Fundi i koronavirusit aktualisht duket si një perspektivë e largët për pjesën më të madhe të planetit, pasi bota po merret me një pandemi të lulëzuar.

Flori Bruqi

Virusi vdekjeprurës, i quajtur COVID -19, tani ka marrë jetën e shumë të së sëmuerëve  dhe ka infektuar më shumë se 100,000 në të gjithë botën.


Gjatë pandemisë së koronavirusit, termi Covid-19 është përdorur gjithashtu për të përshkruar virusin.

Ndërsa masat e reja më të ashpra janë imponuar nga qeveria e Mbretërisë së Bashkuar për të ndaluar përhapjen e sëmundjes, britanikët janë ende duke u përpjekur të marrin kokën rreth të gjitha kufizimeve që janë vendosur, raporton “The Sun”.

Me testimin e koronavirusit të disponueshëm vetëm për ata në nevojë serioze, shumë prej nesh ende po përpiqen të zbulojnë se si dhe nëse kemi virusin.

Të kuptojmë se çfarë kuptimi kanë të gjitha këto terma shkencorë dhe shqetësimi për shëndetin tonë mund të shkaktojë stres të panevojshëm në kohë të paparë si këto.

Me fjalë të thjeshta-COVID 19 qëndron, Corona (CO) Virus (VI) Sëmundja (D) dhe 19 (2019) vitin që virusi u godit për herë të parë.

Ai u dha këtë emër nga Organizata Botërore e Shëndetit, i cili tha: “Të kesh një emër ka rëndësi për të parandaluar përdorimin e emrave të tjerë që mund të jenë të pasakta ose stigmatizuese”.

Ekspertët kanë thënë se emri i një sëmundjeje është i dobishëm gjatë një shpërthimi.

Para se të emërohej zyrtarisht COVID-19, shkencëtarët po e quanin koronavirus ‘2019-nCoV’, kjo u bazua në atë se quhej coronavirus i romanit.

Një koronavirus i ri i quajtur ‘SARS-CoV-2’ (i referuar më parë si 2019-nCoV), është një tendosje e re që nuk është identifikuar më parë tek njerëzit.

Sëmundja që shkaktohet nga SARS-CoV-2 quhet ‘COVID-19’.

Koronaviruset janë një familje e madhe e viruseve që mund të shkaktojnë sëmundje duke filluar nga ftohja e zakonshme deri te sëmundjet më të rënda si Sindroma e frymëmarrjes në Lindjen e Mesme (MERS) dhe Sindromi i Rendit Akut i Rëndshëm (SARS).

Që kur u zbulua për herë të parë në Wuhan, Kinë në Dhjetor  të vitit 2019, shpërthimi ka evoluar me shpejtësi, me WHO etiketimin COVID-19 si një pandemi globale.



Simptomat tipike të COVID-19 përfshijnë ethe, një kollë, vështirësi në frymëmarrje, dhimbje të muskujve dhe lodhje. Rastet më serioze zhvillojnë pneumoni të rëndë, sindromën e shqetësimit të frymëmarrjes akute, sepsë dhe tronditje septike.

Lajmi i mirë në lidhje me COVID-19 është se 80% e njerëzve shërohen nga sëmundja, me vetëm 6% që përjetojnë sëmundje kritike.


Ndërsa numri i personave të infektuar nga koronavirusi rritet çdo ditë, ne të gjithë mund të luajmë rolin tonë në zvogëlimin e përhapjes së virusit duke ndjekur udhëzimet e përcaktuara nga qeveria e cilat përfshijnë qëndrimin në shtëpi, distancimin shoqëror dhe larjen rregullisht të duarve me sapun.

Nuk ka lajme vetëm të këqija, por shifrat tregojnë se janë shëruar mbi 100 mijë persona në botë

Tashmë 100,885 njerëz të infektuar me koronavirus në vende të ndryshme janë rikuperuar, sipas faqes së internetit të Universitetit Johns Hopkins.

Referuar faqes së universitetit pothuajse 60 mijë shërime janë në provincën kineze Hubei, nga ku filloi përhapja e infeksionit.

Në vendin e dytë është Irani me 8.376 që rikuperohen, i ndjekur nga Italia, ku 7,432 njerëz u shëruan.

Në total, në botë janë regjistruar 372 563 raste të koronavirusit.

Vendin e parë në numrin e rasteve të regjistruara të koronavirusit e mban ende Kina me 81.496 raste, e ndjekur nga Italia me 63.927 raste, dhe vendi i tretë në SHBA me 41.511 raste.

Më shumë se 33 mijë raste janë regjistruar në Spanjë, më shumë se 28 mijë në Gjermani dhe më shumë se 23 mijë në Iran.

