2021-05-15

Krimet special të luftës, të kryera nga Serbia me bombat e NATO-s, në Korishë

  • Është shënuar përvjetori i masakrës së Korishës, në të cilën janë vrarë 73 qytetarë shqipëtar, të cilët ishin përdorë si “mburojë e gjallë” nga forcat serbe. Ky ishte rasti i katërt, që forcat serbe praktikonin mënyra perfide të luftës së ndaluar.
  • Rasti i parë, ishte më 14 prill 1999, në afërsi të Gjakovës, ku  forcat serbe kryen krime me bombat e NATO-s, e këtë praktikë e avansuan.  Së paku edhe për disa raste, ka dyshime tejet të fuqishme që Serbia i bëri edhe ndaj popullatës së saj, si në rastin e 23 prillit 1999 me rastin e bombardimit të ndërtesës së Radio televizionit shtetëror të Serbisë, edhe pishin paralajmëru që do sulmohej, qëllimisht përmes dezinformatave nuk e kishin larguar stafin.

    Serbia është e njohur për inskenime të rasteve të krimeve të luftës, madje historikisht ka kryer akte të tilla. Ashtu edhe në Luftën e II Botërore, rasti i masakrës ndaj nxënsëve serb  të shkollës fillore në Kragujevc etj, të cilën ia mveshi nazistëve gjerman. Por për më keq edhe në konfliktet e fundit në Kosovë, janë disa dhejtëra raste të tilla, përfshirë edhe ndaj civilëve të  përkatësisë kombëtare serbe, p.sh: rasti Panda. Ligjet Ndërkombëtare Humanitare, ndalojnë përdorimin e “mburojës së gjallë”  dhe çdo formë dhe mënyrë të detyrimit të Sipas Human Rights Watch, kanë ndodhur rreth 90 incidente me viktima civile gjatë kampanjës ajrore dhe raketore të NATO-s kundër Jugosllavisë, prej tyre 55 kanë ndodhur në Serbi, përfshirë edhe 5 në Vojvodinë, 3 në Mal të Zi dhe 32 në Kosovë, derisa 62-66% e viktimave totale civile janë shkaktuar në 12 incidente dhe atë  279 deri 318 prej viktimave ose 56-60% e tyre janë nga Kosova, kurse në Serbi 201 përfshirë edhe 5 në Vojvodinë dhe 8 në Mal të zi.[1]

    Tabela 1. Incidentet dhe “incidentet” ku pati civilë të vrarë gjatë bombardimit të NATO-s.[2]

                Nga të dhënat e mësipërme mund të shohim që mbi 62% e viktimave të këtyre “gabimeve” të NATO-s, janë shënuar në Kosovë; vërejmë poashtu që rastet e këtyre “gabimeve” janë shumë të rënda në Kosovë( dmth me numër shumë të madh të viktimave); vërejmë që nuk janë vetëm 1 ose dy raste që mund të jenë të rastësishme a si raste të izoluara, por janë të mirorganizuara dhe të praktikuara gjatë kohë dhe jepen indikatorë që janë institucionalisht të organizuara, pas rastit të Gjakovës.

                Bombardimi i civilëve Shqipëtar në Korishë më 13 maj 1999, në ora 11:30 pm, nga tre avion të NATO-s, bombarduan bazën serbe, ku u vranë edhe një numër i madh i refugjatëve Shqipëtar që ishin përdorur si mburojë e gjallë. Sipas burimeve serbe, jepeshin shifra për 87 të vrarë dhe 78 të lënduar, kurse në Librin e Bardhë të botuar nga Minsitria e Jashtme e Jugosllavisë, theksohej për së paku 48 të vrarë, shumica fëmijë, gra dhe pleqë dhe për së paku 60 të plagosur, prej tyre 11 fëmijë nën moshën 15 vjeçare. Një numër i konsiderueshëm i traktorëve me të cilët udhëtonin refugjatët, ishin shkatërruar dhe dëmtuar nga sulmi. Fshati kishte qenë i sulmuar edhe nga forcat serbe në mars dhe prill 1999 dhe ishte granatuar, e që popullata civile nuk kishte arritur të ikte në Shqipëri por ishte strehuar në male për një kohë të gjatë. Derisa në këtë fshat vepronte edhe UÇK-ja.[3]

