Libri në luftën e përkohshme për mbiekzistencë

Nga Leonard Veizi

Kam pasur bindjen e patundshme, qoftë si një rekomandim hipotetik apo edhe të materializuar në mënyrë sporadike, se letërsinë a të lexuarit në përgjithësi mund ta fillosh nga të duash, me “Tom Sojerin” apo me “Aventurat e Çufos”, por nëse do të vazhdosh më tej, se të është mbushur mendja e kërkon një kualifikim më të madh brenda vetes, duhet të ulesh këmbëkryq për të lexuar thellësish dy autorë shekullorë: Shekspirin dhe Servantesin.

Në këtë përfundim kam arritur jo prej statistikave, axhanseve apo kritikave të vlerësuara si studime botërore, por thjesht nga gjurma që letërsia e tyre ka lënë tek unë. Dhe vazhdoj të them se pasi ke kaluar disa gurë kilometrikë, je njohur me letërsinë e lashtë greke, Homeri dhe Eskilin, ke kaluar nga “Ferri…” i Dante Alegerit, do të të duhet të ndalesh në këto vite të mesjetës ku janë shkruar disa nga kryeveprat e letërsisë botërore. Për më tej se kaq mund të vazhdosh pa problem me Gëten, Balzakun, Tolstoin, Dostojevskin, Dan Braun-in apo Holebekun. Sepse thelbësoren tanimë e ke të arkivuar në një hard disc të paçmontueshëm nga njësia.

Shumë vite pasi isha “njohur” me të dy këta shkrimtarë, zbulova se çuditërisht Shekspiri në Stratford mbi Avon dhe Sevantesi në Madrid, në mos kishin vdekur në të njëjtën ditë, – në një distancë kohore vetëm prej pak orësh, – të paktën ishin varrosur në të njëjtën ditë; më 23 prill 1616. E pra, ishin vite të jashtëzakonshme për vetë Evropën ku, monarkia angleze bëhej gati të futej në shtjellën e revolucionit republikan të Kromuellit, ndërsa në Spanjë inkuizicioni vazhdonte me spastrimet e radhës.

Nuk di si mund të jetë vlerësuar vdekja e këtyre dy shkrimtarëve 400 vite më parë, por sot në kohën e kibernetikës, gjithkush prej nesh, si ata që e kanë lexuar letërsinë e tyre edhe ata që nuk ia kanë idenë fare, do të kishin postuar nga një status me kopertinën e “Makbethit”-s a “Don Kishotit…” në facebook e instagram, shoqëruar me emoji të verdhë që lëshon një pikë loti, për ta cilësuar së fundi këtë ditë si një tragjedi botërore.

Tragjedi a dramë nuk po zgjatemi shumë në këtë pikë, se në të vërtetë edhe shkrimtarët vdesin. Pasi në ligjësinë e përbotshme ditët janë të kufizuara si për gjeniun ashtu dhe për një që ka probleme të shëndetit mendor. Por që dy shkrimtarët gjenialë, Shekspiri në Angli dhe Servantesi në Spanjë, të kishin një datë vdekje, kjo ishte thjesht një çudi, e cila 400 vjet më pas humbet dhe si kuriozitet.

Në vitet e modernizmit të tepruar, kur prej 1 janarit e deri në 31 dhjetor, çdo ditë e vitit ka një emërtim të veçantë, herë “Dita e Tokës”, e “Luftës kundër SIDA-s”, apo e “Parandalimit të kancerit të gjirit”, dikujt i shkoi në mendje që 23 prillin ta propozonte që të cilësohej si: Dita Botërore e Librit. Dhe kaq u desh që më 15 nëntor të vitit 1995 mbi një rezolutë të UNESCO-s të vihej vula.



Sot kemi një Ditë Botërore të Librit, kur në disa territore, përfshirë dhe Shqipërinë, libri është në një fazë mbi ekzistence.

Në luftën e re të librit letër me ipod-in duket se përparësinë e ka elektronika, edhe pse propaganda përmes projekteve joqeveritare më së shumti, mundohet t’u bëjë të ditur njerëzve të thjeshtë, se libri fizik është i domosdoshëm në jetën e tyre.

Sot wikipedia, një faqe ku gjithkush mund të hedhë çfarëdo, ka zëvendësuar Enciklopeditë e Akademitë të Shkencave dhe Universiteteve më në zë të botës. Nga celulari brenda një kohe të shkurtër mund të informohesh se çfarë ndodh në Greqinë kufitare dhe në Zelandën e Re me të cilën thuajse nuk na lidh gjë, dhe pasi ke shpenzuar disa orë duke kërkuar në google dhe duke parë në youtube gjithfarë gjërash groteske që lidhen me gafat njerëzore, si zor të të bjerë në mend të kapësh një libër me dorë dhe të lodhesh për të kuptuar se çfarë thuhet në të. Këto janë risitë e teknologjisë, dhe askush nuk mund t’i thotë stop. Por ndërkohë vetë libri, si ai artistik dhe ai shkencor e historik, ndodhet në udhëkryq.

E mes gjithë debatit të madh që është hapur prej vitesh, sot mund të themi se çështja me problemin e librit është fokusuar në Shqipëri e ca vende të tjera të këtij niveli, sepse në perëndim të Evropës e sidomos në vendet nordike, ky debat ka qenë më i përmbajtur. Sepse në këto vende, si me mjete elektronike dhe fare pa to, niveli i leximit ka pasur gjithmonë një përqindje të lartë. Dhe këtu ndikojnë shumë faktorë, ku më së pari kanë të bëjnë politikat ndaj një produkti kaq delikat sa ç’është libri.

Por të shpresojmë se kjo është një periudhë kalimtare dhe se njerëzit, si t’ia kenë nxjerrë zinë përfundimisht, celularit dhe ekraneve me projeksion 7D do t’i kthehen librit fizik ashtu si dhe 30-40 vite më parë, për ta bërë jetën më pak të ndërlikuar, por më solide njëkohësisht. Sepse leximi i librit fizik, me letër 60-70 gramshe e bojë offseti, nuk krahasohet me përqëndrimin mbi ekranin rezatues, ku të duhen veç filtrave prej xhami edhe syze hipermetropi.

Nuk duhet të na kapi paniku gjithsesi, se ndoshta në një të ardhme të afërt, nuk do ta kemi Bibliotekën Kombëtare. Sepse mjafton të kesh një ebook dhe mund të shkarkosh libra që janë shkruar që prej periudhës së “pllakave sumere” që na rrëfejnë se si në tokë zbritën Anunakët, e deri tek famozja Danielle Steel që shkruan historitë rozë të amerikanëve të Veriut.

Përleshja fizike mes artit dhe teknologjisë ka nisur hershëm që kur u mendua se fotografia do të zëvendësonte pikturën. Ca më vonë besohej se televizori do të eklipsonte kinemanë. Radio gjithashtu ka kaluar një periudhë të vështirë, por mbijetoi. Kjo do të thotë se në këtë hapësirë universale ka vend për të gjitha dhe vetë njeriu ka nevojë për to. Kështu që nuk ka vend për pesimizëm. Libri do të vazhdojë të lexohet, herë në letër e herë në format elektronik. Dhe kjo gjë me sa duket nuk do të përbëjë më asnjë rrezik

Në ” LOTËT E NJË GRUAJE” të shkrimtares Blerina Pellumbi gjen shpirtin, dashurinë dhe dhimbjen e nje gruaje

Nga ILMI DERVISHI

Secili ka fëmirinë e tije ashtu siç e jeton por mbetet e bukur. Në librin Lotët e një gruaje vjensi nje gjetje artistikisht e bukur e pershkuar bukur e shume dimesional.

Kujto qe i ka ndodhur ne femiri ti vriten duart, nga puthja e duarve nga babai jane sheruar, ne preherin e nënes me i embel gjumi me endrra princeshash dhe më njerzorja ne fytyren e ç do fëmije mbetet fytyra e nënës qe shkelqen nga lumturia

Një lule e bukur në doren e nje vajze e shoqeruar me buzeqeshje me pëshperimën e fjalëve Do vi per ty, ndez ate shkëndi qe e ben zemren te rrah fort.

Kur lexon prozën LOTËT E NJË GRUAJE të Blerines dhelexuesi përlotet, kjo do të thotë se krijmtaria artistike ka prekur telat e zemrës, ka deportuar ne honet e hapsires se shpirtit te lexuesit e ,sigurisht, ky eshtë misioni i letersisë. Mardhenjet prind fëmijë, vella moter po dhe te dy te dashuruarve shkrimtarja Blerina Pëllumbi na e sjell me një përkushtim, plot emocion, me një këndveshtrim teper origjinal gati si një moment hynor

Autorja ka ditur te portretizoj, ta ngre ne pedistal, figurën e nënes në te gjitha dimensionet deri ne detaje, me nje besueshmëri dhe një trillim te bukur artistik. Në letersinë botrore, por dhe atë shqiptare ka plot shembuj kur femijet i pergjerohen, perkushtohen deri ne sakrifica sublime per ta shpetuar dhe nga vdekja. Po Dea, qe mua me kujton Dea-n e Butrintit te bardhë,te mermert,te fildisht, po Dea si personazh i Blerines ç do bente per Nenen e saj?