Kina mund të ketë mbuluar shtrirjen e vërtetë të shpërthimit të koronavirusit, pasi një raport tregoi se një aplikacion i mbështetur nga qeveria ka censuruar fjalë kyçe që nga 1 janari.

Rishikimi, i kryer nga grupi hulumtues me bazë në Toronto Citizen gjeti se WeChat bllokoi fjalët kyçe mbi virusin dhe kritikat ndaj presidentit Xi Jinping. Aplikacioni më i popullarizuar i mesazheve në rajon u krijua privatisht nga Allen Zhang, por qeveria ka mbështetur në mënyrë aktive zhvillimin e saj dhe e përdor atë si një burim të dhënash për të kryer mbikëqyrje masive në Kinë, shkruan express.co.uk, transmeton Telegrafi.

Qeveria ka censuruar atë që njerëzit e saj lexojnë dhe thonë në internet me vite, por një raport i zbuluar sugjeron se ata filluan të bllokojnë diskutimet disa javë përpara se zyrtarët të pranonin ashpërsinë e shpërthimit.

Raporti gjithashtu zbuloi se WeChat bllokoi më shumë fjalë ndërsa përhapja e koronavirusit po rritej edhe më shumë.

Më 31 dhjetor, Kina njoftoi për herë të parë Organizatën Botërore të Shëndetësisë (OBSH) për shpërthimin, por fillimisht informacioni u mbajt për numrin e personave të infektuar, rreziqet e minimizuara dhe mbikëqyrjen e informacionit në kohë, duke bërë që disa të pretendojnë se qeveria po gënjen për të vërtetën dhe shtrirjen e virusit.

Pastaj, gati një muaj më vonë, në 20 janar, presidenti Xi adresoi publikisht çështjen e virusit, duke thënë se do të “përmbahej me vendosmëri”.

Nuk është e qartë nëse bllokimi i fjalëve të WeChat në këtë periudhë ishte i bazuar në direktivat e qeverisë, apo nëse do të ishte bërë vetë sipas saj, pasi raporti sugjeron se mund të ishte rezultat i kompanive “mbi-censuruese në mënyrë që të shmangen qortimet zyrtare” .

WeChat u zbulua se kishte censuruar 132 fjalë midis 1 dhe 31 janarit.

Ndër fjalët e identifikuara ishin termat “Pneumonia e panjohur në Wuhan” dhe “Shpërthimi i SARS në Wuhan”.

Ndërsa shpërthimi i koronavirusit vazhdoi, WeChat censuroi 384 fjalë kyçe të reja midis 1 dhe 15 shkurtit.

Këto përfshijnë kritika ndaj liderëve kinezë – përfshirë Xi – si dhe referenca neutrale ndaj politikave të qeverisë për trajtimin e epidemisë dhe përgjigjet ndaj shpërthimit në Hong Kong, Tajvan dhe Makau.

Disa shembuj të kombinimeve të censuruara ishin: “Autoritetet lokale, epidemia, mbulimi” dhe “Wuhan, virusi, transmetimi nga njeriu te njeriu”.

Më 25 mars 2020, Kina nuk raportoi asnjë rast të infektimit me koronavirusin e ri në territorin e saj dhe autoritetet kanë hequr pjesërisht masat drastike të karantinës në provincën e Hubei, ku virusi u shfaq për herë të parë në dhjetor të vitit të kaluar.

Deri më tani Kina ka regjistruar gjithsej 81,200 infeksione me virus dhe 3,281 vdekje.

Pekini njoftoi një ditë më parë se do të heqë izolimin e më shumë se 50 milionë njerëzve në Hubei. Kjo do të thotë se ata do të mund të udhëtojnë nëse do të ishin me shëndet të mirë.

Disa aeroporte dhe stacione të trenit janë rihapur. Shkollat janë ende të mbyllura.

Banorët e krahinës, Vuhan, do të duhet të presin deri më 8 prill për të qenë në gjendje të largohen nga qyteti i tyre.

Autoritetet shëndetësore kanë frikë nga një valë e re e përhapjes së virusit e shkaktuar nga rastet e importuara.

Masa të rrepta karantine janë imponuar për të gjithë ata që udhëtojnë nga jashtë, dhe aeroplanët ndërkombëtar që fluturojnë për në Pekin duhet së pari të zbarkojnë në një qytet tjetër kinez në mënyrë që udhëtarët të kryejnë ekzaminimet e nevojshme mjekësore.

Rastet e koronavirusit kanë bllokuar miliona banorë nëpër Evropë tani, me gati 22,000 infeksione totale vetëm në Itali, që kur COVID-19 u shfaq në fillim të këtij viti në Evropë.

