DJEPET E FALSIFIKUARA

 

DJEPET E FALSIFIKUARA

DECEMBER 27, 2015 BY DGRECA

 Nga Rasim Bebo/
            Fqinjët tanë, në Veri dhe në Jug, tregojnë se kanё oreks tё madh, kur i konsiderojnë trojet tona “Djepe” tё vendit tё tyre. Nё librin “Kosovo a short histori”, Noel Malkolm shkruan: “Nё libёr gjeni disa pika thelbёsore qё vёrtetojnё se pretendimet e sёrbёve nuk qёndrojnё.  Sё pari, ёshtё pretendimi qё Kosova ёshte  djepi i sёrbёve nё Ballkan dhe kjo dihet qё ёshte e pavёrtetё. Sёrbёt erdhёn nё Ballkan nё shek. e VII dhe nё kёtё territor u zёvёndёsuan nga sundimi ottoman nё shek. e XV. Kemi njё periudhё 800 vjeçare atje dhe sa nga kjo periudhё Kosova u sundua nga serbet? Vetёm nё 250 vjetёt efundit nga 800 vite. Po ku ishin sёrbet para kёsaj periudhe? Pёrgjigja ёshtё: jashtё Kosovёs”. (Forumi 23-10-2007). 
Po mbushin 200 vjet, qё historianёt grekë, mundohen pёr tё bindur lexuesin tanё: “… se nё Epir ka mbisunduar fenomeni i helenizimit, pra popullimi i trevёs me  banorё jo vetёm gerqishtfolёs, por edhe flamurtarё tё nacionalizmit helenik. Shkurt, Epiri ёshtё pagёzuar “djepi” i helenizmit modern.  Ёshtё njё tezё e bukur pёr tё qenё e vёrtetё, por pёr fat tё keq, ngjet me pёrpjekjet pёr tё ushqyer tё varfrit me lugё tё zbrazur. Mjafton tё kujtojmё faktin, se gjoja “djepin”e helenizmit modern, tё cilin Kongresi i Berlinit nё korrikun e vitit 1878 ia dhuroi Greqisё,…Athina me gjithё pёrkrahjen qё pati nga koncerti evropian, nuk qe nё gjёndje ta bashkonte me Greqinё e pavarur. Mjafton tё kujtojmё gjithashtu faktin, se Greqia “dashnorja” e Europёs Perёndimore, me vёshtirёsi tё madhe mezi siguroi, 100 vjet pas fitores sё pavarёsisё, asneksimin e pjesёs jugore tё Epirit. (K. Frashёri  “Historia e Çamёrisё”,  f. 153”).                                              
Pёr t’iu vёnё kundra “djepit helenik” nё Epir tё Çamёris, lexojmё masakrat mё çnjerёzore tё grekëve, tё pёrshkruara nga:  Historiani i Akademisë Mbretёrore Britanike Dr. Noel  Malkolm. Ai thekson se “fati i shqiptarёve çamё ёshtё njё nga sekretet mё tё errёta tё historisё bashkёkohore  evropiane … Rrёfimi i tragjedisё fillon me kalimin e Çamёrisё nё anёn greke tё kufirit, sipas vendimit tё Komisionit tё Kufijve dhe Protokollit tё Firences nё vitin 1913. Territori i Çamёrisё, me madhësi pёr afёrsisht i ngjashёm me territorin qё ka sot Kosova, u bё poligon i ushtrimit tё dhunës sё egёr greke kundёr shqiptarёve tё Çamërisё… Plani grek ishte, qё shqiptarёt ortodoksё tё asimiloheshin, ndёrsa ata myslimanё tё dёboheshin jashtё Greqisё, ose tё shfaroseshin me çfardo forme. Evropa pёr kёto ngjarje tragjike nuk tregoi ndonjё ndjeshmёri. Regjimi i Athines lejoi bandat e kriminelёve grekё tё vepronin sipas dёshirёs nё rajonet shqiptare tё pambrojtura, siç ishte ajo e Deli Janaqit, e cila plaçkiti, dhunoi dhe vrau njё numur tё madh tё banorёve mё shumё se 100 fshatarё shqiptarё. Ajo urdhёroi shpronёzimin e shqiptarёve çamё me pretekst reformёn agrare. 
Pas Luftёs greko-turke (1919-1922) pasoi marrёveshja pёr ndërrimin e popullatёs greke dhe turke, e cila u nёnshkrua nё Lozanё nё vitin 1923. Kjo marrëveshje, pёrjashtonte myslimanёt çamё, pasi kёta nuk ishin turq dhe si pasojё nuk mund tё shpёrnguleshin nё Turqi. Regjimi i Athinёs nuk e respektoi kёtё dallim qё impononte marrëveshja dhe duke pёrdorur dhunёn, filloi  t’i dëbonte çamёt nё drejtim tё Turqisё. Persekutimet ishin aq tё padurueshme, saqё njё numur i konsideruar i shqiptarёve çamё u vetëdeklaruan si turq, vetёm e vetёm pёr t’i shpёtuar vdekjes, maltrajtimeve, dhe poshtёrimeve, qё ushtronte Athina ndaj tyre.  Persekutimi vazhdoi dhe arriti kulmin nё mbarim tё Luftёs sё Dytё Botёrore. Regjimi grek (pёr tё ruajtur “Djepin “Helen në Epir tё Çamerisё shen. Im), filloi vrasjen masive tё shqiptarёve çamё dhe dёbimin e tyre, duke pёrdorur pretekst akuzёn e bashkёpunimit tё çamёve me Fuqitё e Boshtit.  Pas tёrheqjes sё forcave gjermane, nё vjeshtёn e vitit 1944, britanikët, duke dashur tё krijonin siguri pёr  rrugёt detare nё pjesёn e detit Jon, inkurajuan gjeneralin fashist grek Napolon Zervёn, qё tё okuponte rajonin nё fjalё… Forcat e tij vranё mbi 3000 çamё. Vetёm brёnda njё nate, 27 qershor 1944, vranё nё Paramithi 600 çamё tё pa armatosur, nё mesin e tё cilёve shumё fёmijё dhe gra. Tragjedia e rёndё e çamёve nuk pёrfundoi me vendosjen e tyre mbrёnda territorit shqiptar. Enver Hoxha nuk i shihte me sy tё mirё shqiptarёt e Çamёrisё, pasi i konsideronte si kolaboracionistё tё italianёve dhe gjermanёve. Meqёnёse kjo  popullsi konsiderohej si “refugjatё”, pёr tё u kujdes UNRRA, nga shtator 1946, deri në pranverёn e vitit 1947. Nё kampet e ngritura nё Delvinё, Durrës, Kavajё, Fier, Vlorё dhe Tiranё, ku u vendosёn me mijёra çamё, UNRRA shpёrndau ushqime, ilaçe, tenda dhe sende tё tjera tё nevojshme, pёr kёta njerёz tё pa fat, qё pёrjetuan tmerret mё tё mёdha qё mund tё miagjinohen.  Athina vazhdimisht e ka injoruar ekzistimin e problemit çam.            
