Fjalimi historik: Si u tall Noli para Lidhjes se Kombeve, me lideret e kohes

Kryetari M. Motta: Para se të kërkoj leje t’i flas Asamblesë, Folësi i fundit Imzot Fan Noli, i pari delegat i Shqipërisë, mar nderin ta përshëndosh si kryeministër dhe kryetar të qeverisë shqiptare. Shqipëria si dhe Svicra, është një shtet i vogël, dhe përfitoj nga khjo rasje të shtoj se tërë shtetet anëtarë të Lidhjes së Kombeve janë të njëshmë para ligjit. (Duartrokitje).

Imzot Fan S. Noli (Shqipëria). Duke rishikuar punën që ka mbaruar Lidhja e Kombeve në këto pesë vjetët e jetës së sajë, kam frikë se edhe unë i nxehti paqedashës do t’i ngrehë duart përpjetë në dëshpërim dhe do të thresë: “Më mirë të kemi luftë se sa fjalë të mërzitshme për paqe”. Ç’kemi bërë për paqe? Ç’po bëjmë tani në këtë Asamble? Ajo që është bërë në të pesë vjetët Çlodhet në paqe, në paqe të përjetshme e kyçur në dosjet e vjetra të sekretariatit dhe ruhet me kujdes prej atijë të mirit gentleman, Sekretarit të Përgjithshëm të Lidhjes së Kombeve. Është e vërtetë se lidhja ka bërë disa shërbime të vogëla për paqën përgjithësisht, dhe veçanërisht e shpëtoi Shqipërinë prej copëtimit, duke shiguruar kështu paqe dhe urdhër në Ballkan.

Si e dini Shqipëria ishte një kaçkë e fortë për të thyer dhe m’e rëndë për ta ndarë, kështu që Lidhja e Kombeve me mençuri vendosi të mbetet atje ku është të njomet lirisht në detin Adriatik. Po thuamëni zoti Sekretar i Përgjithshëm përse refuzoni t’i jepni Shqipërisë një hua me të cilën të mund të ngrihet në këmbë? Tuntni kokën? Shumë thoni?

Mirë do të zbres me elegancë në shumën e matur prej 200.000.000 frangash. Tundni kokën? Ahere jam gati të hyj në marëveshje për një shumë më të vogël, thuaj 100.000.000 franga. Kërkoj ndjesë. Doni të thuani që nuk më takuat kurrë në jetën tuaj dhe që nuk do të muntni të më huani një dhjetësh? Ahere merrni kërkesën t’ime për një hua dhe verreni në dosjet e vdekura të Sekretariatit dhe kyçeni mirë, po mbyteni sigurisht para se ta varosni në nekropolin t’uaj se munt të ngjallet prej të vdekunëve.

Nofta Sekretari i Përgjithshëm kish në mend të thotë që nuk kish dëshoron të hyjë në marveshje për hua me një guvernë kryengritëse, pa një parlament si atë që kryesohet prek të përunjurit prift. Po e dini se ç’është parlamenti? Pa fjalë e dini. Po do të kuptohet më mirë kur tju yjem, se çmendoj për të. Parlamenti është një sallë ku mblidhen politikanë pa shport që bënë prova operate në trupin e gjallë të racës së vetë. Një sallë plotë me gaz të helmuar.

Gazi mbytës, gazi që sjell lot, qeshje tangoje dhe gjithë gazet e tjerë me të cilët u lëftua luft e fundit që t’u jepte fund tërë luftrave dhe të vendoste paqë, paqen për të cilën bëjmë fjalë.Po, e që shkelni këmbë, jemi gati të bëhmë zgjedhje të ra, dhe ta bthresim atë plagë, atë fatkeqësi të madhe, atë superticje të mallkuar parlamentin pas dy ose tre vjetësh qeverimi atëror.

Do të kini mirësinë atëherë zoti Sekretar i Përgjithshëm, pas tre vjetësh të më jepni huan prej 400 000 000 frangash të cilën m’u zotuat disa minuta më parë? Thuani “jo”? Përse? E dinja. Ahere, mirë, le të flasim për paqe. Më duket se nuk lemi asgjë më të keqe se sa të bëjmë këtë. Thom “Më duket” se dua që të gjithë juve të dini që kam qenë shumë vjet në Amerikë, në Boston, një qytet diku në Irrlandë plot me 0′ Connors dhe 0′ connelis dshe fitzgeralds. Të gjithë folës të mirë, folës fort të mirë, të cilët bashkë me Irrlandezë të tjerë prej qytetesh të tjerë të Irrlandës bëjnë të tërë të folurit në fushata elektorale t’Amerikës. Do të dëshironja që sivëllezërit e nderuar të Republikës Irrlandeze të kishin sjellë këtu ca nga këta folës trima të flisnin e të flisnin për vdekje për punën e paqes.Nuk është për të çuditur që Amerikanë, gjermanë dhe Rusë nuk janë të paduruar të hyjnë në Lidaje. Duket që nuk çmojnë fjalët tona. Donë më mirë për bemërin e Perëndisë zoti Kryetar. Pse nuk pushoni këtë të folur dhe të më jipni atë huan prej 500 000 000 frangash që mu zotuat para se të nis të flas.Tani që ju përgjigja në pyetjen e parë “Ç’ka bërë Lidhja e Kombeve në pesë vjetët e fundit?”.

Munt të vij në çështjen e dytë dhe të fundit: Ç’po bëjmë tani në këtë asamble? Përgjigja është fare e lehtë. Do ta gjeni te Shekspeare-i. “Fjalë, fjalë, fjalë” domethënë në inglishten popullore erë të nxehtë. Kjo është gjithë puna. O është një përrallë e thënë prej një idioti plot me bujë dhe tërbim pa kurrfarë kuptimi”.Ç’është përfundimi i gjithë këtyre bisedimeve të mençme e të thella mi çarmatimin dhe traktate arbitrazhi? Çështjet ju referian një komisioni, o co; o ju referoj një nënkomisionit i cili do ta raportojë në komisjon. Dhe ky përfundimet do tja paraqitë ndonjë konference që do të mbahet ndo një herë në të pritmen. Kjo konferencë do tja raportojë këtë çështje përsëri një komisioni.

Ky do ta referojë në nënkomision. Ky përsëri në Komision Dhe ky me radhë e me radhë në Konferencën. Konferenca do ta pasojë me një votë të njëzëshme e cila do ti referohet Këshillës së Lidhjes së kombeve e cila do të shfaqë një lutje të përbashkët në i Madhi Perëndi në qiell.

Pasi të shkojnë çështjet përmes këtij rrotullimi poetik të konferencave dhe kundër-konferencave, të raporteve dhe kundër raporteve dhe këshillave, më në fund do ti referohet Sekretarit të Përgjithshëm të Lidhjes i cili do t’i kyçë me kujdes në dosjet e pashpirt të Sekretariatit dhe do t’i mbajë këto për brezat e arthmë.Kështu e tërë puna do të mbarojë si mbarojnë gjithë flluskat prej sapuni. Dhe of! Fjalët e bukura dhe fjalët e gjëmuara dhe stërgjëmuara, të cilat do ti shoqërojnë këto rezoluta dhe ato lutje! I dua, i dua, “Si erën e pellgut dhe si të kërmave të të vdekurve të pambuluar që molepsin erën”.

Për këtë arsye po jap këtë fjalë sot.Nër kohë që po mendojmë për fuska le të më jipet leje të bëj disa vërejtje për mi fuskën më kolosale që prodhoj historinë moderrne: Kuptoj pallatin e Dwes-it. Po është pikërisht një fuskë? Jo është një lidhje fuskash, e mërzitur, e koklavitur, diabolike, dhe infernale. Është më tepër se një fuskë, është një superfuskë. Po nuk duhet të trembeni nga kjo.

Do të mbarojë si dhe fuskat e tjera që ngjallëm këtu. Është fort e koklavitur kjo punë. Mund ti shigurojë ndo një fron nënkryetari auktorit të shënuar po kam frikë se do të sjellë vetëm disa miliardë çpagime për Francën dhe për Belgjikën. Këta të dy shtete shpresojnë të nxierrin me anën e tij disa miliardë dhe miliardë. Unë uroj që të munden t’i marrin, po është një fatalitet. Ajo superfuska e gjeneralit Dawes s’ka veç të referohet Lidhja e Kombeve.

I dashuri im Sekretar i Përgjithshëm, Ju lutem gatuani një vënt të thatë, fort të thatë, në dosjet t’uaj të vdekura se si dini, mr Dawes është Amerikan dhe Amerika është një vend i thatë (pa të pira) qoftë se prej kohe në kohë, me mënyra të nëndheshme, njomet, njomet me të vërtet shumë, vetëm me shaka… .

Me përpjekjet mirëdashëse të çizme sjellësve (kontrabandistëve).Duke folur për fuska përsëri më vjen në mend ajo huaja e bekuar 600 000 000 për të cilat kryetari i nderuar i kësaj Asambleje dhe Sekretari i Përgjithshëm i dashur m’u zotuan të më japin për Shqipërinë disa minuta më parë. Tani kjo hua është një fuskë paqeje, një fuskë paqeje fort e shëndoshë. Jo nuk është fuskë aspak. Atë që desha të thosha ish: Do të forcojë paqen në Ballkan. Mund të gatisë udhën për të realizuar Konfederatën Ballkanike, Po nuk ka një dobi të flasim për të.

