Ish-gjyqtari i Hagës,Wolfgang Schomburg, ja si e komenton formimin e Gjykatës Speciale

Me dënimin kundër ish-udhëheqësve të kroatëve të Bosnjes Tribunali i Hagës (ICTY) përfundoi misionin. Meritat e drejtësisë ndërkombëtare janë të jashtëzakonshme, mendon ish-gjyqtari i këtij Tribunali Wolfgang Schomburg.

Gjykata Ndërkombëtare për Krimet e Luftës në ish-Jugpsllavi (ICTY) me seli në Hagë shqiptoi vendimet në procesin e apelit kundër gjashtë ish-udhëheqësve kroatë të Bosnjes. Për Jadranko Prlic, Bruno Stojic, Slobodan Praljak, Milivoj Petkovic, Valentin Coric dhe Berislav Pusic, u dhanë dënime me burgim nga 10 deri në 25 vjet. Ata u dënuan të gjetur fajtorë për krime ndaj njerëzimit, shkelje të Konventës së Gjenevës dhe shkelje të ligjti të luftës. Vetëvrasja në mënyrë demonstrative e Slobodan Praljak në sallën e gyjqit lëshoi hije ndaj shqiptimit të vendimeve këtë të mërkurë (29.11). Pasi u konfirmua dënimi për të me 20 vjet heqje lirie, Praljak thirr "unë nuk jam kriminel" dhe piu diçka nga një shishkë e vogël, që mbante me vete. Pak pas kësaj ai ndërroi jetë në spital.
Wolfgang Schomburg: Kjo është një tragjedi, që një njeri i merr jetën vetes në një situatë të tillë. Për këtë duhet të mendojmë në plan të parë. Edhe në të kaluarën ne kemi pasur situata, kur ka pasur kërcënime me vetëvrasje – si në rastin e grevës së urisë të shpallur nga Vojislav Seselj. Për mua si gjyqtar penal gjerman janë të njohura rastet kur njerëzit në situata të tilla përdorin ekstremin nisur nga motive të ndryshme. Por një incident i tillë i veçuar me një të dënuar nuk mund ta ndryshojë imazhin e përgjithshëm të tribunalit, thekson Schmburg.

Zoti Schomburg, çfarë synimesh kishte bashkësia ndërkombëtare në maj 1993, kur në Këshillin e Sigurimit të OKB-së vendosi të themelohet Gjykata Ndërkombëtare për Krimet e Luftës në ish-Jugosllavi (ICTY)?

Wolfgang Schomburg: Asokohe disa studiues kishin mbledhur shumë material dëshimishë për krime të tmerrshme në ish-Jugosllavi, aq sa Këshilli i Sigurimit nuk mund të bënte gjë tjetër veçse të themelonte një të ashtuquajtur gjykatë penale ad-hoc. Kjo ishte përpjekja, që në përputhje me Kartën e OKB-së të vendosej paqja dhe kjo jo përmes ndërhyrjes ushtarake, por me mjetet e drejtësisë. Këshilli i Sigurimit mbi bazën e Kartës së OKB-së ka mundësi të ndryshme për t'iu kundërvënë atyre që kërcënojnë paqen. Kjo ishte hera e parë, që për një qëllim të tillë u krijua një gjykatë ad-hoc, pra enkas për këtë rast.

Pra Tribunali Hagës, sikurse u quajt kjo gjykatë nuk ishte një model të mëparshëm?

Jo, kjo ishte një risi. Për të gjithë ata që ishin marrë gjatë më përpara me një tematikë të tillë, kjo erdhi si e befasishme, një ëndërr që papritur u bë realitet. Gjykata duhej të tregonte, se askush nuk qendron mbi ligjin e kushdo duhet të përgjigjet para drejtësisë, pavarësisht se çfarë roli luan në politikë, në ushtri apo kudo qoftë për vendin e tij. Kjo ishte një arritje e madhe në rrugën për më shumë drejtësi.

Cilat ishin sukseset më të mëdha të Tribunalit të Hagës?

Tribunali tregoi, se edhe të mëdhenjve mund t'u kundërvihesh dhe se nuk vlen "që të voglin ta varësh e të madhin ta lesh të lirë". Ne në fillim kishim më shumë procese kundër të ashtuquajturve "më të vegjlit", kundër disa rojeve në kampet e të burgosurve. E ne mundëm t'i gjykojmë ata. Më pas hap pas hapi mundëm të punojmë mbi bazën e dëshmive, që ishin mbledhur në proceset e tjera, e kështu arriti të plotësohet mozaiku. Kjo bëri të mundur, që si Mladiçi ashtu edhe Karaxhiçi të gjykoheshin. Ky është një sukses i jashtëzakonshëm i Tribunalit. Jam i bindur, që më vonë do të habitemi se si një gjykatë e themeluar si të thuash nga hiçi, arriti të ketë një rendiment të tillë.

Çfarë do të konsideronit si gabimin më të madh apo dështimin e Tribunalit?`

Sigurisht ka gjithmonë gjëra, që mund të ishin bërë më mirë, por kjo ishte hera e parë dhe askush nuk ka qenë vërtetë i përgatitur si duhet në fillim. Në të erdhën prokurorë e gjyqtarë nga mbarë bota, me sfond të ndryshëm juridik e profesional dhe jo të gjithë ishin të kualifikuar sa duhet për këtë punë. Po ashtu shtrohet edhe pyetja, nëse ishte e drejtë, që të aplikohej ligji anglo-amerikan. Kjo një herë krijoi vëhtirësi kuptimi në disa procese. Por këto janë pak a shumë vogëlsira, nëse kemi parasysh rezultatin e përgjithshëm. Këtu vërtetë për herë të parë mundën të luftohen krimet e luftës me mjetet e së drejtës ekzistuese. Kjo ishte një arritje e madhe.

Veçanërisht në Kroaci dhe në Serbi gjykimet e Tribunalit konsiderohen si të dëmshme për kombn e tyre.

Kjo nga njëra anë është në natyrën njerëzore: nuk do të pranosh, që në vendin tënd nga persona të veçantë janë kryer krime të rënda. Mendohet direkt në mënyrë kolektive. Nëse gjykimi ka qenë në përshtatje me interesin vetiak, atëherë ai konsiderohet si i drejtë, e nëse është ndryshe, konsiderohet si vendim i padrejtë. Por gjithmonë kemi pasur të bëjmë me fajin individual të personave të veçantë. Unë e njoh edhe nga kodi penal në përgjithësi: ai që humbet është plotësisht i pakënaqur me gjykatën. Por ajo që ka qenë më e rëndësishmja, është, se viktimat janë dëgjuar. Pikërisht nga shumë shoqata të viktimave unë e kam dëgjuar ta thonë këtë. Kjo është më e rëndësishmja. Viktimat për herë të parë kishin mundësinë të konfrotoheshin me dorasit në sallën e gyjqit. Ndonjëherë ishte e vështirë tek shihje, se si viktimat mundoheshin ta shihnin në sy të akuzuarin e ky i shmangej shikimit, sepse nuk mund ta përballonte këtë kontakt në sallën e gyjqit. Askush prej të akuzuarve nuk e kishte menduar, që për shkak të veprave të tij një ditë do të dilte para një gjyqi të rregullt për të dhënë llogari.

Me vendimet në procesin e apelit në rastin e gjashtë kroatëve nga Bosnja faktikisht Tribunali e mbyll punën e tij pas gati 25 vjetësh. Por e e ka kryer plotësisht punën ky Tribunal?

Sipas mendimit tim po. Nga 161 të akuzuar janë kryer 151 procese, në rastet e tjera kemi të bëjmë me persona që kanë vdekur, ose që rastet u janë kaluar gjykatave lokale. Pra janë përpiluar të gjitha rastet. Njëkohësisht me këtë punë është arritur një kualifikim i jashtëzakonshëm në fushën e drejtësisë. Ajo që është edhe më e rëndësishmja për ish-Jugosllavinë mundën të konstatohen shumë fakte, që sot askush me arsye nuk mund t'i mohojë më ato.

Ndërkohë është krijuar edhe një Gjykatë Speciale për Kosovën, si e shini ju këtë?

