Pse e fitoi çmimin Nobel për letërsi në vitin 1961.shkrimtari serb Ivo Andriq(1892-1975)

Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama, kohë më parë ka cituar  në Forumin e Nishit, fituesin serb të çmimit Nobel, Ivo Andriq, dhe ka thënë që të mos ketë luhatje në mes frikës dhe shpresës.



“Duke cituar Andriqin do të them se në mes frikës dhe shpresës gjithmonë ka një hapësirë dhe ka të tillë që e kalojnë jetën në dhomën e errët të pritjes, ku asgjë nuk ndodhë kurrë. Besoj se sipërmarrësit nga natyra e tyre, në mes të frikës dhe shpresës gjithmonë zgjedhin shpresën, ndryshe do të falimentonin”, ka thënë Rama, shkruan Tanjug

Ivo Andriqit lindi në Dolac, Travnik, në Bosnje, me 9 tetor 1892 e vdiq, mbas nji hiktusi cerebral, me 13 marc 1975 në Beograd. . Kur ishte i vogël, familja e tij u shpërngul në Vishegrad. Përfundon shkollën e mesme në Sarajevë e në 1912 regjistrohet në Universitetin e Zagrebit e mandej vazhdon studimet edhe në Vjenë.
Debutoi në letersi në nji libër me titull «Poezia e re kroate» ku u paraqitën edhe poetë të tjerë. Mw vonë wshtw shkrimtari Cërnjanski ai qw e drejton poetin e ri serb drejt problemeve të letersisë e të politikës. Bwhet antar i grupit «Mlada Bosna» (Bosnja e re) qw organizon dhe kryen atentatin ndaj Arqidukës Franc Ferdinand në Sarajevë. Në vjetin 1914 arrestohet për propagandë politike kundra Perandorisë Austro-hungareze. Dërgohet në Split e prej aty në Shibenik e në nwntor të atij viti në Maribor ku dënohet me arrest shtëpie. Kësaj periudhe i përkasin edhe dy poezitë «Shëtitja« e «1914» të Andriqit 22 vjeçar. E para i kushtohet dy vajzave, Eugenija Gojmeracit prej Zagrebit e Halina Irzkowskit prej Krakovjes, qw lanë gjurmë në jetën e rrëfimtarit të ardhshëm, i cili në 1961 do të nderohej me çmimin Nobel.
Prej 1920-1921 punon si sekretar ambasadet në Romë. Ndërkaq mbron doktoratin pranë Universtitetit të Gracit e vazhdon karrierën diplomatike në ambasadat jugosllave në Bukuresht, Grac, Madrid, Zhenevë. Mbas pushtimit të Beogradit prej gjermanëve në 1941, jep dorëheqjen prej ambasadës në Berlin e kthehet në Jugosllaví.
Në poezinë e Andriqit ndihet nji dhimbje qi me kalimin e kohës bâhet gjithmonë e mâ e fortë. Humbja për te wsht nji shkak për me u ringjallë e me shkue drejt fitores. Ndërsa melankonija e vetmia janë vetëm shprehje të luftës së mbrendshme kundra kohës e njerzve. Ndër prozat mâ të mira të këtij auktori përmendim triologjinë «Ura mbi Drin», «Kronika e Travnikut», «Zonjusha» (1945) si edhe «Tregimet e Bosnjës».

Ura mbi Drinë në Vishegrad, e ndërtuar në shekullin 16 me urdhër të vezirit të madh osman Sokoloviq, i cili dikur ishte rrëmbyer çunak prej kësaj krahine për në Stamboll, bëhet shpejt qendra e jetës dhe veprimtarisë së qytetit dhe krahinës. Si një pol pushimi, ura i prin lexuesit përmes kohësh të trazuara: shkëlqimit dhe perëndimit të Perandorisë osmane, pushtimit austriak dhe kryengritjeve serbe për liri, derisa më 1914 xhenjerë austriakë e hedhin urën në erë te shtylla e saj e mesit, tek janë duke u sprapsur para serbëve. Kjo lajmëron ardhjen e një epoke ku gjithçka, për të cilën kjo gjymtyrë lidhëse ishte vendosur midis popujve dhe botëve të ndryshme, shkatërrohet.

