Nga Prof. Anton Berisha/
“…në kohë të errëta, ajo është një dritë që flakëron dhe ndriçon; në kohë të egra është një personifikim i gjallë i Ungjillit të dashurisë së Krishtit; në kohë që Zotin e duan të vdekur, ajo paraqet Hyjin që jeton midis nesh, plot e përplot me hire e të vërteta[1]…Kurrë nuk e kam provuar një ndjesi aq të përsosur të njëjtësimit njerëzor ashtu si me Nënën Tereze midis të varfërve të saj. Dashuria e saj për ta, reflektimi i dashurisë së Zotit, i bën aty të gjithë të njëjtë si vëllezër e motra në kuptimin e një familje, megjithëse ndryshojnë dukshëm për cilësi intelektuale e kulturore, për bukuri trupore e për hijeshi[2]”./Malcolm Muggeridge/(Londër 1971)
Ta njohësh mirëfilli Agneze – Gonxhe Bojaxhiun[3] – Nënën Tereze dhe veprën e saj domethënë shumë më tepër se sa ta njohësh punën e një motre, e cila nga viti 1928 hyri në Rendin e Loretos (në Dublin të Irlandës) [4] dhe nga viti 1948[5], kur e braktisi këtë rend të shquar e të nderuar kishtar – për arsye se “Zotynë dëshiron që unë të jem një motër e lirë, e veshur me varfërinë e kryqit[6]”, e deri në ndërrimin e jetës, më 5 shtator 1997, iu përkushtua krejtësisht njeriut, veçmas të varfërve nga më të varfrit, duke u kujdesur e duke vuajtur bashkë me ta.
Ta njohësh mirëfilli punën e saj të bërë në Kalkutë të Indisë e në qytete të tjera të këtij shteti, po dhe në shumë vende të ndryshme të botës, dhe besimin e palëkundur të saj për Hyjin, domethënë ta njohësh më mirë shpirtin dhe fatin e njeriut në përgjithësi, mundësitë e pakufishme të veprimit e të mbarësisë së jetës njerëzore, sidomos nevojën për t’u flijuar për tjetrin, që në qenësi nënkupton të bëhesh shpirtërisht më i pasur dhe më i mirë, më i dobishëm për njerëzit me të cilët jeton dhe për botën që i përket.
Të merresh me tekstet e lutjeve, me letrat dhe me mendimet e Nënës Tereze, të shkruara ose të thëna në raste të ndryshme, dhe t’i interpretosh ato nënkupton ta njohësh mirëfilli Biblën dhe një varg veprash të shquara të kësaj fushe[7], që vetvetiu të ndërlidhin me trashëgiminë që krijoi krishterimi tek njerëzimit për 2000 vjet, po dhe me pjesë të trashëgimisë më të hershme të dijes së njeriut në përgjithësi; nënkupton ballafaqimin me disa nga dukuritë më të qenësishme dhe më komplekse të njeriut e të botës së tij, të cilat u bënë objekt shqyrtimi shekuj me radhë nga mendjet më të ndritura të njerëzimit dhe që do të bëhen objekt interesimesh përderisa do të ketë jetë njerëzore.
Kjo gjë shprehet përmbledhtas dhe në parathënien e librit Nëna Tereze. Kujtimi dhe mesazhi të shkrimtarit spanjoll, José Luis González – Balado: “E them me bindje se ende, pas botimit të librave të mi mbi Nënën Tereze dhe veprën e saj, jeta e saj dhe shpirti i saj (…) nuk mund të përfshihen në faqet e një libri ose të shumë librave[8]”, mendim që të kujton atë që thuhet në Ungjillin e Gjonit për librat që do të mund të shkruheshin për Birin e Hyjit, Krishtin: “Ka dhe shumë gjëra të tjera që i bëri Jezusi, të cilat po të renditeshin një nga një, më thotë mendja se as mbarë bota s’do t’i zinte librat, që do të duhej të shkruheshin” (Gjn 21, 25).
Edhe fjalët e ipeshkvit, Angelo Comastri, përligjin faktin se secili që merret me jetën dhe me veprën e Nënës Tereze, dashur e padashur, gjendet para vështirësive të madha, të thuash të pakapërcyeshme:
“Me dëshirë i vë në formën e shkrimit disa kujtime personale për Nënën Tereze të Kalkutës, po në të njëjtën kohë ndihem pak ngushtë të flas për të. Në të vërtetë, e kam parasysh se Nëna Tereze nuk mund të definohet, nuk mund të përshkruhet, nuk mund të rrëfehet për arsye se burimi i jetës së saj kridhet në misterin e vetë Zotit[9]”.
Është fakt i pamohueshëm se vepra e Nënës Tereze ishte dhe mbetet një shembull i rrallë në historinë e njerëzimit për dashurinë për Hyjin dhe për dashurinë dhe flijimin që bëri për njeriun, sidomos për të varfrit, për fëmijët jetimë e për të braktisurit. Ajo zbatoi me përpikëri urdhrin e Ungjillit: “Duajeni njëri – tjetrin sikurse unë ju desha juve” (Gjn 13, 34) dhe “Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!” (Mt 22, 39).
Nëna Tereze iu përkushtua Zotit, dashurisë së tij me gjithë qenien e saj me qëllim që, po me atë dashuri, t’i donte njerëzit dhe të kujdesej për ta. Ajo ishte e bindur se Hyji është krijues i çdo qenieje dhe se jeta njerëzore në qenësi “është vetë jeta e Zotit në ne[10]”. Qysh në moshën e re ajo ishte e bindur se Hyji na ka dhënë “shpirtin e virtytit, të dashurisë e të urtisë” (2Tim 1, 7).
Besimin e Nënës Tereze në Hyjin e përligjin në mënyrë të pamëdyshtë edhe këto fjalë të saj:
Çdo frymëmarrje imja, çdo shikim im, çdo veprim
do të jetë një akt i Dashurisë hyjnore
e çdo gjë që do të bëj
do ta bëj për dashurinë tënde, o Zot i dashur[11].
Nëna ia pati dhënë Zotit besën shqiptare, që, sipas Kanunit të maleve nuk bëhet dysh, se çdo veprim të saj do t’ia kushtonte Atij dhe Birit të tij, Krishtit, Zotit konkret, tokësor, duke pranuar dhe pësimin më të rëndë nëse nuk do t’i përmbahet fjalës së dhënë:
“I kam dhënë besën Zotit, që ka për pasojë mëkatin vdekjeprurës, t’i jap çdo gjë që Ai do të më kërkojë[12]” me qëllim që “ta ndez dritën e dashurisë në zemrën e secilës krijesë të Zotit[13]”.
Dashurinë për njeriun për njeriun Nëna e përligj duke filluar nga motrat e rendit[14], Misionaret e Dashurisë, që flijoheshin për më të varfrit e të varfërve me dashurinë hyjnore dhe tek çdo jeriu që e takoi[15]. Për të ato ishin dhurata më e çmueshme dhe më e madhe që i kishte dhuruar Zoti:
“Po nisem për Amerikë, mirëpo zemra ime, mendja ime dhe gjithë qenia ime mbetet me ju…S’kam frikë t’ju lë për arsye se e di se ju jeni dhurata më e madhe që Zoti më ka dhënë[16]” dhe “Nuk e di çka provojnë njerëzit e tjerë, po unë i dua motrat e mia ashtu siç e dua Krishtin, me gjithë zemër, me shpirt e me mendje, me të gjitha forcat e mia[17]”.
Nëna kishte një besim e dashuri të pakufi për motrat; çdo gjë që mbërrinte e lidhte me flijimin dhe me lutjet e tyre; edhe gëzimi dhe vuajtja e tyre ishin të sajat: “Edhe pse nuk mund t’ju takoj dhe personalisht t’i flas secilës prej jush, për çdo ditë jeni të pranishme në lutjet e mia. Juve ju përket mirënjohja ime më e thellë për ndihmën që jepni për t’i shërbyer të varfrit dhe për të gjitha flijimet tuaja e për lutjet tuaja. Vuajtjet tuaja, të pranuara për dashurinë e Jezusit, janë burim i shumë mirësive (hireve). Ju merrni pjesë me gjithë zemër në gjithçka që bëjmë[18]”.
Arsyeja e një dashurie të këtillë të Nënës Tereze dëshmohet me faktin që e pohonte ajo vetë:
“Nëse dashuria ime për motrat e mia është e mirë, atëherë dashuria ime për Krishtin do të jetë e mirë. Nuk janë dy dashuri. Sa më e thellë është dashuria ime për Krishtin, aq më e thellë është dashuria për motrat e mia, aq më i madh është zelli për të shkuar drejt të varfërve[19]”.
Sekretari i përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, Javair Pérez De Cuéllar-i, më 26 tetor 1985, me rastin e 40- vjetorit të themelimit të këtij institucioni të rëndësishëm ndërkombëtar, para anëtarëve të Asamblesë dhe të mysafirëve të tjerë pati thënë midis të tjerash:
“Gjendemi në një sallë të diskutimeve. Në rrjedhë të kohëve në këtë podium kanë kaluar njerëzit që janë çmuar më të fuqishmit. Sot kemi mundësinë t’i urojmë mirëseardhjen gruas realisht më të fuqishme në rruzullin tokësor. Nuk e besoj se ka nevojë ta paraqes, për arsye se ajo s’ka nevojë për fjalë. Nëna Tereze kërkon fakte. Jam i bindur se ajo që do të ishte më e mira është t’i shpreh nderimin e të them se ajo është më e fuqishme sesa unë dhe sesa të gjithë ne. Ajo është Kombet e bashkuara! Ajo është paqja në botë[20]”!
De Cuéllar-i nuk e vlerësoi Nënën Tereze – gruan më të fuqishme në botë – për ndonjë fitore të saj luftarake ose të dëshmimit të fuqisë së saj fizike, por për pasurinë e saj shpirtërore, për arsye të kujdesit, të flijimit e të dashurisë së jashtëzakonshme që tregoi sidomos për të varfrit e më varfërve, për të braktisurit dhe të harruarit nga familjaret dhe shoqëria, që vdisnin rrugëve në mjerim e të përbuzur, pa pasur, së paku, qoftë edhe një “vdekje të qetë e të denjë”, siç thoshte Nëna. Në çdo të varfër, në çdo fëmijë me të meta fizike e mendore, në çdo të gërbulur Nëna shihte krijesën e Hyjit, njeriun, vëllain, motrën, të afërmin, dhe për të shfaqte dashurinë hyjnore: “Për mua secili prej tyre është Krishti[21]”.
Nëna dhe Misionaret e Dashurisë i donin me dashurinë e Hyjit të gjithë njerëzit – të gjithë të varfrit – pa dallim: “Kjo është ajo që Jezusi ka ardhur të na mësojë: si të duam, si ta duam njëri tjetrin, pa shikuar ngjyrën e lëkurës, kombësinë, pa shikuar se kush është i pasur ose i varfër, të gjithë jemi vëllezër e motra. Unë dua që ju (u drejtohej motrave të saj) ta ndani me mua kënaqësinë që të duam[22]”. Së këndejmi, vazhdon Nëna, “Absolutisht s’kemi asnjë vështirësi të punojmë në vendet me besime të ndryshme religjioze. Të gjithë i trajtojmë si fëmijët e Zotit. Janë vëllezërit dhe motrat tona dhe dëshmojmë për ta një nderim të madh. Detyra jonë është t’i ndihmojmë këta persona, të krishterë ose jo të krishterë, të bëjnë vepra të dashurisë. Secila vepër e dashurisë, e bërë me zemër, të afron te Zoti”[23].