Zoti Sekretar i Përgjithshëm, merre në dosjet e pashpirt të mekropolit t’uaj.Pasi u përgjigja të dy pyetjeve që më ishin bërë më mbetet tani të nxjerr përfundimin të cilin do ta bisedoj në formën e dy pyetjeve të reja. Pikësëpari, nga çkoqitjet që u dhanë më parë, a e vlen barra qeranë që të kemi një shoqëri të kombeve? E dyta, në rast që e vlen, cila do të jetë methoda për t’i arrirë qëllimit që është paq e përbotshme? Pyetjes së parë do ti përgjigjem: Po. Edhe Shoqëria e Kombeve të jetë një ëndër, një utopi që i bën skeptikët të buzëqeshin dhe të shtrembërojnë buzët, kjo (Shoqëria e Kombeve) duhet të qëndrojë atje si një sfidë kundër lavdisë groteske militariste. Kjo duhet të qëndrojë atje si një vërtetim solemn i dëshirës së përbotshme për paqe. Kjo duhet të qëndrojë atje gjer sa bukuria e sajë, fisnikëria e sajë, shpirita njerëzore e sajë, nevoja e domosdoshme e qënies së sajë të kuptohen nga gjithë bota. Pse fundi i fundit me gjithë mungesat që ka sot për sot, kjo meriton të pritet me këto fjalë.

“Verreite Doch. Du bist so choen!” Oh! Qëndro, ti je kaq e bukur!Pse të jemi kaq pesimistë? Aspirata për paqe, janë kudo, kjo është e padyshimshme, ndryshe nuk do të kishim komedin e fuskave dhe superfuskave të paqes që na kanë mbuluar. Kjo vjen nga shkaku që popujt dëshirojnë paqen. Që burrat e shtetit, politikanët e servirin kohë pas kohe, fuska arbitrazhi, fuska çarmatimi, fuska sigurimi dhe superfuska shpërblimi.

“Po paqia nuk do të vijë prej traktateve, këto janë të destinuara të hidhen shpejt a von në shportë. Paia do vijë nga shkollat. Duhet t’u mësojmë fëmijve që vrasja toptan është po ashtu një gjë kriminale sa edhe vrasja e veçantë.

Duhet t’u mësojmë se perënditë t’ona të bajrakeve janë burimi i gjithë të këqijave, të cilat shekuj me radhë po e mundojnë njerëzinë. Duhet tu mësojmë se ka veç një perëndi të vërtetë, që duhet ti shërbejmë. Perëndia e njerëzisë, Perëndia e të gjitha tribuve.

Duhet t’u mësojmë të bëhen anëtarë të nderçmë të super-shtetit që duhet të përmbledhë të gjitha tributë. Të bëhen qytetarë fisnikë të federatës së përbotshme e cila është në realizim e sipër, e cila do të realizohet me doemos. Kur djemtë tanë do të kenë mësuar këto të vërteta, atëhere do të kemi vetëm çarmatosjen morale e cila duhet të bëhet më parë nga çarmatosja matëriale, po do të kemi bashkëpunimin e vërtetë e të gjithë fiseve të botës për paqen, përparimin dhe mbarë vajtjen ndërkombëtare, të cilat s’janë tjetër veç sende që vijnë rrotull subjektit.

“Po para se të vijnë atje, le ta njohim një herë se jemi që të gjithë bajrak të egër sa kohë që i bëjmë kurbane njerëzish Moloh-ut të tribusë. Oh! I vritni, i varni. Ndiqini në të katër anët e botës këto perëndira barbare dhe anthropofage që kanë mbushur historinë e njerëzisë me kaq vuaje, me kaq urrejtje, me kaq rrënime, me kaq tmerr, me kaq gjak me kaq frikë. Ah! Do ti kapim gjakatëratë e vjetër!

Vështroni sytë e njerëzisë që vuan pas rrënimeve të luftës së përbotshme. S’ka dhimbje mbi dhimbjen e sajë, asnjë theori nuk do të ishte tepër e madhe për të shpëtuar djemtë tanë nga luftra të reja dhe lot të reja.”Përpara o shokët e mij, bota është gati për ungjillin e ri. Flamuri i Shoqërisë së Kombeve është më fisniku që është ngritur gjer më sot! Ushtarët e sajë janë më trimat që ka nxjerrë bota gjer tani. Qëllimi i sajë është maja e përparimit të njerëzisë. Shpirti i Willsonit, ati dhe profeti i sajë na udhëhiq. Mundimet janë të mëdha, po shtrini kurajën t’uaj gjer në pikën e fundit dhe nuk do të venë mundimet kot”.



Gjeneve 1924

Zbardhet e verteta Turqit kane kokat e grekeve te Izmirit jo te shqiptareve

 Nga Arben Llalla

Kjo foto u botua me shumë bujë në mediat shqiptare se: “Ushtarët otomanë pozojnë me kokat e prera të shqiptarëve”. Më vjen keq që është e disata herë që mediat shqiptare bien në kurthin e keqinterpretimeve dashakeqëse të fotografive të vjetra.

Pas shumë kërkimesh mësova të vërtetën e kësaj foto se janë turqit me kokat e grekëve të Izmirit 1922. Fotografia kjo sipas autorit grek Haris Tsirkinidhis, në librin e tij “Eho Oplo Tin Aghoni”(Kam Trekëmbëshin Armë). Fotografia është bërë në nëntor 1922 nga gazetari francez Rene Pyo. Poshtë në greqishtë shkruan qartë se bëhet fjalë për kokat e grekëve të Izmirit dhe jo për koka shqiptarësh.

E frikshme: Traktati i fshehte i Lodres 1915, kishte hartuar zhdukjen e Shqiperise

Biblioteka e Kongresit Amerikan, publikon hartën famëkeqe të Traktatit të fshehtë të Londrës, i cili kishte hartuar planin për të zhdukur shtetin shqiptar nga harta e Evropës.

Por si do të shkatërrohej Shqipëria sipas Traktat të fshehtë midis Fuqive të Antantës (Francës, Anglisë, Rusisë) dhe Italisë?

Pjesa veriore e Shqipërise që përfshinë Malësinë në veri, në lindje Dibrën, deri në qytetin e Lezhës në perendim, dhe në jug deri të qyteti i Krujeës, ky territor do t’i ipet Serbisë dhe Malit të Zi, transmeton zeri.info.

Pastaj Serbisë i ipet e drejta të projektoj dhe ndërtoj linjën hekurodhore Danum-Adriatik.

Traktati parashihte formimin e një Shteti Islamik Shqiptar, me një territor shumë të vogël i mbikqyrur nga Italia. Italia do të marrë territorin jug-perendimor që përfshin Vlorën, dhe i ishullin e Sazanit.

Greqia do të marrë pjesën jugore të Shqipërisë. Ky ishte një traktat gjenocidial kundër popullit me të vjetër në Evropë, që po të zbatohej do të kishte shuar përgjithmon egzistencën e popullit shqiptar.

Ish-Presidenti i Greqise Kam gjak shqiptari dhe jam krenar per kete

Arben Llalla


“Gjysma e gjakut tim është shqiptar dhe jam krenar për këtë, admiral Kundurioti, admiral Seqellariu, gjeneral Kunduli dhe shumë grekë të tjerë të zgjedhur janë të gjithë me origjinë shqiptare”

Nga Presidenti i Greqisë gjeneral Theodoros Pangallos

Për sa i përket fqinjit tonë Ballkanik, është më se e njohur dhe për këtë dëshmojnë arkivat e ministrisë së jashtme, se marrëdhëniet tona arritën gati-gati nivelin e një Konfederate, më 1925 dhe 1926.

Që nga koha e Esat Pashës dhe Ahmet Zogut, miku më i përzemërt i Shqipërisë jam unë.

Që nga mosha e foshnjërisë flas gjuhën shqipe, pse e ndjera nëna ime, që më rriti, nuk dinte greqisht. Ajo ishte vajza e më të madhit pasanik të Megaridës, Andon Birbilit, në shtëpinë e të cilit në Salaminë, la frymën e fundit mareshalli i paharruar Gjergj Karaiskaqi.

Rrjedhimisht, gjysma e gjakut tim është shqiptar dhe jam krenar për këtë. Admiral Kundurioti, tre Nikolaidhët, gjyshi biri dhe nipi, gjeneral Konduli, admiral Saqellariu, heroi i nëndetëses “L.Kconi” V.Lasko dhe shumë grekë të tjerë të përzgjedhur, janë që të gjithë me origjinë shqiptare dhe janë të njohura shërbimet që ata i bënë atdheut. Paparigopulos shkruan se nga të gjitha racat që erdhën në Greqi, përzierja me gjakun shqiptar prodhoi amalgamën e shkëlqyer. Hidriotët, Speciotët, Miaulët, Sahturi dhe mijërat e luftëtarëve të 1821-shit e deri më sot, dëshmojnë vërtetësinë e mendimit të Paparigopulit.2

Më 1914, me fillimin e Luftës se parë Botërore, u ktheva në Greqi nga Franca ku kreva studimet dhe iu paraqita Eleftherios Venizellos, atëherë kryeministër dhe ministër i Ushtrisë, i cili më emëroi përgjegjës të shtabit në Divizionin e 8-të të Prevezës.