Kur nena ishte semure vinte vajza mijra kilometra larg në emigrim per ta shikuar,pastaj ikte prane familjes,kjo eshte jeta reale, kur nëna në dhendje te rende në spital, vajza ne shtatzaninë e dyte vjen te lind ne qytetin e lindjes. Ne të njetin spital nena në gjendje te rendë, vajza në lindje. Pa lindjes ashtu siç ishte merr femijen e saj e shkon te dhoma ku ishte nëna, shtrihet pranë saj

Ç ndodh me Nëne Viktorin?



Kur shikon fëmijet, syte e saj te venitur shkreptin nga gëzimi, buzeqeshja ju kthye në buzet e thara, zgjati duart si pulëbardhe drejt femijes duke thëne

– më erdhi Nipçja moj gra, moj motra , dhe e mori në krah si pëllumb.

Historia e dashurise mes Albanit e Deas ka bukurinë dhe freskinë e ngjyrat e moshes, një dashuri qe jep e merr dashuri. Vitet kalojnë e jeta ka batica e zbaticat e veta,por ne çdoparagraf pirtreti, bota shpirterore e sejcilit konkretizohet dukshem dhe bindes por me kubatur ndryshe. Nëse Dea vjen duke u rritur dhe pjekur, me nje sellje plot dashuri, e, duke thyer ingranazhet e deshirave te saj te ingranohet ne jetën bashkshoryore e familjare Albani e tregon veten përhere e më negativ, ndoft dhe nga smubdja, por duke krijuar ďy pole te kundert qe perplasja i çoj në divorc, në ate dramen e madhe te ndarjes ku gjitha perjetimet e saj per Dean kthehen në forc per te jetuar per femijet dhe per vete

Gjuha e pastër dhe e pasur qe shkruan, mënyra e rrefimit me kultin e te folurit ngadalë, gjetjet e bukura, e bën vepren te lexueshme dhe mbreslënëse

Nëse libri “LOTËT E NJË GRUAJE të shkrimtares Blerina Pëllumbi me vetem 100 faqe e pak personazhe ka formatin e një novele, nga dramaciteti i ngjarjeve, dinamika e trajtimi i personazheve, po, dhe nga vlerat artistike e mesazhet filozofike qe percjell ka vlerat e një romani ku çdo lexues do deshironte ta kishte në biblioteken e tij

Një libër me vlerë për historiografinë shqiptare

Nga  Akademi Prof. Dr. Eshref Ymeri

I nderuar z. Nuri Dragoj! Duke u njohur me punimin tuaj, mjaft interesant, “Përmeti dhe Lufta e Dytë Botërore 1939-1944”, bindem edhe më shumë në faktin që puna e historisë është ca e ngatërruar. Kjo për faktin se nuk është e lehtë ta trajtosh duke u nisur nga kriteri i së vërtetës, i cili kërkon që historiani të jetë kryekëput i paanshëm dhe autoritet shkencor i padiskutueshëm. Sipas të gjitha gjasave, anashkalimin e këtyre dy kërkesave themelore, duhet të ketë pasur parasysh edhe Volteri, kur ka thënë: “Historia është një tërësi krimesh, çmendurish dhe fatkeqësish, mes të cilave bien në sy disa virtyte, disa kohëra fatlume, si puna e ca vendbanimeve me njerëz që zbulohen aty-këtu, mes një shkretëtire të egër”.

Ngjarjet historike që shtjelloni në këtë vepër mbi bazën e fakteve të dokumentuara, më sjellin në kujtesë një thënie mjaft të goditur të shkrimtarit amerikan Robert Hainlain (Robert Anson Heinlein – 1907-1988). Ai thotë: “Historia lidhet me të vërtetën, ashtu si puna e teologjisë me fenë”.

Pas leximit të veprës suaj shkencore, një vepër dyvëllimshe, e cila të befason me morinë e fakteve që sillni përmes më shumë se dy mijë citimeve, më erdhi ndër mend shprehja e famshme, me domethënie aforistike, e cila, me sa duket, ka prejardhje të kryehershme: “Historinë e shkruajnë fitimtarët”.

Pikërisht në thelbin e këtij aforizmi fshihet tragjizmi i objektivitetit historik. Prandaj koha ka vërtetuar me fakte se aforizmi në fjalë duhej pasuruar me diçka tjetër. Atij i duhej bërë një shtojcë e vogël me domethënie të thellë. Shtojcën e ka bërë Anton Dreksleri (Anton Drexler – 1884-1942), një personalitet i njohur evropian, themelues i nacionalsocializmit gjerman, pararendës i Hitlerit, i cili thotë: “Historinë e shkruajnë fitimtarët, prandaj humbësit nuk përmenden në të”.

Çdo lexues i veprës suaj, i cili të vërtetën e ka për yll karvani, vjen në përfundimin e vetvetishëm se historia është konkrete, është e prekshme, është e faktuar vetëm atëherë, kur zhvillimin e saj, ai e kundron me sytë e vet në ditët tona.

Ju keni derdhur shumë djersë dhe kam bindjen se ia keni arritur plotësisht të hulumtoni aq thellë në historinë e krahinës së Përmetit dhe përgjithësisht të jugut të Shqipërisë, saqë e keni bërë lexuesin të rrijë dhe të përsiatë thellë në heshtjen e tij: Vallë a do të vijë ajo ditë kur historianët “e liçensuar” të vendit tonë, të arrijnë të flasin me gjuhën e fakteve, të dalin para masës së lexuesve me autoritet shkencor në zbulimin e objektivitetit historik? Në këtë aspekt, kam bindjen se librat tuaj, janë një leksion i mirë për historiografinë shqiptare.

Në përfundim të leximit të veprës suaj, lexuesi gjakftohtë shtron pyetjen: Cili duhej të ishte kriteri i objektivitetit të historianëve në pasqyrimin e historisë së vendit tonë, gjatë viteve të luftës? Përgjigjja, në këndvështrimin tim, se si duhen shkruar vepra shkencore të paanshme, në të cilat të pasqyrohen plotësisht ngjarjet dhe dukuritë historike, si edhe të vlerësohet vendi i tyre në historinë tonë kombëtare, deri tani vazhdon të mbetet e hapur. Por ju me punën tuaj të madhe i jeni afruar më shumë se kushdo tjetër të vërtetës, e cila, ndonëse është e dëshiruar, në fakt, është anatemuar thuajse tërësisht.

Sipas historianëve “të liçensuar”, humbësit gjatë viteve të luftës, nuk paskan të drejtë të kalojnë nëpër “sitën” e objektivitetit historik. Ata, në “punishten” e historianëve tanë, duhet të shërbejnë vetëm si objekt demaskimi, përçmimi, poshtërimi dhe talljesh të përhershme, siç ndodhi faktikisht gjatë një periudhe mbi gjysmëshekullore.

Ju jeni ndalur dhe keni folur me gjuhën e fakteve për Marrëveshjen e Mukjes. Nuk e di se cila ishte arsyeja e vërtetë që komunistët pranuan të ulen në një tryezë të përbashkët me përfaqësuesit e nacionalizmit shqiptar. Ndoshta diku thellë, në vetëdijen e tyre mund të ketë gjalluar vetëtimthi ndonjë ndjenjë grahmuese nacionalizmi, për tragjedinë që shovinizmi evropian i shkaktoi kombit shqiptar në Kongresin e Berlinit dhe në Konferencën e Londrës. Paçka se në veprën tuaj argumentohet me dokumente historike, që komunistët shqiptarë, në aleancë me komunistët serbë dhe grekë, përfaqësues këta të dy vendeve tradicionalisht armiqësore ndaj kombit shqiptar, e kishin kristalizuar qëndrimin e vet ndaj Ballit Kombëtar dhe Legalitetit që nga fundi i vitit 1942 dhe sidomos në pranverën dhe në verën e viti 1943.

Fakti që komunistët shqiptarë e hodhën poshtë Marrëveshjen e Mukjes, sapo teksti i saj i ra në dorë Miladin Popoviçit, dëshmon pa mëdyshjen më të vogël se Enver Hoxha dhe krerët e tjerë të udhëheqjes komuniste, nuk ishin gjë tjetër, veçse vegël e verbër në shërbim të Beogradit. Miladin Popoviçi, pasi e lexoi tekstin e Marrëveshjes së Mukjes, e zhubraviti, e mblodhi shuk dhe ia pëplasi Enver Hoxhës në fytyrë. Ky s’u bë i gjallë, në vend që të mbante një qëndrim burrëror prej shqiptari me vetëdije të lartë kombëtare.