Virusi pritet të shkaktojë një seri sfidash si për ata që vuajnë nga sëmundja, ashtu edhe për ata që nuk vuajnë për muajt e ardhshëm.

Një epidemiolog kryesor kinez  Prof.Dr. Zhong Nanshan tha se COVID-19 mund të vazhdojë të qarkullojë për muajt e ardhshëm.

Duke folur në një konferencë shtypi nga qyteti i Guangzhou, Kinë muajin e kaluar, Zhong Nanshan, ish-presidenti i Shoqatës Mjekësore Kineze që zbuloi shpërthimin e SARS-it  në vitin 2003, tha se virusi mund të qarkullonte deri në verën e vitit 2020.

Ai tha: “Zhvillimi i epidemisë globale parashikohet të vazhdojë deri të paktën në qershor 2020 ”.

Ekspertë të tjerë janë në një fjalë me profesorin  Zhog  Nanshan, duke thënë se COVID-19 do të “djeg veten” brenda disa muajve të ardhshëm.

Përhapja e SARS – një coronavirus tjetër – në 2003 arriti të infektojë më shumë se 8,000 njerëz, por virusi u zbeh ndërsa moti u ngroh.

Proof.Doktor Howard Markel, drejtor i Qendrës së Historisë së Mjekësisë në Universitetin e Miçiganit, tha që virusi mund të luftojë pasi njerëzit gradualisht zhvillojnë imunitet.

Disa vende kanë parë tashmë shenjën e parë të kësaj djegieje, pasi zyrtarët kinezë të shëndetit thanë që rastet e COVID-19 kanë arritur kulmin.

Drejtoresha e laboratorit të mikrobiologjisë klinike, virozave e bioemergjencave të spitalit Sacco të Milanos, Maria Rita Gismondo ka deklaruar “Nuk po kuptojmë ç’po ndodh në Lombardi. Virusi mund të ketë ndryshuar”.
“Në Lombardi ka diçka që nuk po kuptojmë. Kemi kapërcyer numrin e viktimave të Kinës, në një zonë infinitisht të vogël në krahasim me Kinën e një periudhë kohore kaq të ngushtë”.

“Po ndodh diçka e çuditshme”, thotë ajo, “virusi në Lombardi është kaq agresiv sa nuk mund të shpjegohet. Hipotezat se pse janë të gjitha të vlefshme e një prej tyre është se virusi ndoshta ka ndryshuar”.

Ekspertja e mikrobiologjisë së spitalit të Milanos apelon botën e shkencës të bashkohen për të kuptuar.

“Nëse punojmë së bashku dhe e studiojmë, ndoshta arrijmë të kuptojmë se ç’po ndodh”, thotë ajo.

Kjo që po ndodh me koronavirusin qe parashikuar që në 2007-ën

Shpërthimi i tanishëm i koronavirusit ishte një bombë e telekomanduar me efekt të vonuar që dihej se do të plaste.

 Në këtë përfundim kanë arritur një grup shkenctarësh pasi kanë bërë një inventar të gjithanshëm të karakteristikave të Sars-CoV-1 në 2007, në lidhje me aspektet epidemiologjike, klinike, patologjike, imunologjike, virologjike dhe aspekte të tjera. 

Ata i kanë botuar përfundimet e tyre në një artikull në revistën Clinical Microbiology Review.

Në një paragraf me titull “A duhet të jemi gati për rishfaqjen e SARS?” “, ata parashikojnë “praninë e një rezervuari të madh të virusit të tipit Sars-CoV tek lakuriqët e natës, si dhe në kulturën e ngrënies së gjitarëve ekzotikë në jug të Kinës, të cilën e kanë etiketuar si një bombë që do të shpërthejë më vonë. 

“Mundësia e rishfaqjes së SARS dhe viruseve të tjerë të rinj nga kafshët ose laboratorët nuk duhet të anashkalohet, dhe për këtë arsye nevojitet të merren masa”, thuhet në studim.

Dhe këtë parashikim nuk mund ta errësojnë as teoritë e konspiracionit lidhur me prodhimin artificial të virusit në laborator. Një artikull i botuar në revistën “Nature” tregon qartë që virusi është me origjinë natyrore.

Natyrisht, ky përfundim shkencor, nuk ka për qëllim të gjykojë apo të tallë kulturën kineze apo banorët e këtij vendi që kanë traditë konsumimin ushqimor të shpendëve.