Po është e vërtetë që është krijuar edhe një Gjykatë Speciale për Kosovën. Ju lutem mos më pyesni mua se ç'kuptim ka një gjykatë e tillë. Por le t'i kthehem edhe një herë pyetjes së mëparshme, nëse u mbyll më shpejt se ç'duhej ICTY: Nëse në bashkësinë ndërkombëtare ekzsiton mendimi, që ndokund duhet të shqyrtohet ndonjë rast, atëherë do të kishte qenë më mirë që të ishte mandatuar ICTY me këtë. Por unë shtroj pyetjen, se ndërkohë që edhe në ICTY ka pasur disa procese lidhur me Kosovën, atëherë përse duhej trajtuar edhe një herë ky kapitull i Kosovës? Unë e konsideroj këtë në një farë mënyre si diskriminim të Kosovës. Është e vetëkuptueshme, që në rajone të veçanta edhe mund të ngrihen pretendime për raste të caktuara duke kërkuar, që të zbardhen ato në nivel lokal, pasi nuk kanë mund të përmbyllen në një gjykatë ndërkombëtare. Por në rastin e Kosovës unë nuk i kuptoj arsyet dhe kjo më duket si diskriminuese.

Wolfgang Schomburg (69 vjeç) ka qenë gjyqtar në Gjykatën Kushtetuese të Gjermanisë në Karlsruhe dhe në vitet 2001 - 2008 i pari gjyqtar gjerman në Tribunalin e Hagës. Ai ka qenë gjithashtu gjyqtar deri në vitin 2008 në Gjykatën Ndërkombëtare Penale për Ruandën në Arusha.

Ambasadori i SHBA-së Greg Delawie mesazh të qartë treshes Thaçi, Haradinaj, Veseli, tregon çfarë i pret nëse shfuqizojnë Specialen

Kosova do të vazhdojë ta ketë përkrahjen e fuqishme nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ashtu siç e ka pasur deri më tash. Këtë e ka konfirmuar Ambasadori i SHBA-së në Kosovë, Greg Delawie.

Ambasadori Delawie, gjatë kësaj interviste ka folur për Gjykatën Speciale, marrëveshjen e Demarkacionit, Asociacionin, liberalizimin e vizave e shumë çështje tjera. Ai ka treguar qëndrimin e tij për ndodhitë e fundit sa i përket tentimit për shfuqizimin e ligjit për Gjykatën Speciale. Ambasadori Delawie është shprehur i zhgënjyer për personat që do ta sakrifikonin interesin e shtetit, për të promovuar interesin personal.

 Zoti ambasador, Kosova është në prag të shënimit të 10 vjetorit të pavarësisë. Cili është vlerësimi juaj për punën që është bërë në Kosovë si një shtet i ri që synon integrimin evropian?

Ambasadori Delawie: Është e jashtëzakonshme të gjykosh sa larg ka mbërri Kosova në këto 10 vite. Kosova duhet të krenohet me kornizën e saj legjislative demokratike, me zgjedhjet e lira dhe të drejta, dhe me ekonominë në rritje. Natyrisht, sfida për Kosovën në dhjetë vitet e ardhshme është: si mund të trajtojë ky shtet problemet e nivelit tjetër, si korrupsioni, furnizimi efikas me energji, mundësitë e barabarta për gratë dhe pakicat dhe marrja me të kaluarën e kohës së luftës?

Besoj se gjëra të mëdha mund të ndodhin në dhjetë vitet e ardhshme. “Kosova e re” mund ta transformojë furnizimin me energji, ta zvogëlojë ndotjen, dhe ta mënjanojë një pengesë të rëndësishme për rritjen ekonomike. Sistemi gjyqësor i Kosovës mund të përkushtohet ndaj ndjekjes penale të korrupsionit të nivelit të lartë kudo që ai gjendet. Pas kalimit të marrëveshjes për shënimin e kufirit qytetarët e Kosovës mund të udhëtojnë më lirshëm jashtë shtetit. Dhe, një grup më i shumëllojshëm i njerëzve mund të luajë rol në nivelin më të lartë të vendimmarrjes në Kosovë dhe në ekonomi. Mendoj se Kosova mund të arrijë gjitha këto dhe Shtetet e Bashkuara do të jenë këtu për të ndihmuar në arritjen e këtyre qëllimeve ambicioze.



Lidhur me zhvillimet e fundit që kanë ndodhur të premten e kaluar (22 dhjetor) në Kuvendin e Kosovës, kur u tentua që të futet vendimi për shfuqizimin e Gjykatës Speciale. Cili është mendimi juaj për gjithë këtë? A duhet të shfuqizohet kjo Gjykatë?

Ambasadori Delawie: Nëse mund të filloj duke thënë se isha i indinjuar nga përpjekja e 22 dhjetorit, e së premtes, për të shfuqizuar Ligjin për Gjykatën Speciale. Shtetet e Bashkuara nuk e përkrahin këtë apo çfarëdo përpjekje tjetër për minimin e bashkëpunimit me Gjykatën, gjë që mendoj se është thelbësore sepse ajo sjellë drejtësi për viktimat e krimeve të luftës dhe tregon gatishmërinë e Kosovës për t’u bërë anëtare e plotë e bashkësisë ndërkombëtare.

Ishte e qartë se ky proces, i cili u udhëhoq nga disa individë, u ndërmor në fshehtësi në mënyrë që t’i iket shqyrtimit të kujdesshëm nga opinioni i Kosovës dhe miqtë e saj ndërkombëtarë. Jam jashtëzakonisht i zhgënjyer në cilindo që do të sakrifikonte interesin e shtetit të tij për të promovuar interesat personale të tij.

Ata që qëndrojnë pas kësaj përpjekjeje ne do t’i shohim si bashkëfajtorë në çfarëdo tentimi të mëtutjeshëm për të shfuqizuar apo ndryshuar Ligjin, apo për ta minuar përkushtimin e Kosovës ndaj Gjykatës në çfarëdo mënyre.

Çfarëdo përpjekje e tillë do të kishte pasoja të thella dhe specifike për Kosovën, për të ardhmen e saj evropiane, dhe për marrëdhëniet e saja me Shtetet e Bashkuara. Kjo është çka mendoj unë.

 Sa mendoni se Gjykata Speciale mund të shkaktojë jostabilitet në Kosovë me aktakuzat që do të bëhen? Cilat janë mundësitë e Kosovës për të ushtruar padi ndaj Serbisë për krimet e kryera gjatë viteve 98-99-2000, sa mund të ndihmoni ju si SHBA në këtë drejtim?

Ambasadori Delawie: Fatkeqësisht, mendoj se burimi më i madh i jostabilitetit në Kosovë lidhur me Gjykatën Speciale është reagimi i politikanëve, të cilët në vend se të japin informata të sakta për mandatin e Gjykatës ata po tolerojnë fjalorin e papërgjegjshëm. Bashkëpunimi me Gjykatën Speciale tregon përkushtimin e Kosovës ndaj drejtësisë ndërkombëtare. Nuk është mekanizëm për të gjykuar Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës apo cilindo entitet tjetër, por ajo do të merret vetëm me individët dhe veprimet e tyre.

Politika e Shteteve të Bashkuara në gjithë Ballkanin në 25 vitet e fundit ka qenë se çdo viktimë meriton drejtësi. Kosova duhet të përgëzohet për përkushtimin e treguar në disa vitet e fundit që të kryejë pjesën e vet të punës për të siguruar këtë drejtësi për viktimat. Kosova ka nevojë për një Strategji Kombëtare për t’u marrë me të Kaluarën. Deri sa nuk merresh me të kaluarën do të jetë vështirë të shkohet përpara drejtë së ardhmes së ndritur të Kosovës.

 Si ka ndikuar vonesa e formimit të institucioneve në ecjen përpara të proceseve dhe në integrimin evropian?

Ambasadori Delawie: Shumë kohë dhe vëmendje i është kushtuar zgjedhjeve në vitin 2017. Mendoj se është turp që Kuvendi nuk ka bërë më shumë. Edhe pse ai u konstituua disa muaj më parë mendoj se mori tepër shumë kohë për të punuar lidhur me çështjet më të rëndësishme të Kosovës.

Shpresoj se tani që Kosova e ka kaluar periudhën e zgjedhjeve, dhe të gjitha institucionet dhe emërimet qeveritare janë bërë, zyrtarët e zgjedhur mund t’i qasen punës. Sigurisht, brenda 3-4 muajve të ardhshëm ne mund të shohim përparim sa i përket çështjeve kritike sikurse marrëveshja për shënimin e kufirit, kalimin e Ligjit për Liritë Fetare, shtyrjen përpara të një agjende legjislative për reformat e llogaridhënies gjyqësore, kodit penal dhe sundimit të ligjit, dhe adresimin e shkallës së lartë të papunësisë në Kosovë.