            Greqia nuk do tё duhej ta injoronte kёtё tragjedi, qё e ka shkaktuar vetё dhe qё ёshtё dokumentuar me profesionalizёm nё kёtё libёr, “The cham Albanians of Greece”.  (në YLLYRIA nga Daut Dauti, “Noel Malkom: Çamёria sekreti mё i errёt nё histori”).                               
Prof. Dr. Mehdi Hyseni shkruan: “Realisht, Serbia dhe serbёt nuk kanё asnjё arsye valide, qё nё stilin e simbolizimit tё rremё mitologjik serbomadh (kinёse pёr hir tё “autorёsisё” sё tyre mbi vjetёrsinё e “DJEPIT” dhe tё “shpirtit” kishtar serb, Kosovёn, nё mёnyrё tё falsifikuar ende ta konsiderojnё si pjesё integrale tё territorit serb), Ta kundёrshtojnё pavarёsimin e Kosovёs, sepse kjo kurrё nuk kanё pasur vazhdimёsinё historike, as shtetёrore e as kishtare serbe, mbasi Kosova ishte dhe ёshtё pjesё integrale e Shqipёrisё Etnike. Ndёrkaq, kur ёshtё fjala pёr mbrojtjen e pambulesёs sё tezёs sёrbomadhe kishtare se shkrolat dhe manastiret (siç janё: Graçanica, Deçani, Gazimestani etj,) serbe “dokumentojnё prejardhjen e Kosovёs serbe”, ёshtё njё falsifikat original i propagandёs sё djajve tё zi tё Kishёs Ortodokse Serbe, tё pseudoshkencёs dhe tё politikёs serbomadhe, mbasi ato nuk figurojnё nё asnjë pёllёmbё tё territorit tё Kosovёs, pёrkatёsisht tё Shqiprёrisё Etnike, por janё themeluar nё zёmёr tё Shumadisё serbe  (Rashka, manastiret Sopoçani, Studenica etj.), domethёnё  jashtё kufijve historikё, tё territorial, gjeopolitikё dhe administrativё tё Shqipёrisё Etnike”. (Balli i Kombit “Barometri dipllomatik”).                                               
Por tani nё Kosovё, dy tradhёtarё nё krye tё vendit, po forcojnё dhe duan ta sigurojnë “Djepin” sllav nё Kosovë. Pёr kёtё problem sa i qelbur dhe helmues na e sqaron Profesor Doktor Eshref Ymeri, i cili shkruan:“…prej 25 gushtit, qёkur Hashim Thaçi dhe Isa Mustafa kanё nёnshkruar nё Bruksel me kryeministrin serb Vuçiç njё marrёveshje antikombëtare, qё ka pёr qёllim copёtimin e trojeve tё Kosovёs… kjo marrёveshje shёnon aktin mё tё lartё tё tradhёtisё kombёtare… kёta mercenarё tё shitur te Beogradi… janё munduar qё asaj t’i japin fuqi ligjore, pёrmes votimit nё parlament. Por deri tani nuk kanё mundur t’ia arrijne qёllimit, pёr shkak tё kundёrshtimit tё vendosur tё opozitёs… Sipas marrёveshjes, duhet tё krijohet shoqatat e komunave serbe (i ashtuquajtur asociacion), me atribute automomiste, me qёllim qё hartёs sё Kosovёs t’i japin pamjen e lёkurёs sё leopardit… Serbёt e Kosovёs do tё vetqeverisen dhe varёsinё do ta kenё drejtpёrsёdrejti nga Beogradi, nuk do tё njohin autoritetin e Prishtinёs. (Gazeta “DIELLI”  “Opozita Kosovare para provёs sё madhe”, 18 nёndor 2015, nga internet).                                                            
Prishtinё 22-XII-2015-B. Jashari/ Qeveria e Kosovёs sot, nuk ka ndёrmarrё asnjё  veprim nё lidhje me marrёveshjen pёr asociacionin e Komunave me shumicё serbe nё Kosovё qё nga 30 tetori 2015.  Kjo marrёveshje i ёshtё dorёzuar pёr shqyrtim Gjykatёs Kushtetuese nga ana e presidencёs sё Republikёs. (Gazeta “DIELLI”, 22-12-2015).                                                                                  
Prof. Dr. Flori Bruqi shkruan: “Pёrfaqёsuesi i Posaçëm i BE-sё  nё Kosovё, Samuel Zhbogar, ka marrё parasysh vendimin e Gjykatёs Kushtetuese qё ka tё bёjё me vlerёsimin e parimeve pёr themelimin e asociacionit tё komunave me shumicё serbe dhe pret qё tё gjitha palёt tё respektojnё kёtё vendim, ashtu qё akti ligjor i qeverisё sё Kosovёs, pёr zbatim tё kёsaj marrёveshje dhe Statuti pasues tё pregatiten sa mё shpejtё qё ёshtё e mundur.  Sipas njё komunikate tё zyrёs sё BE-sё nё Kosovё, Gjykata Kushtetuese ёshtё shprehur se Asociacioni/Bashkёsia e komunave me shumicё serbe do tё krijohet siç parashihej me Marrёveshjen e Parё, nё pёrputhjen me Kushtetutёn. (marrё nga internet 23 nёndor 2015).                                                                                       Presin vendimin e Gjykatёs Kushtetuese. Kёto dёshira tё “djepeve” tё serbogrekёve fillojnё, veniten dhe zhduken me dёshirat e tyre.
                        Rasim Bebo, Addison Çikago Il, USA. Dhjetor 2015