Ura mbi Drinë (Na Drini ćuprija) nga Ivo Andrić ka dalë në përkthim bullgarisht (sprovë leximi) nga Zhela Georgieva nën titullin Мостът на Дрина pranë botimeve Uniscorp, Sofje.

Objekt i shkrimeve të mbledhura këtu janë historia, tradita dhe filozofia, shoqëria dhe mjedisi i autorit. Në këtë libër mund të përcillet më së miri mendimi i autorit dhe nobelistit, si dhe raporti i tij ndaj botës.

Vëllimi eseistik Znakovi pored puta [Tabela anës rrugëve] i Ivo Andrićit ka dalë në bullgarisht (sprovë për lexim) përkthyer nga Rada Sharlandzhieva dhe Svetlozar Igov nën titullin Знаци край пъатя pranë botimeve Panorama, Sofje.

Selvedin Avdić : Shtatë tmerret

Selvedin Avdić 

Selvedin Avdić u lind më 1969 në Zenica, Bosnjë-Hercegovinë. Edhe sot ai jeton dhe punon atje si shkrimtar dhe gazetar: Avdić është redaktor në revistën online Zurnal.info dhe punon për radion e Bosnjë-Hercegovinës. Libri i tij i parë, një vëllim me tregime të shkurtra, doli në treg më 2004: Podstanari i drugi fantomi [Nënqeramarrës dhe fantoma të tjera]. Ai gjithashtu ka publikuar ndër të tjera edhe një udhërrëfyes për qytetin e tij Zenica dhe një vëllim me reportazhe për burgun e atjeshëm të grave. Romani i tij i parë Sedam strahova [Shtatë tmerret] ka dalë më 2010 dhe ndërkohë është përkthyer në shumë gjuhë.
Selvedin Avdić 

Në këtë roman Selvedin Avdić e ndërlidh historinë e Bosnjës me një tregim tërheqës për tmerrin psikologjik. E mbinatyrshmja dhe politikja shkrihen në mënyrë të mrekullueshme me historinë e fshehtë të një qyteti, që i duhet të përballet me pasojat e luftës.

Romani Sedam strahova [Shtatë tmerret] nga Selvedin Avdić ka dalë në maqedonisht (sprovë për lexim), përkthyer nga Lenče Toseva, nën titullin Седум стравови te Makedonska reč, Shkup.


Selvedin Avdić's first book was a collection of short stories called Tennants and other Fantoms, a tourist guide to the historic Bosnian town of Jajca and a factual account of Zenica prison. His short stories have also appeared in various anthologies and collections. He works as the editor-in-chief of the online magazine Žurnal and also edits his own radio show, Free Fight, on BH Radio. His first novel, Seven Terrors, was published in 2010, and immediately short-listed for one of the most prestigious literary awards in the region. It was published in English in 2012 (translation by Coral Petkovich) and is long-listed for the Dublin Impac Literary Award 2014.

Seven Terrors by Selvedin Avdić

Code: Seven Terrors - Avdić
Category: Books

Price £ 8,99

Postage within Europe only

Shortlisted for the Science Fiction & Fantasy Translation Awards 2013

Longlisted for the Dublin Impac Awards 2014

After nine months of self-imposed isolation following his wife's departure, our hero decides to face his loneliness and join the world once more. However, when the daughter of his old friend Alex appears in his flat one morning with the news that her father has disappeared, he realises that his life is again about to change. As the two search for clues in Alex's war diary, unearthed in a library in Sweden, they come upon tales of unspeakable horror and mystery: meetings with ghosts, a town under siege, demonic brothers who ride on the wings of war, and many more things so dangerous and so precious that they can only be discussed by the dead.

Selvedin Avdic weaves Bosnia's distinctive and multicultural history into a taut tale of psychological horror. The supernatural and the political merge into a compelling secret history of a city living with the effects of war.