    Edhe ky incident ishte shumë i ngjajshëm me rastin e bombardimit të konvojit të refugjatëve të brendshëm në Gjakovë, më 14 prill 1999, edhe në këtë rast Pentagoni raportonte se mund të ishte rast i granatimit të rëndë nga forcat serbe në atë zonë. Forcat serbe pretendonin që NATO-ja kishte hedhur bomba kasetore, këtë pretendim e mohonte NATO, duke theksuar se në pozicionet jashtë fshatit Korishë, kurse Human Rights Watch konfirmon që janë përdorur bomba thërmuese.[4] NATO konfirmon se kishte bombarduar 10 armët artilerike të Serbisë nga dy avion me nga dy bomba me dirigjim laserik dhe pastaj 10 minuta më pas avioni i tretë ka lëshuar 6 bomba pa dirigjim në cak.[5]

    NATO në vazhdimësi insistonte që kishte goditur cak të ligjshëm ushtarak.[6] Ndërsa më 16 dhe 17 maj 1999,  Peter Daniel dhe Jamie Shea të NATO-s, deklaruan që forcat serbe mund t’i kenë sjellur atje refugjatët Shqipëtar si mburojë e gjallë. Edhe më 17 maj 1999 zëdhënsi i Pentagonit Kenneth Bacon, vlerëson se 1/3 deri ½ e civilëve të vrarë në kampanjës ajrore të NATO-s,  janë sjellur qëllimisht nga forcat serbe përskaj caqeve, e që citonte edhe të mbijetuarit e Korishës nga ky sulm.[7] Madje Jamie Shea citonte burimet Shqipëtare të Kosovës, që theksonin se ishte komanda ushtarake serbe në kampin ku ishin mbajtur si mburojë e gjallë civilët në natën e sulmit.[8] Edhe më 18 maj 1999, deklarohej që rasti i Korishës, forcat serbe i kishin përdorur civilët si mburojë e gjallë.[9] Këtë e mbështesnin edhe raportet e gazetave  siç ishte edhe The Times, ku theksohej që gra dhe fëmijë ishin mbajtur në katin e sipërm, kurse në katin përdhes ishte  vendosur shtabi dhe artileri  serbe, e kështu ishte vepruar në 3-4 objekte duke mbajtur 200 ose 300 gra e fëmijë.[10]

    Autoritetet serbe, morën një ditë pas sulmit gazetarët e huaj që të shohin skenën e ngjarjes.[11] Në vendin e ngjarjes ishin pa ende gjurmë të mbetjeve të ushtrisë jugosllave.[12]

    Raportin final të Prokuroit të Komitetit të themeluar për rishikimin e kampanjës së bombardimit kundër republikës federative të Jugosllavisë, theksohet që pilotët e NATO-s, nuk mund të shihnin natën se çfarë kishte brenda shtëpive në afërsi të kampit të ushtrisë serbe në Korishë, por sipas të dhënave të NATO-s dhe burimeve të tjera, ajo zonë ishte spastruar etnikisht që nga fillimi i konfliktit në Kosovë, edhe pse disa informata kishte që ishin risjellë forcërisht civilë për t’i përdorë si mburojë civile, por që ishin ndërmarrë të gjitha masat për paralajmërimin e tyre, prandaj nuk kishte bazë për akuza kundër NATO-s.[13]

    Natyrisht asnjë Shqipëtar, nuk ka dyshuar a akuzuar NATO-n, as për këtë rast e as për rastet e tjera, por në vazhdimësi edhe familjarët e viktimave dhe të viktimat e mbijetuara kanë fajësuar dhe akuzuar forcat serbe për përdorim si mburojë e gjallë, apo për vrasje e masakra pas bombardimit të NATO-s( duke përdorur granata dore-granata thërmuese).

    Dhe si përfundim, asnjë veprim hetimor i Prokurorisë Speciale të Kosovës, as EULEX-it dhe UNMIK-ut, por sipërfaqësisht nga Tribunali i Hagës, janë trajtuar thjeshtë si krime lufte.