Venizellos më tha në mirëbesim se ka vendosur të pushtojë befasisht Epirin e Veriut (Gjirokastrën, Sarandën, Himarën, Vlorën, shënim i A. Llalla). “Kam bindjen se do t’ia dalësh mbanë, pse flet edhe gjuhën e shqiptarëve”, shtoi. Atëherë isha major, shkova në Prevezë dhe pas pak ditësh mora një urdhër sekret, ku divizioni urdhërohej të pushtonte Epirin e Veriut, duke zbarkuar në portin e Sarandës. Politikani i madh, theksonte në veçanti nevojën e mbajtjes rreptësisht sekretet nga italianët.

Operacioni u krye me rregull të plotë dhe u pushtua vija e vjetër në veri të Gjirokastrës. Kur pas pak ditësh shkova në Athinë, kisha natyrisht një kuvend të gjatë me kryeministrin dhe mbeta i befasuar se ky politikan demonik, që kishte vetëm tre vjet në Greqi, kishte kuptuar plotësisht rëndësinë jetike që kishte për Greqinë Çështja e Shqipërisë. Mendimet dhe këndvështrimi i Venizellosit, qenë bazat kryesore, ku mbështeta politikën që zbatova më 1925, e cila veç të tjerash kishte si rezultat të dërgoheshin djelmosha shqiptarë në Athinë për të studiuar në shkollën e kadetëve dhe atë të marinës.

Në fillim të korrikut 1925, marrëdhëniet me Shqipërinë u gjendën para krizës, për shkak të Çështjes së Çamërisë. Përfaqësuesi i Shqipërisë erdhi në zyrën time dhe më njoftoi se autoritetet greke në mënyrë të dhunshme, dhe pa marrë parasysh marrëveshjen, dëbojnë banorët shqiptarë të asaj zone (Çamërisë shënim A. Llalla) dhe nëpërmjet detit i dërgojnë në Azinë e Vogël dhe kundërshtimeve të tyre u përgjigjen duke u thënë se ata janë të shkëmbyeshëm.

Shqyrtova dokumentat përkatëse dhe u binda që deklarimi i ministrisë së jashtme greke nuk qëndronte, pasi Marrëveshja e Lozanës përcaktonte prerë se shqiptarët muhamedanë të Epirit konsideroheshin minoritet dhe jo të shkëmbyeshëm, si turqit e Thrakës, e të tjerë. Për sqarim më të plotë të çështjes, i telefonova ambasadorit tonë në Londër Kaklamonos, i cili kishte përfaqësuar Greqinë gjatë hartimit të Marrëveshjes së Lozanës dhe ai m’u përgjigj pa ngurrim se çamët nuk janë të shkëmbyeshëm dhe rrjedhimisht vendimi i ministrisë së jashtme nuk qëndronte.

Thirra me një herë drejtorin përkatës dhe ai tha diçka që më la me gojë hapur:

“Formalisht shqiptarët kanë të drejtë, mirëpo arsyet emergjence dhe qëllimi kombëtar na detyrojnë të dëbojmë shqiptarët për t’u zbrazur fshatrat e tyre dhe për t’u vendosur refugjatët tanë homogjenë që kanë ardhur nga Azia e Vogël. Nuk ia vlen të merremi me 5-6 mijë palo shqiptarë (“shqiptarë të këqinj” shënim i. A. Llalla) zoti Kryetar.”

Mezi e mbajta veten dhe nuk e nxora përjashta me shkelma diplomatin. Ndërkaq, sipas raporteve të autoriteteve policore në Epir po luhej një dramë e vërtetë; fshatarët duke qarë ndaheshin nga shtëpitë e tyre, ku kishin lindur dhe jetuar ndër shekuj dhe hipnin në anijet që do t’i shpinin në Azinë e Vogël. Dhashë urdhër të zbriten dhe të kthehen të lirë në fshatrat e tyre.

Shqiptarët, ashtu si gjithë popujt e pazhvilluar, kanë dobësi serioze, por kanë edhe virtyte të shkëlqyera. Ky fakt ishte shkaku që ndërmjet dy vendeve tona u vendosën marrëdhëniet kaq të përzemërta, të cilat morën, siç do shohim, pothuaj trajtën e një konfederate. Mbreti Ahmet Zogu, nëpërmjet një letre të ngrohtë, më shprehte mirënjohjen, që siç thoshte, nuk do ta harronte kurrë. Dhe vërtetë, deri në ditën e largimit të tij nga froni, sa herë që vinte ndonjë përfaqësues shqiptar në Greqi, me porosi të Zogut, vinte dhe në shtëpinë time dhe më sillte përshëndetjet e Mbretit, duke më thënë në shqip “Vëlla i madh”. Dhe unë atëhere nuk isha veç një gjeneral i çmobilizuar. Kjo është ajo që në shqipe quhet “Besa”.

Po t’i hedhim një vështrim të shpejtë në hartën e Ballkanit, mjafton për të kuptuar rëndësinë strategjike të Shqipërisë.

Për Greqinë, një Shqipëri mike dhe aleate përbënë një mburojë natyrore të madhe, kundër çdo sulmi nga Veriu.

Kur u vendosën marrëdhëniet miqësore dërgova si ambasador të Greqisë në Tiranë gjeneralin Aleksandro Konduli, bashkëqytetar i imi që dinte shkëlqyeshëm jo vetëm shqipen tonë, atë të Shqipërisë së Jugut, por edhe idiomat e gegëve. Brenda një kohe të shkurtër Konduli arriti të fitojë miqësinë e mbretit shqiptar Ahmet Zogut.

Brenda vitit u nënshkruan katër marrëveshje ndërmjet të dy vendeve; ajo konsullore, nënshtetësisë, bashkëpunimi tregtar dhe detar, për dërgimin e kriminelëve e të tjera. Përveç këtyre marrëveshjeve, kishin përparuar shumë bisedimet e fshehta. Kufiri në mes të dy vendeve, në të vërtetë ishte hequr dhe djemtë shqiptarë siç e thashë dhe më sipër, u dërguan për studime në shkollën e kadetëve dhe atë detare. Në korrik 1926, pas bisedimesh të gjata, gjenerali Konduli arriti në marrëveshjen përfundimtare për çështjen e Bankës së Shqipërisë, Mbreti Zog pranoi si aksionere Bankën e Greqisë me 25% të aksioneve.

E kuptoni rëndësinë e madhe të këtij fakti. Nuk diskutohet fare se, po të ndiqej një politikë e studiuar dhe e qëndrueshme ndaj Shqipërisë, Shqipëria do të ishte jo armike, por do mund të ishte mikja më e mirë, më e çmuar dhe e vetmja besnike e Greqisë në Ballkan. Nga pikëpamja racore shqiptarët nuk janë as mongolë, as sllavë, as turq. Është historikisht e vërtetuar se ata janë ilirë, pasardhës të pellazgëve.

Shqiptarët nuk kanë asgjë të përbashkët me italianët, me serbët, bullgarët, por përkundrazi, gjaku, traditat dhe zakonet, i ndërlidhin ngushtë me popullin grek.

Miauli, Kundurioti, Sahturi, Odiseas Andruços dhe mijëra grekë të tjerë me origjinë shqiptare luftuan me heroizëm për pavarësinë e Greqisë në kryengritjen e 1821.

Profesori i Universitetit të Mynihut, historiani Hertzbert, në librin e tij mbi historinë e kryengritjes, shkruan ndër të tjera: “Pak ditë pas ngritje së flamurit të kryengritjes, në prill 1821, 1.500 shqiptarë të krishterë, banorë të fshatrave të Dervenit, u mobilizuan nënkomandën e Haxhi Meletit në Korinth kundër Qamil Beut të tmerrshëm”. Nuk qenë shqiptarë ushtarët që përmend Hertzberti, por ishin shqipfolësit gjyshërit e stërgjyshërit tanë që banonin në Vila, Kindira, Mandra, Elefsina. Qenë gjyshërit e gjeneralëve Nikolaidhit, Kondulit, Roka, të autorit të këtyre rreshtave, të admiralit Sakelariut, të heroit kombëtar Laska, dhe kaq e kaq grekëve të zgjedhur, me origjinë shqiptare.

A nuk kisha të drejtë, kur dëgjova drejtorin e përgjithshëm të thoshte, “paloallvani” (“shqiptar i keq”, shënim i A. Llalla) të thoja dhe unë se ministria e jashtme ishte një çmendinë? Kur fliste kështu drejtori i përgjithshëm, e marrë me mend se si qenë vartësitë e tij të afërt. Askush nuk e di se çfarë të papriturash na ruan e ardhmja. E gjykova si detyrë të bëja përshkrimet e mësipërme, që të mësojë populli grek pamjen e përgjithshme të problemit. Nuk jam dakord me atë pjesë të shtypit, që shan dhe përbuz popullin shqiptar. Kam bindjen e patundur se shumica dërrmuese e popullit shqiptar nuk mban asnjë lloj përgjegjësie për prirjen kundër greke të qeverisë komuniste. Jam i sigurt se shumica dërrmuese e shqiptarëve nuk i dinë as si emra Marksin, Leninin, Stalinin e të tjerët.