'Catherine Baker, author of 'Sounds of the Borderland: Popular Music, War and Nationalism in Croatia since 1991'

---

"Longlisted for the Impac award, this remarkable debut illuminating the Bosnian war..."

"It's quite unlike anything I've read before, but it has all the consistency and force of something major and assured."

"It is the most extraordinary novel...."

Nicholas Lezard's choice - The Guardian      

---

For all its wry humour and playfulness, this is a deeply serious exploration into the legacy of the Bosnian War, in which the fantastic elements are representative of an historical trauma too awful to describe directly.

David Evans - The Independent

---

"In Avdić’s gripping debut novel, the Bosnian War, with all its undeniable horrors and atrocities, is presented as but one dimension of a much more insidious, harrowing matrix of power, coercion and control, one which is grounded in the economic exploitation of workers, the ruthlessness of wealthy owners of local industries, and the owners’ will to expropriate all material means of life, subsistence and production. But don’t let this description intimate that Seven Terrors is a turgid, theoretical book. It is a suspenseful, at times spinechilling Gothic tale which involves mythological demons and rather hilarious observations about women’s fashion magazines, alongside a terrifically compelling discourse on war, violence and humanity’s dark heart."

Ali Alizadeh, Sydney Review of Books

---

  LITERLAB's as the best book of 2012

'On March 7, 2005 the hero of Selvedin Avdić’s brilliant and captivating novel Seven Terrors decides to get up out of bed after nine months of self-imposed apathy as a result of having been left by his wife. Ready to return to life, what he actually returns to is horror- horror in both of the above senses, or it might be best described as a place where wartime atrocities and ancient Balkan tales of spirits and demons blend together in a chilling Bosnian concoction.'

Michael Stein

---

'Rarely does a book come along that sweeps you up into it's haunting, terrifying, surreal world and gain the status of unputdownable. Seven Terrors has the proud status of being one of them books and also has honours in sticking around and creeping into your dreams for weeks after.'

Martyn Coppack - Kafka's Cage

---

'Seven Terrors is a mesmerising book, the first I’ve ever read from Bosnia and one of those books where the reader is never quite sure where the boundary between madness and sanity lies.'

Lisa Hill - ANZ LitLovers LitBlog

---

'Surreal and compelling – a fascinating and disturbing insight into how lost a man can become when his life vanishes from under his feet.'

 Stewart Horn, The British Fantasy Society

---

'Seven Terrors is quite possibly the most important novel to come from the war in Bosnia thus far. I feel like I've been waiting fifteen years for its arrival.'

Bait for Bookworms

---

Seven Terrors by Selvedin Avdić: Istros Books, 2012

ISBN: 978-1-908236-09-8

Kush është shkrimtari pejan David Albahari ?

David Albahari, i lindur më1948 në Pejë në ish-Jugosllavi, studioi letërsi dhe gjuhë angleze pranë Universitetit të Beogradit. Prej vitit 1994 jeton në Calgary të Kanadasë. David Albahari punon si shkrimtar i suksesshëm dhe përkthyes autorësh të njohur amerikanë, britanikë dhe australianë, si për shembull veprash nga Vladimir Nabokov, V.S. Naipaul, John Updike, Sam Shepard dhe Saul Bellow. Vepra të Albaharit janë përkthyer në gjuhë të ndryshme, ndër të tjera në gjermanisht, frëngjisht, greqisht, polonisht, hungarisht, rusisht dhe italisht. Më 2006 ai dhe përkthyesi i tij morën për veprën e tyre çmimin Brücke Berlin.