 Por është për të ardhur keq, që duke qenë prej një dekade në djeni të këtyre përfundimeve, nuk janë marrë masa thelbësore për të kufizuar në mënyrë të konsiderueshme kalimin e një familje të tillë të viruseve nga kafshët te njerëzit.

Në të vërtetë, kur kujtojmë kontekstin e mundshëm të infektimit fillestar (një treg peshku dhe shpezësh me rregulla higjienike që lënë shumë për të dëshiruar), ndjejmë keqardhje se kjo pandemi mund të ishte shmangur.

Por megjithatë, kjo është vetëm një hipotezë. Fakti se virusi ka kaluar nga lakuriqët tek njeriu në një treg ushqimor në Kinë, kundërshtohet nga shkencëtarët kinezë. 

Sipas tyre pacienti zero nuk ka asnjë lidhje me tregun në Huan, por ai është eksportuar në Kinë nga vendet perendimore. 

 www.futura-sciences.com & Revista "Clinical Microbiology Review."

A jam akoma infektiv pasi të shërohem?

Shumica dërrmuese e njerëzve që dalin pozitiv me COVID-19 do të bëjnë një rikuperim të plotë. Por kjo sjell paqartësi të reja rreth asaj se sa shpejt mund të presim të rimarrim shëndetin dhe cilat mund të jenë përgjegjësitë tona të vazhdueshme shoqërore.

Biseda për rimëkëmbjen mund të duket e parakohshme për Evropën dhe SHBA-në, të cilët po hyjnë në fazën kulmore të virusit, por vala e parë e konvulsioneve po vjen.


Në anën tjetër të kurbës, Kina – ku më 20 mars nuk kishte raportuar raste të reja – mund të tregojë rrugën drejt përtej coronavirusit.

Megjithatë, disa nga pyetjet vazhdojnë të qarkullojnë – përfshirë edhe ato se çfarë do të ndodh pasi të kalojë e gjitha kjo.

Në këtë drejtim, në një shkrim të Forumi Ekonomik Botëror (World Economic Forum), përcjell Telegrafi, janë paraqitur pesë pyetje, të cilave është tentuar tu jepet përgjigje.

Cila është shkalla e rikuperimit?

Në kohën e shkrimit, më 20 mars, niveli i vdekshmërisë në mes të rasteve të konfirmuara ishte 4 për qind – megjithëse lajmi i mirë është se shifra e vërtetë ka të ngjarë të jetë më e ulët, për shkak të një numri të madh njerëzish të pa raportuar me simptoma të buta.

Zyrtari kryesor mjekësor në Mbretërinë e Bashkuar, Chris Whitty, ka kundërshtuar shifrën globale të WHO prej 3.4 për qind, duke thënë se ai beson se numri i eventual do të jetë rreth 1 për qind.

Një pikë tërheqëse për t’u mbajtur mend është se rreth një muaj pas shpërthimit fillestar në Kinë, me masa të rrepta kontrolli, numri i rikuperimeve filloi të tejkalojë numrin e rasteve të reja.

Kjo është pika që masat e kontrollit të Perëndimit shpresojnë të arrijnë.

A jam akoma infektiv pasi të shërohem?

Ndoshta në një farë mase, megjithëse grupi i parë i studimeve është shumë larg përfundimtares rreth asaj se sa zgjat.

Hulumtimi i përkohshëm nga Gjermania ka sugjeruar që infektiviteti COVID-19 – në kontrast me shpërthimin e SARS në 2003 – rritet në fillim dhe që pacientët që shërohen me simptoma të buta bëhen me rrezik të ulët rreth 10 ditë pasi të sëmuren.

Por një studim tjetër, nga katër profesionistë mjekësorë të trajtuar në një spital të Wuhan, zbuloi se gjurmët e virusit mund të vazhdojnë në trup deri në dy javë pasi simptomat ishin zhdukur; pasi pacientët nuk kolliteshin më ose teshtinin.

Më pak optimist ishte një studim i botuar javën e kaluar në revistën mjekësore Lancet që tregoi se virusi mbijetoi në traktin respirator të një pacienti kinez për 37 ditë – shumë mbi mesataren e 24 ditëve për ata me statusin e sëmundjes kritike.

Raste të reja kundrejt rikuperimeve të reja

A mund “ta kap” COVID-19 për herë të dytë?

“Kapja” e një coronavirusi në përgjithësi do të thotë që personi është imun, të paktën për një kohë, për të përsëritur infeksionin.

Por dyshimet u ngritën në lidhje me COVID-19 në fund të shkurtit kur një grua në fund të viteve 40 e cila ishte larguar nga spitali në Osaka – Japoni, doli pozitive për herë të dytë.