    Më:14.05.2021

    Skender Jashari  i burgosur politik nga  EULEX, për   rastet  e sulmeve kundër policisë dhe xhandarmërisë  së Serbisë në  Dobrosin komuna e Bujanocit.

    Master drejtimi juridiko-penal dhe studime joformale ushtarake.


    [1] https://www.hrw.org/reports/2000/nato/Natbm200-01.htm#P217_53015https://www.hrw.org/reports/2000/nato/Natbm200-01.htm  ; https://www.icty.org/en/press/final-report-prosecutor-committee-established-review-nato-bombing-campaign-against-federal#IVA5.

    [2] https://www.hrw.org/reports/2000/nato/Natbm200-04.htm#P1691_263917

    [3] https://www.amnesty.org/download/Documents/140000/eur700182000en.pdf, faqe 62; https://www.hrw.org/reports/2000/nato/Natbm200-01.htm#P349_96527

    [4] https://www.hrw.org/reports/2000/nato/Natbm200-01.htm#P349_96527

    [5] https://www.amnesty.org/download/Documents/140000/eur700182000en.pdf, faqe 63; https://www.hrw.org/reports/2000/nato/Natbm200-01.htm#P349_96527 ; https://www.icty.org/en/press/final-report-prosecutor-committee-established-review-nato-bombing-campaign-against-federal#IVB5, paragrafi 87.

    [6] https://www.amnesty.org/download/Documents/140000/eur700182000en.pdf, faqe 67.

    [7] The Spokesman, Issues 65-69, 1999, faqe 73; https://www.amnesty.org/download/Documents/140000/eur700182000en.pdf, faqe 64.

    [8] https://www.amnesty.org/download/Documents/140000/eur700182000en.pdf, faqe 66.

    [9] https://www.amnesty.org/download/Documents/140000/eur700182000en.pdf, faqe 64; The Spokesman, Issues 65-69, 1999, faqe 73.

    [10] https://www.amnesty.org/download/Documents/140000/eur700182000en.pdf, faqe 66; The Spokesman,

    Issues 65-69, 1999, faqe 74.

    [11] https://www.amnesty.org/download/Documents/140000/eur700182000en.pdf, faqe 64; https://www.icty.org/en/press/final-report-prosecutor-committee-established-review-nato-bombing-campaign-against-federal; The Spokesman, Issues 65-69, 1999, faqe 73.

    [12] https://www.theguardian.com/world/1999/may/16/edvulliamy.patrickwintourhttps://www.amnesty.org/download/Documents/140000/eur700182000en.pdf, faqe 66.

    [13] https://www.icty.org/en/press/final-report-prosecutor-committee-established-review-nato-bombing-campaign-against-federal#IVB5, paragrafi 88, 89.

  • .