Kush është autori i letrës enigmatike që papritmas gjithçka e nxjerr nga binarët? Pyet veten Filipi që jeton vetëm në një banesë që ia kanë caktuar dhe që në kujtimet e tij e quan veten të humbur. A është dërguesi një mashtrues apo mos vallë i vëllai që ka humbur në Argjentinë, për të cilin Filipi deri atëherë nuk ia kishte idenë? Një takim në „Brioni“ do ta zgjidhë këtë të enigmë. Por ish-pijetorja e zakonshme e Filipit, ashtu sikurse së shpejti edhe e tërë jeta e tij, nuk njihen më. Dikur, mbas vdekjes së prindërve dhe të motrës, ai dehej këtu në mbrëmje të pafundme, ndër kamerierë të vrazhdë dhe bashkëpirës fjalëpakë. Në këtë ambient krejt ndryshe, as që i shkon mendja tani për një gjë të tillë, e sidomos kur i shfaqet i vëllai i pretenduar. Ballkani ka ndryshuar dhe ka mbetur megjithatë tmerrësisht i njëjti, siç e bën të qartë romancieri i madh serb David Albahari me këtë takim fantastik. Një parabolë e dhimbshme, një kërkim letrar fulminant identitetesh plot humor të zi.

Romani Brat [Vëllai] i autorit David Albahari ka dalë në bullgarisht (sprovë për lexim) përkthyer nga Rada Sharlandzhieva nën titullin Братът pranë botimeve Panorama, Sofje.

Të tregosh një histori në mënyrën më të shkurtër, jo si homazh për heshtjen, por si shembull të forcës së gjuhës: ky është synimi që fshihet pas këtyre teksteve të cilat dëftejnë gjithë spektrin dhe elegancën gjuhësore të David Albaharit. Qoftë kur kanë vulën e absurditetit ose komicitetit të hidhur, të melankolisë ose hokatarisë – ato kanë përherë një frymë të vetën që të mban pezull. Këto histori, të reduktuara në një a dy imazhe qendrore, shpalosen në fantazinë e lexuesit si pamje të përpunuara plotësisht: janë misterioze e njëkohësisht të kthjellta si drita.

Përmbledhja me tregime të shkurtra Die Kuh ist ein einsames Tier: Kurze Geschichten und dauerhafte Wahrheiten über Liebe, Traurigkeit und den ganzen Rest [Lopa është një kafshë e vetmuar: Histori të shkurtra dhe të vërteta të përhershme mbi dashurinë, pikëllimin dhe gjithë të tjerat] nga David Albahari ka dalë pranë botimeve Eichborn, Frankfurt. Janë përkthyer prej serbishtes në gjermanisht ( fragment leximi ) nga Mirjana Wittmann dhe Klaus Wittmann.

Me një stil tejet tërheqës David Albahari rrëfen në këtë roman për vuajtjet e hebrenjve në kampin e përqendrimit Sajmište gjatë periudhës së pushtimit të Beogradit nga nazistët. Faktet historike, mbi të cilat bazohet ngjarja, janë mbledhur nga një numër i madh burimesh – arkiva, enciklopedi, gazeta, libra dhe studime.

Gec i Majer [Geci dhe Majeri] nga David Albahari ka dalë në bullgarisht (fragment), përkthyer nga Rada Sharlandzhieva, nën titullin ГьоциМайер, pranë botimeve Panorama, Sofje.

Kush është poetja maqedone Vesna Acevska?

Vesna Acevska u lind më 1952 në Shkup, Maqedoni. Më 2009 ajo mori çmimin më të rëndësishëm maqedonas për poezi „Vëllezërit Miladinov“. Ajo vlerësohet nga kritika letrare vendase. Kështu për shembull, Katica Kjulavkova, vetë poete, studiuese letërsie dhe anëtare e Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Maqedonisë, e çmon poezinë e saj si një “shembull paradigmatik i poezisë më të mirë maqedonase”.

 Veç si poete, Vesna Acevska vepron edhe si autore librash për fëmijë dhe si përkthyese. Për përkthimin e Kalevalës finlandeze ajo mori çmimin maqedonas Grigor Prličev dhe një çmim të shoqatës “Kalevala” në Finlandë. Poezia e saj është përkthyer në disa gjuhë, kryesisht ballkanase.