Çështja e kufirit me Malin e Zi është ndër temat më aktuale dhe më të nxehta. Qeveria e ka miratuar marrëveshjen dhe e ka dërguar në parlament. Nëse marrëveshja nuk kalon, siç është deklaruar se nuk i kanë numrat për ratifikim, çka do të humbë Kosova?

Ambasadori Delawie: BE-ja ka qenë shumë e qartë se liberalizimi i vizave varet nga kalimi i Marrëveshjes për Shënimin e Kufirit. Pasoja më serioze dhe e menjëhershme e moskalimit të saj është izolimi i vazhdueshëm i qytetarëve të Kosovës dhe mungesa e udhëtimit pa viza në Bashkimin Evropian. Po ashtu, mendoj se kjo nuk i dërgon sinjal të mirë aleatëve dhe partnerëve të Kosovës, pra sinjalin se qeveria nuk mundet të finalizojë një marrëveshje ndërkombëtare aq të thjeshtë dhe të drejtpërdrejtë pas më shumë se dy vite debat për të. Shtetet e përgjegjshme duhet të marrin vendime të vështira, të gjejnë mënyra për të arritur kompromise, dhe pastaj t’i zbatojnë ato. Kosova duhet të ratifikojë marrëveshjen ekzistuese sa më shpejtë që është e mundshme, dhe pastaj të lëvizë drejtë çështjeve tjera.

 Zoti ambasador, sipas jush, a ka ndonjë zgjidhje tjetër që Kosova të sigurojë liberalizimin e vizave nga BE-ja, nëse kjo marrëveshje nuk kalon në parlament?

Ambasadori Delawie: Si Ambasador i SHBA-ve, nuk është puna ime që të them se çka do të bëjë BE-ja apo çka nuk do të bëjë BE-ja. Por, nuk ka shenja se BE-ja do të rishikojë apo përshtatë kërkesat që Kosova ta luftojë korrupsionin dhe ta kalojë marrëveshjen për shënimin e kufirit para se të merret parasysh për liberalizim të vizave. Sugjerimi im i fuqishëm është që Kosova ta shfrytëzojë kohën për të bërë përpjekje që ta kalojë marrëveshjen për shënimin e kufirit dhe për ta luftuar korrupsionin, e jo të tentojë të ndryshojë diçka që nuk ka gjasa të ndryshojë.

 Përpos Demarkacionit, një nga kushtet kryesore është edhe luftimi i krimit dhe korrupsionit. Sa mendoni se po punohet nga institucionet e Kosovës për këtë kusht?

Ambasadori Delawie: Është me rëndësi që të përmenden gjërat pozitive. Integrimi i gjyqësorit në veri e nisi procesin e shtrirjes së qasjes në drejtësi për të gjithë qytetarët e Kosovës, dhe gjykatat kanë filluar të zvogëlojnë numrin e madh të lëndëve të mbetura në shumë pjesë të shtetit.

Llogaridhënia është e rëndësishme. Për rritjen ekonomike dhe reputacionin ndërkombëtar të Kosovës është jetike që të dëshmohet se zyrtarët qeveritarë nuk mund të marrin pjesë në korrupsion pa u dënuar.

Reforma e prokurimit publik është edhe një hap thelbësor tutje në trajtimin e korrupsionit. Në këtë fushë korrupsioni lë pasoja me ndikim të gjerë, dhe ai minon investimet ekonomike, kryerjen e shërbimeve lokale, qasjen në kujdesin shëndetësor dhe në arsim. Për ta vështirësuar korrupsionin ne do të dëshironim të shohim se qeveria e ka zbatuar plotësisht prokurimin elektronik deri në fund të janarit 2018.

Qeveria e Kosovës ka një agjendë legjislative ambicioze që do të ndihmojë për ta luftuar korrupsionin. Reformat nga ana e Ministrisë së Drejtësisë po ecin përpara por ato kanë nevojë për përkrahje ndërpartiake në Kuvend. Për shembull, kalimi i Ligjit për Përgjegjësinë Disiplinore do të jetë jetik. Ky do të jetë një hap kritik përpara në forcimin e kontrollit dhe llogaridhënies në sistemin e drejtësisë në Kosovë. Reformimi i Kodit Penal është edhe një prioritet jetik për të ardhmen e afërme.

 Përpos marrëveshjes së Demarkacionit, një marrëveshje që është kundërshtuar është edhe ajo e Asociacionit të komunave serbe. A duhet të formohet ky asociacion?

Ambasadori Delawie: Shtetet e Bashkuara mbështesin Asociacionin e komunave me shumicë serbe (AKS). Kjo është diçka me të cilën qeveria e Kosovës është pajtuar në kuadër të Planit të Ahtisarit. Çdonjëri ka pikëpamje të forta për AKS-në dhe unë e kuptoj këtë. Por, unë shpresoj se njerëzit do të kushtojnë kohë për të mësuar se çka është dhe çka nuk është AKS-ja. Nuk është Republika Srpska. Ai është një mënyrë që bashkësitë me shumicë serbe të punojnë së bashku për kujdes shëndetësor dhe arsim, mes tjerash. Poashtu, është mënyrë që institucionet e Kosovës të shtrijnë shërbimet dhe sovranitetin deri te të gjithë qytetarët e shtetit, dhe që t’i tregojnë njerëzve që e ardhmja e tyre është në Kosovë.

Në vitin 2018 pres të shoh përkushtim për një bisedim të sinqertë brenda shtetit për themelimin e AKS-së. Është e kuptueshme që shumë njerëz janë të shqetësuar lidhur me të sepse nuk ka shumë informata lidhur me hapat vijues. Shpresoj se kjo do të rregullohet nga përfaqësuesit nga çdo bashkësi në Kosovë përmes një përpjekjeje të ndershme.

 Si e vlerësoni dialogun me Serbinë dhe zbatimin e marrëveshjeve të arritura në Bruksel? A duhet të jetë SHBA pjesë e këtij dialogu?

Ambasadori Delawie: Dhjetëvjetori i Kosovës është kohë e mirë për të menduar për disa gjëra me të vërtetë të jashtëzakonshme që janë arritur përmes Dialogut. A do të parashikonin shumë njerëz se Policia e Kosovës do të kishte juridiksion të plotë në tërë Kosovën? Se paratë nga doganat në kufirin verior do të drejtoheshin prapa në Kosovë? Mos t’i harrojmë të arriturat e Dialogut, dhe unë këtu po i përmend vetëm disa.

Në vitin 2018 dua t’i shoh të dyja palët që janë kthyer në tavolinë, të gatshme për të negociuar. Suksesi i integrimit të gjyqësorit në tetor ofron një momentum për këtë. Është lehtë të kthehesh në shtetin tënd dhe të akuzosh palën tjetër për moskryerjen e pjesës së tyre. Më vështirë është t’ua shpjegosh qytetarëve në mënyrë transparente pse marrëveshjet e Dialogut janë të rëndësishme, se si qeveria planifikon t’i zbatojë ato, dhe t’i zbatosh ato.

Shtetet e Bashkuara po punojnë me ekipin e përfaqësueses së Lartë të BE-së Mogherini për të përcaktuar se si ne mund të kontribuojmë më së miri në suksesin e dialogut të cilin po e lehtëson BE-ja. Ne do të vazhdojmë të bëjmë këtë.

 Ambasador Delawie, sfidat në Ballkanin Perëndimor janë të shumta, e një nga to është edhe ndikimi i Rusisë, e një ndikim i tillë rezulton të jetë edhe në Kosovë sipas një raporti të publikuar së fundmi nga QKSS. Sa i shqetësuar jeni ju nga ndikimi i tillë dhe roli i Rusisë?

Ambasadori Delawie: Siç tha Zëvendës Ndihmës Sekretari i Shtetit për Evropë, Hoyt Yee, gjatë vizitës së fundit në rajon, Shtetet e Bashkuara kanë lidhje me Rusinë në fushat e bashkëpunimit. Sidoqoftë, kur interesat tona nuk përputhen atëherë Shtetet e Bashkuara do të ngriten për të mbrojtur interesat tona, vlerat tona, parimet tona dhe ato të aleatëve tonë. Një çështje shqetësuese është “lajmet e rrejshme” apo metodat tjera të manipulimit të informatave, prandaj qytetarët nuk mund të besojnë atë që lexojnë. Kjo është diçka me të cilën po merren në gjithë botën, jo vetëm në Kosovë. Nuk ka përgjigje të lehtë për këtë por nxis të gjithë ne që të jemi lexues të kujdesshëm, që të mendojmë për motivin prapa gjërave që lexojmë, dhe nëse kemi pyetje për to të kërkojmë burime të lajmeve që janë të besueshme në vend se vetëm të klikojmë në Internet me lehtësi.