Për fatkeqësinë tonë kombëtare, historianët “e liçensuar” nuk i zbuluan asnjëherë arsyet e vërteta të hedhjes poshtë të Marrëveshjes së Mukjes. Me heshtjen e tyre për atë Marrëveshje, ata braktisën të vërtetën historike, u radhitën përkrah ideologjisë komuniste, e cila u shartua në vendin tonë nga ana e serbosllavizmit, përmes emisarëve të tij Dushan Mugosha dhe Miladin Popoviçi, dhe ngritën bateritë kundër përfaqësuesve të nacionalizmit shqiptar, sikur gjoja ata ishin shkaktarët e përçarjes ndërshqiptare.

Me përvojën tuaj të pasur, keni studiuar shumë dokumente arkivore dhe gjatë hulumtimeve serioze që keni bërë në truallin e historisë së viteve të luftës në trevën e Përmetit dhe më gjerë, keni zbuluar shumë të vërteta, për të cilat historia zyrtare ka heshtur. Ka heshtur qëllimisht, sepse po të fliste me gjuhën e fakteve, siç keni folur ju, atëherë do të dilte në dritën e diellit e vërteta tragjike rreth tre objektivave që shovinizmi serbomadh u kishte ngarkuar emisarëve të vetë në Shqipëri, emisarë këta, të cilët “themeluan PKSH si agjenturë solide të tyren, futën vendin në një luftë civile dhe larguan nga pushteti elementin nacionalist shqiptar”.

Këto tri objektiva, Enver Hoxha, në përputhje me orientimet Beogradit, i realizoi më së miri. Këtë e vërteton fare qartë kjo dëshmi tronditëse për lidhjet e ngushta të Enver Hoxhës me titizmin jugosllav: “… Kallxon nji zojë e cila, aso kohe bante punën si përkthyese në shërbim përsonal të sekretarit të Partisë Enver Hoxhës, në marrëdhanje diplomatike me ambasadën e Jugosllavisë në Tiranë, si nji ditë me nji bashkëfjalim ndërmjet ambasadorit titist e Enverit, ky i fundit shend e verë i paska pasë kumtue përfaqësuesit të Beogradit gati-gati si tue u krenue: “E mbytëm Patër Anton Harapin e, me të kemi plagosë për vdekje Klerin Katolik!..”. Simbas rrëfimit të grues, ambasatori, diplomat i vjetër panserbian, i paska pasë përgjegjë: “Po, po! Po keni endè gjallë Patër Gjon Shllakun, i cili peshon shumë”, ndaj duhet – vazhdoi ai – “simbas porosisë që kam prej qeverisë sime, të zhdukni Shllakun dhe të shkatrroni kulm e themel çerdhen e Klerit Katolik në Shkodër, me në krye Françeskanët!” Pra, Enver Hoxha i mburrej përfaqësuesit të një shteti tradicionalisht armik të kombit shqiptar, se si ai vriste shqiptarë dhe se si merrte udhëzime për të vrarë të tjerë shqiptarë.

Në veprën tuaj me taban të shëndetshëm shkencor, ju keni dhënë një kontribut të shquar në studimin e historisë të trevës suaj amtare, duke hedhur dritë në një shkallë të konsiderueshme mbi pasqyrimin e saj, me sa më shumë objektivitet. Prej studimit që ju i paraqisni lexuesit nxirret një përfundim interesant: Në procesin e grumbullimit të dijeve historike janë të mundshme përftesat dhe firot. Me këtë rast, për shkak të arsyetimeve ideologjike, jo vetëm ngjarje të veçanta, por madje edhe periudha të tëra janë zhdukur nga fushëpamja e historianëve “të liçensuar”. Pikërisht këta historianë kanë fshehur qëllimisht servilizmin flagrant të udhëheqjes komuniste para Dushanit dhe Miladinit, të cilët Enver Hoxhën e kishin shndërruar në njeriun e tyre të bindur plotësisht.

Nga libri juaj mësojmë se njeriu me cilësi të larta morale, nuk ka liri të zgjedhë, pasi zgjedhja e tij është përcaktuar që në gjenezë, ngaqë liria e zgjedhjes te njeriu është pjesë e prirjeve të kundërta të tij. Sido që ta bëjmë zgjedhjen, në mënyrë të vetëdijshme apo të pavetëdijshme, dy janë rrugët: Do të përballemi me zgjedhjen që buron nga një veprim i diktuar nga arsyeja apo nga pasione irracionale, sepse problemi i zgjedhjes nuk është çështje e mundësive të barabarta. Në rastin e personazheve të skalitura në studimin tuaj, përballemi me njerëz që kanë përqafuar rrugën e progresit në kundërshtim me regresin, të burrave që kanë preferuar të ushqejnë dashurinë dhe të shpërndajnë urrejtjen, të luftëtarëve që kanë vlerësuar mbi gjithçka pavarësinë dhe lirinë, në kundërshtim me skllavërinë.

Ju keni zbuluar me fakte konkrete mjerimin e udhëheqjes komuniste shqiptare, e cila, në Plenumin e Beratit që u mblodh më 23 nëntor 1943, e kishte bërë “zot shtëpie” emisarin e Titos, kolonelin Velimir Stojniç. Prandaj ai shovinist serbomadh, nga tribuna e atij plenumi, lëshonte një deklaratë poshtëruese për vendin tonë: “Shqipëria jo që nuk e rrit dot ekonominë e saj, por as e zhvillon dot atë, sepse imperializmi do ta gëlltiste;… e vetmja zgjidhje e saj është të bashkohet në një konferderatë me Jugosllavinë…”.

Enver Hoxha, i mbrujtur mirë tashmë me kolaboracionizmin me shovinizmin jugosllav, në mbledhjen e Byrosë Politike të 15 dhjetorit 1947, del po me të njëjtën deklaratë publike, duke vazhduar poshtërimin e vendit të vet, sipas shembullit të Velimir Stojniçit tre vjet më parë: “Duhet ta fitojmë kohën e humbur e të bëjmë sa më shpejt bashkimin de facto të Shqipërisë me Jugosllavinë në të gjitha fushat (parti, ekonomi, ushtri, etj.), sepse Shqipëria nuk mund të qëndrojë si shtet i pavarur dhe aq më pak të ndërtojë socializmin pa u bashkuar me Jugosllavinë…”.

Shtrembërimi apo fshehja e fakteve historike nga studiues të kohës së diktaturës enveriane, por edhe pas saj, ka bërë që ju, me këtë vepër shkencore, t’u jepni përgjigje pyetjeve se si duhet shkruar tani historia; si të arrihet vërtetësia dhe objektiviteti në trajtimin e saj; mënyrën si mund t’i njohim dukuritë historike në tërë kompleksitetin dhe frymën e tyre kontradiktore; nevoja për t’iu kundërvënë falsifikimit të historisë. Kundërveprimi ndaj synimit të një sërë historianësh dhe publicistësh “të liçensuar”, për t’i interpretuar zhvillimet e ngjarjeve në përputhje me ideologjinë zyrtare në pushtet, është domosdoshmëri e kohës. Kjo për arsye se, duke i servirur ndodhitë e viteve të shkuara, ashtu siç u vjen osh tekave zyrtare, duke anashkaluar të vërtetën, me të vetmin qëllim që ngjarjet historike të pasqyrohen në mënyrë të njëanshme ose të deformohen plotësisht, i sjellim një dëm të madh edhe të ardhmes së kombit shqiptar, pasi nuk do të jetë në gjendje të shmangë gabimet e bëra më parë.

Në faqet e kësaj vepre mësohet me lehtësi se para kombit duhet të sillemi me dinjitet, pasi bijtë e tij i janë përgjigjur çdo thirrjeje, ndonëse politika nuk ka qenë në gjendje t’i udhëheq në drejtimin e duhur. Nevoja ka bërë që shqiptarët të ndërgjegjësoheshin se liria mund të fitohej vetëm atëherë kur kërkohej nga tërësia e individëve dhe jo nga një individ i veçantë. Vetëdija e shqiptarëve ka reaguar në shekuj, pa ndonjë vendim politik, i çfarëdo lloi qoftë ai, përherë në kundërshtim me mendësitë e regjimit pushtues, pa iu trembur shtypjeve të dhunshme që ushtronte makina ushtarake, pa u urdhëruar nga askush, duke u përfshirë vullnetarisht në breza në luftën për liri. Pra, kemi të bëjmë me një moral të lartë popullor, me rivlerësim të besimeve që udhëhiqnin sjelljen shoqërore të njeriut të lirë, i cili drejtohej nga nevoja e një koncepti shoqërisht të përbashkët, për një jetë më të mirë. Kjo, krahas përmbushjes së kënaqësive individuale, mbështetej edhe në gatishmërinë për të shkrirë krejt pasurinë, pa kursyer as jetën për idealin e lirisë.