Memorandumi mbetet referencë për statusin e shqiptarëve në Mal të Zi

 

Nail  Draga/

Miratimi i  Memorandumit për status special të shqiptarëve në Mal të Zi, tridhjetë vite më parë(1992-2022) paraqet dokumentin me të rëndësishëm të shqiptarëve në këtë mjedis për avancimin e të drejtave të tyre qytetare e kombëtare. Por, nëse analizojmë kërkesat e shënuara në këtë dokument  shqiptarët janë të zhgënjyer sepse përveç arritjës  së  statusit të komunës së pavarur për Malësinë(Tuz) kërkesat tjera kanë mbet të pa realizuara, në mungesë të vullnetit politik të pushtetit, ku pa  përgjegjësi nuk janë as  partitë  politike të shqiptarëve  të cilat duke qenë  pjesë e pushtetit qendror(1998-2020), kanë dështuar në avancimin e barazisë qytetare e nacionale të shqiptarëve  në këtë mjedis – Diskursi  politik. 

Viti 1990 paraqet datë të veçantë sepse në këtë vit u zyrtarizua rënia e sistemit monist, përkatësisht miratimi i pluralizmit, ku edhe për shqiptarët u paraqit rasti  për vetorganizim politik. Filimisht falë angazhimit të një grupi intelektualësh dhe aktivistësh të ndryshëm, në Ulqin u themelua Forumi Demokratik i Shqiptarëve në Mal të Zi(26.8.1990). Formimi i këtij subjekti jopolitik  i papapriu themelimit të Këshillit inicues të subjektit të parë politik të shqiptarëve në Mal të Zi, që u mbajt në një shtëpi private në Kodra të Ulqinit po atë ditë(26.8.1990), që më pas u zyrtarizua me kuvendin themelues në Tuz, më 09.9.1990, me emrin Lidhja Demokratike në Mal të Zi(LDMZ).

Votimi plebishitar i shqiptarëve

Në zgjedhjet e para pluraliste në Mal të Zi(9.12.1990), shqiptarët përkrahen në mënyrë plebishitare LDMZ-në, sepse ajo më tepër kishte karakterin e një Lëvizjeje kombëtare se sa të një subjekti politik. Së bashku në koalicion me partinë e boshnjakëve(SDA), nga gjithsej 12 deputetë, shqiptarët fituan 4 deputetë, të cilët ishin përfaqësuesit e parë autentikë në Kuvendin e Malit të Zi. Këta deputetë për të parën herë në foltoren e Kuvendit prezantuan kërkesat e shqiptarëve, duke njoftuar opinionin e gjerë se shqiptarët nuk pranojnë pabarazinë por do të angazhohen për barazi qytetare e nacionale sipas standardeve ndërkombëtare.

Dokumenti i parë për statusin e shqiptarëve

Ngjarje e veçantë për shqiptarët në Mal të Zi  u shënua në vitin 1992, sepse përmes Forumit Demokratik të Shqiptarëve në Mal të Zi u organizua mbledhja e cila u mbajt më 22 gusht dhe vazhdoi më 12 shtator 1992, ku u miratua teksti i Memorandumit për Statusin Special të Shqiptarëve në Mal të Zi, të cilin e kanë nënshkruar 39 pjesëmarrës me kryetar z.Gjergj Gjokaj. Ashtu siç pritej, një akt i tillë u mirëprit nga subjektet shqiptare anekënd hapësirës etnogjeografike shqiptare, ndërsa u sulmua nga subjektet politike në Mal të Zi, qofshin ato nga pozita apo opozita, ku përjashtim bënte vetëm  partia e boshnjakëve (SDA). 