Duke e qartësuar dhe më tej qëllimin e punës e të flijimit të Misionareve të Dashurisë, Nëna thoshte: “S’kemi kërkuar kurrë që t’i konvertojmë në krishterim ata për të cilët kujdesemi. E qenësishme është që, çfarëdo qoftë ai, ta gjejë Zotin nëpërmjet religjionit të vet. Ajo që shpëton është besimi në Zotin. Është më pak e rëndësishme se nga çfarë pikëvështrimi mbërrihet tek Ai[24]”.
Nëna dhe motrat e saj jetonin për të tjerët, duke dhënë “gjithçka për kujdesin ndaj varfërve pa kompensimin më të vogël[25]…”. Me flijimit për të tjerët: “Motrat, si dhe Nëna Tereze, duken sikur të mos kenë nevoja personale. Gjithë kujdesi i tyre duket t’i drejtohet Hyjit dhe nevojave të atyre që ato u shërbejnë në emrin e tij. Ndjekin shembullin e Nënës duke parë atë që nuk e vërejnë të tjerët dhe duke përmbushur veprat e tyre shpirtërore e të mëshirësisë në mënyrë të jashtëzakonshme[26]”.
Nga viti 1948, kur mori lejen e eprores së rendit të Loretos, nënës Gertrude, dhe vendimin e papës, Piu XII, të dilte nga rendi i përmendur dhe të themelonte Misionaret e Dashurisë, gjithë jetën e vet e shkriu për të varfrit e më të varfërve dhe të mjerët e më të mjerëve. Këtë përcaktim Nëna Tereze e mbështeti në parimin e qenësishëm që e përmbledh me këto fjalë: “Nuk mund të lejojmë që një krijesë e Zotit të vdesë buzë rrugës si një kafshë[27]”.
Rreth flijimit të jashtëzakonshëm e të vijueshëm të Nënës Tereze për këta njerëz ati Brian Kolodiejchuk, postulator i procesit të lumturimit[28] të saj, shkruan sa vijon:
“Me jetën e saj të flijuar në shërbim të të varfërve, Nëna Tereze përqafoi të njëjtin fat të Krishtit[29]”.
Pra, Nëna Tereze me jetën e vet dhe me flijimin e bërë për njerëzit e harruar nga të tjrerët, zbatoi urdhrin e Ungjillit: “Kush dëshiron të jetë i pari le të bëhet i sprasmi i të gjithëve dhe shërbëtori i të gjithëve” (Mt. 9, 35) dhe “Nëse ndokush do të vijë pas meje, le të mohojë vetveten, le ta marrë kryqin e vet e le të vijë pas meje” (Mt 16, 24).
Për Nënën, përkatësisht për Misionaret e Dashurisë të jesh i varfër nuk nënkuptonte të mos kesh ta hash bukë, të mos kesh kulm mbi krye, po nënkuptonte dhe braktisjen nga njerëzit, varfërinë shpirtërore, tërheqjen në vetmi, dhënien pas shfrimeve të kota që shpien në rrënimin e jetës, siç ndodh me ata që përdornin drogën. Nëna thoshte “Varfëria nuk nënkupton vetëm të kesh uri për bukë, po, para së gjithash, është uri e tmerrshme për dinjitet njerëzor. Kemi nevojë të duam dhe të jemi dikush për dikë tjetër. Bëhet gabim kur i dëbojmë (largojmë) njerëzit nga ne. Jo vetëm ua kemi mohuar të varfërve një copë bukë, po duke menduar se ata s’kanë asnjë vlerë e duke i lënë të harruar nëpër rrugë, e kemi mohuar dinjitetin njerëzor, që është e drejta e tyre si bij dhe bija të Zotit. Bota sot nuk është e uritur vetëm për bukë, por të jetë e dashur dhe e dëshiruar[30]”.
Shkrimtari dhe gazetari i shquar anglez, që, ndër të parët e bëri të njohur në mënyrë të denjë punën dhe flijimin e Nënës Tereze dhe të Misionareve të Dashurisë jashtë Indisë, Malcolm Muggeridge[31], në bisedën “historike” që e bëri me Nënën (për BBC) theksoi ndër të tjera “Duke e mohuar vetveten, ajo do ta gjejë vetveten[32]”, ose “Duke hequr dorë nga vetvetja, ajo bëhet e vetvetes[33]”.
Me besimin në Hyjin dhe me veprimin e vet të nxitur e të drejtuar prej Tij, Nëna Tereze bëhet krejtësisht e Hyjit dhe shndërrohet në vegël të Tij: “Gjithçka që bëjmë e bën Zoti nëpërmjet nesh[34]”.
Në rrjedhën e zbatimit konkret të parimit të rëndësishëm – t’i dojë të gjithë njerëzit njësoj pa marrë parasysh shtresën shoqërore dhe përcaktimin – Nëna i deshi dhe u kujdes veçanërisht për të varfrit e të braktisurit, pa dallim se dhe nga vinin, ç’moshë kishin dhe cilit besim i përkitnin. Këtë gjë më së miri e shprehin fjalët e saj drejtuar Hyjit:
“Zoti im, sipas vullnesës sime të lirë e me ndihmën e dashurisë sate, unë dua të rri këtu nëpër rrugë me të varfrit për të përmbushur dëshirën tënde. Nuk dua të kthehem prapa: komuniteti im janë të varfrit (…) Shtëpia ime është shtëpia e të varfërve. Jo thjeshtë e të varfërve, po e të varfëve më të varfër (…) Të atyre që nuk ia dalin të qajnë, pse i kanë derdhur të gjithë lotët. Të atyre që shtrihen në kalldrëmet e rrugëve, duke ditur se po vdesin, ndërsa të gjithë të tjerët u kalojnë pranë pa u kushtuar atyre kujdes. Të atyre që kanë nevojë jo aq shumë për një shtëpi me tulla, po për një zemër që i kupton. Të atyre që janë të uritur, jo aq shumë për ushqim, sesa për fjalën e Hyjit. Të atyre që kanë nevojë jo aq shumë për t’u veshur, po për dinjitet, pastërti e drejtësi. Të atyre që janë të braktisur, të padëshiruar, ata që nuk i do askush, që kanë pësuar në rrjedhën e jetës, për arsye se dhe ata janë të varfër, shpirtërisht më të varfrit e të varfërve, në ngjasimin e të cilëve, ti, Zoti im, fshihesh, duke pasur etje për dashurinë time, saktësisht ashtu siç fshihesh në bukën e eukaristisë[35]”.
Me flijimin e vet e të motrave të veta për më të varfrit dhe më të mjerët Nëna nuk mendoi ta ndërronte botën. Ajo ishte e vetëdijshme se puna që bënte ajo dhe motrat e saj ishte punë e përvuajtur, nuk ishte tjetër pos një pikë ujë në oqean:
“Ne vetë jemi të bindura se ajo që bëjmë është vetëm një pikë (ujë) në oqean. Mirëpo, sikur kjo pikë të mos ishte në oqean, besoj se oqeani do të kishte diçka mangu, për arsye se i mungon ajo pikë. Për shembull: sikur të mos i kishim shkollat tona në lagjet e varfra (të qytetit të Kalkutës – v. ime) – s’janë gjë, janë vetëm shkolla të vogla fillestare, ku u mësojmë fëmijëve ta duan shkollën, të jenë të pastër e gjëra të tjera – sikur të mos i kishim këto shkolla të vogla, ata fëmijë, ata mijëra fëmijë do të mbetnin nëpër rrugë. Pra, kemi dy mundësi: ose t’i marrin dhe t’u ofrojmë diçka atyre, qoftë edhe krejt pak, ose t’i lëmë në rrugë. E njëta gjë vlen edhe për shtëpinë e njerëzve që janë në prag te vdekjes dhe për shtëpinë e fëmijëve. Sikur të mos e kishin këtë shtëpi, ato kreatura që i kemi mbledhur do të kishin vdekur nëpër rrugë. Besoj se e paguan barra qiranë që ta kemi atë shtëpi, qoftë edhe për pak persona që mund të vdesin në mirësi me Zotin dhe në paqe[36]”.
Qenësia e punës – flijimit të Nënës dhe të Misionareve të Dashurisë është se ato dhanë shembullin konkret, të bërë me përkushtim e përvujtëri të paparë, si mund dhe është e nevojshme që njerëzit e varfër dhe të mjerët të duhen me dashuri hyjnore, të kujdeset për ta me mirësinë dhe me dinjitetin më të madh.
Për të konkretizuar rëndësinë e jashtëzakonshme të veprës së Nënës Tereze po sjell në vijim disa mendime, që, besoj, janë të rëndësishëm për ta kuptuar atë në disa përbërësit kryesorë të saj.
Kryeipeshkvi i Kalkutës, mons. Henry D’ Souza, theksonte se varfëria e jashtëzakonshme në Indi, sidomos në qytetin e Kalkutës, ku Nëna Tereze jetoi nga viti 1929, e tronditi atë thellësisht sa e bëri të ndryshojë, siç ndodhi me faktin që me punën dhe me flijimin e vet e të motrave – Misionaret e Dashurisë dhe të Vëllezërve misionarë të Dashurisë për më të varfrit dhe të mjerët, Nëna e ndryshoi Indinë:
“Po, India e ka ndryshuar Nënën Tereze, duke e detyruar me dhunën e varfërisë, ta përfillë çështjen e të varfërve nga më të varfrit. Mirëpo edhe Nëna Tereze e ka ndryshuar Indinë, duke e kundërshtuar mentalitetin fatalist dhe duke e rivendosur vlerën e pazëvendësueshme të individit[37]”.
Pra, në “ferrin e jetës së Kalkutës”, ku të varfrit vlerësoheshin “rrobë e pavlerë” dhe të “dënuar” nga Zoti, Nëna dhe motrat e saj me flijimin e pashembullt përligjen domosdonë e vlerës e të dinjitetit të çdo qenie njerëzore.
Duke folur për këtë dukuri Sandro Bordignano vë në dukje: “Për Nënën Tereze i varfi bëhet ‘profet i humanitetit të ri’. Ndoshta ende e adhurojmë për së tepërmi hyjnoren e përparimit për të pranuar njerëzoren e thellë të fjalëve të saj[38] (…) Besoj se asnjë filozof e as humanist nuk e ka ndjesinë kaq të gjallë të njerëzimit e të vlerës së secilës qenie njerëzore; takimi me kryetarin e bashkisë ose me kardinalin, me të gërbulurin ose me të varfrin, e shqetëson në të njëjtën mënyrë[39]”.
Nëna u kushtoi kujdesin e pashembullt të varfërve, po me veprimin e saj dhe i shenjtëroi ata, siç thekson bashkëpunëtori i saj, ati Langford:
“…Nëna Tereze ka punuar jo vetëm për shpëtimin e të varfërve, por edhe për shenjtërimin e tyre, domethënë për shndërrimin e tyre të plotë, me qëllim që të përmbushet plotësisht potenciali i tyre dhe dinjiteti i tyre në Zotin[40]”.