Për ta përfunduar, dua ta përgëzoj tërë popullin e Kosovës për arritjet e tyre të jashtëzakonshme gjatë dhjetë viteve të kaluara. Është rrugë e gjatë përpara por jam i bindur se njerëzit e Kosovës e kanë përkushtimin dhe këmbënguljen për të arritur sukses lidhur me të gjitha ambiciet e tyre evropiane.

Gresa Bajraktari

Presidenti i Kosoves, Hashim Thaçi: Nisma e deputetëve për Specialen nuk është shfuqizim, por alternativë

“Nisma e deputetëve për Gjykatën Speciale nuk është një kërkesë për të sfiduar gjykatën, por është alternativë, sikurse që kanë edhe vendet e tjera të ish-Jugosllavisë: Kroacia, Bosnja dhe Serbia”, ka deklaruar në një intervistë për Radion Evropa e Lirë, presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi.

Ai ka thënë po ashtu se nuk i inkurajojnë deputetët rreth kësaj nisme, por nëse Kuvendi e aprovon atë, do ta nënshkruante si president.
Në këtë intervistë, Thaçi u bën thirrje deputetëve që me urgjencë ta ratifikojnë Demarkacionin e kufirit me Malin e Zi dhe ta evitojnë izolimin e mëtutjeshëm të Kosovës.

Ndërkaq, në lidhje me dialogun me Serbinë, presidenti Thaçi shprehet se është i gatshëm t’i prijë edhe fazës finale deri në njohjen reciproke mes dy vendeve.

Radio Evropa e Lirë: Zoti President, a i preu në besë aleatët ndërkombëtarë nisma e deputetëve të Kuvendit të Kosovës për shfuqizimin e Gjykatës Speciale?

Hashim Thaçi: Unë ndihem shumë krenar që jam president i një vendi me orientimin dhe vullnetin më pro-amerikan në botë, më pro-evropian në Evropë dhe më pro-NATO, madje edhe prej vet vendeve anëtare të NATO-s. Prandaj, diçka e tillë as nuk ka ndodhur dhe as nuk do të ndodhë.

Edhe iniciativa e rreth 50 deputetëve të Kuvendit të Republikës së Kosovës duhet të kuptohet si një alternativë dhe jo si një sfidim i drejtësisë, jo si injorim apo ikje nga drejtësia. Ata janë njerëzit e zgjedhur nga populli. I japin llogari zgjedhësve të vet dhe nuk i japin llogari as presidentit dhe as ndonjë mekanizmi tjetër institucional.

Prandaj, Kosova vazhdon të punojë në rrugën e vet euro-atlantike, për angazhimin e saj të sinqertë për t’u integruar në NATO, në Bashkimin Evropian dhe ruajtjen e përhershme të raporteve të veçanta me Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Asnjë çmim nuk do ta lëkundë orientimin euroatlantik të Kosovës.

Radio Evropa e Lirë: A mund të konsiderohet si kapitull i mbyllur çështja e shfuqizimit të Gjykatës Speciale?

Hashim Thaçi: Vendimi është në fuqi (për Gjykatën Speciale). Kuvendi i Kosovës e ka votuar. Kemi edhe propozimin dhe iniciativën e deputetëve të Kuvendit të Kosovës. Prandaj, në këtë botë asgjë nuk është e mbyllur, por vendimi është në fuqi.

Radio Evropa e Lirë: Sa ishin shqetësuese për ju, sidomos për ju si presidenti i vendit, deklaratat e diplomatëve të akredituar në Prishtinë, se kjo nismë e deputetëve ka cenuar miqësinë e shtetit të Kosovës me Perëndimin?

Hashim Thaçi: Vlerësoj se çdo hap kushtetues, ligjor, i rregullt proceduralisht nga njerëzit e zgjedhur të popullit, duhet shikuar dhe merret seriozisht dhe duhet analizuar në rrafshin shumëdimensional dhe në asnjë rrethanë në atë konfrontues, apo të hidhet në një kënd që nuk është. Të gjithë ata njerëz aty kanë kontribuar për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës, sikurse edhe ata që nuk janë nënshkrues, prandaj nuk është mirë të etiketohet askush. As ata që janë pro dhe as ata që janë kundër.

Veprime të tilla kemi pasur edhe më herët, por mendoj se gjithçka duhet të shkojë në drejtim të diskutimit e të mirëkuptimit. Kosova është e zotuar edhe për dialog, edhe për drejtësi, por edhe për pajtim.

Radio Evropa e Lirë: Edhe ju vet e keni cilësuar si të padrejtë këtë gjykatë. A mos ishin këto edhe mesazhe të cilat inkurajuan deputetët të ndërmarrin nisma të tilla?

Hashim Thaçi: Unë edhe në gusht të vitit 2015 e kam vlerësuar padrejtësi historike dhe kam ftuar deputetët që të votojnë në të njëjtën kohë, me të vetmin kusht, që të ruhet partneriteti me SHBA-në, NATO-n dhe Bashkimin Evropian.

Edhe sot e vlerësoj se është padrejtësi historike, në veçanti tash kur është mbyllur edhe Tribunali i Hagës për ish-Jugosllavinë. Ndërsa tash shtrohet pyetja, pse për Kosovën diçka e veçantë, diçka speciale, mos jemi qytetarë të kategorisë së dytë, mos kemi sulmuar ndonjë vend, Serbinë.

Serbia e ka pushtuar Kosovën dhe ajo ishte luftë mbrojtëse nga ana e çlirimtarëve dhe popullit të Kosovës.

Nga ajo që unë kam lexuar në draftin e kërkesës së deputetëve, nuk është një kërkesë që të sfidojë gjykatën, për të rrëzuar gjykatën, por është alternativë, sikurse që kanë vendet e tjera të ish-Jugosllavisë: Kroacia, Bosnja dhe Serbia.

Unë nuk i inkurajoj deputetët, por çdo vendim të Kuvendit të Republikës së Kosovës unë do ta kryej me obligim dhe do ta nënshkruaj.

Nëse nuk e nënshkruaj, natyrisht se do të bëja shkelje kushtetuese. Kështu që, nuk e shkeli Kushtetutën, pavarësisht deklarimeve të kujtdo qoftë.

Radio Evropa e Lirë: Ju e përmendët çështjen e shikimit ndryshe të Kosovës në raport me vendet e tjera. Një gjendje e tillë paraqitet edhe te çështja e integrimeve evropiane dhe liberalizimit të vizave. A besoni se vitin e ardhshëm, institucionet do të gjejnë një kompromis për ratifikimin e Demarkacionit?

Hashim Thaçi: Mendoj se ne duhet ta kalojmë Demarkacionin sa më shpejt, duhet ta themelojmë Asociacionin e komunave me shumicë serbe dhe të lëvizim drejt liberalizimit të vizave.

Nëse kjo nuk ndodh gjatë muajit janar, Kosova do të vazhdojë të mbetet e izoluar.

Radio Evropa e Lirë: Cilat do të jenë pasojat pikërisht në këtë çështje, marrë parasysh se do të jetë një vit zgjedhor në Bashkimin Evropian. Do të kthehet procesi në zero?

Hashim Thaçi: Nëse nuk kalon Demarkacionit, realisht Kosova do të mbetet e izoluar, padrejtësisht, megjithëse unë e kam vlerësuar se ka qenë kriter i panevojshëm dhe kurth nga Bashkimi Evropian për skenën politike, duke mos qenë ata të gatshëm ta tejkalojnë mosunitetin e vendeve të Bashkimit Evropian, kur dihet se pesë vende të Bashkimit Evropian nuk e kanë njohur Kosovën. E kanë vendosur kusht Demarkacionin, duke i ditur vështirësitë që i kemi për ta tejkaluar, por dëshiroj të besoj në pjekurinë e skenës politike kosovare dhe në janar do të përmbyllet.

Radio Evropa e Lirë: Kur jemi te çështja e Demarkacionit, ju jeni nënshkrues i marrëveshjes, ndërkohë që kemi një Komision qeveritar që thotë se marrëveshja ishte gabim. A ndiheni pendesë në atë nënshkrim?