Nexhmije Hoxha kerceu rreth kokes se prere te italianit. Shoqet i beri prostituta

Një dokument sekret, historik, shkruar në 1952 nga të huajt hedh dritë mbi krimet e komunizmit dhe konkretisht të bashkëshortes së diktatorit Enver Hoxha. Dokumenti që Opinion.al publikon sot është shkruar më 15 shtator 1952 dhe konsiderohet si një material sekret shkruar nga amerikanët për atë ç’ka po ndodhte në Shqipëri, pas Luftës së Dytë Botërore.

Objekti i këtij dokumenti është Nexhmije Xhuglini, gruaja e Enver Hoxhës. Nexhmija përshkruhet si njeri i paskrupullt dhe barbare. Ajo ka nxjerr shoqet adoleshente në mal për të kënaqur epshet e partizanëve, mes tyre dhe shoqet e ngushta, citohet në dokument.

Më tej, flitet për konferencen e Pezës, ku shkruhet se Nexhmija ka nxjerr armën dhe ka kërcënuar nacionalistët. Jo vetëm kaq, në dokument Nexhmije Hoxha përshkruhet si një vrasëse e pashpirt.

“Katër ditë pas takimit një makinë që lëvizte përgjatë rrugës Tiranë – Kavajë u ndalua nga një grup partizanësh komunistë, të udhëhequr nga shoqja Xhuglini me Kajo Karafilin, si laro të saj, dhëndrri i Myslim Pezës, personalitetit komunist dhe kriminel analfabet të përmendur më lart. Në mesin e udhëtarëve ishte një italian i cili punonte në ndërtimin e rrugës. Xhuglini urdhëroi Karafili t’i priste kokën italianit. Arsyeja për këtë vrasje të kobshme nuk është zbuluar kurrë”, shkruhet në dokument. Më pas me kokën e tij ka vallëzuar në mes të Pezës…

Të gjitha faktet tronditëse i lexoni në dokumentin që Opinion.al e publikon të plotë:

Partia Komuniste e Shqipërisë

Burimi Paris: Nuk ka informacion

Data e vëzhgimit: Lufta II Botërore

Nexhmije Xhuglini, gruaja e Enver Hoxhës

Shoqja Xhuglini-Hoxha, komuniste militante e kohëve të para, anëtar i Komitetit Qëndror të Partisë së Punës, Presidente e Bashkimit të Gruas së Shqipërisë, është shqiptare me gjatësi mesatare. Ajo u bashkua me Partinë Komuniste në kohën kur ajo ishte ende e jashtëligjshme, ndërsa ishte ende adoloshente, dhe që nga fillimi ka shfaqur instikte tepër të paskrupujt dhe barbarë.

Gjatë pushtimit dhe luftës civile rekrutoi një numër të madh grash shqiptare dhe i dërgoi në male për të jetuar me partizanët komunistë, duke shpërfillur nderin dhe traditën. Mes tyre ishin dy mikeshat e Xhuglinit, Liri Gega, ish-President i Frontit të Gruas Antifashiste dhe anëtare e Byrosë Politike, të rënë në fatkeqësi politike dhe Malëshova (emri i panjohur).

Kur komunistët morën pushtetin në Shqipëri, këto vajza u braktisën nga shoqja e tyre Nexhmije, e cila nuk kishte për çfarë t’i përdorte tjetër, dhe të gjenduara të mohuara nga familjet e tyre, që kishin poshtëruar, ato nuk kishin zgjedhje tjetër, por të jetonin në rrugë. Qeveria Komuniste, megjithatë, nxorri një vendim për mbrojtjen e tyre. Familjet e tyre u urdhëruan për t’i marrë përsëri dhe askush nuk kishte të drejtë të refuzojë martesën me to për shkak të kaluarës së tyre të neveritshme. Ky aktivitet, i pamenduar dhe tepër tronditës nga ana e një vajze të re, është ndër veprat e saj më të padëmshme.

Më 16 shtator 1942, komunistët organizuan një takim të cilin e quajtën një “konferencë”, me qëllim formimin e një Fronti Kombëtar për Çlirimin nën urdhrat e Titos dhe Stalinit dhe për të grupuar elementët nacionalistë me komunistët. Kjo pjesë e dytë e programit ishte thjesht një përpjekje për t’u hedhur pluhur syve e “nacionalistëve”. Ideja e vërtetë ishte për t’i shtypur. Metoda të ngjashme janë aplikuar nga komunistët edhe në Rumani, Bullgari, Greqi, Jugosllavi dhe Çekosllovaki.

Konferenca u mbajt në Pezë dhe kishte 17 persona të pranishëm, komunistë dhe nacionalistë, por këta të fundit nuk kishin tagër zyrtar në takim. Në mesin e Nacionalistëve të pranishëm ishin:

Abaz Kupi, Ismail Petrela, Kamber Qafmolla, Ndoc Coba, Halim Begeja, Ramazan Jarani.

Enver Hoxha ishte përfaqësuesi zyrtar Komunist;
Nexhmije Xhuglini përfaqësonte gratë komuniste. Ajo ishte vetëm 19 vjeçe.

Ymer Dishnica, më vonë Ministër i Shëndetit Publik, President i plenumit, anëtar i Byrosë Politike, tani në fatkeqësi;
Nako Spiro, sekretari i përgjithshëm i Lëvizjes komuniste më pas i vrarë nga Xoxe, nënkryetar i Këshillit të Ministrave, Ministër i Brendshëm dhe Menaxher i Përgjithshëm i Sigurisë, i cili edhe vetë më vonë u ekzekutua;

Baba Mustafa;

Ramadan Çitaku, i likuiduar;

Myslim Peza, gjeneral major dhe zëvendës kryetar i Presidiumit të Kuvendit Popullor;

Gago Tashko, ministër i pyjeve;

Muharem Butka;

Mustafa Gjinishi, sekretar i konferencës, pa të drejtë vote, më pas i ekzekutuar për devijim;

Mustafa Kakaci, raportuesi i konferencës, pa të drejtë vote, ishin komunistët pranishëm.

Gjatë takimit, shoqja Xhuglini, e zemëruar nga obstruksionizmi nacionalist, nxorri revolen e saj dhe u ngrit. Ajo u hodhi një sy të egër kundërshtarëve të saj dhe bërtiti: Kapitalistët dhe borgjezët duhet të fshihen nga faqja e dheut! Një numër i personave të pranishëm janë spiunët e kapitalistëve britanike dhe amerikanë!

Shokë Partizanë lufta vazhdon. Unë propozoj që të mos humbasim më kohë të mëtejshme me sabotues borgjezë dhe të marrim urdhra nga Stalini.

Kur “Konferenca” mbaroi Xhuglini mblodhi komunistët më të ashpër jashtë ndërtesës dhe iu drejtua si më poshtë.

“Ju e dëgjuat të gjithë atë që thonë nacionalistët. Tani e dini se ata janë reaksionarë. Prandaj ata duhet të vdesin, dhe kjo duhet bërë me duart tuaja, me duart e bijve të kombit ata duhet të goditen! Dhe me ta duhet të zhduken të gjithë ata që ngrihen kundër nesh në marshin tonë përpara me Stalinin çlirimtar!”

Katër ditë pas takimit një makinë që lëvizte përgjatë rrugës Tiranë – Kavajë u ndalua nga një grup partizanësh komunistë, të udhëhequr nga shoqja Xhuglini me Kajo Karafilin, si laro të saj, dhëndrri i Myslim Pezës, personalitetit komunist dhe kriminel analfabet të përmendur më lart. Në mesin e udhëtarëve ishte një italian i cili punonte në ndërtimin e rrugës. Xhuglini urdhëroi Karafili t’i priste kokën italianit. Arsyeja për këtë vrasje të kobshme nuk është zbuluar kurrë.

Me pas Xhuglini urdhëroi të mblidhen gratë e fshatit të Pezës dhe filloi të hidhte valle dhe këndonte, duke lozur me kokën e viktimës, ndërsa kërcente.

Gratë e fshatit, të terrorizuara nga kjo performancë makabre, u arratisën.

Një tjetër krim i kobshëm ka ndodhur menjëherë pas konferencës kur Ismail Petrela, një nacionalist i cili kishte marrë një qëndrim të vendosur kundër komunistëve në “konferencë” u vra nga djali i tij Xhevdeti përballë spitalit të Tiranës. Para se të godiste të atin, Xhevdeti tha: “Kjo është ajo që u ndodh atyre që kundërshtojnë Konferencën e Pezës”.

Koment vlerësues: Nuk ka informacion mbi ngjarjet e cituara që kanë ndodhur gjatë luftës.