Ekziston gjithashtu një rast i ngjashëm me një nga pasagjerët e anijes “Diamond Princess”, dhe një tjetër në Korenë e Jugut.

Këto ishin raste të izoluara, por më shqetësuese ishte hulumtimi nga provinca Guangdong, Kina që raportonte se 14 për qind e pacientëve që shërohen “ishin rikthyer” gjithashtu pozitivë.

Sidoqoftë, është shumë herët për të kaluar në përfundime.

Këto raste nuk janë konfirmuar plotësisht, me shumë shpjegime të mundshme, duke përfshirë teste të gabuara, tepër të ndjeshme ose tepër të zellshme; ose që virusi ishte bërë i fjetur për një kohë dhe më pas u rishfaq.

Qendrat për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC) theksojnë se reagimi ynë imunitar ndaj kësaj sëmundje të veçantë nuk është kuptuar ende qartë: “Pacientët me infeksion MERS-CoV nuk ka gjasa të riinfektohen menjëherë pasi të shërohen, por akoma nuk dihet nëse mbrojtje të ngjashme imunitare do të ketë për pacientët me COVID-19 ”.

Për sa i përket pasojave të tjera, shkencëtarët aktualisht po spekulojnë se pacientët me coronavirus mund të vuajnë nga zvogëlimi i kapacitetit të mushkërive pas një periudhe të sëmundjes.

Autoriteti Spitalor në Hong Kong vërejti që dy nga tre pacientë që shërohen kishin humbur 20-30 për qind të funksionit të mushkërive – diçka që mund të trajtohet me fizioterapi.


Shkalla e rikuperimit kundrejt nivelit të vdekjes në raste të mbyllura në të gjithë botën

Sa kohë mund të zgjasë imuniteti ndaj COVID-19?

“Nëse keni një infeksion, sistemi juaj imunitar aktivizohet kundër këtij virusi”, tha Dr Keiji Fukuda, drejtori i Shkollës së Shëndetit Publik të Universitetit të Hong Kongut, për LA Times.

“Të rikthehesh përsëri sërish kur je në atë situatë do të ishte krejt e pazakontë nëse sistemi juaj imunitar po funksiononte siç duhet”.

Një gjë që mund të ndihmojë në sqarimin e çështjes së imunitetit është zhvillimi i testeve serologjike për antitrupat ndaj SARS-CoV2, patogjenit COVID-19.

Kjo jo vetëm që do të sigurojë më shumë informacione në lidhje me përgjigjet individuale të sistemit imunitar, por edhe studiuesit do të kenë mundësinë të identifikojnë më saktë popullatën totale të prekur – duke zbuluar njerëz që mund të kenë “rënë në rrjetë” pas shërimit.
Asnjë vend aktualisht nuk e ka konfirmuar qasjen në një provë të tillë, sipas The Guardian.

Por shkencëtarë të shumtë në mbarë botën – përfshirë atë në Singapor që ka pretenduar një gjykim të suksesshëm – po punojnë rreth kësaj.

Kur mund të kthehem në punë?

Autoritetet shëndetësore përcaktojnë shërimin nga COVID-19 si mungesë e etheve, pa përdorimin e ilaçeve për uljen e etheve, për tre ditë të plota; përmirësimi i simptomave të tjera, të tilla si kollitja dhe gulçimi; një periudhë prej shtatë ditësh të plota që nga shfaqja e parë e simptomave.

Dy teste negative në ditët e njëpasnjëshme konsiderohen si “pastrim” – do të thotë vetë-izolimi mund të përfundojë dhe një pacient mund të fillojë teorikisht të ketë kontakt me të tjerët, përfshirë kthimin në punë.

The Guardian & LA Times.

Presidenti amerikan Donald Trump sugjeroi muajin e kaluar që moti i ngrohtë do të ndihmojë në dobësimin e përhapjes së coronavirusit ndoshta qysh në prill 2020.

Por ndërsa pranvera erdhi të enjten, shkencëtarët dhe mjekët thanë që ata nuk e dinë se si ndryshimi i sezonit do të ndikonte në (mos) përhapjen e coronavirusit  kinezë COVIT 19 .


Rritja e dritës së diellit dhe temperaturat e ngrohta janë treguar se prishin transmetimin e disa viruseve. Megjithatë, COVID19 ka vetëm tre muaj të ekzistencës dhe kërkimet shkencore ende nuk kanë nxjerrë ndonjë konkluzion.

“Nuk ka konsensus që (pranvera) ose klima më e nxehtë do të dobësojë drejtpërdrejt lakoren e përhapjes së coroanvirusit”, tha Dr. Michael Gochfeld, një profesor i njohur në Rutgers Robert Wood Johnson Medical School.

