam shkruar gjatë kësaj periudhe, kanë të bëjnë me këtë lloj letërsie. Por më është dhënë rasti t‘i rikthehem edhe një profesioni shumë të dashur për mua, regjisurës. Po vë në skenë një komedi të Skënder Demollit në kohën time të lirë, me miqtë e shokët e mi emigrantë, doemos artistë profesionistë (disa syresh studentë të mi), që kanë mall për skenën e "braktisur", sikundër edhe unë.

Braktisjen e shtetit a e ke ndjerë?

Mua më mungon vendi im, deri dhe Saranda e Piqerasi. Dhe u habita që pas një harrese jo të gjatë, dy vite më parë më vjen nga Presidenti i Republikës stimuli moral që më emocionoi tepër. Më jepet para dy vjetësh titulli " Mjeshtër i Madh" dhe s‘kalojnë as dy vjet dhe njerëzit e mi të krahinës, Komuna e Lukovës, më japin dje edhe një sadisfaksion tjetër moral, duke më bërë "Qytetar nderi" të bregdetit. Për mua është një kënaqësi e dyfishtë dhe kjo sikur m‘i përgjysmon vuajtjet që kam hequr.
Si mundeni të botoni kaq dendur libra, ndërkohë që jetoni në vështirësi ekonomike në emigracion, ku bëni punë të rënda jashtë një moshe pune.

Është e mundur. Sa më shumë shtohen vuajtjet, sa më shumë kalojnë vitet, sa më tepër e ndjen plakjen njeriu, kërkon në vetvete forca të atilla që të mposhtë edhe vuajtjet e kaluara edhe punën e rëndë edhe largimin nga vendlindja. Unë i kushtohem në mënyrë të trefishtë pasionit të krijimtarisë, ajo është një nga gëzimet më të rralla që përjeton njeriu i letrave, njeriu i artit dhe sikur na mban gjallë shumë më tepër nga ajo puna e rëndë që bëjmë. Unë dhe shokët e mi në emigracion nuk e ndajmë veten nga vendlindja, nuk e ndajmë veten nga letërsia që botohet këtu. Kemi krijuar një lidhje të shkrimtarëve dhe të artistëve në emigracion. Kemi krijuar disa shfaqje skenike në gjuhën shqipe, kemi botuar libra që i mëshojnë temës së emigracionit.

Çfarë mendon për zhvillimet e sotme të artit profesori i artit skenik dhe i arteve të bukura në përgjithësi i kohës së monizmit?

-Ka një frymëmarrje që e ka nxjerrë artin, kulturën, letërsinë në një diapazon jo vetëm të dukshëm, por edhe cilësor. Ka një kërkim dhe kërkimi është i dukshëm në të gjitha gjinitë e artit dhe të letërsisë. Ka eksperimentime në letërsi, në artin skenik, në balet, në televizion e kudo. Dhe kjo hapësirë, kjo rritje cilësore s‘ka si të mos ndihet, s‘ka se mos na përkëdhelë sedrën e të na nxitë që edhe ne si krijues ta shtojmë begatinë e artit dhe të kulturës sonë.

Cili është borxhi që i ka artit dhe artistëve politika e re dhe ky shtet i ri postkomunist?

Unë mendoj se nga qeveritarët e rinj do të marrë fund indiferentizmi i tmerrshëm. Ne shkruajmë, botojmë, marrim pjesë në media, bëjmë shkrime, libra, artikuj të ndryshëm dhe këto nuk shpërblehen dhe vazhdojmë akoma të qëndrojmë në sadisfaksionet morale. Kjo duhet kapërcyer nga politikanët, nga Parlamenti shqiptar. Të ketë ligje vlerësimi për artistët, për shkrimtarët, të kenë konsiderata, ligje për t‘i përkrahur, për t‘i evidentuar punët e tyre, se dihet që atë që bën një vepër letrare, ose një vepër skenike, nuk mund ta bëjnë dot 100 politikanë.

Po personalisht ty?

Në prizmin personal unë mund të them që megjithëse jam në moshë të thyer, kam një plagë që më vjen rëndë ta theksoj vazhdimisht: që nuk kam një strehën time në Shqipëri. I vetmi faktor që më bëri të emigroj është se strukturat e ligjet janë të atilla që nuk të favorizojnë shumë.

Josif Papagjoni: Miho Gjini, filozof i teatrit

Për Miho Gjinin, kritiku i artit Josif Papagjoni thotë se është më së pari kritiku i teatrit, më i zëshmi i fundit të viteve ‘60 e fillimit të atyre ‘70. Ai kujton se Gjini i përket një periudhe kur teatri njohu zhvillime cilësore, kur ai u përball me probleme të ndërlikuara të rritjes. Në këtë klimë kritika u ofrua të thotë një fjalë të mençur. Në këtë fushëpamje, Miho Gjini në përfytyrimin e Papagjonit mbetet "një nga artikuluesit jo vetëm emocionalë të fjalës mbi teatrin, por edhe mendimtar i rrallë dhe filozof i këtij teatri". Pikërisht për sinqeritetin e fjalës së tij dhe për atë dashuri të madhe që kishte për teatrin, ai doemos u detyrua të paguante edhe një haraç të pamerituar, sikundër qe burgimi.

Unë kam dhe një lidhje të dytë, se unë vetë jam nga Bregdeti dhe e kam ndjerë si student që isha dhe më pas si kritik i ri, dorën e Miho Gjinit, shprehet kritiku Papagjoni, duke dalluar tek ai dashurinë për vendlindjen dhe njerëzit e saj.

Studenti i profesorit të atëhershëm të artit dhe kritikës së teatrit veçon si një vlerë të dallueshme stoicizmin e Miho Gjinit. "Fati i tij, shprehet ai, ishte tejet i trishtuar, tragjik, hoqi picirin burgjeve komuniste, mirëpo vetëm me një optimizëm shumë të madh, një njeri i ushqyer nga dashuria për jetën dhe nga bukuria e kësaj natyre që ofron Bregdeti dhe lirika e hapësirave të mëdha që jep fantazia e detit, bëri që ky njeri optimist në thelb ta përballojë tragjedinë e vet dhe situatën e ardhur më vonë. Ai ndihet mirë kur e sheh si një njeri që di ta gëzojë jetën dhe kur ajo i ka falur pak, si një njeri që nuk e lëshon penën nga dora, edhe pse po bën shumë vite jashtë. Botimi i librave të rinj për teatrin, memuareve për artistë të shquar të teatrit, por edhe publicistikë, librat me novela dhe tregime të ndjera e të bukura, që vijnë nga jeta e vështirë e tij, është një sprovë qëndrese dhe mbijetese. Pjesë e këtyre botimeve janë kujtimet për pjesën e burgut, të cilat Papagjoni i quan me shumë vlerë për të njohur tërësinë e këtij njeriu që do ta quaja një nder për fshatin e vet, për krahinën e Bregdetit, për Sarandën dhe më gjerë për teatrin shqiptar dhe letrat shqipe.

https://www.youtube.com/watch?v=YWSMmettHnU


Paraqitja e romanit ''Letra nga Spanja'', e autorit Miho Gjini, në ambasadën shqiptare në Athinë.
Autori në fillim të librit, thotë: ''Ua kushtoj gjithë atyre të rinjve shqiptarë, të cilët erdhën në Evropë a gjetkë për të krijuar një jetë më të mirë dhe u infektuan nga sëmundja e tmerrshme e shekullit,