32 vjet nga vdekja e Enver Hoxhës

Nesër  mbushen 32 vjet që nga dita kur u nda nga jeta ish-diktatori komunist shqiptar,Enver Hoxha.

Ai vdiq më 11 prill 1985, duke lënë pas një trashëgimi dekadash udhëheqje të popullit shqiptar, nën rendin socialist, i cili u përmbys vetëm 5 vjet pas ndarjes së tij nga jeta, përmes një revolucioni demokratik që pasoi të ngjashmit të zhvilluar në krye të viteve '90 në të gjithë Evropën Lindore.

Enver Hoxha lindi në 16 tetor të vitit 1908 dhe ishte një ndër organizatorët kryesorë të Luftës Nacional-Çlirimtare kundër fashizmit, ndërsa pas vitit 1944 ai do ta udhëhiqte vendin për vite të tëra nën drejtimin komunist, dhe duke përcaktuar një linjë të qartë anti-perëndimore në kampin e Evropës Lindore.

Ende në Shqipëri ka njerëz dhe grupime që e përkujtojnë këtë ditë, duke zhvilluar madje edhe manifestime të ndryshme, si ai që u realizua dje përshembull në qytetin e Ferizajt, në Kosovë.

Pritet që si për çdo vit nostalgjikët e regjimit komunist, të zhvillojnë nesër homazhe tek varri i tij.

Servilët

Pas ceremonisë së varrimit, nisi gara e servilizmit të individëve për t’u treguar sa më të zellshëm në lidhje me respektin ndaj Enverit. Kudo nëpër shkolla filluan të bëheshin lulishte në formë ylli, ku shkruhej emri i tij, organizatat e shumta të fatosave, pionierëve, universiteti i Tiranës, fabrika e uzina të ndryshme morën gjithashtu emrin e tij. Në ato ditë dëshpërimi, ku dukej se Shqipëria kishte marrë plagë të parigjenerueshme, u zhvillua një konkurs i heshtur apo i pashpallur letrar midis emrave më të mëdhenj të letërsisë shqiptare. Në këtë “konkurs” paraqiteshin krijimet më të mira poetike për Enver Hoxhën.

Ato botoheshin në Zërin e Popullit”, apo edhe në gazetat e tjera. Midis këtyre poetëve spikatën sidomos, figurat më të shquara, plot virtuozitet dhe talent. Ndërkaq redaktorët e gazetave shfrytëzuan kohën e duhur për të botuar nga dy tri herë poezi të ndryshme për dhimbjen kombëtare, plot fantazira dhe figura letrare. Ndërkohë talentët e rinj të asaj kohe që sot janë bërë figura të njohura të politikës dhe jetës shoqërore rrinin me fletore në duar, tek dera e redaksive për t’i mbushur mendjen redaktorëve lidhur me botimin e një poezive të vetme. Për hir të së vërtetës, në këtë garë krijuesish, poezia e Dritëro Agollit spikati artistikisht mbi të tjerët, pavarësisht nga ngulmimi i Kadaresë dhe Fatos Arapit për të fituar simbolikisht çmimin e parë. Diku më tutje rrinte i xhelozuar Xhevahir Spahiu, poezia e të cilit bënte një garë serioze me atë të Bardhyl Londos, por midis gjetjeve artistike padyshim, që befasia e Koçi Petritit, kishte një rrezatim tjetër.

E gjithë kjo garë shurdhuese për të shprehur zellin ndaj diktatorit, ishte para së gjithash një garë mbijetese. Askush në Shqipëri nuk kishte ndonjë rrugë të ndërmjetme që t’ia hidhte zyrtarëve mediokër duke folur me dy kuptime. Në rastin e vdekjes së Enverit, dykuptueshmëria nuk mund të llogaritej. Ndërkaq, në Kinostudio nisi gara e regjisorëve të filmit dokumentar për të realizuar xhirimet e tre filmave të tillë Brenda një viti. Dy prej këtyre filmave i morën 2 regjisore femra, dhe njërin, atë më kryesorin e morën dy regjisorë që punonin vazhdimisht së bashku. Për hir të së vërtetës filmi i tyre u vlerësua nga zyrtarët e lartë, duke marrë edhe nga një shpërblim. Por ndërkaq gara më e madhe po bëhej në artet figurative dhe sidomos në skulpturë. U hapën disa konkurse për përfaqësimin e figurës së Enver Hoxhës në qytetet, Tiranë, Gjirokastër, Korçë, etj, ku padyshim projektet e paraqitura kapnin standardet e kulminacionit.

Në këtë garë mbijetese askush nuk mbeti prapa të tjerëve. Madje, gjatë diskutimeve para varrimit, disa propozonin variantin e muazoleumit, por më vonë pas kundërshtimeve të byroistëve njerëzit e ulën dozën e servilizmit. Madje në njërën prej mbledhjeve të kinostudios, ku një regjisor i njohur përsërit kërkesën për ta futur Enverin në Mauzoleum, Foto Çami që ishte i pranishëm ulëriti brutalisht duke thënë: A nuk e kuptoni se vendvarrimi i tij, është pjesa e amanetit që na la”. Gjatë atyre ditëve, Sabri Godo ngjiti shkallët e Lidhjes së Shkrimtarëve duke kërkuar nga Dritëro Agolli, që atij t’i jepej e drejta e botimit të biografisë së Enver Hoxhës.

Por Nexhmije Hoxha ishte kundër. Ndërkaq, kërkesa e Godos për shkrimin e këtij libri nuk buronte shumë nga dashuria e tij për Enverin, por ndofta nga kureshtja për të njohur thellësinë e krimit të bërë. Nga ana e vet, Ismail Kadare planifikoi një libër të posaçëm për Enverin, përveç disa librave të tjerë që kishte botuar më parë. Brenda një kohe të shkurtër, arti shqiptar u mbulua me preokupimin e krijimtarisë për Enver Hoxhën. Natyrisht shumica e atyre që u krijuan në atë periudhë, për të mos thënë të gjitha ato që u prodhuan nën këtë frymë rezultuan si skarcitete. Dhe si për ironi, më i miri i të gjithëve rezultoi libri i Blendi Fevziut që u shkrua rreth 25 vjet më vonë.

Skulptura

Por në lëmin e skulpturave, rezultati ishte më i prekshëm. Përkohësisht monumentet e Enverit bllokuan pamjet e qyteteve që lidheshin me veprimtarinë e tij, por më vonë rezultoi se bronxi kishte shkuar dëm. Sepse bustet e tij, së bashku me ato të Stalinit përfunduan në magazinat e skrapit, ose u bashkuan me bustet e Hitlerit dhe Duçes të cilat qëndronin në Kinostudio dhe mbetën pa pronar. Gjithashtu zhvillimi i dramaturgjisë rifilloi t’i rikthehej figurës së tij, Drama e njohur “Komunistët”, u rivu në skenë dhe pati suksese rekord. Çdo natë salla ishte plot.

Në muzikë, këngët për Enverin ishin gjithashtu të pranishme, por gjithmonë jashtë konkurrimit festivalor. Kjo ndodhte sepse këngët për të ishin nga më mediokret. Ndërkaq, udhëheqësit e rinj komunistë filluan të silleshin si shërbëtorë të bindur ndaj Nexhmije Hoxhës. Lidhja e Kadaresë me të vejën e Enverit ishte një lidhje që funksionoi për keq, por gjithsesi ishte një lidhje që nuk vazhdoi gjatë. Regjisorët dhe skenaristët e filmave vrapuan për të paraqitur projekte skenarësh, por pranimi i tyre vështirësohej nga niveli i ulët. Në anën tjetër, varfëria po shtohej dhe shpresa po venitej. Universi shqiptar po bindej se Ramiz Alia nuk e mbante dot peshën e reformatorit, prandaj një pjesë e intelektualëve e humbën besimin tek ai. Dukej se frika po shuhej dhe diktatura po zbulohej me lakuriqësinë e vet. Ramiz Alisë po i numëroheshin ditët e drejtimit të shtetit. Ndërsa kryeministrit Adil Çarçani po i afrohej skleroza e pleqërisë, ndërkohë që Shqipëria ishte vendi me mesataren e moshës më të re në Europë.

Sulo Gradeci: Ju rrëfej bisedat e fundit me Enverin

Sulo Gradeci, ish drejtuesi i lartë i njësisë së truprojave të Enver Hoxhës, ka folur për gazetën “Sot”, duke rrëfyer dy nga detajet e kujtimeve të fundit që kanë lidhje me ish-sekretarin e parë. Në një farë mënyre, të dy fragmentet e kujtimeve të Gradecit kanë lidhje me pasionin e Enverit për artin. Në rastin e parë, Enveri i ka kërkuar atij fotografi nga lagjet e Gjirokastrës dhe në rastin e dytë, ai ka nisur të këndojë labçe dhe i vetëm brenda, në dhomë ku gjendej i sëmurë rëndë.

Zoti Sulo, çfarë mbani mend nga ditët e fundit të Enver Hoxhës?

Ato ishin ditë të mbushura me tension dhe me shumë emocione tronditëse. Gjendja e tij po keqësohej dhe dukej se mjekët nuk mund të ndryshonin dot asgjë në ecurinë e sëmundjes. Në këto momente, sigurisht që ndjeheshim shumë të pikëlluar për të.