Në vlerësimin e Kongresit të Përmetit ju e keni vënë theksin me shumë të drejtë në një fakt të pamohueshëm: ai kongres s’ishte gjë tjetër, veçse një kopje e shëmtuar e AVNOJ-it jugosllav. Në atë kongres u hodhën themelet e luftës së klasave, e cila, fill pas nëntorit të vitit 1944, filloi të zbatohej me tërë egërsinë e vet, përmes burgosjeve, internimeve dhe pushkatimeve të kundërshtarëve politikë. Por edhe para vitit 1944 ajo ka qenë konkrete. Vrasja e ballistëve, djegia e shtëpive të tyre, por edhe e njerëzve të tjerë që simpatizonin Ballin, ishte një luftë klase e pastër. Frytet e asaj lufte klasash, populli shqiptar i voli gjatë viteve ’80, kur degradimi i diktaturës komuniste të Enver Hoxhës e katandisi popullin tonë deri në atë derexhe, saqë ai u gjend ballë për ballë me degjenerimin gjenetik për mungesë të ushqimeve bazë për mbijetesë. Skenari dhe regjisura jugosllave (me kryeaktor Enver Hoxhën) për varfërimin e popullit shqiptar deri në përmasa proverbiale, funksionoi për mrekulli.

Në bindjen time, ju keni bërë vlerësime mjaft objektive për Ballin Kombëtar dhe për Legalitetin. Por duhet pranuar se, sikur Enver Hoxha të kishte patur burrërinë dhe të mos lëvizte nga trualli i shqiptarisë, përballë emisarëve shovinistë jugosllavë, ngjarjet do të kishin ndjekur një tjetër rrjedhë. Por kjo ishte e pamundur për dy arsye: Së pari, Enver Hoxha, si njeri i bindur plotësisht para titizmit jugosllav, i përzgjedhur me kohë e me vakt nga Beogradi për të qenë në krye të partisë komuniste, veproi në përputhje me orientimet e shovinizmit jugosllav, për përçarjen dhe për hedhjen e farës së vëllavrasjes në radhët e popullit shqiptar. Së dyti, komunistët shqiptarë, me në krye Enver Hoxhën, gjatë viteve të luftës kishin si pikësynim kryesor marrjen e pushtetit me çdo çmim, pa lejuar absolutisht bashkëqeverisjen me përfaqësues nga radhët e nacionalistëve shqiptarë.

Ju e theksoni me shumë të drejtë dhe unë ndaj plotësisht të njëjtin mendim me ju, se faji kryesor për gjendjen ku u katandisën Balli Kombëtar dhe Legaliteti pas hedhjes poshtë të Marrëveshjes së Mukjes, bie kryekëput mbi Enver Hoxhën dhe krerët e tjerë të udhëheqjes komuniste, të cilët e futën popullin tonë në luftë vëllavrasëse. Ishin pikërisht ata fajtorët kryesorë, të cilët u bënë shkak që një pjesë e nacionalistëve shqiptarë të bashkëpunonte me gjermanët. Nënkuptohet vetvetiu që krerët kryesorë të nacionalistëve shqiptarë u treguan të paaftë dhe dritëshkurtër pas pushtimit të vendit tonë nga Italia fashiste. Ata nuk u hodhën menjëherë në veprime konkrete, nuk u vunë në krye të popullit për organizimin e tij në luftë të armatosur kundër pushtimit fashist dhe i lejuan vetes që komunistët të organizoheshin nga emisarët jugosllavë dhe t’ua rrëmbenin iniciativën nga dora. Oportunizmi i krerëve nacionalistë del mirë në pah në kujtimet e njërit prej përfaqësuesve të tyre të njohur, ministrit të brendshëm të viteve të luftës, Kol Bib Mirakaj, kujtime këto të botuara në librin e tij me titull “Vetëvrasja e një kombi”, Botimet “Fiorentina”, Shkodër, 2014.

Për sa u përket vlerësimeve tuaja rreth temës, nëse gjatë luftës ka pasur luftë civile apo luftë vëllavrasëse, mendoj se gjykimi juaj është më afër së vërtetës: gjatë viteve të luftës ka pasur jo luftë civile, por luftë vëllavrasëse. Kjo për arsye se lufta civile përfaqëson në vetvete formën më të ashpër të zgjidhjes së kontradiktave shoqërore që janë grumbulluar me kohë dhe që shfaqet si një kundërvënie e armatosur me përmasa të mëdha e dy palëve kundërshtare.

Profesori i shkencave politike në Universitetin e Stanfordit (Stanford University) të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Xhejms Feron (James D. Fearon – 1963), thotë se lufta civile, si një konflikt i dhunshëm brenda vendit, është luftë e grupeve të organizuara, të cilat kanë si pikësynim marrjen e pushtetit me forcë në qendër të vendit apo në një rajon të caktuar, ose ndryshimin e politikës shtetërore.

Nisur nga ky këndvështrim, duhet pranuar se luftë civile quhet përplasja e armatosur mes shteteve të Veriut dhe të Jugut në Shtetet e Bashkuara të Amerikës në vitet 1861-1865, luftë civile quhet përplasja mes Ushtrisë së Kuqe dhe Ushtrisë së Bardhë në Rusi,pas revolucionit bolshevik në vitet 1918-1920, luftë civile quhet përplasja mes komunistëve dhe antikomunistëve në Greqi, në vitet 1945-1949. Në të gjitha këto përplasje, palët ndërluftuese kanë pasur formacione ushtarake të mirorganizuara dhe të përmasave të mëdha.

Prandaj ju keni shumë të drejtë që përplasjen mes komunistëve dhe nacionalistëve në vendin tonë, gjatë viteve të luftës, e quani luftë vëllavrasëse dhe jo luftë civile. Ajo ishte vërtet një luftë vëllavrasëse, sepse forcat nacionaliste në vendin tonë nuk qenë të afta të vetorganizoheshin siç duhet, menjëherë pas 7 prillit të vitit 1939 dhe të krijonin forca të armatosura deri në nivel brigadash, e le pastaj për t’u ngritur deri në nivel divizionesh.

Si gjithmonë, ju përgëzoj për punën e vështirë kërkimore që keni përballuar dhe ju uroj suksese në veprimtarinë tuaj krijuese, e cila ka në themel vetëm kriterin e së vërtetës.

Vilhelme Vrana Haxhiraj: Tradhtia e Madhe ndaj Kombit

Studimi “Tradhtia e Madhe ndaj Kombit” i shkrimtares Vilhelme Vrana Haxhiraj doli nga botimi

Lexuesve, kolegëve, bashkëpunëtorëve, mediave dhe dashamirësve të librit!

Shtëpia Botuese Nacional në bashkëpunim me Shtypshkronjën Europrint, para pak ditësh nxori nga shtypi, librin me titull “Tradhtia e Madhe ndaj Kombit”- studim i autores Vilhelme Vrana Haxhiraj “Mjeshtre e Madhe e Penës”. Veç punës së lodhshme kërkimore me fakte e dokumente të shkrimtares, për të dalë në dritë ky libër me 244 faqe, ka vlerë angazhimi i një stafi të tërë, pa punën e të cilëve është i pamundur botimi. Para botimit, madje edhe para redaktimit, dorëshkrimin e lexoi dhe e analizoi Prof.Dr.Eshref Ymeri, meritë e të cilit është parathënia. Profesori i nderuar Eshref Ymeri duke analizuar librin, ka evidentuar dhe plotësuar me fakte të tjera tronditëse parathënien e librit. Një vlerë të veçantë për mua si autore, kanë vërejtjet, këshillat dhe sugjerimet e profesor Eshrefit, të cilat m’i dha me shkrim. 

Mendja e çdo individi nuk mund t’i thotë të gjitha, ndaj ngelen shumë hapësira edhe për studiues, përsjatës apo hulumtues të tjerë. Ndaj për bashkëpunëtorët shpreh:

Nderim dhe mirënjohje!

Nderim dhe mirënjohje për bashkëpunëtorët që mundësuan daljen në dritë të këtij studimi, të cilët janë: Këshilluesi Prof.Dr.Eshref Ymeri, meritë e të cilit është parathënia e librit; Redaktori, Mujo Buçpapaj; Dizenjatori Jorgo Saqellari, Shtypshronja Europrint, veçanërisht Zj.Blerina Ndreu dhe Shtëpia Botuese Nacional. Falënderim dhe mirënjohje menaxherit fotografit personal, mikut të të mirave dhe të këqijave të jetës sonë, bashkëshortit tim Fitim Haxhiraj, si dhe lexuesit të mrekullueshëm si kritiku më i paanshëm i krijimtarisë sime!

Nderime! Vivra.

Të nderuar lexues!