Për ta zbërthyer veprën e Nënës Tereze, që shumë prej atyre që qysh gjatë jetës e quajtën “Ungjilli i gjallë[41]”, çdo gjë duhet lidhur me besimin e saj të patundur në Hyjin dhe në Birin e tij, Jezu Krishtin, dhe në lutje[42], që ishte mjeti dhe burimi kryesor i jetës dhe i flijimit të saj për njeriun. Nëna jo rastësisht e pati shpallur veten “Shërbëtorja vullnetare e vullnesës së Zotit[43]”.
Në të vërtetë, Nëna na shpalos vetë, me qartësi mahnitëse, qenësinë e jetës e të veprimit dhe të gjithë asaj që mbërriti në jetë dhe në Misionaret e Dashurisë:
“Jam vetëm një grua e varfër që lutet. Duke u lutur, Zoti më ka mbushur zemrën me dashuri dhe kështu kam mundur t’i dua të varfrit me dashurinë e Hyjit[44]”.
Edhe rëndësinë e lutjes Nëna e shpreh në mënyrë thellësore, që është nga mendimet më të veçanta në gjithë traditën e krishterë:
“Lutja nuk është të kërkosh. Lutja është të vihesh në duart e Hyjit, të vihesh në shërbim të Tij dhe të dëgjosh zërin e Tij në thellësinë e zemrës sate[45]”.
Përmes lutjes Nëna Tereze i njësoi tokën dhe qiellin[46], konkreten dhe hyjnoren; lutja i bëri të mundur të vepronte me përkushtim e me dashuri hyjnore dhe t’i pranonte vuajtjet e njerëzve si të vetat dhe të bashkëvuante me ta. Ajo i shërbeu ta përballojë varfërinë, zhgënjimin, t’i përballojë dhimbjet, vuajtjet e veta dhe të të tjerëve. Varri i saj në Shtëpinë amë në Kalkutë, ndodhet pikërisht në vendin ku ajo, e gjunjëzuar, lutej me orë të tëra.
S’do mend se Nëna Tereze ishte një qenie njerëzore si të gjithë të tjerat, që në jetën e përditshëm përjetoi gëzimin dhe vuajtjen, dhimbjen dhe mjerimin. Mirëpo, ajo e bëri themel të veprimit të saj grishjen e Krishtit në kryq “Kam etje”, që e frymëzoi, i dha fuqi dhe guxim t’i përballonte vështirësitë dhe të papriturat e jetës konkrete. Këtë ajo e thotë në Letrën e Varanasit – Testamentin shpirtëror (25 mars 1993), dërguar motrave të Misionareve të Dashurisë[47] dhe pjesëtarëve të degëve të tjera misionare[48], të gjitha të themeluar nga ajo.
“Kam etje” për të ishte dashuria konkrete për tjetrin, ishte mirëkuptimi që secili njeri duhet të ketë për të afërmin; ishte etja për dashuri që e bën shpirtin e njeriut të pasur, njerëzor, hyjnor. Kush ka etje – dashuri për të afërmin – sidomos për të mjerët, ai ka etje – dashuri dhe për Hyjin. Nëna thoshte:
“Qe dashuria të jetë e vërtetë, para së gjithash, duhet të jetësohet për të afërmin tim… kjo dashuri më shpie tek dashuria e Zotit[49]”.
Në tekstet e ndryshme e të shumta, Nëna vë në dukje një gjë me rëndësi të shumëfishtë: Hyji ka nevojë për dashurinë e njeriut, për dashurinë tonë për arsye se duke u njësuar dhe duke u bërë njeriu një me dashurinë e Tij, ai (njeriu) pasurohet me dashuri të tillë për ta dëshmuar atë tek të tjerët, duke filluar nga prindërit, nga vëllai e motra, nga më i afërmi e për të vazhduar tek secila krijesë e Zotit.
Në Letrën e Varanasit, Nëna e bëri publike atë që i kishte ndodhur duke udhëtuar për Darjeeling, të Indisë (rrëzë Himalajeve) më 10 shtator 1946 (ku ishte nisur për të marrë pjesë në ushtrimet shpirtërore), me ç’rast përjetoi “Thirrjen brenda thirrjes” të Birit të Hyjit, Krishtit (thirrjen e parë të Tij ajo e përjetoi më 15 gusht 1922 në Kishën e Letnicës në Kosovë).
Thirrja e dytë e ndryshoi rrjedhën e jetës e të veprimit të Nënës Tereze. Pas 10 shtatorit të vitit 1946 veprimin e saj e cilësoi një përmasë e dukshme hyjnore, që e theksuan shumë nga njerëzit që bashkëpunuan e jetuan me të, “një praní të dritës”[50] së Hyjit që kishte dhe rrezatonte. Gazetarja e shquar italiane, Franka Xambonini, shkruan për takimin e saj me Nënën Tereze në Romë (më 26 prill 1990):
“Edhe një herë tjetër përjetova magjepsën e pranisë së saj. Më dha atë bekimin që buron nga fytyra e një qenieje hyjnore; një ndikim shpirtëror që indianët e quajnë dershan, një perceptim i së vërtetës së një qenieje më të lartë. Një minutë në praninë e një shenjti i fshin malet me mëkate, thonë shkrimet indu. Për të pranuar dershan rradhë (të tërë) turmash pritnin të kalonte Mahtma Gandhi. Sot ngarendin rreth Nënës Tereze kur e shohin nëpër rrugë të Kalkutës[51]”.
Kjo cilësi dhe kjo veçanti e Nënës përligjet edhe nga fjalët e kardinal Martini, i cili u takua shpesh me të:
“Sa herë që, në dhjetëvjetëshat e shkuar, e kam takuar Nënën Tereze të Kalkutës(…) kam fituar përshtypjen e thellë, si të një krijese jashtë asaj të përditshmes, gati si vegim të një qenieje që nuk i përket kësaj toke, edhe pse me aftësinë t’i administrojë gjërat konkrete tokësore. Kishte në të një të përbashkët unike të butësisë e të forcës, të shpirtshmërisë e të konkretësisë, të përvujtërisë e të vetëdijes së dinjitetit e të misionit të saj, që me bënin të më shfaqej si diçka, rrënjët e së cilës nuk dukej të ishin në këtë botë[52]”.
Edhe fjalët e motrës Nìrmala e përligjin thellësisht përmasën hyjnore të Nënës Tereze:
“Më kujtohet se sytë e Nënës Tereze shikonin përtej kësaj bote. Nëna Tereze i qe dorëzuar në mënyrë të thellë, absolute, vullnesës së Zotit e, Zoti, e përdori si vegël për dashurinë e tij[53] (…) Zemra e Nënës digjej nga dashuria për Krishtin – Eukaristinë (në kungim), të cilit ajo ia kushtoi krejtësisht dhe paanësisht jetën e saj, me një besim të përzemërt në Të, e Ai e shndërroi (Nënën Tereze – v. ime) në Veten e vet. Kështu, kur njerëzit e shihnin atë, në realitet e shihnin vetëm Krishtin[54]”.
Duke u bërë pjesë e dashurisë së Hyjit, Nëna Tereze i deshi njerëzit me atë dashuri dhe atë dashuri e barti sidomos tek të mjerët, tek të braktisurit dhe tek të gërbulurit për t’ua lehtësuar dhembjet dhe vuajtjet, siç thotë bashkëpunëtori i saj, ati Langford: “Na ka mësuar (Nëna Tereze) që, në emër të Zotit, ta përqafojmë cilindo që nuk është i dashur, cilindo që e gjejmë në veten tonë dhe tek të tjerët. Nëpërmjet saj Zoti e ka vënë dorën e vet mëshiruese në dhembjen tonë dhe në plagët tona[55]”.
Vlerën e jashtëzakonshme të veprës dhe të figurës së Nënës Tereze e përligji dhe Kongresi amerikan në qershor të vitit 1997 me rastin e dhënies së Medaljes së artë:
“Kongresi amerikan vlerëson se Nëna Tereze ka bërë një ndikim vendimtar në çdo sektor të jetës dhe në çdo kënd të botës…Sipas vlerësimit të Kongresit amerikan Nëna Tereze është një vegël e vullnesës së Zotit. Dashuria për Zotin, që vinte nëpërmjet Nënës Tereze, ka ndikuar në mënyrë të pashlyeshme dhe e ka ndërruar historinë njerëzore. Nëpërmjet shembullit personal Nëna Tereze i drejton dhe u tregon njerëzve si mund të jetohet në dashuri për njerëzimin[56]”.
Më duket me vend që këtë kumtesë ta mbyll me dy mendime nëpërmjet të cilave ndriçohet rëndësia e jashtëzakonshme e veprës dhe e mendimit të Nënës Tereze që shtrihet në tri përmasa kohore: dje, sot dhe nesër.
Papa Gjon Palit II një vit pas vdekjes së Nënës Tereze (më 1998), tha:
“Saktësisht një vit më parë, në muzgun e 5 shtatorit, vdiq në Kalkutë Nëna Tereze. Kujtimi i saj mbetet i gjallë në secilin prej nesh, në gjithë Kishën dhe në tërë botën. Çfarë vepre të mrekullueshme ka ditur ta përmbushë deri në fund kjo grua me shtat të vogël, lindur në një familje të përvuajtur, me forcën e besimit në Zotin e të dashurisë për të afërmin! Nëna Tereze ka qenë një dhuratë e Zotit për të varfrit nga më të varfrit e në të njëjtën kohë, (dhuratë) për dashurinë e saj të jashtëzakonshme për më të mjerët… Përkushtimi i saj i tërësishëm Zotit, përligjur prej ditë në ditë në lutje, u shndërrua në një përkushtim të plotë për të afërmin. Në buzëqeshjen, në gjestet e në fjalët e Nënës Tereze, Jezusi ka ecur nëpër rrugët e botës si Samaritan i mirë, e vazhdon të bëjë në Misionaret e Dashurisë e në Vëllezërit misionarë të Dashurisë, që përbëjnë një familje të madhe të themeluar nga ajo. U shprehim falënderimin bijave dhe bijve të Nënës Tereze për përcaktimin e tyre radikal ungjillor dhe lutemi për të gjithë këta që të mos ndërpresin t’i rrinë besnikë hirit që Shpirti i Shenjtë pati ngjallur në Themeluesen e tyre[57]”.
Motra, Mary Nìrmala Joshi, pasardhësja e parë në drejtimin e Misionareve të Dashurisë, pas pesë vjetësh të ndërrimit të jetës së Nënës Tereze tha:
“Dëshmia dhe mesazhi i saj janë bërë të çmueshëm për persona të çdo feje, si shenjë që Zoti edhe sot e do botën. Në pesë vitet e fundit pas vdekjes së saj shumë vetë i janë drejtuar asaj për të kërkuar ndihmë dhe kanë provuar dashurinë e Zotit përmes ndërmjetësimit të saj…Të gjithë të sëmurët, ata që vuajnë dhe gjithë ata që kërkojnë ndihmën e Zotit gjejnë tek Nëna Tereze një mike që ndërmjetëson për ta[58]”.