Memorandumi kishte vlerë të veçantë jo vetëm për momentin por edhe më pas, sepse ky ishte dokumenti i parë për shqiptarët në pluralizëm, i miratuar në mënyrë publike, nga një subjekt jopolitik. Në të janë paraqitur në mënyrë taksative kërkesat e shqiptarëve në lidhje me pozitën dhe statusin e tyre në kuadër të Malit të Zi. Një veprim i tillë ishte logjik, sepse në hapësirën e ish-Jugosllavisë popujt e ndryshëm kishin dalë në opinion me kërkesat e tyre politike, madje disa për statusin e tyre kanë organizuar edhe referendume. Andaj, edhe deklarimi i shqiptarëve përmes Forumit nuk ishte risi, por realitet i situatës politike në vend.

Memorandumi është paraqitur në formë të amandamentit edhe në Kuvendin e Malit të Zi nga deputetet shqiptarë, por ai u majorizua nga shumica parlamentare e pushtetit. Ndërsa me rastin e miratimit të Kushtetutës së Malit të Zi(1992), deputetet shqiptarë e cilësuan atë  të papranueshme dhe e lëshuan mbledhjen e Kuvendit.

Pasi për ish-Jugosllavinë kishin filluar takimet ndërkombëtare për të gjetur një zgjidhje optimale, në ato konferenca tash mund të merrnin pjesë edhe shqiptarët nga Mali i Zi me dokumentin përkatës, që paraqiste kërkesat optimale për zgjidhjen e statusit të tyre e ky ishte Memorandumi i 12 shtatorit të vitit 1992. Me këtë dokument shqiptarët ishin palë  dhe partner në bisedime, sikurse ishin në Konferencën  e Gjenevës për ish-Jugosllavinë, të ftuar nga organizatorët, që fatkeqësisht ishte  takimi i parë dhe i fundit. 

Statusi special apo autonomia bashkëkohore

Statusi special ishte një modifikim terminologjik për autonominë bashkëkohore që e ka burimin nga faktori ndërkombëtar(anglezët), i cili ishte kyçur për të zgjidhur statusin e serbëve në Kroaci. Të nxitur nga një situatë e tillë, autonomia u bë kërkesë për pjesëtarë të shumë popujve në ish-Jugosllavi, ku as shqiptarët në Mal të Zi nuk ishin përjashtim, sepse ajo është forma më optimale  praktike e barazisë nacionale dhe qytetare në mjedise të caktuara.

Ndërsa, disa ditë pas miratimit të Memorandumit, për shkak të efikasitetit praktik, Forumi në një mbledhje të veçantë formoi Këshillin për realizimin e Memorandumit, me kryetar avokatin Mustafa Çapuni, i cili do të merrej enkas me organizimin e takimeve dhe formimin  e komisioneve të ndryshme për elaborimin e çështjeve përkatëse që ishin pjesë e kërkesave të prezantuara. Por, punët nuk shkuan ashtu siç ishin paraparë, sepse që nga fillimi  ekzistonte animozitet dhe refuzim nga ana e LDMZ(!). Andaj, për të mos krijuar paralelizëm dhe për të mos dalë qesharak para opinionit, pas pesë takimeve, Këshilli i sapoformuar e ndërpreu veprimin e vet. Dhe nga një gjendje e tillë plot animozitet dhe atavizëm politik, Forumi nga një aktivitet dinamik kaloi në pasivitet të plotë, duke e ndërprerë aktivitetin tërësisht më pas.

Referendumi pa kërkesa të shkruara

Se shqiptarët ishin e janë të pakoordinuar dhe pa ide për kërkesa të përbashkëta për avancimin e pozitës dhe statusit të tyre u dëshmu me rastin e mbajtjës së Referendumit për Pavarësi të Malit të Zi(21 maj 2006). Dhe nuk ka si të jetë ndryshe  sepse dominoi qasja  ataviste  përmes subjekteve nacionale politike  duke e mbështetur  pavarësinë e Malit të Zi, pa asnjë kërkesë të shkruar për barazi nacionale dhe qytetare. Ishte ky lëshim i pafalshëm i subjekteve politike, duke anashkaluar kërkesat e Memorandumit, ku  pasojat janë të pranishme edhe në ditët tona. 

Partitokracia në punësim

Sepse sot, në Malin e Zi të pavarur me konceptin e ashtuquajtur qytetar, hasim në  padrejtësi praktike, sepse kemi të bëjmë jo me shtetin qytetar, por tipik nacional-partiak, ku kemi  institucionet dhe kuadrot janë partiake. Nëse analizojmë vetëm fushën e arsimit, del se përveç drejtorëve partiakë, kemi edhe këshillat e shkollave partiake, të punësuarit partiakë, qofshin me kohë të kufizuar apo praktikantë, të gjithë nga partia në pushtet, nga del qartë se jemi të diskriminuar në aspektin qytetar sepse ata që nuk i takojnë partisë apo koalicionit në pushtet nuk kanë asnjë  mundësi për të udhëhequr shkollat apo për t’u punësuar. Një veprim i tillë është më keq se në kohën e monizmit.

Nga ana tjetër, mospërfaqësimi proporcional në punësim vazhdon gjithnjë, nga del se kemi pabarazi nacionale, ku institucionet qeveritare e ato lokale janë shembull praktik i kësaj dukurie.

Arsimi mbetet diskriminues

Sa iu përket planprogrameve mësimore dhe teksteve shkollore, në lëndët e identitetit kombëtar (histori, kulturë muzikore, dituri natyre, art figurativ etj.) gjendja është skandaloze,  sepse ato janë diskriminuese për shqiptarët, që të kujton kohën pas vitit 1981, kur u zyrtarizua fushata antishqiptare.

Ndërsa eliminimi i të drejtave të realizuara, sikurse është ligji zgjedhor për zgjedhjen e deputetëve dhe këshilltarëve, që u miratua në Parlament me shumicë votash(2011), pa votat e deputetëve të partive nacionale shqiptare, dëshmon majorizimin  e shumicës ndaj pakicës.