Shqipëria, kombi ynë i lashtë, ka kaluar aq shumë trauma e tragjedi,si nga pushtimet e gjata shekullore dhe nga Diktatura paranojake e partisë-shtet sa duhen enciklopedi të tëra për t’i hedhur në letër. Veçse është e dhimbshme jo vetëm për atë që e lexon, por është tejet tronditëse për autorin, si gjatë punës kërkuese dhe punës në kompjuter, pasi përjeton ndodhi e ngjarje të kobshme. Studiuesi, veçanërisht kur është i ndjeshëm kalon në pagjumësi, ndoshta edhe në depresion.sepse gërmëzon çdo fjalë, çdo dhembje, çdo vuajtje. Ndaj tragjeditë që janë përshkruar prej tij, i përjeton me dhimbje. Porse ta përjetosh si ndjesi një tragjedi, është shumë larg së vërtetës, vuajtjes, luftës së kaluar fizikisht, sepse është shumë herë më e dhimbshme e jetuara. Dikush që ka hequr mbi shpinë ndodhi makabre, përbuzje, mohim, ka parë me sytë e tij krime brenda familjes, vuajtje të paimagjinueshme për brezat e sotëm, kur u bije një libër i tillë në dorë, ai/ajo e rijeton përsëri të gjallë, sepse skenat i shfaqen para syve si në ekran të gjalla. Ky është përjetim dhe një vuajtje e dyfishtë.

Gjithsesi, duke lënë mënjanë përjetimet, libra të tillë duhen shkruar për të kujtuar të shkuarën e hidhur, që brezat e ri aktual e që do të vijnë, duhet ta njohin ashpërsinë e një pushteti diktatorial dhe pasojat negative të drejtimit të tij.

Në këtë studim lexuesi ballafaqohet me realitetin e hidhur të një kombi vital, ku partia-shtet, jo pak por për gjysëm shekulli, u shërbeu verbërisht miqësive me Jugosllavinë, Bashkimin Sovjetik dhe me Kinën. Nga një anë u bënte thirrje shqiptarëve në besnikërinë e miqësisë, me tezën “Vëllazërim gjaku”, me këto shtete të lindjes, që formonin Kampin Socialist me në krye BS, kurse nga ana tjetër zhduku Trurin dhe Palcën e kombit që janë inteligjencia me kulturë perëndimore dhe fisnikëria. Duke ndjekur shembullin bolshevik të Stalinit, mes shpikjes më të madhe, Luftës së klasave, më e egra që ka njohur njerëzimi, solli përçarjen mes shqiptarëve , duke i ndarë në dy klasa armike deri në vdekje për njëra-tjetrën. Me konfiskimet e shpronësimet solli varfërinë materiale të individit, familjes dhe shoqërisë, e cila solli varfërinë mendore të shtetasve. Kjo politikë antimkombëtare çoi në varfërimin e ndërgjegjes kombëtare.

Duke u nisur nga një politikë e njëanshme për gjysëm shekulli, unë e kam nisur librin me një kujtesë kombëtare që mendoj se vlen për çdo kohë. Dhe duhet ta lexojë çdo njeri, i majtë i djathtë apo i qendrës, sepse bëhet fjalë për Mëmëdheun tonë.

Prolog: Ndërgjegjjes së bashkëkombësve!

Kujtesë psiko-kombëtare

“Nuk ka këshillë më të keqe se ajo që të shtyn të mohosh kombin tënd!”
Naum Veqilharxhi

Politikanë, historianë dhe ju, shqiptarë të mirë, kurrë mos harroni se…

*“Atdheu s’është vetëm i imi, as i yti, porse u përket të gjithë bashkëkombasve. Është kjo arsyeja që detyrat dhe përgjegjësitë ndaj tij nuk mbarojnë kurrë.

*Përherë duhet t’i kthejmë sytë nga e kaluara e largët apo e afërt tejet e mundimshme dhe e mbushur plot me padrejtësi që i janë bërë vendit tonë. Harresat historike janë regres dhe dështim kombëtar i garantuar.

*Pësimi për këdo, për politikën apo individët, duhet të shërbejë si mësim dhe udhërrëfyes për të nesërmen që troket çdo çast.Nëse do të kemi parasysh gabimet e së shkuarës dhe të tashmes, e ardhmja e kombit do të jetë e sigurt.

*Të pranosh sfidën në demokraci, do të thotë të jesh i bindur në vetvete se je pajisur me dije shkencore dhe i gatshëm për të përballur të nesërmen dilemë. Kjo vlen për çdo shqiptar që kërkon të ballafaqohet denjësisht me sfidat e kohës, sepse bota është e mbushur plot me të tilla... të këndshme dhe të pakëndshme. Kjo kërkon sakrificë, vullnet dhe punë.

*Po ne kur do të bëhemi si bota? A do të ketë ndonjëherë shtet të së drejtës ligjore që me politikat e tij në çdo fushë të jetës, të pasqyrojë realitetin dhe identitetin tonë kombëtar?

* A do të rishikohen e ndëshkohen ndonjëherë fajtorët e krimeve makabre shfarosëse dhe çkombëtarizuese që u janë bërë shqiptarëve, si dhe vendimet e padrejta ndaj copëzimit të kombit më të lashtë në Europë?Nëse shqiptarët heshtin, gabimet dhe padrejtësitë shndërrohen në faje dhe kombi humbet nocionin e tij.

*Politikanë dhe intelektualë të vërtetë e me gjak shqiptari, mos lejoni që të përsëriten tragjedi të tilla antinjerëzore dhe antinatyrale!

*Po nuk u shkul gozhda e Nastradinit(drejtimi i Kishës Autoqefale të Fan Nolit prej kishës greke) nga trualli ynë, ne do të vuajmë pafundësisht dhe rrezikun do ta kemi gjithmonë pranë!

*Ende nuk u ngopën Fuqitë e Mëdha me lojërat diplomatike e tragjeditë që i kanë shkaktuar dhe po i shkaktojnë Kombit më të lashtë pellazgo-lilir-arbëro-shqiptar ndër shekuj?!

*Dekomunistizimi, dekriminalizimi, dhënia e pronës pronarit legjitim, lufta antikorrupsion pa kompromis, respektimi i votës së lirë, zgjidhje dhe zgjedhje të lira, gjejnë zbatim në një vend ku drejtësia zbaton ligjin.

*Ndarjet klasore ngjallin mllefe, urrejtje dhe hakmarrje. Aty, ku ka drejtësi, pendesë, falje, tolerancë, harmoni, vëllazërim, bashkëpunim dhe dhënie vlerash intelektuale të merituara, është e sigurt rruga drejt mbrothësisë kombëtare.

* Barazia gjinore, integrimi i femrës në shoqëri sipas intelektit, arsimimit dhe profesionalizmit, si segment shumë i rëndësishëm për familjen dhe vlerë e pazëvendësueshme për shoqërinë. Pjesëmarrja e saj në të gjitha nivelet e politikës e të pushtetit:legjislativ, ekzekutiv, juridik, arsimor kulturor, mjekësor, shkencor, art dhe media, do të bëjë të mundur integrimin e shpejtë të Shqipërisë përkrah demokracive të zhvilluara.

*Së fundmi:

Shqipëria ka nevojë për bashkëpunim në çdo fushë jete me demokracitë më të zhvilluara, duke ruajtur integritetin dhe dinjitetin kombëtar në rajon, kontinent dhe atë ndërkombëtar. Kështu rritet autoritetidjhe prestigji i këtij kombi vital.

Këto kërkon demokratizimi i një vendi si Shqipëria që ka kushte tejet të favorshme, poqese ato shfrytëzohen me racionalizëm. Nëse gjejnë zbatim këto kërkesa si: Prona të shkojë tek pronari legjitim, luftë e pandërprerë kundër korrupsionit, Reforma në Drejtësi të bëhet pa kompromise politike deri në një, si dhe misioni i opozitës të jetë me synim për rritjen e nivelit jetik (mirëqënies sociale)forcimi i tolerancës dhe mirëkuptimit social, do të sjellin ndryshime sasijore e cilësore në vend.

Vetëm nëse gjejnë zbatim këto kërkesa, atëherë e ardhmja e kombit është e sigurt. 


 Vivra

Një libër i çmuar në shërbim të Çështjes Kombëtare

Akademik Prof.dr. Eshref Ymeri

Para më shumë se një muaji dhe pikërisht më 16 tetor, në Hotel Tirana, u bë prezantimi i librit me titull “Çamëria, krahina më jugore e trojeve etnike shqiptare”. Libri ka një vëllim prej 344 faqesh. Autor i tij është intelektuali i njohur nacionalist, zotëria Sali Bollati, inxhinier-kimist.

Për dijeninë e lexuesve të nderuar, në faqen e fundit të kapakut të këti libri, jepen këto të dhëna jetëshkrimore për autorin e tij.