Sipas një shkrimi të publikuar nga ellwoodcityledger, ekuinoksi i brendshëm i së enjtes shënoi fillimin e pranverës në hemisferën veriore më herët se çdo ekuinoks tjetër në 124 vitet e fundit.

Ndërsa harku i tij në të gjithë qiellin rritet, sasia e dritës ultravjollcë nga dielli do të rritet me shpejtësi.

Në Korenë e Jugut, në Kinë dhe në Itali një e treta e pacientëve që kanë rezultuar pozitivë ndaj koronavirusit, kanë raportuar vështirësi në nuhatje apo shije.

Një pjesë e mirë e të prekurëve nga Covid-19 mund ta kalojnë atë pa simptoma, por të dhënat e mbledhura nga vendet e prekura masivisht, tregojnë se ka disa simptoma të fshehura prej të cilave mund të kuptosh diçka

Rinologët në Britani, shkruan Business Insider, janë shprehur se një humbje e menjëhershme e nuhatjes mund të jetë një “simptomë e fshehur” e koronavirusit, edhe nëse kjo nuk shoqërohet me asnjë simptomë tjetër.


Në Korenë e Jugut, në Kinë dhe në Itali një e treta e pacientëve që kanë rezultuar pozitivë ndaj koronavirusit, kanë raportuar vështirësi në nuhatje apo shije.

Në Korenë e Jugut, ku testimet janë bërë në masë, 30% e pacientëve që rezultuan pozitivë kanë patur problemin kryesor humbjen e nuhatjes/shijimit.



Ekspertët janë shprehur se shumë pacientë nëpër botë që janë të infektuar me koronavirus kanë shfaqur vetëm këtë lloj simptome dhe jo ato tipiket si temperatura e lartë, kolla apo vështirësia në frymëmarrje.

Rastet me tilla “simptoma të fshehura” janë rritur ndjeshëm edhe në SHBA-ës, Italinë Veriore dhe Francë.

Mungesa e simptomave tipike në të tilla raste, bën që njerëzit të mos testohen apo të izolohen duke kontribuar kështu në përhapjen e virusit.

Pacientët e rinj janë ata që kanë shfaqur më shumë deri tani humbje të menjëhershme të nuhatjes apo probleme me shijimin, pa patur asnjë simptomë tjetër, gjë që provon sërish se ky virus është i përqëndruar në hundë.

Hydroxychloroquine ,ilaç i vjetër malarie në luftën kundër coronavirusit COVIT 19?

Hydroxychloroquine është përdorur për rreth 70 vjet për të trajtuar malarian, kushtet reumatike dhe sëmundjet e tjera. Tani përdorimi i tij i mundshëm në luftën kundër coronavirusit është bërë një burim shprese për shumë njerëz, pas rezultateve inkurajuese nga një provë klinike në Francë të hënën. Por ekspertët paralajmërojnë se ka ende paqartësi në lidhje me efektivitetin e saj.

Një ilaç shumë i vjetër po kthehet në pah.


Testimi i suksesshëm i Hydroxychloroquine për përdorim kundër coronavirusit në qytetin e dytë të Francës, Marsejë më 16 mars, krijoi pritshmëri të mëdha mes kësaj epidemie në rritje.

Didier Raoult, drejtor i një instituti spitalor universitar në Marsejë, shpjegoi se ai kishte kryer një provë klinike në të cilën ai trajtoi 25 pacientë me Covid-19 me Hydroxychloroquine.

Pas gjashtë ditësh, tha ai, vetëm 25 për qind e pacientëve që morën këtë ilaç ende kishin virusin në trupin e tyre, shkruan France24.

Në të kundërtën, 90 për qind e atyre që nuk kishin marrë Hydroxychloroquine vazhduan të mbajnë Covid-19.

Në vazhdën e këtij njoftimi, gjiganti farmaceutik francez “Sanofi” ofroi të dhurojë miliona Plaquenil (një emër tregtie për Hydroxychloroquine) për të vazhduar provat, ndërsa zëdhënësja e qeverisë franceze Sibeth Ndiaye përshëndeti “rezultatet premtuese” dhe premtoi të zgjerojë provat klinike për këtë trajtim.

E njohur dhe e lirë

Po sipas France24, në Francë, disa farmaci raportohet se janë mbingarkuar nga kërkesa për ilaç gjatë ditëve të kaluara.

Sidoqoftë, shumë zëra shpejt theksuan se njerëzit nuk duhet të shpejtojnë në përfundimin se Hydroxychloroquine është një kurë mrekulli e vërtetuar.