Ky vëllim përfshin një përzgjedhje me poezi nga gjithsej gjashtë botime të poetes maqedonase Vesna Acevska. Poetja vetë ka thënë për këtë libër: „Martinki janë ca si amulete speciale që sjellin shëndet, fat dhe dashuri. Poezitë e kësaj përzgjedhjeje janë amuletet e mia të pranverës për lexuesit: ato kanë ftohtësinë dhe freskinë e pranverës së hershme, por edhe shpresën për më shumë dritë e ngrohtësi.“

Vëllimi me poezi Мартинки i Vesna Acevskas ka dalë në kroatisht (sprovë për lexim) përkthyer nga Borislav Pavlovski dhe Ružica Cindori nën titullin Martinki te botimet Fidipid, Zagreb.

Dom Ndre Mjeda, ky mjeshtër i fjalës shqipe. 150-vjetori i lindjes

“A është përrallë, a është pikturë, a është tablo muzikore, a është poezi, a është dramë… ajo që mbetet janë vargjet të cilat dikur-dikur m’i recitonte ime më dhe kujtoj se në përfytyrimin tim nuk shihja dy çika por veç dy qershitë”. Këto fjalë zgjodhi ministrja e Kulturës Mirela Kumbaro për të përshkruar magjinë që nxit fjala e gdhendur ëmbël e fortë në poezitë e Ndre Mjedës, në aktivitetin kremtues në 150-vjetorin e lindjes së poetit, teksa lexoi vargjet: Molla t'kputuna nji degët, dy qershia lidhë n'nji rrfanë, ku fillojnë kufijt' e Gegët, rrijnë dy çika me nji nanë.

150- vjetori i lindjes së Ndre Mjedës u kujtua në Bibliotekën Kombëtare, me pjesëmarrjen e Ministres së Kulturës, Mirela Kumbaro-Furxhi, të ftuarit të nderit akademikut Sabri Hamiti si dhe akademikë e studiues të shquar, pedagogë e studentë. Vepra poetike e Mjedjes shpalos ende për studiuesit dhe lexuesit e tij të shumtë mundësi e joshje sa estetike aq edhe shqyrtuese për t’u rilexuar, për t’u riintepretuar e për të na shndërruar në lexues të pasionuar të tij. Pikërisht një pasion të tillë, njëkohësisht prej lexuesi e studiuesi shembullor, e përmbledh edhe libri më i fundit i akademikut Sabri Hamiti, me titullin “Ndre Mjedja”, botuar në Prishtinë më 2016 si një udhëtim në leximet personale të poetit, ku, nga leximi më i hershëm e intim i “Vajit të bylbylit” më 1982 e deri te shqyrtimet më të fundit të Mjedjes si “liriku klasik” dhe “poeti ëndërrues” që përmbyllin librin më 2016-n, shpërfaqet mrekullia e leximit por edhe sfida e përhershme e rileximit dhe riinterpretimit.

Hamiti e cilësoi Mjedën si një poet lirik klasik, sepse tha ai, Mjeda nuk i përket as periudhës romantike para tij, e asaj pas. Prandaj Mjeda mbetet kaq i veçantë.

“Ky libër që kam bërë për Mjedën është leximi i një autori në një kalendar që ka mbi 35 vjet. Mjeda nuk është poet bashkëkohor, por një lirik klasik, e kjo është është dhe veçantia e tij, se nuk i përket as rrymës së poetëve para e as atyre pas tij. Mjeda është një poet i shumëkohëve. Ndaj kjo përkon me liriku klasik e në këtë 150 vjetor Mjeda do të jetë tani më i gjallë e i fortë për tu lexuar”, u shpreh akademiku i njohur Sabri Hamiti.

Për të sjellë shijen estetike të poezisë së Mjedjes, e ftuara e veçantë aktorja e mirënjohur Ema Ndoja, lexoi për të pranishmit disa nga poezitë tij.