Hashim Thaçi: Marrëveshja e gushtit 2015 është e saktë është e qartë, është profesionale. Komisioni shtetëror ka bërë një punë të mirë, ka marrë vlerësimin ndërkombëtar ajo marrëveshje, kam nënshkruar si ministër i Jashtëm dhe si zëvendëskryeministër qëndroj pas atij nënshkrimi. Në të njëjtën kohë, jam duke e shikuar me seriozitet edhe punën e Komisionit të ri. Unë besoj që gjatë muajt janar do të gjendet një zgjidhje e vlerësimit të punës së Komisionit të më mëhershëm dhe ndonjë gjetje eventuale të Komisionit të ri, në mënyrë që të kemi një qëndrim të formësuar.

Radio Evropa e Lirë: Tek çështja e dialogut dhe raporteve me Serbinë, është paralajmëruar fillimi i fazës së fundit të këtij procesi. A besoni se do të nënshkruhet në fund një marrëveshje e cila do t’i hap dyert Kosovës drejt integrimeve evropiane dhe anëtarësimit në Kombet e Bashkuara.

Hashim Thaçi: Unë dua të shpresoj që dialogu do të vazhdojnë do të ndodhë formimi i një ekipi të përbashkët politik, por edhe nga shoqëria civile nga ana e palës kosovare dhe pastaj të fillojë ky proces. Unë dua të besoj fuqishëm se do të përmbyllet me një marrëveshje përfundimtare që Serbia ta njoh Kosovën dhe Kosova Serbinë, do të thotë njohje reciproke dhe Kosova të jetë pjesë e organizatës së Kombeve të Bashkuara. Asnjë dialog tjetër nuk ka kuptim me Serbinë.

Radio Evropa e Lirë: A besoni se do të merrni mbështetjen e lidershipit në Kosovë që t’i prini edhe kësaj faze të fundit të dialogut?

Hashim Thaçi: Përgjegjësitë tonë janë të specifikuara dhe të qartësuar edhe me Kushtetutë edhe me ligj, presidenti e përfaqëson ndërton politikën e jashtme, por kjo nuk është punë e vetëm një individi apo vetëm një institucioni do të jemi së bashku edhe Kuvendi edhe Qeveria edhe opozita edhe shoqëria civile.

Radio Evropa e Lirë: Si e shihini rolin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në marrëveshjen finale mes Kosovës dhe Serbisë?

Hashim Thaçi: Roli i Shteteve të Bashkuara të Amerikës është i pazëvendësueshëm në rolin mbështetës të fuqishëm nën udhëheqjen e Bashkimit Evropian, por pa prezencën e Rusisë.

Daniel Serwer tregon pse u kërkua shfuqizimi i Speciales, këto do të ishin pasojat

Analisti Daniel Serwer, studiues në Qendrën tha për Marrëdhënie Transatlantike në Universitetin, Johns Hopkins tha për Zërin e Amerikës, se nuk do të ishte një vendim i matur shfuqizimi i ligjit për Gjykatën Speciale për krime lufte. Serwer komentoi edhe për votën e Shqipërisë për rezolutën në Kombet e Bashkuara.

Çfarë pasojash do të kishte për Kosovën shfuqizimi i mundshëm i ligjit për Gjykatën e Posaçme për krime lufte?
Daniel Serwer: Mendoj se evropianët dhe amerikanët e bënë mjaft të qartë se pasojat për marrëdhëniet e Kosovës me Brukselin dhe me Uashingtonin do të ishin të mëdha. Nuk mendoj se kjo i intereson Kosovës. Nga ana tjetër, Kosova është shtet sovran dhe ka të drejtën të bëjë gabimet e një vendi sovran.

Si do ta gjykonit ju këtë lëvizje?

Daniel Serwer: Nuk më duket se ishte një lëvizje e mençur. Kosova është një vend sovran, një demokraci dhe anëtarët e parlamentit mund të ngrenë çdo çështje që dëshirojnë. Por kjo nuk do të thotë se ishte një veprim i mençur ngritja e çështjeve të tilla. Mendoj po ashtu se ishte një veprim mjaft i papeshuar për Kosovën që të hapte çështjen e demarkacionit të kufirit me Malin e Zi. Por parlamentet përgjigjen përpara popullit, jo përpara meje.

Po, por Shtetet e Bashkuara e kishin investuar dhe e kanë mbështetur krijimin e kësaj gjykate dhe e kanë mbështetur Kosovën gjithmonë. Në këtë kuptim, çdo të thotë ky hap që bie ndesh me qëndrimin amerikan?

Daniel Serwer: Po, ashtu siç ka thënë edhe ambasadori (Delawie) dhe kjo do të kishte pasoja edhe në marrëdhëniet me Bashkimin Evropian. Do të ishte një veprim shumë i papeshuar të ndryshosh mandatin e Gjykatës. Sigurisht, ne ende nuk e dimë se si do të reagojë Gjykata, por që ajo të nisë punën, standardet duhet të jenë shumë të larta. Le ta themi hapur: arsyeja që ajo ekziston janë të metat e sistemit gjyqësor në Kosovë. Ajo nuk do të ekzistonte nëse Kosova do të kishte bërë atë që duhej bërë për të vendosur sundimin e ligjit.

Cilat mendoni ju janë arsyet e kësaj nisme?

Daniel Serwer: Ata përpiqen t’i shpëtojnë përgjegjësisë dhe sidomos nuk duan që Ushtria Çlirimtare e Kosovës të ndotet nga akuzat për veprime të jashtligjshme. Por siç e shikoj unë, do të ishte shumë më keq që individë të caktuar të mos vihen para përgjegjësisë për veprime të tilla, gjë që do të përlyente krejt emrin e kësaj organizate. Në qoftë se ka njerëz që kanë qenë përgjegjës për veprime ilegjitime, ata duhet të sillen para drejtësisë.

Por si i përgjigjeni diskutimeve që kjo çështje ka ngritur në Kosovë se kjo gjykatë do të dënojë viktimat dhe jo agresorët, meqë do të trajtojë vetëm krimet e shqiptarëve? A mendoni se ka rrezik që kjo mund të vendosin njëfarë barazie të përmasave të krimeve siç thonë kritikët në Kosovë?

Daniel Serwer: Në kohë lufte, veprimet e paligjshme janë zakonisht të dyanshme e jo të njëanshme. Fakti që ke ngritur flamurin e mbrojtjes së të drejtave të njeriut, e mbrojtjes së shqiptarëve nga regjimi autokratik dhe i egër serb, nuk do të thotë se nuk ke bërë asgjë të gabuar në mënyrën se si e ke zhvilluar këtë luftë. Kjo është diçka që njerëzit duhet ta kuptojnë. Nuk mund të marrësh meritën e “kalorësit të bardhë” thjesht për arsye se ke patur një kauzë të drejtë. Jo vetëm që kauzën duhet ta kesh të drejtë, por edhe mesazhin.

Por veteranët e UÇK-së që e kanë nisur këtë nismë thonë se është diskriminuese ndaj shqiptarëve …

Daniel Serwer: Serbët në fakt më thonë të kundërtën: më shumë serbë janë mbajtur përgjegjës në Gjykatën e Hagës për ish-Jugosllavinë sesa çdo vend tjetër. Pra, nuk mendoj se kemi njëanshmëri nëse e shikon tablonë në tërësi.

Po, por edhe përmasat e krimeve janë të ndryshme. Fushata kundër shqiptarëve ishte shtetërore nga ana Serbisë …

Daniel Serwer: Mendoj se është e drejtë. Mendoj se kjo ishte pikërisht arsyeja se përse pati më shumë serbë që u sollën përpara Gjykatës. Por mesa duket ende ka disa krime për të cilat njerëz të caktuar nuk janë mbajtur përgjegjës dhe nuk mund të mbaheshin përgjegjës në Gjykatën për ish-Jugosllavinë, sepse ato ndodhën pasi mbaruan formalisht luftimet. Dhe kjo është ajo që po bën Gjykata e re e posaçme. Ajo po merret me krime që ndodhën pas luftës dhe disa prej tyre mund të kenë ndodhur jashtë Kosovës dhe Serbisë, prandaj juridiksioni i Gjykatës do të jetë një problem sidoqoftë. Shihni: shumë serbë janë mbajtur përgjegjës, relativisht pak shqiptarë janë mbajtur përgjegjës, nëse ka patur veprime të jashtligjshme nga pjesëtarë të UÇK-së dhe unë besoj se ka patur. Ka patur një numër njerëzish, duke përfshirë shqiptarë, që janë vrarë pas mbarimit të luftës në atë që mund ta quajmë në thelb një luftë të brendshme mes shqiptarëve. Dhe nëse disa nga këta njerëz kanë qenë civilë dhe jo luftëtarë, dikush duhet të mbahet përgjegjës.