Komuna e Malësisë në Tuz, arritje e veçantë 

Ne këtë periudhë kohore tridhjetëvjeçare përjashtim bën formimi i Komunës së Malësisë me qendër në Tuz(2018) e cila u dëshmu e suksesshme ne funksionimin e saj që nga formimi i pushtetit lokal i dalë nga zgjedhjet lokale(3 mars 2019), duke qenë model edhe për komunat tjera në Mal të Zi.

Ndërsa mosinvestimi në viset shqiptare si dhe privatizimi i dështuar ka ndikuar në keqësimin e gjendjes sociale të shqiptarëve, andaj kemi dukurinë e  emigrimit  të shqiptarëve e për pasojë zvoglimin e tyre demografik nga një regjistrim në tjetrin, nga del se këtu ndodh në praktikë  pastrimi i heshtur etnik.

Kërkesat  mbesin aktuale  

Kërkesat e Memorandumit janë aktuale edhe sot pas 30 viteve dhe ato presin realizim praktik për të eliminuar pabarazinë qytetare dhe nacionale në Mal të Zi. Pavarësisht se kërkesat e shqiptarëve nuk janë kundër të tjerëve, pushteti i Malit të Zi deri më tash nuk ka shprehur gatishmëri për zhvillimin e një dialogu me shqiptarët, sepse iu  mungon vullneti politik. Andaj është koha e fundit që të fillojë një dialog i tillë në mes Qeverisë së Malit të Zi dhe shqiptarëve, përmes partive politike nacionale, si përfaqësues autentik të tyre, në këtë mjedis. Vetëm përmes një dialogu konstruktiv duhet të krijohen raporte të partneritetit për të gjetur zgjidhje të pranueshme sipas standardeve ndërkombëtare.

Në këtë aspekt duhet  të kontaktohet dhe informohet vazhdimisht  faktori ndërkombëtar, duke iu ofruar argumente në lidhje me çështjet përkatëse. Sepse çështjet e barazisë nacionale në një mjedis multinacional, nuk janë më çështje të shtetit përkatës, por kanë karakter ndërkombëtar.

Përfundimisht, nuk ka dilemë së kur trajtohet  pozita dhe statusi i shqiptarëve në Mal të Zi, Memorandumi mbetet  referencë e domosdoshme për çdo qasje apo analizë në këtë drejtim, sepse ai paraqet bazën e kërkesave për barazi qytetare dhe nacionale në këtë mjedis multinacional dhe multikulturor. Andaj, si i tillë është bërë pjesë përbërëse e platformave politike të subjekteve politike nacionale të shqiptarëve në Malin e Zi.

Dhe në fund, e themi pa hezitim  se derisa nuk do të realizohen ende  në praktikë kërkesat për barazi qytetare dhe nacionale sipas standardeve ndërkombëtare, çështja shqiptare në Mal të Zi  mbetet e hapur. 

LETËRSIA DHE RISHKRIMI I HISTORISË

 

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

(Mbresa nga leximi i librit “Vdekja e Enver Hoxhës” i P. Kullës)

Nga Eugjen Merlika/

Kohët e fundit në librat e botuara sërishmi u shtua një titull që pushton përfytyresën e vë në provë kujtesën për ngjarje të zhvilluara një të katërt shekulli më parë.”Vdekja e Enver Hoxhës” është titulli i librit, kurse autori i saj, z. Pëllumb Kulla është një firmë e njohur nga lexuesi shqiptar. I afirmuar që herët në botën e humorit, jashtë kafazit të “realizmit socialist”, vazhdoi krijimtarinë e tij që, në gjininë e saj, mbetet pa dyshim në nivelet më të larta të letrave të sotme shqipe. Vepra e re është një hap i madh para n’atë krijimtari, mbasi ka meritën që, nëpërmjet fjalës artistike, të japë ndihmesën e vet në zbulimin e një realiteti tepër të zymtë të së shkuarës sonë, për të cilin ende heshtet, madje ekziston edhe një farë malli.

Nëntitulli i veprës është “Shumë romane në një” dhe shënon drejtimin e parë që i jepet lexuesit në shtjellimin e një gjinije letrare disi të veçantë. Por në parathënien, tepër të shkurtër e po aq konçize, autori zbulon pjerrjen e qëllimin e shkrimit të veprës, që i largohet disi traditës së tij humoristike, duke e vënë në plan të dytë atë, për t’i dhënë më shumë hapësirë përmasave dramatike e tragjike të epokës. Vepra hedh dritë mbi Shqipërinë komuniste të dhjetëvjeçarit të fundit të qënies së saj, madje fokuson qëndrën e saj të gravitetit, majën e piramidës ku vendosej deri në imtësi fati i frymorëve nënshtetas, në një çast kulmor siç është ai i ndarjes së Enver Hoxhës nga kjo jetë.

Autori saktëson: “ Ky libër tregon për Shqipërinë, por nuk është histori. Është një sprovë mbi një nga temat e saj qëndrore, morale.” Është ky shqetësimi i shkrimtarit, ballafaqimi i popullit të tij me një epokë historike të gjatë e të vështirë siç qe ajo e jetuar në vitet 1944-1991, traumat kryesisht morale të kësaj dukurie. Lënda e trajtuar është shpërthyese, mund të japë shkas për diskutime pa fund mbi dobinë e paraqitjes, rrok një gamë të madhe problemesh,  personazhesh e mjedisesh, duke vënë në pikëpyetje karakterin e një populli të tërë. Vepra trajton ngjarje të njohura në planin shoqëror e historik dhe autori që në fillim e siguron lexuesin mbi vërtetësinë e tyre. “Për vërtetësinë e ngjarjeve unë ve dorën në zjarr dhe ndryshe nga të tjerët, unë e ve edhe sikur ai të jetë i ndezur!”.