“Ka lindur në Paramithi të Çamërisë shqiptare më 1 korrik të vitit 1937. Pas vrasjes barbare të shtatë personave të familjes nga bandat shoviniste greke të Zervës më 27 qershor 1944, mbahet në burg po në Paramithi për 6 muaj. Dëbohet me dhunë, bashkë me mijëra shqiptarë çamë, kryesisht fëmijë, gra e pleq, nga trojet e veta etnike stërgjyshore dhe hyn në Shqipëri. Rritet në Shtëpinë e fëmijës në Tiranë. Mbaron shkollën e mesme në Shkodër në vitin 1960. Diplomohet si inxhinier-kimist me master degree në Bratislavë të Çekosllovakisë dhe emërohet pedagog në Fakultetin e shkencave të Natyrës të Universitetit të Tiranës. Përkthen dhe harton tekste akademike për metoda speciale të kimisë analitike. Pas studimit realizon një repart prodhimi pigmentesh pranë Ndërmarrjes kimike në Tiranë, edhe për eksport. Me nisjen e “qarkullimit të kuadrit”, transferohet dhe punon në Fier, në Elbasan, në Vlorë dhe në Tiranë. Në dhjetor të vitit 1991 është njëri nga nismëtarët e krijimit të Shoqatës patriotike atdhetare “Çamëria”. Njihet si pjesëmarrës në simpoziume dhe në veprimtari ndërkombëtare, si aktivist i mbrojtjes së të drejtave të njeriut. Pas Hungarisë, Sllovakisë, Çekisë dhe Rumanisë, ftohet në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ku i akordohet edhe statusi i azilit politik. Punoi si specialist në Bashkinë e Nju Jorkut. Është martuar me Makbule Pronjon po nga Paramithia. Kanë dy vajza: Betulla dhe Albana. Zotëron gjuhët: anglisht, italisht, rusisht, sllovakisht, çekisht dhe greqisht”.

Të gëzon pa masë botimi i këtij libri i zotërisë së nderuar Sali Bollati, një atdhetar i shquar nacionalist, i lindur në trevën e dashur të Çamërisë, pjesë e pandarë e trungut tonë amtar, por, nën diktatin e shovinizmit rusomadh, armikut të betuar të kombit shqiptar, e shkëputur me dhunë nga shovinizmi evropian për interesat e shovinizmit grekomadh. Libri lexohet me një kërshëri të jashtëzakonshme.


Bindja ime e plotë është se ky libër, pa mëdyshjen më të vogël, mund të vlerësohet si një “Enciklopedi e Çështjes Kombëtare të Çamërisë”. Autori i nderuar ka folur me gjuhën e fakteve, duke kaluar në “skaner” fatin tragjik të Çamërisë, i cili është pasojë e Tradhtisë së Madhe ndaj Kombit, tradhti kjo që u mbrujt me shumë kujdes nga tradhtari dhe mercenari i regjur i grekosllavizmit, Enver Hoxha, dhe, po me të njëjtin kujdes, u trashëgua nga pasuesit e tij, po kaq tradhtarë, në periudhën pas ndërrimit të sistemit komunist me një sistem neokomunist, armik të Çështjes Kombëtare Shqiptare.

Autori e ka vënë shum mirë në dukje se shovinizmi grekomadh dhe kisha shoviniste greke, në ushtrimin e terrorit gjakatar dhe në kryerjen e masakrave të natyrës së inkuizicionit mesjetar kundër popullsisë shqiptare të Çamërisë, në Shqipëri, në periudhën e sundimit komunist, kanë pasur si aleate besnike udhëheqjen antikombëtare komuniste, me në krye tradhtarin Enver Hoxha, kurse në periudhën e neokomunizmit që vazhdon deri në ditët tona, si aleate po kaq besnike, kanë mbarë klasën politike në pushtet, këtë argate me nam në shërbim të Athinës dhe të Beogradit që gëzojnë përkrahjen tërësore të brukselizmit.

Mendoj se ky libër është i nivelit akademik dhe, siç e përmenda më lart, mbart vlera enciklopedike të jashtëzakonshme njohëse. Ky libër, në të njëjtën kohë, shërben edhe si një shuplakë e fuqishme kundër tradhtisë së rëndë të bandës komuniste të kriminelit Enver Hoxha, të klasës neokomuniste në pushtet gjatë këtyre gati tre dhjetëvjeçarëve, si edhe kundër historiografisë zyrtare komuniste dhe neokomuniste për qëndrimin antikombëtar ndaj Çështjes Kombëtare të Çamërisë.

Libri është një bilancë i krijimtarisë së pasur publicistike të autorit, i cili Çështjen Kombëtare të Çamërisë e ka pasur dhe vazhdon ta ketë si yll karvani në formimin e vet të shkëlqyer si një intelektual nacionalist.

Artikujt e tij të shumtë, të botuar vite me radhë në faqet e internetit, janë një kontribut i shquar në shërbim të Çështjes Kombëtare të Çamërisë. Atij i dridhet zemra dhe i ngjethet trupi nga skenat e llahtarshme të krimeve të egërsirave greke kundër popullsisë së trevës së Çamërisë, skena këto, të cilat, kur ishte fëmijë shtatë vjeç, i ka parë me sytë e vet se si ia vranë dhe ia masakruan egërsisht shtatë pjesëtarë të familjes së tij.

Ky libër me vlera të shumta njohëse hedh dritë në një mënyrë tepër të ndjeshme ndaj njërës prej tragjedive më të rënda që shovinizmi evropian i shkaktoi kombit shqiptar, me përkrahjen e gjithanshme që i dha shovinizmit grekomadh dhe kishës shoviniste greke, në dëm të interesave tona kombëtare. Krimet e rënda të shovinizmit grekomadh dhe të kishës shoviniste greke kundër popullsisë së trevës së Çamërisë në vitet 1944-1945, të cilat u kryen nën vëzhgimin e ushtarakëve anglezë, ishin skena përmbyllëse të krimit të shovinizmit evropianoperëndimor, pas vendimit të gjëmshëm që ai mori në Konferencën famëkeqe të Londrës të vitit 1913. Pikërisht për shkak të heshtjes tradhtare të Tiranës zyrtare para institucioneve të rëndësishme ndërkombëtare për Çështjen Kombëtare të Çamërisë, shovinizmi grekokriminal, për ato krime të rënda, të shoqëruara me lumenj gjaku, vazhdon të mbetet i pandëshkruar deri në ditët tona.

Pas leximit të këtij libri, lexuesi me formim të admirueshëm nacionalist vjen në një përfundim fort domethënës: pa ribashkimin e trojeve tona etnike, që nga Tivari deri në Artë e Prevezë, kombi shqiptar do të vazhdojë të zvarritet përdhe, siç po vazhdon deri tani, pa mundur të ngrihet dot kurrë më këmbë. Kjo për arsye se kombit shqiptar i janë copëtuar gjymtyrët kryesore të trungut të tij amtar: trojet etnike shqiptare në Mal të Zi dhe në Kosovë përfaqësojnë kokën e kombit shqiptar, trojet etnike shqiptare në Maqedoni përfaqësojnë shpatullat e kombit shqiptar, trojet etnike shqiptare në Çamëri përfaqësojnë këmbët e kombit shqiptar. Prandaj Shqipëria Londineze, që prej vitit 1913, përfaqëson në vetvete “një copë kërcu”, pa degë dhe pa rrënjë, të cilin gjithkush e shkel me këmbë, që nga Athina, Beogradi dhe deri në Bruksel.

Mendoj se zotëria Sali Bollati, si një nacionalist i kultivuar dhe si një përfaqësues me dinjitet të lartë i kombit shqiptar, duhet falënderuar përzemërsisht për këtë libër mjaft të pasur me informacion për njërën nga trevat e shquara dhe mjaft të dashura të trungut tonë amtar, siç është Çamëria, një strehë e vërtetë kjo e perëndive pellazgoilire.

Eruditizmi shkencor dhe letrar i Akademik Prof.Dr.Eshref Ymerit

Prof.dr. Eshref Ymeri,  është një personalitet dhe individualitet i veçantë i kulturës kombëtare, një erudit që ka dhënë vlera të pallogaritshme në fushën e gjuhësisë, të përkthimtarisë dhe të publicistikës.

Është autor bashkëkohor që ka vënë një gur të rëndë në
kolanën e artë të kulturës kombëtare.

 Prandaj, me vullnetin që e ka karakterizuar në punën e tij të palodhshme e ka renditur veten në elitat e kombit. 

“Prindërit e Eshrefit nuk jetojnë më,por një amanet i lanë,
që ta dojë jetën dhe vatan!

Biri i tyre me ndërgjegje kombëtare, thotë:

“Gjuhën shqipe kam NËNË DHE BABË!”

Me punën e tij sistematike qysh kur nisi të mëltojë ABC dhe gjithë jetën, me etjen për dije e kulturë, Eshref Ymeri e ka quajtur veten gjithmonë nxënës. Gjithë jeta e tij është shkollë.

Mjafton që institucionet shtetërore të shkencës dhe të kulturës të lexojnë analizat që Mira Meksi u bën veprave“Përkthimi, një histori pasioni” (botim i vitit 2015) dhe “Arti i përkthimit gojor”(botim i vitit 2018),analizat që prof.dr. Hajri Shehu u ka bërë dy veprave të tij “Fjalor frazeologjik rusisht shqip” (botim i vitit 2015) dhe veprës“Arti i përkthimit gojor” (me parathënie të Abdurrahim Myftiut dhe pasthënie të prof.asoc.dr. Alba Frashërit), për të njohur personalitetin e veçantë të Eshref Ymerit. 