Cila ishte biseda e fundit që bëtë me të?

Ishin disa të tilla. Mbaj mend se në njërën prej këtyre ditëve të fundit më thirri dhe më pyeti: Ku janë mjekët”? Unë iu përgjigja: Janë këtu, pranë nesh. Dhe ai më pyeti prapë: çfarë thonë mjekët për mua, mos vallë më dinë se nuk mund të shërohem më”? Dhe pastaj vazhdoi: Por unë do të shërohem shpejt dhe do të bëhem mirë, sepse e ndjej veten të fortë akoma. Veçse kam një hall”. Çfarë halli? E pyeta unë. Dhe ai mu përgjigj: Unë dua disa pamje fotografike nga lagjet e Gjirokastrës. Më ka këputur malli për Gjirokastrën por tani nuk mund të shkoj atje. Do shkoj kur të bëhem më mirë, por tani dua disa fotografi të qytetit tim. Prandaj, të lutem ma plotëso këtë dëshirë”. Patjetër i thashë unë

Si vazhdoi më tej biseda juaj?

Pastaj ai më këshilloi të mbaja shënim emrat e lagjeve, nga i donte fotografitë, ndërsa unë i shënoja në një letër. Dhe pas bisedës me të, unë thirra profesionistët e njohur të fotografisë, duke i sqaruar se çfarë duhet të bënin. Ata shkuan në ato lagje të Gjirokastrës dhe e kryen më së miri detyrën e tyre. Të gjithë mbetëm të kënaqur, por sidomos Enveri. Ai kishte një dëshirë dhe një mall të paparë për të vizituar Gjirokastrën në ato ditë të vështira të sëmundjes së tij, por mjekët nuk e lejonin të udhëtonte. Dhe kjo gjë ishte e natyrshme për atë periudhë.

Po tjetër, çfarë keni biseduar me të?

Një nga episodet e fundit që mbaj mend dhe që nuk e kam treguar asgjëkund, ka lidhje me një këngë për Vlorën.

Çfarë kënge?

Atë ditë gjendja e tij ishte e keqësuar, por ai kishte gjithmonë një arsyetim dhe perceptim të qartë të fenomeneve. Tani thonë plot thashetheme për gjoja probleme të gjendjes mendore, por këto janë broçkulla. Enveri asnjëherë, nuk e humbi ekuilibrin mendor, sepse kishte reflekse mjaft të sakta.

Çfarë ndodhi atë ditë?

Ne po qëndronim jashtë derës së dhomës, por po ndiqnim me kujdes çdo lëvizje të tij. Dhe në atë moment Enveri po qëndronte pranë dritares. Ne qëndronim në një heshtje të plotë dhe nuk lejonim askënd të bënte zhurmë. Në atë çast, Enveri ia mori një kënge me zërin e tij të njohur. Ishte një këngë labçe të cilën ai e kishte pasur qejf gjithmonë. Dikur e këndonte bashkë me Demir Zykon, bilbilin e muzikës popullore, të cilin e merrte në makinë gjatë udhëtimeve. Dhe këndonin të dy bashkë. Mbaj mend se me Demir Zykon kishte qejf të këndonte edhe këngën e njohur popullore “Mbeçë more shokë, mbeçë”.

Pra, çfarë ndodhi kur ai nisi të këndonte në dhomë?

Ai filloi me një zë melodioz, por natyrisht pak të pikëlluar. Sepse edhe vetë kënga ishte e tillë: Ajo fillonte me fjalët: O Adriatik i mjerë/ pse sjell dallgë dhe këtë herë”? Pastaj Enveri vazhdoi: “Pse sjell dallgë edhe furtunë, Vlorën dhe Karaburunë ta zunë”, etj, etj.

Po ju si vepruat në atë çast?

Ne na u mbushën sytë me lot nga mallëngjimi. Dhe qamë. Por nga njëra anë edhe gëzoheshim që ai në atë gjendje mjaft të rëndë, po këndonte. E kishte mundur diagnozën e sëmundjes dhe kishte gjetur forca të rikthehej tek pasioni i tij muzikor për këngën popullore. Ne na vinte mirë edhe për faktin tjetër se ai i mbante mend fare mirë fjalët e tekstit të këngës. Pastaj, një ditë tjetër më thirri përsëri dhe më tha disa gjëra të tjera.

Çfarë gjërash?

Nuk mund t’ua them të gjitha, për arsyen e vetme se unë së shpejti do të nxjerr librin tim të kujtimeve. Tani besoj se është koha e duhur që të publikoj të gjitha të pathënat e mia, sepse koha po ikën dalëngadalë dhe këto ngjarje nuk mund t’i mbaj të fshehura, tek vetja ime. Do t’i publikoj shumë shpejt dhe mendoj se njerëzit do t’i presin me ngrohtësi. Kjo epokë është një pjesë e jetës sonë të përbashkët.

Ceremonia e varrimit të Enverit

Menjëherë pas lajmit të vdekjes së Enver Hoxhës, Sulo Gradeci dhe organizatorët e varrimit të tij thirrën dy grimierët më të mirë, njëri nga Kinostudio Shqipëria e Re” dhe tjetri nga Radiotelevizioni shqiptar. Arsyeja ishte e thjeshtë, ata do t’i bënin maskën e vdekjes, udhëheqësit shqiptar. Pastaj nisi zia kombëtare. Uzinave, shkollave ndërmarrjeve dhe punëve bujqësore iu vu dryni. Gjatë atyre ditëve të zisë askush nuk punonte. Ishte përmbysur nota. Në sheshin Skënderbej shiriti i gjatë i njerëzve që shkonin nga Pallati i Kulturës deri në Presidencë, për të bërë homazhet e rastit, shkelte mbi “rrëkenjtë” e lotëve, që kishin mbushur bulevardin. Në rresht ishin të gjithë bashkë, oficerë e kooperativistë, punëtorë dhe intelektualë, mësues dhe nxënës shkollash, prindër dhe fëmijë. Të gjithë përpiqeshin të mbani njëri tjetrin, duke e lehtësuar nga të qarat, por ndërkaq secili prej tyre mezi mbante veten e vet. Në këto homazhe spikatën fytyrat e njohura të intelektualëve shqiptarë, disa prej të cilëve mbanin shirita të zinj, në krah, duke luajtur edhe rolin e dezhurnit që mban rregull. Ato ditë, distanca nga sheshi tek universiteti kërkonte dy orë për t’u kaluar.

Flasin ish- të burgosurit politikë/Si e pritëm lajmin e vdekjes së Enverit në qelitë e burgjeve

Në ditën e varrimit të Enver Hoxhës binte shi. Por në anën tjetër të realitetit kishte vetëtima. Pjesa e errësuar e tunelit nuk shpresonte asnjë xixëllimë drite, apo shprese, pavarësisht, se kolona kryesore që kishte mbajtur arkitekturën e krimit, kishte rënë. Dhe për të hapur krejtësisht katalogët e asaj periudhe historike, ne iu drejtuam disa njerëzve të shquar të këtij kombi që dikur thirreshin me emrin “armiq”. Por ata janë një pjesë e gjallë e mozaikut të lavdisë dhe rezistencës kundër të keqes. Sepse shumë të tjerë, gjatë ndeshjes me përbindëshin e diktaturës, kanë vdekur. Ndërsa të tjerë, janë arratisur dhe si për të dëshmuar se e keqja nuk ka fund, një pjesë e madhe janë çmendur në burgjet shqiptare, duke mos qenë në gjendje të konvertojnë me fjali shprehëse, barbarinë që u ushtrua ndaj tyre.

Adem Allçi: Vdekja e Enverit një ditë fatlume

“Dita e vdekjes së diktatorit Enver Hoxha ka qenë një ditë fatlume dhe e gëzueshme, për të gjithë ish të përndjekurit politikë, në burgjet e Shqipërisë”. Kjo ishte deklarata e djeshme e njeriut që prej vitesh sintetizon simbolin e rezistencës kundër tiranisë. Duke folur për këto momente, Allçi vijon të tregojë se atë ditë në mjediset e burgjeve politike pati një lëvizje të jashtëzakonshme zyrtarësh dhe delegatësh të ardhur nga jashtë. Bënin orë pas ore mbledhje të zgjatura, me ish të burgosurit politikë. “Kjo ndodhte sepse ata donin që të mos të na linin kohë të gëzoheshim, por të na e zinin plotësisht, kohën me konferenca e mbledhje të pafundme, në mënyrë që ne të mos i shprehnim dot hapur dhe lirisht, njëri-tjetrin, entuziazmin që na kishte mbërthyer”, thotë ai.