Vërtetësia e ngjarjeve të përshkruara, burimet e sakta të riprodhimit të tyre ndihmojnë lexuesin e ri, por edhe atë më pak të ri, të krijojë idenë e plotë mbi Shqipërinë e Enver Hoxhës, larg demagogjisë, retorikave dhe fasadave të një regjimi që, si objektiv të parë, kishte mbulimin e të vërtetave nëpërmjet një organizimi të përsosur që mund të krahasohej vetëm me atë të Rusisë staliniane. Ky realitet tragjikomik, i përshkruar me mjeshtëri nga autori, merr shkas nga vdekja e Enver Hoxhës, njeriut që hyri në historinë e popullit të tij si sundimtari më jetëgjatë e, ndoshta, më mizori, plot katër dhjetëvjeçarë. Vepra pasqyron ditët e fundit të qëndrimit të trupit të tij pa jetë në “kullën e fildishtë” ku e kishte futur përfytyresa legjendarizuese e një populli të traumatizuar nga terrori deri n’atë pikë sa nuk ishte në gjëndje të pranonte për udhëheqësin e tij as idenë e dukurisë më të zakonshme të ekzistencës njerëzore, atë të vdekjes.

Vepra, gjithmonë duke patur si bosht qëndror figurën e diktatorit dhe prapaskenën e organizimit mastodontik të funeralit të tij, shtjellohet në tre plane kryesore, që do t’ishin secili një roman me vete, por që përbëjnë një radiografi të plotë të shoqërisë shqiptare t’asaj kohe. I pari është ai i rrethit të ngushtë të udhëheqësit, duke filluar nga bashkëshortja e deri tek kuadrot kryesore të partisë e të Shtetit, nga qëndra deri në skajet më të largëta të Vendit, të përshkruara në përmasat e tyre të vërteta të mungesës së vlerave, të dinjitetit, të meritave, një klasë drejtuese e aftë vetëm për t’u jargavitur në lajka e hipokrizi karshi të parit të vet. I dyti është ai i militantëve të partisë, ish partizanëve, komunistëve, heronjve të punës, sigurimsave, të gjithë asaj hordhije jo të vogël shqiptarësh që e patën për nder e krenari të ishin baza besnike dhe e sigurtë e një diktature, e cila kishte si strategji kryesore të saj “luftën e klasave”, atë dukuri të pafund në kohë e mizori, një nga treguesit kryesorë të së veçantës së “socializmit shqiptar”. I treti është ai i viktimave të dhunës “proletare”, i asaj pjese të popullsisë që pagoi me vuajtje të pashëmbullta përkatësinë e të parëve të tyre në pjesën kundër komuniste të shoqërisë.

Episode komike, dramatike e tragjike përbëjnë lëndën e tre mini romaneve. Mjediset e përshkruara me mjeshtëri e vërtetësi janë terreni ku lëvizin personazhet, secili me botën e vet shpirtërore, secili me të veçantën e tij. Ata i ngjajnë një tufe insektesh që vërtiten rreth një llambe që i mban pranë me dritën e saj, por që në takimin me të përzhiten e bien në tokë. Llamba është arkivoli me trupin e Enver Hoxhës, ndërsa insektet janë njerëzit që, për mirë apo për keq, e kanë lidhur fatin e tyre me emrin e tij.

Në këtë galeri të gjërë personazhesh bien në sy, veç grimiorit që është treguesi në vetë të parë i ngjarjeve, Teloja, i plotfuqishmi i sigurisë së “shtëpisë mbretërore” të kuqe, njeriu në hije para të cilit rrijnë gatitu të gjitha kukullat e udhëheqjes së Vendit, Moisi Dhëmblani, një farë poeti oborri i qytetit të lindjes së diktatorit, nënkryetari i presidiumit të Kuvendit popullor në një episod sa komik aq kuptimplotë për të kuptuar mekanizmin infernal të regjimit, sosia e Komandantit që përfundon në arkivol për të ruajtur paraqitjen e jashtëme të tij në sytë e turmave, çifti Rico me kompleksin e tij të besnikërisë e adhurimit për Enverin por dhe me dëshirën për të festuar në një dasëm familjare, Kujtim Gjyzari, i “burgosuri i përjetshëm” i regjimit. Këta e të tjerë lidhen me figurën e Enver Hoxhës si udhëheqës, qoftë për së gjalli, qoftë dhe kur ai gjendet pa frymë në arkivol.