Jam i bindur se hiri i Hyjit, edhe nëpërmjet Nënës Tereze, bijës së Tij dhe bijës së popullit tonë, e cila tashmë është në Vatrën e dritës së Tij, do ta ndriçojë e do ta vërë për së mbari njeriun tonë dhe botën që ai i përket.
Kozencë, qershor 2010(Dielli-arkiv)
[1] Malcolm Muggeridge, Qualcosa di bello per Dio. 3. ed. Ottobre, Edizione Pauline, 1974, f. 144. Titulli i origjinalit Malcolm Muggeridge, Something Beautiful for God. Mother Teresa of Calcutta. Harper & Wow. New York 1971.
[2] Malcolm Muggeridge, Qualcosa di bello per Dio, vep. e përm., f. 18.
[3] Emri i pagëzimit në kishë i Nënës Tereze ishte Agneze (shqiptohej Anjeze), ndërsa Gonxhe ishte emri përkëdhelës që e pë56rdornin prindërit dhe të afërmit. Rozë ishte emri i nënës së Nënës Tereze, e njohur si Drane. Kola ishte babai, ndërsa vëllai Lazri dhe motra Ag-ja.
[4] Është ndër rendet më të vjetra themeluar për herën e parë më 1609 nga Mary Ward, ripërtërirë më 1821 në Irlandë nga motra Teresa Ball, e cila nga viti 1841 dërgoi motrat në Kalkutë të Indisë.
[5] Leja nga Vatikani për themelimin e rendit Misionaret e Dashurisë mbërriti në Kalkutë të Indisë më 18 gusht 1948.
[6] Malcolm Muggeridge, Qualcosa di bello per Dio, vep. e përm., f. 68.
[7] Shih për përkimet e mendimeve të Shën Palit me ato të Nënës Terze në librim tim Shën Pali dhe Nëna Tereze. Qasje besimit – dashurisë për Hyjin e për njeriun. “Maluka”, Tiranë 2009; botimi i dytë i plotësuar: “Sanctae Crucis”, Prishtinë 2009.
[8] José Luis González – Balado, Madre Teresa. Ricordo e messaggio. Edizioni San Paolo, Cinisello Balsamo (Milano), 2003, f. 7..
[9] Angelo Comastri, Madre Teresa. Una goccia d’acqua pulita. Paoline. 4ª Edizione, Milano 2007, f. 29.
[10] Sipas Gloria Germani, Teresa di Calcutta una mistica tra Oriente e Occidente. Paoline. Milano, 2003, f. 220. Shih dhe José Luis González – Balado, Madre Teresa. Ricordo e messaggio, vep. e përm., f. 20.
[11] Madre Teresa di Calcutta, Il mio libro di preghiere. A cura di Francesco Follo. Mondadori, Milano, 2002, f. 445 – 446.
[12] Shih Madre Teresa, Sii la Mia luce. Gli scritti più intimi della “Santa di Calcutta”. A cura di Brian Kolodiejchuk. Rizzoli, Milano 2008, f. 39 dhe f. 370.
[13] Madre Teresa, Sii la Mia luce. Gli scritti più intimi della “Santa di Calcutta”, vep. e përm., f. 252.
[14] Nocionin rend këtu e përdor në kuptimin e kongregatës.
[15] Në Letrën e Shën Pali dërguar filipianëve thuhet “Po, Hyjin e kam dëshmitar se ju dua me dashurinë e Jezu Krishtit” (Fil 1, 8).
[16] Franca Zambonini, Teresa di Calcutta. La matita di Dio. Paoline 8° Edizione, Milano 2007, f. 105.
[17] Madre Teresa, Sii la Mia luce. Gli scritti più intimi della “Santa di Calcutta”., vep. e përm., f. 254
[18] Madre Teresa. La gioia di amare. 365 meditazioni quotidiane. Oscar Mondadori, ottobre 2009, 18 maggio.
[19] Cituar sipas Gloria Germani, Teresa di Calcutta una mistica tra Oriente e Occidente, vep. e përm., f. 69.
[20] José Luis González – Balado, Madre Teresa. Ricordo e messaggio, vep. e përm., f. 108..
[21] Shih Joseph Langford, Il fuoco segreto di Madre Teresa. Traduzione di Alessandra Borgonovo e Claudia Valentini. Rizzoli. Milano, 2009, f. 23.
[22] Madre Teresa, “Il mio segreto: Prego”. Raccolta di preghiere. Tratti dagli scritti di Madre Teresa a cura di Padre Giuseppe Giacomelli, Editrice Shalom, 2000, f. 43.
Në librin Madre Teresa di Calcutta, La gioia di darsi agli altri. A cura di José Luis Gonzáles Balado. Oscar Mondatori, Milano 2oo7, f. 75, Nëna Tereze thotë: “Nuk përpiqemi që t’ua detyrojmë të tjerëve fenë tonë. Përpiqemi vetëm të veprojmë në atë mënyrë që Krishti ta kalojë Dritën e vet dhe Jetën e vet në ne dhe, nëpërmjet nesh, në botën e varfër. Kërkojmë të veprojmë në atë mënyrë që të varfrit, çfarëdo që të jenë besimet e tyre, duke parë, do të vërejnë afrimin drejt Krishtit… ”
[23] Gloria Germani, Teresa di Calcutta una mistica tra Oriente e Occidente, vep. e përm., f. 198.
[24] Gloria Germani, Teresa di Calcutta una mistica tra Oriente e Occidente, vep. e përm., f. 199.
[25] Malcolm Muggeridge, Qualcosa di bello per Dio, vep. e përm., f. 104.
[26] Eileen Egan – Kathleen Egan, Madre Teresa e le Beatitudini. Queriniana. Brescia, 2000, f. 102.
[27] Cituar sipas Joseph Langford, Il fuoco segreto di Madre Teresa, vep. e përm., f. 23.
[28] Lumturimi i Nënës Terese u bë më 19 tetor 2003 nga Papa Gjon Pali II në Sheshin e Shën Pjetrit në Romë.
[29] Madre Teresa, Sii la Mia luce. Gli scritti più intimi della “Santa di Calcutta”, vep. e përm., f. 157.
[30] Joseph Langford, Il fuoco segreto di Madre Teresa, vep. e përm., f. 116.
[31] Filmi i tij dokumentar për Nënën Tereze dhe për motrat – Misionaret e Dashurisë me titull “Something Beautiful for God. Mother Teresa of Calcutta” – Të bëjmë diçka të mirë për Zotin” bashkë me librin e tij, me të njëjtin titull, shërbyen si bazë për shumë autorë që shkruan dhe botuan libra për Nënën Tereze.
[32] Malcolm Muggeridge, Qualcosa di bello per Dio, vep. e përm., f. 10.
[33] Malcolm Muggeridge, Qualcosa di bello per Dio, vep. e përm., f. 11.
[34] Mario Bertini, Sulle strade di Madre Teresa. 2° Edizione, Paoline. Milano 2003, f. 124.
[35] Marrë nga Gloria Germani, Teresa di Calcutta una mistica tra Oriente e Occidente, vep. e përm., f. 165.
[36] Malcolm Muggeridge, Qualcosa di bello per Dio, vep. e përm., f. 118.
[37] F. Zambonini, Teresa di Calcutta. La matita di Dio, vep. e përm., f. 100.
[38] Madre Teresa di Calcutta, Tu mi porti l’amore. Scritti spirituali. Città Nuova Editrice, Roma, X edizione, 2005, f. 61.
[39] Madre Teresa di Calcutta, Tu mi porti l’amore. Scritti spirituali, vep. e përm., f. 44.
[40] Joseph Langford, Il fuoco segreto di Madre Teresa, vep. e përm., f. 73.
[41] Franca Zambonini, Teresa di Calcutta. La matita di Dio, vep. e përm., f. 80.
[42] Shih më gjerësisht për lutjen dhe rëndësinë që Nëna Terze i jepte asaj në studimin tim: Thelbësorja e besimit dhe e lutjeve të Nënës Tereze. “Fjala hyjnore”, Prishtinë 2005.
[43] Madre Teresa, Sorridere a Dio. Esperienze – preghiere spunti di riflessione. Diciannovesima edizione. San Paolo, Cinisello Balsamo (Milano) 2003, f. 73.
[44] Gloria Germani, Teresa di Calcutta una mistica tra Oriente e Occidente., vep. e përm., f. 27.
[45] Madre Teresa di Calcutta, Il mio libro di preghiere, vep. e përm., f. 6.
[46] F. Zambonini, Teresa di Calcutta. La matita di Dio, vep. e përm., f. 78.
[47] Shih më gjerësisht për këtë në librin: Nëna Tereze, Testamenti shpirtëror. Shqipërimin nga italishtja dhe analizën Anton Nikë Berisha. “Fjala hyjnore”, Prishtinë 2008.
[48] Pos Misionaret e Dashurisë (1950) Nëna Tereze themelo dhe katër degë të tjera: Vëllezërit misionarë të Dashurisë (1966); Motrat kontemplative (1976) kushtuar lutjes dhe ndërmjetësimit për të varfrit; Vëllezërit kontempaltivë (1979) dhe Etërit misionarë të Dashurisë (1984), për t’u ofruar ndihmë dhe shërim shpirtëror motrave dhe vëllezërve misionarë të Dashurisë. Shih Joseph Langford, Il fuoco segreto di Madre Teresa, vep. e përm., f. 24.
[49] Madre Teresa di Calcutta, Tu mi porti l’amore. Scritti spirituali, vep. e përm., f. 38.
[50] Franca Zambonini, Madre Teresa. La mistica degli ultimi. 3° Edizione, Paoline Editoriale Libri, Milano 2003, f. 19.
[51] F. Zambonini, Teresa di Calcutta. La matita di Dio, vep. e përm., f. 164.
[52] Marrë nga “La repubblica” më 18 tetor 2003.
[53] Giampaolo Mattei, Io, Nìrmala. La storia dell’”erede” di Madre Teresa di Calcutta. 37 Collana Campioni. Ellenici, Leumann (Torino), 1999, f. 21.
[54] Giampaolo Mattei, Io, Nìrmala. La storia dell’”erede” di Madre Teresa di Calcutta, vep. e përm., f. 27..
[55] Joseph Langford, Il fuoco segreto di Madre Teresa, vep. e përm., f. 158 – 159.
[56] Në emër të Kongresit Amerikan këto fjalë i tha deputeti Jachson Junior më 9 qershor 1997. Cituar sipas Cristina Siccardi, Madre Teresa. Tutto iniziò nella mia terra. San Paolo, Cinisello Balsamo (Milano) 2009, f. 173.
[57] José-Luis González-Balado, Madre Teresa, il sorriso degli ultimi. Città Nuova Editrice, Roma 2005, f. 190.
[58] Franca Zambonini, Madre Teresa. La mistica degli ultimi, vep.e përm., f. 116.