    1
    Viktimat civile në rastin e “bombardimit të NATO-s”
    Data e ngjarjes Vendi i ngjarjes Numri i viktimave civile
    5 prill 1999 Aleksncë 10
    12 prill 1999 Gryka e Gërdelicës 20
    14 prill 1999 Gjakovë 73
    23 prill 1999 Beograd 16
    27 prill 1999 Surdulicë 11
    1 maj 1999 Lluzhan 39
    3 maj 1999 Savine Vode( afër Radavcit) 17
    7 maj 1999 Nish 14
    13 maj 1999 Korishë-Kosovë 48-87
    21 maj 1999 Dubravë, Kosovë 96
    30 maj 1999 Surdulicë 23
    31 maj 1999 Novi Pazar 11
    Tabela 1. Incidentet dhe “incidentet” ku pati civilë të vrarë gjatë bombardimit të NATO-s.
    2
    1
    https://www.hrw.org/reports/2000/nato/Natbm200-01.htm#P217_53015;
    https://www.hrw.org/reports/2000/nato/Natbm200-01.htm ; https://www.icty.org/en/press/final-report-prosecutor-
    committee-established-review-nato-bombing-campaign-against-federal#IVA5.
    2
    https://www.hrw.org/reports/2000/nato/Natbm200-04.htm#P1691_263917
    1
  • Nga dhënat e mësipërme mund shohim mbi 62% e viktimave këtyre
    “gabimeve” NATO-s, janë shënuar Kosovë; vërejmë poashtu rastet e këtyre “gabimeve”
    janë shumë rënda Kosovë( dmth me numër shumë madh viktimave); vërejmë nuk
    janë vetëm 1 ose dy raste mund jenë rastësishme a si raste izoluara, por janë
    mirorganizuara dhe praktikuara gjatë kohë dhe jepen indikatorë janë institucionalisht
    organizuara, pas rastit të Gjakovës.
    Bombardimi i civilëve Shqipëtar Korishë 13 maj 1999, ora 11:30 pm, nga tre
    avion NATO-s, bombarduan bazën serbe, ku u vranë edhe një numër i madh i refugjatëve
    Shqipëtar ishin përdorur si mburojë e gjallë. Sipas burimeve serbe, jepeshin shifra për 87
    vrarë dhe 78 lënduar, kurse Librin e Bardhë botuar nga Minsitria e Jashtme e
    Jugosllavisë, theksohej për paku 48 vrarë, shumica fëmijë, gra dhe pleqë dhe përpaku 60
    plagosur, prej tyre 11 fëmijë nën moshën 15 vjeçare. Një numër i konsiderueshëm i traktorëve
    me cilët udhëtonin refugjatët, ishin shkatërruar dhe dëmtuar nga sulmi. Fshati kishte qenë i
    sulmuar edhe nga forcat serbe mars dhe prill 1999 dhe ishte granatuar, e popullata civile
    nuk kishte arritur ikte Shqipëri por ishte strehuar male për një kohë gjatë. Derisa
    këtë fshat vepronte edhe UÇK-ja.
    3
    Edhe ky incident ishte shumë i ngjajshëm me rastin e bombardimit konvojit
    refugjatëve të brendshëm në Gjakovë, më 14 prill 1999, edhe në këtë rast Pentagoni raportonte se
    mund ishte rast i granatimit rëndë nga forcat serbe atë zonë. Forcat serbe pretendonin
    NATO-ja kishte hedhur bomba kasetore, këtë pretendim e mohonte NATO, duke theksuar se
    pozicionet jashtë fshatit Korishë, kurse Human Rights Watch konfirmon janë përdorur bomba
    thërmuese.
    4
    NATO konfirmon se kishte bombarduar 10 armët artilerike Serbisë nga dy avion
    me nga dy bomba me dirigjim laserik dhe pastaj 10 minuta pas avioni i tretë ka lëshuar 6
    bomba pa dirigjim në cak.
    5
    NATO në vazhdimësi insistonte që kishte goditur cak të ligjshëm ushtarak.
    6
    Ndërsa më 16
    dhe 17 maj 1999, Peter Daniel dhe Jamie Shea NATO-s, deklaruan forcat serbe mund t’i
    kenë sjellur atje refugjatët Shqipëtar si mburojë e gjallë. Edhe 17 maj 1999 zëdhënsi i
    Pentagonit Kenneth Bacon, vlerëson se 1/3 deri ½ e civilëve vrarë kampanjës ajrore
    NATO-s, janë sjellur qëllimisht nga forcat serbe përskaj caqeve, e citonte edhe mbijetuarit
    e Korishës nga ky sulm.
    7
    Madje Jamie Shea citonte burimet Shqipëtare Kosovës, theksonin
    se ishte komanda ushtarake serbe kampin ku ishin mbajtur si mburojë e gjallë civilët natën
    3
    https://www.amnesty.org/download/Documents/140000/eur700182000en.pdf, faqe 62;