Episodet, të cilat përshkruajnë këto lidhje, janë secili një hallkë e atij zinxhiri të gjatë që qe diktatura e personifikuar nga Enver Hoxha, një sistem në të cilin dhuna, pabesia e mashtrimi nuk njohën caqe, duke krijuar një shoqëri në të cilën frika ishte motivi zotërues i jetës. Kjo ndjenjë, që arrinte të kushtëzonte skajshmërisht çdo qelizë të shoqërisë, gjen shprehjen e saj më domethënëse në të gjitha veprimtaritë që përbëjnë skenën e shfaqjes së fundit të duetit Enver-Shqipëri, që përbën lëndën kryesore të veprës e shqetësimin më të madh të shkrimtarit. Depersonalizimi i bashkatdhetarëve, indoktrinimi skajor i tyre, tjetërsimi i karakterit që humbet vetitë tradicionale të racës, këto janë për autorin dëmet më të mëdha që komunizmi i solli Shqipërisë. Kriza morale në të cilën u zhyt shoqëria, simptomat e së cilës janë të gjalla ende, që i ktheu shumë qytetarë të këtij Vendi në automatë imoraliteti, duke patur për faltore ndërtesat e degëve të brëndëshme e për rrëfyes oficerët e Sigurimit, ishte ndoshta plaga më e thellë që infektoi trupin e Shqipërisë. Ai infeksion, për dobinë e zbulimit të të cilit vazhdojmë të diskutojmë ende sot, qe si një stuhi rrënuese që rrafshoi vlera e karaktere, pothuajse në të gjitha shtresat e shoqërisë. Asaj stuhije gjysëm shekullore i qëndruan individët më të shëndoshë, jo si prejardhje, as si shtresë shoqërore, por si karakter vetiak. Kam përshtypjen se autori është mjaft pesimist e i pezmatuar n’atë drejtim. Në mjediset që paraqet gjen pak motive shpresëdhënëse, ata i shëmbëllejnë një bataku pa kufi, ku notohet nën rrezikun e zhytjes në çdo çast.

Në gjithë këtë katrahurë, që është Shqipëria e ditëve të funeralit, shkrimtari shpëton vetëm një personazh, Kujtim Gjyzarin. Ai është kanakari i autorit, i zgjedhuri i tij, simboli i qëndresës ndaj së keqes, i luftës së pabarabartë me të. Historia e personazhit përbën lëndën e një romani më vete. Jeta e tij është një pasqyrë e mizorisë së një regjimi, që synoi të çthurë moralisht qytetarin, e që nuk nguroi të përdorë dhunën më skajore tek ata që i bënë qëndresë kësaj prirjeje. Kujtimi arrestohet në moshën 17 vjeçare, sepse do të paguajë haraçin e një familjeje në të cilën babai ishte në burg e tre vëllezërit u arratisën për t’i shpëtuar atij fundi. Ishte një i ri idealist i mëkuar me veprat e rilindësve dhe autorëve kombëtaristë të dhjetvjeçarëve të parë të shekullit të shkuar. Ishte një i ri i çiltër e i sinqertë i edukuar me bindjen se e vërteta duhet pohuar në çfarëdo rrethane. Të vërtetën për dënimin e padrejtë të tij nuk e mohon kurrë, madje as para Enver Hoxhës, që shkoi të “vizitojë” burgun. Ky pohim i kushtoi shumë mundime, vite burgu e tortura, por ai nuk u dha edhe kur pësoi zhgënjimin e madh, rrahjen nga bashkëvuajtësit pragmatikë në kërkim të një luge sheqer.

Lotët e tij në birucë, kur merr vesh nga altoparlanti vdekjen e diktatorit, janë një gjetje shumë e bukur e autorit që krijon një tabllo të pashlyeshme nga mëndja e lexuesit. Ato lotë shprehin gëzim e shpresë, por edhe dëshpërim sepse me emrin  që vajtonte atë ditë zyrtarisht Shqipëria, ishin lidhur shumë tragjedi e jetë të dhunuara si ajo e vetë Kujtimit, e prindërve të tij e sa e sa viktimave anekënd atdheut. Ata lotë nuk i bashkohen atyre të turmave servile e hipokrite anembanë Shqipërisë, ata lotë janë bilanci i hidhur që vetëdija e kësaj të fundit i bën vetes. Ata lotë shënojnë një fund e një fillim që duhet të burojë prej tyre. Aty duhet të marrë forcën e vet Shqipëria e ardhme për të filluar ngritjen e saj, në të cilën do të kenë një rol të rëndësishëm njerëzit si Kujtimi. Ky është mesazhi i shpresës që, tërthoraz përciell shkrimtari, ky është besimi i tij. Fatkeqësisht kjo nuk qe bindja e atyre që morën përsipër misionin e vështirë të ndërtimit të demokracisë shqiptare pas komuniste.

Për kushtet e veçanta të kombit tonë letërsia është binjakëzuar me historinë dhe ngjarjet e saj më të rëndësishme. Nëse për gjysëm shekulli kemi patur një letërsi që ka ndihmuar politikën për të krijuar realitetin “virtual” në mëndjet e shqiptarëve, duhet të kemi kurajon e forcën të krijojmë një tjetër letërsi që të vihet në shërbim të së vërtetës, mbasi ende “ kushtrimi i të parëve” vazhdon t’a mbulojë e tjetërsojë atë. Përgëzimet më të mira z. Pëllumb Kulla, që me veprën e tij  të arrirë jep një ndihmesë themelore n’atë drejtim, duke i bërë një shërbim të çmuar kulturës shqiptare dhe popullit të tij.

Turqia mbështetje policisë në luftën kundër krimit të organizuar dhe kibernetik

 

Nga

 Klotilda Saracini

 -

TIRANË, 6 tetor/ATSH/ Drejtori i përgjithshëm i Policisë së Shtetit, Muhamet Rrumbullaku  u takua me ambasadorin e Turqisë në vendin tonë, Tayyar Kağan Atay.

Në fokus të takimit ishin vlerësimi i bashkëpunimit të deritanishëm, si dhe zgjerimi e forcimi i bashkëpunimit në të ardhmen, ndërmjet Policisë shqiptare dhe asaj turke, në fusha me interes të përbashkët dhe veçanërisht në luftën kundër krimit të organizuar, krimeve kibernetike dhe terrorizmit.