Tags: Anton Nik Berisha, I desha njerezit, me dashurine e Hyjit, Nena Tereze - See more at: http://gazetadielli.com/nena-tereze-i-desha-njerezit-me-dashurine-e-hyjit/#sthash.6d2ggBxz.dpuf
“…në kohë të errëta, ajo është një dritë që flakëron dhe ndriçon; në kohë të egra është një personifikim i gjallë i Ungjillit të dashurisë së Krishtit; në kohë që Zotin e duan të vdekur, ajo paraqet Hyjin që jeton midis nesh, plot e përplot me hire e të vërteta[1]…Kurrë nuk e kam provuar një ndjesi aq të përsosur të njëjtësimit njerëzor ashtu si me Nënën Tereze midis të varfërve të saj. Dashuria e saj për ta, reflektimi i dashurisë së Zotit, i bën aty të gjithë të njëjtë si vëllezër e motra në kuptimin e një familje, megjithëse ndryshojnë dukshëm për cilësi intelektuale e kulturore, për bukuri trupore e për hijeshi[2]”./Malcolm Muggeridge/(Londër 1971)
Ta njohësh mirëfilli Agneze – Gonxhe Bojaxhiun[3] – Nënën Tereze dhe veprën e saj domethënë shumë më tepër se sa ta njohësh punën e një motre, e cila nga viti 1928 hyri në Rendin e Loretos (në Dublin të Irlandës) [4] dhe nga viti 1948[5], kur e braktisi këtë rend të shquar e të nderuar kishtar – për arsye se “Zotynë dëshiron që unë të jem një motër e lirë, e veshur me varfërinë e kryqit[6]”, e deri në ndërrimin e jetës, më 5 shtator 1997, iu përkushtua krejtësisht njeriut, veçmas të varfërve nga më të varfrit, duke u kujdesur e duke vuajtur bashkë me ta.
Ta njohësh mirëfilli punën e saj të bërë në Kalkutë të Indisë e në qytete të tjera të këtij shteti, po dhe në shumë vende të ndryshme të botës, dhe besimin e palëkundur të saj për Hyjin, domethënë ta njohësh më mirë shpirtin dhe fatin e njeriut në përgjithësi, mundësitë e pakufishme të veprimit e të mbarësisë së jetës njerëzore, sidomos nevojën për t’u flijuar për tjetrin, që në qenësi nënkupton të bëhesh shpirtërisht më i pasur dhe më i mirë, më i dobishëm për njerëzit me të cilët jeton dhe për botën që i përket.
Të merresh me tekstet e lutjeve, me letrat dhe me mendimet e Nënës Tereze, të shkruara ose të thëna në raste të ndryshme, dhe t’i interpretosh ato nënkupton ta njohësh mirëfilli Biblën dhe një varg veprash të shquara të kësaj fushe[7], që vetvetiu të ndërlidhin me trashëgiminë që krijoi krishterimi tek njerëzimit për 2000 vjet, po dhe me pjesë të trashëgimisë më të hershme të dijes së njeriut në përgjithësi; nënkupton ballafaqimin me disa nga dukuritë më të qenësishme dhe më komplekse të njeriut e të botës së tij, të cilat u bënë objekt shqyrtimi shekuj me radhë nga mendjet më të ndritura të njerëzimit dhe që do të bëhen objekt interesimesh përderisa do të ketë jetë njerëzore.
Kjo gjë shprehet përmbledhtas dhe në parathënien e librit Nëna Tereze. Kujtimi dhe mesazhi të shkrimtarit spanjoll, José Luis González – Balado: “E them me bindje se ende, pas botimit të librave të mi mbi Nënën Tereze dhe veprën e saj, jeta e saj dhe shpirti i saj (…) nuk mund të përfshihen në faqet e një libri ose të shumë librave[8]”, mendim që të kujton atë që thuhet në Ungjillin e Gjonit për librat që do të mund të shkruheshin për Birin e Hyjit, Krishtin: “Ka dhe shumë gjëra të tjera që i bëri Jezusi, të cilat po të renditeshin një nga një, më thotë mendja se as mbarë bota s’do t’i zinte librat, që do të duhej të shkruheshin” (Gjn 21, 25).
Edhe fjalët e ipeshkvit, Angelo Comastri, përligjin faktin se secili që merret me jetën dhe me veprën e Nënës Tereze, dashur e padashur, gjendet para vështirësive të madha, të thuash të pakapërcyeshme:
“Me dëshirë i vë në formën e shkrimit disa kujtime personale për Nënën Tereze të Kalkutës, po në të njëjtën kohë ndihem pak ngushtë të flas për të. Në të vërtetë, e kam parasysh se Nëna Tereze nuk mund të definohet, nuk mund të përshkruhet, nuk mund të rrëfehet për arsye se burimi i jetës së saj kridhet në misterin e vetë Zotit[9]”.
Është fakt i pamohueshëm se vepra e Nënës Tereze ishte dhe mbetet një shembull i rrallë në historinë e njerëzimit për dashurinë për Hyjin dhe për dashurinë dhe flijimin që bëri për njeriun, sidomos për të varfrit, për fëmijët jetimë e për të braktisurit. Ajo zbatoi me përpikëri urdhrin e Ungjillit: “Duajeni njëri – tjetrin sikurse unë ju desha juve” (Gjn 13, 34) dhe “Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!” (Mt 22, 39).
Nëna Tereze iu përkushtua Zotit, dashurisë së tij me gjithë qenien e saj me qëllim që, po me atë dashuri, t’i donte njerëzit dhe të kujdesej për ta. Ajo ishte e bindur se Hyji është krijues i çdo qenieje dhe se jeta njerëzore në qenësi “është vetë jeta e Zotit në ne[10]”. Qysh në moshën e re ajo ishte e bindur se Hyji na ka dhënë “shpirtin e virtytit, të dashurisë e të urtisë” (2Tim 1, 7).
Besimin e Nënës Tereze në Hyjin e përligjin në mënyrë të pamëdyshtë edhe këto fjalë të saj:
Çdo frymëmarrje imja, çdo shikim im, çdo veprim
do të jetë një akt i Dashurisë hyjnore
e çdo gjë që do të bëj
do ta bëj për dashurinë tënde, o Zot i dashur[11].
Nëna ia pati dhënë Zotit besën shqiptare, që, sipas Kanunit të maleve nuk bëhet dysh, se çdo veprim të saj do t’ia kushtonte Atij dhe Birit të tij, Krishtit, Zotit konkret, tokësor, duke pranuar dhe pësimin më të rëndë nëse nuk do t’i përmbahet fjalës së dhënë:
“I kam dhënë besën Zotit, që ka për pasojë mëkatin vdekjeprurës, t’i jap çdo gjë që Ai do të më kërkojë[12]” me qëllim që “ta ndez dritën e dashurisë në zemrën e secilës krijesë të Zotit[13]”.
Dashurinë për njeriun për njeriun Nëna e përligj duke filluar nga motrat e rendit[14], Misionaret e Dashurisë, që flijoheshin për më të varfrit e të varfërve me dashurinë hyjnore dhe tek çdo jeriu që e takoi[15]. Për të ato ishin dhurata më e çmueshme dhe më e madhe që i kishte dhuruar Zoti:
“Po nisem për Amerikë, mirëpo zemra ime, mendja ime dhe gjithë qenia ime mbetet me ju…S’kam frikë t’ju lë për arsye se e di se ju jeni dhurata më e madhe që Zoti më ka dhënë[16]” dhe “Nuk e di çka provojnë njerëzit e tjerë, po unë i dua motrat e mia ashtu siç e dua Krishtin, me gjithë zemër, me shpirt e me mendje, me të gjitha forcat e mia[17]”.
Nëna kishte një besim e dashuri të pakufi për motrat; çdo gjë që mbërrinte e lidhte me flijimin dhe me lutjet e tyre; edhe gëzimi dhe vuajtja e tyre ishin të sajat: “Edhe pse nuk mund t’ju takoj dhe personalisht t’i flas secilës prej jush, për çdo ditë jeni të pranishme në lutjet e mia. Juve ju përket mirënjohja ime më e thellë për ndihmën që jepni për t’i shërbyer të varfrit dhe për të gjitha flijimet tuaja e për lutjet tuaja. Vuajtjet tuaja, të pranuara për dashurinë e Jezusit, janë burim i shumë mirësive (hireve). Ju merrni pjesë me gjithë zemër në gjithçka që bëjmë[18]”.
Arsyeja e një dashurie të këtillë të Nënës Tereze dëshmohet me faktin që e pohonte ajo vetë:
“Nëse dashuria ime për motrat e mia është e mirë, atëherë dashuria ime për Krishtin do të jetë e mirë. Nuk janë dy dashuri. Sa më e thellë është dashuria ime për Krishtin, aq më e thellë është dashuria për motrat e mia, aq më i madh është zelli për të shkuar drejt të varfërve[19]”.
Sekretari i përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara, Javair Pérez De Cuéllar-i, më 26 tetor 1985, me rastin e 40- vjetorit të themelimit të këtij institucioni të rëndësishëm ndërkombëtar, para anëtarëve të Asamblesë dhe të mysafirëve të tjerë pati thënë midis të tjerash:
“Gjendemi në një sallë të diskutimeve. Në rrjedhë të kohëve në këtë podium kanë kaluar njerëzit që janë çmuar më të fuqishmit. Sot kemi mundësinë t’i urojmë mirëseardhjen gruas realisht më të fuqishme në rruzullin tokësor. Nuk e besoj se ka nevojë ta paraqes, për arsye se ajo s’ka nevojë për fjalë. Nëna Tereze kërkon fakte. Jam i bindur se ajo që do të ishte më e mira është t’i shpreh nderimin e të them se ajo është më e fuqishme sesa unë dhe sesa të gjithë ne. Ajo është Kombet e bashkuara! Ajo është paqja në botë[20]”!
De Cuéllar-i nuk e vlerësoi Nënën Tereze – gruan më të fuqishme në botë – për ndonjë fitore të saj luftarake ose të dëshmimit të fuqisë së saj fizike, por për pasurinë e saj shpirtërore, për arsye të kujdesit, të flijimit e të dashurisë së jashtëzakonshme që tregoi sidomos për të varfrit e më varfërve, për të braktisurit dhe të harruarit nga familjaret dhe shoqëria, që vdisnin rrugëve në mjerim e të përbuzur, pa pasur, së paku, qoftë edhe një “vdekje të qetë e të denjë”, siç thoshte Nëna. Në çdo të varfër, në çdo fëmijë me të meta fizike e mendore, në çdo të gërbulur Nëna shihte krijesën e Hyjit, njeriun, vëllain, motrën, të afërmin, dhe për të shfaqte dashurinë hyjnore: “Për mua secili prej tyre është Krishti[21]”.
Nëna dhe Misionaret e Dashurisë i donin me dashurinë e Hyjit të gjithë njerëzit – të gjithë të varfrit – pa dallim: “Kjo është ajo që Jezusi ka ardhur të na mësojë: si të duam, si ta duam njëri tjetrin, pa shikuar ngjyrën e lëkurës, kombësinë, pa shikuar se kush është i pasur ose i varfër, të gjithë jemi vëllezër e motra. Unë dua që ju (u drejtohej motrave të saj) ta ndani me mua kënaqësinë që të duam[22]”. Së këndejmi, vazhdon Nëna, “Absolutisht s’kemi asnjë vështirësi të punojmë në vendet me besime të ndryshme religjioze. Të gjithë i trajtojmë si fëmijët e Zotit. Janë vëllezërit dhe motrat tona dhe dëshmojmë për ta një nderim të madh. Detyra jonë është t’i ndihmojmë këta persona, të krishterë ose jo të krishterë, të bëjnë vepra të dashurisë. Secila vepër e dashurisë, e bërë me zemër, të afron te Zoti”[23].