Këto vepra mbartin vlera të mëdha njohëse dhe shërbejnë si një shkollë e vërtetë për të gjithë ata përfaqësues të brezit të ri që kanë pasion t’i futen punës me zell në fushën e leksikografisë dhe të përkthimtarisë.Ato e meritojnë të zënë vendin që u takon në thesarin e kulturës kombëtare.

Kush është prof.dr. Eshref Ymeri?

Është i biri i Hasan Ymerit (1890-1970), veteran i Luftës së Vlorës, i dekoruar nga Presidiumi i Kuvendit Popullor të Republikës Popullore të Shqipërisë me medaljen “Për veprimtari patriotike”, me nr. 4040, datë 14 korrik 1965, me këtë motivacion:
“Për trimërinë, guximin dhe vetëmohimin që tregoi në luftë kundër pushtuesve imperialistë italianë më 1920 për çlirimin e Vlorës”.

Gjyshja e Hasan Ymerit nga i ati, Kale Hodja, ka qenë e bija e Hodo Ali Nivicës, njëra nga figurat e shquara (përkrah Zenel Gjolekës dhe Tafil Buzit) të kryengritjeve antiosmane në mesin e shek. XIX.

Stërgjyshërit e Hasan Ymerit, Lulo dhe Muk Bajrami, kanë qenë bashkëluftëtar të Bilbilenjve legjendarë të Progonatit, të cilët, me urdhër të pashait, i varën në Rrapin e Janinës.

Në një këngë të vjetër, të krijuar asokohe, thuhet:

“Hodo Ali hane-hane

Varet nga shkëmbi asdrane (në krye të malit të Smokthinës),

Varet Hodua për Smokthinë,

Të takojë parësinë,

Vetë Lulo Bajram Smokthinë,

Se ka lidhur miqësinë,

Ka dhënë vajzën për të birnë.”

Në një libër me këngë, të botuar para disa vjetësh, të repsodit nga Smokthina, Xhevit Zeneli, figurojnë edhe këto dy vargje:

“...Lulua me Muk Bajramë

Gji në gji ç’e dhanë xhanë...”

Në vazhdim po japim kronologjinë e jetës së Prof.dr. Eshref Ymerit.
25.12. 1938 - lindi në Smokthinë, prefektura Vlorë.

1947 - 1955 - përfundon shkollën 7-vjeçare në Smokthinë.

1955 - 1959 - përfundongjimnazin “Ali Demi”, Vlorë.

1959 - 1961 - student në Shën Peterburg (ish-Leningrad).

1962 - 1966 - përfundon studimet e larta për gjuhë dhe letërsi ruse në Fakultetin e historisë dhe të filologjisë të Universitetit të Tiranës.

1966 - 1977 - pedagog i gjuhës ruse në Fakultetin e historisë dhe të filologjisë të Universitetit të Tiranës.

Prej 17 majit, deri më, 10 tetor të vitit 1975, Instituti i Studimeve Marksiste-Leniniste pranë Komitetit Qëndror të Partisë së Punës të Shqipërisë e dërgoi me shërbim në Republikën Popullore të Kinës, ku, në kryeqytetin Pekin, ndoqi nga afër botimin në gjuhën ruse prej 1000 faqesh të vëllimit II të veprave të zgjedhura të Enver Hoxhës.

1977 (shtator).Universiteti i Tiranës e qarkullon padrejtësisht në Kukës. Rri pa punë deri më 25 mars 1979.

Ndërkohë, Shtëpia botuese “8 nëntori” e aktivizoi gjatë kësaj kohe si përkthyes të jashtëm të veprave të Enver Hoxhës në gjuhën ruse.
26 mars 1979 - 31 korrik 1981 - përkthyes efektiv në Shtëpinë Botuese “8 nëntori”.

01 gusht 1981 - 31 tetor 1989 - shef i Redaksisë së botimeve në gjuhë të huaja në Shtëpinë botuese “8 nëntori”.

01 nëntor 1990 - 31 dhjetor 1991 - përkthyes efektiv në Shtëpinë botuese “8 nëntori”-

01 janar 1992 - 31 gusht 2003 - pedagog i gjuhës ruse në Fakultetin e gjuhëve të huaja të Universitetit të Tiranës.

01 shtator 2003 - largohet për në pension.

Fakulteti i gjuhëve të Huaja të Universitetit të Tiranës, në kuadrin e programit TEMPUS, më 02 dhjetor 2001, e përfshiu në një grup pedagogësh të përkthimit nga gjuhë të ndryshme (si anglishtja, frëngjishtja, gjermanishtja dhe italishtja), të cilët i dërgoi në Britaninë e Madhe, pranë Universitetit të Uestminsterit, ku qëndruan një javë për shkëmbim përvoje nga fusha e përkthimtarisë.

Aktiviteti pedagogjiko-shkencor

Tekste mësimoretë botuara:

Më,1968. Tekst mësimor për zhvillimin e gjuhës së folur të studentëve të kursit të parë të gjuhës ruse (botim i Shtëpisë botuese të librit universitar).

1972. Tekst mësimor për zhvillimin e gjuhës së folur të studentëve të kursit të dytë të gjuhës ruse (botim i Shtëpisë botuese të librit universitar).

1974. Tekst mësimor për gramatikën e gjuhës ruse për të katër kurset e studentëve të gjuhës ruse(me grup autorësh, botim i Shtëpisë botuese të librit universitar).

1981. Analizë teksti për studentët e kursit të parë dhe të dytë të degës së gjuhës ruse(me bashkautor, botim i Shtëpisë botuese të librit universitar).

1982. Tekst me tema bisedimi në ndihmë të zhvillimit të gjuhës së folur për mësuesit e gjuhës ruse (botim i Institutit të studimeve pedagogjike).

1984. Formula bisedore. Tekst në ndihmë të mësuesve të gjuhës ruse (botim i Institutit të studimeve pedagogjike).

2002. Gjuha e folur ruse. Tekst mësimor për studentët e të katër kurseve të degës së gjuhës ruse (botim i Shtëpisë botuese të librit universitar).

Lëndë mësimore praktike

Gjatë kohës që ka punuar si pedagog në Fakultetin e historisë dhe të filologjisë dhe në Fakultetin e gjuhëve të huaja, ka dhënë:
Lëndën e gjuhës së folur ruse në të katër kurset.

Lëndën e gramatikës praktike të gjuhës ruse në kursin e parë dhe të dytë.

Lëndën e analizës së tekstit në të katër kurset.

Kurse leksionesh

Leksionet e stilistikës së gjuhës ruse (bashkë me seminaret).

Leksionet e gjuhësisë së përgjithshme.

Leksionet e letërsisë ruse (bashkë me seminaret).

Leksionet e përkthimit (bashkë me ushtrimet e përkthimit).

Artikuj metodiko-shkencorë dhe shkencorë

Artikuj të tillë janë botuar në gazetën “Mësuesi”, në revistën “Studime filologjike” dhe “Gjuha jonë” gjatë viteve 1970-1980.

Përkthime të letërsisë politike

Në Shtëpinë botuese “8 nëntori”, gjatë viteve 1978-1990, ka përkthyer 3200 faqe letërsi politike nga gjuha shqipe në gjuhën ruse.

Përkthime artistike

Gjatë viteve 1998 e në vazhdim, ka përkthyer dhe botuar vepra të shkrimtarëve:

Aleksej Prijma:“Edgar Kejsi” (Shtëpia botuese “OMSCA”, Tiranë 1999).

F.M. Dostojevski:

“Një zemër e dobët” (Shtëpia botuese “OMSCA”, Tiranë 1998 dhe Shtëpia botuese “ABC”, Tiranë 2008).

“Sozia” (Shtëpia botuese “OMSCA”, Tiranë 2000).

“Pollzunkovi” (një roman me nëntë letra) (Shtëpia botuese “OMSCA”, Tiranë 2000).

“E zonja e Shtëpisë” (Shtëpia botuese “OMSCA”, Tiranë 2001).
“Një grua bote dhe një burrë poshtë shtratit” (Shtëpia botuese “OMSCA”, Tiranë 2002).

Italo Kalvino:

“Përralla italiane” (Shtëpia botuese “DeaS”, Tiranë 2000).

Nikollaj Kolada:“Nishani”. Dramë. Vënë në skenë në Teatrin Kombëtar, më 2003.

Ludmilla Razumovskaja:“E dashur Elena Sergejevna”. Dramë. Vënë në skenë në Teatrin kombëtar në vitin 2007.

Zheni Kostandinova:“Vanga” (Shtëpia botuese “OMSCA”, Tiranë, 1999).

Zhorzh Amadu:“Zonja Flora dhe dy burrat e saj” (Shtëpia botuese “OMSCA”,Tiranë, 2001).