Aktiviteti vijoi me Tryezën e rrumbullaktë: “Rilexime të Mjedjes” drejtuar nga Dhurata Shehri dhe me pjesëmarrjen e Persida Asllanit, Sabri Hamitit, Kolec Topallit, Shaban Sinanit, Kastriot Gjikës, Edlira Tonuzit, Gazmend Krasniqit, Lisandri Kolës, etj., të cilët prezantuan shqyrtimet dhe perspektivat më të reja studimore mbi veprën dhe personalitetin e Ndre Mjedjes, i cili gjithnjë e më shumë tërheq vëmendjen e studiuesve e lexuesve, jo vetëm si poeti i përsosmërisë, por edhe si gjuhëtari modern, si përkthyesi i hollë, si themeluesi i hagjiografisë shqipe, si atdhetari vetëflijues, si kleriku i përkushtuar dhe si mësuesi i pasionuar

"Dy rrugët e Kolë Idromenos" në Muzeun Marubi

Muzeu Marubi nis vitin 2017 me një ekspozitë të veçantë, kuruar nga Adrian Paci "Dy rrugët e Kolë Idromenos". Personazh i çuditshëm, poliedrik dhe njëkohësisht i pashkollë, amator e mjeshtër i shumë fushave e novator, Kole Idromeno do të imponohet si figura ma përfaqësuese e artit shqiptar të fundit të shekullit XIX dhe e fillimit të shekullit XX.

Kjo ekspozitë nuk merr përsipër të analizojë të gjithë spektrin e aktivitetit të Idromenos por, duke u nisë nga një zbulim i fundit në arkivën e Muzeut Marubi, vendos përballë një seri fotografike me pikturën e tij të mirënjohun “Dy rrugët”. Gjithashtu pjesë e kësaj ekspozite do të jenë edhe disa punime në pikture të paekspozueme ma pare: Shën Pjetri e Shën Pali me katër ungjilltarët, si dhe një tablo që na paraqet mundimet e ferrit."

Nga data 26 janar-30 mars 2017, Muzeu Kombëtar Marubi

"Legjendat e qytetit”, veprat unike të artistëve shkodranë ekspozohen në Strasburg

Arti shqiptar këtë herë prek Strasburgun në një përzgjedhje të veçantë të veprave të ndryshme të artistëve shkodranë frymëzuar nga legjendat dhe qyteti i Shkodrës, në një ekspozitë që do të qëndrojë e hapur për një muaj, deri më 3 shkurt 2017.

Bëhet fjalë për ekspozitën “Legjenda e një kështjelle”, e cila përmban vepra nga artistë të njohur e emra të rinj me origjinë nga Shkodra, si Kol Idromeno, Danish Jukniu, Sytki Brahimaj, Edi Hila, Artan Draçini, Merita Selimi, Gjon Jon Kraja, Sidi Kanani, Eros Dibra, Pjerin Kolnikaj, etj.

Kjo ekspozitë mbështetet nga Ministria e Kulturës dhe bën pjesë ne programin e Diplomacisë Kulturore.

Punimet e kësaj ekspozite janë pjesë e koleksionit privat të GALERIA KALO, e cila në njoftimin e saj shkruan se tashmë ‘legjendat janë bërë realitet” e do të qëndrojnë për një muaj në sallat e ekspozimit të Këshillit të Europës.

Ekspozita “Legjenda e një kështjellë” tregon ndikimin e historisë së qytetit dhe legjendës së kështjellës, e ndërtuar në sajë të sakrificës së gruas e nënës së re Rozafës- në formimin e artistëve që e kanë bërë këtë qytet të ketë një rol udhëheqës në mbajtjen dhe zhvillimin e mëtejshëm të kulturës, artit dhe sportit në të gjithë Shqipërinë. Përzgjedhja e veprave unike nën titullin “Legjenda e një kështjelle” është frymëzuar nga ideja se artistët që e kanë origjinën nga qytete e kështjella të rrethuara me mister dhe legjendë, e reflektojnë frymën e legjendave edhe në artin e tyre.

Shkodra ka një numër të madh heronjsh që janë në qendër të legjendave dhe historive, si Gjergj Elez Alia, Muji e Halili, Kostandini etj.