Duke e qartësuar dhe më tej qëllimin e punës e të flijimit të Misionareve të Dashurisë, Nëna thoshte: “S’kemi kërkuar kurrë që t’i konvertojmë në krishterim ata për të cilët kujdesemi. E qenësishme është që, çfarëdo qoftë ai, ta gjejë Zotin nëpërmjet religjionit të vet. Ajo që shpëton është besimi në Zotin. Është më pak e rëndësishme se nga çfarë pikëvështrimi mbërrihet tek Ai[24]”.
Nëna dhe motrat e saj jetonin për të tjerët, duke dhënë “gjithçka për kujdesin ndaj varfërve pa kompensimin më të vogël[25]…”. Me flijimit për të tjerët: “Motrat, si dhe Nëna Tereze, duken sikur të mos kenë nevoja personale. Gjithë kujdesi i tyre duket t’i drejtohet Hyjit dhe nevojave të atyre që ato u shërbejnë në emrin e tij. Ndjekin shembullin e Nënës duke parë atë që nuk e vërejnë të tjerët dhe duke përmbushur veprat e tyre shpirtërore e të mëshirësisë në mënyrë të jashtëzakonshme[26]”.
Nga viti 1948, kur mori lejen e eprores së rendit të Loretos, nënës Gertrude, dhe vendimin e papës, Piu XII, të dilte nga rendi i përmendur dhe të themelonte Misionaret e Dashurisë, gjithë jetën e vet e shkriu për të varfrit e më të varfërve dhe të mjerët e më të mjerëve. Këtë përcaktim Nëna Tereze e mbështeti në parimin e qenësishëm që e përmbledh me këto fjalë: “Nuk mund të lejojmë që një krijesë e Zotit të vdesë buzë rrugës si një kafshë[27]”.
Rreth flijimit të jashtëzakonshëm e të vijueshëm të Nënës Tereze për këta njerëz ati Brian Kolodiejchuk, postulator i procesit të lumturimit[28] të saj, shkruan sa vijon:
“Me jetën e saj të flijuar në shërbim të të varfërve, Nëna Tereze përqafoi të njëjtin fat të Krishtit[29]”.
Pra, Nëna Tereze me jetën e vet dhe me flijimin e bërë për njerëzit e harruar nga të tjrerët, zbatoi urdhrin e Ungjillit: “Kush dëshiron të jetë i pari le të bëhet i sprasmi i të gjithëve dhe shërbëtori i të gjithëve” (Mt. 9, 35) dhe “Nëse ndokush do të vijë pas meje, le të mohojë vetveten, le ta marrë kryqin e vet e le të vijë pas meje” (Mt 16, 24).
Për Nënën, përkatësisht për Misionaret e Dashurisë të jesh i varfër nuk nënkuptonte të mos kesh ta hash bukë, të mos kesh kulm mbi krye, po nënkuptonte dhe braktisjen nga njerëzit, varfërinë shpirtërore, tërheqjen në vetmi, dhënien pas shfrimeve të kota që shpien në rrënimin e jetës, siç ndodh me ata që përdornin drogën. Nëna thoshte “Varfëria nuk nënkupton vetëm të kesh uri për bukë, po, para së gjithash, është uri e tmerrshme për dinjitet njerëzor. Kemi nevojë të duam dhe të jemi dikush për dikë tjetër. Bëhet gabim kur i dëbojmë (largojmë) njerëzit nga ne. Jo vetëm ua kemi mohuar të varfërve një copë bukë, po duke menduar se ata s’kanë asnjë vlerë e duke i lënë të harruar nëpër rrugë, e kemi mohuar dinjitetin njerëzor, që është e drejta e tyre si bij dhe bija të Zotit. Bota sot nuk është e uritur vetëm për bukë, por të jetë e dashur dhe e dëshiruar[30]”.
Shkrimtari dhe gazetari i shquar anglez, që, ndër të parët e bëri të njohur në mënyrë të denjë punën dhe flijimin e Nënës Tereze dhe të Misionareve të Dashurisë jashtë Indisë, Malcolm Muggeridge[31], në bisedën “historike” që e bëri me Nënën (për BBC) theksoi ndër të tjera “Duke e mohuar vetveten, ajo do ta gjejë vetveten[32]”, ose “Duke hequr dorë nga vetvetja, ajo bëhet e vetvetes[33]”.
Me besimin në Hyjin dhe me veprimin e vet të nxitur e të drejtuar prej Tij, Nëna Tereze bëhet krejtësisht e Hyjit dhe shndërrohet në vegël të Tij: “Gjithçka që bëjmë e bën Zoti nëpërmjet nesh[34]”.
Në rrjedhën e zbatimit konkret të parimit të rëndësishëm – t’i dojë të gjithë njerëzit njësoj pa marrë parasysh shtresën shoqërore dhe përcaktimin – Nëna i deshi dhe u kujdes veçanërisht për të varfrit e të braktisurit, pa dallim se dhe nga vinin, ç’moshë kishin dhe cilit besim i përkitnin. Këtë gjë më së miri e shprehin fjalët e saj drejtuar Hyjit:
“Zoti im, sipas vullnesës sime të lirë e me ndihmën e dashurisë sate, unë dua të rri këtu nëpër rrugë me të varfrit për të përmbushur dëshirën tënde. Nuk dua të kthehem prapa: komuniteti im janë të varfrit (…) Shtëpia ime është shtëpia e të varfërve. Jo thjeshtë e të varfërve, po e të varfëve më të varfër (…) Të atyre që nuk ia dalin të qajnë, pse i kanë derdhur të gjithë lotët. Të atyre që shtrihen në kalldrëmet e rrugëve, duke ditur se po vdesin, ndërsa të gjithë të tjerët u kalojnë pranë pa u kushtuar atyre kujdes. Të atyre që kanë nevojë jo aq shumë për një shtëpi me tulla, po për një zemër që i kupton. Të atyre që janë të uritur, jo aq shumë për ushqim, sesa për fjalën e Hyjit. Të atyre që kanë nevojë jo aq shumë për t’u veshur, po për dinjitet, pastërti e drejtësi. Të atyre që janë të braktisur, të padëshiruar, ata që nuk i do askush, që kanë pësuar në rrjedhën e jetës, për arsye se dhe ata janë të varfër, shpirtërisht më të varfrit e të varfërve, në ngjasimin e të cilëve, ti, Zoti im, fshihesh, duke pasur etje për dashurinë time, saktësisht ashtu siç fshihesh në bukën e eukaristisë[35]”.
Me flijimin e vet e të motrave të veta për më të varfrit dhe më të mjerët Nëna nuk mendoi ta ndërronte botën. Ajo ishte e vetëdijshme se puna që bënte ajo dhe motrat e saj ishte punë e përvuajtur, nuk ishte tjetër pos një pikë ujë në oqean:
“Ne vetë jemi të bindura se ajo që bëjmë është vetëm një pikë (ujë) në oqean. Mirëpo, sikur kjo pikë të mos ishte në oqean, besoj se oqeani do të kishte diçka mangu, për arsye se i mungon ajo pikë. Për shembull: sikur të mos i kishim shkollat tona në lagjet e varfra (të qytetit të Kalkutës – v. ime) – s’janë gjë, janë vetëm shkolla të vogla fillestare, ku u mësojmë fëmijëve ta duan shkollën, të jenë të pastër e gjëra të tjera – sikur të mos i kishim këto shkolla të vogla, ata fëmijë, ata mijëra fëmijë do të mbetnin nëpër rrugë. Pra, kemi dy mundësi: ose t’i marrin dhe t’u ofrojmë diçka atyre, qoftë edhe krejt pak, ose t’i lëmë në rrugë. E njëta gjë vlen edhe për shtëpinë e njerëzve që janë në prag te vdekjes dhe për shtëpinë e fëmijëve. Sikur të mos e kishin këtë shtëpi, ato kreatura që i kemi mbledhur do të kishin vdekur nëpër rrugë. Besoj se e paguan barra qiranë që ta kemi atë shtëpi, qoftë edhe për pak persona që mund të vdesin në mirësi me Zotin dhe në paqe[36]”.
Qenësia e punës – flijimit të Nënës dhe të Misionareve të Dashurisë është se ato dhanë shembullin konkret, të bërë me përkushtim e përvujtëri të paparë, si mund dhe është e nevojshme që njerëzit e varfër dhe të mjerët të duhen me dashuri hyjnore, të kujdeset për ta me mirësinë dhe me dinjitetin më të madh.
Për të konkretizuar rëndësinë e jashtëzakonshme të veprës së Nënës Tereze po sjell në vijim disa mendime, që, besoj, janë të rëndësishëm për ta kuptuar atë në disa përbërësit kryesorë të saj.
Kryeipeshkvi i Kalkutës, mons. Henry D’ Souza, theksonte se varfëria e jashtëzakonshme në Indi, sidomos në qytetin e Kalkutës, ku Nëna Tereze jetoi nga viti 1929, e tronditi atë thellësisht sa e bëri të ndryshojë, siç ndodhi me faktin që me punën dhe me flijimin e vet e të motrave – Misionaret e Dashurisë dhe të Vëllezërve misionarë të Dashurisë për më të varfrit dhe të mjerët, Nëna e ndryshoi Indinë:
“Po, India e ka ndryshuar Nënën Tereze, duke e detyruar me dhunën e varfërisë, ta përfillë çështjen e të varfërve nga më të varfrit. Mirëpo edhe Nëna Tereze e ka ndryshuar Indinë, duke e kundërshtuar mentalitetin fatalist dhe duke e rivendosur vlerën e pazëvendësueshme të individit[37]”.
Pra, në “ferrin e jetës së Kalkutës”, ku të varfrit vlerësoheshin “rrobë e pavlerë” dhe të “dënuar” nga Zoti, Nëna dhe motrat e saj me flijimin e pashembullt përligjen domosdonë e vlerës e të dinjitetit të çdo qenie njerëzore.
Duke folur për këtë dukuri Sandro Bordignano vë në dukje: “Për Nënën Tereze i varfi bëhet ‘profet i humanitetit të ri’. Ndoshta ende e adhurojmë për së tepërmi hyjnoren e përparimit për të pranuar njerëzoren e thellë të fjalëve të saj[38] (…) Besoj se asnjë filozof e as humanist nuk e ka ndjesinë kaq të gjallë të njerëzimit e të vlerës së secilës qenie njerëzore; takimi me kryetarin e bashkisë ose me kardinalin, me të gërbulurin ose me të varfrin, e shqetëson në të njëjtën mënyrë[39]”.
Nëna u kushtoi kujdesin e pashembullt të varfërve, po me veprimin e saj dhe i shenjtëroi ata, siç thekson bashkëpunëtori i saj, ati Langford:
“…Nëna Tereze ka punuar jo vetëm për shpëtimin e të varfërve, por edhe për shenjtërimin e tyre, domethënë për shndërrimin e tyre të plotë, me qëllim që të përmbushet plotësisht potenciali i tyre dhe dinjiteti i tyre në Zotin[40]”.