Megjithatë, sipas Allçit, kjo ndihej nga shkëlqimi i syve të këtyre njerëzve të kryqëzuar pas hekurave, vetëm për fajin e vetëm, se ata nuk e donin diktaturën dhe e kishin kundërshtuar atë. Dhe për këtë arsye secili prej tyre kishte organizuar barrikadën e vet të rezistencës, qoftë duke kundërshtuar, ose , qoftë duke tentuar arratisjen, në mënyrë që pas ikjes të mos dëgjonin më, çmenduritë dhe lajthitjet e presidiumeve komuniste. “Ne, kujtuam se pas vdekjes së Enverit, gjithçka do të ndryshonte shpejt, por nuk ndodhi ashtu”, thotë me dëshpërim, Adem Allçi. Sepse, sipas tij, “Ramiz Alia montoi një sistem kriminal, po aq të rrezikshëm dhe kriminal, sa i pari, por iluzionet e të përndjekurve politikë kishin pasur nevojë për një çengel shprese”.

Dhe ditë pas dite, shpresat po veniteshin. Në horizontin gri, të universit shqiptar me sa dukej ishte shfaqur një tigër i ri, por këtë radhë me lëkurë lepuri. Ose, ndofta një lepur që kishte marrë në dorë perandorinë e përbindëshit. Ishte Ramiz Alia. Duke lëvizur ingranazhet dhe valvolat e krimit, ai trembi dalëngadalë ëndrrat e shqiptarëve që kishin shpëtuar nga muri i pushkatimit dhe që kërkonin melhemin e rigjenerimit. Por pikërisht, tek këto skema perverse, të njeriut që donte të përhapte me deklarata imazhin e një demokrati, por që urdhëronte ngritjen e trekëmbëshave, ndodhej bomba me sahat e së ardhmes. Kjo bombë mund të shërbente për të hedhur në erë të keqen, por Ramizi bëri të kundërtën. Me atë bombë, ai i bëri atentat së nesërmes, duke afruar në politikë, njerëzit që vuanin nga ethet e pushtetit dhe servilët më të bindur të sistemit, të cilët ndjenin që larg aromën e rimesos së kolltuqeve.

Tmerri i tmerreve

Por e keqja nuk njihte limite të shkallëzimit të vet. Sipas Adem Allçit, “kjo e keqe, atë ditë të vdekjes së Enverit shpalosi një përmasë ogurzezë, e cila të trondit edhe kur përmendet, tani, 26 vjet më vonë. Pra, sot kur dëgjon rrëfimin e Allçit, njeriu nuk ka se si të mos rrënqethet nga përmbajtja e ligjëratës së tij. “Atë ditë në kamp na erdhën ca zyrtarë që na kërkuan të bënim një telegram ngushëllimi për Nexhmije Hoxhën. Ky telegram pak, a shumë duhej të kishte këtë përmbajtje: “Ne, të burgosurit politikë, ju shprehim ngushëllimet tona për vdekjen e bashkëshortit tuaj dhe udhëheqësit të madh e të lavdishëm të vendit tonë. Me këtë rast, ne, ndihemi shumë të pikëlluar dhe e ndajmë këtë pikëllim me të gjithë Shqipërinë, si edhe me familjen tuaj të nderuar”.

Ky ishte projekti i letrës që do t’i dërgohej Nexhmijes atë ditë. Por Adem Allçi i tha, “jo”, një turpi të tillë. “Nëse ne do të pranojmë të firmosim këtë letër atëherë të gjitha sakrificat tona dhe i gjithë vetëmohimi i këtyre viteve do të konsiderohet i pavlefshëm”, u tha ai shokëve. Dhe duke vijuar bashkëbisedimin me ne, Allçi vijon: “Ne nuk mund ta pranonim kurrë atë turp, sepse e dinim fare mirë, se ajo letër e bardhë, në të ardhmen do të konsiderohej si një njollë e zezë, për rezistencën tonë”, shprehet ai. Nga ana tjetër duke hedhur me rrëmbim penelatat e urrejtjes mbi portretin e diktaturës, ai ruan tonet e qeta për intelektualët dhe njerëzit e thjeshtë: Unë nuk kam asnjë inat me ata”, përfundon ai.

Kurt Kola: Ne e kishim parashikuar vdekjen e tij në Mars

“Me ish të burgosurit politikë të Burrelit ka ndodhur një fenomen i çuditshëm, sepse ne, e kishim parashikuar vdekjen e Enver Hoxhës, shumë kohë para se t’i vinte dita”. Kështu, e nis rrëfimin e tij, kreu i ish të përndjekurve, Kurt Kola, i cili thotë se nga ato që dëgjonin për gjendjen shëndetësore, vdekja e Enverit ishte parashikuar në mars. Më tej Kola tregon se, rastësia bëri që edhe në mëngjesin e asaj dite prilli, të burgosurit politikë ta merrnin vesh vdekjen e Enverit, përpara se këtë gjë ta mësonte komanda e burgut. Duke zbërthyer kasafortën e kujtesës, ai tregon një e nga një detajet e këtij misteri.

“Atë ditë në orët e mëngjesit, ndryshe nga ditët e tjera, altoparlanti, filloi të jepte muzikë me këngët patriotike të grupit të Korçës. Dhe pas mbarimit të tyre, radioja nisi menjëherë muzikë funebër, duke e prishur ritualin e përditshëm. Atëhere, ne i thamë njëri-tjetri: “Paska ngordhur qeni”, pohon Kola duke shtuar se: “Dhe nisëm të diskutojmë për të gjitha këto, ndërkohë, që dhoma jonë me numër 5, u bë shumë shpejt një parlament i vogël debatesh mbi të gjitha ato, që paramendonim se mund të kishin ndodhur. Natyrisht, pati opsione të ndryshme, por gjithsesi, për një gjë ishim krejt të bindur: diktatori kishte cofur”. Më tej Kurt Kola e vazhdon rrëfimin e tij në këtë mënyrë: Duke bërë këto bisedime në dhomë, papritur polici i burgut na dëgjoi, se çfarë po thoshim. Dhe menjëherë, ai shkoi dhe raportoi në komandën qendrore se, “të burgosurit thonë, që Enver Hoxha ka vdekur”.

Natyrisht, të gjithë drejtuesit ngritën supet sepse askush prej tyre nuk ishte informuat në ato orë të mëngjesit. Por më vonë kur gjërat u kristalizuan, ndodhi ajo që pritej. Komanda urdhëroi që të na mbyllnin 20 ditë në dhoma izolimi, pa dalë fare. Gjatë këtyre ditëve ne diskutonim dhe mendonim se çfarë ndryshimesh priteshin nga politikanët e tjerë që kishin mbetur dhe sidomos debati kryesor ishte për Ramiz Alinë. Në fillim shpresuam, por brenda disa ditësh u zhgënjyem dhe e kuptuan se edhe Ramizi ishte një pasardhës i kazanit të plehrave, komuniste. Sepse, ai që në fillim nisi me deklaratat e tij për ditën e Enverit, për javën e Enverit, muajin e Enverit e kështu me radhë. Pra, ne, nuk kishim asnjë hije dyshimi, se ky frikacak dhe ky i paaftë, do të vazhdonte rrugën e babait të tij shpirtëror. Ndërkaq, duke folur për shokët e dhomës, si Sherif Merdanin, apo për ata të dhomës tjetër, si Daut Gumeni, Pjetër Arbnori etj, Kurt Kola shprehet se “të gjithë ne, arritëm në një përfundim unik: “Te Ramiz Alia, Shqipëria nuk mund të kishte asnjë lloj shprese për ndryshime demokratike”.

Simon Miraka: Lajmin e mora vesh nga stacioni italian

“Kur vdiq diktatori Enver Hoxha ne, vazhdonim dënimin në Gjuz, të Lushnjes. Gjithçka e kishim marrë vesh nëpërmjet stacionit italian të radios dhe më vonë, pamë helikopterët që lëviznin vazhdimisht, si edhe vumë re shtimin e numrit të oficerëve dhe ushtarakëve”. Ky është një fragment i rrëfimit të kreut të ish të përndjekurve politikë, Simon Miraka, i cili e vijon tregimin e tij, duke thënë, se, në ato moment, të gjithë të dënuarit dhe të internuarit provuan emocione gëzimi. “Të gjithë u gëzuam, sepse kishte vdekur një kriminel”, vë në dukje ai. Gjithashtu, Simon Miraka thotë se “po atë ditë zyrtarët dhe oficerët na mblodhën në një si gjoja ceremoni mortore, për vdekjen e sekretarit të Parë. Por aty, ata vunë re se askush prej nesh nuk po qante dhe se askujt prej nesh nuk po i dhimbsej vdekja e diktatorit. Prandaj, njëri prej oficerëve tha: “Ne po flasim, por këta nuk po qajnë”. Dhe duke u shkëputur nga detajet e asaj dite prilli, Simon Miraka paraqet para audicionit të sotëm arsenalin e shpresave të mëdha që rilindën në ato çaste tek ish të përndjekurit politik. Por menjëherë, pyetjeve që mund të lindin, Miraka i jep vetë përgjigje duke thënë: “Në fakt ne, shpëtuam prej diktatorit dhe shpresuam për ndryshime demokratike, por papritur ramë në një diktaturë të re, njëlloj të rrezikshme dhe vrastare sa ajo e para. Pra, sipas tij, me vdekjen e diktatorit nuk vdiq edhe diktatura, por ndodhi e kundërta. Diktatori u zëvendësua nga një tjetër dhe kështu që vuajtjet e shqiptarëve vijuan me të njëjtat parametra. Aq e vërtetë ishte kjo, saqë vetë Simon Miraka, është ridënuar përsëri, për motive politike, pikërisht, në vitin 1989, atëherë kur gjithkush mendonte se diktatura komuniste ishte në grahmat e fundit të vdekjes klinike. Megjithatë, ridënimi i Mirakës tregoi qartazi te ai dhe tek njerëzit e tjerë, se gëzofi i përbindëshit mund të ndërrohej, por agresiviteti dhe barbaria e tij, mbeteshin njëlloj të rrezikshëm sa edhe më parë.