“Ky studim duket premtues, por ne duhet të jemi vërtet të kujdesshëm përpara se të ngjallim shpresën kur bëhet fjalë për një virus aq të ri sa ky, për të cilin ende nuk kemi shumë të dhëna”, tha Sarah D’Alessandro, një profesoreshë e mjekësisë molekulare në Universitetin e Milanos dhe një specialist e malaries e cila ka punuar në Hydroxychloroquine.

Ky ilaç merret rregullisht si një zgjidhje e mundshme sa herë që shfaqet një virus i ri.

Një “mundësi është që chloroquine të ndryshojë aftësinë e virusit për t’u lidhur në pjesën e jashtme të një qelize pritëse (e cila është një hap i parë thelbësor për hyrje)”, vuri në dukje Robin May, profesor i sëmundjeve infektive në Universitetin e Birminghamit.

Duke parë që është në dispozicion dhe i përdorur për dekada, Hydroxychloroquine është “shumë e njohur, e lirë dhe mund të prodhohet me shpejtësi në sasi të mëdha”, shtoi D’Alessandro.

“Coronavirusi, si të ndërpresim zinxhirin e ankthit?”

Filloreta Ismaili,psikologe 

Në këtë periudhë, të gjithë jemi duke përjetuar nivele të larta ankthi dhe frike. Të gjithë kemi parë pafund video dhe mesazhe për higjienën fizike. Por ajo që nuk po i kushtohet vëmendje është higjiena mendore, e cila është mbi të gjitha përgjegjëse edhe për higjienën fizike


Ndaj në mënyrë që të kuptojmë dhe kontrollojmë këtë gjendje, së pari duhet të kuptojmë se çfarë po ndodh në mendjen tonë. Të gjithë jemi dëshmitarë të blerjeve masive kudo në botë, të rafteve bosh nëpër supermarkete apo të agresivitetit që njerëzit kanë shfaqur ndaj njëri tjetrit duke blerë ushqime. Ndoshta edhe ne, në ndonjë rast, jemi sjellë po njësoj, kur kemi parë një produkt që po mbaron, kemi vrapuar ta marrim. Çfarë po ndodh?

Mekanizmi ynë më thelbësor, ai i mbijetesës bazohet tek frika! Frika është emocioni që na ka ndihmuar të mbijetojmë ndër shekuj. Mbijetesa është qëllimi thelbësor i trurit reptil ose primitiv, që e kemi trashëguar nga paraardhësit.

Kur ndodh diçka e frikshme ne mësojmë ta shmangim në mënyrë që të mos dëmtohemi. Ky proces, ndryshe quhet të mësuarit mbi bazën e shpërblimit. Bazohet në tre koncepte të thjeshta: ngacmuesi, sjellja që pason dhe shpërblimi. E thënë ndryshe kur paraardhësit tanë shikonin një luan (ngacmuesi), vraponin (sjellja) për të shpëtuar dhe jetuar (shpërblimi).

Rreth një milion vite më parë truri ynë u zhvillua duke na dhënë mundësi të ndjejmë, të ndërveprojmë, të flasim dhe të mendojmë. Zhvilluam parakorteksin (le ta quajmë truri i zgjuar) që është përgjegjës për të rregulluar funksionet komplekse konjitive, emocionale dhe sjellore.

“I zgjuari” është përgjegjës për proceset e të menduarit dhe planifikimin. Çështja thelbësore që duhet të kuptojmë është se “i zgjuari” ka nevojë për informacion të qartë në mënyrë që të arrijë planifikojë të ardhmen, qoftë edhe atë që na pret pas disa orësh. Mungesa e informacionit shkakton paqartësi dhe paqartësia e kombinuar me frikën shkakton ankth! Pra:



Frikë + paqartësi = ankth

Aktualisht ka shumë paqartësi për Covid19 dhe kjo natyrshëm e kombinuar edhe me masat që janë ndërmarrë kudo shkakton shumë ankth. Por në këtë periudhë duhet të kuptojmë se ankthi mund të bëhet edhe më i rrezikshëm se virusi. Ai shpërndahet përmes atij që në shkencë njihet si infektim social.