Zoti Serwer, Shqipëria votoi në favor të një rezolute në Kombet e Bashkuara që shprehte kundërshtimin ndaj vendimit të administratës amerikane për ta njohur Jeruzalemin si kryeqytet të Izraelit. Si do ta gjykonit votën e Shqipërisë ndërkohë që administrata kishte paralajmëruar se do të kishte pasoja për ato vende që nuk mbështetën qëndrimin amerikan?

Daniel Serwer: Nuk besoj se do të ketë pasoja. Mendoj se ishte një kërcënim i zbrazët. SHBA sigurojnë shumë rezultate të mira në OKB. Vetëm javën e kaluar, SHBA siguruan një rezolutë mjaft të mirë që impononte sanksione të reja kundër Koresë së Veriut. Nuk mendoj se OKB-ja do të ndëshkohet dhe as Shqipëria. Mendoj se ishte diçka që ia ulte reputacionin administratës së Shteteve të Bashkuara duke bërë një kërcënim të tillë. Ata duhet ta kishin parashikuar se do të kishte një kundërshtim të fortë ndaj vendimit për Jeruzalemin dhe duhet ta kishin pranuar këtë. Kjo rezolutë e Asamblesë së Përgjithshme nuk ka fuqi ligjore, pra në fakt nuk ka ndonjë peshë. Ishte gabim nga ana e amerikanëve që i vunë asaj një theks aq të madh. Nëse nuk do ta kishin bërë këtë, rezoluta do të ishte miratuar qetësisht dhe askush nuk do ta kishte vënë re

Kongresisti amerikan Eliot Engel: Serbia të mos ia ngulë thikën pas shpinës Kosovës

Kongresisti amerikan Eliot Engel, në një intervistë për Radion Evropa e Lirë thotë se qasja e Serbisë karshi Kosovës ka qenë destruktive. Duke folur për dialogun mes Kosovës dhe Serbisë, kongresisti Engel thotë se “është mirë të bësh dialogun me një vend, por kur ai vend shkon pas shpinës tuaj dhe ua futë thikën”. Engel gjithashtu flet edhe për Marrëveshjen e demarkacionit të kufirit me Malin e Zi dhe për mundësinë që SHBA të përfshihet në dialogun e Brukselit.

Radio Evropa e Lirë: Zoti Engel, ratifikimi i Demarkacionit me Malin e Zi i mbanë qytetarët e Kosovës të izoluar. Qytetarët nuk mund të udhëtojnë atëherë kur dëshirojnë. Duket se Kosova me vite nuk po mundet ta zgjidhë këtë çështje. Si e shihni ju zgjidhjen, marrë parasysh që në Kuvend ekziston opozitë e fortë karshi kësaj marrëveshje?
Eliot Engel: Unë vërtetë besoj që liberalizimi i vizave është dashur të ndodhë shumë më herët. Me apo pa Demarkacionin, kosovarët duhet t’i kenë të drejtat e njëjta sikurse njerëzit në vendet tjera. Shpresoj që Qeveria do ta zgjidhë çështjen e Demarkacionit, në mënyrë që liberalizimi i vizave të ndodhë sa më parë. Është mjaft frustuese kur bëhet fjalë për disa çështje, por me to duhet marrë.

Radio Evropa e Lirë: Pyetja tjetër ka të bëjë me përfshirjen e Shteteve të Bashkuara në dialogun e Brukselit për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Liderët e Kosovës, Kryeministri dhe Presidenti, kohëve të fundit po insistojnë që Shtetet e Bashkuara duhet të përfshihen më fuqishëm në fazën përfundimtare të dialogut për normalizim të marrëdhënieve. A do të duhej dhe a do të përfshihen Shtetet e Bashkuara në fazën e fundit të dialogut?

Eliot Engel: Po, definitivisht duhet, por a do të përfshihet, këtë nuk e di. Por, mendoj që njerëzit këtu kanë besim në Shtetet e Bashkuara dhe e dinë që në qoftë se Shtetet e Bashkuara përfshihen, interesat e Kosovës do të jenë të mbrojtura.

Ajo që fatkeqësisht kemi, është fakti se kemi Serbinë, e cila nuk ndihmon, sipas mendimit tim.

Edhe Serbia, por edhe Kosova, kanë marrëdhënie të qasshme me Bashkimin Evropian, ndërkaq që dy vendet duhet të bëjnë dialogun dhe të kenë qëllime të caktuara. Është mirë të bësh dialogun me një vend, por kur ai vend shkon pas shpinës tuaj dhe ua futë thikën, kjo nuk është diçka që pritet. Sa më përket mua, kjo është ajo që e ka bërë Qeveria e Serbisë në disa vitet e fundit. Ata me efikasitet e kanë mbajtur Kosovën jashtë Kombeve të Bashkuara. Natyrisht, së bashku me Rusinë kanë intervenuar në UNESCO kur kemi menduar se Kosova do të anëtarësohet, por ka humbur për 3 vota. Para disa javësh e kishim edhe rastin e INTERPOL-it dhe serbët sërish nuk e kanë luajtur rol të mirë në këtë. Ka pasur edhe incidente të tjera, kur janë përpjekur ta bllokojnë Kosovën.

Mendoj se kjo nuk është në rregull. Në qoftë se dy vende bëjnë dialog, atëherë nuk do të duhej që gjërat të bëhen pas shpinës. Kjo është ajo që ata e kanë bërë ,në shumë mënyra. Sinqerisht, është koha që të pushojnë me këtë dhe për këtë po flas. Unë mendoj që Serbia duhet të anëtarësohet në Bashkimin Evropian, njëkohësisht me Kosovën.

Nuk konsideroj që u duhet anëtarësimi në rast se e bllokojnë Kosovën. Në qoftë se anëtarësohen para Kosovës, ashtu siç po planifikohet për momentin, si të jemi të sigurt që si anëtare e Bashkimit Evropian, nuk do ta bllokojë Kosovën?

Sipas meje, nuk është as shumë komode fakti që kanë disa lidhje të caktuara me Rusinë, e cila nuk është mike e Bashkimit Evropian. Rusia është përzier në procesin zgjedhor për Presidentin e Shteteve të Bashkuara, sikurse edhe në disa shtete demokratike evropiane. Në qoftë se Serbia i luan ato lojëra me Rusinë, kjo nuk më shtynë që t’iu ndihmojë në qasjen për në Bashkimin Evropian ose çfarëdo qoftë tjetër. Mendoj që duhet ta ndërpresin këtë ‘non sens’ dhe të dyja vendet duhet të pranohen njëkohësisht në Bashkimin Evropian dhe një shtet nuk do të duhej ta bllokonte shtetin tjetër.

Radio Evropa e Lirë: A mendoni që Shtetet e Bashkuara dhe aleatët evropianë kanë të drejtë kur thonë që formimi i Ushtrisë së Kosovës duhet të ndodhë vetëm me ndryshimet kushtetuese? A duhet që kjo çështje të trajtohet sa më parë, veçanërisht në kontekstin e përzierjes ruse në rajon?

Eliot Engel: Po. Unë nuk pajtohem me atë që kanë thënë dhe kanë bërë Shtetet e Bashkuara. Kosova duhet ta ketë ushtrinë e vet, secili komb i pavarur dhe i lirë, sikurse është ky, ka të drejtë ta ketë ushtrinë. Nuk më pëlqejnë të gjitha këto pengesa shtesë, të cilat i vihen Kosovës. prandaj, kjo është edhe një çështje në të cilën duhet të punojmë.

Radio Evropa e Lirë: Edhe një gjë tjetër, me të cilën Kosova, por edhe rajoni i Ballkanit Perëndimor po përballen, është ekstremizmi i dhunshëm. Sa është ky problem serioz edhe më tutje për rajonin?

Eliot Engel: Jemi mjaft të shqetësuar për njerëzit që kanë braktisur vendet e ndryshme që të luftojnë në anën e Shtetit Islamik. Tash, pasi që Shteti Islamik është mundur, mjaft njerëz po kthehen. Fatkeqësisht, një numër i të rinjve nga Kosova ka shkuar atje. Mendoj se ky ka qenë gabim dhe shpresoj që këta që po kthehen kanë mësuar nga gabimet e veta. Por, kjo më nuk është problem, sepse Shteti Islamik është mundur për shumë arsye praktike.