Alimadhi: Si e përjetuan ballistët ditën e vdekjes së Enverit

Ballistët u gëzuan për vdekjen e diktatorit por nuk patën iluzione, nëse nuk rrëzohej I gjithë sistemi. Kështu shprehet kryeballisti Alimadhi, i cili nënvizon se në ato 50 vite të diktaturës janë pushkatuar, dënuar, apo internuar me mijra shqiptarë dhe kjo tregon se ballistët nuk besonin se puna mund të ndreqej, kollaj nëse ngrehinës komuniste nuk i vihej buldozeri. Shumë ballistë ishin burgosur e internuar, shumë të tjerë ishin pushkatuar dhe një pjesë tjetër kishin emigruar. Ndërsa vdekja e Enver Hoxhës, nuk jepte shpresa të qarta nëse krimbi komunist nuk shtypej krejtësisht. Ndërsa në lidhje me intelektualët që u kthyen në vajtimtarë të Enver Hoxhës, ballistët mendonin se gjithmonë Shqipëria e ka pasur problem këtë gjë. Disa intelektualë, sipas ballistëve janë shtirur dhe i kanë shërbyer çdo lloj diktature në Shqipëri. Për këtë ai thotë: “Shikoni ditëlindjen e Dritëro Agollit, ku të gjithë i silleshin me nderime. Po a ka pasur komunist më të betuar se Agolli e Kadare, në këtë vend, ku tani hiqen si disidentë. Kur janë bërë disidentë vallë. Nga ana tjetër kemi rastin e Kristo Frasherit i cili është nderuar me titullin “Nderi i kombit”. Ai është një ndër 200 komunistët e parë, dhe këta janë turpi i këtij kombi”, përfundon kryeballisti.

Floripress

“NA SHKOI SI QENI NË RRUSH !”

Nga Fritz RADOVANI:

 

11 PRILL 1985: E vetmja shprehje popullore që i pershtatet edhe sot ngordhjes së “shokut” Enver, asht shprehja e vjeter shkodrane: “Na shkoi si qeni në rrush..!”

Kjo shprehje të jep pershtypjen se perdoret vetem në Shkoder me 11 prill... Kjoftë per atëherë, kur ai po qelbej në Tiranë e ne, nuk na jepej me e besue se nuk merr frymë, mbasi vetem fryma i pat mbetë zagarit Gjinokastres, që Ai Plaku i Grisë e ka futë në Fjalorin tonë Frazeologjik: “Kur qeni fillon me ngranë njerzit e shtëpisë, ai duhet vra!”...

Kaluen sa vite e ai vazhdon me kenë perkrah Aranit Çelës, Rahman Perdhakut, Shyqyri Çokut e kompani, në saje të “veteranëve” dhe dylberave të Kuvendit Popullor, që as nuk e diskutojnë veshjen e tij me dekorata e tituj tash 27 vjetë, që emni i tij qelbë Tiranen. Jam tue shkrue per vitet e turpit të shqiptarëve që vazhdojnë me kenë vasal të qeverisjes komuniste, dhe pranojnë me u quejtë pasues të atij Kuvendi Popullor, ku si sa vite para: “Vazhdojnë me ngranë bar dhe parimet sllavoanadollake nuk i shklasin!!”

E kush na siguron se nder nevojtoret e tyne moderne nuk e kanë të varun surratin e tij?!

Asht kenë i pashem plehu! Dem Xhepa ishte i burgosun prej tij e vazhdonte me e lavdrue madje, edhe tue u jargitë per netët e bukra që kishin kalue në Pazarin e Vjeter të Tiranës. Thuej si të duesh, po ka sakrifikue gjithë rininë per kauzen e partisë Titos, me të cilin ka kalue ditë të bukra, kur u patne nisë bashkë në Konferencen e Paqës në Paris në 1946...

Ndryshej, nuk do t’ ishte “Hero i Popujve të Jugosllavisë”!.. Beogradi i di këta!

Udhëheqsit e “vendeve demokratike” të mbasluftës, mbasi dekoroheshin dhe jepshin provat e tyne si “besnikë të parimeve marksiste – leniniste”, shkonin në Kremlin tek shoku Stalin, e mbasi ai ua çveshte palltot e pantollonat “bisedonin lakuriq ose haptas” dhe garantonin postet e drejtimit të shteteve socialiste... Nëse nuk më besoni, lexoni librin e Enver Hoxhës “Me Stalinin”, dhe do të bindeni se kjo asht e verteta!

Bota vazhdon të rrotullohet me të mirat dhe të kqijat e veta. Po, mos me pasë “një të mirë”, nder 41 vjetë të drejtimit të një shtetit të vogel mu në zemren e Europës, pervç një “epitafi” që tregon mjerimin e Asaj Shqipnije të mjerë e të varfen nga plaçkitësit, të vujtun edhe pertej jetës, të vramë edhe mbas torturave, të humbun edhe pertej varrit, të shnderuem edhe mbas vrasjes, të pergojuem edhe pertej shnderimit, të çveshun edhe mbas pushkatimit, të dhunuem edhe mbas groposjes, apo të kalbun edhe para vdekjes... Ndoshta, kjo ngjanë vetem kur drejtuesi i shtetit e fillon jeten me flligështi, dhe e mbyllë tue qelbë edhe “flamurin siper arkivolit vet me yllin sllavokomunist të bolshevizmit”...

Lotët e Nanave Shqiptare i duheshin me shperla trupin atëherë, kur plagët e gerbulës së flligështisë rinore, nuk e lenin me mendue se cilin nga miqtë “do të mbys neser?”... Asnjëherë Zoti nuk kishte pasë punë me té!.. Ai kishte lind dhunues e vdiq vrasës!

Mbi varrin e tij një ditë do të mbijnë vetem një shelqe... ku do të këndojnë vetem një qyqe, dhe ajo ka me u plakë mbi ato pllaka mermeri tue ndye per me fshij atë “emen”, e shelqja lotuese një ditë ka per ta la pergjithmonë nga Historia per mos me ju dijtë emni!

E Nana e tij nga Gjinokastra ka me vrritë nga dishprimi: “Mirë ia bënë qenit!”...

Gjithë jeten mendoi vetem me vra! Me zhdukë Fise e Lisat e Atdheut bashkë me filizat... Donte që edhe syni qorr i veti mos me pa tjeter gja veç ferra e kelkaza... I unshem gjithë jeten e kerkonte urinë edhe nder kufomat e tuneleve të Spaçit dhe Qafë Barit... Zgavrrat e syve të kufomave të Atyne Shpellave, i pastronte me gishtat e vet dhe i thithte si palcin e kandshem të fëmijve të njomë që rriste jetima nder kampet e shfarosjes...

E kur Ata të varfnit thërrisnin “O Nanë !!” tue ra nga shkrepat e Bjeshkëve të Nêmuna në humnera e prroje, knaqej tirani e qetsohej nga ngjyra e kuqe e lumejve tanë...

I vetmi ngushllim i disave të “pashpresa” asht: “Jemi Popull i namun !!”

– Jo, e jo, po u them! Ne jemi Populli i vetem në Botë që perballë perbindshave të Historisë, kemi nxjerrë Heroj e Martirë që pikrisht ata popuj barbar që u munduen me na zhdukë nga faqja e Dheut, pikrisht ata.., po zhduken para nesh!

Ata po plasin me zhdukë Gjergj Kastriotin e Formulen e Palë Engjullit, ata po perpiqen me llomin e skutave anadollake e sllavokomuniste të Beogradit e Athinës, me aprovimin e Stambollit e bekimin e Triestes, me shlye nga Historia Dedë Gjo’ Lulin, Luigj Gurakuqin, Bajram Currin, Don Nikoll Kaçorrin e At Gjergj Fishten, e po mujten, besa  edhe Nanen Tereza...Të Asaj Shqipni që plot 24 vjetë perpara Papa Gjon Pali II (Sot Shejt) i pat thanë: “Drama e Juej, Shqiptarë të dashtun, zgjon interesin e gjithë Kontinentit Europjan dhe asht e domosdoshme që Europa mos t’ Ju harrojë. Dhe në fakt ky duhet të jetë piksynimi sot, me kthye shpejt fleten tue mos harrue atë që ka ekzistue, për me shikue perpara... Ajo që ka ngja në Shqipni, të dashtun Vllazen e Motra, nuk asht pa kurrë në historinë e njerzimit!” (25 Prill 1993, në Sheshin “Skenderbeu” Tiranë)

            Melbourne, 10 Prill 2017.