Për ta zbërthyer veprën e Nënës Tereze, që shumë prej atyre që qysh gjatë jetës e quajtën “Ungjilli i gjallë[41]”, çdo gjë duhet lidhur me besimin e saj të patundur në Hyjin dhe në Birin e tij, Jezu Krishtin, dhe në lutje[42], që ishte mjeti dhe burimi kryesor i jetës dhe i flijimit të saj për njeriun. Nëna jo rastësisht e pati shpallur veten “Shërbëtorja vullnetare e vullnesës së Zotit[43]”.
Në të vërtetë, Nëna na shpalos vetë, me qartësi mahnitëse, qenësinë e jetës e të veprimit dhe të gjithë asaj që mbërriti në jetë dhe në Misionaret e Dashurisë:
“Jam vetëm një grua e varfër që lutet. Duke u lutur, Zoti më ka mbushur zemrën me dashuri dhe kështu kam mundur t’i dua të varfrit me dashurinë e Hyjit[44]”.
Edhe rëndësinë e lutjes Nëna e shpreh në mënyrë thellësore, që është nga mendimet më të veçanta në gjithë traditën e krishterë:
“Lutja nuk është të kërkosh. Lutja është të vihesh në duart e Hyjit, të vihesh në shërbim të Tij dhe të dëgjosh zërin e Tij në thellësinë e zemrës sate[45]”.
Përmes lutjes Nëna Tereze i njësoi tokën dhe qiellin[46], konkreten dhe hyjnoren; lutja i bëri të mundur të vepronte me përkushtim e me dashuri hyjnore dhe t’i pranonte vuajtjet e njerëzve si të vetat dhe të bashkëvuante me ta. Ajo i shërbeu ta përballojë varfërinë, zhgënjimin, t’i përballojë dhimbjet, vuajtjet e veta dhe të të tjerëve. Varri i saj në Shtëpinë amë në Kalkutë, ndodhet pikërisht në vendin ku ajo, e gjunjëzuar, lutej me orë të tëra.
S’do mend se Nëna Tereze ishte një qenie njerëzore si të gjithë të tjerat, që në jetën e përditshëm përjetoi gëzimin dhe vuajtjen, dhimbjen dhe mjerimin. Mirëpo, ajo e bëri themel të veprimit të saj grishjen e Krishtit në kryq “Kam etje”, që e frymëzoi, i dha fuqi dhe guxim t’i përballonte vështirësitë dhe të papriturat e jetës konkrete. Këtë ajo e thotë në Letrën e Varanasit – Testamentin shpirtëror (25 mars 1993), dërguar motrave të Misionareve të Dashurisë[47] dhe pjesëtarëve të degëve të tjera misionare[48], të gjitha të themeluar nga ajo.
“Kam etje” për të ishte dashuria konkrete për tjetrin, ishte mirëkuptimi që secili njeri duhet të ketë për të afërmin; ishte etja për dashuri që e bën shpirtin e njeriut të pasur, njerëzor, hyjnor. Kush ka etje – dashuri për të afërmin – sidomos për të mjerët, ai ka etje – dashuri dhe për Hyjin. Nëna thoshte:
“Qe dashuria të jetë e vërtetë, para së gjithash, duhet të jetësohet për të afërmin tim… kjo dashuri më shpie tek dashuria e Zotit[49]”.
Në tekstet e ndryshme e të shumta, Nëna vë në dukje një gjë me rëndësi të shumëfishtë: Hyji ka nevojë për dashurinë e njeriut, për dashurinë tonë për arsye se duke u njësuar dhe duke u bërë njeriu një me dashurinë e Tij, ai (njeriu) pasurohet me dashuri të tillë për ta dëshmuar atë tek të tjerët, duke filluar nga prindërit, nga vëllai e motra, nga më i afërmi e për të vazhduar tek secila krijesë e Zotit.
Në Letrën e Varanasit, Nëna e bëri publike atë që i kishte ndodhur duke udhëtuar për Darjeeling, të Indisë (rrëzë Himalajeve) më 10 shtator 1946 (ku ishte nisur për të marrë pjesë në ushtrimet shpirtërore), me ç’rast përjetoi “Thirrjen brenda thirrjes” të Birit të Hyjit, Krishtit (thirrjen e parë të Tij ajo e përjetoi më 15 gusht 1922 në Kishën e Letnicës në Kosovë).
Thirrja e dytë e ndryshoi rrjedhën e jetës e të veprimit të Nënës Tereze. Pas 10 shtatorit të vitit 1946 veprimin e saj e cilësoi një përmasë e dukshme hyjnore, që e theksuan shumë nga njerëzit që bashkëpunuan e jetuan me të, “një praní të dritës”[50] së Hyjit që kishte dhe rrezatonte. Gazetarja e shquar italiane, Franka Xambonini, shkruan për takimin e saj me Nënën Tereze në Romë (më 26 prill 1990):
“Edhe një herë tjetër përjetova magjepsën e pranisë së saj. Më dha atë bekimin që buron nga fytyra e një qenieje hyjnore; një ndikim shpirtëror që indianët e quajnë dershan, një perceptim i së vërtetës së një qenieje më të lartë. Një minutë në praninë e një shenjti i fshin malet me mëkate, thonë shkrimet indu. Për të pranuar dershan rradhë (të tërë) turmash pritnin të kalonte Mahtma Gandhi. Sot ngarendin rreth Nënës Tereze kur e shohin nëpër rrugë të Kalkutës[51]”.
Kjo cilësi dhe kjo veçanti e Nënës përligjet edhe nga fjalët e kardinal Martini, i cili u takua shpesh me të:
“Sa herë që, në dhjetëvjetëshat e shkuar, e kam takuar Nënën Tereze të Kalkutës(…) kam fituar përshtypjen e thellë, si të një krijese jashtë asaj të përditshmes, gati si vegim të një qenieje që nuk i përket kësaj toke, edhe pse me aftësinë t’i administrojë gjërat konkrete tokësore. Kishte në të një të përbashkët unike të butësisë e të forcës, të shpirtshmërisë e të konkretësisë, të përvujtërisë e të vetëdijes së dinjitetit e të misionit të saj, që me bënin të më shfaqej si diçka, rrënjët e së cilës nuk dukej të ishin në këtë botë[52]”.
Edhe fjalët e motrës Nìrmala e përligjin thellësisht përmasën hyjnore të Nënës Tereze:
“Më kujtohet se sytë e Nënës Tereze shikonin përtej kësaj bote. Nëna Tereze i qe dorëzuar në mënyrë të thellë, absolute, vullnesës së Zotit e, Zoti, e përdori si vegël për dashurinë e tij[53] (…) Zemra e Nënës digjej nga dashuria për Krishtin – Eukaristinë (në kungim), të cilit ajo ia kushtoi krejtësisht dhe paanësisht jetën e saj, me një besim të përzemërt në Të, e Ai e shndërroi (Nënën Tereze – v. ime) në Veten e vet. Kështu, kur njerëzit e shihnin atë, në realitet e shihnin vetëm Krishtin[54]”.
Duke u bërë pjesë e dashurisë së Hyjit, Nëna Tereze i deshi njerëzit me atë dashuri dhe atë dashuri e barti sidomos tek të mjerët, tek të braktisurit dhe tek të gërbulurit për t’ua lehtësuar dhembjet dhe vuajtjet, siç thotë bashkëpunëtori i saj, ati Langford: “Na ka mësuar (Nëna Tereze) që, në emër të Zotit, ta përqafojmë cilindo që nuk është i dashur, cilindo që e gjejmë në veten tonë dhe tek të tjerët. Nëpërmjet saj Zoti e ka vënë dorën e vet mëshiruese në dhembjen tonë dhe në plagët tona[55]”.
Vlerën e jashtëzakonshme të veprës dhe të figurës së Nënës Tereze e përligji dhe Kongresi amerikan në qershor të vitit 1997 me rastin e dhënies së Medaljes së artë:
“Kongresi amerikan vlerëson se Nëna Tereze ka bërë një ndikim vendimtar në çdo sektor të jetës dhe në çdo kënd të botës…Sipas vlerësimit të Kongresit amerikan Nëna Tereze është një vegël e vullnesës së Zotit. Dashuria për Zotin, që vinte nëpërmjet Nënës Tereze, ka ndikuar në mënyrë të pashlyeshme dhe e ka ndërruar historinë njerëzore. Nëpërmjet shembullit personal Nëna Tereze i drejton dhe u tregon njerëzve si mund të jetohet në dashuri për njerëzimin[56]”.
Më duket me vend që këtë kumtesë ta mbyll me dy mendime nëpërmjet të cilave ndriçohet rëndësia e jashtëzakonshme e veprës dhe e mendimit të Nënës Tereze që shtrihet në tri përmasa kohore: dje, sot dhe nesër.
Papa Gjon Palit II një vit pas vdekjes së Nënës Tereze (më 1998), tha:
“Saktësisht një vit më parë, në muzgun e 5 shtatorit, vdiq në Kalkutë Nëna Tereze. Kujtimi i saj mbetet i gjallë në secilin prej nesh, në gjithë Kishën dhe në tërë botën. Çfarë vepre të mrekullueshme ka ditur ta përmbushë deri në fund kjo grua me shtat të vogël, lindur në një familje të përvuajtur, me forcën e besimit në Zotin e të dashurisë për të afërmin! Nëna Tereze ka qenë një dhuratë e Zotit për të varfrit nga më të varfrit e në të njëjtën kohë, (dhuratë) për dashurinë e saj të jashtëzakonshme për më të mjerët… Përkushtimi i saj i tërësishëm Zotit, përligjur prej ditë në ditë në lutje, u shndërrua në një përkushtim të plotë për të afërmin. Në buzëqeshjen, në gjestet e në fjalët e Nënës Tereze, Jezusi ka ecur nëpër rrugët e botës si Samaritan i mirë, e vazhdon të bëjë në Misionaret e Dashurisë e në Vëllezërit misionarë të Dashurisë, që përbëjnë një familje të madhe të themeluar nga ajo. U shprehim falënderimin bijave dhe bijve të Nënës Tereze për përcaktimin e tyre radikal ungjillor dhe lutemi për të gjithë këta që të mos ndërpresin t’i rrinë besnikë hirit që Shpirti i Shenjtë pati ngjallur në Themeluesen e tyre[57]”.
Motra, Mary Nìrmala Joshi, pasardhësja e parë në drejtimin e Misionareve të Dashurisë, pas pesë vjetësh të ndërrimit të jetës së Nënës Tereze tha:
“Dëshmia dhe mesazhi i saj janë bërë të çmueshëm për persona të çdo feje, si shenjë që Zoti edhe sot e do botën. Në pesë vitet e fundit pas vdekjes së saj shumë vetë i janë drejtuar asaj për të kërkuar ndihmë dhe kanë provuar dashurinë e Zotit përmes ndërmjetësimit të saj…Të gjithë të sëmurët, ata që vuajnë dhe gjithë ata që kërkojnë ndihmën e Zotit gjejnë tek Nëna Tereze një mike që ndërmjetëson për ta[58]”.