Është shumë me rëndësi që të rinjtë këtu ta ndjejnë përparimin në Kosovë. Të rinjtë po luftojnë për një vend pune, sepse papunësia është shumë e madhe. Nuk dëshirojmë që ta kemi atë që ne e quajmë “rrjedhje e trurit”, gjegjësisht që më të mirët dhe më të mençurit të shkojnë në Gjermani ose Shtete të Bashkuara, sepse nuk mund të gjejnë punë këtu. Ka mjaft gjëra që nevojiten të bëhen këtu. Jam i bindur se kjo është e mundur dhe se kjo do të ndodhë. Ne do të ndihmojmë ashtu si të mundemi, sepse qëllimi është që të mbahen të rinjtë që janë të mençur dhe të cilët kanë potencial që të ndihmojnë në ndërtimin e këtij shteti. Nuk dëshirojmë që ata të shkojnë për shkak se mendojnë se mundësitë janë më të mira diku tjetër ose edhe më keq, të shkojnë sepse mendojnë se është atraktive që t’i bashkohen Shtetit Islamik, kur e dimë që ajo nuk është asgjë tjetër përveç se një grup terrorist që dëshiron të vrasë njerëz. Kështu që, mendoj që kjo nuk është e mirë për askënd.

Radio Evropa e Lirë: Kosova pritet të ballafaqohet me sfidën më të madhe, Gjykatën Speciale për krime lufte. Si e shikoni ju këtë Gjykatë. A është ajo detyrim? A është ky një institucion një-etnik, siç po e quajnë individët?

Eliot Engel: Nuk është e përkryer, por mendoj që është e domosdoshme. Kur kjo çështje ka dalë në pah, nuk mendoj që do të ishte mirë për Kosovën që të mos pajtohet me të ose të duket sikur po fsheh diçka. Unë gjithmonë angazhohem për të vërtetën. Në qoftë se kanë ndodhur gjëra të këqija, atëherë duhet t’i dimë ato në mënyrë që të mos përsëriten në të ardhmen.

Ajo që duhet të bëjmë në këtë rajon është që të kaluarën ta lëmë pas vetes dhe të nisemi kah e ardhmja. Për këtë e dua kaq shumë këtë vend, sepse kjo është pikërisht ajo që njerëzit duan këtu. Ata dëshirojnë shtet shumetnikë dhe ta ndërpresin luftën, e cila ka me shekuj ka zgjatur në Ballkan. Kjo është destruktive për të gjithë ne. Kështu që, veprimi i Qeverisë për krijimin e Gjykatës, ka qenë veprim i drejtë dhe mendoj që nuk ka pasur zgjedhje tjetër. Ta bëjmë këtë dhe të nisemi përpara drejt të ardhmes.

Ligjvenësi amerikan Eliot Engel: Kosova duhet të çlirohet nga pengesa e marrëveshjes së kufirit

Çështja e kufirit të Kosovës me Malin e Zi ndodhet në parlamentin e Kosovës, por shanset e miratimit të saj duken të vogla. Ligjvenësi amerikan Eliot Engel, i cili sapo është kthyer nga një vizitë në Kosovë, thotë për Zërin e Amerikës se është në interes të Kosovës ta ratifikojë marrëveshjen dhe të ecë përpara me integrimet e tjera evropiane. Por nëse ata e refuzojnë, atëhere duhet të jenë të gatshëm të përballen me pasojat. Në intervistën për shefin e shërbimit shqip Arben Xhixho, zoti Engel ndalet edhe tek roli i Shteteve të Bashkuara në Ballkanin Perëndimor si dhe përpjekjet e Rusisë për të penguar integrimin e këtyre vendeve në Bashkimin Evropian.

Zëri i Amerikës: Zoti Engel, ju sapo jeni kthyer nga Kosova dhe, siç keni dëgjuar, çështja e kufirit me Malin e Zi është ndër temat më të nxehta. Qeveria e zotit Haradinaj e ka dërguar marrëveshjen në parlament për t’u votuar, por vetë partia e tij ka thënë se do të votojë kundër. Nëse marrëveshja nuk kalon në parlament, siç parashikojnë shumë njerëz, cili do të ishte çmimi që do të paguante Kosova?
Eliot Engel: Së pari, dua të them se kjo nuk është një çështje e vetme, por përfshin shumë gjëra të tjera. Unë do të desha të shihja normalizimin e vizave për Kosovën dhe mendoj se kjo do të ishte diçka shumë e mirë për të rinjtë dhe për të gjithë në Kosovë. Di gjithashtu se Bashkimi Evropian e ka lidhur liberalizimin e vizave me çështjen e kufijve në Kosovë. Është diçka e ndërlikuar dhe sigurisht, udhëheqësve të zgjedhur të Kosovës do t’u duhet të vendosin. Po të isha unë, do ta kisha ratifikuar marrëveshjen për ta hequr këtë pengesë një herë e mirë dhe për të ecur drejt gjërave vërtet të rëndësishme, siç janë përpjekjet për anëtarësimin e Kosovës në Bashkimin Evropian dhe për liberalizimin e vizave, që njerëzit të mund të udhëtojnë si në çdo vend tjetër të Evropës. Kjo do të hapte rrugën që të ndërmerreshin hapa për ta integruar Kosovën me familjen europiane. Nuk jam i sigurt nëse kapja fort pas çështjes së kufirit do të ishte rruga për t’i bërë këto, por unë e respektoj vendimin e udhëheqësve të Kosovës, sido që të jetë ai.

Zëri i Amerikës: Politikanët e Kosovës kanë shpenzuar mjaft energji me këtë marrëveshje dhe disa koalicione janë rrëzuar për shkak të saj. A mos po zmadhohet së tepërmi rëndësia e kësaj çështjeje? Sepse Kosova ka aq shumë çështje të tjera me të cilat përballet…

Eliot Engel: Mendoj se keni të drejtë, sidomos për faktin që Mali i Zi është një vend miqësor dhe jo armik dhe shumë gjëra mes qeverisë së Kosovës dhe asaj të Malit të Zi zgjidhen mbi baza miqësore. Mendoj se ka disa gjëra për të cilat nuk bëhen lëshime, por ka edhe të tjera për të cilat mban një qëndrim dhe lëshon nga pak. Mendoj se kjo është pikërisht njëra nga këto çështje. Unë e kuptoj se kjo është një çështje e ndërlikuar për të cilën njerëzit kanë emocione të forta. Di gjithashtu se më parë është arritur një marrëveshje, pra zyrtarët në Kosovë kanë rënë dakord për shënimin e kufirit. Por është krijuar një gjendje e vështirë. Unë do të doja që këtë çështje ta linim pas dhe të ecnim përpara për gjëra më të rëndësishme. Nëse nuk ratifikohet, ajo do të mbetet pezull dhe Bashkimi Evropian do ta përdorë këtë si një element trysnie mbi kokën e Kosovës. Kjo më shqetëson shumë.

Zëri i Amerikës: A ka ndonjë zgjidhje tjetër që Kosova të sigurojë liberalizimin e vizave nga BE-ja, nëse kjo marrëveshje nuk kalon në parlament?

Eliot Engel: Do të shpresoja që të kishte. Sigurisht, unë do të vazhdoj përpjekjet dhe personalisht do ta mbështes çështjen e vizave. Por nëse kjo do të ketë ndonjë ndikim, për këtë duhet të pyesni zyrtarët e Bashkimit Evropian. Bazuar mbi bisedat që kam patur me ta, duket se ata janë mjaft këmbëngulës që, së pari të zgjidhet shënimi i kufirit. E përsëris megjithatë se i kuptoj njerëzit në Kosovë, të cilët e ndjejnë se nuk duhet ta bëjnë. Nëse refuzon diçka dhe je gati të përballesh me pasojat, atëherë ashtu qoftë. Vendimi do të merret nga udhëheqësit e Kosovës, por punët do të vështirësoheshin nëse ky vendim nuk pranohet.

Zëri i Amerikës: Udhëheqësit e Kosovës u kanë kërkuar Shteteve të Bashkuara të jenë më të angazhuara në dialogun me Serbinë. Shtetet e Bashkuara janë tashmë të përfshira në të, por edhe ju kur ishit në Kosovë bëtë të njëjtën thirrje. A shihni ju ndonjë shenjë nga administrata ose Departamenti i Shtetit për të qënë më të angazhuara?