Infektimi social ndodh sepse ne jemi të paraprogramuar të kopjojmë sjelljen e njëri – tjetrit. Infektimi social është në fakt një infektim (ose virus) emocional! Nëse do të flisnit me dikë që ndihet ankthioz, ju shumë shpejt do të ndjeni gjithashtu ankth. Nëse do lexoni postimet në mediat sociale që transmetojmë panik, ju do të përjetoni gjithashtu panik. Me fjalë të tjera ne infektojmë trurin e njëri tjetrit duke krijuar panik. Pra

Ankth + infektim social = panik

Pikërisht në këtë moment “i zgjuari” çakordohet krejtësisht dhe komandën e merr “reptili”. Nën panik askush nuk mund të mendojë apo logjikojë më! Nën panik, “reptili” do të bëjë ç’është e mundur të përmbushë misionin e tij të vetëm: të sigurojë mbijetesën. Dhe ky është thelbësisht instikt bazik për secilin nga ne. Ndaj kudo në botë njerëzit do të shfaqin të njëjtat sjellje bazike duke boshatisur raftet e duke blerë artikuj jo vetëm sepse “i zgjuari” ka humbur kontrollin, por edhe sepse ne imitojmë ankthin apo panikun e njëri – tjetrit.

Për shembull, ne kemi përgatitur paraprakisht listen për furnizimet që na nevojiten. Në dyqan apo në treg ndeshemi me njerëz të shqetësuar që nxitojnë dhe rrëmbejnë e mbushin koshat me letër higjienike. Fillojmë të përjetojmë të njëjtin ankth dhe “reptili” zgjohet dhe na nxit të bëjmë si të tjerët sepse duhet patjetër të ketë diçka se pse të gjithë po blejnë pikërisht këtë produkt. Ne lëmë mënjanë gjëra nga lista jonë dhe blejmë atë që kanë blerë të gjithë për t’u ndjerë më të sigurte edhe pse është një artikull që ne e kemi në shtëpi ose që në fund të fundit nuk është jetik.

Nëse jemi nën panik atëherë të gjitha shqetësimet fitojnë një hierarki të re. Ne harrojmë gjithçka, sepse nevoja për të siguruar ushqimin e përditshëm është më thelbësore se ruajtja e distancës sociale apo zbatimit të masave. Sepse Covid19 nuk krijon uri, mungesa e ushqimit po! Ne nuk jemi të përgatitur njësoj qoftë mendërisht, qoftë financiarisht për të përballuar mungesat. Por, qoftë për veten, qoftë për të tjerët ne mund ta ndërpresin zinxhirin e ankthit dhe panikut në mënyrë që “i zgjuari” të marrë sërish kontrollin. Mund të ndjekim disa hapa paraprakë të thjeshtë për të fituar kontroll:

Së pari: marrim frymë thellë deri në tre herë ose më shumë! Kjo ndihmon të qetësojmë sistemin nervor në mënyrë që truri të përfitojë kohë e të marrë oksigjenin e nevojshëm për të ndaluar çakërdisjen dhe të rikthehet në kontroll.

Së dyti: përqendrohemi në tani dhe këtu. Kjo arrihet duke ndërprerë të gjitha mendimet dhe duke u përqendruar në ndjesitë e trupit. Mendojmë psh për duart ose për këmbët. Si i ndjen? Identifiko sa më shumë ndjesi: psh të rënda, të mpira, të nxehta? Sa më shumë përqendrohemi në ndjesi aktuale aq më shpejt e shpërqendrojmë trurin nga ‘sulmi’ i ankthit.

Së treti: perfeksionojmë hapat e mësipërm dhe i përsërisim sa më shpesh gjatë ditës në momente të shkurtra. Sigurisht kur ndjejmë ankth instinkti i parë është të veprojmë apo të bëjmë diçka dhe jo të ndalojmë. Ndaj për të fituar zakone të reja kontrolli duhet t’i përsërisim më shpesh edhe përpara se të përjetojmë frikë apo ankth. Ndaj praktikoni sa më shpesh frymëmarrjen e thellë, dhe përjetoni sa më thellësisht qetësinë që përjetoni këtu dhe tani në trupin tuaj.

Së katërti: përgatisim listën e ushqimeve që nevojiten për pak ditë. Në asnjë moment nuk është deklaruar se ka probleme në furnizimin e ushqimeve. Ndaj nëse blini më shumë prej ankthit apo panikut, ju mund shpenzoni më shumë për artikuj e produkte që mund të kenë afate të shkurtra skadimi apo për gjëra që nuk ju nevojiten menjëherë. Gjithashtu me blerjet tuaja ju mund të shkaktoni të njëjtin ankth tek të tjerët. Kjo sjell që të gjithë të blejmë më shumë se na nevojitet dhe të lëmë të tjerë pa furnizime, çka mund të pasojë në sjellje të ngjashme ose agresive aty për aty ose në një moment tjetër.

Ne mund ta ndërpresin zinxhirin e ankthit duke mësuar të përjetojmë qetësi, duke u sjellë normalisht si gjithmonë, pa blerje të tepërta dhe duke respektuar distancën sociale dhe nevojën që kanë të gjithë për furnizim.