Kobo Abe:“Gruaja e burgosur në rërë” (Shtëpia Botuese “Bota shqiptare”. Tiranë, 2012).

Leonid Grossman:“Pushkini në kulturën ruse”. Sh. Botuese “Bota Shqiptare”. Tiranë, 2014.

Përkthime nga shqipja në rusisht

Vath Koreshi:

“Porta Eva”. Skenar filmi, prodhim shqiptaro-rus. Regjisor: Albert Minga. Producent: Aleksandër Mihajllov. U xhirua në Shqipëri në vitin 2000 dhe doli në ekran në vitin 2001).

“Ky është profeti Muhamed, i dërguari i Zotit për mbarë njerëzimin” (përgatiti për botim dhe botoi Instituti shqiptar i mendimit dhe i qytetërimit islam (Tiranë 2008).

Fjalorë:

“Fjalor i termave të mbrojtjes kundërajrore” (me bashkautorë, botim i Akademisë ushtarake, Tiranë1990).

“Fjalor frazeologjik italisht-shqip” (me bashkautor,Sh. Botuese “Afërdita”, Tiranë 1997).

“Fjalor sinonimik i gjuhës shqipe” (me bashkautorë,Sh. Botuese “TOENA”, Tiranë 2002).

“Fjalor i madh frazeologjik italisht-shqip” (me bashkautorë, Sh.Botuese “EDFA”,Tiranë 2007). 

 “Fjalor sinonimik i gjuhës shqipe” (i pasuruar dhe i ripunuar) (me bashkautorë, Sh. botuese “EDFA”, Tiranë 2007).

“Fjalor frazeologjik rusisht-shqip” (Sh. Botuese “Bota shqiptare”. Tiranë 2015).

Redaktime fjalorësh:“Fjalor rusisht-shqip” (grup autorësh, Sh.Botuese“EDFA”, Tiranë 2005).

“Fjalor shqip-rusisht” (autore prof.as.dr. Mukades Mançe) (Sh. Botuese “EDFA”,Tiranë 2007).

Publicistikë

Prej vitit 1991 dhe deri tani ka botuar 1237 artikuj publicistikë në mbrojtje të çështjes kombëtare, veçanërisht në mbrojtje të Çështjes Kombëtare të Kosovës, të Çamërisë, të popullit shqiptarë në Maqedoni, kundër qëndrimeve shoviniste të grekosllavizmit dhe sidomos kundër politikës shoviniste rusomadhe në raport me kombin shqiptar, kundër pushtimit të kishës sonë ortodokse nga kisha shoviniste greke.

Vend të veçantë zënë edhe artikujt e tij kritikë, me vlerësime për vepra artistike të autorëve të ndryshëm. 

Krahas intelektualëve të tjerë nacionalistë, ka ngritur zërin e tij tëfuqishëm për ribashkimin e trojeve tona etnike. 

Në publicistikën e tij kanë rënë në sy edhe artikuj me tema shoqërore apo edhe artikuj polemikë.

Botime të tjera

“Shqipëria në dokumentet e arkivave ruse” (me bashkautor, Shtëpia botuese “TOENA”, Tiranë,2006).

“Antologjia e kryqëzimit: Rusia dhe çështja shqiptare 1878-2012”(me bashkautor. Universiteti “Iliria”. Prishtinë 2012).

“Përkthimi, një histori pasioni” (Sh. Botuese “OMSCA-1”. Tiranë 2015).

“Arti i përkthimit gojor” (Botim i studios “Intergrafika”. Tiranë 2018).

Kualifikimi shkencor

16. 12. 1989. Merr gradën shkencore “Kandidat i Shkencave” (me vendim nr. 208 të Komisionit të Lartë të Atestimit).

14. 12. 1994. Grada “Kandidat i Shkencave”, sipas Vendimit të Këshillit të Ministrave nr. 351, datë 30.06. 1993, konvertohet në gradën shkencore “Doktor”.

13. 12. 1994. Merr titullin “Asistent Profesor” (me vendim nr. 11 të Komisionit të Lartë të Kualifikimit Shkencor).

11. 05. 2001. Merr titullin “Profesor” (me vendim nr. 53 të Komisionit të Lartë të Kualifikimit Shkencor).

Përkthyes gojor

Si përkthyes nga rusishtja në shqip dhe nga shqipja në rusisht, ka marrë pjesë:

a. në të gjitha konferencat e Asamblesë Parlamentare të Bashkëpunimit Ekonomik të Vendeve të Detit të Zi (PABSEK), të zhvilluara në Tiranë.

b. në disa aktivitete të Bankës Botërore dhe të Fondit Monetar Ndërkombëtar të zhvilluara në Tiranë;

c. në disa aktivitete të UNICEF-it dhe të IOM-it të zhvilluara në Tiranë.




Si përkthyes, ka shoqëruar:

1. Delegacionin e Parlamentit Shqiptar, të kryesuar nga Kryetari i tij, zoti Pjetër Arbnori, gjatë vizitës së tij:

a. në Shën Peterburg, ku ishte i ftuar nga Universiteti i atij qyteti për të marrë pjesë në një sesion shkencor në përkujtim të 5-vjetorit të vdekjes së albanologes së shquar ruse Desnjickaja (01 qershor 1995);

b. në Moskë, ku u zhvillua konferenca e radhës e PABSEK-ut (04-07 qershor 1995).

2. Delegacionin e parlamentit rus, të kryesuar nga zëvendëskryetari i tij, zoti Sergej Baburin, i cili zhvilloi një vizitë në vendin tonë nga data 17 deri më 19 mars 1999.

 Gjatë qëndrimit në Tiranë, kryetari i delegacionit rus zhvilloi bisedime me:

a. Presidentin e Republikës, prof.dr. Rexhep Meidani;

b. Kryetarin e parlamentit, prof.dr. Skënder Gjinushi;

c. Kryetarin e Këshillit të Ministrave, zotin Pandeli Majko;

ç. Zëvendësministrin e punëve të jashtme, zotin Maqo Lakrori.

d. Kryetarin e Komisionit të Jashtëm të Parlamentit Shqiptar, zotin Sabri Godo, bashkë me anëtarët e atij komisioni;

dh. Kryetarin e opozitës, prof.dr. Sali Berisha.

3. Delegacionin e Parlamentit të Armenisë, të kryesuar nga Kryetari i tij, gjatë vizitës që bëri në vendin tonë më 28 qershor 2000, kur filloi punimet edhe Konferenca e radhës e PABSEK-ut.

4. Delegacionin e Fondit Shqiptar të Zhvillimit gjatë vizitave që bëri në Armeni:

a. në tetor 1998;

b. në shkurt 1999.

5. Delegacionin e Ministrisë së Mbrojtjes të Republikës së Shqipërisë, të kryesuar nga ministri Safet Zhulali, gjatë një vizite që ky bëri në Ukrainë prej 24 deri më 27 shkurt 1997, me ftesë të Ministrit të Mbrojtjes së Ukrainës, gjeneral Kuzmuk.

6. Një grup gazetarësh nga Ukraina që vizitoi kampet e refugjatëve kosovarë në Durrës dhe në Tiranë më 13-15 qershor 1999.

7. Tre grupe gazetarësh nga Ukraina që vizituan Kosovën në korrik, në shtator dhe në dhjetor të vitit 1999.

 Përshtypjet e veta nga Kosova, gjatë shoqërimit të grupit të parë të gazetarëve ukrainas (korrik 1999), i botoi në shtyp me titull “Kur Kosovën unë e pashë” (Gazeta “55”, 26-27 gusht 1999).

8. Një grup gazetarësh nga Federata Ruse që vizitoi Kosovën në nëntor të vitit 1999. Përshtypjet e veta për shoqërimin e gazetarëve rusë i botoi në shtyp me titull “Dertet e një përkthyesi” (Gazeta “55”, 4-10 dhjetor 1999). 

Të gjitha këto grupe gazetarësh e vizituan Kosovën me sponsorizimin e Zyrës së Shtypit të NATO-s në Bruksel.

Vlerësime

I. Shoqata kulturore atdhetare “Labëria”, me Kryetar Prof.dr. Ago Nezha dhe Sekretar Xhemil Çeli,me vendim të Forumit të saj, të datës 31 mars 2013, e ka nderuar me Diplomën “Personalitet i shquar i Labërisë”, me këtë motivacion:

“Profesor doktor, gjuhëtar i shquar, me kontribut të çmuar në zhvillimin e gjuhës shqipe dhe njohjen e saj në rrethe të larta intelektuale në Evropë dhe në SHBA. 

Një nga bijtë e Labërisë, që me veprën, jetën e sjelljen e tij nderon trevën e lindjes dhe mbarë kombin shqiptar”.

II. Me propozim të Bordit dhe të Senatit të Akademisë së Shkencave dhe të Arteve Shqiptaro-Amerikane Nju Jork, Prishtinë, Tiranë, Shkup, më datën 27 prill 2017 është pranuar anëtar i kësaj Akademie.