Drejtori i Përgjithshëm e ka falënderuar ambasadorin për vizitën dhe e ka njohur atë me prioritetet që Drejtori ka për të reformuar Policinë e Shtetit, me qëllim vendosjen e standardeve të reja, ndryshimin e metodologjisë së punës, krijimin e një qasjeje të re në raport me qytetarët dhe ndjekjen e problematikave dhe shqetësimeve të tyre.

Ambasadori Atay e ka uruar Drejtorin e Përgjithshëm për detyrën dhe i ka ofruar atij mbështetjen e plotë të Policisë turke dhe të ambasadës së Turqisë në Tiranë.

Ambasadori turk i dorëzoi Drejtorit të Përgjithshëm edhe një letër urimi nga Drejtori i Përgjithshëm i Policisë së Turqisë.

PRAGË – Scholz: Liderët e Komunitetit Politik Evropian e konsiderojnë të papranueshëm pushtimin e Ukrainës

 

Nga

 Arian Jorgaqi

 -

PRAGË, 6 tetor /ATSH-DPA/ – Është e qartë se liderët që marrin pjesë në Komunitetin e parë Politik Evropian në Pragë e konsiderojnë pushtimin rus të Ukrainës si të papranueshëm, tha kancelari gjerman, Olaf Scholz.

“Ata që po takohen këtu e dinë se sulmi rus ndaj Ukrainës është një shkelje brutal e rendit të sigurisë dhe paqes që kemi pasur në Evropë gjatë dekadave të fundit”, tha Scholz.

“Është e rëndësishme që ne ta refuzojmë këtë sulm, që të mos pranojmë që një pjesë e vendit fqinj të aneksohet”, shtoi ai.

Megjithatë, Scholz paralajmëroi kundër shndërrimit të forumit të Komunitetit Politik Evropian në një institucion të ri ndërkombëtar.

“Nuk bëhet fjalë për krijimin e një institucioni të ri me administratë, me burokraci”, tha Scholz.

”Vlera e vërtetë e tubimit është që krerët e shteteve të flasin me njëri-tjetrin në një mënyrë shumë konkrete”, theksoi ai.(ATA)

Hiri i ilaçeve të skaduara edhe si nënshtresë për asfaltin e autostradave

 

MILANO, 6 tetor /ATSH/ – Barnat e skaduara nuk riciklohen në asnjë mënyrë, por për shkak të toksicitetit të tyre të mundshëm grumbullohen dhe trajtohen veçmas nga mbetjet e tjera, shkruan focus.it.

Paketimet mblidhen periodikisht dhe dërgohen në furrën e djegies, ku digjen në linja të veçanta nga mbetjet e tjera dhe në temperatura ndërmjet 950 dhe 1 000 gradë Celsius.

Tymrat e djegies pastrohen me filtra dhe hiri, i cili nuk është toksik, depozitohet në landfille normale.

Në disa vende evropiane, ligji lejon përdorimin e hirit që rrjedh nga djegia e ilaçeve si një nënshtresë për asfaltin e autostradave.

Muzeu Historik Kombëtar përkujton heronjtë e Kodrës së Kuqe

 

Nga

 Edlira Ruzi

 -

TIRANË, 6 tetor/ATSH/ Në ambientet e Muzeut Historik Kombëtar u zhvillua një aktivitet përkujtimor për heronjtë e Kodrës së Kuqe (Vojo Kushi, Sadik Stavaleci dhe Xhoxhi Martini) me rastin e 80-vjetorit të rënies së tyre. Aktiviteti u organizua nga Muzeu Historik Kombëtar dhe Organizata Kombëtare për Dëshmorët e Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare.

Drejtori i Muzeut Historik Kombëtar, dr. Dorian Koçi, shprehu kënaqësinë e tij që Muzeu Historik Kombëtar, është në qendër të aktiviteteve të këtij lloji. Sipas tij, viti 2022 shënon përvjetore të rëndësishme të rënies së heronjve, të cilët shërbejnë si frymëzim për brezat në vijim. Ai vijoi duke thënë se debate për Luftën Antifashiste mund të ketë, por njohja e saj nuk mund të vihet në diskutim sepse ajo u përligj me Konferencën e Paqes në Paris, me traktatin me Italinë më 1949, apo me bustet e heronjve të cilët ndodhen në sheshet tanë edhe sot e kësaj dite.

Dr.Koçi përfundoi duke thënë se Lufta Antifashiste Nacionalçlirimtare, ka një rëndësi të madhe edhe nga pikëpamja territoriale, sepse Shqipëria jo vetëm që nuk humbi territor, por u njoh sovraniteti mbi territore të vëna në diskutim, si rasti i sovranitetit mbi Sazanin.

Në kumtesën e tij, prof. Bernard Zotaj, vuri theksin në organizimin, llojet dhe arritjet e njësiteve guerrile në vitin 1942, duke kujtuar me këtë rast 80-vjetorin e tyre. Sipas tij, njësitë guerrile e nisën veprimtarinë e tyre në dhjetor të vitit 1942, duke vepruar në ato zona ku dhe përqëndrimi i pushtuesve ishte më i madh. Ato nisën si njësi të vogëla me 4 deri 5 vetë, fillimisht në zonat urbane dhe më vonë në fshatra. Prof. Zotaj solli në kujtesë edhe emra si Kajo Karafili, Myslym Keta, Vojo Kushi, Sabaudin Grabani, të cilët ishin në krye të njësiteve guerrile.