Eliot Engel: Jo, për fat të keq jo. Por unë do të vazhdoj të këmbëngul për këtë. Kemi disa probleme me Departamentin e Shtetit për momentin. Fondet që kemi miratuar për të janë shkurtuar ndjeshëm, ka shumë zyrtarë të lartë që kanë shërbyer aty me administrata demokrate apo republikane që po largohen, po dalin në pension, po japin dorëheqjen pasi është krijuar në atmosferë demoralizuese. Në projekt-buxhetin e paraqitur në Kongres, presidenti ka propozuar shkurtime të shumta për Departamentin e Shtetit dhe për agjencinë për ndihmat ndërkombëtare USAID, duke shkurtuar programe që janë të rëndësishme për diplomacinë. Gjithë roli i diplomacisë është që ajo të jetë e suksesshme për të shmangur luftën. Lënia bosh e shumë posteve të larta në Departamentin e Shtetit, mos emërimi i ambasadorve në vende të tilla të rëndësishme si Koreja e Jugut, për shembullt, të largosh njerëz dhe të mos i zëvendësosh ata, është një gabim i rëndë. Për fat të keq, diplomacia nuk është përparësi e kësaj administrate. Unë do të dëshiroja që presidenti dhe vendi ynë të ishin më të angazhuar në Ballkan. Nëse ne nuk do të ishim angazhuar në Ballkan më 1999, nuk e di nëse NATO-ja do të kishte ndërhyrë për të ndalur spastrimin etnik dhe gjenocidin. Ky ishte një nga momentet më krenare për NATO-n. Por qëndrimet tani janë shumë ndryshe. Unë do të vazhdoj të kërkoj nga udhëheqësit tanë që ta kenë Ballkanin, veçanërisht Kosovën në axhendën e tyre, por tani duket se axhenda e tyre është shkurtim i Departamentit të Shtetit, që është gabim i madh.

Zëri i Amerikës: Ballkani Perëndimor ndeshet sot me shumë sfida, një prej të cilave është ndikimi i Rusisë. Nënpresidenti Pence gjatë vizitës në Mal të Zi, jo shumë kohë më parë, tha se “Rusia punon për të destabilizuar rajonin, për të minuar demokracitë, për të përçarë vendet e rajonit nga njeri tjetri dhe nga pjesa tjetër e Evropës”. Sa i shqetësuar jeni ju nga roli i Rusisë?

Eliot Engel: Jam i shqetësuar. Deklarata që ju lexuat nga nënpresidenti Pence, godet pikërisht aty ku duhet. Nënpresidenti ka qënë anëtar i kongresit. Kemi shërbyer së bashku në Komisionin e Dhomës së Përfaqësuesve për Çështjet e Jashtme. Ai është shumë serioz kur bëhet fjalë për çështjet e jashtme. Ai i njeh problemet dhe mbështet angazhimin e Amerikës. Shpresoj ta përfshijë atë pasi ai e kupton Ballkanin. Por, pa dyshim, ndikimi rus është një problem i madh, jo vetëm në Ballkanin Perëndimor, por edhe në vende të tjera. Rusët ndërhynë në zgjedhjet amerikane duke u përpjekur të ndikojnë në fitoren e Donald Trumpit, ata përpiqen të ndikojnë në zgjedhjet në vende të tjera, në vendet demokratikee, aleate me ne, qoftë në Britani, në Francë apo Gjermani, apo edhe në Ballkanin Perëndimor. Ekzistojnë lidhje të ngushta mes Rusisë dhe Serbisë. Kjo është shumë shqetësuese. Kur u takova me presidentin Vuçiç këtu në Uashington, ia përmenda këtë. Kjo është edhe një arësye se përse Shtetet e Bashkuara duhet të kenë një ndikim më të madh. Përgjigja jonë nuk duhet të jetë të kthejmë kurrizin dhe të largohemi, ose të shkurtojmë programet e përpjekjet në Ballkan. Ne duhet t’i dyfishojmë ato. Kosova dhe Shtetet e Bashkuara, pavarësisht se kush ka qënë në pushtet, republikanët apo demokratët, kanë patur marrëdhënie të ngushta dhe dy vendet tona kanë qënë shumë pranë. Unë gjithmonë jam përpjekur dhe do të vazhdoj të përpiqem që Shtetet e Bashkuara të qëndrojnë përkrah popullit të Kosovës, përkrah qeverisë së Kosovës. Unë do të jem pranë tyre. Kryeministri Haradinaj është një mik i vjetër prej kohe, ashtu siç është edhe presidenti Thaçi. Lidhja mes dy vendeve tona duhet të forcohet dhe unë do të bëjë gjithshka mundem që kjo të ndodhë.

Zëri i Amerikës: Të martën qeveria ruse i klasifikoi nëntë media amerikane, mes të cilave edhe Zërin e Amerikës, si “agjentë të huaj”. Cili është mendimi juaj?

Eliot Engel: Ju duhet ta konsideroni atë si dekoratë. Sa herë rusët thonë diçka negative për ju, ose për këdo tjetër, është një nder. Rusia nuk është mësuar të ketë shtyp të lirë, media atje është e kontrolluar. Ata nuk duan ta kuptojnë konceptin se ne në Shtetet e Bashkuara kemi shtyp të lirë, njerëzit kanë mendimet e tyre, të majtë, të djathtë, pro ose kundër diçkaje. Është qesharake që Rusia ndërmerr veprime të tilla kundër Zërit të Amerikës dhe mediave të tjera, si CNN etj. Kjo është diçka tipike për një regjim totalitar, me një udhëheqës totalitar. Zoti Putin është bërë njeriu më i pasur në botë dhe synon të kontrollojë se çfarë dëgjojnë ose nuk dëgjojnë banorët në Rusi. Kur isha për herë të fundit në Ukrainë, në Ukrainën Lindore, banorët atje thonin se e vetmja gjë që dëgjonin ishte propaganda në gjuhën ruse nga Rusia. Kjo është ajo që do zoti Putin. Ai nuk do lëvizjen e lirë të ideve, nuk do pikëpamjet e ndryshme. Kjo është mënyra si vepron ai, si një udhëheqës totalitar dhe autoritar. Ne nuk e pranojmë këtë. Shtetet e Bashkuara janë krijuar mbi parimet e demokracisë dhe lirisë, shtypin e lirë dhe të drejtën për të folur lirshëm. Këto janë të gjitha të huaja për zotin Putin. Nuk do shqetësohohesha për klasifikimin që i ka bërë Zërit të Amerikës, ta keni për nder atë, unë e di se ju do të vazhdoni punën e mirë që keni bërë për t’u treguar njerëzve të vërtetën dhe ata vetë mund të vendosin.

Kryetari i Lëvizjes Vetëvendosje, Visar Ymeri, ka dhënë dorëheqje nga të gjitha funksionet e tij në parti.

Ai, sipas burimeve do të largohet nga posti i kryetarit, nga Kryesia e edhe nga Këshilli i Përgjithshëm.

Arsye për këtë vendim mësohet të jenë mospajtimet me “metodat e eliminimeve politike”.

Burime brenda partisë i kanë thënë se Ymeri këtë vendim do ta bëjë publik në konferencën e thirrur për në orën 15:00.

Visar Ymeri në konferencë: Dorëheqje nga pozita e kryetarit apo tejkalim i problemeve brenda VV-së?

Lëvizja Vetëvendosje ka thirrur një konferencë për media për sot në orën 15:00.

Sipas njoftimit të shkurtër, në konferencë do të flasë vetëm kryetari i VV-së, Visar Ymeri, pa ndonjë sqarim të mëtutjeshëm për atë që do të shpaloset para mediave.

“Sot, në ora 15:00, Lëvizja VETËVENDOSJE! mban konferencë për media, ku do të flas Kryetari Visar Ymeri. Konferenca mbahet në zyrat tona, në lagjen “Arbëria”. Ju ftojmë ta ndiqni!”, thuhet në njoftimin e VV-së.

Konferenca po thirret në një moment kritik për VV-në, pas kundërshtimeve e mospajtimeve mes eksponentëve të rëndësishëm të partisë.

Duke pasur parasysh intervistat e Ymerit dhe Dardan Molliqajt, të cilët nuk mohonin një përçarje të mundshme të VV-së – dhe fjalët e tyre që gjithçka do të zgjidhet pas daljes së Kurtit nga burgu – sot nuk mohohet mundësia që Ymeri të ofrojë dorëheqjen nga pozita e kryetarit të Lëvizjes Vetëvendosje.

Vetë Ymeri ka pranuar se brena VV-së ka mospajtime të thella mbi atë se si duhet të funksionojë tutje VV-ja, përderisa Albin Kurti, kandidat për kryetar të VV-së, pas lirimit ka thënë se VV ka nevojë për reformë organizative.

Pas lirimit nga burgu, Kurti nuk ishte pritur në zyrë nga Ymeri e as Molliqaj, prej çka kuptohet se mospajtimet brenda VV-së nuk janë shuar ende, përkundër përpjekjeve të vazhdueshme që gjithçka të tejkalohet.