Jam i bindur se hiri i Hyjit, edhe nëpërmjet Nënës Tereze, bijës së Tij dhe bijës së popullit tonë, e cila tashmë është në Vatrën e dritës së Tij, do ta ndriçojë e do ta vërë për së mbari njeriun tonë dhe botën që ai i përket.
Kozencë, qershor 2010(Dielli-arkiv)
[1] Malcolm Muggeridge, Qualcosa di bello per Dio. 3. ed. Ottobre, Edizione Pauline, 1974, f. 144. Titulli i origjinalit Malcolm Muggeridge, Something Beautiful for God. Mother Teresa of Calcutta. Harper & Wow. New York 1971.
[2] Malcolm Muggeridge, Qualcosa di bello per Dio, vep. e përm., f. 18.
[3] Emri i pagëzimit në kishë i Nënës Tereze ishte Agneze (shqiptohej Anjeze), ndërsa Gonxhe ishte emri përkëdhelës që e pë56rdornin prindërit dhe të afërmit. Rozë ishte emri i nënës së Nënës Tereze, e njohur si Drane. Kola ishte babai, ndërsa vëllai Lazri dhe motra Ag-ja.
[4] Është ndër rendet më të vjetra themeluar për herën e parë më 1609 nga Mary Ward, ripërtërirë më 1821 në Irlandë nga motra Teresa Ball, e cila nga viti 1841 dërgoi motrat në Kalkutë të Indisë.
[5] Leja nga Vatikani për themelimin e rendit Misionaret e Dashurisë mbërriti në Kalkutë të Indisë më 18 gusht 1948.
[6] Malcolm Muggeridge, Qualcosa di bello per Dio, vep. e përm., f. 68.
[7] Shih për përkimet e mendimeve të Shën Palit me ato të Nënës Terze në librim tim Shën Pali dhe Nëna Tereze. Qasje besimit – dashurisë për Hyjin e për njeriun. “Maluka”, Tiranë 2009; botimi i dytë i plotësuar: “Sanctae Crucis”, Prishtinë 2009.
[8] José Luis González – Balado, Madre Teresa. Ricordo e messaggio. Edizioni San Paolo, Cinisello Balsamo (Milano), 2003, f. 7..
[9] Angelo Comastri, Madre Teresa. Una goccia d’acqua pulita. Paoline. 4ª Edizione, Milano 2007, f. 29.
[10] Sipas Gloria Germani, Teresa di Calcutta una mistica tra Oriente e Occidente. Paoline. Milano, 2003, f. 220. Shih dhe José Luis González – Balado, Madre Teresa. Ricordo e messaggio, vep. e përm., f. 20.
[11] Madre Teresa di Calcutta, Il mio libro di preghiere. A cura di Francesco Follo. Mondadori, Milano, 2002, f. 445 – 446.
[12] Shih Madre Teresa, Sii la Mia luce. Gli scritti più intimi della “Santa di Calcutta”. A cura di Brian Kolodiejchuk. Rizzoli, Milano 2008, f. 39 dhe f. 370.
[13] Madre Teresa, Sii la Mia luce. Gli scritti più intimi della “Santa di Calcutta”, vep. e përm., f. 252.
[14] Nocionin rend këtu e përdor në kuptimin e kongregatës.
[15] Në Letrën e Shën Pali dërguar filipianëve thuhet “Po, Hyjin e kam dëshmitar se ju dua me dashurinë e Jezu Krishtit” (Fil 1, 8).
[16] Franca Zambonini, Teresa di Calcutta. La matita di Dio. Paoline 8° Edizione, Milano 2007, f. 105.
[17] Madre Teresa, Sii la Mia luce. Gli scritti più intimi della “Santa di Calcutta”., vep. e përm., f. 254
[18] Madre Teresa. La gioia di amare. 365 meditazioni quotidiane. Oscar Mondadori, ottobre 2009, 18 maggio.
[19] Cituar sipas Gloria Germani, Teresa di Calcutta una mistica tra Oriente e Occidente, vep. e përm., f. 69.
[20] José Luis González – Balado, Madre Teresa. Ricordo e messaggio, vep. e përm., f. 108..
[21] Shih Joseph Langford, Il fuoco segreto di Madre Teresa. Traduzione di Alessandra Borgonovo e Claudia Valentini. Rizzoli. Milano, 2009, f. 23.
[22] Madre Teresa, “Il mio segreto: Prego”. Raccolta di preghiere. Tratti dagli scritti di Madre Teresa a cura di Padre Giuseppe Giacomelli, Editrice Shalom, 2000, f. 43.
Në librin Madre Teresa di Calcutta, La gioia di darsi agli altri. A cura di José Luis Gonzáles Balado. Oscar Mondatori, Milano 2oo7, f. 75, Nëna Tereze thotë: “Nuk përpiqemi që t’ua detyrojmë të tjerëve fenë tonë. Përpiqemi vetëm të veprojmë në atë mënyrë që Krishti ta kalojë Dritën e vet dhe Jetën e vet në ne dhe, nëpërmjet nesh, në botën e varfër. Kërkojmë të veprojmë në atë mënyrë që të varfrit, çfarëdo që të jenë besimet e tyre, duke parë, do të vërejnë afrimin drejt Krishtit… ”
[23] Gloria Germani, Teresa di Calcutta una mistica tra Oriente e Occidente, vep. e përm., f. 198.
[24] Gloria Germani, Teresa di Calcutta una mistica tra Oriente e Occidente, vep. e përm., f. 199.
[25] Malcolm Muggeridge, Qualcosa di bello per Dio, vep. e përm., f. 104.
[26] Eileen Egan – Kathleen Egan, Madre Teresa e le Beatitudini. Queriniana. Brescia, 2000, f. 102.
[27] Cituar sipas Joseph Langford, Il fuoco segreto di Madre Teresa, vep. e përm., f. 23.
[28] Lumturimi i Nënës Terese u bë më 19 tetor 2003 nga Papa Gjon Pali II në Sheshin e Shën Pjetrit në Romë.
[29] Madre Teresa, Sii la Mia luce. Gli scritti più intimi della “Santa di Calcutta”, vep. e përm., f. 157.
[30] Joseph Langford, Il fuoco segreto di Madre Teresa, vep. e përm., f. 116.
[31] Filmi i tij dokumentar për Nënën Tereze dhe për motrat – Misionaret e Dashurisë me titull “Something Beautiful for God. Mother Teresa of Calcutta” – Të bëjmë diçka të mirë për Zotin” bashkë me librin e tij, me të njëjtin titull, shërbyen si bazë për shumë autorë që shkruan dhe botuan libra për Nënën Tereze.
[32] Malcolm Muggeridge, Qualcosa di bello per Dio, vep. e përm., f. 10.
[33] Malcolm Muggeridge, Qualcosa di bello per Dio, vep. e përm., f. 11.
[34] Mario Bertini, Sulle strade di Madre Teresa. 2° Edizione, Paoline. Milano 2003, f. 124.
[35] Marrë nga Gloria Germani, Teresa di Calcutta una mistica tra Oriente e Occidente, vep. e përm., f. 165.
[36] Malcolm Muggeridge, Qualcosa di bello per Dio, vep. e përm., f. 118.
[37] F. Zambonini, Teresa di Calcutta. La matita di Dio, vep. e përm., f. 100.
[38] Madre Teresa di Calcutta, Tu mi porti l’amore. Scritti spirituali. Città Nuova Editrice, Roma, X edizione, 2005, f. 61.
[39] Madre Teresa di Calcutta, Tu mi porti l’amore. Scritti spirituali, vep. e përm., f. 44.
[40] Joseph Langford, Il fuoco segreto di Madre Teresa, vep. e përm., f. 73.
[41] Franca Zambonini, Teresa di Calcutta. La matita di Dio, vep. e përm., f. 80.
[42] Shih më gjerësisht për lutjen dhe rëndësinë që Nëna Terze i jepte asaj në studimin tim: Thelbësorja e besimit dhe e lutjeve të Nënës Tereze. “Fjala hyjnore”, Prishtinë 2005.
[43] Madre Teresa, Sorridere a Dio. Esperienze – preghiere spunti di riflessione. Diciannovesima edizione. San Paolo, Cinisello Balsamo (Milano) 2003, f. 73.
[44] Gloria Germani, Teresa di Calcutta una mistica tra Oriente e Occidente., vep. e përm., f. 27.
[45] Madre Teresa di Calcutta, Il mio libro di preghiere, vep. e përm., f. 6.
[46] F. Zambonini, Teresa di Calcutta. La matita di Dio, vep. e përm., f. 78.
[47] Shih më gjerësisht për këtë në librin: Nëna Tereze, Testamenti shpirtëror. Shqipërimin nga italishtja dhe analizën Anton Nikë Berisha. “Fjala hyjnore”, Prishtinë 2008.
[48] Pos Misionaret e Dashurisë (1950) Nëna Tereze themelo dhe katër degë të tjera: Vëllezërit misionarë të Dashurisë (1966); Motrat kontemplative (1976) kushtuar lutjes dhe ndërmjetësimit për të varfrit; Vëllezërit kontempaltivë (1979) dhe Etërit misionarë të Dashurisë (1984), për t’u ofruar ndihmë dhe shërim shpirtëror motrave dhe vëllezërve misionarë të Dashurisë. Shih Joseph Langford, Il fuoco segreto di Madre Teresa, vep. e përm., f. 24.
[49] Madre Teresa di Calcutta, Tu mi porti l’amore. Scritti spirituali, vep. e përm., f. 38.
[50] Franca Zambonini, Madre Teresa. La mistica degli ultimi. 3° Edizione, Paoline Editoriale Libri, Milano 2003, f. 19.
[51] F. Zambonini, Teresa di Calcutta. La matita di Dio, vep. e përm., f. 164.
[52] Marrë nga “La repubblica” më 18 tetor 2003.
[53] Giampaolo Mattei, Io, Nìrmala. La storia dell’”erede” di Madre Teresa di Calcutta. 37 Collana Campioni. Ellenici, Leumann (Torino), 1999, f. 21.
[54] Giampaolo Mattei, Io, Nìrmala. La storia dell’”erede” di Madre Teresa di Calcutta, vep. e përm., f. 27..
[55] Joseph Langford, Il fuoco segreto di Madre Teresa, vep. e përm., f. 158 – 159.
[56] Në emër të Kongresit Amerikan këto fjalë i tha deputeti Jachson Junior më 9 qershor 1997. Cituar sipas Cristina Siccardi, Madre Teresa. Tutto iniziò nella mia terra. San Paolo, Cinisello Balsamo (Milano) 2009, f. 173.
[57] José-Luis González-Balado, Madre Teresa, il sorriso degli ultimi. Città Nuova Editrice, Roma 2005, f. 190.
[58] Franca Zambonini, Madre Teresa. La mistica degli ultimi, vep.e përm., f. 116.
Tags: Anton Nik Berisha, I desha njerezit, me dashurine e Hyjit, Nena Tereze - See more at: http://gazetadielli.com/nena-tereze-i-desha-njerezit-me-dashurine-e-hyjit/#sthash.6d2ggBxz.dpuf