    https://www.hrw.org/reports/2000/nato/Natbm200-01.htm#P349_96527
    4
    https://www.hrw.org/reports/2000/nato/Natbm200-01.htm#P349_96527
    5
    https://www.amnesty.org/download/Documents/140000/eur700182000en.pdf, faqe 63;
    https://www.hrw.org/reports/2000/nato/Natbm200-01.htm#P349_96527 ; https://www.icty.org/en/press/final-report-
    prosecutor-committee-established-review-nato-bombing-campaign-against-federal#IVB5, paragrafi 87.
    6
    https://www.amnesty.org/download/Documents/140000/eur700182000en.pdf, faqe 67.
    7
    The Spokesman, Issues 65-69, 1999, faqe 73;
    https://www.amnesty.org/download/Documents/140000/eur700182000en.pdf, faqe 64.
    2
  • e sulmit.
    8
    Edhe 18 maj 1999, deklarohej rasti i Korishës, forcat serbe i kishin përdorur
    civilët si mburojë e gjallë.
    9
    Këtë e mbështesnin edhe raportet e gazetave siç ishte edhe The
    Times, ku theksohej gra dhe fëmijë ishin mbajtur katin e sipërm, kurse katin përdhes
    ishte vendosur shtabi dhe artileri serbe, e kështu ishte vepruar 3-4 objekte duke mbajtur 200
    ose 300 gra e fëmijë.
    10
    Autoritetet serbe, morën një ditë pas sulmit gazetarët e huaj shohin skenën e
    ngjarjes.
    11
    Në vendin e ngjarjes ishin pa ende gjurmë të mbetjeve të ushtrisë jugosllave.
    12
    Raportin final Prokuroit Komitetit të themeluar për rishikimin e kampanjës
    bombardimit kundër republikës federative Jugosllavisë, theksohet pilotët e NATO-s, nuk
    mund shihnin natën se çfarë kishte brenda shtëpive afërsi kampit ushtrisë serbe
    Korishë, por sipas të dhënave NATO-s dhe burimeve tjera, ajo zonë ishte spastruar etnikisht
    nga fillimi i konfliktit Kosovë, edhe pse disa informata kishte ishin risjellë forcërisht
    civilë për t’i përdorë si mburojë civile, por ishin ndërmarrë të gjitha masat për paralajmërimin
    e tyre, prandaj nuk kishte bazë për akuza kundër NATO-s.
    13
    Natyrisht asnjë Shqipëtar, nuk ka dyshuar a akuzuar NATO-n, as për këtë rast e as për
    rastet e tjera, por vazhdimësi edhe familjarët e viktimave dhe viktimat e mbijetuara kanë
    fajësuar dhe akuzuar forcat serbe për përdorim si mburojë e gjallë, apo për vrasje e masakra pas
    bombardimit të NATO-s( duke përdorur granata dore-granata thërmuese).
    Dhe si përfundim, asnjë veprim hetimor i Prokurorisë Speciale Kosovës, as EULEX-it
    dhe UNMIK-ut, por sipërfaqësisht nga Tribunali i Hagës, janë trajtuar thjeshtë si krime lufte.
    Më:14.05.2021
    8
    https://www.amnesty.org/download/Documents/140000/eur700182000en.pdf, faqe 66.
    9
    https://www.amnesty.org/download/Documents/140000/eur700182000en.pdf, faqe 64; The Spokesman, Issues 65-
    69, 1999, faqe 73.
    10
    https://www.amnesty.org/download/Documents/140000/eur700182000en.pdf, faqe 66; The Spokesman,
    Issues 65-69, 1999, faqe 74.
    11
    https://www.amnesty.org/download/Documents/140000/eur700182000en.pdf, faqe 64;
    https://www.icty.org/en/press/final-report-prosecutor-committee-established-review-nato-bombing-campaign-
    against-federal; The Spokesman, Issues 65-69, 1999, faqe 73.
    12
    https://www.theguardian.com/world/1999/may/16/edvulliamy.patrickwintour; https://www.amnesty.org/download/
    Documents/140000/eur700182000en.pdf, faqe 66.
    13
    https://www.icty.org/en/press/final-report-prosecutor-committee-established-review-nato-bombing-campaign-
    against-federal#IVB5, paragrafi 88, 89.
    3
  • Skender Jashari i burgosur politik nga EULEX, për rastet e sulmeve kundër policisë dhe
    xhandarmërisë së Serbisë në Dobrosin komuna e Bujanocit.
    Master drejtimi juridiko-penal dhe studime joformale ushtarake